Giáo án Bồi dưỡng Ngữ văn 6 - Nguyễn Văn Giang

<span class='text_page_counter'>(1)</span>NguyÔn V¨n Giang. Trường THCS Nhân Đạo. Buæi 1 «n tËp tiÕng viÖt I. Tõ. 1. Khái niệm: Từ là đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất dùng để đặt câu. 2. Ph©n biÖt tõ vµ tiÕng. Tõ. TiÕng. - Đơn vị để tạo câu. - Đơn vị để tạo từ. - Tõ cã thÓ hai hay nhiÒu tiÕng - TiÕng chØ cã mét h×nh vÞ (©m tiÕt). 3. Ph©n lo¹i. a. Từ đơn: Chỉ có một tiếng. b. Tõ phøc: cã tiÕng trë lªn. + Tõ ghÐp: c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau vÒ nghÜa. + Tõ l¸y: c¸c tiÕng cã quan hÖ víi nhau b»ng h×nh thøc l¸y ©m. II. T×m hiÓu vÒ tõ ghÐp vµ tõ l¸y. 1. Tõ ghÐp. * Từ ghép tổng hợp (TG đẳng lập, TG hợp nghĩa, TG song song): + Các tiếng có qh ngang hàng và bình đẳng với nhau. Thường đổi trật tự được cho nhau. VD: ếch nhái, buồn vui, đi đứng… + §Æc ®iÓm: C¸c tiÕng kÕt hîp víi nhau ph¶i cïng mét ph¹m trï ng÷ nghÜa, hoặc đồng nghĩa hoặc cùng trái nghĩa với nhau. => TGTH có nghĩa khái quát hơn nghĩa của mỗi đơn vị tạo nên chúng. VD: áo + quần -> áo quần, đợi + chờ -> đợi chờ... * Tõ ghÐp ph©n lo¹i (TG chÝnh phô, TG ph©n nghÜa) + Là những TG mà trong đó có một tiếng giữ vai trò chính, còn các tiếng khác gi÷ vai trß bæ sung cho ý nghÜa chÝnh. VD: vui -> vui lßng, rau -> rau c¶i... + §Æc ®iÓm: C¸c tiÕng kÕt hîp víi nhau theo kiÓu: danh tõ - tÝnh tõ, DT - §T, DT - DT. Các tiếng rất cố định, không thể đổi vị trí cho nhau được. VD: hoa + hồng, xe + đạp... => TGPL có nghĩa cụ thể hơn nghĩa của một từ chính đã cho. 2. Tõ l¸y. a. C¸c kiÓu tõ l¸y. * L¸y hoµn toµn: - L¸y l¹i nguyªn tiÕng gèc, gi÷ nguyªn thanh ®iÖu. VD: ®¨m ®¨m, ch»m ch»m... - Láy lại nguyên tiếng gốc, biến đổi thanh điệu. VD: d×u dÞu, h©y hÈy, cán con... - Láy toàn bộ biến đổi phụ âm cuối và thanh điệu. VD: đèm đẹp, ang ác, anh ách, nhờn nhợt... * L¸y bé phËn. - L¸y phô ©m ®Çu. 1 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> NguyÔn V¨n Giang Trường THCS Nhân Đạo VD: mênh mông, mong manh, đủng đỉnh, rì rào... - L¸y vÇn. VD: lác đác, lao xao, lấm tấm, linh tinh... b. NghÜa cña tõ l¸y. - NghÜa cña tõ l¸y so víi tiÕng gèc. VD1: đỏ -> đo đỏ, nhỏ -> nho nhỏ. => Gi¶m nhÑ. VD2: s¹ch -> s¹ch sµnh sanh, sÝt -> sÝt s×n sÞt => T¨ng tiÕn. - Nghĩa biểu trưng (biểu đạt) của từ láy. + Gîi h×nh ¶nh. + Gîi ©m thanh. + Tr¹ng th¸i c¶m xóc. VD: -> T¸c dông: * L­u ý: - Một số từ vừa có qh ngữ nghĩa vừa có qh ngữ âm nhưng cả hai tiếng đều có nghĩa và sử dụng độc lập -> Từ ghép. VD: bao bọc, cằn cỗi, chùa chiền, đền đài, đi đứng... - Nếu như hai tiếng có qh ngữ âm, ngữ nghĩa nhưng một tiếng đã mất nghĩa hoặc mê nghÜa -> Tõ l¸y. VD: khách khứa, lơ mơ, đẹp đẽ... III. LuyÖn tËp. Bài 1: Cho các từ sau, hãy xác định từ láy. Non nước, chiều chuộng, vuông vắn, ruộng rẫy, cây cỏ, cười cợt, ôm ấp, líu lo, trong tr¾ng, c©y cèi. Bµi 2: Ph©n lo¹i tõ ë ®o¹n th¬ sau: Quê hương/ tôi/ có/ con sông/ xanh biếc Nước/ gương/ trong/ soi/ tóc/ những/ hàng tre T©m hån/ t«i/ lµ/ mét/ buæi/ tr­a hÌ Táa/ n¾ng/ xuèng/ lßng s«ng/ lÊp lo¸ng. Bài 3: Cho các từ: mượt, hồng, vàng, trắng. a. T¹o tõ phøc. b. Viết đoạn văn ngắn có chứa các từ láy đã tạo ở trên. Bµi vÒ nhµ: Bài 1: Tìm từ láy để điền sau các tính từ cho phù hợp rồi đặt câu. Trßn, dµi, ®en, tr¾ng, thÊp. Bài 2: Viết một đoạn văn ngắn (chủ đề về mái trường) trong đó có sử dụng ít nhất 3 tõ l¸y.. 2 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> NguyÔn V¨n Giang. Trường THCS Nhân Đạo. Buæi 2 T×m hiÓu chung vÒ v¨n häc d©n gian I. Ch÷a bµi vÒ nhµ: Bµi 1: - T¹o tõ: Trßn -> trßn vµnh v¹nh, trßn trÞa... Dµi -> dµi d»ng dÆc §en -> ®en thui thñi Tr¾ng -> tr¾ng phau phau ThÊp -> thÊp lÌ tÌ - §Æt c©u: VD: BÐ Na cã khu«n mÆt trßn trÞa. Bµi 2: Yªu cÇu HS biÕt viÕt ®o¹n v¨n cã bè côc 3 phÇn: më ®o¹n, th©n ®o¹n, kÕt đoạn. Đoạn văn kết hợp được nhiều phương thức biểu đạt: tự sự, miêu tả, biểu c¶m. II. Bµi míi: I. Nh÷ng nÐt chung vÒ v¨n häc d©n gian. 1. §Þnh nghÜa. VHDG là những sáng tác NT ra đời từ thời xa xưa của nhân dân lao động, được lưu truyền bằng phương thức truyền miệng. 