Nghiên cứu đánh giá ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến một số công trình hồ chứa khu vực miền trung

L IC M

N

Lu n v n th c s k thu t “Nghiên c u đánh giá nh h

ng c a bi n đ i

khí h u đ n m t s cơng trình h ch a n

c Mi n Trung” đã đ

c hoàn thành t i

khoa Th y v n - Tài nguyên n

i h c Th y l i tháng 6 n m 2015.

c tr

ng

Trong quá trình h c t p, nghiên c u và hoàn thành lu n v n, bên c nh s c
g ng c a b n thân cịn có s h

ng d n nhi t tình c a q th y cơ, s đ ng viên c a

gia đình, b n vè và đ ng nghi p.
Tr

c h t tác gi lu n v n xin g i l i c m n chân thành đ n th y giáo TS.

Nguy n Hoàng S n và TS. Hoàng Thanh Tùng đã tr c ti p h

ng d n và giúp đ

trong quá trình nghiên c u và hoàn thành lu n v n.
Tác gi c ng chân thành c m n t i các b n đ ng nghi p, b n bè, và Ban
Ch nhi m đ tài NCKH Mã s B KH.61 ‘‘Nghiên c u c s khoa h c đ xu t các
tiêu chu n thi t k l , đê bi n trong đi u ki n bi n đ i khí h u, n

c bi n dâng

Vi t Nam và gi i pháp phòng tránh, gi m nh thi t h i” đã h tr chuyên môn, thu
th p tài li u liên quan đ lu n v n đ

c hoàn thành.

Xin g i l i c m n đ n phòng đào t o đ i h c và sau đ i h c, khoa Th y
v n Tài nguyên n

c tr

ng

i h c Th y l i và tồn th các th y cơ đã gi ng d y,

t o m i đi u ki n thu n l i cho tác gi trong th i gian h c t p c ng nh th c hi n
lu n v n.
Trong khuôn kh m t lu n v n, do th i gian và đi u ki n h n ch nên không
tránh kh i nh ng thi u sót. Vì v y tác gi r t mong nh n đ

c nh ng ý ki n đóng

góp q báu c a các th y cơ và các đ ng nghiêp.
Xin trân tr ng c m n!
Hà N i, tháng 6 n m 2015
Tác gi

Nguy n H

ng Giang


M CL C
M
CH
B KH

U ....................................................................................................................1
NG I. T NG QUAN V BI N
N CƠNG TRÌNH H

I KHÍ H U VÀ NH H

NG C A

CH A ................................................................4

1.1. T ng quan v bi n đ i khí h u (B KH) ..............................................................4
1.1.1. Quan ni m v B KH ........................................................................................4

1.1.2. Các nguyên nhân chính gây ra B KH ..............................................................4
1.1.3. T ng quan tình hình nghiên c u v B KH trên th gi i ..................................8
1.1.4. T ng quan tình hình nghiên c u B KH

Vi t Nam .....................................11

1.2. Bi n đ i khí h u và k ch b n bi n đ i khí h u cho Vi t Nam ...........................13
1.2.1. Bi u hi n c a B KH và n

c bi n dâng

vi t nam .....................................13

1.2.2. K ch b n bi n đ i khí h u cho vi t nam..........................................................14
1.2.3. Khuy n ngh v k ch b n bi n đ i khí h u và n

c bi n dâng

vi t nam. ....19

1.3. T ng quan nghiên c u v tác đ ng c a B KH đ n cơng trình h ch a
Nam
CH

.....................................................................................................................19
NG II. PH

NG PHÁP NGHIÊN C U VÀ GI I THI U TĨM T T

CÁC CƠNG TRÌNH H

2.1. H

Vi t

CH A NGHIÊN C U ...............................................21

ng ti p c n nghiên c u ...............................................................................21

2.2. Gi i thi u ph n m m CropWat ..........................................................................22
2.2.1. Các d li u đ u vào c a mơ hình ....................................................................22
2.2.2. Ngun lý tính tốn c a mơ hình ....................................................................23
2.3. Gi i thi u mơ hình NAM ...................................................................................26
2.3.1. Gi i thi u.........................................................................................................26
2.3.2. C u trúc c a mơ hình .....................................................................................27
2.3.3. Hi u ch nh các thơng s c a mơ hình .............................................................30
2.3.4. Nh ng đi u ki n ban đ u ................................................................................31
2.3.5. Nh ng ng d ng c a mơ hình NAM ..............................................................31
2.4. Gi i thi u tóm t t các cơng trình h ch a nghiên c u .......................................32
2.4.1. H ch a Lách B

i, t nh Ngh An .................................................................32

2.4.2. H ch a V c Trịn, t nh Qu ng Bình ..............................................................37
2.4.3. H ch a Cam Ranh, t nh Khánh Hòa .............................................................40


CH

NG III:

NHU C U S

ÁNH GIÁ TÁC

D NG N

NG C A BI N

I KHÍ H U

C C A CÂY TR NG .............................................44

3.1. ánh giá tác đ ng c a B KH đ n nhu c u s d ng n
3.2.

c c a cây tr ng ..........44

ánh giá tác đ ng c a B KH đ n nhu c u s d ng n

c u

N

c các h ch a nghiên

.....................................................................................................................45

3.2.1. K t qu tính nh h
ch a Lách B

ng c a B KH đ n nhu c u t

i các lo i cây tr ng

h

i, t nh Ngh An .................................................................................45

3.2.2. K t qu tính tốn và đánh giá nh h

ng B KH đ n nhu c u dùng n

ch

ch a V c Trịn, t nh Qu ng Bình ..............................................................................48
3.2.3. K t qu tính tốn và đánh giá nh h

ng B KH đ n nhu c u dùng n

ch

ch a Cam Ranh, t nh Khánh Hòa .............................................................................53
CH

NG IV:

CÁC H

ÁNH GIÁ TÁC

NG C A BI N

Lách B

N

CH A NGHIÊN C U...........................................................................57

4.1. ánh giá tác đ ng c a B KH đ n h ch a n
4.1.1.

I KHÍ H U

c Lách B

i, t nh Ngh An ....57

ánh giá tác đ ng c a B KH đ n phân ph i dòng ch y n m đ n h ch a
i, t nh Ngh An ..........................................................................................57

4.1.2. ánh giá tác đ ng c a B KH đ n hi u qu h ch a Lách B i, t nh Ngh An ..60
4.2. ánh giá tác đ ng c a B KH đ n h ch a n
4.2.1.

c V c Trịn, t nh Qu ng Bình.64

ánh giá tác đ ng c a B KH đ n phân ph i dòng ch y n m đ n h ch a

V c Trịn, t nh Qu ng Bình ......................................................................................64
4.2.2.

ánh giá tác đ ng c a B KH đ n hi u qu h ch a V c Tròn, t nh Qu ng

Bình

.....................................................................................................................65

4.3. ánh giá tác đ ng c a B KH đ n h ch a n
4.3.1.

c Cam Ranh, t nh Khánh Hòa 68

ánh giá tác đ ng c a B KH đ n phân ph i dòng ch y n m đ n h ch a

Cam Ranh, t nh Khánh Hòa ......................................................................................68
4.3.2.

