CÁC DẠNG ĐỀ VỀ ĐOẠN TRÍCH TRONG TRUYỆN NGẮN VỢ CHỒNG A PHỦ

CÁC DẠNG ĐỀ VỀ ĐOẠN TRÍCH
TRONG TRUYỆN NGẮN VỢ CHỒNG A PHỦ CỦA TƠ HỒI
ĐỀ SỐ 1
Phân tích giá trị hiện thực được nhà văn Tơ Hồi thể hiện trong đoạn trích sau:
“Có đến hàng mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc. Một hơm, Mị trốn về nhà, hai
trịng mắt cịn đỏ hoe. Trơng thấy bố, Mị quỳ, úp mặt xuống đất, nức nở. Bố Mị cũng khóc,
đốn biết lịng con gái:
- Mày về lạy chào tao để mày đi chết đấy à? Mày chết nhưng nợ tao vẫn còn, quan
lại bắt tao trả nợ. Mày chết rồi thì khơng lấy ai làm nương ngô giả được nợ người t, tao thì
ốm yếu q rồi. Khơng được, con ơi!
Mị chỉ bưng mặt khóc. Mị ném nắm lá ngón xuống đất, nắm lá ngón Mị đã đi tìm hái
trong rừng, Mị vẫn giấu trong áo. Thế là Mị khơng đành lịng chết. Mị chết thì bố Mị cịn
khổ hơn bao nhiêu lần nữa. Mị đành trở lại nhà thống lí.
Lần lần, mấy năm qua, mấy năm sau, bố Mị chết. Nhưng Mị cũng khơng cịn tưởng
đến Mị có thể ăn lá ngón tự tử nữa. Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi. Bây giờ thì Mị
tưởng mình cũng là con trâu, mình cũng là con ngựa, là con ngựa phải đổi ở cái tàu ngựa
nhà này đến ở cái tàu ngựa nhà khác, ngựa chỉ biết việc ăn cỏ, biết đi làm mà thôi. Mị cúi
mặt, không nghĩ ngợi nữa, mà lúc nào cũng chỉ nhớ đi nhớ lại những việc giống nhau, tiếp
nhau vẽ ra trước mặt, mỗi năm mỗi mùa, mỗi tháng lại làm đi làm lại: Tết xong thì lên núi
hái thuốc phiện, giữa năm thì giặt đay, xe đay, đến mùa thì đi nương bẻ bắp, và dù lúc đi hái
củi, lúc bung ngô, lúc nào cũng gài một bó đay trong cánh tay để tước thành sợi. Bao giờ
cũng thế, suốt năm suốt đời như thế. Con ngựa, con trâu làm cịn có lúc, đêm nó cịn được
đứng gãi chân, đứng nhai cỏ, đàn bà con gái nhà này thì vùi vào việc làm cả đêm cả ngày.
Mỗi ngày Mị càng khơng nói, lùi lũi như con rùa ni trong xó cửa. Ở cái buồng Mị
nằm, kín mít, có một chiếc cửa sổ một lỗ vuông bằng bàn tay. Lúc nào trông ra cũng chỉ
thấy trăng trắng, không biết là sương hay là nắng. Mị nghĩ rằng mình cứ chỉ ngồi trong cái
lỗ vng ấy mà trơng ra, đến bao giờ chết thì thơi.”
(Trích Vợ chồng A Phủ, Ngữ văn 12, Tập hai, NXB Giáo dục Việt Nam 2020, tr.
6)
I/ Đặt vấn đề
Tơ Hồi là nhà văn lớn của nền Văn học Việt Nam hiện đạivới số lượng tác phẩm

đạt kỷ lục và trên nhiều thể loại. Ơng có vốn hiểu biết phong phú, sâu sắc về phong tục, tập
quán của nhiều vùng miền khác nhau. Ơng cũng là nhà văn có nhiều đóng góp về đề tài
miền núi và ngịi bút của Tơ Hoài cũng rất sở trường viết về thiên nhiên và con người Tây
Bắc. Một trong những thành công nhất của nhà văn khi viết về đề tài miền núi Tây Bắc là
truyện Vợ chồng A Phủ.Tác phẩm là bức tranh bi thảm của người dân nghèo miền núi dưới
ách áp bức, bóc lột của bọn phong kiến, thực dân và là bài ca về phẩm chất, vẻ đẹp, về sức
sống mãnh liệt của người lao động
Đoạn trích “Có đến hàng mấy tháng, đêm nào Mị cũng khóc … đến bao giờ chết thì
thơi.” đã thể hiện giá trị hiện thực sâu sắc của Tơ Hồi qua việc miêu tả cuộc sống khổ cực
của Mị khi về làm dâu gặt nợ nhà thống lý.
1


II Giải quyết vấn đề
1. Khái quát
Truyện "Vợ chồng A Phủ" được nhà văn Tơ Hồi sáng tác năm 1952, in trong tập
"Truyện Tây Bắc". Đây là kết quả từ chuyến đi thực tế của Tơ Hồicùng bộ đội vào giải
phóng Tây Bắc. Thiên nhiên và con người nơi đây đã để lại trong tâm hồn nhà văn nhiều ấn
tượng sâu sắc, ông viết tập truyện Tây Bắc như để “trả món nợ ân tình” cho miền đất ấy
Tác phẩm gồm hai phần. Phần đầu kể về cuộc sống tủi nhục của Mị và A Phủ ở
Hồng Ngài.Phần sau kể Mị và A Phủ ở Phiềng Sa. Văn bản SGK thuộc phần đầu
Đoạn trích thuộc phần đầu của văn bản diễn tả cuộc sống tủi cực của Mị khi về làm
dâu gặt nợ nhà thống lý
2/ Phân tích
2.1 Mị trước khi về làm dâu gạt nợ nhà thống lý Pá tra
Mị là cô gái hội tụ đầy đủ nhan sắc, tài năng và phẩm chất tốt đẹp
+ Nhan sắc: Chỉ qua một chi tiết đậm chất miền núi Tây Bắc, nhà văn đã giúp người
đọc hình dung được vẻ đẹp của nhân vật “trai đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị”
+ Tài năng: Mị có tài thổi sáo, thổi lá cũng hay như thổi sáo, cô thổi hay tới mức “có
biết bao người mê”. Sáo vốn là nhạc cụ quen thuộc của người miền núi.

+ Phẩm chất tốt đẹp.:
++ Mị rất tự tin vào khả năng lao động của mình “con nay đã biết cuốc nương làm
ngơ”.
++ Mị là cô gái rất hiếu thảo, thay bố mẹ trả nợ “con sẽ làm nương ngô giả nợ thay
cho bố”
++ Mị không ham giàu sang, phú quý, khao khát tự do “bố đừng bán con cho nhà
giàu”
 Với tất cả những ưu điểm như thế, ta tin tưởng rằng cô Mị sẽ có một tương lai huy
hồng mở ra trước mắt. Cơ có đầy đủ cơ hội để được hưởng hạnh phúc và cô xứng đáng
được hưởng hạnh phúc trên nền tảng những gì mình đã có. Thế nhưng, hạnh phúc rất nhiều
song nói như người đời, ơng trời lại hay ích kỷ chỉ ban cho một số người cịn khổ đau
dường như nhân loại ai cũng được hưởng. Hạnh phúc đã quay lưng lại với Mị và mở cho
cô trang đời cơ cực, đẫm đầy nước mắt bởi chế độ xã hội mà cường quyền, thần quyền đã
lên ngôi vùi dập cuộc đời Mị xuống tận bùi đen.
2.2 Số phận bi kịch của Mị khi biến thành con dâu gạt nợ
a)Nguyên nhân:
- Do món nợ truyền kiếp. Bố mẹ Mị lấy nhau nhưng nghèo hết cả một đời mà vẫn
chưa trả nợ hết và món nợ này trở thành truyền kiếp đời sau phải trả thay
- Do hủ tục lạc hậu. Mị bị A Sử lừa cướp vợ theo hủ tục của người dân tộc thiểu số.
A Sử đã lừa giả làm người yêu của Mị với những ám hiệu riêng đến gõ vách và lách một
ngón tay đeo nhẫn qua khe gỗ, Mị sờ ngón tay đeo nhẫn nhầm tưởng người yêu nên dỡ vách
để ra ngoài chơi. Nhưng vừa dỡ vách đã bị một đám đông đến bịt mắt, nhét áo vào miệng
rồi cõng về, cúng trình ma. Đến khi Mị tỉnh thì mọi việc đã rồi.  Mị đã trở thành con dâu
gạt nợ
b) Thân phận bi kịch con dâu gạt nợ
b1) Bề ngoài, Mị là con dâu. Nhưng thực chất Mị chỉ là con nợ.Vì vậy, Mị đã mang nỗi
khổ của con dâu gạt nợ vừa khổ hơn con nợ, vừa khổ hơn con dâu
- Nếu chỉ là con nợ thì Mị cịn có cơ hội được tự do vì nếu chăm chỉ làm quy đổi thì sẽ trả
hết món nợ
- Nhưng là con dâu thì Mị đã bị con ma cai quản linh hồn, sống làm dâu, chết làm ma ở đó