2. §Æc tÝnh cña VHDG. a. Tính tập thể: Một người sáng tạo nhưng không coi sản phẩm đó là sản phẩm cá nhân mà là của cả tập thể. Vì khi ra đời nó được bổ sung sự lưu truyền và sử dông. b. Tính truyền miệng: VHDG ra đời khi chưa có chữ viết. Nhân dân thưởng thøc VHDG kh«ng chØ qua v¨n b¶n s­u tÇm mµ cßn th«ng qua h×nh thøc diÔn xướng: kết hợp lời kể với điệu bộ, nét mặt, ... c. Tính dị bản: Cùng một tác phẩm nhưng có sự thay đổi một số chi tiết cho phù hợp với từng địa phương. VD: Hôm qua tát nước đầu đình Bá quªn chiÕc ¸o trªn cµnh hoa sen /sim 3. C¸c thÓ lo¹i VHDG. - Cã 3 thÓ lo¹i: + Truyện cổ dân gian: thần thoại, truyền thuyết, cổ tích, truyện cười, ngụ ng«n. + Th¬ ca d©n gian: vÌ, tôc ng÷, ca dao... + Sân khấu dân gian: tuồng, chèo, cải lương... 4. Gi¸ trÞ cña VHDG. * Là kho báu về trí tuệ, đạo làm người của nhân dân ta. - Kinh nghiệm trong sản xuất và đời sống. VD: 3 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> NguyÔn V¨n Giang Trường THCS Nhân Đạo + Chớp đông nhay nháy, gà gáy thì mưa + N¾ng tèt d­a, m­a tèt lóa. - Phẩm chất đạo đức. VD: + Tèt danh h¬n lµnh ¸o. + GiÊy r¸ch gi÷ lÊy lÒ. * Là pho sách giáo huấn bề thế và cao đẹp về tâm hồn, tình cảm. - T×nh ®oµn kÕt. VD: + Mét c©y lµm ch¼ng nªn non Ba c©y chôm l¹i nªn hßn nói cao - C¸ch ¨n ë, x· giao. VD: + Cã ®i cã l¹i, míi to¹i lßng nhau. + Göi lêi th× nãi, göi gãi th× më. + Bầu ơi thương lấy bí cùng Tuy r»ng kh¸c gièng nh­ng chung mét giµn. - Phong tôc tËp qu¸n. VD: + Mét miÕng gi÷a lµng, b»ng mét sµng xã bÕp. + Sèng vÒ må m¶, kh«ng sèng vÒ c¶ b¸t c¬m. - Tinh thần yêu nước. VD: Giặc đến nhà, đàn bà cũng đánh. * Gi¸ trÞ thÈm mÜ. - Tư duy nghệ thuật có sức tưởng tượng kì diệu, hồn nhiên. Đề cao cái chân (chân chính) – thiện (thiện cảm) – mĩ (cái đẹp). - Hình tượng: đẹp, kì lạ. - Kết cấu: gọn, đơn giản. => VHDG lµ c¬ së ngän nguån cña VH d©n téc. Bµi tËp: Bằng hiểu biết của mình em hãy làm sáng tỏ: VHDG là kho báu về trí tuệ, đạo làm người của nhân dân ta. * Yªu cÇu: + HS dùa trªn nh÷ng kiÕn thøc võa ®­îc häc ë phÇn lÝ thuyÕt kÕt hîp víi vèn hiểu biết của mình để làm bài. + LÊy dÉn chøng vµ ph©n tÝch. Bµi vÒ nhµ: Bµi 1: S­u tÇm nh÷ng c©u ca dao, tôc ng÷ ®­îc l­u truyÒn trong d©n gian. Bµi 2: H·y ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ mét c©u ca dao (tôc ng÷) mµ em yªu thÝch.. 4 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> NguyÔn V¨n Giang. Trường THCS Nhân Đạo. Buæi 3 T×m hiÓu vÒ thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt - GV kiÓm tra bµi vÒ nhµ. - HS tr×nh bµy, nhËn xÐt. - GV nhận xét, đánh giá. I. §Þnh nghÜa. GV gióp HS n¾m ®­îc 3 ý c¬ b¶n: - Là loại truyện dân gian kể về các nhân vật, sự kiện liên quan đến lịch sử thời qu¸ khø. - Chøa yÕu tè hoang ®­êng, k× ¶o. - Thể hiện thái độ, cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử đó. II. §Æc ®iÓm cña truyÒn thuyÕt. a. Chức năng của truyền thuyết: Thể hiện nhận thức, đánh giá, phản ánh và lí gi¶i lÞch sö cña nh©n d©n ta. b. Nhân vật: Thường là anh hùng lịch sử, có khi có thật và mang vẻ đẹp khác thường. c. Yếu tố hoang đường: Thể hiện thái độ tôn kính, niềm tự hào, tôn vinh. d. Thời gian và địa điểm: Có thật. VD: Phong Ch©u, nói Sãc S¬n, vua Hïng thø 18, Th¸nh Giãng... -> Tạo niềm tin đó là câu chuyện có thật, câu chuyện lịch sử. III. Các loại truyền thuyết trong chương trình Ngữ văn 6. 1. Truyền thuyết về họ Hồng Bàng và thời kì thành lập nước Văn Lang. Con Rång, ch¸u Tiªn; B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy; Th¸nh Giãng; S¬n Tinh, Thñy Tinh. -> Những văn bản này gắn với nguồn gốc dân tộc và công cuộc dựng nước, giữ nước và chống thiên nhiên thời vua Hùng. Ngoµi cèt lâi lÞch sö, nã mang ®Ëm chÊt thÇn tho¹i. 2. Truyền thuyết thời phong kiến tự chủ (Bắc thuộc): Sự tích Hồ Gươm. -> Cã phÇn theo s¸t lÞch sö h¬n vµ bít dÇn chÊt hoang ®­êng, thÇn tho¹i. IV. Các văn bản truyền thuyết đã học. 1. Con Rång, ch¸u Tiªn. a. Cốt lõi lịch sử (những sự kiện và con người có thực): Hình ảnh của tổ tiên ta trong những ngày đầu khai thiên lập địa mang vẻ đẹp phi phàm, dũng cảm, tài n¨ng. b. YÕu tè hoang ®­êng, k× l¹. - C¬ së lÞch sö, cèt lâi sù thËt lÞch sö chØ lµ c¸i nÒn, c¸i “ph«ng” cho t¸c phÈm. Lịch sử ở đây đã được nhào nặn lại, đã được kì ảo hóa để khái quát hóa, lí tưởng hóa nhân vật và sự kiện, làm tăng “chất thơ” cho câu chuyện.. 