BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ MỘT SỐ í KIẾN GểP PHẦN HOÀN THIỆN QUY TRèNH KIỂM TOÁN DOANH THU TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CễNG TY KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN TÀI CHÍNH ACC THỰC HIỆN

BÀI HỌC KINH NGHIỆM VÀ MỘT SỐ í KIẾN GểP PHẦN HOÀN
THIỆN QUY TRèNH KIỂM TOÁN DOANH THU TRONG KIỂM
TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH DO CễNG TY KIỂM TOÁN VÀ TƯ
VẤN TÀI CHÍNH ACC THỰC HIỆN
I. Những bài học kinh nghiệm từ Cụng ty Kiểm toỏn và Tư vấn Tài chớnh
ACC trong quỏ trỡnh kiểm toỏn doanh thu.
Từ thực tiễn quỏ trỡnh kiểm toỏn doanh thu của Cụng ty Kiểm toỏn và Tư
vấn Tài chớnh ACC trong cuộc kiểm toỏn Bỏo cỏo tài chớnh của niờn độ kế toỏn
kết thỳc ngày 31/12/2002 tại Cụng ty ABC cho thấy việc thực hiện kiểm toỏn
doanh thu đó được thực hiện một cỏch thống nhất theo trỡnh tự kiểm toỏn được
xõy dựng trong chương trỡnh kiểm toỏn doanh thu của Cụng ty. Tuy nhiờn, do đặc
điểm về lĩnh vực kinh doanh của Cụng ty ABC là mụi giới bảo hiểm nờn kiểm toỏn
viờn của ACC đó vận dụng cỏc bước thực hiện trong chương trỡnh kiểm toỏn một
cỏch linh hoạt để cú thể đạt được hiệu quả kiểm toỏn và đưa ra kết luận cú độ tin
cậy cao nhất.
Trong quỏ trỡnh kiểm toỏn, kiểm toỏn viờn của ACC luụn tuõn thủ cỏc chuẩn
mực kiểm toỏn Việt Nam cũng như cỏc chuẩn mực kiểm toỏn Quốc tế được chấp
nhận tại Việt Nam về đạo đức nghề nghiệp cũng như về chuyờn mụn, nghiệp vụ.
Việc chấp hành cỏc chuẩn mực kiểm toỏn đó trở thành một nề nếp làm việc cho
cỏc kiểm toỏn viờn trong Cụng ty. Tuy nhiờn, cỏc kiểm toỏn viờn luụn cú sự vận
dụng một cỏch sỏng tạo và linh hoạt cỏc thủ tục kiểm toỏn vào điều kiện cụ thể với
mục đớch đạt được hiệu quả so với thời gian và chi phớ bỏ ra đồng thời cú được
những đỏnh giỏ và kết luận cú độ chớnh xỏc cao nhất để đem lại sự tin cậy cho
khỏch hàng và những người nhận thụng tin.
Quỏ trỡnh kiểm toỏn bỏo cỏo tài chớnh do Cụng ty ACC thực hiện luụn tuõn
thủ đỳng theo trỡnh tự kiểm toỏn chung từ khõu chuẩn bị kiểm toỏn, thực hiện
kiểm toỏn và kết thỳc kiểm toỏn. Qua việc xem xột quỏ trỡnh kiểm toỏn doanh thu
do ACC thực hiện đối với Cụng ty ABC cú thể rỳt ra một vài nhận xột sau:
*Giai đoạn chuẩn bị kiểm toỏn:
Chuẩn bị kiểm toỏn bao gồm việc tiếp cận với khỏch hàng và lập kế hoạch
tổng quỏt và lập kế hoạch chi tiết.Tiếp cận với khỏch hàng là khõu được ACC rất