ánh giá tác đ ng c a B KH đ n hi u qu h ch a Cam Ranh, t nh Khánh

Hòa

.....................................................................................................................68

K T LU N VÀ KI N NGH ................................................................................72
K t lu n .....................................................................................................................72
Ki n ngh ...................................................................................................................73
TÀI LI U THAM KH O ......................................................................................74


DANH SÁCH CÁC HÌNH

Hình 1.1: Qu đ o c a bão

Tây B c Thái Bình D

Hình 1.2: Di n bi n c a m c n
Hình 2.1. H

ng .........................................13

c bi n t i Tr m h i v n Hòn D u ........................14

ng ti p c n đánh giá nh h

ng c a B KH đ n tính hi u qu c a

cơng trình h ch a .....................................................................................................21
Hình 2.2: Minh h a k t qu tính nhu c u s d ng n

c c a lúa trong Cropwat ......26

Hình 2.3 : C u trúc c a mơ hình NAM ....................................................................27
Hình 2.4 : V Trí H Lách B
Hình 2.5 :

a hình l u v c H Lách B

Hình 3.1: S đ tính tốn nh h
Hình 3.2 : so sánh nhu c u n
h

ng c a B KH đ n nhu c u t
ct

i cho cây tr ng tr

i cây tr ng .........44

c và sau khi xét đ n nh

ct

i cho cây tr ng tr

c và sau khi xét đ n nh

ng c a bi n đ i khí h u h V c Trịn, t nh Qu ng Bình....................................53

Hình 3.4 : So sánh nhu c u n
h

i .............................................................34

ng c a bi n đ i khí h u ......................................................................................48

Hình 3.3: So sánh nhu c u n
h

i ...............................................................................33

ct

i cho cây tr ng tr

c và sau khi xét đ n nh

ng c a bi n đ i khí h u h Cam Ranh, t nh Khánh Hịa ...................................56

Hình 4.1. So sánh phân b dịng ch y n m thi t k đ n h Lách B

id

i tác đ ng

c a B KH .................................................................................................................59


DANH SÁCH CÁC B NG
B ng 1.1: M c t ng nhi t đ trung bình n m (0C) so v i th i k 1980 – 1999 theo
k ch b n phát th i th p (B1) ......................................................................................16
B ng 1.2: M c t ng nhi t đ trung bình n m (0C) so v i th i k 1980 - 1999 theo
k ch b n phát th i trung bình (B2) ............................................................................16
B ng 1.3: M c t ng nhi t đ trung bình n m (0C) so v i th i k 1980 - 1999 theo
k ch b n phát th i cao (A2) .......................................................................................17
B ng 1.4: M c thay đ i l

ng m a n m (%) so v i th i k 1980 - 1999 theo k ch

b n phát th i th p (B1) ..............................................................................................18
B ng 1.5: M c thay đ i l

ng m a (%) so v i th i k 1980 - 1999 theo k ch b n

phát th i trung bình (B2) ...........................................................................................18
B ng 1.6: M c thay đ i l

ng m a n m (%) so v i th i k 1980-1999 theo k ch

b n phát th i cao (A2) ...............................................................................................19
B ng 2.1 : Các thông s hi u ch nh c a mơ hình NAM. .........................................30
B ng 2.2 :

c tr ng hình thái c a l u v c ............................................................35

B ng 2.3: C c u s d ng đ t xã Nghi V n ..............................................................36
B ng 2.4 : Phân b di n tích khu t i do h đ m nhi m. ...........................................37
B ng 2.5 :

c tr ng hình thái sơng ngịi tuy n đ p h V c Trịn .........................37

B ng 2.6: Di n tích các lo i cây tr ng ......................................................................38
B g 2.7: Di n tích các mùa v cây tr ng ..................................................................38
B ng 2.8: Các thông s c b n h ch a n

c V c Tròn tr

B ng 2.9 :Tóm t t các thơng s cơng trình h ch a n

c khi nâng c p ...........39

c Cam Ranh .....................41

B ng 3.1 : S li u đ u vào mơ hình Cropwat hi n tr ng .........................................45
B ng 3.2 : S li u đ u vào mô hình Cropwat khi xét đ n B KH-B2-2050 ............46
B ng 3.3: Nhu c u t

i cây tr ng khi ch a xét đ n B KH (l/s/ha) .........................46

B ng 3.4 Nhu c u t

i cây tr ng khi xét đ n B KH (l/s/ha) ...................................47

B ng 3.5 Thay đ i nhu c u t

i cây tr ng khi xét đ n B KH (%) ..........................47

B ng 3.6 : S li u đ u vào mơ hình Cropwat hi n tr ng ..........................................48
B ng 3.7 : S li u đ u vào mơ hình Cropwat khi xét đ n B KH-B2-2050 .............49
B ng 3.8: Nhu c u t

i cây tr ng khi ch a xét đ n B KH (l/s/ha) .........................50

B ng 3.9: Nhu c u t

i cây tr ng khi xét đ n B KH (l/s/ha) ..................................50


B ng 3.10: Thay đ i nhu c u t
B ng 3.11: Quá trình n

i cây tr ng khi ch a xét đ n B KH (%) ..............51

c dùng yêu c u v i h ch a V c Tròn (m3/s) .................52

B ng 3.12 : S li u đ u vào mơ hình Cropwat hi n tr ng ........................................53
B ng 3.13 : S li u đ u vào mơ hình Cropwat khi xét đ n B KH-B2-2050 ...........54
B ng 3.15: Nhu c u t

i cây tr ng khi xét đ n B KH (l/s/ha) ................................55

B ng 3.16: Thay đ i nhu c u t

i cây tr ng khi xét đ n B KH (%) ......................55

B ng 4.1: Các đ c tr ng th y v n thi t k h ch a Lách B

i ...............................57

B ng 4.2: Phân ph i dòng ch y đ n thi t k v i t n su t 75% ................................57
B ng 4.3:

c tr ng th y v n thi t k khi xét đ n nh h

ng c a bi n đ i khí h u

tính đ n n m 2050 ....................................................................................................58
B ng 4.4. Phân ph i dòng ch y đ n thi t k v i t n su t 75% khi có có tác đ ng
c a bi n đ i khí h u tính đ n n m 2050 ..................................................................59
B ng 4.5. L

ng n

c đ n và l

ng n

c yêu c u ..................................................60

B ng 4.6: B ng đi u ti t 1 l n đ c l p theo ph
h

ng án tr s m có xét đ n nh

ng c a bi n đ i khí h u .......................................................................................60

B ng 4.7. B ng đi u ti t 1 l n đ c l p theo ph

ng án tr s m l n 2 có xét đ n tác

đ ng c a bi n đ i khí h u .........................................................................................61
B ng 4.8. B ng đi u ti t 1 l n đ c l p ph

ng án tr s m l n 3 có xét đ n bi n đ i

khí h u .......................................................................................................................62
B ng 4.9: B ng tính tốn đi u ti t c p n
bình th

c h ch a V c Tròn trong tr

ng h p

ng ...............................................................................................................66