5 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> NguyÔn V¨n Giang Trường THCS Nhân Đạo - Hình ảnh LLQ và AC: Hội tụ vẻ đẹp tinh túy nhất, cao sang nhất - vẻ đẹp của khí thiêng sông núi đất trời. + AC: thuộc họ thần Nông xinh đẹp, tâm hồn lãng mạn đầy cảm xúc, trái tim nh©n ¸i víi cuéc sèng. + LLQ: nßi Rång, dòng m·nh. -> Dòng dõi cao sang, đẹp. Tài năng, nhân hậu. <=> Dân tộc VN được sinh ra từ những con người đẹp đẽ như vậy -> Tự hào, tự t«n nguån gèc cña chÝnh m×nh. c. Chi tiÕt cã ý nghÜa. - “Bọc trăm trứng nở...người con khỏe mạnh”. + YÕu tè ®Ëm chÊt thÇn tho¹i hoang ®­êng: DT VN cã d¸ng dÊp Rång Tiªn nên khỏe mạnh, đẹp. + ý nguyện đoàn kết, thống nhất cộng đồng. + Sức mạnh nội tàng, tiềm ẩn: bền bỉ, kiên gan trong cuộc sống đời thường. Bµi tËp: §Êt lµ n¬i Chim vÒ Nước là nơi Rồng ở L¹c Long Qu©n vµ ©u C¬ Đẻ ra đồng bào ta trong bọc trứng. (NguyÔn Khoa §iÒm - MÆt ®­êng kh¸t väng) Tõ nh÷ng vÇn th¬ trªn, em h·y viÕt mét ®o¹n v¨n (kho¶ng 15 c©u) bµy tá suy nghĩ tình cảm của em đối với nguồn gốc nòi giống của mình. * Yªu cÇu: CÇn lµm næi bËt nh÷ng néi dung: + Nơi chốn: Chim - Rồng: thần tiên, đẹp đẽ -> thanh cao. + LLQ - AC: vÞ thÇn tiªn tµi hoa, lÞch l·m. + Nh©n duyªn: bäc tr¨m trøng -> ý nghÜa nguyÖn ®oµn kÕt. => C¶m cña m×nh: - NiÒm tù hµo vÒ dßng dâi. - Tôn kính đối với các bậc tổ tiên. - Tâm trạng, ý nghuyện của mình trước lời nhắn nhủ. Bµi vÒ nhµ: Vua Hùng thứ nhất kể về nguồn gốc của mình cho các con nghe. Hãy tưởng tượng mình là vua Hùng và viết lại lời kể đó.. 6 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> NguyÔn V¨n Giang. Trường THCS Nhân Đạo. Buæi 4 T×m hiÓu vÒ thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt (TiÕp theo) I. Ch÷a bµi tËp vÒ nhµ: * Yªu cÇu: - Nhập vai vua Hùng thứ nhất (tức người con trưởng được tôn lên làm vua) để kể Kể sáng tạo nhưng phải tôn trọng cốt truyện với những diễn biến chính của sự viÖc vµ nh©n vËt. - Kể ở ngôi thứ nhất, ở quan hệ giữa người kể và người nghe là qh cha - con. II. Bµi míi: 2. Th¸nh Giãng. a. Hoang đường: Xây dựng một nhân vật anh hùng có nguồn gốc kì lạ, vẻ đẹp siªu phµm, lín m¹nh. b. HiÖn thùc: - Công cuộc chống ngoại xâm, giữ nước thời các vua Hùng. - Thời đại của nền kinh tế nông nghiệp trồng lúa nước thô sơ và khả năng chế tạo vò khÝ chèng giÆc ngo¹i x©m b»ng chÊt liÖu kim lo¹i (s¾t). - Sức mạnh chống giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước của toàn dân tộc. c. ý nghÜa cña mét sè chi tiÕt tiªu biÓu trong truyÖn. * Tiếng nói đầu tiên của cậu bé lên ba là tiếng nói đòi đi đánh giặc. - Ca ngợi tinh thần yêu nước của dân tộc VN. Đề cao ý thức trách nhiệm của mỗi người dân đối với đất nước. - Truyền thống dân tộc, dòng máu yêu nước, ý chí quyết tâm của một dân tộc không bao giờ chịu khuất phục trước kẻ thù. - Hình ảnh cậu bé làng Gióng là h/a của nhân dân lao động VN cần cù, lam lũ. Họ lặng lẽ làm ăn, nhưng khi có giặc ngoại xâm thì họ dũng cảm đứng lên, trở thành anh hïng. * Bµ con d©n lµng vui lßng gãp g¹o nu«i Giãng. - Gióng sinh ra từ nhân dân, được nhân dân nuôi dưỡng -> kết tinh sức mạnh yêu nước, đoàn kết, chống giặc ngoại xâm, bảo vệ đất nước của nhân dân. => Niềm tin đánh thắng giặc. * Gióng lớn nhanh như thổi, vươn vai thành tráng sĩ. - Hình ảnh kì vĩ, đẹp đẽ, phi thường của Gióng đã thể hiện sức bật mạnh mẽ của nhân dân. Khi vận mệnh dân tộc bị đe dọa, con người VN vươn lên với một tầm vóc phi thường. - Quan niệm của cha ông về người anh hùng: khổng lồ về thể xác, oai phong lẫm liệt, mạnh mẽ về tài trí, phi thường về nhân cách. * Roi sắt gãy, Gióng nhổ tre bên đường đánh giặc. - Vũ khí của người anh hùng làng Gióng không chỉ là roi sắt, ngựa sắt, áo giáp sắt hiện đại mà còn là vũ khí thô sơ, vốn rất quen thuộc với nhân dân như tre ngà. Với lòng yêu nước, những gì có thể giết giặc đều được biến thành vũ khí. 7 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> NguyÔn V¨n Giang Trường THCS Nhân Đạo - Ngîi ca søc m¹nh cña Giãng. * Đánh giặc xong, Gióng cởi áo giáp sắt để lại, rồi bay thẳng về trời. -> Hình ảnh - khung cảnh đẹp, nên thơ, là sự thăng hoa trong trí tưởng của người xưa. - Gióng là người anh hùng không đòi hỏi công danh, lợi lộc. Chàng đã hoàn thành sứ mệnh dẹp giặc và ra đi -> nâng cao vẻ đẹp của người anh