Một số vấn đề về công tác tổ chức quản lý và hoạt động của các thư viện thuộc viện hàn lâm khoa học xã hội việt nam

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG ĐỘI NGŨ CÁN BỘ THƯ VIỆN
TRONG CƠNG AN NHÂN DÂN GĨP PHẨN PHÂTTRIỂN
VĂN HĨA ĐỌC TRONG KỶ NGUYÊN s ố

Thiếu tướng Đào Gia Bảo

Tóm tắt: Bài viết đ ề cập tôhg quan vềhoạt động thư viện trong CAND. Thực trạng đội
ngũ cán bộ thư viện trong CAND. Đồng thời đưa ra kiên nghị, đ ề xuất đơĩ với Bộ Cơng an,
Bộ Văn hóa Thể Thao và Du lịch (Vụ Thư viện) đ ể có giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ
cán bộ thư viện trong CAND góp phần phát triển văn hóa đọc trong kỷ nguyên số.
Trong kỷ nguyên sô' hiện nay, Thư viện (TV) đã đang phát triển và thay đổi mạnh
mẽ về cách thức tổ chức và hoạt động. Các yêu tô' câu thành nên nó cũng có những
thay đổi về khái niệm và nội hàm của nó. Trong đó vân đề đội ngũ cán bộ là một yêu
tô' được đánh giá rầ't quan trọng, quyết định sự vận hành và phát triển của TV.
Các TV dù có nguồn lực thơng tín phong phú, tài chính, cơ sở vật châ't dồi dào,
khơng gian thư viện vói những tịa nhà, trang thiết bị hiện đại, tiện íchđến đâu đi

chăng nữa, cũng sẽ khơng thể hồn thành vai trị phát triển văn hóa đọc và xây dựng
xã hội học tập trong cộng đồng nêu thiêu đội ngũ cán bộ có năng lực chun mơn.


172

B ộ VĂN H Ó A ,T H Ề T H A O VÀ DU LỊCH

Chính vì lẽ đó, các TV nói chung và các TV trong lực lượng CAND nói riêng cẩn có
các giải pháp đồng bộ và cụ thể nhằm nâng cao có châ't lượng cao đội ngũ cán bộ thư
viện tạo nên những bước tiến xa hơn trong việc vận hành, tổ chức và quản lý hoạt
động TV trong kỷ nguyên số hiện nay.
1. THỰC
TRẠNG

ĐỘI
NGŨ CÁN BỘ• THƯ VIỆN
TRONG CƠNG AN NHÂN DÂN
•
■
•
•

Nguồn cán bộ TV là một trong những yếu tô' quan trọng câu thành TV, chủ thể
của hoạt động TV truyền thông hay TV hiện đại.
1.1. Thực trạng cán bộ thư viện trong Công an nhân dân

Tổng số cán bộ TVtrong CAND có 688 cán bộ trong đó:
Khơi trường: Tổng số cán bộ 191 cán bộ, số cán bộ chuyên trách về TV chiếm
50,78% cán bộ, kiêm nhiệm 49,22%.
Khối cơ quan (Công an các đơn vị, địa phương; các Tổng cục, Cục trực thuộc
Bộ): Tổng số cán bộ 497 người, sô' cán bộ chuyên trách về TV chiếm 7,04% đồng chí,
kiêm nhiệm 92,96 % đồng chí.
Sơ' liệu trên cho thây sự bố trí chênh lệch về cán bộ TV tham gia đảm trách hoạt
động TV. Đối vói khối trường, đặc biệt trường Cao đẳng văn hóa I có 02 cán bộ ưong
đó 01 cán bộ quản lý, phụ trách TV và 01 thủ thư đảm trách mọi hoạt động của TV.
Với sô'lượng này, không đảm bảo được các công việc của TV trong khi sô'lượng bạn
đọc cần phục vụ có khi lên đêh 500 người là học viên, cán bộ, giáo viên, công nhân
viên của trường.
Cũng qua số liệu khảo sát khối cơ quan có 43/86 (chiêm 50%)TV chi có cán bộ
kiêm nhiệm tham gia vận hành TV; 34/86 (39,53%) thư viện bố trí 1 - 3 cán bộ kiêm
nhiệm tổ chức hoạt động TV. Có đơn vị đội ngũ cán bộ kiêm nhiệm hoạt động TV
nhiều như Công an tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu 39 đổng chí nhưng khơng có cán bộ
chun trách hoạt động TV.
Như vậy, nguồn nhân lực tham gia hoạt động TV vẫn chưa được quan tâm đúng

mức, do vậy hoạt động TV chưa phát huy được hết chức năng, nhiệm vụ trong hoạt
động quảng bá tri thức, chuyển giao công nghệ và thỏa mãn nhu cầu học tập suốt đời
của mỗi cán bộ chiến sĩ (CBCS) trong CAND.
1.2 . về trình độ chun mơn cán bộ thư viện trong Công an nhân dân

