MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN TRÌNH TỰ ĐÁNH GIÁ RỦI RO KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM

MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN TRÌNH TỰ ĐÁNH
GIÁ RỦI RO KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO
TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TRÁCH NHIỆM
HỮU HẠN DELOITTE VIỆT NAM
3.1 Nhận xét về trình tự đánh giá rủi ro kiểm toán trong kiểm toán báo cáo
tài chính tại công ty trách nhiệm Deloitte Việt Nam
3.1.1 Ưu điểm
Thực tế cho thấy rằng cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế,
nhu cầu kiểm toán cũng tăng lên rõ rệt. Để có được những quyết định sản xuất
kinh đúng đắn, những quyết định đầu tư thực sự mang lại lợi ích kinh tế, các
doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân rất cần đến những nhà tư vấn đáng tin cậy.
Chính vì vậy, với đặc thù của mình, Deloitte Việt Nam luôn có những hiểu biết
đầy đủ về hoạt động cũng như lĩnh vực kinh doanh của khách hàng, hỗ trợ đắc
lực cho khách hàng xác định rủi ro và tìm ra cơ hội kinh doanh thông qua công
việc kiểm toán. Deloitte Việt Nam có số lượng nhân viên chuyên nghiệp đông
đảo tại các văn phòng trên cả nước nên khả năng cung cấp các loại hình dịch vụ
kiểm toán và tư vấn hỗ trợ khách hàng đạt được mục tiêu kinh doanh, quản lý
rủi ro ngành nghề và nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh tại Việt
Nam là rất cao. Không những thế, với việc trở thành thành viên chính thức của
Deloitte Southeast Asia, quốc tế hoá nhân viên, nâng cao chất lượng đội ngũ
kiểm toán, Deloitte Việt Nam đang có kế hoạch vươn ra tầm quốc tế.
Thông qua mạng lưới các chi nhánh, văn phòng toàn quốc, Deloitte Việt
Nam cung cấp những công cụ, nguồn lực và phương pháp kiểm toán hiệu quả cho
đội ngũ nhân viên chuyên nghiệp để thực hiện dịch vụ kiểm toán với chất lượng
cao nhất. Deloitte Việt Nam luôn tuân thủ các chuẩn mực khắt khe về tính độc
lập, khách quan nghề nghiệp và các chuẩn mực về kỹ thuật nghiệp vụ.
Các văn phòng, chi nhánh của Deloitte Việt Nam áp dụng nhất quán
phương pháp kiểm toán theo tiêu chuẩn quốc tế nhưng vẫn đảm bảo được tính
linh hoạt khi áp dụng cho các khách hàng với những đặc thù riêng. Phương
pháp thực hiện kiểm toán của Deloitte Việt Nam là tập trung tìm hiểu kĩ tình
hình hoạt động cũng như vấn đề kiểm soát nội bộ của khách hàng. Phương pháp

kiểm toán này bao gồm đánh giá rủi ro, áp dụng quy trình thử nghiệm kiểm toán
và kiểm tra liên tục về hoạt động của khách hàng.
Là thành viên của Deloitte Touche Tohmatsu, Deloitte Việt Nam được
trang bị phương tiện kiểm toán đặc thù – chương trình kiểm toán AS/2. Chương
trình này kết hợp phương pháp, hồ sơ kiểm toán thông thường với công nghệ
thông tin hiện đại, cho phép nâng cao hiệu quả, giảm chi phí cho các hợp đồng
kiểm toán. Deloitte Việt Nam đồng thời áp dụng chương trình phần mềm mang
tên Deloitte Audit Platform. Phần mềm này không những áp dụng những quy
định pháp lý mới ban hành, duy trì thế mạnh về chất lượng dịch vụ của Deloitte
Việt Nam trên thị trường mà còn tạo ra điểm nối để Deloitte Việt Nam tiếp cận
với các công cụ, kiến thức, phương pháp và nguồn nhân lực tạo nên sức mạnh
của hang kiểm toán hàng đầu thế giới.