hùng, đó cũng là phẩm chất chung vĩ đại của người anh hùng. - Trong quan niệm dân gian, những cái gì tốt đẹp, cao quí thì không mất đi mà trở thành bất tử. Gióng bay về trời là về với nguồn gốc cao đẹp của mình và chỉ nơi đó mới xứng đáng với người anh hùng. - Nhân dân ngưỡng mộ, trân trọng: sống mãi với non sông. 3. B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. * ý nghÜa cña mét sè chi tiÕt: - Lang Liêu nằm mộng gặp thần và được thần giúp đỡ: người nghèo tốt bụng thì được thần linh giúp đỡ. - Lời dạy của thần: đề cao giá trị hạt gạo, đề cao sức lao động của con người. - Lêi vua nãi vÒ ý nghÜa cña hai thø b¸nh: + Tµi n¨ng vµ tÊm lßng cña vua, cña Lang Liªu. + Khẳng định phong tục và truyền thống tốt đẹp cuat dân tộc Việt Nam. Bµi tËp: Bài 1: Hình ảnh nào của Gióng đẹp nhất trong em? Vì sao? HS có thể chọn một trong những hình ảnh đẹp giàu ý nghĩa: - Gióng vươn vai thành tráng sĩ. - Giãng nhæ tre quËt vµo giÆc. - Gióng cưỡi ngựa bay lên trời. Bài 2: Hình tượng Thánh Gióng cho em những suy nghĩ gì về quan niệm và ước m¬ cña nh©n d©n. * Gîi ý: - TG là hình ảnh cao đẹp, lí tưởng của người anh hùng đánh giặc giữ nước theo quan niÖm cña nh©n d©n. Giãng võa rÊt anh hïng, võa thËt b×nh dÞ. - TG là ước mơ của nhân dân về sức mạnh tự cường của dân tộc. Hình ảnh TG hiÖn lên kì vĩ, phi thường, rực rỡ là biểu tượng cho lòng yêu nước, sức quật cường của d©n téc ta trong buæi ®Çu lÞch sö chèng ngo¹i x©m. Bµi vÒ nhµ: “¤i søc trÎ! X­a trai Phï §æng Vươn vai, lớn bổng dậy nghìn cân Cưỡi lưng ngựa sắt bay phun lửa Nhæ bôi tre lµng ®uæi giÆc ¢n!” (Tè H÷u) Dựa vào nội dung đoạn thơ, phát biểu cảm nghĩ của em về người anh hùng lµng Giãng. 8 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> NguyÔn V¨n Giang. Trường THCS Nhân Đạo. Buæi 5 T×m hiÓu vÒ thÓ lo¹i truyÒn thuyÕt (TiÕp theo) 4. S¬n Tinh, Thñy Tinh. a. Hoang đường: Mượn câu chuyện tình kì lạ, lãng mạn và nên thơ của Sơn Tinh vµ Thñy Tinh. b. Hiện thực: Công cuộc giữ nước của người Việt cổ trong việc chế ngự thiên tai. - Thủy Tinh: kì ảo hóa - biểu trưng cho hiện tượng thiên tai, lũ lụt có tính chu kì (tháng 7, 8 ở đông bằng sông Hồng), sức công phá ghê gớm - thảm họa khủng khiếp của loài người. - Sơn Tinh: sức mạnh, sự kiên quyết, bền bỉ chống đỡ cơn giận của TT. Đó chính là hình ảnh người Việt cổ trong công cuộc chế ngự, chinh phục thiên tai. c. Chi tiÕt cã ý nghÜa. - “Nước sông dâng cao…bấy nhiêu” -> K× l¹, hoang ®­êng + NT: so s¸nh, Èn dô. => Cảnh đánh nhau dữ dội và quyết liệt giữa ST, TT. + Cả hai đều thể hiện uy lực - sức mạnh vô biên: - Sù tµn ph¸ khñng khiÕp cña thiªn tai. - Nỗ lực sống còn, kiên cường, bất khuất của nhân dân trong việc bảo vệ cuéc sèng cña m×nh. -> Khúc tráng ngợi ca công cuộc kháng chiến dung nước, giữ nước của ông cha. 5. B¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. - Gi¶i thÝch nguån gèc, phong tôc lµm b¸nh ch­ng b¸nh giÇy vµo dÞp lÔ TÕt. - Đề cao lao động, sản phẩm của nông nghiệp. -> Sáng tạo văn hóa (phong tục tập quán rất đẹp), phong phú thêm đời sống tinh thÇn. 6. Sự tích Hồ Gươm. a. Hoang đường: gươm thần, rùa vàng. b. HiÖn thùc: cuéc khëi nghÜa ®Çy hµo khÝ cña nghÜa qu©n Lam S¬n chèng l¹i giÆc Minh do Lª Lîi ®Çu thÕ kØ 15. c. Thanh gươm thần. - Sù xuÊt hiÖn k× l¹. -> YÕu tè quan träng lµm nªn chiÕn th¾ng. * ý nghÜa: + Søc m¹nh ®oµn kÕt. + Tính chất chính nghĩa của cuộc khởi nghĩa. Niềm tin, đề cao người anh hùng áo vảI đất Lam Sơn. + Thanh gươm không chỉ để giải thích tên gọi hồ Hoàn Kiếm mà nó là công cụ, vũ khí chiến đấu, vùng lên đánh giặc ngoại xâm của nhân dân ta. - ánh sáng của thanh gươm le lói trên mặt hồ. 9 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> NguyÔn V¨n Giang Trường THCS Nhân Đạo + Hµo quang, niÒm kiªu h·nh, tù tin. + Khí thế quyết tâm, lời răn đe đối với quân thù. Bài tập: Trong các văn bản đã học, em thích nhất văn bản nào? Hình ảnh chi tiết nào gây ấn tượng sâu đậm trong em? Vì sao? * Gîi ý: Nªn chän nh÷ng chi tiÕt, h×nh ¶nh cã ý nghÜa. Bµi vÒ nhµ: KÓ l¹i mét c©u chuyÖn tæng hîp vÒ thêi vua Hïng b»ng c¸ch x©u chuçi c¸c c©u chuyÖn, sù viÖc chÝnh cña c¸c truyÖn.. 