thơi.
2


 Cho nên có thể nói, nhà thống lý đã trở thành nấm mồ chôn vùi cuộc đời Mị
b.2) Khi mới về làm dâu gạt nợ: Mị cịn có ý thức phản kháng. Sự phản kháng từ yếu ớt
cho đến mạnh mẽ
- Mấy tháng trời đêm nào Mị cũng khóc. Đây là sự phản kháng yếu ớt giống như cô
Tấm trong truyện cổ tích Tấm Cám. Khi bị đối xử bất cơng thì chỉ biết khóc. Khóc là biểu
hiện của sự phản kháng yếu ớt. Tuy yếu ớt nhưng nó vẫn có giá trị bởi dẫu sao vẫn ý thức
được hồn cảnh của mình.
- Sau đấy, Mị phản kháng mạnh mẽ hơn tìm đến lá ngón để tự tử. Nhưng vì thương
cha nên Mị khơng thể nên đành chấp nhận quay về sống cuộc đời tủi cực nơi địa ngục trần
gian
b.3) Khi về làm dâu gạt nợ đã quen, Mị từ phản kháng đã trở nên cam chịu. Tác giả đã
tái hiện nỗi khổ của Mị trên cả hai phương diện: thể chất và tinh thần.
- Trước hết là nỗi khổ về thể chất:
+ Thời gian đối với Mị bây giờ chỉ tính bằng cơng việc. Nghĩa là sức lao động của
Mị bị lợi dụng, tận dụng một cách triệt để “tết xong thì lên núi hái thuốc phiện, giữa năm
thì giặt đay, xe đay, đến mùa thì đi nương bể bắp” thậm chí việc cịn chồng lên việc “ và dù
lúc đi hái củi hay bung ngô, lúc nào cũng gài một bó đay trong cánh tay để tước thành sợi”.
Có thể nói, Mị đã trở thành cơng cụ lao động biết nói mà khơng dám nói.
+ Tác giả đã so sánh Mị với con trâu, con ngựa, thậm chí cịn khơng bằng “con trâu
con ngựa làm cịn có lúc, đêm nó cịn được đứng gãi chân nhai cỏ, đàn bà con gái nhà này
phải vùi đầu vào việc cả đêm cả ngày” Việc so sánh con người với con vật của tác giả đã
thể hiện sự tủi cực cùng nỗi đau của một kiếp người.
- Nỗi khổ về tinh thần.
+ Đây là hệ quả từ nỗi khổ về thể chất mà ra. Vì bị đầy đọa về thể xác đã dẫn Mị đến
tê liệt cả tinh thần phản kháng “Mị cũng khơng cịn tưởng đến Mị có thể ăn lá ngón tự tử
nữa” và “ở lâu trong cái khổ Mị quen khổ rồi” nghĩa là Mị khơng cịn khả năng đấu tranh

nữa.
++ Với Mị, cuộc sống chỉ còn là sự tồn tại. Mị định sống cuộc sống như vậy cho đến
chết. Mới đầu, làm dâu nhà thống lí, Mị không khuất phục, Mị cũng đã từng nuôi ý định tự
tử. Cịn giờ đây, Mị khơng buồn nghĩ đến cái chết nữa. Đây là một tình tiết khám phá xuất
sắc về nội tâm nhân vật của tác giả. Bởi vì khi con người nghĩ về cái chết, tức là họ còn
tha thiết được sống, được tận hưởng cuộc sống tốt đẹp hơn. Nhưng khi khơng cịn buồn nghĩ
đến nó nữa thì đây là sự bng thả số phận cho định mệnh mà khơng cịn ý niệm về sự sống
của mình.
++ Hơn thế nữa, Mị cịn tưởng mình là con trâu con ngựa. Hai từ “trâu ngựa”
không phải chỉ là nói theo nghĩa bóng, mà là theo nghĩa đen. Mị về làm dâu chỉ có vùi vào
việc cả đêm lẫn ngày. Như một linh hồn chết, “Mị cúi mặt, không nghĩ ngợi nữa”. Dần dần,
Mị sống như thế cũng thành quen với cái khổ, cái nhục, thích nghi với đời sống nô lệ. Mị
sống như cái máy, như một thực thể khơng ý thức về mình. Với cơ, cuộc sống khơng cịn ý
nghĩa nữa, tất cả chỉ cịn là màn sương mờ đục.
++ Cụm từ chỉ thời gian “lần lần”, “mấy năm qua”, “mấy năm sau” đã nhấn mạnh
trình tự luân hồi của thời gian chậm rãi, đều đặn. Lý giải cho thái độ này của cô là “Ở lâu
trong cái khổ, Mị quen khổ rồi”. Chữ “quen” mang đến cho người đọc biết bao chua xót,
đắng cay, thương cảm.
3


++ Thậm chí, Mị chỉ nhớ đi nhớ lại, làm đi làm lại những việc nối tiếp nhau. Nói là
Mị nhớ nhưng không phải là những rung cảm, cảm xúc bình thường ở một con người bình
thường. Mị chỉ nhớ một cách máy móc những gì diễn ra theo một thói quen với sự lặp lại
quẩn quanh. Mị nhớ một cách vơ hồn vơ cảm tựa như một vịng trịn tù túng khơng lối thốt.
+ Nhà văn cịn thơng qua biện pháp so sánh với những hình ảnh so sánh đặc biệt. Mị
được so sánh với con rùa lùi lũi xó cửa. Như vậy con người đã bị vật hóa hết sức đáng
thương, hết sức tội nghiệp
+ Ở đây Tô Hồi cịn sử dụng hình ảnh ẩn dụ đầy ám ảnh đó là hình ảnh căn buồng
của Mị.

++ Đây là nơi người phụ nữ Mơng được hưởng chút ít hạnh phúc làm vợ, làm mẹ.
Nhưng với Mị thì khơng có hạnh phúc ấy. Mị khơng có hạnh phúc làm vợ và cũng không
thấy nhắc đến hạnh phúc làm mẹ.
++ Căn buồng ấy được tác giả miêu tả “kín mít, chỉ có một cửa sổ lỗ vng bằng bàn
tay…” nghĩa là từ căn buồng nhìn ra khơng thể nhận biết được thời gian, khơng gian bên
ngồi ra sao.
 Rõ ràng đây khơng cịn là nơi Mị được hưởng hạnh phúc như những người phụ nữ
khác mà căn buồng này giống như một buồng giam ngục thất giam cầm cuộc đời Mị. Nó
giống như nấm mồ chơn vùi tuổi thanh xn, hạnh phúc của cuộc đời Mị
1. Khái quát
Với ngòi bút hiện thực, lối kể chuyện nhẹ nhàng mà tinh tế, hấp dẫn, Tơ Hồi đã khắc
họa nổi bật bi kịch đau khổ, bất hạnh của Mị. Đây cũng là số phận tiêu biểu cho những
người phụ nữ, những người lao động trên miền núi Tây Bắc. Tơ Hồi đã vén màn bí ẩn để
giúp cho bạn đọc miền xi vừa am hiểu, vừa thêm gần gũi, gắn bó với cuộc sống, con
người Tây Bắc. Ta nhận ra số phận, cuộc đời của Mị rất gần gũi, quen thuộc như biết bao
những số phận cảnh đời trên văn đàn miền xuôi.
Qua số phận đau khổ, bất hạnh của Mị, Tơ Hồi đã khẳng định sự đồng cảm, quan
tâm sâu sắc đến số phận đau thương của những người lao động vùng cao Tây Bắc. Đồng
thời, tác giả cũng tố cáo, lên án đanh thép tội ác dã man của chế độ phong kiến miền núi
Tây Bắc. Chúng đã chà đạp, áp bức bóc lột những người phụ nữ, những người lao động
vùng cao. Phản ánh về hiện thực này, Tơ Hồi cịn muốn kêu gọi phong trào du kích, phong
trào cách mạng cần mau chóng giải phóng cho những con người lao động vùng cao Tây
Bắc. Đây là thiên chức cao cả, sứ mệnh cao đẹp trong sáng tác của Tơ Hồi.
III. Kết thúc vấn đề