Qua số liệu khảo sátcho thấy đội ngủ cán bộ TV tính chun mơn hóa cịn q
thấp. Tổng số cán bộ có trình độ chun mơn TV là 76/688 đồng chí chì chiếm 11%,
cán bộ TV khơng được đào tạo đúng chuyên môn TV chiếm 89% đồn chítrong lực


VĂN HỐA ĐỌC TRONG KỶ NGUYÊN SỐ-THựC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP

173

lượng CAND.
Về đội ngũ cán bộ quản lý TV chỉ có 14% đồng chí có chun mơn TV (6/43 đồng
chí). Như vậy, đội ngủ lãnh đạo có trình độ chun ngành TV còn quá mỏng dân đến
năng lực quản lý TV và công tác chỉ đạo hoạt động chuyên môn nghiệp vụ TV gặp
rất nhiều khó khăn.
1.3. Đánh giá đội ngũ cán bộ thư viện trong Công an nhân dân

Theo sô' liệu khảo sát cho thây, châ't lượng đội ngũ cán bộ TV chưa thực sự đáp
ứng yêu cầu phát triển TV. Thiêu hụt các chuyên gia đầu ngành trong lĩnh vực TV,
thiêu hụt cán bộ có trình độ ngoại ngữ, các kiến thức cơ bản về tin học, về quản lý
và điều hành TV hiện đại. Việc bơ'trí cán bộ tham gia hoạt động TV chưa được quan
tâm thực sự nhất là khôi cơ quan (Công an các đơn vị, địa phương; các Tổng cục, Cục
trực thuộc Bộ) đa phần là kiêm nhiệm. Đội ngũ lãnh đạo, quản lý có trình độ TV tham gia
hoạt động quản lý chiêm sơ'lượng q ít, dẫn đến các hoạt động chun mơn TVcủa một sơ'
đơn vị cịn ỉúng túng và tụt hậu so với các TV trong nước. Với thực tế trên, đào tạo nguồn
nhân lực có trình độ tham gia vào hệ thống là một nhu cẩu cấp thiết cần được đặt ra

đơì với đội ngũ cán bộ TV trong CAND.
2.

Giải pháp nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ thư viện trong Cơng an nhân dân
góp phần phát triển văn hóa đọc trong kỷ nguyên số.

Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin và truyền thông trong kỷ ngun
sơ' địi hịi đội ngũ cán bộ TV khơng ngừng nâng cao trình độ nghiệp vụ, đặc biệt là
trau dồi các kỹ năng cần thiết, đảm bảo hỗ trợ phát triển văn hóa đọc cho CBCS trong
lực lượng CAND. Có thể nói, cán bộ TV là yếu tơ' quan trọng nhất, có ảnh hưởng lớn
tới sự phát triển văn hố đọc.
Với vai trò là người hỗ trợ cho phát triêh văn hóa đọc, cán bộ TV cần tư vâh cho
bạn đọc trong xác định cụ thể nhu cẩu tin của mình; xác định các nguồn tin; hướng
dẫn các nguồn tin cần truy cập để thu thập thông tin cần thiết (truyền thống + điện
tử); xây dựng các chiên lược tìm tin và áp dụng chúng vào việc tìm kiêm thơng tín
thơng qua bộ máy tra cứu tin của TV; định hướng địa chỉ các trang VVeb có liên quan.
Trên tư cách là người tác động phát triển ván hóa đọc, cán bộ TV cần đào tạo,
hướng dẫn bạn đọc xác định mục đích đọc; cách lập k ế hoạch đọc và cách thức sử
dụng phương pháp đọc một cách khoa học. Họ cần tư vấn cho bạn đọc cách thức
lựa chọn, phân tích, tổng hợp thơng tin, nhận xét đánh giá một cách có phê phán về
chất lượng, tầm quan trọng của thông tin, cũng như sự phù hợp của thơng tin đơì
với nhu cầu tin cụ thể của mình, đồng thời giúp bạn đọc cách tư duy có so sánh và
phê phán các thông tin thu thập được, để có thể sử dụng vào thực tiễn trong các tình


174

B ộ VĂN HÓA, T H Ể T H A O VÀ D U LỊCH

huống khác nhau. Ngoài ra, cán bộ TV cần hướng dẫn các kỹ năng cần thiết cho quá

trình tự học, tự nghiên cứu, như: Kỹ năng thu thập thông tin; kỹ năng lọc tin trên cơ
sở đánh giá sự phù hợp với nhu cầu tin; kỹ năng suy xét có phê phán và có hệ thơng
về một vân đề quan tâm.
Để nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ TV đáp ứng nhu cầu trên, Bộ Cơng an cần
có k ế hoạch chiến lược ữong phát triêh tồn diện cán bộ TV thơng qua các hình thức
và nội dưng khác nhau, tuỳ thuộc vào từng đơn vị vụ thể, nhằm phát huy khả năng
sẵn có của họ, đồng thời, khắc phục các khiếm khuyết của họ. Mục tiêu cao nhất trong
nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ TV là tích cực động viên và tạo điểu kiện thuận lợi
cho cán bộ tự đào tạo với phương châm học tập suô't đời, thông qua sách báo chuyên
ngành, qua tham gia các khóa bồi dưỡng nghiệp vụ ngắn hạn, qua tham dự các hội
thảo, hội nghị, seminar, đồng thời, khuyên khích và đạo điều kiện để họ tích cực tham
gia nghiên cứu khoa học, phục vụ tốt công tác chuyên môn của TV.
Trong đáp ứng yêu cầụ phát triển văn hóa đọc của cán bộ chiến sĩ, địi hói đội
ngũ cán bộ TV cần nắm vững kiến thức thơng tin, có khả năng cảm nhận và nắm bắt
được các nguổn tín; phản ứng nhanh nhạy với những nguổn thơng tín bên ngồi;
thành thạo trong việc tìm kiêm các nguồn thơng tin hữu dụng; có ý thức tích cực
trong đáp ứng nhu cầu tin; biết tổ chức cung cấp dịch vụ TV một cách khoa học; biết
làm tăng giá trị thơng tin. Khả năng nắm bắt thơng tín cao của cán bộ TV được thể
hiện ở chỗ, biết lọc thơng tin và đánh giá được tính hữu ích của thông tin; biết bổ
sung thông tin một cách hiệu quả nhất; có khả năng tổ chức và quản lý thơng tín; có
phương pháp phổ biên thơng tin thích hợp với từng đối tượng bạn đọc.
Về tư chất, đòi hỏi cán bộ TV cần có năng lực cá nhân xuất sắc; khả năng sáng
tạo; tính linh hoạt; có tầm nhìn xa và giàu trí tưởng tượng. Đặc biệt, phải có tinh thần
đổng đội cao.
ĐÔI với cán bộ TV trong CAND: Những cán bộ được đào tạo về nghiệp vụ TV,
nhất thiết phải được đào tạo, bổi dưỡng về nghiệp vụ cơng an. Ngược lại, đơi vói
cán bộ đã có nghiệp vụ cơng an, cần phải được đào tạo ở trình độ văn bằng hai về
chun mơn nghiệp vụ TV. Ngồi những năng lực và kiến thức trên cần được ừau
dồi thường xuyên bản lĩnh chính trị, tu dưỡng, rèn luyện phẩm chất đạo đức của
người chiên sĩ CAND trong lĩnh vực TV; thường xuyên nâng cao hiểu biê't, trình độ

về pháp luật, kiến thức về công tác Công an, khoa học Cơng an từ đó làm tơ't vai trị
của người cán bộ TV trong kỷ nguyên số.
Đê’ nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ TV các nhà lãnh đạo quản lý các cấp trmg
CAND cần thực hiện các giải pháp sau:


VÂN HÓA ĐỌC TRONG KỶ NGUYÊN SỐ-THựC TRẠNG VÀ GIÀI PHÁP

175

Về kiên thức chuyên môn nghiệp vụ: Cán bộ TV cần được tăng cường đào tạo, bồi
dưỡng về ngôn ngữ tư liệu trong công tác biên mục, xử lý thông tin; cung cấp các
kiến thức đáp ứng yêu cầu chuẩn hóa về nghiệp vụ; trang bị kiến thức về thơng tin
học; tin học tư liệu; kiến thức về phân tích và thiê't k ế hệ thông thông tin; rèn luyện
kỹ năng về tra cứu tin bằng các phương tiện hiện đại; các kiến thức cẩn thiết cho thiết
kế, biên soạn và phát hành các ấn phẩm thông tin.
Về ngoại ngữ: Cần đào tạo cán bộ TV ở trình độ ngoại ngữ nhâ't định, để có thể
xử lý và khai thác các tài liệu ngoại văn chú ữọng đào tạo tiếng Anh, tiếng Pháp
và tiếng Trung... để có thể trực tiếp khai thác và xử lý nội dung thông tin từ mạng
Internet cho tăng cường nguồn lực thơng tín, cũng như tạo khả năng giao lưu và hội
nhập quôc tế.
Về công nghệ: Cán bộ TV cần được đào tạo tín học ở trình độ nhất định, đáp
ứng yêu cầu làm chủ các phương tiện kỹ thuật hiện đại như: ứ ng dụng phần mềm
tích hợp; quản trị mạng LAN, WAN và Internet. Có kế hoạch cử cán bộ đào tạo bồi
dưỡng chuyên sâu về quản trị mạng tin học tư liệu, để có thể quản lý tốt các Module
trong hệ thống thơng tín tích hợp cơng nghệ TV hiện đại.
V ề trang thiết bị phục vụ công tác TV: Cần đầu tư kinh phí cho các hạng mục thư
viện như; "Đầu tư xây dụng cơ sở vật chẩt và trang bị các trang thiê't bị TV hiện đại;
Đẩu tư áp dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin và truyền thông và mạng thơng tin
tồn cầu Internet tạo điều kiện để các TV phát triển TV điện tử/ TV số, tăng cường

khả năng trao đổi, hợp tác quản lý và khai thác sử dụng thơng tín trong mơi trường
mạng, thực hiện sự phối hợp, chia sẻ nguồn lực thơng tin.
Như vậy, có thể nói, việc nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ TV đòi hỏi phải
cung cấp các nội dung kiến thức tổng hợp và có hệ thống. Bởi vì, trong thời đại
sô', cán bộ thư viện cần được trang bị các kiên thức đa dạng có liên quan mật thiết
với nhau, như: Khoa học thư viện, khoa học thông tin, tin học, khoa học truyền
thông, cũng như các công nghệ hiện đại được áp dụng rộng rãi vào thực tiễn hoạt
động TV.
Để nâng cao hiệu quả công tác của đội ngũ cán bộ, Bộ Cơng an cần bơ' trí cơng
việc hợp lý, đảm bảo cho người cán bộ TV phát huy được hết năng lực và trình độ
của mình, đặc biệt là, phát huy được khả năng sáng tạo và linh hoạt. Để khuyến
khích, động viên cán bộ TV có ý thức trách nhiệm thường xuyên nâng cao trình độ
nghiệp vụ, rèn luyện phẩm chât đạo đức của mình, Bộ Cơng ancần phải có chế độ
khen thưởng khách quan, cơng bằng, minh bạch và xứng đáng về vật chất, cũng như
tinh thần.


176

Bộ VẪN HÓA, THỂTHAO VÀ DU LỊCH

3. Một số kiến nghị, đề xuất

Để nâng cao châ't lượng đội ngũ cán bộ TV đảm bảo thực hiện tơ't vai trị tuyền
truyền, phổ biến, phát triển văn hóa đọc trong kỷ nguyên sơ', Bộ Văn hóa, Thể thao
và Du lịch (cụ thể là Vụ thư viện), Bộ Công an cần:
- Đô'i với Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch cần: Tăng cường hiệu lực quản lý Nhà
nước, hoàn thiện cơ chế - chính sách về thư viện (đặc biệt chú trọng xây dựng Luật
Thư viện, trình Quốc hội, Nhà nước ban hành); Huy động nguồn vơn đầu tư phát •
triển sự nghiệp thư viện (nhà nước, nhân dân, đoàn thể - xã hội, tổ chức quốc tếv.v...

cùng tham gia); Từng bước chuẩn hoá nghiệp vụ thư viện trong cả nước theo chuẩn
chung của quổc gia và quốc tế.
- ĐÔI với Bộ Công an cần: Áp dụng các tiêu chuẩn, hướng dẫn do Bộ Văn hóa,
Thể thao và Du lịch quy định đổỉ với lĩnh vực thư viện;Đào tạo, nâng cao chất lượng
nguồn nhân lực (đào tạo và đào tạo lại, tập huân cán bộ, cơ chế sử dựng cán bộ thư
viện, ưu đãi các chuyên gia thư viện..