coi trọng vỡ đú là bước khởi đầu tạo nờn niềm tin ban đầu cho khỏch hàng về uy
tớn của Cụng ty. Từ việc phỏt hành Thư chào hàng đến khi ký kết Hợp đồng kiểm
toỏn đều được ACC thực hiện rất chu đỏo và kỹ lưỡng. Thủ tục ký kết Hợp đồng
kiểm toỏn được thực hiện theo đỳng quy định của phỏp luật và phự hợp với Chuẩn
mực kiểm toỏn số 210 về “Hợp đồng kiểm toỏn” trong hệ thống Chuẩn mực Kiểm
toỏn Việt Nam.
Việc lập kế hoạch kiểm toỏn được ACC tiến hành khoa học và tuõn thủ Chuẩn
mực kiểm toỏn số 300 về “Lập kế hoạch kiểm toỏn”. Kế hoạch kiểm toỏn tổng
quỏt được gửi cho khỏch hàng tạo điều kiện hỗ trợ cho quỏ trỡnh thực hiện kiểm
toỏn sau này tại Cụng ty khỏch hàng thuận lợi hơn bởi vỡ cỏc tài liệu liờn quan tới
quỏ trỡnh kiểm toỏn đó được chuẩn bị trước theo yờu cầu của ACC. Việc phõn
chia cụng việc cho từng thành viờn của nhúm kiểm toỏn một cỏch khoa học, hợp lý
cũng gúp phần đem lại hiệu quả của quỏ trỡnh thực hiện kiểm toỏn, tiết kiệm được
thời gian và tạo được sự phối hợp, kiểm tra, đối chiếu giữa cỏc kiểm toỏn viờn với
nhau.
*Giai đoạn thực hiện kiểm toỏn:
Thực hiện kiểm toỏn núi chung và kiểm toỏn doanh thu núi riờng được tiến
hành trờn cơ sở kế hoạch kiểm toỏn đó được xõy dựng trong kế hoạch kiểm toỏn
chi tiết và chương trỡnh kiểm toỏn của ACC. ACC đó tiến hành kiểm toỏn theo
một trỡnh tự chặt chẽ, kết hợp kiểm tra đối chiếu tổng hợp và chi tiết, tiến hành
chọn mẫu khoa học và tận dụng tối đa tài liệu mà khỏch hàng cung cấp. Bờn cạnh
đú, kiểm toỏn viờn của ACC đó cú sự sỏng tạo và vận dụng linh động cỏc thủ tục
kiểm toỏn khi tiến hành kiểm toỏn doanh thu của Cụng ty ABC.
Thứ nhất, khi kiểm tra đối chiếu số liệu tổng hợp, kiểm toỏn viờn thực hiện
kiểm tra đối chiếu giữa số liệu trờn Bỏo cỏo kết quả kinh doanh với số tổng cộng
trờn tờ khai thuế GTGT của cỏc thỏng. Việc làm này vừa tiết kiệm thời gian vừa
đem lại hiệu quả kiểm toỏn cao. Kiểm tra theo cỏch trờn xuất phỏt từ mối liờn hệ
giữa doanh thu và thuế GTGT đầu ra, với nghĩa vụ nộp thuế của doanh nghiệp đối
với Nhà nước. Vỡ vậy, kiểm toỏn viờn vừa kiểm tra được doanh thu vừa kết hợp
kiểm tra thuế GTGT đầu ra.

Thứ hai, do đặc điểm về lĩnh vực kinh doanh của Cụng ty ABC là mụi giới
bảo hiểm và đặc điểm về phương thức thanh toỏn và cỏch ghi nhận doanh thu của
ABC, kiểm toỏn viờn của ACC đó vận dụng linh hoạt thực hiện kết hợp với kiểm
tra tài khoản phải thu về hoạt động mụi giới bảo hiểm để xỏc định mức độ hợp lý
của doanh thu mụi giới bảo hiểm.
Thứ ba, tiờu thức chọn mẫu mà ACC ỏp dụng khi tiến hành kiểm tra chi tiết
tài khoản doanh thu và phải thu về hoạt động mụi giới bảo hiểm mang tớnh đại
diện cao và đảm bảo được độ tin cậy của kết luận đưa ra.
Thứ tư, trong quỏ trỡnh thực hiện kiểm toỏn, cỏc tài liệu ACC thu thập được
cũng như giấy tờ làm việc của kiểm toỏn viờn được đỏnh số tham chiếu một cỏch
cú hệ thống. Cỏch đỏnh số tham chiếu khoa học này giỳp cho cỏc kiểm toỏn viờn
đối chiếu dễ dàng đối chiếu, liờn kết cỏc phần việc, cỏc khoản mục với nhau và
mang lại sự thuận lợi cho việc kiểm tra soỏt xột cũng như tra cứu lại.
* Giai đoạn kết thỳc kiểm toỏn:
Trong giai đoạn kết thỳc kiểm toỏn, ACC thực hiện đầy đủ cỏc cụng việc cần
thiết : từ việc soỏt xột cỏc sự kiện xảy ra sau ngày lập bỏo cỏo tài chớnh đến kiểm
tra giấy tờ làm việc của kiểm toỏn viờn và cuối cựng là lập Bỏo cỏo kiểm toỏn và
Thư quản lý. Trong đú, ACC luụn chỳ ý đến việc tổng hợp kết quả kiểm toỏn từng
tài khoản, đặc biệt ở đõy là tài khoản doanh thu và phải thu về hoạt động mụi giới
bảo hiểm và kiểm tra giấy tờ làm việc của cỏc kiểm toỏn viờn.
Soỏt xột cụng việc kiểm toỏn thụng qua giấy tờ làm việc được thực hiện bởi
trưởng nhúm kiểm toỏn, kiểm toỏn viờn cao cấp và giỏm đốc Cụng ty. Việc soỏt
xột này thể hiện tớnh thận trọng cao của ACC để đưa ra kết luận chớnh xỏc trong
bỏo cỏo kiểm toỏn đồng thời giỳp cho Cụng ty nõng cao chất lượng kiểm toỏn
thụng qua sửa chữa những thiếu sút (nếu cú) trong quỏ trỡnh kiểm toỏn và rỳt kinh
nghiệm trong những lần kiểm toỏn sau.
Bỏo cỏo kiểm toỏn do ACC đưa ra được viết ngắn gọn, rừ ràng, chặt chẽ và
minh bạch phự hợp với Chuẩn mực kiểm toỏn Việt Nam số 700 về “Bỏo cỏo kiểm
toỏn về bỏo cỏo tài chớnh”. Cỏc ý kiến và kết luận được đưa ra trong Bỏo cỏo tài
chớnh trung thực, độc lập, khỏch quan và tạo được sự tin cậy cho khỏch hàng và

