MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN KĨ THUẬT THU THẬP BẰNG CHỨNG KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ ĐỊNH GIÁ VIỆT NAM

1
Luận văn tốt nghiệp
MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN KĨ THUẬT
THU THẬP BẰNG CHỨNG KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO
CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ ĐỊNH GIÁ
VIỆT NAM
1. Tính tất yếu phải hoàn thiện các kĩ thuật thu thập bằng chứng kiểm
toán trong kiểm toán Báo cáo tài chính
Việt Nam đang trong thời kì đầu của giai đoạn hội nhập với nền kinh tế
thế giới. Một loạt các sự kiện to lớn đánh dấu sự chuyển biến của đất nước
như: chuyển đổi từ nền kinh tế bao cấp sang nền kinh tế thị trường, gia nhập
tổ chức thương mại lớn nhất thế giới (WTO), trở thành thành viên của nhiều
tổ chức kinh tế có uy tín, mở rộng làm ăn hợp tác với nhiều quốc gia…đã mở
ra những cơ hội cũng như thách thức với các doanh nghiệp Việt Nam muốn
vươn cao vị thế của mình.
Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam từ khi ra đời đến nay đã
trải qua một thời gian dài, là một trong những công ty kiểm toán thành lập đầu
tiên ở Việt Nam. Kể từ khi đi vào hoạt động cho đến nay, công ty đã trải qua
những giai đoạn khó khăn nhưng nhờ sự đoàn kết cố gắng nỗ lực của toàn thể
cán bộ nhân viên công ty đã gặp hái được những thành quả đáng vinh dự và
tự hào.
Đứng trước thời kì đổi mới, hàng loạt các công ty kiểm toán trong và
ngoài nước ra đời tại Việt Nam đã đặt ra cho công ty VAE thử thách mới trong
cuộc chạy đua về chất lượng dịch vụ kiểm toán cung cấp để giữ gìn và thu hút
khách hàng.
Lợi nhuận là mục tiêu của hầu hết các doanh nghiệp nhưng uy tín và chất
lượng dịch vụ lại là mục tiêu quan trọng đối với các công ty kiểm toán, đó là
cơ sở là yếu tố quyết định để tạo ra lợi nhuận ở các công ty kiểm toán.
1
Sinh viên: Đặng Thị Mai Hương Lớp kiểm toán 46B
1

2
Luận văn tốt nghiệp
Kiểm toán Báo cáo tài chính là một trong dịch vụ kiểm toán chính tại
Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam chiếm hơn 60% tổng lợi
nhuận của công ty. Xu thế nền kinh tế thị trường đang phát triển nhanh ở Việt
Nam cuốn hút mạnh mẽ các nhà đầu tư trong và ngoài nước mở rộng đầu tư,
hợp tác…Các báo cáo kiểm toán Báo cáo tài chính vì vậy trở thành đối
tượng quan tâm của rất nhiều thành phần kinh tế xã hội. Chất lượng ý kiến
kiểm toán viên nêu ra trong Báo cáo kiểm toán tài chính ngày càng được xem
trọng có ảnh hưởng lớn tới người sử dụng thông tin. Mà ý kiến kiểm toán viên
được hình thành từ những bằng chứng thu thập được trong quá trình kiểm
toán. Bằng chứng kiểm toán đóng vai trò quan trọng trong quyết định của
kiểm toán viên. Vì vậy, các phương pháp kĩ thuật thu thập bằng chứng kiểm
toán đóng vai trò là kim chỉ nam soi đường cho kiểm toán viên trong quá trình
xác minh và bày tỏ ý kiến của mình về đối tượng kiểm toán. Công ty VAE
muốn nâng cao chất lượng dịch vụ kiểm toán của mình hơn nữa thì hoàn thiện
kĩ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán là tất yếu.
Có thể nói kiểm toán là một trong những công cụ quản lí, đảm bảo cho sự
phát triển bền vững nền kinh tế đất nước. Để công cụ này thực hiện tốt chức
năng thì các công ty kiểm toán phải tự hoàn thiện quy trình kiểm toán với các
phương pháp kĩ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán hợp lí, khoa học, logic
phù hợp với mỗi giai đoạn mục đích kiểm toán khác nhau để cho ra đời những
kết luận kiểm toán góp phần làm trung thực, minh bạch thị trường thông tin
tài chính.
Hơn thế nữa, kiểm toán là một ngành mới mẻ ở Việt Nam nhưng hứa hẹn
rất nhiều tiềm năng phát triển phù hợp với xu thế phát triển chung của các
nước có nền kinh tế phát triển trên thế giới. Nên việc hàng loạt các công ty
kiểm toán ra đời và phát triển ở Việt Nam trong một thời gian ngắn gần đây
đã đặt ra cho các công ty kiểm toán những cạnh tranh gắt gao trong việc nâng
2