4


ĐỀ SỐ 2:
“Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp yên đầy các nhà

kho.Trẻ em đi hái bí đỏ, tinh nghịch, đã đốt những lều quanh nương để sưởi lửa.Ở Hồng
Ngài, người ta thành lệ cứ ăn Tết thì gặt hái vừa xong, khơng kể ngày, tháng nào. Ăn Tết
như thế cho kịp mưa xuân xuống thì đi vỡ nương mới. Hồng Ngài năm ấy ăn Tết giữa lúc
gió thổi vào cỏ gianh vàng ửng, gió và rét rất dữ dội.
Nhưng trong các làng Mèo Đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá
xòe như con bướm sặc sỡ. (…) Đám trẻ đợi Tết, chơi quay, cười ầm trên sân chơi trước nhà.
Ngồi đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết
tha bổi hổi.Mị ngồi nhẩm thầm bài hát của người đang thổi.
"Mày có con trai con gái rồi
Mày đi làm nương
Ta khơng có con trai con gái
Ta đi tìm người u".
Tiếng chó sủa xa xa. Những đêm tình mùa xuân đã tới.
Ở mỗi đầu làng đều có một mỏm đất phẳng làm sân chơi chung ngày tết. Trai gái, trẻ
con ra sân ấy tụ tập đánh pao, đánh quay, thổi sáo, thổi kèn và nhảy.
Cả nhà thống lý ăn xong bữa cơm tết cúng ma. Xung quanh chiêng đánh ầm ĩ, người
ốp đồng vẫn nhảy lên xuống, run bần bật. Vừa hết bữa cơm tiếp ngay cuộc rượu bên bếp
lửa.
Ngày tết, Mị cũng uống rượu. Mỵ lén lấy hũ rượu, cứ uống ực từng bát. Rồi say, Mị
lịm mặt ngồi đấy nhìn người nhảy đồng, người hát, nhưng lòng Mị đang sống về ngày trước.
Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng. Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi. Mùa xuân này,
Mị uống rượu bên bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo.
Có biết bao nhiêu người mê, cứ ngày đêm thổi sáo đi theo Mị.”
(TríchVợ chồng A Phủ- Tơ Hồi, Ngữ văn 12, tập hai, Nxb GD,2008, tr 6,7)
Cảm nhận của anh/ chị về vẻ đẹp bức tranh thiên thiên, cảnh sinh hoạt và nhân vật
Mị ở đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét chất thơ trong sáng tác của nhà văn Tơ Hồi.
I/ Đặt vấn đề
Tơ Hoài là nhà văn lớn của nền Văn học Việt Nam hiện đạivới số lượng tác phẩm
đạt kỷ lục và trên nhiều thể loại. Ơng có vốn hiểu biết phong phú, sâu sắc về phong tục, tập
quán của nhiều vùng miền khác nhau. Ơng cũng là nhà văn có nhiều đóng góp về đề tài

miền núi và ngịi bút của Tơ Hồi cũng rất sở trường viết về thiên nhiên và con người Tây
Bắc. Một trong những thành công nhất của nhà văn khi viết về đề tài miền núi Tây Bắc là
truyện Vợ chồng A Phủ.Tác phẩm là bức tranh bi thảm của người dân nghèo miền núi dưới
ách áp bức, bóc lột của bọn phong kiến, thực dân và là bài ca về phẩm chất, vẻ đẹp, về sức
sống mãnh liệt của người lao động
Đoạn trích“Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong … ngày đêm thổi sáo đi
theo Mị.”đã thể hiện vẻ đẹp bức tranh thiên thiên, cảnh sinh hoạt và nhân vật Mị trong
đêm tình mùa xn . Qua đó, ta thấy được chất thơ trong sáng tác của nhà văn Tơ
Hồi
II Giải quyết vấn đề
1. Khái quát
Truyện "Vợ chồng A Phủ" được nhà văn Tơ Hồi sáng tác năm 1952, in trong tập
"Truyện Tây Bắc". Đây là kết quả từ chuyến đi thực tế của Tơ Hồicùng bộ đội vào giải
phóng Tây Bắc. Thiên nhiên và con người nơi đây đã để lại trong tâm hồn nhà văn nhiều ấn
tượng sâu sắc, ông viết tập truyện Tây Bắc như để “trả món nợ ân tình” cho miền đất ấy
5


Tác phẩm gồm hai phần. Phần đầu kể về cuộc sống tủi nhục của Mị và A Phủ ở
Hồng Ngài.Phần sau kể Mị và A Phủ ở Phiềng Sa. Văn bản SGK thuộc phần đầu
Đoạn trích thuộc phần giữa của văn bản diễn tả vẻ đẹp bức tranh thiên thiên, cảnh
sinh hoạt và nhân vật Mị trong đêm tình mùa xn
2. Phân tích
2.1 Khái qt đoạn trích trước
Mị là cơ gái hội tụ đầy đủ nhan sắc, tài năng và phẩm chất tốt đẹp Nhưng vì món nợ
truyền kiếp và hủ tục lạc hậu, Mị trở thành con dâu gạt nợ. Mị bị bóc lột sức lao động,
“khơng bằng con trâu con ngựa”, “ vùi đầu vào công việc”, bị đày đọa tinh thần đến mức
cam chịu, tê liệt phản kháng. Thế nhưng dù chịu nhiều bất hạnh, đau khổ, Mị vẫn tiềm tàng
sức sống khao nhất là trong đêm tình mùa xn
2.2 phân tích đoạn trích

a/Vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên
- Bức tranh thiên nhiênmiền núi Tây Bắc có vẻ đẹp riêng. Đặc biệt là cảnh mùa xuân trên
vùng núi cao và được Tơ Hồi miêu tả bằng những rung cảm thiết tha của hồi ức.
+ Tết của đồng bào miền núi Tây Bắc là sự cộng hưởng của vẻ đẹp đất trời và niềm
vui thu hoạch mùa màng.“Trên đầu núi, các nương ngô, nương lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp
yên đầy các nhà kho”.
+ Cái tết ở Hồng Ngài năm ấy đến vào lúc thời tiết khắc nghiệt, gió thổi và rét rất dữ
dội nhưng khơng ngăn nổi những sắc màu rực rỡcủa thiên nhiên, không ngăn nổi cái rạo
rực của lòng người. Cả bản làng sáng bừng trong sắc vàng, đó là màu vàng của ngơ, lúa,
của trái bí đỏ, của cỏ gianh cùng với những sắc màu rực rỡ của “những chiếc váy hoa đã
đem ra phơi trên mỏm đá xòe như con bướm sặc sỡ.”
+ Ngoài sắc màu, bức tranh xuân vùng miền núi Tây Bắc cịn rộn rã với thanh âm. Đó
là âm thanh của tiếng khèn, của tiếng nói cười của trẻ con, tiếng chó sủa xa xa và đặc biệt
hơn cả là tiếng sáo.
++ Nhà văn Tơ Hồi rất dụng cơng trong mô tả tiếng sáo bởi tiếng sáo mùa xuân được
xem như linh hồn của đời sống tinh thần nhân dân vùng Tây Bắc. Tiếng sáo là sự mã hóa vẻ
đẹp tâm hồn nhân dân Tây Bắc, là phương tiện giao tiếp của đồng bào nơi đây “Anh ném
pao, em không bắt. Em không yêu, quả pao rơi rồi”.
++ Âm thanh này trở đi trở lạivà gần như biến thành một sinh thể vì nó có một sự dịch
chuyểnrất rõ nét.Đó là sự dịch chuyển từ xa đến gần, từ ngồi vào trong, từ khách thể
nhập vào chủ thể. Có thể nói, tiếng sáo đã dìu hồn Mị bồng bềnh sống lại với những khát
khao yêu thương, hạnh phúc, đưa Mị từ cõi quên trở về cõi nhớ
b Bức tranh sinh hoạt, phong tụcmiền núi, đặc biệt là cảnh ngày tết của người Mèo,
qua ngịi bút của Tơ Hồi, thực sự có sức say lịng người.
+ Đoạn trích giúp chúng ta ít nhiều có thể hình dung về phong tục đón Tếtcủa người
Mèo (H'Mơng): người Mèo đón Tết khi vụ mùa gặt hái đã xong; mọi người thường tập
trung ở một khơng gian thống, rộng, thường là mỏm đất phẳng ở đầu làng để thổi khèn,
thổi sáo, đánh quay, ném cịn . “Ngồi đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi
chơi”.
+ Nhà văn tập trung tả lễ hộidiễn ra ở Hồng Ngàivào mùa xuân. Trong đêm tình mùa

xn, ơng tả Hội trước “Ở mỗi đầu làng đều có một mỏm đất phẳng làm cái sân chơi chung
ngày Tết. Trai gái, trẻ con ra sân chơi ấy tụ tập đánh pao, đánh quay, thổi sáo, thổi khèn và
nhảy.” Đến phần Lễ, Tơ Hồi chỉ dành ba câu văn tả trực tiếp Lễ cúng ma ngày Tết diễn ra
trong không gian nhà thống lý “Cả nhà thống lí Pá Tra vừa ăn xong bữa cơm Tết cúng ma.
Xung quanh, chiêng đánh ầm ĩ, người ốp đồng vẫn còn nhảy lên xuống, run bần bật. Vừa
hết bữa cơm lại tiếp ngay bữa rượu bên bếp lửa.”
6