những người quan tõm.
Ngoài những vấn đề nhất thiết cần phải được thực hiện như đó nờu trờn, kiểm
toỏn viờn của ACC cũn phải tuõn theo những quy định mang tớnh chất nghề
nghiệp sau:
- Luụn tuõn theo sự lónh đạo thống nhất của Giỏm đốc cụng ty.
- Thực hiện cụng việc cú tớnh tập trung cao, năng động và quyết đoỏn.
- Giữ mối quan hệ tốt với đồng nghiệp và khỏch hàng.
Những quy định trờn đũi hỏi cỏc nhõn viờn của ACC phải tuõn theo trong
mỗi cuộc kiểm toỏn. Qua đú, đội ngũ nhõn viờn của ACC được rốn luyện để nõng
cao trỡnh độ chuyờn mụn, kinh nghiệm làm việc và quan trọng hơn cả là phẩm
chất đạo đức nghề nghiệp.
II. Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện kiểm toỏn doanh thu trong kiểm
toỏn bỏo cỏo tài chớnh do Cụng ty Kiểm toỏn và Tư vấn Tài chớnh ACC thực
hiện.
1. Sự cần thiết phải hoàn thiện kiểm toỏn doanh thu trong kiểm toỏn bỏo cỏo tài
chớnh.
Chu trỡnh tiờu thụ, cung cấp hàng hoỏ và dịch vụ cú ý nghĩa rất quan trọng
đối với cỏc doanh nghiệp kinh doanh mọi lĩnh vực. Kết quả của chu trỡnh này là
một chỉ tiờu biểu hiện cho sự tồn tại và sự phỏt triển của doanh nghiệp. Khi kết quả
tốt cho phộp ta cú một cỏi nhỡn lạc quan về tỡnh hỡnh tài chớnh, hoạt động hiện
tại và tương lai của doanh nghiệp đú. Ngược lại, nếu kết quả kộm sẽ cho thể hiện
sự đỡnh trệ, làm ăn thua lỗ, kộm hiệu quả của doanh nghiệp.
Chỉ tiờu doanh thu trờn bỏo cỏo tài chớnh là một trong cỏc chỉ tiờu biểu hiện
kết quả của chu trỡnh trờn. Do đú, đặt ra yờu cầu việc thực hiện kiểm toỏn toỏn
bỏo cỏo tài chớnh núi chung và kiểm toỏn doanh thu núi riờng phải được thực hiện
một cỏch cú hiệu quả để kiểm toỏn viờn khụng những đưa ra kết luận chớnh xỏc
về tớnh chung thực hợp lý của khoản mục này mà cũn cú thể đưa ra những ý kiến
tư vấn cho khỏch hàng về tài chớnh kế toỏn.
Do những đũi hỏi khắt khe về trỡnh độ và những hạn chế khỏch quan của
ngành nghề nờn hoạt động kiểm toỏn bỏo cỏo tài chớnh núi chung và kiểm toỏn

doanh thu núi riờng khụng trỏnh khỏi những hạn chế. Để cú thể gúp phần hoàn
thiện hơn nữa phương phỏp kiểm toỏn bỏo cỏo tài chớnh núi chung và kiểm toỏn
doanh thu núi riờng tại Cụng ty ACC, em mạnh dạn đưa ra một số ý kiến đề xuất
dưới đõy.
2. Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện kiểm toỏn doanh thu tại Cụng ty ACC.
2.1. Về vấn đề mụ tả hệ thống kiểm soỏt nội bộ.