B ng 4.10: B ng tính tốn đi u ti t c p n

c h ch a V c Trịn trong tr

ng h p

tính đ n tác đ ng B KH theo k ch b n B2 ..............................................................67
B ng 4.11: Quá trình n

c đ n h ch a Cam Ranh trong đi u ki n bình th

ng và

khi xét đ n tác đ ng c a B KH ..............................................................................68
B ng 4.12: B ng tính toán đi u ti t c p n

c h ch a Cam Ranh trong tr

ng h p

không xét đ n tác đ ng B KH .................................................................................70
B ng 4.13: B ng tính tốn đi u ti t c p n

c h ch a Cam Ranh trong tr

ng h p

tính đ n tác đ ng B KH theo k ch b n B2 ..............................................................71


1

M
Tính c p thi t c a
Vi t Nam là n

U

tài

c nơng nghi p có nhi u h ch a th y l i. Theo báo cáo th c

tr ng an toàn các h ch a th y l i c a B Nông nghi p và PTNT s 2846/BNNTCTL ngày 24/08/2012, c n

c có 6.648 h ch a n

c th y l i các lo i trong đó

dung tích t 10 tri u m3 tr lên có 103 h , dung tích t 3 đ n 10 tri u m3 có 152
h , dung tích d
đ

i 3 tri u m3 có 6.393 h . Các cơng trình h ch a th y l i nói trên

c xây d ng có tác d ng r t l n trong vi c đi u ti t dòng ch y ph c v nhu c u

dùng n

c c a các ngành kinh t nh nông nghi p (tr ng tr t, ch n nuôi, nuôi tr ng

th y s n), cho công nghi p, cho sinh ho t..vv. Tuy nhiên theo th i gian nhi u cơng
trình c ng xu ng c p, thêm vào đó là nh ng nh h

ng b t l i c a B KH.

B KH đã làm t ng nhi t đ , t ng b c thoát h i n
n

c d n đ n nhu c u dùng

c các ngành có xu th t ng; B KH có xu th làm t ng dịng ch y mùa l và

gi m l

ng dòng ch y mùa ki t.

ây đ u là nh ng tác đ ng b t l i làm gi m tính

hi u qu c a cơng trình; dung tích hi u d ng c a h s ph i thay đ i đ có th đáp
ng đ

c yêu c u s d ng n

c; B KH c ng gây ra nh ng đ t m a l b t th

ng

trong nh ng n m g n đây d n t i s m t an tồn c a cơng trình h ch a. Theo k ch
b n B KH đ

c B Tài nguyên và Môi tr

Mi n Trung là khu v c ch u nh h

ng n ng n nh t. Chính vì v y h c viên đã l a

ch n đ tài “Nghiên c u đánh giá nh h
cơng trình h ch a n

ng cơng b n m 2012 thì khu v c
ng c a bi n đ i khí h u đ n m t s

c Mi n Trung” làm lu n v n t t nghi p th c s c a mình.

M c tiêu nghiên c u
d ng n

ánh giá đ

c nh h

ng c a B KH theo các k ch b n đ n nhu c u s

c, và dòng ch y đ n h ch a;
-

ánh giá nh h

ng c a B KH đ n hi u qu khai thác c a cơng trình

h ch a;
- Áp d ng th nghi m đánh giá cho m t s cơng trình h ch a n
Mi n Trung nh h Lách B
ch a n

c khu v c

i, t nh Ngh An, h V c Tròn, t nh Qu ng Bình và h

c Cam Ranh, t nh Khánh Hịa.


2
Ph

ng pháp nghiên c u
ng pháp th ng kê: thu th p và x lý các tài li u c n thi t có liên quan

- Ph

đ n l u v c nghiên c u c ng nh các n i dung tính tốn đ c p trong nghiên c u.
K th a, tham kh o các đ tài, các tài li u, các h s báo cáo có liên quan đ n n i
dung nghiên c u
ng pháp t ng h p đ a lý: Phân tích, đánh giá tài nguyên n

- Ph

c và s

bi n đ i c a nó trong khơng gian thơng qua vi c phân chia thành các ti u vùng s
d ng n

c trên l u v c nghiên c u.
ng pháp mơ hình tốn: Phân tích và l a ch n các mơ hình tốn thích

- Ph

h p s d ng trong tính toán xác đ nh các nhu c u s d ng n
cân b ng n

c c ng nh tính tốn

c, đi u ti t dòng ch y ph c v công tác quy ho ch thu l i các l u v c

sơng nói chung và các l u v c h ch a nói riêng
- Ph
d ng n

ng pháp s d ng h thông tin đ a lý GIS đ qu n lý s li u nhu c u s

c, n

c đ n, và s bi n đ i c a Vhi u d ng theo c p t nh, l u v c đ ph c

v cho tính toán chi ti t nh h

ng c a B KH đ n các cơng trình h ch a sau này.

C u trúc c a lu n v n
Ngoài ph n M đ u, K t lu n và Ki n ngh , lu n v n đ
ch

c trình bày trong 4

ng:
Ch

ng I: Nghiên c u t ng quan v B KH và tác đ ng c a B KH đ n cơng

trình h ch a. Ch

ng này trình bày nh ng nghiên c u v B KH

các bi u hi n c a B KH
k ch b n v B KH
tài nguyên n
Ch

trên th gi i,

Vi t Nam, các nghiên c u v B KH cho Vi t Nam,

Vi t Nam và m t s nghiên c u v tác đ ng c a B KH đ n

c và công trình h ch a.
ng II: Ph

ch a nghiên c u. Ch

ng pháp nghiên c u và gi i thi u tóm t t các cơng trình h
ng này gi i thi u h

ng ti p c n nghiên c u và gi i thi u

các mơ hình s d ng trong nghiên c u c a lu n v n, đ ng th i tóm t t gi i thi u các
cơng trình h ch a nghiên c u bao g m h Lách B

i, Ngh An, h V c Tròn,

Qu ng Tr , và h Cam Ranh, Khánh Hòa thu c 3 khu v c B c, Trung Trung B và
Nam Trung B c a Vi t Nam.