Hai đoạn văn gần nhau, tự nó tốt lên cái nhìn so sánh của tác giả và khơi gợi ý so sánh
ở người đọc:
Nhìn ở góc độ vật chất, đó là thế giới của nghèo và giàu;
Nhìn ở góc độ địa vị, đó là thế giới của dân dã và chức sắc;
Nhìn ở góc độ phong tục, đó là thế giới của bên vui chơi và bên thờ cúng;
Nhìn từ góc độ tuổi tác, bên thường gắn với trẻ, bên gắn với già;
Nhìn từ tính chất của hoạt động thì một bên trần tục và một bên linh thiêng.
Nhìn từ thân phận Mị, thế giới trần tục ở ngoài kia trở thành thế giới của tự do - thế
giới Mị khao khát, còn thế giới linh thiêng ở trong này biến thành thế giới của giam cầm thế giới Mị muốn chối bỏ.
c) Vẻ đẹp tâm hồn và sức sống mãnh liệt của nhân vật Mị được miêu tả tinh tế, xúc động.
- Trước cảnh tưng bừng ấy, cứ tưởng Mị nào có biết xn là gì? Nhưng thật bất ngờ,
những đêm tình mùa xuân ở Hồng Ngài đã làm cho tâm hồn Mị hồi sinh trở lại. Có thể nói,
tâm trạng và hành động của Mị đã được Tơ Hoài thể hiện một cách tinh tế và xúc động.
- Khi nghe tiếng sáo từ đầu núi vọng lại, tâm hồn Mị thiếttha bổi hổi.
+ Hai tính từ “thiếttha bổi hổi” tác giả sử dụng không nhằm miêu tả đặc điểm của tiếng sáo
mà là cho thấy sự thay đổi âm thầm trong tâm hồn Mị.
+Từ chỗ từ bỏ mọi khát vọng sổng thì nay khát vọng hạnh phúc, tình yêu đã bắt đầu nảy
nở trong tâm hồn Mị.
- Chính vì khát vọng này nên Mị đã có một hành động rẩt ý nghĩa làngồi nhẩm thầm
bài hát của người đang thổi.
+ Mị nhẩm thầm (không phải là “hát thầm”), tức là khẽ khàng nhắc lại theo sự hồi

tưởng, thậm chí khơng liền mạch, lúc nhớ lúc qn lời bài hát của người đang thổi. Có lẽ
trước đây Mị cũng đã từng thổi sáo hoặc hát bài này rồi. Giờ nghe tiếng sáo ngoài đầu núi
vọng lại, lúc ẩn lúc hiện, trong Mị đã thức dậy điều gì đó quen thuộc, lâu nay bị lãng quên.
Dù mới chỉ là lời nhẩm thầm nhưng nó đã đánh dầu sự quay trở lại của ngôn ngữ.
+ Trước đây Mị gần như khước từ hồn tồn ngơn ngữ, nhưng nay ngơn ngữ gắn với
khát vọng giao tiếp đã quay trở lại. Đó là bài hát mà Mị nhẩm thầm gắn liền với khát vọng
tình u hạnh phúc. Nó cho thấy Mị khơng cịn muốn sống câm lặng lùilũi như trước kia
nữa
- Sự thay đổi mạnh mẽ táo bạo trong tâm lý của Mị tiếp tục được thể hiện khi Mị
uống rượu“ngày tết Mị cũng uống rượu. Mị lén lấy hũ rượu uống ực từng bát.”
+ Từ ‘cũng'' cho thấy đây là hành động khơng có chủ đích, chỉ làm theo số đơng khi
mọi người trong nhà đều uống.
+ Mị uống rượu ngày tết thì chưa có gì là lạ, nhưng cách uống mới thật đặc biệt “Mị
lén lấy hũ rượu uống ực từng bát”. Cách uống khiến người đọc cảm nhận dường như không
phải Mị đang uống rượu mà là uống từng bát cay đắng, uất hận vào lòng. Những cay đắng,
uất hận đó chất chồng và cứ bị dồn đẩy, nghẹn đắng trong lịng Mị.
- Men rượu đã làm cơ hồi tưởng sống về ngày trước
+ Trong Mị thức dậy với những kí ức trong quá khứ đẹp đẽ “Ngày trước, Mị thổi sáo
giỏi, Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê,
ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị”. Điều này chứng tỏ Mị đã ý thức được về sự tồn tại, về
cuộc đời của mình. Mị khơng cịn sống một cách bất động, vơ hồn ở nhà thống lí. Mị đã
khẳng định sức sống mãnh liệt đang trỗi dậy trong tâm hồn. Mị như lãng quên hiện tại.
Người ta hát mà Mị không nghe, người ta nhảy mà Mị không thấy, rượu tan lúc nào Mị cũng
chẳng hay.
7


+ Tơ Hồi đã chứng tỏ là cây bút bậc thầy trong nghệ thuật xây dựng khắc họa
tâm lí, tính cách nhân vật. Nhà văn đã đi sâu vào thế giới nội tâm của nhân vật để Mị tự độc
thoại nội tâm và khẳng định thuyết phục về sức sống tiềm tàng mãnh liệt. Nhà văn như hóa

thân vào nhân vật để tạo nên “tiếng nói bên trong” thuyết phục, khách quan.
+ Tơ Hồi cũng chứng tỏ là nhà văn rất am hiểu về bản sắc văn hóa phong tục, về
tính cách, tình cảm của những người phụ nữ, những người lao động vùng núi Tây Bắc .
Từ đó, nhà văn đã ca ngợi được sức sống mãnh liệt trong tâm hồn họ. Đồng thời, nhà văn
còn muốn khẳng định con người Việt Nam trên mọi miền đất nước dù ở bất cứ nơi đâu vẫn
mang một sức sống mãnh liệt cao đẹp.
3. Đánh giá
Đoạn văn miêu tả khung cảnh ngày xuân với vẻ đẹp của thiên nhiên, cảnh sinh hoạt
và sức sống tiềm ẩn trong Mị. Qua đó, nhà văn khám phá, ngợi ca vẻ đẹp thiên nhiên và con
người miền núi cao Tây Bắc. Đặc biệt, nhà văn trân trọng những khao khát tình yêu, hạnh
phúc của con người, thể hiện niềm tin vào sức sống của con người khơng bị hủy diệt. Chính
điều đó đã đem đến cho Vợ chồng A Phủ của Tơ Hồi những giá trị nhân đạo sâu sắc.
- Đoạn văn miêu tả giàu tính nhạc thơ, trữ tình gợi cảm. Âm điệu câu văn êm ả, ngắn
và đậm phong vị Tây Bắc, các từ ngữ địa phương gợi những hình ảnh gần gũi đặc trưng cho
miền núi . Đặc biệt, tác giả còn đi sâu vào khai thác diễn biến tâm lí nhân vật Mị rất tự
nhiên, chân thực và sâu sắc thông qua hành động và tâm trạng tinh tế, xúc động
4. nhận xét chất thơ
Qua đoạn trích, ta thấy được chất thơ trong sáng tác của TH. Trước hết
+ Chất thơ trong sáng tác của Tơ Hồi hiện lên trước hết qua hình ảnh thiên nhiên vời
vợi với những núi non, nương rẫy, sương giăng… không thể lẫn được với một nơi nào trên
đất nước ta.
+ Đoạn trích cũng miêu tả rất tinh tế một phong tục rất đẹp, rất thơ của đồng bào
vùng cao là lễ hội mùa xuân tràn ngập màu sắc và âm thanh, ấn tượng nhất về màu sắc là vẻ
đẹp của váy hoa, của âm thanh là tiếng sáo.
+ Nét đặc sắc nhất của chất thơ biểu hiện ở tâm hồn nhân vật Mị. Đa là ẩn sâu trong
tâm hồn Mị- một cô gái tưởng chừng như héo hắt vẫn le lói những đốm lửa của khát vọng tự
do, của tình yêu cuộc sống.
+ Đặc biệt, chất thơ trong sáng tác của Tơ Hồi cịn là ngôn ngữ nghệ thuật, sự kết
hợp nhuần nhuyễn bút pháp lãng mạn và khả năng diễn tả tài tình những rung động sâu
xa, tinh tế trong thế giới đa cung bậc và mn vàn sắc thái của tình cảm.