10 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> NguyÔn V¨n Giang. Trường THCS Nhân Đạo. Buæi 6 T×m hiÓu chung vÒ v¨n tù sù Ch÷a bµi vÒ nhµ: Gîi ý: - Mở bài: Giới thiệu cuộc sống của người Việt cổ. - Th©n bµi: + Nguồn gốc cao quí, đẹp đẽ (CRCT) + Sù nghiÖp chèng ngo¹i x©m TG) + Sự nghiệp chế ngự, chinh phục thiên tai để bảo vệ cuộc sống bình yên (ST, TT) + Sáng tạo văn hóa: phong tục tập quán đẹp (BC, BG) - KÕt bµi: + Trang sö hµo hïng -> kiªu h·nh, tù t«n. + TiÕp tôc ph¸t huy truyÒn thèng d©n téc. II. Bµi míi: 1. Nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n trong v¨n b¶n tù sù. §Æc ®iÓm, vai trß cña mçi yÕu tố đó. a, Chủ đề: là vấn đề chủ yếu mà người viết muốn đặt ra trong văn bản. b, Nh©n vËt: biÓu hiÖn ë lai lÞch, tªn gäi, ch©n dung. Nh©n vËt lµ kÎ thùc hiÖn các sự việc; hành động, tính chất của nhân vật bộc lộ chủ đề của tác phẩm. Có nh©n vËt chÝnh diÖn vµ nh©n vËt ph¶n diÖn. c, Sự việc: sự việc do nhân vật gây ra, xảy ra cụ thể trong thời gian, địa điểm, có nguyên nhân, diễn biến, kết quả. Sự việc được sắp xếp theo trình tự nhất định. Sự việc bộc lộ tính chất, phẩm chất của nhân vật nhằm thể hiện tư tưởng mà người kể muốn biểu đạt. d, Cèt truyÖn: lµ chuçi c¸c sù viÖc nèi tiÕp nhau trong kh«ng gian, thêi gian. Cèt truyện được tạo bởi hệ thống các tình tiết, mang một nghĩa nhất định. e, Miêu tả: miêu tả làm nổi bật hành động, tâm trạng của nhân vật góp phần làm næi bËt ch©n dung nh©n vËt. f, Yếu tố biểu cảm: biểu cảm nhằm thể hiện thái độ của người viết trước nhân vật, sự việc nào đó. 2. C¸c kÜ n¨ng c¬ b¶n khi lµm bµi v¨n tù sù: a, Tìm hiểu đề. b, Xác định chủ đề. c, X©y dùng nh©n vËt d, X©y dùng cèt truyÖn, sù viÖc, t×nh huèng. e, Xác định ngôi kể, thứ tự kể. f, LËp dµn bµi. g, ViÕt bµi v¨n, ®o¹n v¨n + Lời văn giới thiệu nhân vật: giới thiệu họ, tên, lai lịch, quan hệ, đặc điểm hình dáng, tính tình của nhân vật. (Kết hợp miêu tả để làm nổi bật chân dung nh©n vËt.) 11 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> NguyÔn V¨n Giang Trường THCS Nhân Đạo + Lời văn kể sự việc: thì kể các hành động, việc làm, kết quả, sự thay đổi do hành động ấy đem lại. + §o¹n v¨n: cèt truyÖn ®­îc thÓ hiÖn qua mét chuçi c¸c t×nh tiÕt. Mçi tình tiết thường được kể bằng một đoạn văn. Mỗi đoạn văn có một câu chốt (câu chủ đề) nói lên ý chính của cả đoạn, các câu còn lại bổ sung, minh hoạ cho câu chủ đề. (Trong văn tự sự câu chủ đề thường là câu văn giới thiệu một sự việc nào đó). Bµi tËp: Em hãy vận dụng các thao tác kỹ năng cơ bản để làm bài văn tự sự theo đề bài dưới đây. Đề bài: Đất nước ta có nhiều loài cây quý, gắn bó với đời sống con người. Hãy chọn một loài cây quen thuộc và dùng cách nhân hoá để loài cây đó tự kể về đời sống của nó. + Gîi ý: - Chủ đề: Lợi ích của cây xanh đối với con người. - Nh©n vËt: Tre (cä, dõa, lóa…) - Ng«i kÓ: Ng«i thø nhÊt (t«i) - Thứ tự kể: Thứ tự tự nhiên (trước - sau) - Cèt truyÖn - sù viÖc: X©y dùng cèt truyÖn vµ sù viÖc phï hîp víi loµi c©y mµ m×nh lùa chän. - Lâp dàn ý: Sắp xếp các sự việc đã xây dựng theo trình tự duới đây: + Më bµi: Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ tªn gäi, lai lÞch, hä hµng + Th©n bµi: - Kể về đặc điểm sống, đặc điểm hình dáng ( theo đặc điểm đặc trưng của loài cây đã lựa chọn). - Kể về công dụng, ích lợi và sự gắn bó của loài cây đó đối với đời sống con người. - Kể những suy nghĩ của loài cây đó về sự khai thác và bảo vệ của con người. + Kết bài: Mong muốn về sự phát triển và được bảo tồn trong tương lai. Bµi vÒ nhµ: Qua thực tế hoặc qua sách báo, em được biết câu chuyện về cuộc đời của những bà mẹ được nhà nước phong tặng danh hiệu “Bà mẹ Việt Nam anh hùng”. Em hãy kể lại câu chuyện về một trong các bà mẹ đó. - GV gîi ý cho HS mét sè ®iÓm sau: + Xác định yêu cầu của đề: - Kể được câu chuyện về cuộc đời của một bà mẹ mà qua cuộc đời ấy người nghe, người đọc thấy hiên lên sinh động hình ảnh một bà mẹ anh hùng, xứng đáng với danh hiệu nhà nước phong tặng. - Biết chọn những tình tiết tiêu biểu, cảm động để làm rõ cuộc đời anh hïng cña bµ mÑ. + L­u ý: - CÇn hiÓu râ “Bµ mÑ ViÖt Nam anh hïng” lµ bµ mÑ nh­ thÕ nµo ? 