Tập huấn kỹ năng sống

TỔ CHỨC TẬP HUẤN GIÁO DỤC

KĨ NĂNG SỐNG CHO GIÁO
DỤC VIÊN


NỘI DUNG TẬP HUẤN

1. Một số vấn đề chung về KNS và giáo dục kỹ năng sống

2. Cấu trúc, đặc điểm và nội dung

3. Thực hành tổ chức, hướng dẫn hs tìm hiểu và thực hiện các
chủ đề trong KNS


Mục đích, mục tiêu

Hình thành cho HS những hành vi, thói quen lành mạnh, tích cực. Loại bỏ những
hành vi, thói quen tiêu cực trong các mối quan hệ, các tình huống và hoạt động
hằng ngày


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG

Thể chất

Trí tuệ

Quyền

Tinh
thần

Đạo đức

Phát
triển
tồn
diện


VIỆC GIÁO DỤC KNS CẦN ĐẢM BẢO NHỮNG NGUYÊN TẮC SAU:

Tương
tác

Thời gian
mơi
trường
giáo dục

Thay đổi
hành vi

Trải
nghiệm

Ngun
tắc Giáo
dục KNS

Tiến
trình


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG

* Tương tác
Nhiều KNS được hình thành trong quá trình HV tương tác
với bạn cùng học và những người xung quanh (kĩ năng
thương lượng, kĩ năng giải quyết vấn đề...), thông qua hoạt
động học tập hoặc các hoạt động xã hội.
Trong khi tham gia các hoạt động có tính tương tác, HV có
dịp thể hiện các ý tưởng của mình, xem xét ý tưởng của
người khác, được đánh giá và xem xét lại những kinh nghiệm
sống của mình trước đây theo một cách nhìn nhận khác.


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
Vì vậy, việc tổ chức các hoạt động có tính chất tương tác cao
trong nhà trường tạo cơ hội quan trọng để giáo dục KNS hiệu
quả.
* Trải nghiệm
KNS chỉ được hình thành khi người học được trải nghiệm qua
các tình huống thực tế.
HV chỉ có kĩ năng khi các em tự làm việc đó, chứ khơng chỉ nói
về việc đó.
Kinh nghiệm có được khi HV được hành động trong các tình
huống đa dạng giúp các em dễ dàng sử dụng và điều chỉnh các
kĩ năng phù hợp với điều kiện thực tế.

III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
* Tiến trình
Giáo dục KNS khơng thể hình thành trong "ngày một, ngày
hai" mà địi hỏi phải có cả q trình:
Nhận thức - hình thành thái độ - thay đổi hành vi.
Đây là một quá trình mà mỗi yếu tố có thể là khởi đầu của
một chu trình mới. Do đó nhà giáo dục có thể tác động lên
bất kì mắt xích nào trong chu trình trên: thay đổi thái độ
dẫn đến mong muốn thay đổi nhận thức và hành vi hoặc
hành vi thay đổi tạo nên sự thay đổi nhận thức và thái độ.


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
* Thay đổi hành vi
Giáo dục KNS thúc đẩy người học thay đổi hay định hướng
lại các giá trị, thái độ và hành động của mình. Thay đổi
hành vi, thái độ và giá trị ở từng con người là một q trình
khó khăn. Có thời điểm người học lại quay trở lại những
thái độ, hành vi hoặc giá trị trước.
* Thời gian  môi trường giáo dục

Giáo dục KNS cần thực hiện càng sớm càng tốt đối với trẻ
em. Môi trường giáo dục cần được tổ chức nhằm tạo cơ hội
cho HV áp dụng kiến thức và kĩ năng vào các tình huống
"thực" trong cuộc sống.


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG

2.2. Các bước thực hiện một bài giáo dục kĩ năng sống
Một bài giáo dục KNS thường được thực hiện theo 4 bước/giai
đoạn sau:

Khám
phá

Kết nối

Thực
hành/
luyện
tập

Vận
dụng


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG

Các bước

Mục đích

Mơ tả quá trình

Vai trò của GV và HS/ Gợi

thực hiện

ý một số KTDH

1. Khám phá  Kích thích HS tự tìm hiểu  GV (cùng với HS) thiết kế  GV đóng vai trị lập kế
xem các em đã biết gì về hoạt động (có tính chất trải hoạch, khởi động, đặt câu
những khái niệm, kiến thức, nghiệm).

kĩ năng... sẽ được học.

hỏi, nêu vấn đề, ghi chép...

 GV (cùng với HS) đặt các  HS cần chia sẻ, trao đổi,

 Giúp GV đánh giá/xác định câu hỏi nhằm gợi lại những phản hồi, xử lí thơng tin, ghi
xem HS đã biết gì, có kinh hiểu biết đã có liên quan đến chép...
nghiệm gì, có kĩ năng gì có bài học mới.

liên quan đến bài mới.