Là bộ công cụ chuyên ngành, hồ sơ kiểm toán thông thường được lập trên
cơ sở thực tiễn qua hàng nghìn cuộc kiểm toán. Bộ công cụ này tập hợp các mô
hình công cụ lập kế hoạch kiểm toán, kiểm soát nội bộ, cơ sở dữ liệu về thủ tục
kiểm toán và hệ thống kiểm soát nội bộ, mẫu chuẩn giấy tờ làm việc và các hướng
dẫn thực hiện. Theo đó, Deloitte Việt Nam đảm bảo thực hiện công việc kiểm toán
theo Chuẩn mực Kiểm toán Quốc tế, Chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam và các quy
định về kiểm toán độc lập hiện hành tại Việt Nam.
Kiểm toán viên của Deloitte Việt Nam được trang bị kiến thức sâu rộng
về quản lý, kiểm toán, kế toán và tích luỹ những kinh nghiệm quý báu qua nhiều
năm hành nghề. Đặc biệt, nhân viên của Deloitte Việt Nam am hiểu tường tận
về hệ thống chuẩn mực kế toán, kiểm toán, các quy định về thuế hiện hành tại
Việt Nam và các thông lệ quốc tế liên quan.
Đạt được những thành tựu trên là do Deloitte Việt Nam đã không ngừng
cố gắng vượt qua những khó khăn thường xuyên phải đối mặt. Tuy nhiên, yếu tố
quan trọng nhất đó là Công ty đã xây dựng cho mình một phần mềm kiểm toán
có chất lượng, có tính khoa học và hiệu quả cao dựa trên phần mềm kiểm toán
AS/2 được Công ty kiểm toán Deloitte Touche Tohmatsu cung cấp, được áp
dụng vào thực tiễn phù hợp với Chế độ Tài chính - Kế toán và môi trường pháp

luật Việt Nam.
Xét riêng việc vận dụng đánh giá rủi ro kiểm toán do Deloitte Việt Nam
thực hiện đã đạt được hiệu quả trên nhiều mặt trong cuộc kiểm toán. Cụ thể như
sau:
Một là, Việc đánh giá rủi ro kiểm toán tại Deloitte Việt Nam được thực
hiện theo quy trình của Deloitte nhưng vẫn tuân thủ Chuẩn mực Kiểm toán Việt
Nam và Chuẩn mực Kiểm toán Quốc tế. Do vậy, chất lượng các cuộc kiểm toán
luôn được đảm bảo theo tiêu chuẩn của Deloitte toàn cầu. Đây là một ưu thế lớn
của Deloitte Việt Nam so với các công ty kiểm toán lớn khác nhất là trong thời
điểm hiện tại Deloitte Việt Nam đã chính thức là thành viên của Deloitte Touche
Tohmatsu.
Hai là, Công tác đánh giá rủi ro kiểm toán đã phục vụ đắc lực cho việc
lập kế hoạch kiểm toán đối với toàn bộ báo cáo tài chính và từng khoản mục cụ
thể. Trong quá trình đánh giá, kiểm toán viên đã linh hoạt kết hợp với phương
pháp chọn mẫu theo hướng dẫn kiểm toán của Deloitte để đảm bảo đồng thời
hai mục tiêu cơ bản của cuộc kiểm toán là chất lượng kiểm toán và chi phí kiểm
toán.
Ba là, Việc đánh giá rủi ro kiểm toán tại Deloitte Việt Nam do các chủ
nhiệm kiểm toán - là những người có kinh nghiệm và trình độ chuyên môn thực
hiện nên kết quả đánh giá được sử dụng với độ tin cậy cao.
