Uyển chọn xây dựng và sử dụng hệ thống bài tập chương i ii iii lớp 10 nâng cao để góp phần bồi dưỡng học sinh giỏi hóa trung học phổ thông

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ THỊ THÙY DUNG

TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP
CHƢƠNG I, II, III LỚP 10 NÂNG CAO ĐỂ GÓP PHẦN BỒI DƢỠNG HỌC
SINH GIỎI HÓA TRUNG HỌC PHỔ THƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM HỐ HỌC

HÀ NỘI – 2013

i


ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC

LÊ THỊ THÙY DUNG

TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI TẬP
CHƢƠNG I, II, III LỚP 10 NÂNG CAO ĐỂ GÓP PHẦN BỒI DƢỠNG HỌC
SINH GIỎI HÓA TRUNG HỌC PHỔ THƠNG

LUẬN VĂN THẠC SĨ SƢ PHẠM HỐ HỌC
CHUN NGÀNH: LÝ LUẬN VÀ PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC
BỘ MƠN HỐ HỌC
Mã số: 60 14 10

Ngƣời hƣớng dẫn: GS. TS Lâm Ngọc Thiềm

HÀ NỘI – 2013

ii


LỜI CẢM ƠN
Sau một thời gian học tập và nghiên cứu tại trường Đại học Giáo dục –
ĐHQG Hà Nội, tác giả đã hoàn thành Luận văn Thạc sĩ Sư phạm hóa học với
đề tài " Tuyển chọn, xây dựng và sử dụng hệ thống hệ thống bài tập chương I, II, III
lớp 10 nâng cao để góp phần bồi dưỡng học sinh giỏi hóa THPT ".
Tác giả xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo của trường Đại học
Giáo dục – ĐHQG Hà Nội; Các thầy giáo, cô giáo được mời giảng dạy tại trường
đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu luận
văn này.
Em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc GS.TS Lâm Ngọc Thiềm đã trực tiếp
hướng dẫn tác giả trong thời gian nghiên cứu và hoàn thành luận văn
Tác giả xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo và các em học sinh tại
các trường thực nghiệm, đã giúp đỡ và tạo điều kiện để tác giả học tập và nghiên
cứu.
Sau cùng, tác giả cảm ơn các bạn bè đồng nghiệp và gia đình đã ln quan
tâm, động viên, giúp đỡ tác giả trong quá trình học tập và nghiên cứu.
Hà Nội, tháng 11 năm 2013
Tác giả

Lê Thị Thùy Dung

iii

DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CÁC CHỮ CÁI VIẾT TẮT
Viết tắt
0

Viết đầy đủ

A

Angstrom

AO

Obitan nguyên tử

Atm

Atmotphe

CNTT

Công nghệ thông tin

đvC

Đơn vị cacbon

ĐC

Đối chứng

E

Electron

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

HSG

Học sinh giỏi

J

Jun

kJ

KiloJun

N

Nơtron

NA

Hằng số Avôgđrô

Nm

Nanomet

P

Proton

PPDH

Phương pháp dạy học

PTHH

Phương trình hóa học

THPT

Trung học phổ thơng

TN

Thực nghiệm

TNKQ

Trắc nghiệm khách quan

U

Amu( đvC)

iv


MỤC LỤC
Lời cảm ơn.......................................................................................................

i

Danh mục viết tắt
Mục lục
Danh mục các bảng
Danh mục các hình

ii
iii
iv
vii

MỞ ĐẦU
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI
1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu
1.2. Hoạt động nhận thức
1.2.1 . Khái niệm về hoạt động nhận thức
1.2.2. Những phẩm chất của tư duy
1.2.3. Rèn luyện các thao tác tư duy trong dạy học hóa học ở trường phổ thơng
1.3. Năng lực sáng tạo của học sinh trong dạy học hóa học

1.3.1. Năng lực sáng tạo của học sinh
1.3.2. Những biểu hiện của năng lực sáng tạo của học sinh
1.3.3. Cách kiểm tra năng lực sáng tạo của học sinh
1.3.4. Biện pháp rèn luyện
1.4. Lý luận bồi dưỡng học sinh giỏi hoá học ở bậc trung học phổ thông
1.4. 1. Bồi dưỡng học sinh giỏi là phát hiện, đào tạo nhân tài cho đất nước
1.4.2. Những năng lực, phẩm chất cần có của học sinh giỏi hóa học
1.4.3. Một số biện pháp phát hiện và bồi dưỡng học sinh giỏi hóa học
1.5. Lý luận về bài tập trong dạy học hóa học ở trường THPT
1.5.1. Khái niệm
1.5.2. Phân loại bài tập hóa học
1.5.3.Ý nghĩa, tác dụng của bài tập hóa học trong dạy học tích cực
1.6. Một số vấn đề lý luận sử dụng bài tập hóa học nhằm phát hiện và bồi dưỡng
học sinh giỏi hóa học
1.7. Thực tế cơng tác bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường trung học phổ thông
1.7.1.Những thuận lợi trong công tác bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 10
1.7.2. Những khó khăn trong cơng tác bồi dưỡng học sinh giỏi hóa 10
Tiểu kết chương 1
Chương 2: TUYỂN CHỌN, XÂY DỰNG VÀ SỬ DỤNG HỆ THỐNG BÀI
TẬP PHẦN CHƢƠNG I, II, III LỚP 10 NÂNG CAO DÙNG BỒI DƢỠNG
HỌC SINH GIỎI HÓA HỌC

