MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN LẬP KẾ HOẠCH KIỂM TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG TY TNHH DỊCH VỤ KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN UHY

MỘT SỐ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN LẬP KẾ HOẠCH KIỂM
TOÁN TRONG KIỂM TOÁN BÁO CÁO TÀI CHÍNH TẠI CÔNG
TY TNHH DỊCH VỤ KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN UHY
3.1. Nhận xét, đánh giá về lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính của
Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm toán và Tư vấn UHY
Cơ sở đánh giá thực tế giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán tại Công ty
TNHH Dịch vụ Kiểm toán và Tư vấn UHY là các quy định của Chuẩn mực
kiểm toán Việt Nam số 300 – Lập kế hoạch kiểm toán và việc vận dụng lý luận
về bằng chứng kiểm toán, phương pháp và thủ tục kiểm toán.
3.1.1. Lập kế hoạch chiến lược
Trong giai đoạn lập kế hoạch chiến lược, Công ty UHY chưa thực sự chú
trọng đến việc lập kế hoạch chiến lược kiểm toán. Kế hoạch chiến lược phải
được lập cho các cuộc kiểm toán lớn, tính chất phức tạp, địa bàn rộng hoặc
kiểm toán báo cáo tài chính của nhiều năm. Tuy nhiên UHY chỉ đưa ra kế hoạch
về thời gian và nhân sự cho cuộc kiểm toán
3.1.2. Lập kế hoạch tổng thể
Về cơ bản, kế hoạch kiểm toán tổng thể của Công ty UHY đã tuân theo
yêu cầu của chuẩn mực Kiểm toán Việt Nam số 300 – Lập kế hoạch kiểm toán.
Kế hoạch kiểm toán của UHY đảm bảo được các vấn đề về hiểu biết hoạt động
của khách hàng, hệ thống kiểm soát nội bộ, đánh giá mức trọng yếu, rủi ro. Kế
hoạch kiểm toán đã đưa ra nội dung, lịch trình và phạm vi của các thủ tục kiểm
toán cũng như sự phối hợp, chỉ đạo, giám sát và kiểm tra, đồng thời xem xét
được các vấn đề khác liên quan đến cuộc kiểm toán.
3.1.2.1. Giai đoạn chuẩn bị trước kiểm toán
Hàng năm, Công ty UHY đều gửi thư chào cung cấp dịch vụ tới các
khách hàng tiềm năng để giới thiệu về Công ty, các loại hình dịch vụ mà Công
ty cung cấp. Hình thức gửi thư chào này mang lại hiệu quả cao nhằm thu hút
nhiều khách hàng về Công ty UHY và những quyền lợi mà khách hàng sẽ nhận
được, đặc biệt với chi phí hợp lý, phù hợp với mọi loại hình doanh nghiệp. Thư
chào cung cấp dịch vụ giúp cho Công ty UHY tránh được những bất đồng với
khách hàng trong việc thỏa thuận các điều khoản hợp đồng kiểm toán.

Hiện nay, trước khi ký hợp đồng kiểm toán với khách hàng, Kiểm toán viên
đã đánh giá rủi ro của việc chấp nhận hợp đồng kiểm toán. Điều này thể hiện sự
thận trọng của Công ty UHY đồng thời cũng tránh được những mâu thuẫn với
khách hàng trong quá trình thỏa thuận điều khoản hợp đồng kiểm toán.
Hợp đồng kiểm toán đã được lập theo đúng Pháp lệnh về Hợp đồng kiểm
toán và Quy chế kiểm toán độc lập trong nền kinh tế quốc dân, thể hiện theo
đúng chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 210 – Hợp đồng kiểm toán
Trong việc phân công và phối hợp giữa các kiểm toán viên, Công ty UHY
thực hiện việc lựa chọn đội ngũ kiểm toán viên phù hợp với mỗi cuộc kiểm
toán. Các kiểm toán viên và trợ lý kiểm toán được lựa chọn đều là những người
có khả năng và trình độ chuyên môn cao cũng như kinh nghiệm để đáp ứng nhu
cầu của một cuộc kiểm toán
3.1.2.2. Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán
Tìm hiểu hệ thống kế toán và hệ thống kiểm soát nội bộ
Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, Công ty UHY đều tiến hành
đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ của khách hàng với đầy đủ các bước: tìm
hiểu môi trường kiểm soát, tìm hiểu chu trình kế toán mà khách hàng đang áp
dụng, tìm hiểu hoạt động kiểm soát của khách hàng. Qua việc tìm hiểu hệ thống
kiểm soát nội bộ của khách hàng, kiểm toán viên có thể giảm bớt khối lượng
công việc kiểm tra chi tiết và có thể lựa chọn phương pháp kiểm toán thích hợp.