ứng dụng khoa học và công nghệ thư viện

bao gổm: xây dựng cơ sở vật chất, đẩy nhanh tiên độ ứng dụng công nghệ - thơng
tin, sốhố tài liệu, chia sẻ nguồn tài ngun thư viện.. Xã hội hoá, đa dạng hoá hoạt
động thư viện (nâng cao nhận thức, phôi hợp và hành động từ trung ương đến tinh
và cơ sở...); Tăng cường hợp tác quốc tế về lĩnh vực thư viện; ữao đổi kinh nghiệm
(thông qua hội nghị, hội thảo, tập huân...) và hỗ trợ chuyển giao khoa học và công
nghệ thư viện cho Việt Nam;
Trước mắt, Bộ Công an cần xây dựng Đề án "Đào tạo nâng cao trình độ nguồn
nhân lực thư viện trong CAND đáp ứng thời kỳ phát triển thư viện hiện đại, giai
đoạn 2018 - 2030". Trong công tác tuyển chọncán bộ phải phù hợp với nhu cầu thực
tiễn của các TV. Đảm bảo các tiêu chí tuyển dụng để lựa chọn được những cán bộ có
trình độ tốt về chuyên môn, giỏi về tin học và ngoại ngữ; Có cơ chê'đãi ngộ và chính
sách hợp lý để thu hút và tuyển dụng được cán bộ là nam giói về làm việc tại TV;
Cần trẻ hố đội ngũ cán bộ có năng lực khi quy hoạch cán bộ quản lý. Đặc biệt, cần
có sự phân cơng lao động phù hợp với trình độ của mỗi người để cơng việc thu được
kết quả tốt nhất.
Khi Đề án được thực hiện sẽ đào tạo nên đội ngũ cán bộ thư viện tổ chức, vận
hành tốt hoạt động TV, làm chủ được công nghệ đã được trang bị, khai thác sử dụng
các phần mềm TV điện tử chuyên dụng, làm chủ được hoạt động quản trị thông tin
- tư liệu, đào tạo khả năng tổ chức thông tin phục vụ bạn đọc,có khả năng ngoại ngữ
cơ bản đảm bảo cho sự phát triển của mạng lưới TV trong CAND theo hướng hiện
đại hóa và chun mơn hóa.

VĂN HÓA ĐỌC TRONG KỶ NGUYÊN SỐ-THựC TRẠNG VÀ GIÀI PHÁP

177

4. Kết luận

Ngày nay, phần lớn cộng đồng TV tại Việt Nam và trên thế giới đều đã khẳng
định vai trị quan trọng của văn hóa đọc trong nâng cao dân trí; hỗ trợ có hiệu quả
cho mỗi cá nhân trong q trình học tập s't đời; giúp cho mỗi cá nhân có khả năng
tham gia và đóng góp tích cực vào sự phát triển của xã hội. Do vậy, để nâng cao
trình độ đội ngủ cán bộ TV hoạt động có hiệu quả trong phát triển văn hóa đọcphụ
thuộc rất nhiều vào quan điểm chủ trương của các cấp lãnh đạo Bộ Công an và Việt
Nam, vào sự nỗ lực của từng cá nhân cán bộ TV trong việc chủ động, năng động và
sáng tạo trong học tập, tu dưỡng và rèn luyện bản thân, làm được điều đó tin chắc
rằngữong thời gian tới các TV trong CAND sẽ xây dựng được một đội ngũ cán bộ
TV có phẩm chất đạo đức tốt, có trình độ chun mơn, nghiệp vụ vững vàng, trình
độ tín học và ngoại ngữ cao để có thê’ đáp ứng tốt nhu cầu thơng tín cho đông đảo
CBCS trong CAND. Chất lượng và hiệu quả hoạt động của đội ngũ cán bộ TV này sẽ
góp phẩn vào sự nghiệp xây dựng, phát triển cho ngành Văn hố của đất nước nói
chung, của lực lượng CAND nói riêng./

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Báo cáo kê't quả khảo sát thiết chế văn hóa thư viện, phịng đọc trong Cơng an nhân dân sô':13216/
BC-X11-X15, Hà Nội, ngày 03 tháng 11 năm 2015 của Bộ Công an.
Báo cáo khảo sát nguồn nhân lực thư viện tại các học viện, nhà trường trong Công an nhân dân,
tháng 10 năm 2017 của Thư viện Công an nhân dân.
Báo cáo tổng kê't phong trào đọc sách trong CAND, tháng 9 năm 2017 của Thư viện CAND.
K ếhoạch sô' 132/KH-X11-X15, ngày 20/6/2018 của Bộ Công an về Phát triển văn hóa đọc trong

Cơng an nhân dân đến năm 2020, định hướng đêh năm 2030"