3
Ch

ng III:

cây tr ng. Ch

ánh giá tác đ ng c a B KH đ n nhu c u s d ng n

cc a

ng này trình bày k t qu áp d ng mơ hình CropWat tính tốn

nh ng tác đ ng c a B KH đ n m t s lo i cây tr ng đ c tr ng

3 t nh Ngh An,

Qu ng Bình và Khánh Hịa. T đó tính tốn nhu c u s d ng n

c c a 3 h nghiên

c u nói trên.
Ch

ng IV: Nghiên c u đánh giá tác đ ng c a B KH đ n các h ch a

nghiên c u. Ch

ng này trình bày k t qu đánh giá tác đ ng c a B KH đ n dòng

ch y đ n h t đó tính tốn đi u ti t đ xác đ nh s thay đ i dung tích hi u d ng
c a các h nghiên c u trong tr

ng h p bình th

ng và khi xét đ n tác đ ng c a

B KH đ đánh giá hi u qu c a h ch a so v i thi t k đ t ra d
B KH.

i tác đ ng c a


4

CH

NG I. T NG QUAN V BI N
B KH

I KHÍ H U VÀ NH H

N CƠNG TRÌNH H

NG C A

CH A

1.1. T ng quan v bi n đ i khí h u (B KH)
1.1.1. Quan ni m v B KH
Bi n đ i khí h u: là s bi n đ i tr ng thái c a khí h u so v i trung bình
và/ho c dao đ ng c a khí h u duy trì trong m t kho ng th i gian dài, th

ng là vài

th p k ho c dài h n. Bi n đ i khí h u có th là do các q trình t nhiên bên trong
ho c các tác đ ng bên ngoài, ho c do ho t đ ng c a con ng

i làm thay đ i thành

ph n c a khí quy n hay trong khai thác s d ng đ t. (CTMTQG v

ng phó v i

B KH)

Bi n đ i khí h u: là s bi n đ i c a tr ng thái khí h u do các ho t đ ng tr c
ti p hay gián ti p c a con ng
c u và nó đ

i gây ra s thay đ i thành ph n c a khí quy n toàn

c thêm vào s bi n đ i khí h u t nhiên quan sát đ

k có th so sánh đ

c. (Công

c trong các th i

c khung c a Liên h p qu c v B KH)

Bi n đ i khí h u: đ c p đ n s thay đ i v tr ng thái c a khí h u mà có th
xác đ nh đ
k dài, th

c (ví d nh s d ng các ph

ng pháp th ng kê) di n ra trong m t th i

ng là m t th p k ho c lâu h n. Bi n đ i khí h u đ c p đ n b t c bi n

đ i nào theo th i gian, có hay khơng theo s bi n đ i c a t nhiên do h qu các
ho t đ ng c a con ng

i. ( y ban liên chính ph v B KH)

1.1.2. Các nguyên nhân chính gây ra B KH
Nguyên nhân c a s B KH hi n nay, tiêu bi u là s nóng lên tồn c u đã
đ

c kh ng đ nh là do ho t đ ng c a con ng

(kho ng t n m 1750), con ng

i. K t th i k ti n công nghi p

i đã s d ng ngày càng nhi u n ng l

ng, ch y u

t các ngu n nhiên li u hóa th ch (than, d u, khí đ t), qua đó đã th i vào khí quy n
ngày càng t ng các ch t khí gây hi u ng nhà kính, làm t ng hi u ng nhà kính c a
khí quy n, d n đ n t ng nhi t đ c a trái đ t.
Nh ng s li u v hàm l
lõi b ng đ

c khoan

ng khí CO 2 trong khí quy n đ

c xác đ nh t các

Greenland và Nam c c cho th y, trong su t chu k b ng hà

và tan b ng (kho ng 18.000 n m tr

c), hàm l

ng khí CO 2 trong khí quy n ch


5
kho ng 180 -200ppm (ph n tri u), ngh a là ch b ng kho ng 70% so v i th i k ti n
công nghi p (280ppm). T kho ng n m 1.800, hàm l
v

ng khí CO 2 b t đ u t ng lên,

t con s 300ppm và đ t 379ppm vào n m 2005, ngh a là t ng kho ng 31% so

v i th i k ti n cơng nghi p, v

t xa m c khí CO 2 t nhiên trong kho ng 650

nghìn n m qua.
Hàm l
t ng l n l

ng các khí nhà kính khác nh khí mêtan (CH4 ), ơxit nit (N2 O) c ng
t t 715ppb (ph n t ) và 270ppb trong th i k ti n công nghi p lên

1774ppb (151%) và 319ppb (17%) vào n m 2005. Riêng các ch t khí chlorofluoro
carbon (CFCs) v a là khí nhà kính v i ti m n ng làm nóng lên toàn c u l n g p nhi u
l n khí CO2 , v a là ch t phá h y t ng ơzơn bình l u, ch m i có trong khí quy n do
con ng

i s n xu t ra k t khi công nghi p làm l nh, hóa m ph m phát tri n.
ánh giá khoa h c c a Ban liên chính ph v B KH (IPCC) cho th y, vi c

tiêu th n ng l
l

ng do đ t nhiên li u hóa th ch trong các ngành s n xu t n ng

ng, công nghi p, giao thông v n t i, xây d ng… đóng góp kho ng m t n a

(46%) vào s nóng lên tồn c u, phá r ng nhi t đ i đóng góp kho ng 18%, s n xu t
nông nghi p kho ng 9% các ngành s n xu t hóa ch t (CFC, HCFC) kho ng 24%,
còn l i (3%) là t các ho t đ ng khác.
T n m 1840 đ n 2004, t ng l
chi m t i 70% t ng l
trung bình m i ng
48 l n

n

ng phát th i khí CO 2 c a các n

ng phát th i khí CO 2 tồn c u, trong đó

i dân phát th i 1.100 t n, g p kho ng 17 l n

. Riêng n m 2004, l

b ng kho ng 20% t ng l

Hoa K và Anh
Trung Qu c và

ng phát th i khí CO 2 c a Hoa K là 6 t t n,

ng phát th i khí CO 2 tồn c u. Trung Qu c là n

th i l n th 2 v i 5 t t n CO 2 , ti p theo là Liên bang Nga 1,5 t t n,
t n, Nh t B n 1,2 t t n, CHLB
qu c Anh 580 tri u t n. Các n
chi m 42% t ng l

n

c phát
1,3 t

c 800 tri u t n, Canada 600 tri u t n, V

ng

c đang phát tri n phát th i t ng c ng 12 t t n CO 2 ,

ng phát th i toàn c u so v i 7 t t n n m 1990 (29% t ng l

phát th i toàn c u), cho th y t c đ phát th i khí CO 2 c a các n
nhanh trong kho ng 15 n m qua. M t s n
n

c giàu

ng

c này t ng khá

c phát tri n d a vào đó đ yêu c u các

c đang phát tri n c ng ph i cam k t theo Công

c Bi n đ i khí h u.