Trên thực tế, việc mô tả các thông tin từ việc tìm hiểu hệ thống kiểm soát
nội bộ của khách hàng lên giấy làm việc của kiểm toán viên và thường được
tiến hành theo 3 cách : mô tả bằng bảng câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ,
bảng tường thuật, lưu đồ. Tại UHY LTD việc mô tả hệ thống kiểm soát nội bộ
trên giấy tờ làm việc của kiểm toán viên được tiến hành theo phương pháp lập
bảng câu hỏi về hệ thống kiểm soát nội bộ. Tuy nhiên Công ty chưa đưa ra các
tiêu thức để đánh giá. Kết luận về hệ thống kiểm soát nội bộ sau khi trả lời các
câu hỏi trong bảng lại phụ thuộc vào xét đoán chủ quan của mỗi trưởng nhóm
kiểm toán. Điều này gây ra khó khăn cho các kiểm toán viên cũng như không
tạo ra sự thống nhất chung trong toàn Công ty.

Ngoài ra, Bảng câu hỏi đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ được thiết kế
chung cho tất cả khách hàng. Bảng câu hỏi được lập sẵn nên kiểm toán viên có
thể tiến hành nhanh chóng, không bỏ sót các vấn đề quan trọng và tiết kiệm chi
phí cho cuộc kiểm toán. Nhưng cũng chính việc thiết kế chung này nên bảng
câu hỏi có thể không phù hợp với mọi loại hình doanh nghiệp
Đánh giá trọng yếu và rủi ro
Đánh giá rủi ro là một mảng công việc quan trọng và khá phức tạp trong
quy trình kiểm toán của UHY LTD vì nó đòi hỏi nhiều thông tin trên các mặt
khác nhau về hoạt động của khách hàng. Quá trình đánh giá rủi ro bắt đầu bằng
việc đánh giá rủi ro chấp nhận hợp đồng, đặc biệt đối với khách hàng năm đầu
tiên. Trong quá trình này, kiểm toán viên tìm hiểu về lĩnh vực hoạt động của
khách hàng, tình hình tài chính, các mối quan hệ với các bên hữu quan, uy tín
của khách hàng trên thương trường…… thông thường việc đánh giá rủi ro được
thực hiện bởi những kiểm toán viên có kinh nghiệm thường là trưởng nhóm
hoặc phó giám đốc hoặc giám đốc.
Để nâng cao chất lượng kiểm toán, UHY LTD đã xây dựng riêng cho
mình một tài liệu hướng dẫn đánh giá tính trọng yếu trong kiểm toán báo cáo tài
chính. Đây là một ưu điểm lớn của UHY LTD đồng thời cũng tạo ra nét đặc thù
riêng của Công ty trong việc đánh giá tính trọng yếu và rủi ro.
Các thủ tục phân tích sử dụng trong lập kế hoạch kiểm toán
Trong kiểm toán Báo cáo tài chính, Công ty UHY luôn áp dụng thủ tục
phân tích trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, đối với mọi khách hàng.
Thông thường, kiểm toán viên UHY chỉ tiến hành phân tích xu hướng biến động
của các khoản mục trên Bảng cân đối kế toán và Báo cáo kết quả kinh doanh.