 Chất thơ trong đoạn trích khơng những bộc lộ tài năng nghệ thuật của nhà văn Tơ
Hồi mà cịn thể hiện tình u thiên nhiên và tấm lịng nhân đạo của ông với con người
Tây Bắc, góp phần làm sáng tỏ cảm hứng lãng mạn cách mạng của văn xuôi Việt Nam
1945-1975.
III. Kết thúc vấn đề
Bằng tấm lịng gắn bó cùng vốn am hiểu sâu sắc về đời sống, văn hóa của vùng đất
Tây Bắc, trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, nhà văn Tơ Hồi khơng chỉ dựng lên bức tranh
thiên nhiên đẹp đẽ, khống đạt mà cịn giúp người đọc hiểu hơn về văn hóa, về cuộc sống,
8


thân phận những người nông dân Tây Bắc trước cách mạng. Đó là những con người khốn
khổ bị vây hãm, chà đạp bởi cường quyền, thần quyền: Mị, A Phủ, thế nhưng dù bị áp bức
đến tận cùng thì họ vẫn mang theo niềm tin, sự sống mãnh liệt để vươn lên khỏi cái bạo tàn
để giải phóng bản thân

9


ĐỀ SỐ 3:
“Ngày Tết, Mị cũng uống rượu. Mị lén lấy hũ rượu, cứ uống ực từng bát. Rồi say, Mị
lịm mặt ngồi đấy nhìn mọi người nhảy đồng, người hát, nhưng lòng Mị đang sống về ngày
trước. Tai Mị văng vẳng tiếng sáo gọi bạn đầu làng. Ngày trước, Mị thổi sáo giỏi. Mùa xuân
này, Mị uống rượu bên bếp và thổi sáo. Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi
sáo. Có biết bao nhiêu người mê, cứ ngày đêm thổi sáo đi theo Mị .
Rượu đã tan lúc nào. Người về, người đi chơi đã vãn cả. Mị không biết. Mị vẫn ngồi
trơ một mình giữa nhà.Mãi sau Mị mới đứng dậy, nhưng Mị không bước ra đường. Mị từ từ
bước vào buồng. Chẳng năm nào A Sử cho Mị đi chơi Tết. Bấy giờ Mị ngồi xuống giường,
trông ra cái cửa sổ lỗ vuông mờ mờ trăng trắng. Đã từ nãy, Mị thấy phơi phới trở lại, trong
lòng đột nhiên vui sướng như những đêm Tết ngày trước. Mị trẻ lắm, Mị vẫn cịn trẻ. Mị

muốn đi chơi. Bao nhiêu người có chồng cũng đi chơi ngày Tết. Huống chi A Sử với Mị,
khơng có lịng với nhau mà vẫn phải ở với nhau! Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này, Mị
sẽ ăn cho chết ngay, chứ không buồn nhớ lại nữa. Nhớ lại, chỉ thấy nước mắt ứa ra. Mà
tiếng sáo gọi bạn yêu vẫn lửng lơ bay ngoài đường.
Anh ném pao,em khơng bắt
Em khơng u,quả pao rơi rồi...”
(TríchVợ chồng A Phủ- Tơ Hồi, Ngữ văn 12, tập hai, Nxb GD,2008, tr 7,8)
Cảm nhận của anh/chị về nhân vật Mị trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận xétsự tinh
tế khi diễn tả sự hồi sinh trong tâm hồn nhân vật của nhà văn Tơ Hồi
I/ Đặt vấn đề
Tơ Hồi là nhà văn lớn của nền Văn học Việt Nam hiện đạivới số lượng tác phẩm
đạt kỷ lục và trên nhiều thể loại. Ơng có vốn hiểu biết phong phú, sâu sắc về phong tục, tập
quán của nhiều vùng miền khác nhau. Ơng cũng là nhà văn có nhiều đóng góp về đề tài
miền núi và ngịi bút của Tơ Hồi cũng rất sở trường viết về thiên nhiên và con người Tây
Bắc. Một trong những thành công nhất của nhà văn khi viết về đề tài miền núi Tây Bắc là
truyện Vợ chồng A Phủ.Tác phẩm là bức tranh bi thảm của người dân nghèo miền núi dưới
ách áp bức, bóc lột của bọn phong kiến, thực dân và là bài ca về phẩm chất, vẻ đẹp, về sức
sống mãnh liệt của người lao động
Đoạn trích“Ngày Tết, Mị cũng uống rượu …Em không yêu,quả pao rơi rồi...”đã thể
hiện vẻ đẹp sức sống tiềm tàng của Mị trong đêm tình mùa xuân . Qua đó, ta thấy
đượcsự tinh tế khi diễn tả sự hồi sinh trong tâm hồn nhân vật của nhà văn Tơ Hồi
II Giải quyết vấn đề
1. Khái qt
Truyện "Vợ chồng A Phủ" được nhà văn Tơ Hồi sáng tác năm 1952, in trong tập
"Truyện Tây Bắc". Đây là kết quả từ chuyến đi thực tế của Tơ Hồicùng bộ đội vào giải
phóng Tây Bắc. Thiên nhiên và con người nơi đây đã để lại trong tâm hồn nhà văn nhiều ấn
tượng sâu sắc, ông viết tập truyện Tây Bắc như để “trả món nợ ân tình” cho miền đất ấy
Tác phẩm gồm hai phần. Phần đầu kể về cuộc sống tủi nhục của Mị và A Phủ ở
Hồng Ngài.Phần sau kể Mị và A Phủ ở Phiềng Sa. Văn bản SGK thuộc phần đầu
Đoạn trích thuộc phần giữa của văn bản diễn tả vẻ đẹp bức tranh thiên thiên, cảnh

sinh hoạt và nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân
2. Phân tích
2.1 Khái quát đoạn trích trước
Mị là cô gái hội tụ đầy đủ nhan sắc, tài năng và phẩm chất tốt đẹp Nhưng vì món nợ
truyền kiếp và hủ tục lạc hậu, Mị trở thành con dâu gạt nợ. Mị bị bóc lột sức lao động,
“khơng bằng con trâu con ngựa”, “ vùi đầu vào công việc”, bị đày đọa tinh thần đến mức
cam chịu, tê liệt phản kháng. Thế nhưng dù chịu nhiều bất hạnh, đau khổ, Mị vẫn tiềm tàng
10


sức sống nhất là trong đêm tình mùa xuân
2.2 phân tích đoạn trích
a. Nguyên nhân làm thức dậy sức sống tiềm tàng
Cảnh Hồng Ngài bắt đầu vào xuân- cỏ gianh vàng ửng, gió rét dữ dội…; Cảnh các
làng Mèo đỏ với những chiếc váy hoa đem phơi ở các mỏm đá, tiếng trẻ con nô đùa trước
sân. Đặc biệt là âm thanh tiếng sáo ở đầu núi rủ bạn đi chơi đãtác động tới sự hồi sinh của
Mị. Nó biểu hiện ra thành những suy nghĩ nhận thức và hành động.
b. Diễn biến tâm trạng hành động của Mị
- Từ thay đổi âm thầm trong tâm hồn“thiết tha bổi hổi” đến “ nhẩm thầm bài hát
của người đang thổi.” cho thấy khát vọng hạnh phúc, tình yêu đã bắt đầu nảy nở trong tâm
hồn Mị, Mị khơng cịn muốn sống câm lặng lùi lũi như trước kia nữa
- Sự thay đổi mạnh mẽ táo bạo trong tâm lý của Mị tiếp tục được thể hiện khi Mị
uống rượu“ngày tết Mị cũng uống rượu. Mị lén lấy hũ rượu uống ực từng bát.”
+ Từ ‘cũng'' cho thấy đây là hành động khơng có chủ đích, chỉ làm theo số đơng khi
mọi người trong nhà đều uống.
+ Mị uống rượu ngày tết thì chưa có gì là lạ, nhưng cách uống mới thật đặc biệt “Mị
lén lấy hũ rượu uống ực từng bát”. Cách uống khiến người đọc cảm nhận dường như không
phải Mị đang uống rượu mà là uống từng bát cay đắng, uất hận vào lòng. Những cay đắng,
uất hận đó chất chồng và cứ bị dồn đẩy, nghẹn đắng trong lịng Mị.
- Men rượu đã làm cơ hồi tưởng sống về ngày trước và tìm lại được những cái rung

động cảm xúc bình thường ở một con người bình thường.
+ Trong Mị thức dậy với những kí ức trong quá khứ đẹp đẽ “Ngày trước, Mị thổi sáo
giỏi, Mị uốn chiếc lá trên môi, thổi lá cũng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê,
ngày đêm đã thổi sáo đi theo Mị”. Điều này chứng tỏ Mị đã ý thức được về sự tồn tại, về
cuộc đời của mình. Mị khơng cịn sống một cách bất động, vơ hồn ở nhà thống lí. Mị đã
khẳng định sức sống mãnh liệt đang trỗi dậy trong tâm hồn. Mị như lãng quên hiện tại.
Người ta hát mà Mị không nghe, người ta nhảy mà Mị không thấy, rượu tan lúc nào Mị cũng
chẳng hay.
+ Mị thấy phơi phới trở lại, trong lòng vui sướng như những đêm tết ngày trước.
Nghĩa là trạng thái tê liệt tinh thần, cái chết về tinh thần lâu nay của Mị đã được cởi bỏ.Lần
đầu tiên sau bao ngày mất hết ý niệm về sự sống, ý thức sống, Mị đã thức dậy ý thức, ý
muốn, khát vọng “Mị trẻ lắm, Mị vẫn còn trẻ, Mị muốn đi chơi”.Mị đã tìm lý do để bao
biện cho khát vọng muốn đi chơi “bao nhiêu người có chồng vẫn đi chơi; Mị khơng có lịng
với A Sử; Mị cịn trẻ”. Rõ ràng, Mị khơng cịn là cơ Mị ngày trước nữa mà đã hồn tồn
thay đổi. Sức sống tiềm tàng là thế nhưng Mị lại không đi chơi.
+ Tơ Hồi đã sử dụng liên tiếp các câu văn ngắn để nhấn mạnh một sự thay đổi
đang diễn ra mãnh liệt trong suy nghĩ, tâm trạng của Mị. Mị ý thức được giá trị và khát
vọng của cuộc đời để được sống hạnh phúc, tốt đẹp. Đây là những suy nghĩ rất tích cực, là
minh chứng sống động để khẳng định sức sống mãnh liệt trong tâm hồn Mị. Càng ý thức
được giá trị bản thân và càng hiểu được hiện thực tăm tối đời mình, Mị lại càng khát khao
sống.

