Miễn chấp hành hình phạt theo luật hình sự việt nam trên cơ sở số liệu địa bàn tỉnh đồng nai

Miễn chấp hành hình phạt theo Luật hình sự
Việt Nam (trên cơ sở số liệu địa bàn tỉnh
Đồng Nai)
Nguyễn Văn Thủy
Khoa Luật. Đại học Quốc gia Hà Nội
Luận văn Thạc sĩ ngành : Luật ; Mã số : 60 38 01 04
Người hướng dẫn : GS.TSKH. Lê Văn Cảm
Năm bảo vệ : 2013
Abstract : Khái quát chung về các chế định có liên quan đến việc miễn chấp hành
hình phạt; khái niệm, các đặc điểm cơ bản và bản chất pháp lý hình sự của miễn
chấp hành hình phạt; phân biệt chế định này với các chế định có liên quan như hỗn
chấp hành hình phạt; giảm mức hình phạt tù đã tuyên, tạm đình chỉ chấp hành hình
phạt; miễn hình phạt và rút ra những kết luận. Khái quát về sự hình thành và phát
triển của chế định miễn chấp hành hình phạt trong pháp luật hình sự thực định Việt
Nam từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 đến trước khi thơng qua Bộ luật hình
sự năm 1999 hiện hành để rút ra những nhận xét, đánh giá. Nghiên cứu các quy
phạm của Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999 hiện hành về chế định miễn chấp
hành hình phạt; thực tiễn áp
Keywords: Miễn chấp hành hình phạt; Luật hình sự; Hình phạt; Pháp luật Việt
Nam
Content

1


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC CÁC BẢNG
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1

Chương 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ MIỄN CHẤP HÀNH HÌNH
PHẠT THEO LUẬT HÌNH SỰ VIỆT NAM ................................................9
1.1

Nhận thức chung về các chế định có liên quan đến việc miễn chấp
hành hình phạt ................................................................................................9

1.2

Khái niệm các đặc điểm cơ bản và bản chất pháp lý hình sự của miễn
chấp hành hình phạt .....................................................................................14

1.2.1 Khái niệm miễn chấp hành hình phạt ..............................................................14
1.2.2 Các đặc điểm cơ bản và bản chất pháp lý hình sự của miễn chấp hành
hình phạt ........................................................................................................17
1.3

Phân biệt chế định miễn chấp hành hình phạt với các chế định pháp lý
hình sự khác có liên quan..............................................................................20

1.3.1 Với chế định hỗn chấp hành hình phạt ...........................................................20
1.3.2 Với chế định giảm mức hình phạt tù đã tuyên..................................................22
1.3.3 Với chế định tạm đình chỉ chấp hành hình phạt ...............................................23
1.3.4 Với chế định miễn hình phạt............................................................................24
1.4

Các quy phạm của pháp luật hình sự một số nước trên thế giới về chế
định miễn chấp hành hình phạt (Liên bang Nga, Trung Quốc, Nhật
Bản và Cộng hòa Liên bang Đức ) ...............................................................25

1.4.1 Quy định trong Bộ luật hình sự Liên bang Nga .............................................25
1.4.2 Quy định trong Bộ luật hình sự Trung Quốc .................................................31
1.4.3 Quy định trong Bộ luật hình sự Nhật Bản .....................................................34
1.4.4 Quy định trong Bộ luật hình sự Cộng hịa Liên bang Đức ............................36


Chương 2: CÁC QUY PHẠM VỀ CHẾ ĐỊNH MIỄN CHẤP HÀNH HÌNH
PHẠT TRONG BỘ LUẬT HÌNH SỰ NĂM 1999 VÀ THỰC TIỄN
ÁP DỤNG TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐỒNG NAI .........................................40
2.1

Vài nét về sự hình thành và phát triển của chế định miễn chấp hành hình
phạt trong pháp luật hình sự thực định Việt Nam từ sau Cách mạng
Tháng Tám năm 1945 đến trước khi thơng qua Bộ luật hình sự năm
1999 hiện hành ...............................................................................................40

2.1.1 Giai đoạn từ sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945 cho đến trước pháp
điển hóa lần thứ nhất - Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1985 ........................40
2.1.2 Giai đoạn từ khi ban hành Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1985 cho đến nay .....45
2.2