6
N m 1990, Vi t Nam phát th i 21,4 tri u t n CO 2 (khơng k các khí nhà kính
khác). N m 2004, phát th i 98,6 tri u t n CO 2 , t ng g n 5 l n, bình quân đ u ng

i

1,2 t n m t n m (trung bình c a th gi i là 4,5 t n/n m, Singapo 12,4 t n, Malaixia
7,5 t n, Thái Lan 4,2 t n, Trung Qu c 3,8 t n, Inđônêxia 1,7 t n, Philippin 1,0 t n,
Myanma 0,2 t n, Lào 0,2 t n. Nh v y, phát th i các khí CO 2 c a Vi t Nam t ng
khá nhanh trong 15 n m qua, song v n
nhi u n

m c r t th p so v i trung bình tồn c u và

c trong khu v c. D tính t ng l

ta s đ t 233,3 tri u t n CO 2 t

ng đ

ng phát th i các khí nhà kính c a n

c

ng vào n m 2020, t ng 93% so v i n m

1998.
Tuy nhiên, đi u đáng l u ý là trong khi các n
th gi i, nh ng t ng l
c u; các n
các n

c giàu ch chi m 15% dân s

ng phát th i c a h chi m t i 45% t ng l

ng phát th i toàn

c Châu Phi và c n Sahara v i 11% dân s th gi i ch phát th i 2%, và

c kém phát tri n v i 1/3 dân s th gi i ch phát th i 7% t ng l

ng phát

th i toàn c u.
Trong thành ph n c a khí quy n trái đ t, khí nit chi m t i 78% kh i l

ng

khí quy n, khí oxy chi m 21%, cịn l i kho ng 1% là các khí khác nh acgon, đioxit
cacbon, mêtan, ơxit nit , nêôn, hêli, hydro, ôzôn .v.v. và h i n

c. Tuy ch chi m

m t t l r t nh , các khí v t này, đ c bi t là khí điơxit cacbon, mêtan, ơxit nit và
CFCs, m t lo i khí ch m i có trong khí quy n t khi công ngh làm l nh phát tri n,
là nh ng khí có vai trị r t quan tr ng đ i v i s s ng trên trái đ t. Tr

c h t, đó là

vì các ch t khí nói trên có kh n ng h p th b c x h ng ngo i do m t đ t phát ra,
sau đó, m t ph n l
qua đó h n ch l

ng b c x này l i đ

c các ch t khí đó phát x tr l i m t đ t,

ng b c x h ng ngo i c a m t đ t thốt ra ngồi kho ng khơng

v tr và gi cho m t đ t kh i b l nh đi quá nhi u, nh t là v ban đêm khi khơng có
b c x m t tr i chi u t i m t đ t.
Các ch t khí nói trên, tr CFCs, đã t n t i t lâu trong khí quy n và đ

cg i

là các khí nhà kính t nhiên. N u khơng có các ch t khí nhà kính t nhiên, trái đ t

c a chúng ta s l nh h n hi n nay kho ng 330C, t c là nhi t đ trung bình trái đ t s
kho ng 180C. Hi u ng gi cho b m t trái đ t m h n so v i tr

ng h p khơng có


7
các khí nhà kính đ

c g i là “Hi u ng nhà kính”. Ngồi ra, khí ơzơn t p trung

thành m t l p m ng trên t ng bình l u c a khí quy n có tác d ng h p th các b c
x t ngo i t m t tr i chi u t i trái đ t và qua đó b o v s s ng trên trái đ t.
K t th i k ti n cơng nghi p v tr

c, ít nh t kho ng 10.000 n m, n ng đ

các ch t khí nhà kính r t ít thay đ i, trong đó khí CO 2 ch a bao gi v

t quá

ng phát th i khí CO 2 do s d ng nhiên li u hóa th ch đã t ng

300ppm. Ch riêng l

hàng n m trung bình t l t 6,4 t t n cacbon (x p x 23,5 t t n CO 2 ) trong nh ng
n m 1990 lên đ n 7,2 t t n cacbon (x p x 45,9 t t n CO 2 ) m i n m trong th i k
t 2000 – 2005.
S t ng lên c a các khí nhà kính d n đ n gia t ng hi u ng nhà kính c a l p
khí quy n đã t o ra m t l

ng b c x c

ng b c v i đ l n trung bình là 2,3 W/m2,

làm cho trái đ t nóng lên.
Các nhân t khác, trong đó có các sol khí (b i, cacbon h u c , sulphat,
nitrat…) gây ra hi u ng âm (l nh đi) v i l

ng b c x c

ng b c t ng c ng tr c

ti p là 0,5 W/m2 và gián ti p ph n x c a mây là 0,7 W/m2; thay đ i s d ng đ t
làm thay đ i su t ph n x b m t, t o ra l

ng b c x c

ng b c t ng c ng đ

c

xác đ nh b ng 0,02 W/m2; trái l i, s gia t ng khí ơzơn trong t ng đ i l u do s n
xu t và phát th i các hóa ch t và s thay đ i trong ho t đ ng c a m t tr i trong th i
k t n m 1750 đ n nay đ
b cx c

ng b c l n l

c xác đ nh là t o ra hi u ng d

ng đ i v i t ng l

ng

t là 0,35 và 0,12 W/m2.

Nh v y, tác đ ng t ng c ng c a các nhân t khác, ngồi khí nhà kính, đã t o
ra l

ng b c x c

ng b c âm. Vì th , trên th c t , s t ng lên c a nhi t đ trung

bình tồn c u quan tr c đ

c trong th i gian qua đã b tri t tiêu m t ph n, nói cách

khác, s t ng lên c a riêng hàm l

ng khí nhà kính nhân t o trong khí quy n làm

trái đ t nóng lên nhi u h n so v i nh ng gì đã quan tr c đ

c, và đi u đó càng

kh ng đ nh s bi n đ i khí h u hi n nay là do các ho t đ ng c a con ng
không ph i do quá trình t nhiên.

i ch

8
1.1.3. T ng quan tình hình nghiên c u v B KH trên th gi i
a. Nh ng nghiên c u trên th gi i
V n đ B KH đã đ

c Arrhenius, m t nhà khoa h c ng

c p đ n l n đ u tiên n m 1896.
lên, các nghiên c u v hi n t

i Th y

i n, đ

n cu i th p niên 1980, khi nhi t đ b t đ u t ng

ng nóng lên toàn c u đ

c các nhà khoa h c b t đ u

quan tâm nhi u h n. N m 1988, T ch c liên Chính ph v B KH c a Liên hi p
qu c (IPCC) ra đ i đã đánh d u b
toàn th gi i tr

c quan tr ng v nh n th c và hành đ ng c a

c th m h a B KH toàn c u. Các báo cáo c a IPCC là c s cho

các h i ngh toàn c u v B KH nh H i ngh Th
và Phát tri n

ng đ nh c a LHQ v Môi tr

Rio de Janeiro,1992; H i ngh các bên n

ng

c tham gia Công

c

khung c a Liên hi p qu c v B KH (t COP 1 đ n COP 18) và c a các Hi p

c

qu c t nh UNFCCC, Ngh đ nh th Kyoto, hi p

c Copenhagen.

M t s các k t qu nghiên c u c a các nhà khoa h c trên th gi i v tác
đ ng c a B KH đ n TNN nh : Báo cáo c a IPCC l n th 4 [IPCC, 2007] đã nêu
rõ tác đ ng ti m tàng c a B KH đ n ngu n n
tr

c h t là gia t ng c ng th ng v n

cđ

c coi là nghiêm tr ng nh t,

c. Các l p b ng

Châu Á đang tan nhanh

h n trong nh ng n m g n đây, đ c bi t là l p b ng Zerafshan, Abramov và các l p
b ng khác trên cao nguyên Tây T ng. B ng tan đ
l

ng bùn, l l t, tr

t l đá và nh h

trong 2-3 th p k đ n ng
ngu n n

c d báo s làm gia t ng l u

ng b t l i đ n các ngu n tài nguyên n

i dân có đi u ki n s n xu t sinh ho t ph thu c vào

c t b ng tan.