12 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> NguyÔn V¨n Giang Trường THCS Nhân Đạo + Đó là những bà mẹ có chồng và con hoặc có hai người con trở lên, hoặc một người con độc nhất đã hy sinh anh dũng trong hai cuộc kháng chiến giải phãng d©n téc. + Kể chuyện xoay quanh cuộc đời của bà mẹ, mẹ đã động viên chồng con ra đi chiến đấu, mẹ đã chịu đựng gian khổ, đau thương mất mát khi chồng con hy sinh để tiếp tục sống và lao động xây dựng Tổ quốc.. 13 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> NguyÔn V¨n Giang. Trường THCS Nhân Đạo. Buæi 7 LuyÖn tËp c¸ch lµm bµi v¨n v¨n tù sù 1. Ch÷a bµi vÒ nhµ: a. Mở bài: Giới thiệu nhân vật - tên, địa chỉ của bà mẹ đã được nhà nước phong tÆng danh hiÖu “Bµ mÑ ViÖt Nam anh hïng”. b. Th©n bµi: + KÓ tãm t¾t vÒ mÑ: - Kể về đặc điểm tuổi tác, hình dáng, tính tình của mẹ - Kể tóm tắt về hoàn cảnh gia đình mẹ trước đây (mình được nghe kể lại) mẹ có mấy người con? cuộc sống của gia đình mẹ lúc đó như thế nào? + Chọn kể một vài chi tiết, biến cố trong cuộc đời của mẹ (mà mình đã được nghe kÓ) - Kể về những lần mẹ tiễn chồng, con ra trận (hoàn cảnh lịch sử của đất nước, thái độ tình cảm của mẹ, cuộc sống của mẹ sau khi người thân đã đi chiến đấu bảo vệ tổ quốc) - Kể chi tiết những lần mẹ nghe tin chồng con hy sinh (kể rõ mẹ đã chịu đựng và vượt lên đau thương mất mát như thế nào ? Sự quan tâm chia sẻ mọi người ra sao? + KÓ vÒ cuéc sèng cña mÑ hiÖn nay: - KÓ tãm t¾t buæi lÔ trao danh hiÖu “Bµ mÑ ViÖt Nam anh hïng”cho mÑ. - Kể về cuộc sống của mẹ hiện nay, sự đãi ngộ của nhà nước, sự quan tâm của các cơ quan đoàn thể đối với mẹ. c. KÕt bµi: C¶m nghÜ vÒ sù hy sinh lín lao cña mÑ, suy nghÜ vÒ tr¸ch nhiÖm cña b¶n th©n. 2. Bµi míi: I. C¸c kiÓu chÝnh. - Kể về một câu chuyện đã học. - Kể chuyện đời thường. - Kể chuyện tưởng tượng. II. T×m hiÓu cô thÓ vÒ c¸c kiÓu bµi tù sù. 1. Kể lại một câu chuyện đã học. * Yªu cÇu: - N¾m v÷ng cèt truyÖn - KÓ chi tiÕt néi dung vèn cã cña c©u chuyÖn. - Gi÷ nguyªn nh©n vËt, bè côc cña c©u chuyÖn. - Phải có cảm xúc đối với nhân vật. * Các hình thức ra đề: a. KÓ theo nguyªn b¶n. - Dạng đề: (1) B»ng lêi v¨n cña m×nh, em h·y kÓ l¹i truyÖn Th¸nh Giãng. (2) Em h·y kÓ l¹i mét c©u chuyÖn mµ em cho lµ lÝ thó nhÊt. 14 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> NguyÔn V¨n Giang Trường THCS Nhân Đạo - Hướng giải quyết vấn đề: Dựa vào tác phẩm để kể lại nhưng không phải là sao chép. (Tìm và nhớ ý chính, sau đó diễn đạt bằng lời của mình) b. KÓ s¸ng t¹o. + ChuyÓn thÓ v¨n vÇn sang v¨n xu«i. VD: Tõ néi dung bµi th¬ "Sa bÉy", em h·y kÓ l¹i c©u chuyÖn. + Rót gän. - Cách kể: Nắm ý chính, lướt qua ý phụ. Chuyển lời đối đáp của nhân vật (trực tiÕp) thµnh lêi gi¸n tiÕp. VD: KÓ tãm t¾t truyÖn S¬n Tinh, Thñy Tinh. + KÓ chuyÖn thay ng«i kÓ. - Thông thường trong truyện: ngôi 3 (gọi tên nhân vật, sự việc). - Thay ngôi (đóng vai): ngôi 1 (tôi, ta). - Tưởng tượng mình là một nhân vật trong truyện để kể lại. Cần chọn nhân vật chÝnh hoÆc nh©n vËt cã kh¶ n¨ng bao qu¸t toµn bé c©u chuyÖn. VD: Đóng vai thanh gươm thần để kể lại truyện Sự tích Hồ Gươm. 2. Kể chuyện đời thường. - KÓ vÒ nh÷ng nh©n vËt, sù viÖc trong cuéc sèng thùc tÕ xung quanh, gÇn gòi víi c¸c em, biÕt do ®­îc chøng kiÕn hoÆc nghe kÓ. - Yªu cÇu: + Người kể phải tôn trọng người thực, việc thực nhưng cần lựa chọn những sự việc, diễn biến tiêu biểu để làm nổi bật tính cách, tâm hồn, tình cảm con người (nh©n vËt). + Tr¸nh lèi kÓ dµn tr¶i, nh¹t nhÏo, Ýt ý nghÜa. + Kể về người: phải làm nổi bật được nét riêng biệt của từng người (hình dáng, phÈm chÊt, tÝnh c¸ch, tÊm lßng). + KÓ viÖc: nguyªn nh©n, diÔn biÕn, kÕt qu¶ -> ý nghÜa. + Ngôi kể: xác định ngôi 1 hay ngôi 3. VD: + Kể về một người thân của em. + KÓ mét tiÕt häc mµ em thÝch. 3. Kể chuyện tưởng tượng. - Kể những câu chuyện do người kể nghĩ ra bằng trí tưởng tượng của mình, không có sẵn trong sách vở hay trong thực tế -> có một ý nghĩa nào đó. - Yªu cÇu: + Không biạ đặt tùy tiện. + Tưởng tượng trên cơ sở hiện thực làm cho sự tưởng tượng có lí, thể hiện được một ý nghĩa nào đó trong cuộc sống. - Dạng đề: + Kể chuyện đã biết nhưng thêm những tình tiết mới, theo một kết cục mới. VD: GiÊc m¬ trß chuyÖn víi lang Liªu. + Kể chuyện tưởng tượng về số phận và tâm tình của những con vật, sự vật. VD: TruyÖn s¸u con gia sóc tranh c«ng.. 15 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> NguyÔn V¨n Giang Trường THCS Nhân