Sinh viên: Đặng Thị Mai Hương Lớp kiểm toán 46B
2
3
Luận văn tốt nghiệp
cao uy tín, thu hút khách hàng. Điều đó lại một lần nữa khẳng định vai trò của
các kĩ thuật thu thập bằng chứng trong kiểm toán Báo cáo tài chính. Công ty
giành thắng lợi là những công ty biết chú trọng đúng mức vào việc xây dựng
hệ thống phương pháp kĩ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán.
2. Nhận xét chung về các kĩ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán trong
kiểm toán BCTC tại công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam
Qua quá trình nghiên cứu tìm hiểu về thực trạng thu thập bằng chứng
kiểm toán tại công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam, em nhận thấy:
Công ty TNHH Kiểm toán và Định giá Việt Nam đã xây dựng được một
hệ thống hồ sơ kiểm toán tương đối hoàn thiện dựa trên kinh nghiệm, hợp tác
của các chuyên gia trong lĩnh vực kiểm toán. Hồ sơ được lập với trình tự lôgic
đảm bảo giảm thiểu rủi ro kiểm toán đến mức thấp nhất. Ứng với mỗi phần
hành kiểm toán là các thủ tục, kĩ thuật thu thập bằng chứng cần thực hiện
tương đối đầy đủ, chặt chẽ đảm bảo chất lượng thành công của cuộc kiểm
toán. Mặc dù vậy nhưng hiện nay công ty vẫn không ngừng hoàn thiện hơn
nữa các kĩ thuật thu thập bằng chứng sao cho phù hợp hơn với những đòi hỏi
mới, đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của khách hàng nhằm nâng cao uy tín,
thu hút khách hàng.
Các kiểm toán viên tại công ty về cơ bản khi thực hiện kiểm toán đã tuân
thủ đúng trình tự thủ tục kiểm toán đề ra trong hồ sơ kiểm toán. Kiểm toán
viên đã nắm bắt rõ được các kĩ thuật thu thập bằng chứng trong kiểm toán
BCTC và vận dụng các kĩ thuật vào thực tế một cách phù hợp với từng phần
hành. Hầu hết các kĩ thuật thu thập bằng chứng trong kiểm toán Báo cáo tài
chính đều đã được kiểm toán viên áp dụng, đưa vào phục vụ cuộc kiểm toán
để tìm ra những sai sót, bất hợp lí trong các thông tin trình bày trên Báo cáo
tài chính của khách hàng. Kiểm toán viên đã biết dựa vào những thông tin do

kiểm toán viên tiền nhiệm, những hồ sơ kiểm toán năm trước để ước tính
3
Sinh viên: Đặng Thị Mai Hương Lớp kiểm toán 46B
3
4
Luận văn tốt nghiệp
được khối lượng công việc cần làm, bằng chứng cần thu thập, phân bổ thời
gian hợp lí, giảm thiểu rủi ro sao cho thấp nhất.
Đối với mỗi đối tượng khách hàng khác nhau kiểm toán viên phân tích để
tìm ra kĩ thuật kiểm toán thích hợp nhất sao cho ít tốn thời gian mà hiệu quả
kiểm toán cao. Không phải với đối tượng khách hàng nào kiểm toán viên
cũng áp dụng hết các thủ tục kiểm toán như kiểm kê…có khách hàng thì cần
tăng cường thu thập bằng chứng loại này nhưng có những khách hàng khác
thì lại cần áp dụng nhiều kĩ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán khác. Tùy
theo nhận định của kiểm toán viên đối với mỗi khách hàng khác nhau mà sử
dụng các kĩ thuật khác nhau.
Nói chung quy trình kiểm toán được xây dựng tại công ty VAE tương đối
hoàn thiện nhưng trên thực tế lại đơn giản đi rất nhiều. Rất nhiều thủ tục kiểm
toán đã bị cắt giảm, nguyên nhân chính là do thời gian kiểm toán ngắn (chỉ
khoảng 3-6 ngày) không đủ thời gian cho kiểm toán viên thực hiện được các
thủ tục kiểm toán cũng như nhìn nhận để xác định số lượng bằng chứng kiểm
toán cần thu thập. Điều đó ảnh hưởng rất nhiều đến chất lượng kiểm toán.
Trong các cuộc kiểm toán tại VAE, sử dụng ý kiến của các chuyên gia
trong các cuộc kiểm kê, đánh giá giá trị hàng tồn kho là hầu như không có.
Bản thân các kiểm toán viên trong nhiều trường hợp không thể phán đoán
được chính xác giá trị của chúng mà chỉ có thể xác nhận được sự tồn tại,
quyền sở hữu mà thôi. Do đó, các ước tính về mức độ trọng yếu ở đây không
chính xác lắm, đôi khi rủi ro kiểm toán cao.
3. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện kĩ thuật thu thập bằng chứng kiểm
toán trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại công ty TNHH Kiểm toán và