3.1.2. Hạn chế
Tuy nhiên, bên cạnh những điểm mạnh, quá trình đánh giá rủi ro kiểm
toán tại Deloitte Việt Nam vẫn bộc lộ những hạn chế nhất định:
Một là,Trong việc miêu tả chi tiết hệ thống kiểm soát nội bộ trên giấy tờ
làm việc để phục vụ cho quá trình đánh giá rủi ro kiểm soát, Công ty chưa chú ý
sử dụng lưu đồ mà chỉ sử dụng bảng câu hỏi và bảng tường thuật. Để đánh giá rủi
ro kiểm soát, các kiểm toán viên cấn thu thập hiểu biết về Hệ thống kiểm soát nội
bộ và mô tả trên giấy tờ làm việc bằng việc sử dụng một trong ba phương pháp
hoặc kết hợp cả ba phương pháp: vẽ lưu đồ, lập Bảng câu hỏi và Bảng tường
thuật. Lựa chọn phương pháp nào là tùy thuộc vào từng đơn vị. Tuy nhiên, trong

ba phương pháp thì phương pháp sử dụng lưu đồ thường được đánh giá cao hơn
vì nó dễ theo dõi và mang tính hệ thống hơn.
Hai là, Việc áp dụng chương trình kiểm toán của Deloitte chưa được điều
chỉnh ở mức thích hợp vì các công ty ở Mỹ có trình độ phát triển khác với các
công ty Việt Nam.
Ba là, Thông thường trong quá trình thực hiện kiểm toán, đối với những
khách hàng có quy mô nhỏ không thiết lập và duy trì hệ thống kiểm soát nội bộ,
kiểm toán viên thường đánh giá rủi ro kiểm soát ở mức cao. Khi đó kiểm toán
viên không thực hiện các thử nghiệm kiểm soát mà thực hiện ngay các thử
nghiệm cơ bản. Vì vậy, chi phí kiểm toán và thời gian kiểm toán tăng lên.
Xuất phát từ các khía cạnh nêu trên có thể thấy rằng việc hoàn thiện quy
trình kiểm toán nói chung và quy trình đánh giá rủi ro kiểm toán nói riêng là
một đòi hỏi cấp bách để Deloitte Việt Nam có thể nâng cao hơn nữa chất lượng
kiểm toán của mình, khẳng định vị thế của mình khi đã gia nhập với một môi
trường năng động và chuyên nghiệp trên thế giới..
3.2 Giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình đánh giá rủi ro kiểm toán tại công ty
TNHH Deloitte Việt Nam
Việc hoàn thiện quy trình đánh giá rủi ro kiểm toán trong kiểm toán Báo
cáo tài chính tại Deloitte Việt Nam là một tất yếu khách quan. Tuy nhiên, quá
trình hoàn thiện cũng phải tuân thủ những nguyên tắc nhất định như: phải tuân
thủ Chuẩn mực Kế toán, Kiểm toán và các quy định hiện hành khác tại Việt
Nam; phải tuân thủ theo những tiêu chuẩn của Deloitte đã đề ra vì Deloitte Việt
Nam là một thành viên của Deloitte toàn cầu; phải dựa trên tình hình thực tế của
các doanh nghiệp Việt Nam cũng như các doanh nghiệp nước ngoài khi đứng
trước xu thế hội nhập; quá trình hoàn thiện không làm mất thêm nhiều chi phí
và thời gian cho một cuộc kiểm toán vì như thế thì dù quy trình đánh giá rủi ro
kiểm toán có tốt lên nhưng hiệu quả của cuộc kiểm toán lại không đạt được;
phải hoàn thiện ngay trong bản chất của vấn đề, đó là những kiểm toán viên,
người gần như có yếu tố quyết định trong việc nhận định mức độ trọng yếu và
rủi ro kiểm toán. Tuân thủ những nguyên tắc trên, tôi xin phép được đề xuất một

số giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình đánh giá rủi ro kiểm toán trong kiểm
toán Báo cáo tài chính tại Deloitte Việt Nam như sau:
3.2.1 Sử dụng lưu đồ trong đánh giá rủi ro kiểm soát
Trong quá trình đánh giá rủi ro kiểm toán, kiểm toán viên phải tìm hiểu
và mô tả hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng trên giấy tờ làm việc. Kiểm
toán viên có thể sử dụng bảng câu hỏi, bảng tường thuật,lưu đồ hoặc kết hợp các
phương pháp để miêu tả hệ thống kiểm soát nội bộ. Trong các công cụ sử dụng
để miêu tả hệ thống kiểm soát nội bộ, lưu đồ được đánh giá là công cụ miêu tả
hiệu quả vì nhận thức một sơ đồ bao giờ cũng trực quan và dễ tiếp thu hơn nhận
thức một bảng câu hỏi hay bảng tường thuật.