Các quy phạm của Bộ luật hình sự Việt Nam năm 1999 hiện hành
về chế định miễn chấp hành hình phạt ......................................................47

2.2.1 Miễn tồn bộ hình phạt ..................................................................................47
2.2.2 Miễn chấp hành hình phạt do được đặc xá hoặc đại xá .................................51
2.2.3 Miễn chấp hành hình phạt trong trường hợp hỗn chấp hành hình phạt tù ...53
2.2.4 Miễn chấp hành hình phạt trong trường hợp tạm đình chỉ chấp hành
hình phạt tù.....................................................................................................58
2.2.5 Miễn chấp hành hình phạt bổ sung ................................................................61

2.2.6 Miễn chấp hành hình phạt tiền cịn lại ...........................................................63
2.3.

Thực tiễn áp dụng chế định miễn chấp hành hình phạt trên địa bàn
tỉnh Đồng Nai ................................................................................................66

2.3.1 Khái quát hoạt động xét xử..............................................................................66
2.3.2 Đánh giá hoạt động xét xử và quyết định hình phạt ......................................68
2.3.3 Đánh giá tình hình áp dụng miễn chấp hành hình phạt trên địa bàn tỉnh
Đồng Nai.........................................................................................................68
Chương 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ ÁP
DỤNG CỦA CHẾ ĐỊNH MIỄN CHẤP HÀNH HÌNH PHẠT ..................73
3.1

Giải pháp hồn thiện các quy phạm pháp luật hình sự thực định
hiện hành ......................................................................................................73


3.1.1 Quan điểm chỉ đạo và sự cần thiết phải sửa đổi bổ sung Bộ luật hình sự
năm 1999 ........................................................................................................73
3.1.2 Hồn thiện chế định miễn chấp hành hình phạt .............................................74
3.2

Một số giải pháp khác ..................................................................................83

3.2.1 Tổng kết thực tiễn xét xử hướng dẫn áp dụng thống nhất pháp luật hình sự .......83
3.2.2 Giải pháp tham gia của cơ quan tổ chức và gia đình vào việc giám sát
quản lý giáo dục người bị kết án ....................................................................87
3.2.3 Giải pháp tăng cường mở rộng hợp tác quốc tế trong tiếp nhận kinh
nghiệm lập pháp hình sự về miễn chấp hành hình phạt ..................................90

3.2.4 Giải pháp tăng cường kiểm tra giám sát ...........................................................92
KẾT LUẬN ..............................................................................................................94
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ...............................................................96


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.

Nguyễn Ngọc Anh (2007), “Khái niệm đặc xá và một số khái niệm có liên
quan đến đặc xá”, Tạp chí Tịa án nhân dân, (10), tr.2-3, 6.

2.

Ban chỉ đạo, tập huấn chuyên sâu Bộ luật hình sự (2000), Tài liệu tập
huấn chuyên sâu Bộ luật hình sự năm 1999 (tài liệu dùng cho báo cáo
viên), Hà Nội.

3.

Mai Bộ (2005), “Miễn chấp hành hình phạt tù”, Tạp chí Tịa án nhân dân,
(4), tr.18.

4.

Bộ Giáo dục và Đào tạo, Đại học Huế, Trung tâm đào tạo từ xa, PGS.TS
Võ Khánh Vinh chủ biên (2002), Giáo trình Luật hình sự Việt Nam (Phần
chung), NXB, Cơng an nhân dân, Hà Nội.

5.

Bộ Tư pháp, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật (1998), Số chuyên đề: Luật hình
sự của một số nước trên thế giới, Hà Nội.

6.

Bộ Tư pháp, Viện khoa học pháp lý (2006), Từ điển Luật học, NXB Bách
Khoa NXB Tư Pháp, Hà Nội.

7.

Bộ Công an, Tổng cục xây dựng lực lượng Cơng an nhân dân (2011), Giáo
trình Luật hình sự Việt Nam (Phần chung), NXB Cơng an nhân dân, Hà Nội.

8.

Bộ Tư pháp (2012), Báo cáo đánh giá pháp luật và thực tiễn thi hành pháp
luật về xử lý chuyển hướng, tư pháp phục hồi đối với người chưa thành niên
vi phạm pháp luật, NXB Tư pháp, Hà Nội.