11


+ Tơ Hồi đã chứng tỏ là cây bút bậc thầy trong nghệ thuật xây dựng khắc họa
tâm lí, tính cách nhân vật. Nhà văn đã đi sâu vào thế giới nội tâm của nhân vật để Mị tự độc
thoại nội tâm và khẳng định thuyết phục về sức sống tiềm tàng mãnh liệt. Nhà văn như hóa
thân vào nhân vật để tạo nên “tiếng nói bên trong” thuyết phục, khách quan.
+ Tơ Hồi cũng chứng tỏ là nhà văn rất am hiểu về bản sắc văn hóa phong tục, về

tính cách, tình cảm của những người phụ nữ, những người lao động vùng núi Tây Bắc .
Từ đó, nhà văn đã ca ngợi được sức sống mãnh liệt trong tâm hồn họ. Đồng thời, nhà văn
còn muốn khẳng định con người Việt Nam trên mọi miền đất nước dù ở bất cứ nơi đâu vẫn
mang một sức sống mãnh liệt cao đẹp.
- Thế nhưng, sự vượt khỏi hoàn cảnh của Mị diễn ra không hề đơn điệu, dễ dàng. Tơ
Hồi đã rất tinh khi đặt nhân vật Mị vào sự giao tranh giữa một bên là sức sống tiềm tàng,
một bên là ý thức về thân phận. Ngòi bút của nhà văn như hóa thân vào nhân vật, để nâng
niu, để trân trọng những giấc mơ tình tứ của con người, đồng thời lại rất tỉnh táo, khách
quan khi phân tích, mổ xẻ những ngóc ngách sâu kín của tâm linh con người. Cho nên, bên
cạnh cái năng nổ, khát khao, náo nức về sự tái sinh thì ở Mị vẫn còn lo lắng, day dứt, tủi
hờn về thân phận.(trở về với thực tại)
+ Bởi thế, Tơ Hồi khơng để cho Mị ra đường chơi ngay mà để Mị “từ từ bước vào
buồng”, “ngồi xuống giường trông ra cửa sổ lỗ vuông mờ mờ trăng trắng”
++ Hành động này xuất phát từ thói quen của Mị khi khoảng thời gian sống lùi lũi như con
rùa ni trong xó cửa đã diễn ra quá dài, quá lâu. Bởi thế không dễ gì ngay một lúc Mị có
thể thay đối. Bắt được uẩn khúc này trong tâm lý của nhân vật, Tơ Hồi đã khiến cho tâm
lý của Mị diễn ra một cách tự nhiên, hợp lý chứ khơng cịn cảm giác khiên cưỡng, ép buộc .
Hay nói cách khác là thực tại hiện hữuđã chỉ đạo hành động của Mị
++ Tự mình bước vào căn buồng ấy cũng là tự mình chơn vùi cuộc đời mình. Mị đã quen
như thế bao nhiêu năm rồi nên Mị không thể trong một lúc dám vượt thoát khỏi ngục tù,
khỏi nấm mồ nhà thống lý.
+ Từ quá khứ trở về với thực tại, Mị càng thấm thía về cuộc đời bất hạnh của mình.
“Chẳng năm nào A Sử cho Mị đi chơi Tết. Mị cũng chẳng buồn đi”.
+ Chính vì Mị đã thức dậy ý thức, khát vọng, mong muốn đi chơi nhưng Mị không đi chơi
nên ý nghĩ đến với Mị lúc này đó là nếu có nắm lá ngón trong tay, Mị sẽ ăn cho chết ngay.
++ Bao nhiêu năm qua kể từ sau khi Mị ném nắm lá ngón trong tay đi, Mị đã sống cam
chịu như thế. Đến bây giờ, ý muốn giải thoát trở lại lần thứ 2 và lần này chắc cũng mạnh mẽ
như lần trước. Nhưng chỉ có điều là Mị khơng có nắm lá ngón trong tay mà thôi.
++ Nghĩ về cái chết là ý thức được quyền sống, thấy được một cuộc đời không đáng sống
và có ý nghĩ muốn thay đổi hồn cảnh sống. Nghĩ đến cái chết nghĩa là thấy mình đang

khổ và muốn tìm cách thốt khỏi nỗi khổ
+ Uất ức, nước mắt Mị ứa ra khi tiếng sáo gọi bạn tình vẫn lửng lơ bay ngồi đường.
Tiếng sáo của tình u tuổi trẻ lại thơi thúc Mị, dìu hồn Mị theo những đám chơi. Khát vọng
sống mãnh liệt được đẩy lên đến cao độ bởi sự trỗi dậy của sức sống tiềm tàng.Tâm hồn Mị
diễn biến rất phức tạp trong quá trình thức tỉnh, nổi loạn. Mị đang sống trong nghịch lí giữa
thân phận con dâu gạt nợ và niềm vui phơi phới muốn đi chơi Tết.
3/ Đánh giá:
a. Nội dung
Đoạn văn miêu tả tâm trạng và hành động của Mị trong đêm tình mùa xuân đã thể
hiện sức sống tiềm ẩn trong Mị và tài năng miêu tả tâm lí nhân vật của Tơ Hồi. Qua đó,
nhà văn khám phá, trân trọng, ngợi ca những khao khát tình yêu, hạnh phúc của con người,
12


thể hiện niềm tin vào sức sống của con người không bị hủy diệt. Đồng thời lên án những thế
lực tàn bạo chà đạp lên cuộc sống con người. Chính điều đó đã đem đến cho Vợ chồng A
Phủ của Tơ Hồi những giá trị nhân đạo sâu sắc.
b. Về nghệ thuật:
Nét đặc sắc nghệ thuật đó là lối kể chuyện hấp dẫn, tự nhiên, ngôn ngữ biểu cảm, đặc biệt;
là nghệ thuật miêu tả, phân tích tâm lí nhân vật...Tất cả đã làm nổi bật vẻ đẹp của sức sống
tiềm tàng mãnh liệt của Mị.
4 Nhận xét sự tinh tế khi diễn tả sự hồi sinh trong tâm hồn nhân vật Mị của nhà văn
Tơ Hồi.
Đoạn trích thể hiện sự tinh tế khi diễn tả sự hồi sinh trong tâm hồn nhân vật Mị
của nhà văn Tơ Hồi.
Đó là nhà văn sử dụng khá nhiều những yếu tố bên ngoài tác động vào nhân vật và
được miêu tả rất tự nhiên như mùa xuân, tiếng sáo gọi bạn tình, bữa tiệc đón năm mới... Tất
cả đã hố thành những tiếng gọi đánh thức nỗi căm ghét bất công và tàn bạo cùng ý thức
phản kháng lại cường quyền, đánh thức cả niềm khao khát một cuộc sống tự do
Người đọc không thể không dừng lại, suy ngẫm và chia sẻ cảm xúc với những hành

động của nhân vật Mị xuất phát từ những thôi thúc của nội tâm như các chi tiết:“Mị lén lấy
hũ rượu, cứ uống ực từng bát” trong một trạng thái thật khác thường. Sở trường phân tích
tâm lí cho phép ngịi bút tác giả lách sâu vào những bí mật của đời sống nội tâm, phát hiện
nét đẹp và nét riêng của tính cách.
-Với tấm lịng nhân hậu và tài năng phân tích tâm lí nhân vật bậc thầy, Tơ Hồi đã
khám phá diễn tả chiều sâu tâm hồn cùng những thăng trầm gấp khúc tuần tự và đột biết
trong tâm trạng Mị. Chính sức sống tiềm tàng và mãnh liệt của người con gái Mèo xinh đẹp
đã để lại ấn tượng sâu đậm trong lịng người đọc và góp phần khơng nhỏ vào sự thành cơng
của tác phẩm.
III.Kết thúc vấn đề
Bằng tấm lịng gắn bó cùng vốn am hiểu sâu sắc về đời sống, văn hóa của vùng đất
Tây Bắc, trong truyện ngắn Vợ chồng A Phủ, nhà văn Tơ Hồiđã đem đến cho bạn đọc chân
dung của một người con gái không chỉ đẹp người, đẹp nết mà cịn có sức sống tiềm tàng
mạnh mẽ. Mị là đại diện tiêu biểu cho sức sống của con người, là đại diện cho hành trình đi
từ bóng tối ra ánh sáng, từ khổ đau đến hạnh phúc của những người nông dân dân tộc thiểu
số.