Định giá Việt Nam
3.1. Kiến nghị về các kĩ thuật thu thập bằng chứng kiểm toán
3.1.1. Thu thập bằng chứng qua xác nhận
4
Sinh viên: Đặng Thị Mai Hương Lớp kiểm toán 46B
4
5
Luận văn tốt nghiệp
Qua thực tế tìm hiểu tại công ty, em nhận thấy kĩ thuật thu thập bằng
chứng qua xác nhận tương đối hoàn thiện tuy nhiên vẫn có một số nhược
điểm cần khắc phục để chất lượng kiểm toán được tốt hơn.
Đối với khách hàng lâu năm thì kiểm toán viên thường dựa vào các biên
bản xác nhận số dư của bên thứ ba gửi đến làm bằng chứng mà không tiến
hành gửi thư xác nhận vì cho rằng khách hàng đã khắc phục được từ các lần
kiểm toán trước. Do đó để ý kiến kiểm toán được đảm bảo, tránh rủi ro không
đáng có thể xảy ra, kiểm toán viên nên gửi thư xác nhận với một số lượng hợp
lí.
Việc gửi thư xác nhận chỉ chú trọng vào việc gửi thư xác nhận đối với các
khoản công nợ phải thu, phải trả có số dư lớn, số dư bằng 0 … Điều này có
thể dẫn đến rủi ro nếu đưa ra ý kiến đối với bằng chứng thu thập qua gửi thư
xác nhận vì trên thực tế để muốn có một Báo cáo tài chính đẹp hơn, khách
hàng kiểm toán có thể sẽ khai giảm hoặc giấu đi một số khoản công nợ. Do
đó, để giải quyết vấn đề này kiểm toán viên nên tích cực gửi thư xác nhận đối
với các số dư có biến động bất thường, tăng số lượng mẫu gửi thư xác nhận
đối với khách hàng có nhiều khách nợ, nhà cung cấp, gửi 100% tới các khách
hàng có ít đối tượng công nợ.
Nhiều trường hợp việc gửi thư xác nhận ở công ty VAE thường tiến hành
khi kiểm toán viên thực hiện kiểm toán phần hành liên quan đến gửi thư xác
nhận. Do đó, thư trả lời thường đến chậm quá thời gian kiểm toán ảnh hưởng
tới tiến độ ra báo cáo kiểm toán, giảm uy tín với khách hàng. Giải pháp đặt ra

là kiểm toán viên nên chủ động kiểm tra những phần hành khoản mục cần gửi
thư xác nhận trước để tiến hành gửi thư xác nhận rồi sau đó mới kiểm tra các
phần hành khác. Như vậy, kiểm toán viên sẽ có đủ thời gian để thu thập thư
trả lời, kiểm soát được thời gian kiểm toán.
3.1.2. Thu thập bằng chứng qua kiểm kê
5
Sinh viên: Đặng Thị Mai Hương Lớp kiểm toán 46B
5
6
Luận văn tốt nghiệp
Sử dụng kĩ thuật thu thập bằng chứng qua kiểm kê, kiểm toán viên chỉ có
thể tiến hành kiểm tra về tính hiện hữu, có thực của tài sản, hàng tồn kho mà
không đánh giá được chính xác giá trị, quyền sở hữu của chúng. Đối với các
khách hàng kiểm toán hoạt động trong lĩnh vực sản xuất thì hàng tồn kho
đóng vai trò trọng yếu, rủi ro kiểm toán là cao nên đòi hỏi kiểm toán viên phải
đưa ra kết luận đúng giá trị HTK. Để việc sử dụng kĩ thuật thu thập bằng
chứng qua kiểm kê đạt hiệu quả cao, kiểm toán viên nên chủ động trang bị
những kiến thức thông tin về các loại tài sản, nguyên vật liệu, hàng hóa cần
kiểm kê trên sách báo, internet hoặc tăng cường nhờ sự đánh giá của chuyên
gia để quá trình kiểm kê thực sự có chất lượng, đánh giá được chính xác giá
trị cơ sở vật chất của khách hàng.
Đối với những HTK được đem gửi thì trước khi tiến hành gửi thư xác
nhận, kiểm toán viên nên đánh giá về tính trung thực, độc lập của bên thứ ba.
Nếu nghi ngờ thì kiểm toán viên có thể tiến hành trực tiếp kiểm kê.
3.1.3. Thu thập bằng chứng qua vận dụng thủ tục phân tích
Thủ tục phân tích là một trong những phương pháp thu thập bằng chứng
hiệu quả mà ít tốn kém thời gian, chi phí nhất. Qua phương pháp này kiểm
toán viên có thể phát hiện ra những thông tin bất thường trình bày trên Báo
cáo tài chính, sổ sách của khách hàng từ đó xác định những khoản mục cần
quan tâm, những khoản mục không cần quan tâm nhiều để phân bổ được thời

gian kiểm toán hợp lí cho những phần hành. Nhưng tại công ty VAE kiểm
toán viên không sử dụng triệt để kĩ thuật này, với các khách hàng nhỏ thì kiểm
toán viên thường bỏ qua thủ tục này. Các kiểm toán viên chỉ thực hiện phân
tích một số ít các tỉ suất như khả năng thanh toán, khả năng sinh lời, cấu trúc
tài chính tại BCĐKT, BCKQKD. Với số lượng ít các tỉ suất được sử dụng như
vậy thì kiểm toán viên sẽ khó có cái nhìn chính xác được tình hình hoạt động
6
Sinh viên: Đặng Thị Mai Hương Lớp kiểm toán 46B
6