9.

Bộ luật hình sự của nước Cộng hịa nhân dân Trung Hoa (2007), NXB Tư
pháp, Hà Nội.

10. Bộ luật hình sự Nhật Bản (2011), NXB Từ điển Bách Khoa, Hà Nội.

96


11. Phạm Tấn Beo (2009), Luật hình sự Việt Nam, Quyển 1, (Phần chung),

NXB, Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
12. Claude Brenner (2006), “Lựa chọn mơ hình tổ chức thi hành án phù hợp
với điều kiện của mỗi quốc gia”, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, (79),
tr.30-35.
13. Claude Brenner (2006), “Lựa chọn mơ hình tổ chức thi hành án phù hợp
với điều kiện của mỗi quốc gia”, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, (81),
tr.31-35.
14. Lê Văn Cảm (2005), Sách chuyên khảo sau đại học những vấn đề cơ bản
trong Luật hình sự, Khoa Luật Đại học Quốc gia Hà Nội, NXB Đại học
Quốc gia Hà Nội.
15. Lê Cảm (2005), “Chế định đặc xá, chế định đại xá và mơ hình lý luận
của chúng trong pháp Luật hình sự Việt Nam”, Tạp chí Tịa án nhân
dân, (5), tr.11.
16. Lê Văn Cảm (2009), Hệ thống tư pháp hình sự trong giai đoạn xây dựng
Nhà nước pháp quyền, (sách chuyên khảo), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội.
17. Lê Cảm (2008), “Sự hình thành và phát triển các quy phạm pháp Luật hình
sự Việt Nam (Phần chung) từ năm 1945 đến nay”, Tạp chí nhà nước và
pháp luật, (6), tr. 59, 65.
18. Đỗ Văn Chỉnh, “Người đang cấp hành hình phạt tù bị bệnh nặng được tạm
đình chỉ chấp hành hình phạt tù - Những tồn tại và vấn đề hướng dẫn”, Tạp
chí Tòa án nhân dân, (4), tr. 6-10.
19. Nguyễn Văn Cừ (2013), “Hoàn thiện các quy định về miễn chấp hành hình
phạt”, Tạp chí Kiểm sát, (4), tr.24.

97


20. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày
24/5/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống
pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020, Hà Nội.

21. Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị quyết số 49-NQ/TW ngày
02/6/2005 của Bộ Chính trị về chiến lược cải cách tư pháp đến năm
2020, Hà Nội.
22. Trần Ngọc Đường (2011), Quyền con người, quyền công dân trong Nhà
nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam (sách chuyên khảo), NXB
Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
23. Vũ Trọng Hùng, Nguyễn Đăng Dung, Vũ Trọng Khải và Phan Thăng, Từ
điển pháp luật Anh - Việt (2009), NXB Hồng Đức, Thành phố Hồ chí Minh.
24. Phạm Trọng Nghĩa (2010), “Về cấy ghép pháp luật”, Tạp chí nghiên cứu
lập pháp (8), tr.16.
25. Đinh Văn Quế (2000), Bình luận khoa học Bộ luật hình sự năm 1999 Phần chung, NXB Thành phố Hồ Chí Minh.
26. Quốc Hội (2009), Bộ luật hình sự của nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa
Việt Nam năm 1999, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
27. Quốc Hội (2006), Bộ luật Tố tụng hình sự của nước Cộng hịa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam năm 2003, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
28. Quốc Hội (2008), Luật đặc xá của nước Cộng hịa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam năm 2007, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
29. Quốc Hội (2010), Luật người khuyết tật của nước Cộng hòa xã hội chủ
nghĩa Việt Nam năm 2010, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
30. Hồ Sỹ Sơn (2007), “Khái niệm hình phạt và mục đích hình phạt nhìn từ hệ
thống pháp luật Anh - Mỹ”, Tạp chí nhà nước và pháp luật, (2), tr.74.
98