 Một số kĩ thuật dạy học

 GV giúp HS xử lí/phân chính: động não, thảo luận,
tích các hiểu biết hoặc trải chơi trò chơi tương tác, đặt
nghiệm của HS, tổ chức và câu hỏi,...
phân loại chúng.


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG

Các bước
2. Kết nối

Mục đích

Mơ tả quá trình

Vai trò của GV và HS/ Gợi

thực hiện

ý một số KTDH

Giới thiệu thông tin, kiến  GV giới thiệu mục tiêu bài  GV nên đóng vai trị của
thức và kĩ năng mới thông học và kết nối chúng với các người

hướng

dẫn

qua việc tạo "cầu nối" liên kết vấn đề đã chia sẻ ở bước 1.

(facilitator); HS là người

giữa cái "đã biết" với cái

phản hồi, trình bày quan

"chưa biết". Cầu nối này sẽ
kết nối kinh nghiệm hiện có
của HS với bài học mới.

 GV giới thiệu kiến thức và
kĩ năng mới.
 Kiểm tra xem kiến thức và
kĩ năng mới đã được cung

cấp tồn diện và chính xác
chưa.
 Nêu ví dụ khi cần thiết.

điểm/ý kiến, đặt câu hỏi/trả
lời.
 Một số kĩ thuật dạy học:

thảo luận theo nhóm, người
học trình bày, khách mời,
đóng vai, sử dụng phương
tiện dạy học đa chức năng
(chiếu

đĩa...).

phim,

băng,

đài,


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
Các bước

Mục đích

Mơ tả quá trình

Vai trò của GV và HS/ Gợi

thực hiện

ý một số KTDH

3. Thực hành/

 Tạo cơ hội cho người học thực  GV thiết kế/chuẩn bị hoạt  GV nên đóng vai trò của người

Luyện tập

hành vận dụng kiến thức và kĩ động mà theo đó yêu cầu HS hướng dẫn (facilitator), người hỗ
năng mới vào một bối cảnh/hoàn phải sử dụng kiến thức và kĩ trợ.
cảnh/điều kiện có ý nghĩa.

năng mới.

 HS đóng vai trị người thực

 Định hướng để HS thực hành  HS làm việc theo nhóm, cặp hiện, người khám phá.
đúng cách.
 Điều chỉnh những hiểu biết và

kĩ năng cịn sai lệch.

hoặc cá nhân để hồn thành
nhiệm vụ.

 Một số kĩ thuật dạy học: đóng
kịch ngắn, viết luận, mô phỏng,

 GV giám sát tất cả mọi hoạt hỏi/đáp, trò chơi, thảo luận
động và điều chỉnh khi cần thiết. nhóm/ tranh luận...
 GV khuyến khích HS thể hiện
những điều các em suy nghĩ
hoặc mới lĩnh hội được.


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG

Các bước
4. Vận dụng

Mục đích
Tạo cơ hội cho HS tích hợp,
mở rộng và vận dụng kiến
thức và kĩ năng có được vào
các tình huống/bối cảnh mới.

Mơ tả quá trình

Vai trị của GV và HS/ Gợi

thực hiện

ý một số KTDH

 GV (cùng với HS) lập kế
hoạch các hoạt động đối với
nhiều mơn học/lĩnh vực học
tập địi hỏi HS vận dụng
kiến thức và kĩ năng mới.

 GV đóng vai trị người
hướng dẫn và người đánh
giá.

 HS đóng vai trò người lập
kế hoạch, người sáng tạo,
 HS làm việc theo nhóm, thành viên nhóm, người giải
cặp và cá nhân để hồn quyết vấn đề, người trình
thành nhiệm vụ.
bày và người đánh giá.
 GV và HS cùng tham gia  Một số kĩ thuật dạy học:
hỏi và trả lời trong suốt quá dạy học hợp tác, làm việc
trình tổ chức hoạt động.
nhóm, trình bày cá nhân,
 GV có thể đánh giá kết dạy học dự án...
quả học tập của HS tại bước
này.


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
3. Nội dung giáo dục kĩ năng sống

3.1. Kĩ năng tự nhận thức
3.2. Kĩ năng xác định giá trị
3.3. Kĩ năng kiểm soát cảm xúc
3.4. Kĩ năng ứng phó với căng thẳng
3.5. Kĩ năng tìm kiếm sự hỗ trợ
3.6. Kĩ năng thể hiện sự tự tin
3.7. Kĩ năng giao tiếp
3.8. Kĩ năng lắng nghe tích cực
3.9. Kĩ năng trình bày suy nghĩ, ý tưởng
3.10. Kĩ năng cảm thông chia sẻ
3.11. Kĩ năng thương lượng