Điều này sẽ gây ra những hạn chế trong việc thực hiện mục tiêu của thủ tục
phân tích sơ bộ. Bởi vì phân tích theo xu hướng chỉ cho thấy sự biến động, cũng
như nguyên nhân biến động của từng khoản mục riêng lẻ mà chưa thấy được
mối quan hệ giữa các khoản mục đó như thế nào. Từ đó không giúp kiểm toán
viên thấy được toàn bộ thực trạng tài chính của khách hàng để từ đó có thể phán
đoán được các sai sót tiềm tàng có thể xảy ra đối với các khoản mục trên báo

cáo tài chính.
3.1.3. Thiết kế chương trình kiểm toán
Từ khi bắt đầu đi vào hoạt động, căn cứ vào các Thông tư, Quyết định, các
chuẩn mực kiểm toán Việt Nam do Bộ Tài chính ban hành cũng như các chuẩn
mực kiểm toán quốc tế, những kinh nghiệm có được trong quá trình công tác
tích lũy được, Công ty đã xây dựng chương trình kiểm toán chi tiết chuẩn áp
dụng cho mọi cuộc kiểm toán. Chương trình kiểm toán chi tiết chuẩn được xây
dựng đã hướng dẫn cho các kiểm toán viên, trợ lý kiểm toán, nhất là những
người mới vào nghề kiểm toán các thủ tục cần thực hiện trong một cuộc kiểm
toán.
Tuy nhiên chương trình kiểm toán quá rập khuôn vì nó là một khung sẵn,
do vậy đòi hỏi sự linh hoạt của kiểm toán viên áp dụng đối với từng khách hàng
cụ thể. Chương trình kiểm toán được dựng sẵn có thể rất hữu hiệu đối với khách
hàng này nhưng với khách hàng khác nó không mang lại hiệu quả. Vì vậy đòi
hỏi kiểm toán viên phải tìm hiểu kỹ về hoạt động kinh doanh của khách hàng để
bổ sung các thủ tục kiểm toán cần thiết hỗ trợ cho kiểm toán viên trong quá
trình thực hiện kiểm toán.
3.2. Sự cần thiết phải hoàn thiện lập kế hoạch kiểm toán báo cáo tài chính
tại Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm toán và Tư vấn UHY
Toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế là một xu hướng tất yếu, tạo
một sân chơi bình đẳng cho tất cả các quốc gia trên thế giới. Với xu thế này đã
tạo sự liên kết và phụ thuộc lẫn nhau ngày càng cao giữa các quốc gia và khu
vực. Đối với Việt Nam, hội nhập kinh tế quốc tế là xu thế khách quan, là tiền đề
quan trọng đảm bảo thành công trong công cuộc xây dựng đất nước theo định
hướng xã hội chủ nghĩa, công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Trong bối cảnh kinh tế quốc tế mở rộng, việc nâng cao chất lượng kiểm
toán là điều kiện tiên quyết để ngành kiểm toán Việt Nam phát triển. Công việc
này đòi hỏi cần có sự phối hợp chặt chẽ có hiệu quả về chiến lược và giải pháp
hoàn thiện phát triển từ các cơ quan Nhà nước, các công ty kiểm toán và các hội
nghề nghiệp

Trong kiểm toán Báo cáo tài chính, lập kế hoạch kiểm toán là giai đoạn
đầu tiên của cuộc kiểm toán có vai trò quan trọng chi phối tới chất lượng và
hiệu quả chung của toàn bộ cuộc kiểm toán. Kế hoạch kiểm toán giúp kiểm
toán viên thu thập được các bằng chứng kiểm toán đầy đủ và có giá trị làm cơ
sở đưa ra các ý kiến xác đáng về Báo cáo tài chính từ đó giúp kiểm toán viên
hạn chế những sai sót, giảm thiểu trách nhiệm pháp lý, nâng cao hiệu quả công
việc và giữ uy tín nghề nghiệp với khách hàng. Kế hoạch kiểm toán thích hợp
là căn cứ để tránh xảy ra những bất đồng với khách hàng. Kế hoạch kiểm toán
cũng giúp các kiểm toán viên phối hợp với nhau một cách hiệu quả hơn.