Tuy nhiên trong thực tế, kiểm toán viên Deloitte Việt Nam thường chỉ sử
dụng bảng câu hỏi và bảng tường thuật (đặc biệt là bảng câu hỏi) để miêu tả hệ
thống kiểm soát nội bộ của khách hàng trên giấy tờ làm việc. Vì vậy khi thái độ
của người trả lời câu hỏi không trung thực sẽ gây khó khăn cho kiểm toán viên
trong quá trình tìm ra điểm yếu của hệ thống kiểm soát nội bộ, do đó có thể dẫn
đến kết luận không xác đáng về rủi ro kiểm soát, từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả
của quá trình đánh giá rủi ro kiểm toán.
Do vậy để hoàn thiện quy trình đánh giá rủi ro kiểm toán, kiểm toán viên
cần tăng cường việc sử dụng lưu đồ trong việc miêu tả hệ thống kiểm soát nội
bộ trên giấy tờ làm việc để có thể tìm ra những điểm yếu của hệ thống đó, Đặc
biệt với khách hàng có quy mô lớn, mghiệp vụ kinh doanh phức tạp, bảng câu
hỏi và bảng tường thuật không thể hiện được tất cả các vấn đề hoặc quá dài để
có thể nhận thức một cách nhanh chóng, Khi đó lưu đồ được đánh giá là công
cụ hữu hiệu nhất để khái quát và miêu tả hệ thống kiểm soát nội bộ. Kiểm toán
viên cũng cần phải kết hợp việc sử dụng lưu đồ với bảng câu hỏi hoặc lưu đồ
với bảng tường thuật để đạt được hiệu quả toàn diện trong việc đánh giá hệ
thống kiểm soát nội bộ và rủi ro kiểm soát.
Trong hệ thống kiểm toán AS/2 mà Deloitte chuyển giao đã có hệ thống
ký hiệu sử dụng trong lưu đồ. Do đó đây là cơ sở thuận lợi để cho kiểm toán
viên sử dụng lưu đồ trong việc miêu tả hệ thống kiểm soát nội bộ của khách

hàng, Hơn nữa, việc sử dụng hệ thống ký hiệu do Deloitte thiết lập sẽ tạo điều
kiện cho Deloitte Việt Nam dễ dàng hội nhập với quốc tế vì tiêu chuẩn Deloitte
là tiêu chuẩn toàn cầu.
Mặt khác kiểm toán viên Deloitte Việt Nam đều là những người có trình
độ chuyên môn cao do công ty có một chương trình tuyể dụng và đào tạo được
đánh giá là tốt nhất Việt Nam hiện nay. Vì vậy kiểm toán viên Deloitte Việt
Nam hoàn toàn có đầy đủ khả năng để sử dụng các ký hiệu và lưu đồ để miêu tả
hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng.
Hiện nay Ban giám đốc của Deloitte Việt Nam đang triển khai kế hoạch
đào tạo nhân viên theo các hướng dẫn mới của Deloitte. Trong kế hoạch đào tạo
này các chuyên gia của Deloitte sẽ cung cấp các kiến thức nghiệp vụ để kiểm
toán viên của Deloitte Việt Nam có thể sử dụng lưu đồ làm công cụ hữu hiệu
trong việc mô tả và nhận thức hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng. Để
quá trình đào tạo thu được hiệu quả cao nhất, công ty sẽ tổ chức nhiều lớp theo