v

6
6
7
7
8
8

11
11
11
12
12
13
13
14
15
16
16
17
18
20
20
20
21
25


2.1. Phân tích cấu trúc chương trình phần chương I, II, III Lớp 10 nâng cao
2.1.1. Cấu trúc chương trình phần chương I, II, III Lớp 10 nâng cao của Bộ
Giáo dục - Đào tạo
2.1.2. Phân tích mục tiêu của chương I, II, III lớp 10 nâng cao
2.2. Một số lý thuyết cần bổ sung ở chương I, II, III để bồi dưỡng học sinh giỏi
2.1.1. Cấu tạo nguyên tử
2.2.2. Liên kết hóa học

26

2.3. Nguyên tắc tuyển chọn và xây dựng bài tập hoá học
2.3.1. Nguyên tắc tuyển chọn và xây dựng bài tập

38
38

2.3.2. Xây dựng bài tập hóa học mới
2.4. Tuyển chọn, xây dựng hệ thống bài tập phần chương I, II,III lớp 10 nâng
cao để bồi dưỡng học sinh giỏi ở trường THPT

39

2.4.1. Chương I: Cấu tạo nguyên tử
2.4.2. Chương II: Bảng tuần hoàn

39
49

26
26
30
30
32

39

2.4.3. Chương III: Liên kết hóa học
55
2.4.4. Bài tập tổng hợp
62

2.5. Sử dụng hệ thống bài tập chương I, II, III lớp 10 trong việc bồi dưỡng học
sinh giỏi ở trường THPT
71
2.5.1. Sử dụng bài tập để củng cố kiến thức và rèn kỹ năng cơ bản
71
2.5.2. Sử dụng bài tập để mở rộng, đào sâu kiến thức, rèn kĩ năng trong các giờ
ôn tập, luyện tập dùng phát hiện HSG

72

2.5.3. Sử dụng bài tập để rèn luyện năng lực phát hiện vấn đề và giải quyết vấn
đề
2.5.4. Sử dụng bài tập thực nghiệm hóa học
2.4.5. Sử dụng bài tập đánh giá khả năng tự học và năng lực tiếp thu kiến thức
Tiểu kết chương 2
3.3.1.Đối tượng thực nghiệm……………………………………………………
3.3.2.Thiết kế thực nghiệm…………………………………………………......
3.3.3.Tổ chức thực nghiệm sư phạm…………………………………………….
3.3.4. Kết quả thực nghiệm sư phạm
Tiểu kết chương 3……………………………………………………………….

73

KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ……………………………………………..
1. Kết luận……………………………………………………………………..
2. Khuyến nghị………………………………………………………………
TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………………
PHỤ LỤC........................................................................................................

89

89
89
90
93

vi

75
76
78
79
79
80
81
88


DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 1.1. Kết quả điều tra về những khó khăn của giáo viên trong cơng tác
bồi dưỡng học sinh giỏi ........................................................................................ 22
Bảng 1.2. Kết quả điều tra về những khó khăn của học sinh trong cơng tác
bồi dưỡng học sinh giỏi ........................................................................................ 23
Bảng 3.1.Kết quả điểm kiểm tra của học sinh( trước tác động)...................

80

Bảng 3.2. Kiểm chứng để xác định các lớp tương đương .................................... 80
Bảng 3.3.Kết quả điểm kiểm tra bài số 1 ( sau tác động).............................

83

Bảng 3.4.Kết quả điểm kiểm tra bài số 2 ( sau tác động) .......................

84

Bảng 3.5. Các tham số thống kê bài kiểm tra số 1(sau tác động) ........................ 84
Bảng 3.6. Các tham số thống kê bài kiểm tra số 2 (sau tác động) ....................... 85
Bảng 3.7. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất tích lũy bài kiểm tra
số 1(sau tác động) ................................................................................................. 85
Bảng 3.8. Bảng phân phối tần số, tần suất và tần suất tích lũy bài kiểm tra
số 2 (sau tác động) ................................................................................................ 86

vii


DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Trang
Hình 3.1. Đồ thị biểu diễn lũy tích bài kiểm tra số 1(sau tác động)………..

86

Hình 3.2. Đồ thị biểu diễn lũy tích bài kiểm tra số 2(sau tác động)..............

87

viii


9