Hiện nay, tại các công ty kiểm toán hàng đầu thế giới ở Việt Nam, giai
đoạn Lập kế hoạch kiểm toán đã trở thành một quy trình chuẩn và thực sự giữ
đúng vị trí là kim chỉ nam xuyên suốt toàn bộ cuộc kiểm toán, đạt được mục
tiêu hiệu quả và chất lượng, tiết kiệm. Ngược lại hầu hết các công ty kiểm toán
Việt Nam chưa thực sự chú trọng đến công tác lập kế hoạch kiểm toán trong
quy trình kiểm toán Báo cáo tài chính. Đây chính là một hạn chế của các công
ty kiểm toán Việt Nam do áp lực của thời gian và phí kiểm toán nên trong đa số
trường hợp kiểm toán cho khách hàng thường xuyên thì các Kiểm toán viên chỉ
phác thảo kế hoạch kiểm toán và hoàn chỉnh trong giai đoạn thực hiện kiểm
toán. Đối với khách hàng kiểm toán năm đầu tiên, công tác lập kế hoạch kiểm
toán đã chú trọng hơn song chưa thực sự đạt hiệu quả cao.
Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm toán và Tư vấn UHY mới thành lập chưa
được bao lâu nhưng với đội ngũ kiểm toán viên có chất lượng, trình độ chuyên
môn cao, nhiều kinh nghiệm, Công ty đã mạnh dạn mở rộng nhiều loại hình
dịch vụ cũng như nâng cao chất lượng các loại hình dịch vụ cung cấp cho khách
hàng. Hướng tới hội nhập dịch vụ kế toán – kiểm toán vào năm 2010, Công ty
UHY đang cố gắng hoàn thiện và chuẩn hóa các quy trình kiểm toán của Công
ty theo hướng phù hợp với chuẩn mực kiểm toán Quốc tê – ISA và chuẩn mực
kiểm toán Việt Nam – VSA. Trong đó, công tác lập kế hoạch kiểm toán đang
được chú trọng hoàn thiện
Tuy nhiên, là công ty mới được thành lập nên Công ty UHY cũng gặp

phải nhiều khó khăn thách thức.
Thứ nhất là sự cạnh tranh của các công ty kiểm toán. Kiểm toán tuy là
ngành mới mẻ ở Việt Nam song lại có bước phát triển mạnh mẽ với sự ra đời
của hàng loạt các công ty kiểm toán. Hơn nữa, sự mở rộng của thị trường và
xu thể hội nhập đã, đang và sẽ có nhiều công ty kiểm toán nước ngoài vào
hoạt động tại Việt Nam. Điều đó có nghĩa là UHY phải cạnh tranh không chỉ
với các công ty kiểm toán trong nước mà còn phải cạnh tranh với các công ty
kiểm toán nước ngoài đứng đầu thế giới trong ngành kiểm toán như: PƯC,
KPMG, E&Y,… Với đội ngũ kiểm toán viên có chuyên môn cao, nhiều kinh
nghiệm cùng với Ban lãnh đạo năng động, Công ty sẽ có bước phát triển bền
vững.
Thứ hai là môi trường pháp lý đang trong giai đoạn hoàn thiện. Hiện nay,
mặc dù khuôn khổ pháp lý điều chỉnh hoạt động dịch vụ kế toán kiểm toán đã
có nhiều đổi mới song chưa đầy đủ và đồng bộ, các tổ chức nghề nghiệp chưa
có đủ khả năng đảm nhận việc tổ chức, hướng dẫn và quản lý về chuyên môn…
Chính bởi việc không đồng bộ giữa các chính sách khiến các doanh nghiệp đôi
khi lúng túng, bị động, và có thể các doanh nghiệp lợi dụng sự không đồng bộ
này để điều chỉnh các hoạt động kinh tế, làm sai lệch các thông tin trên báo cáo
tài chính, gây khó khăn cho công tác kiểm toán. Điều này sẽ tạo nên rủi ro kiểm
toán cao đối với công ty kiểm toán và vì thế làm tăng chi phí kiểm toán.