13


ĐỀ SỐ 4:
“Những đêm mùa đông trên núi cao dài và buồn, nếu khơng có bếp lửa sưởi kia thì
Mị cũng đến chết héo. Mỗi đêm, Mị đã dậy ra thổi lửa hơ tay, hơ lưng, không biết bao nhiêu
lần.
Thường khi đến gà gáy Mị ngồi dậy ra bếp sưởi một lúc thật lâu thì các chị em trong
nhà mới bắt đầu ra dóm lị bung ngơ, nấu cháo lợn. Chỉ chợp mắt được từng lúc, Mị lại thức
sưởi lửa suốt đêm.Mỗi đêm, nghe tiếng phù phù thổi bếp, A Phủ lại mở mắt. Ngọn lửa sưởi
bùng lên, cùng lúc ấy thì Mị cũng nhìn sang, thấy mắt A Phủ trừng trừng, mới biết A Phủ
còn sống. Mấy đêm nay như thế. Nhưng Mị vẫn thản nhiên thổi lửa, hơ tay. Nếu A Phủ là
cái xác chết đứng đấy, cũng thế thôi. Mị vẫn trở dậy, vẫn sưởi, chỉ biết chỉ cịn ở với ngọn

lửa. Có đêm A Sử chợt về, thấy Mị ngồi đấy, A Sử đánh Mị ngã ngay xuống cửa bếp.Nhưng
đêm sau Mỵ vẫn ra sưởi như đêm trước.
Lúc ấy đã khuya. Trong nhà ngủ yên thì Mị trở dậy thổi lửa. Ngọn lửa bập bùng sáng
lên, Mị lé mắt trông sang thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một dòng nước mắt lấp lánh bò
xuống hai hõm má đã xám đen lại. Nhìn thấy tình cảnh như thế, Mị chợt nhớ lại đêm năm
trước, A Sử trói Mị, Mị cũng phải trói đứng thế kia. Nhiều lần khóc, nước mắt chảy xuống
miệng, xuống cổ, khơng biết lau đi được. Trời ơi, nó bắt trói đứng người ta đến chết,nó bắt
mình chết cũng thơi,nó bắt trói đến chết người đàn bà ngày trước cũng ở cái nhà này. Chúng
nó thật độc ác. Cơ chừng này chỉ đêm mai là người kia chết, chết đau, chết đói, chết rét,
phải chết. Ta là thân đàn bà, nó đã bắt về trình ma rồi thì chỉ cịn biết đợi ngày rũ xương ở
đây thơi... Người kia việc gì mà phải chết. A Phủ ... Mị phảng phất nghĩ như vậy.”
(TríchVợ chồng A Phủ- Tơ Hồi, Ngữ văn 12, tập hai, Nxb GD,2008, tr 13)
Cảm nhận của anh/chị về nhân vật Mị trong đoạn trích trên. Từ đó, nhận xét tình
cảm của Tơ Hồi đối với nhân dân Tây Bắc.
I/ Đặt vấn đề
Tơ Hồi là nhà văn lớn của nền Văn học Việt Nam hiện đại với số lượng tác phẩm
đạt kỷ lục và trên nhiều thể loại. Ơng có vốn hiểu biết phong phú, sâu sắc về phong tục, tập
quán của nhiều vùng miền khác nhau. Ông cũng là nhà văn có nhiều đóng góp về đề tài
miền núi và ngịi bút của Tơ Hồi cũng rất sở trường viết về thiên nhiên và con người Tây
Bắc. Một trong những thành công nhất của nhà văn khi viết về đề tài miền núi Tây Bắc là
truyện Vợ chồng A Phủ.Tác phẩm là bức tranh bi thảm của người dân nghèo miền núi dưới
ách áp bức, bóc lột của bọn phong kiến, thực dân và là bài ca về phẩm chất, vẻ đẹp, về sức
sống mãnh liệt của người lao động
Đoạn trích “Những đêm mùa đơng trên núi cao dài và buồn … Mị phảng phất nghĩ
như vậy.” đã thể hiện diễn biến tâm trạng của Mị trong đêm mùa đơng cứu A Phủ .
Qua đó, ta thấy được tình cảm của Tơ Hồi đối với nhân dân Tây Bắc.
II Giải quyết vấn đề
2. Khái quát
Truyện "Vợ chồng A Phủ" được nhà văn Tơ Hồi sáng tác năm 1952, in trong tập
"Truyện Tây Bắc". Đây là kết quả từ chuyến đi thực tế của Tơ Hồicùng bộ đội vào giải

phóng Tây Bắc. Thiên nhiên và con người nơi đây đã để lại trong tâm hồn nhà văn nhiều ấn
tượng sâu sắc, ông viết tập truyện Tây Bắc như để “trả món nợ ân tình” cho miền đất ấy
Tác phẩm gồm hai phần. Phần đầu kể về cuộc sống tủi nhục của Mị và A Phủ ở
Hồng Ngài.Phần sau kể Mị và A Phủ ở Phiềng Sa.Văn bản SGK thuộc phần đầu
Đoạn trích thuộc phần cuối của văn bản diễn tả tâm trạng và hành động của Mị trong
đêm mùa đông cứu A Phủ.
3. Phân tích
2.1 Khái quát đoạn trích trước
14


Mị là cô gái hội tụ đầy đủ nhan sắc, tài năng và phẩm chất tốt đẹp Nhưng vì món nợ
truyền kiếp và hủ tục lạc hậu, Mị trở thành con dâu gạt nợ. Mị bị bóc lột sức lao động,
“không bằng con trâu con ngựa”, “ vùi đầu vào công việc”, bị đày đọa tinh thần đến mức
cam chịu, tê liệt phản kháng. Trong đêm tình mùa xuân, sức sống tiềm tàng trong Mị đã trỗi
dậy nhưng không thành, Mị đã bị cường quyển, thần quyền nhà thông lý Pá tra vùi dập, chà
đạp, để bị rơi vào trạng thái tê liệt còn đáng sợ hơn cả trước
2.2 Mị trong đêm mùa đơng cứu A Phủ
a.Tình huống gặp gỡ
- A Phủ: vì đánh con quan làng nên trở thành kẻ gạt nợ của nhà thống lý. Một lần để
hổ vồ mất con bị nên bị nhà thống lý trói đứng vào góc nhà
- Mị: Sau sự nổi loạn ở đêm tinh mùa xuân không thành, Mị đã bị cường quyển, thân
quyền nhà thông lý Pá tra vùi dập, chà đạp, để bị rơi vào trạng thái tê liệt còn đáng sợ hơn
cả trước đây.
- Chỗ Mị thổi lửa gần nơi A Phủ trói
b. Diễn biến tâm trạng của Mị
b.1 Hành động sưởi lửa của Mị:
Mị có thói quen thức sưởi lửa suốt đêm-đêm mùa đông trên núi cao dài và buồn.
-“Mỗi đêm, Mị dậy ra thổi lửa hơ tay, hơ lưng, không biết bao nhiêu lần”. Cụm từ chỉ
thời gian “mỗi đêm, khơng biết bao nhiêu lần” gợi thói quen lặp đi lặp lại như một bản

năng, ăn vào vơ thức của Mị. Đó là bản năng tìm tới hơi ấm, ánh sáng.
-Mị “chỉ biết, chỉ còn ở với ngọn lửa”. Điệp từ “chỉ” diễn tả nét nghĩa tồn tại ít ỏi.
Trong văn hóa nhân loại, ngọn lửa thường là vật biểu trưng cho ánh sáng, sự sống. Ở đây,
ngọn lửa ngầm ẩn sự hiện hữu tuy tối thiểu nhưng dai dẳng của sức sống trong Mị.
- Thậm chí, A Sử đánh Mị ngã ngay xuống cửa bếp. Nhưng đêm sau,“Mị vẫn ra sưởi
như đêm trước”. Từ vẫn tiếp tục nhấn mạnh niềm khát sống bền bỉ.Hình tượng ngọn lửa là
nguồn sáng, nguồn ấm, nguồn sống duy nhất, đồng thời tiềm sâu sức sống dai dẳng, bền bỉ,
bất chấp của Mị.
b.2 Tâm trạng của Mị khi thấy A Phủ trói
-Lúc đầu, Nhìn thấy A phủ bị trói, Mị có trạng thái thản nhiên đáng sợ. Đó là sau
sự nổi loạn ở đêm tình mùa xn khơng thành, Mị đã bị cường quyền, thần quyền nhà
thống lý Pá tra vùi dập, chà đạp, để bị rơi vào trạng thái tê liệt cịn đáng sợ hơn cả trước
đây.
+ Điều đó thể hiện trong cách Mị nhìn A Phủ bị trói đứng. Mị trơ lì tê liệt đến mức
“vẫn thản nhiên thổi lửa, hơ tay. Nếu A Phủ là cái xác chết đứng đấy, cũng thế thôi”. Ba
chữ “cũng thế thôi”tách riêng thành một nhịp, lời văn nửa trực tiếp đã tái hiện chính xác
thái độ lạnh lùng của nhân vật. Nghĩa là cơ khơng chỉ khước từ quyền sống của chính mình
mà cịn khơng quan tâm đến cả sự sống của đồng loại.
+ Tuy có lúc A Sử đi chơi đêm về, ngứa tay ngứa chân, đánh Mị ngã ngay xuống cửa
bếp, nhưng đêm sau Mị vẫn gan lì, lặng lẽ phản kháng, tiếp tục ra sưởi lửa như đêm
trước. Bởi lẽ ngọn lửa đã là người bạn, là cứu cánh của Mị - “Mị chỉ biết chỉ còn ở với ngọn
lửa”. Đó là thái độ thản nhiên đáng sợ vì khơng có tình đồng loại.
15