Nghiên c u v tác đ ng c a bi n đ i khí h u trên dịng ch y
th

c

l u v c

ng sơng Mississippi[Manoj Jha, 2004]cho th y có s gia t ng các s ki n m a

l n b t th

ng và 21% l

ng m a s gia t ng thêm vào mùa m a (trong đó bao

g m dịng ch y b m t t ng 51%, còn l i là l
Báo cáo phân tích các xu h

ng t ng do tuy t và n

c ng m).

ng khí h u th y v n c a sơng Hồng Hà trong

n a th k qua [Fu G. B., 2004] cho th y k t qu rõ ràng c a B KH: (1) dòng ch y
c a l u v c đã gi m ngay c sau khi cho phép s d ng con ng

i, (2) l u v c sông

đã tr lên m áp h n v i m t s gia t ng đáng k trong nhi t đ t i thi u so v i


9
trung bình và nhi t đ t i đa, và (3) không thay đ i đáng k trong xu h
m a đã đ

ng l

ng

c quan sát.

Laboyrie (2010) trong cơng trình “Nh ng bi n pháp thích ng v i B KH
Hà Lan” đ

ng phó và thích ng v i B KH đã đ xu t xây d ng h th ng cơng

trình ch ng l Delta Work d c b bi n và c i t o h th ng đê. Báo cáo c a Ngân
hàng phát tri n Châu Á (2009) v đánh giá gi a chi phí kinh t và l i ích c a các
hành đ ng thích ng và gi m thi u tác đ ng c a B KH c a 5 n

c Indonesia,

Philippines, Singapore, Thailand, và Vi t Nam; trong đó đ c bi t nh n m nh
“B KH đã, đang và s tác đ ng đ n các đi u ki n t nhiên và nhi u l nh v c kinh
t xã h i trong vùng

ơng Nam Á, trong đó có tài nguyên n

c, c v l

ng và

ch t”. M t s các cơng trình nghiên c u v đánh giá tác đ ng c a B KH đ n tài
nguyên n

c, dịng ch y và l u v c sơng

khu v c

ông Nam Á [Hoanh. C.T,

2003; H. Lauri, 2012] cho th y: B KH có tác đ ng l n đ n s thay đ i v tài
nguyên n

c c a khu v c, gây ra s bi n đ i c a chu trình th y v n khi n h n hán

và ng p l t gia t ng, t o ra áp l c đ i v i môi tr

ng và tài nguyên thiên nhiên.

Nh ng nghiên c u trên đ u kh ng đ nh: B KH “đã, đang và s tác đ ng đ n
các đi u ki n t nhiên và nhi u l nh v c kinh t xã h i” (ADB, 2009), đ c bi t tài
nguyên n

c.

b. Nh ng nghiên c u trên th gi i liên quan đ n Vi t Nam
Nh ng nghiên c u v B KH mà có nh ng đánh giá liên quan đ n Vi t Nam
c ng r t nhi u, m t s nghiên c u tiêu bi u có th k đ n bao g m:
Ngân hàng Phát tri n Châu Á (ADP, 1994) đã x p Vi t Nam, đ c bi t là
vùng

ng b ng sông C u Long, n m trong nhóm qu c gia có nguy c t n th

cao do tác đ ng c a hi n t

ng bi n đ i khí h u và n

ng

c bi n dâng.

Hi p đ nh khung v Bi n đ i Khí h u c a Liên hi p qu c (UNFCCC, 2003)
đã d n ch ng Thông báo

u tiên c a Vi t Nam v Bi n đ i Khí h u (SRV,

MONRE 2003) cho bi t trong su t 30 n m v a qua, m c n
b bi n Vi t Nam có d u hi u gia t ng.

c quan tr c d c theo


10
Reiner và các c ng s (2004) đã công b m t nghiên c u trên mơ hình tốn
thu l c đ ph ng đoán các di n bi n ng p l
đo n tháng 8 đ n tháng 11 v i k ch b n m c n

ng b ng sông Mekong trong th i
c bi n dâng 20 cm và 50 cm.

Nicholls và Lowe (2006) trong nghiên c u c a mình ch ra r ng khi m c
n

c bi n dâng cao 40 cm, s n n nhân c a l trên th gi i hi n nay là 13 tri u

ng

i s t ng lên 94 tri u ng

Á, trong đó vùng b
ti p đ n là vùng

nh h

i. Kho ng 20% trong s h s ng
ng n ng nh t là vùng

vùng

ông Nam

ng b ng sông C u Long và

ng b ng sông H ng.

y ban Liên Chính ph v Bi n đ i Khí h u - IPCC (2007) qua phân tích và
ph ng đoán các tác đ ng c a n

c bi n dâng đã công nh n ba vùng châu th đ

c

x p trong nhóm c c k nguy c do s bi n đ i khí h u là vùng h l u sông Mekong

(Vi t Nam), sông Ganges - Brahmaputra (Bangladesh) và sơng Nile (Ai C p).
Ch

ng trình Phát tri n c a Liên hi p qu c – UNDP (2007) đánh giá: “khi n

bi n t ng lên 1 mét, Vi t Nam s m t 5% di n tích đ t đai, 11% ng
c a, gi m 7% s n l

ng nông nghi p (t

ng đ

qu c n i. BSCL s có kho ng 2 tri u ha n m d

c

i dân m t nhà

ng 5 tri u t n lúa và 10% thu nh p
im cn

c bi n”.

Dasgupta và các c ng s (2007) đã công b m t nghiên c u chính sách do
Ngân hàng Th gi i - WB - xu t b n đã x p Vi t Nam n m trong nhóm 5 qu c gia
ch u nh h
H ng và

ng cao nh t do bi n đ i khí h u. T i Vi t Nam, hai đ ng b ng sông
BSCL ch u nh h

ng n ng nh t. Khi n

c bi n dâng cao 1 mét,

c

ch ng 5.3% di n tích t nhiên, 10,8% dân s , 10,2% GDP, 10,9% vùng đơ th ,
7,2% di n tích nơng nghi p và 28,9% vùng đ t th p s b

nh h

ng. R i ro

BSCL, bao g m c h n hán và l l t, s gia t ng v i các tr n m a có c

ng đ

cao và các ngày h n kéo dài (Peter và Greet, 2008).
Hanh và Furukawa (2007) d a vào nh ng ghi nh n

tr m đo thu tri u

Vi t Nam đ k t lu n v nh ng b ng ch ng c a s dâng lên c a m c n
trung bình m i n m m c n
mm/n m.

c bi n

c bi n:

Vi t Nam đã t ng trong kho ng 1,75 – 2,56


11
N m 2009, Trung tâm START vùng

ông Nam Á (

Thái Lan) và Vi n Nghiên c u Bi n đ i Khí h u -

i h c Chulalongkorn,

i h c C n Th đã ph i h p

ch y mô hình khí h u vùng PRECIS v i k ch b n A2 và B2, d a vào chu i s li u
khí h u giai đo n 1980-2000 đ ph ng đoán giai đo n 2030-2040.
1.1.4. T ng quan tình hình nghiên c u B KH
Nghiên c u v B KH

Vi t Nam đã đ

Vi t Nam
c ti n hành t nh ng th p niên 90

c a th k XX. N m 1992, các nhà khoa h c đã th c hi n và công b báo cáo
“B KH và tác đ ng c a chúng

Vi t Nam”. T n m 1994 đ n 1998, Nguy n

c

Ng và nnk. đã hoàn thành ki m kê qu c gia KNK đ n n m 1993, xây d ng các
ph

ng án gi m KNK

Vi t Nam, đánh giá tác đ ng c a B KH đ n các l nh v c

KT - XH, xây d ng k ch b n B KH

Vi t Nam cho các n m 2020, 2050, 2070.