Đạo + Kể chuyện tương lai. VD: Tưởng tượng mười năm sau em về thăm lại mái trường hiện nay mình đang học. Bµi tËp: KÓ b¸c n«ng d©n ®ang cµy ruéng. * Gîi ý: a. Më bµi: - Giíi thiÖu b¸c n«ng d©n. - Em gÆp b¸c cµy ruéng ë ®©u, lóc nµo? b. Th©n bµi: - Có thể kể qua về gia cảnh của bác. (VD: Bác Ba đông con, nghèo khó nhưng chăm chỉ làm việc và hiền lành, nhân ái với mọi người). - KÓ vÒ h×nh d¸ng, trang phôc, nÐt mÆt. (VD: H«m nay ®­îc tËn m¾t chøng kiÕn c«ng viÖc cña b¸c, em míi vì lÏ ra r»ng: T¹i sao da b¸c ®en s¹m vµ nhiÒu nÕp nh¨n nh­ vËy. B¸c mÆc bé ¸o n©u d¶n dÞ lÊm tấm bùn, chiếc khăn mặt vắt qua vai để lau mồ hôi...). - Hoạt động: + Tay cầm cày, tay cầm roi để điều khiển trâu. + Bước chân choãi ra chắc nịch. + miÖng huýt s¸o. => Hiện ra những luống cày thẳng tắp nằm phơi mình dưới nắng. - Kể qua chú trâu: to tướng nhưng rất ngoan ngoãn, nghe lời. - ThØnh tho¶ng b¸c l¹i lau må h«i trªn khu«n mÆt s¹m n¾ng... - Nhìn they bác làm việc vừa thương (lam lũ, cực nhọc, vất vả) vừa khâm phục (làm việc cần mẫn để tạo ra hạt thóc, hạt gạo mà không quản nắng mưa). c. KÕt bµi: T×nh c¶m, suy nghÜ cña em vÒ b¸c n«ng d©n. Bài về nhà: Đôi mắt sáng của một cậu học trò ham chơi và lười học tự kể chuyện về mình để than thân trách phận.. 16 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> NguyÔn V¨n Giang. Trường THCS Nhân Đạo. Buæi 8 «n tËp tiÕng viÖt I. Ch÷a bµi vÒ nhµ: + Yêu cầu: Dùng trí tưởng tượng để nhân hoá sự vật “đôi mắt” tự kể về mình, nhưng thực chất là kể chung về con người (cậu học trò ham chơi lười học) - Tù s¸ng t¹o ra mét cèt truyÖn hîp lý, chÆt chÏ. + Gợi ý phương hướng làm bài : - Xác định chủ đề: Phê phán sự ham chơi , lười học. - Nh©n vËt: “§«i M¾t” - Ng«i kÓ: Ng«i thø nhÊt, x­ng “T«i”. - Dµn ý tham kh¶o: a. Mở bài: “Đôi Mắt” giới thiệu về mình và chủ nhân của mình (tên, địa chỉ,đặc điểm chung) VD: Tôi là “Đôi Mắt” đẹp của cậu học trò có tên là… Cậu chủ của tôi vốn là con trong một gia đình khá giả. b. Th©n bµi: + Đôi mắt tự kể tóm tắt về đặc điểm vốn có của mình: Đẹp, trong sáng, tinh nhanh, thông minh; việc làm: học bài, làm bài, đọc sách, xem báo, hàng ngày ®­îc cËu chñ ch¨m sãc cÈn thËn, cuèi tuÇn ®­îc cïng cËu chñ ®i th¨m quan, ngắm cảnh đẹp, xem phim thiếu nhi, xem xiếc thật lành mạnh, bổ ích, đôi mắt lu«n nhanh nhÑn, ho¹t b¸t, lu«n b¾t gÆp nh÷ng ¸nh nh×n tr×u mÕn, ©u yÕm, thiÖn c¶m. + Đôi mắt kể về sự thay đổi của cậu chủ làm ảnh hưởng đến mình: Lên cấp hai cậu chủ biếng học ham chơi theo bạn bè, đôi mắt chứng kiến những cuộc chơi vô bổ, cãi vã, đánh lộn; cậu chủ ham đánh điện tử đôi mắt phải làm việc căng thẳng, mệt lử, mờ đi không còn tinh nhanh như trước nữa. + §«i m¨t bÞ bÖnh (lo¹n thÞ, cËn thÞ) viÖc häc tËp cña cËu chñ bÞ gi¶m sót (kh«ng ghi kÞp bµi, mÖt mái). + Bố mẹ cậu chủ biết chuyện, cho cậu chủ đi chữa mắt,đôi mắt vui mừng khi ®­îc b×nh phôc,cËu chñ söa ch÷a lçi lÇm, bá c¸c tÝnh xÊu. c. Kết bài: Mong muốn của đôi mắt về tinh thần, ý thức học tập của cậu chủ và mong muèn ®­îc b¶o vÖ. II. Bµi míi: 1. Từ mượn. - Hai nguån gèc chÝnh: + Ng«n ng÷ Ên - ©u (Anh, Ph¸p, Nga...). + Tõ gèc H¸n vµ tõ H¸n ViÖt (chñ yÕu). - C¸ch viÕt: + ViÕt gièng tõ thuÇn ViÖt (ViÖt hãa cao). + ViÕt gi÷a c¸c tiÕng cña tõ cã dÊu g¹ch nèi.. 17 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> NguyÔn V¨n Giang Trường THCS Nhân Đạo - Sử dụng các từ mượn có từ thuần Việt tương đương cần chú ý để tránh sai về sắc thái biểu cảm. Các từ HV thường có sắc thái trang trọng, trang nhã hơn các từ TV. VD: phu nhân - vợ, phụ nữ - đàn bà, ... - Vay mượn từ cần được cân nhắc, không tùy tiện. 2. Gi¶i nghÜa cña tõ. - Tõ gåm hai mÆt: h×nh thøc vµ néi dung. + H×nh thøc cña tõ: mÆt ©m thanh mµ ta nghe ®­îc hoÆc ghi l¹i ë d¹ng ch÷ viÕt. + Nội dung (sự vật, hiện tượng, hoạt động, tính chất, quan hệ...) mà từ biểu thị là nghÜa cña tõ. -> G¾n bã chÆt chÏ víi nhau. - Cã hai c¸ch chÝnh gi¶i nghÜa cña tõ: + Tr×nh bµy kh¸i niÖm mµ tõ biÓu thÞ. + Đưa ra những từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa với từ cần giải nghĩa. - Khi gi¶i nghÜa tõ, cÇn chó ý sao cho lêi gi¶i nghÜa cã thÓ thay thÕ cho tõ trong lêi nãi. VD: chøng gi¸m: soi xÐt vµ lµm chøng. Năm nay, nhân lễ Tiên vương, ai làm vừa ý ta, ta sẽ truyền ngôi cho, có Tiên vương chứng giám. = Năm nay, nhân lễ Tiên vương, ai làm vừa ý ta, ta sẽ truyền ngôi cho, có Tiên vương soi xét và làm chứng. - Nếu giải nghĩa bằng các từ đồng nghĩa hoặc trái nghĩa phải chú ý về sắc thái, ph¹m vi sö dông. VD: tâu (động từ): thưa trình (ding khi quan, dân nói với vua chúa, thần linh). * Lưu ý: Vận dụng kĩ năng giải nghĩa từ để phân tích giá trị biểu cảm của đoạn v¨n, ®o¹n th¬. Bµi tËp: 1. T×m tõ H¸n ViÖt trong bµi th¬ sau. Gi¶i nghÜa c¸c tõ t×m ®­îc. Theo em c¸c tõ HV đã tạo cho bài thơ một không khí như thế nào? ChiÒu h«m nhí nhµ (Bµ huyÖn Thanh Quan) ChiÒu trêi b¶ng l¶ng bãng hoµng h«n TiÕng èc xa ®­a lÉn trèng dån G¸c m¸i ng­ «ng vÒ viÔn phè Gâ sõng môc tö l¹i c« th«n Ngµn mai giã cuèn chim bay mái Dặm liễu sương sa khách bước dồn Kẻ chốn Chương Đài, người lữ thứ LÊy ai mµ kÓ nçi hµn «n? * Gîi ý: - hoµng h«n: thêi gian mÆt trêi s¾p lÆn. - ngư ông: ông đánh cá. - viÔn phè: phè xa. - mục tử: đứa trẻ chăn trâu. 18 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> NguyÔn V¨n Giang Trường THCS Nhân Đạo - c« th«n: lµng v¾ng vÎ (lÎ loi). - lữ thứ: chỉ người đi xa và đang ở trên đường. - hµn «n: nçi niÒm t©m sù vui buån. -> Nh÷ng tõ HV cã trong bµi th¬ t¹o s¾c th¸i cæ kÝnh, trang nghiªm. Kh«ng khÝ bµi th¬ trÇm l¾ng, u hoµi, man m¸c lµm cho nçi nhí, nçi buån t¨ng lªn. 2. Giải nghĩa của từ và đặt câu. - lÊp löng: mËp mê kh«ng râ rµng. - lơ đãng: không tập trung đến một vấn đề nào đó. - mềm mại: nhẹ nhàng, êm đềm, dễ chịu. - quê cha đất tổ: nơi tổ tiên, ông cha ta sinh sống và lập nghiệp. - ch«n nhau c¾t rèn: n¬i m×nh sinh ra vµ lín lªn. - ăn nên đọi, nói nên lời: học tập cách ăn nói, diễn đạt mạch lạc và rõ ràng. Bµi vÒ nhµ: 1. Em có nhận xét gì về cách dùng các từ in đậm dưới đây? Theo em nên ding như thÕ nµo? - Hê lô, đi đâu đấy? - §i ra chî mét chót. ... - Th«i, bai nhÐ, si ¬ ghªn. 2. Điền các từ cười nụ, cười góp, cười xòa, cười trừ, cười mát vào chỗ trống dưới ®©y cho phï hîp. a. ...: cười theo người khác. b. ...: cười nhếch mép có vẻ khinh bỉ hoặc hờn giận. c. ...: cười chúm môi một cách kín đáo. d. ...: cười để khỏi trả lời trực tiếp. e. ...: cười vui vẻ để xua tan sự căng thẳng. 3. Viết đoạn văn ngắn (từ 7 - 10 câu) tả cảnh biển trong đó có chứa các từ: rì rào, lÊp l¸nh, xµo x¹c.. 19 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> NguyÔn V¨n Giang. Trường THCS Nhân Đạo. Buæi 9 «n tËp tiÕng viÖt (tiÕp theo) I. Ch÷a bµi vÒ nhµ: 1. Cách dùng các từ in đậm cho they người viết đã lạm dụng từ nước ngoài một c¸ch th¸i qu¸. ViÖc häc ngo¹i ng÷ lµ cÇn thiÕt, nh­ng kh«ng nªn dïng kÌm theo tiếng Việt. Một mặt làm mất sự trong sáng của TV. Mặt khác, làm cho mọi người tưởng đang "khoe chữ". Chỉ nên sử dụng những từ mượn đã quen dùng trong cộng đồng và khi thật cần thiết. 2. a. cười góp. b. cười mát. c. cười nụ. d. cười trừ. e. cười xòa. 3. HS đọc bài, nhận xét. GV đánh giá, bổ sung. II. Bµi míi: 3. Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ. - Tõ cã thÓ cã mét nghÜa, nh­ng phÇn lín c¸c tõ trong ng«n ng÷ lµ nh÷ng tõ cã nhiÒu nghÜa. - Chuyển nghĩa là hiện tượng tăng thêm nghĩa cho từ nhằm tạo ra các từ nhiều nghÜa. VD: Tõ ch©n cã c¸c nghÜa: (1) Bộ phận dưới cùng của người hay động vật, ding để nâng đỡ và di chuyển thân thể. Chân trái, chân bước đi... (2) Chân con người biểu trưng cho cương vị, tư thế trong tập thể, tổ chức. Có ch©n trong Ban qu¶n trÞ. (3) Mét phÇn t­ con vËt bèn ch©n khi lµm thÞt chia ra. §ông mét ch©n lîn. (4) Phần cuối cùng của một số vật dùng để đỡ hoặc bám chắc trên mặt nền. Chân kiÒng. C¸c nghÜa trªn cña tõ ch©n cã ®­îc lµ do chuyÓn nghÜa theo nh÷ng mèi quan hệ khác nhau. Sự chuyển nghĩa từ chân người thành chân bàn, chân núi là dựa vào mối quan hệ tương đồng (giống nhau về vị trí, chức năng) hoặc thành nghĩa chỉ “người” trong có chân trong Ban quản trị là dựa vào quan hệ tiệm cận (“người” và “chân” luôn đi đôi với nhau). - C¸c nghÜa trong tõ nhiÒu nghÜa ®­îc chia thµnh: + Nghĩa gốc (nghĩa chính, nghĩa đen): là nghĩa làm cơ sở để chuyển nghĩa, hình thµnh c¸c nghÜa kh¸c. + NghÜa chuyÓn (nghÜa phô, nghÜa bãng): lµ nghÜa ®­îc h×nh thµnh trªn c¬ së cña nghÜa gèc.. 20 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>