+ Vì sao? Lí giải vấn đề này, ta thấy có ba nguyên nhân.
++ Một là, cảnh người bị trói đến chết không phải là hiếm hoi ở nhà thống lí.
++ Hai là, cuộc sống bao năm làm con rùa lùi lũi trong xó cửa đã tạo cho Mị một sức ì,
một qn tính cam chịu, nhẫn nhục q lớn.
++ Ba là, Mị đã chịu đựng quá nhiều đau khổ về thể xác lẫn tinh thần nên cô đã trở nên

chai sần, vô cảm, khả năng cảm thông, chia sẻ với cảnh ngộ khốn cùng của người khác ở Mị
gần như bị tê liệt. Mị chẳng khác gì “tảng đá”.
-Những dịng nước mắt của A Phủ làm Mị có nhu cầu được hi sinh.
* Nguyên nhân quan trọng nhất đã tác động đến tâm lý của Mị để từ sự chai sạn vô
cảm đã sống dậy những cảm xúc mãnh liệt, đã bừng dậy khát vọng tự do đó chính là dòng
nước mắt của A Phủ. Dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen của A
Phủ đã tác động mạnh đến tâm lý của Mị
* Diễn biến tâm trạng
+ Mị từ cõi quên trở về cõi nhớ. Nhớ lại ký ức đau khổ của mình. Đêm năm trước, A
Sử trói Mị, nhiều lần khóc nước mắt chảy xuống cổ xuống miệng không biết lau đi được.
Nhớ lại cảm giác ấy, Mị thấy thương mình rồi từ thương mình dễ dàng đồng cảm thương
cho người cùng cảnh ngộ
* Giống nhau: đều trở thành những kẻ gạt nợ trừ nợ, bị bóc lột sức lao động, bị đàn áp ở
trốn địa ngục trần gian
* Khác nhau : Mị là con dâu gạt nợ còn A Phủ là đứa ở trừ nợ
* Giống nhau : cả hai đều bị trói
* Khác nhau: Mị bị trói bằng một thúng sợi đay, cịn A Phủ bị trói bằng dây mây; Mị bị trói
một đêm, cịn A Phủ bị trói mấy đêm rồi
+ Mị từ cõi vô thức dần sống lại ý thức
++ Tơ Hồi đã khéo léo dùng cách trần thuật nửa trực tiếp để cho người đọc thấy rõ
cảm xúc của Mị: “Trời ơi nó bắt trói đứng người ta đến chết”. Dạng thức cảm thán đã cho
thấy Mị khơng cịn thờ ơ, vơ cảm với đồng loại mà trong tâm hồn cơ đã dấy lên một tình
thương u mãnh liệt. Tâm lí này cho thấy phẩm chất nhân hậu tiềm ẩn trong tâm hồn
người phụ nữ cùng khổ.
++ Cùng với lòng thương người, Mị đã nhận ra bản chất tàn ác, vô nhân đạo của cha
con nhà thống lý“chúng nó thật độc ác”. Từ chỗ cúi đầu chấp nhận tất cả những đau đớn
đọa đày ở nhà thống lý đến chỗ cảm nhận được điều này là một bước tiến trong nhận
thức và tình cảm của nhân vật. Mị đã thể hiện thái độ phản kháng, khơng cịn chấp nhận sự
áp chế của thần quyền và cường quyền nữa.
++ Mị nhận thấy sự khác biệt giữa mình và A Phủ. Vì tin là mình đã bị ma nhà thống

lý Pá Tra nhận mặt nên cô ý thức được sự ràng buộc của đời mình, chỉ cịn biết đợi ngày rũ
xương ở đây thơi. Cịn với A Phủ, Mị nhận rõ sự bất cơng“Người kia việc gì mà phải
chết ?”
++ Mị nhớ lại người đàn bà ngày trước đã từng bị trói đến chết và nghĩ đến A Phủ,
Mị phán đoán “cơ chừng này chỉ đêm mai người kia chết...” nghĩa là Mị đã nhận ra dấu
hiệu về cái chết của A Phủ và càng thương người, tình thương ấy càng lúc càng lớn hơn.
Như vậy từ chỗ thương mình mà thương người đồng cảnh, thậm chí cịn thương
hơn.Và khi tình thương người đã lấn át cả thương thân và Mị tìm cáchcắt dây cởi trói
cứu A Phủvà chạy theo A Phủ- Đánh giá ý nghĩa:
16


+ Qua diễn biến tâm lí của nhân vật Mị, nhà văn Tơ Hồi muốn khẳng định: bạo lực
khơng thể đè bẹp, hủy diệt khát vọng sống, khát vọng tự do, hạnh phúc. Chỉ có điều là để có
được sự sống, tự do, hạnh phúc, con người đã phải trải qua nhiều tủi nhục, đắng cay.
+ Tái hiện nhân vật Mị trong thế cùng A Phủ đối đầu với bọn lang đạo, địa chủ miền núi
Tây Bắc, Tơ Hồi đã lên án giai cấp thống trị bất nhân được thực dân Pháp bảo trợ đã chà
đạp lên quyến sống, quyền hạnh phúc của những người dân lương thiện miền núi Tây Bắc.
Đồng thời, Tơ Hồi cũng đã đồng cảm, xót thương sâu sắc trước những nỗi đau tê buốt, xé
lòng; đặc biệt là ngợi ca những phẩm chất tốt đẹp, sức sống diệu kì của những kiếp nơng nơ
lầm than, tủi nhục - trong mọi cảnh ngộ, họ luôn luôn tìm cách vươn lên bằng khát vọng tự
do, hạnh phúc, bằng sức mạnh yêu thương và sự dẫn đường chỉ lối của cách mạng sau này.
b. Về nghệ thuật:
- Khả năng miêu tả tâm lý nhân vật sâu sắc, đi sâu khai thác diễn biến tâm trạng của nhân
vật;
-Ngôn từ độc đáo, giàu ý nghĩa, giọng văn đầy chất thơ;
-Cách miêu tả rất cụ thể, thủ pháp tăng tiến; nhịp văn thúc bách, nhanh, gấp; lời văn nửa
trực tiếp…
2.3. Nhận xét tình cảm của nhà văn Tơ Hồi đối với nhân dân Tây Bắc:
- Đồng cảm với nỗi khổ đau mà con người phải gánh chịu (đồng cảm với thân phận

làm dâu gạt nợ của Mị khi nhớ lại bị A Sử chà đạp; nỗi đau của A Phủ khi bị trói vào cây
cọc để thế mạng con hổ).
- Phát hiện ra tinh thần phản kháng của con người bị áp bức (từ vô cảm, Mị đã đồng
cảm với người đồng cảnh ngộ; từ suy nghĩ đúng sẽ có hành động đúng).
-Tấm lòng nhà văn dành cho đồng bào miền núi thật sâu nặng, nghĩa tình, xét đến
cùng đó chính là tấm lòng nhân đạo của người nghệ sĩ dành cho đất và người Tây Bắc.
III. Kết thúc vấn đề
Vợ chồng A Phủ là một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của Tơ Hồi, cũng như
nền văn học Việt Nam khi viết về các đồng bào dân tộc miền núi phía Bắc. Với tấm lịng
u thương, trân trọng tha thiết, Tơ Hồi đã miêu tả cuộc đời, số phận của những con người
phải chịu sự thống trị tàn ác của thần quyền và cường quyền dưới chế độ thực dân phong
kiến, thông qua biệt tài miêu tả nội tâm nhân vật một cách tỉ mỉ và tinh tế. Đồng thời ông
cũng bộc lộ được những vẻ đẹp đáng quý trong tâm hồn của nhân vật ấy là sức sống tiềm
tàng mãnh liệt, khao khát tự do cháy bỏng, sức phản kháng, sự vùng dậy mạnh mẽ trong
những con người nhỏ bé, tưởng như cam chịu số phận.

17