Nh ng cơng trình nghiên c u đ u tiên c a các nhà khoa h c trong giai đo n
ti p c n v i l nh v c m i m B KH h u h t đ u nghiên c u v các bi u hi n c a
B KH, k ch b n c a B KH, tác đ ng c a B KH có liên quan đ n TNN v i quy
mơ là tồn b lãnh th Vi t Nam bao g m: Môi tr
tri n b n v ng

c và phát

Vi t Nam (V V n Tu n, 1991); M t s bi u hi n và tác đ ng ti m

tàng c a B KH
n

ng, tài nguyên n

Vi t Nam (Nguy n

c trong hồn c nh mơi tr

c a B KH đ n m c n

c bi n

c Ng và c ng s 1992); Qu n lý ngu n

ng và B KH (Nguy n Vi t Ph , 1992); Tác đ ng
Vi t Nam (Nguy n Ng c Th y, 1992); Tác đ ng

c a B KH (Nguy n Tr ng Sinh, và c ng s , 1994), Bi n đ i khí h u (Nguy n

c

Ng và nnk, 2007).
Ngày 02/12/2008, Th t
TTg phê duy t Ch

ng Chính ph đã ký Quy t đ nh s 158/2008/Q –

ng trình m c tiêu qu c gia v

nhi u ho t đ ng nghiên c u, ng d ng đã đ

ng phó v i B KH . K t đó,

c tri n khai. M t s c quan, ban,

ngành chuyên ph trách v v n đ B KH c ng đã đ

c thành l p nh m nâng cao

nh n th c cho c ng đ ng v B KH và tác đ ng c a nó. Nhi u d án do n
tài tr đã đ

c tri n khai nh m đánh giá tác đ ng c a B KH và n ng c

l c, t ng c

ng kh n ng ch ng ch u c a c ng đ ng tr

B KH.

c ngoài
ng n ng

c nh ng tác đ ng c a


12
M t s các cơng trình nghiên c u khoa h c B KH tác đ ng đ n tài nguyên
n

c trong giai đo n hi n nay có th k tên nh : Nghiên c u tác đ ng c a B KH

l u v c sông H

ng và chính sách thích nghi

huy n Phú Vang – t nh Th a Thiên

Hu (Vi n KH KTTV&MT, 2008); L i ích thích nghi B KH t các nhà máy th y
đi n v a và nh , đ ng b v i phát tri n nông thôn (Vi n KH KTTV&MT, 2008);
Báo cáo v th c tr ng suy gi m ngu n n

c

h l u các LVS và nh ng v n đ đ t

ra đ i v i qu n lý (C c qu n lý TNN, 2008); Xây d ng k ch b n B KH trong th
k 21 cho Vi t Nam và các khu v c nh h n (Tr n Th c và nnk, 2009); B KH và
tác đ ng

Vi t Nam (Nguy n V n Th ng và nnk, 2010); Tác đ ng c a B KH đ n

TNN Vi t Nam (Tr n Thanh Xuân, 2011); Nghiên c u nh h

ng c a B KH đ n

các đi u ki n t nhiên, tài nguyên thiên nhiên và đ xu t các gi i pháp chi n l

c

phòng tránh, gi m nh và thích nghi, ph c v phát tri n b n v ng kinh t - xã h i
Vi t Nam (Nguy n V n Th ng, 2010); Tác đ ng c a B KH lên TNN và các bi n
pháp thích ng (Vi n Khoa h c Khí t

ng th y v n và Môi tr

ng, 2011) - nghiên

c u trên ph m vi các l u v c sơng chính bao g m l u v c sơng (vi t t t LVS) H ng
- Thái Bình, LVS

ng Nai, LVS C - sông Thu B n, sông Ba, đ ng b ng sông

C u Long ; Nghiên c u nh h
n

ng c a bi n đ i khí h u đ n bi n đ ng tài nguyên

c và v n đ ng p l t l u v c các sông Nhu , sông

Hà N i (Nguy n Thanh S n, 2012); Nghiên c u nh h
đ n s bi n đ i tài nguyên n

c

áy trên đ a bàn thành ph
ng c a bi n đ i khí h u

ng b ng sơng C u Long (Tr n H ng Thái,

2013). Các cơng trình này c ng đã góp ph n quan tr ng trong nhi m v nâng cao
nh n th c c a c ng đ ng v B KH, góp ph n tích c c cho các nhà ho ch đ nh
chính sách xây d ng các ch

ng trình và k ho ch hành đ ng ng phó v i B KH

các c p, ngành liên quan.
Qua m t s k t qu t ng h p nêu trên cho th y,

Vi t Nam các nghiên c u

v v n đ B KH có liên quan đ n TNN đã và đang ngày càng đ
h n, c v quy mô và m c đ . Các cơng trình nghiên c u có xu h
bám sát t i t ng LVS, vùng mi n và đ a ph
c u này c ng đã t ng b

c chú tr ng nhi u
ng t p trung và

ng. Bên c nh đó, các k t qu nghiên

c ti n hành đ xu t các gi i pháp thích ng v i B KH.


13
1.2. Bi n đ i khí h u và k ch b n bi n đ i khí h u cho Vi t Nam
1.2.1. Bi u hi n c a B KH và n

c bi n dâng

vi t nam

- Nhi t đ : Trong 50 n m qua (1958 - 2007), nhi t đ trung bình n m

Vi t

Nam t ng lên kho ng t 0,50C đ n 0,70C. Nhi t đ mùa đông t ng nhanh h n nhi t
đ mùa hè và nhi t đ
h u phía Nam. (Ch

các vùng khí h u phía B c t ng nhanh h n

các vùng khí

ng trình m c tiêu qu c gia ng phó v i bi n đ i khí h u, B

TNMT, 2008).
-L

ng m a: Trên t ng đ a đi m, xu th bi n đ i c a l

ng m a trung bình

n m trong 9 th p k v a qua (1911 - 2000) không rõ r t theo các th i k và trên các
vùng khác nhau: có giai đo n t ng lên và có giai đo n gi m xu ng. L
gi m

các vùng khí h u phía B c và t ng

ng m a n m

các vùng khí h u phía Nam. Tính trung

bình trong c n

c, l

ng m a n m trong 50 n m qua (1958 - 2007) đã gi m

kho ng 2% (Ch

ng trình m c tiêu qu c gia ng phó v i bi n đ i khí h u, B

TNMT, 2008).
- Khơng khí l nh: S đ t khơng khí l nh nh h

ng t i Vi t Nam gi m đi rõ

r t trong hai th p k qua. Tuy nhiên, các bi u hi n d th

ng l i th

ng xu t hi n

mà g n đây nh t là đ t khơng khí l nh gây rét đ m, rét h i kéo dài 38 ngày trong
tháng 1 và tháng 2 n m 2008

B c B (Ch

ng trình m c tiêu qu c gia ng phó

v i bi n đ i khí h u, B TNMT, 2008).