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG
3.12. Kĩ năng giải quyết mâu thuẫn
3.13. Kĩ năng hợp tác
3.14. Kĩ năng tư duy phê phán
3.15. Kĩ năng tư duy sáng tạo
3.16. Kĩ năng ra quyết định
3.17. Kĩ năng giải quyết vấn đề
3.18. Kĩ năng kiên định
3.19. Kĩ năng đảm nhận trách nhiệm
3.20. Kĩ năng đặt mục tiêu
3.21. Kĩ năng quản lí thời gian
3.22. Kĩ năng tìm kiếm và xử lí thơng tin


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
4. Cách tiếp cận và phương pháp giáo dục kĩ năng sống

III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
4.2. Một số phương pháp dạy học tích cực
Thực tế đã cho thấy có PPDH và KTDH có ưu thế trong việc phát
huy tính tích cực học tập của HV (thường gọi tắt là PPDH, KTDH
tích cực) có thể sử dụng để giáo dục như:
 Phương pháp dạy học nhóm;
 Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình;
 Phương pháp giải quyết vấn đề;
 Phương pháp đóng vai;
 Phương pháp trị chơi;
 Dạy học theo dự án (Phương pháp dự án).


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
4.4. Một số kĩ thuật dạy học tích cực
 Kĩ thuật chia nhóm
 Kĩ thuật giao nhiệm vụ
 Kĩ thuật đặt câu hỏi
 Kĩ thuật "Khăn trải bàn"
 Kĩ thuật "Phịng tranh"
 Kĩ thuật "Cơng đoạn"
 Kĩ thuật "Mảnh ghép"
 Kĩ thuật "Động não"
 Kĩ thuật "Trình bày 1 phút"
 Kĩ thuật "Chúng em biết 3“


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG












Kĩ thuật "Hỏi và trả lời"
Kĩ thuật "Hỏi chuyên gia“
Kĩ thuật "Sơ đồ tư duy"
Kĩ thuật "Hoàn tất một nhiệm vụ"
GV đưa ra một câu chuyện/một vấn đề/một bức tranh/một thơng
Kĩ thuật "Viết tích cực“
Kĩ thuật "Đọc hợp tác" (cịn gọi là Đọc tích cực)
Kĩ thuật "Nói cách khác"
Kỹ thuật ”Phân tích phim”
…


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
Nghiên cứu tình huống
Có thể sử dụng cơng cụ "Nghiên cứu tình huống" để đánh
giá những KNS chủ yếu sau:
 Kĩ năng ra quyết định và giải quyết vấn đề.
 Kĩ năng tư duy phê phán.
 Kĩ năng xác định giá trị.
Có thể sử dụng công cụ này theo các bước sau:

 GV giới thiệu tình huống.
 Chia HS thành các nhóm và phát phiếu xác định và giải
quyết vấn đề cho các nhóm.


PHIẾU XÁC ĐỊNH VÀ GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ

HV làm việc nhóm, xác định
vấn đề và giải quyết vấn đề
theo yêu cầu.

Thu phiếu ghi kết quả làm
việc của các nhóm và đánh
giá KNS của HV theo các
tiêu chí và thang đánh giá cụ
thể phù hợp với KNS và lứa
tuổi HV.

Trong tình huống này, vấn đề cần giải quyết là:
...................................................................
...................................................................
Có những giải pháp nào cho vấn đề này? Phân tích kết quả khi thực hiện mỗi giải pháp (mặt
tích cực, tiêu cực, giá trị, cảm xúc của bản thân và những người liên quan...)

Giải pháp
Tích cực

Tiêu cực

Giá trị

1.........
2........
3......
4......

Giải pháp tối ưu là:
...................................................................
...................................................................


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
Đóng vai

Có thể sử dụng cơng cụ đóng vai để đánh giá các KNS chủ
yếu sau:
 Lắng nghe tích cực.
 Cảm thơng chia sẻ.
 Ứng xử với người khác.

 Ra quyết định và giải quyết vấn đề.
 Kiểm soát cảm xúc.
 Thương lượng.


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
 Giải quyết mâu thuẫn.

 Tìm kiếm sự hỗ trợ.
Có thể sử dụng cơng cụ này theo các bước sau:

 GV giới thiệu chủ đề.
 Chia HV thành các nhóm, giao tình huống và nhiệm vụ
đóng vai cho các nhóm (tình huống đóng vai của các nhóm
có thể giống hoặc khác nhau).
 HV làm việc theo nhóm: xây dựng kịch bản và chuẩn bị
đóng vai.


III. GIÁO DỤC KĨ NĂNG SỐNG
 Các nhóm lên đóng vai.

 Thảo luận, nhận xét về cách ứng xử trong tiểu phẩm của
mỗi nhóm.
 Đánh giá KNS của HV theo các tiêu chí và thang đánh
giá cụ thể phù hợp với KNS cần đo và lứa tuổi HV.