Thứ ba là hạn chế từ phía khách hàng. Mặc dù hiện nay ngành kiểm toán
đang ngày càng phát triển, nhưng đối với các doanh nghiệp hoạt đông tại Việt
Nam hoạt động này vẫn là một điều mới mẻ. Do chưa nhận thức đúng đắn về
tầm quan trọng của kiểm toán nên thái độ của các doanh nghiệp đối với hoạt
động kiểm toán còn thiếu tích cực. Điều này gây nhiều khó khăn cho cuộc kiểm
toán
Thứ tư là khó khăn trong chính bản thân Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm
toán và Tư vấn UHY. Là công ty mới được thành lập và đi vào hoạt động chưa
lâu, mặc dù có sự cố gắng của Ban Giám đốc cùng toàn thể nhân viên nhưng
quy mô của công ty còn nhỏ với đội ngũ nhân viên chưa nhiều, số lượng kiểm

toán viên trong Công ty còn hạn chế nên điều kiện cơ sở vật chất trang thiết bị,
nguồn nhân lực phục vụ cho cuộc kiểm toán chưa đáp ứng được đầy đủ. Đặc
biệt vào mùa kiểm toán thường xảy ra tình trạng thiếu kiểm toán viên hoặc kiểm
toán viên của Công ty phải làm thêm ngoài giờ và làm vào thứ bảy, chủ nhật để
hoàn thành công việc.
Trên đây là những khó khăn thách thức chủ yếu mà UHY gặp phải trên
con đường phát triển của mình. Để đạt được các mục tiêu đã đề ra trong giai
đoạn sắp tới là: củng cố và mở rộng thị trường, không ngừng nâng cao chất
lượng trình độ kiểm toán viên để đạt tới trình độ quốc tế, cung cấp dịch vụ có
chất lượng cao, tạo niềm tin hoàn toàn từ khách hàng,… và có thể cạnh tranh
với các công ty kiểm toán nước ngoài, thì toàn thể Ban Giám đốc cũng như toàn
thể nhân viên trong Công ty phải cùng nhau giải quyết những khó khăn thách
thức này.
Vì vây, với bối cảnh hội nhập như hiện nay của nền kinh tế trong nước
cùng với những khó khăn thách thức như trên thì việc hoàn thiện công tác Lập
kế hoạch kiểm toán trong quy trình kiểm toán báo cáo tài chính là một yêu cầu
tất yếu của Công ty để tồn tại và phát triển bền vững.
3.3. Một số kiến nghị nhằm hoàn thiện lập kế hoạch kiểm toán Báo cáo tài
chính tại Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm toán và Tư vấn UHY
3.3.1. Hoàn thiện giai đoạn lập kế hoạch chiến lược
Cơ sở kiến nghị
Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 300 – Lập kế hoạch kiểm toán quy
định: “Lập kế hoạch chiến lược phải được lập cho các cuộc kiểm toán có tính
chất phức tạp…” Kế hoạch chiến lược phải được lập cho các cuộc kiểm toán
lớn, tính chất phức tạp, địa bàn rộng hoặc kiểm toán báo cáo tài chính của nhiều
năm.
Kiến nghị
Tại Công ty TNHH Dịch vụ Kiểm toán và tư vấn UHY mới chỉ dừng lại
ở việc lồng ghép công việc lập kế hoạch chiến lược vào giai đoạn lập kế hoạch
kiểm toán tổng thể. Điều này chỉ hợp lý với các khách hàng có quy mô không

lớn, cuộc kiểm toán không có tính chất phức tạp. Đối với khách hàng có quy mô
lớn và hoạt động kinh doanh phức tạp… Công ty cần chú trọng hơn nữa vai trò
của lập kế hoạch chiến lược theo đúng quy định trong chuẩn mực kiểm toán
Việt Nam số 300 – Lập kế hoạch kiểm toán.
3.3.2. Hoàn thiện giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán tổng thể
3.3.2.1. Hoàn thiện việc đánh giá hệ thống kiểm soát nội bộ
Cơ sở kiến nghị:
Mục tiêu của UHY là chuẩn hóa quy trình kiểm toán để tạo điều kiện cho
kiểm toán viên trong quá trình thực hiện có thể phát hiện ra sai sót và khoanh
vùng rủi ro kiểm toán. Xuất phát từ mục tiêu đó, trong giai đoạn đánh giá hệ
thống kiểm soát nội bộ của khách hàng cũng cần phải được chuẩn hóa. Hiện