31. Hồ Sỹ Sơn (2009), “Chế định hình phạt trong Bộ luật hình sự Cộng hịa
Pháp và một số gợi mở nhằm hồn thiện Bộ luật hình sự nước ta”, Tạp
chí nhà nước và pháp luật, (3), tr.53-54; 58.
32. Hồ Sỹ Sơn (2009), Nguyên tắc nhân đạo trong luật hình sự Việt Nam,
NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
33. Bùi Ngọc Sơn (2010), “Lập pháp trong bối cảnh văn hóa Việt Nam”, Tạp

chí nghiên cứu lập pháp (3+4), tr.85.
34. Trần Thị Thanh Thúy (2012), Chế định miễn chấp hành hình phạt trong
Luật hình sự Việt Nam, Luận văn thạc sĩ luật học, Khoa Luật, Đại học
Quốc Gia Hà Nội, tr.2-3.
35. Trần Quang Tiệp (2003), Lịch sử Luật hình sự Việt Nam, NXB Chính trị
Quốc gia, Hà Nội.
36. Trịnh Quốc Toản (2008), “Hồn thiện một số biện pháp miễn, giảm hình
phạt trong Bộ Luật hình sự năm 1999 đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp”,
Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, Kinh tế - Luật, (24), tr.174-175.
37. Trịnh Quốc Toản (2011), Hình phạt bổ sung trong luật hình sự Việt Nam,
Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
38. Tòa án nhân dân tối cao (1976), Tập hệ thống hóa luật lệ về hình sự, Hà Nội.
39. Tịa án nhân dân tối cao (2005), Các văn bản về hình sự, dân sự, kinh tế và
tố tụng, Hà Nội.
40. Tòa án nhân dân tối cao (2012), Báo cáo tổng kết cơng tác ngành Tịa án
năm 2012, Hà Nội.
41. Nguyễn Thanh Trúc (2008), “Biện pháp miễn chấp hành có điều kiện thời
hạn cịn lại của hình phạt tù đối với người chưa thành niên phạm tội”, Tạp
chí nghiên cứu lập pháp, (20), tr. 59-66.
99


42. Trường Đại học luật Hà Nội (2002), Giáo trình luật hình sự Việt Nam,
NXB Cơng an nhân dân, Hà Nội.
43. Trường Đại học Luật Hà Nội (2010), Giáo trình luật So sánh, NXB
Công an nhân dân, Hà Nội.
44. Trường Đại học Luật Hà Nội (2011), Bộ luật hình sự Cộng hịa Liên bang
Đức, NXB Cơng an nhân dân, Hà Nội.
45. Trường Đại học Luật Hà Nội (2011), Bộ luật hình sự Thụy Điển, NXB
Cơng an nhân dân, Hà Nội.

46. Trường Đại học Luật Hà Nội (2011), Bộ luật hình sự Liên bang Nga, NXB
Công an nhân dân, Hà Nội.
47. Từ điển tiếng Việt (1967), NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
48. Từ điển tiếng Việt (2005), NXB Văn hóa Thơng tin, Hà Nội.
49. Đào Trí Úc (2000), Luật hình sự Việt Nam (Quyển I - Những vấn đề
chung), NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội.
50. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (1981), Pháp lệnh trừng trị tội hối lộ.
51. Ủy ban Thường vụ Quốc hội (1982), Pháp lệnh trừng trị các tội đầu cơ,
buôn lậu, làm hàng giả, kinh doanh trái phép.
52. Viện nghiên cứu Khoa học pháp lý Bộ Tư pháp (1999), Chuyên đề về Tư
pháp hình sự so sánh (tủ sách luật so sánh), Hà Nội.
53. Viện nghiên cứu Nhà nước và Pháp luật (1994), Những vấn đề lý luận của
việc đổi mới pháp luật hình sự trong giai đoạn hiện nay, NXB Công an
nhân dân, Hà Nội.
54. Viện ngôn ngữ (2007), Từ điển tiếng Việt, NXB Từ điển Bách Khoa, Hà Nội.
55. Viện nghiên cứu Nhà nước và Pháp luật (1995), Những vấn đề lý luận cơ
bản về nhà nước và pháp luật, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội.
100


56. Trịnh Tiến Việt (2007), “Về khái niệm miễn trách nhiệm hình sự”, Tạp chí
Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, Kinh tế - Luật, (23), tr.103.
57. Trịnh Tiến Việt (2012), Hoàn thiện các quy định của Phần chung Bộ
luật hình sự trước yêu cầu mới của đất nước, NXB Chính trị Quốc
gia, Hà Nội.
58. />
101