Hình 1.1: Qu đ o c a bão

Tây B c Thái Bình D

ng


14
- Bão: Nh ng n m g n đây, bão có c

ng đ m nh xu t hi n nhi u h n. Qu

đ o bão có d u hi u d ch chuy n d n v phía nam và mùa bão k t thúc mu n h n,
nhi u c n bão có đ
Nam cho Cơng

ng đi d th

ng h n (Hình 1.1) (Thơng báo đ u tiên c a Vi t

c khung c a Liên H p Qu c v bi n đ i khí h u, B TNMT,2003).

- M a phùn: S ngày m a phùn trung bình n m

Hà N i gi m d n t th p

k 1981 - 1990 và ch còn g n m t n a (15 ngày/n m) trong 10 n m g n đây
(Nguy n

c Ng , Nguy n Tr ng Hi u, 2003).

-M cn

c bi n: S li u quan tr c t i các tr m h i v n d c ven bi n Vi t

Nam cho th y t c đ dâng lên c a m c n

c bi n trung bình

là kho ng 3mm/n m (giai đo n 1993 - 2008), t

ng đ

bình trên th gi i. Trong kho ng 50 n m qua, m c n
D u dâng lên kho ng 20cm (Hình 2) (Ch

Vi t Nam hi n nay

ng v i t c đ t ng trung

c bi n t i Tr m h i v n Hịn

ng trình m c tiêu qu c gia ng phó v i

bi n đ i khí h u, B TNMT, 2008).

Hình 1.2: Di n bi n c a m c n

c bi n t i Tr m h i v n Hòn D u

1.2.2. K ch b n bi n đ i khí h u cho vi t nam
K ch b n bi n đ i khí h u, n

c bi n dâng

Vi t Nam đ

trên s phân tích và tham kh o các nghiên c u trong và ngoài n
l a ch n ph

c xây d ng d a
c. Các tiêu chí đ

ng pháp tính tốn xây d ng k ch b n bi n đ i khí h u, n

dâng cho Vi t Nam bao g m:

c bi n


15
(1) M c đ tin c y c a k ch b n bi n đ i khí h u toàn c u;
(2)

chi ti t c a k ch b n bi n đ i khí h u;

(3) Tính k th a;
(4) Tính th i s c a k ch b n;
(5) Tính phù h p đ a ph

ng;

(6) Tính đ y đ c a các k ch b n;

(7) Kh n ng ch đ ng c p nh t.
Trên c s phân tích các tiêu chí nêu trên, k t qu tính tốn b ng ph
pháp t h p (MAGICC/SCEN GEN 5.3) và ph
đ

ng

ng pháp chi ti t hóa th ng kê đã

c l a ch n đ xây d ng k ch b n bi n đ i khí h u, n

c bi n dâng trong th k

21 cho Vi t Nam.
Ba k ch b n phát th i khí nhà kính đ

c ch n đ tính tốn xây d ng k ch b n

bi n đ i khí h u cho Vi t Nam là k ch b n phát th i th p (k ch b n B1), k ch b n
phát th i trung bình c a nhóm các k ch b n phát th i trung bình (k ch b n B2) và
k ch b n phát th i trung bình c a nhóm các k ch b n phát th i cao (k ch b n A2).
Các k ch b n bi n đ i khí h u đ i v i nhi t đ và l

ng m a đ

cho b y vùng khí h u c a Vi t Nam (phiên b n 2009): Tây B c,

c xây d ng

ông B c,

ng

b ng B c B , B c Trung B , Nam Trung B , Tây Nguyên và Nam B . Th i k
dùng làm c s đ so sánh là 1980 -1999 (c ng là th i k đ

c ch n trong Báo cáo

đánh giá l n th 4 c a IPCC). Phiên b n 2012 c a B Tài ngun và Mơi tr

ng đã

tính cho 63 t nh/thành ph .
a) V nhi t đ (k ch b n 2012 c a B TNMT)
- Theo k ch b n phát th i th p:

n cu i th k 21, nhi t đ trung bình n m

t ng t 1,6 đ n 2,2oC trên ph n l n di n tích phía B c lãnh th và d
b ph n di n tích phía Nam (t

i 1,6oC

đ i

à N ng tr vào).

- Theo k ch b n phát th i trung bình:

n cu i th k 21, nhi t đ trung bình

t ng t 2 đ n 3oC trên ph n l n di n tích c n

c, riêng khu v c t Hà T nh đ n

Qu ng Tr có nhi t đ trung bình t ng nhanh h n so v i nh ng n i khác. Nhi t đ
th p nh t trung bình t ng t 2,2 đ n 3,0oC, nhi t đ cao nh t trung bình t ng t 2,0
đ n 3,2oC. S ngày có nhi t đ cao nh t trên 35oC t ng t 15 đ n 30 ngày trên
ph n l n di n tích c n

c.


16
- Theo k ch b n phát th i cao:

n cu i th k 21, nhi t đ trung bình n m

có m c t ng ph bi n t 2,5 đ n trên 3,7oC trên h u h t di n tích n

c ta.

B ng 1.1: M c t ng nhi t đ trung bình n m (0C) so v i th i k 1980 – 1999
theo k ch b n phát th i th p (B1)
Các m c th i gian c a th k 21

Vùng

2020 2030 2040

2050 2060 2070 2080 2090 2100

0,5

0,7

1,0

1,2

1,4

1,6

1,6

1,7

1,7

0,5

0,7

1,0

1,2

1,4

1,5

1,6

1,7

1,7

0,5

0,7

0,9

1,2

1,4

1,5

1,5

1,6

1,6

B c Trung B

0,6

0,8

1,1

1,4

1,6

1,7

1,8

1,9

1,9

Nam Trung B

0,4

0,6

0,7

0,9

1,0

1,2

1,2

1,2

1,2

Tây Nguyên

0,3

0,5

0,6

0,8

0,9

1,0

1,0

1,1

1,1

Nam B

0,4

0,6

0,8

1,0

1,1

1,3

1,4

1,4

1,4

Tây B c
ông B c
ng b ng B c B

- Theo k ch b n phát th i trung bình (B2): Vào cu i th k 21, nhi t đ trung bình
n m có th t ng lên 2,60C
B , 2,80C

Tây B c, 2,50C

B c Trung B , 1,90C

ông B c, 2,40C

Nam Trung B , 1,60C

ng b ng B c

Tây Nguyên và 2,00C

Nam B so v i trung bình th i k 1980 - 1999 (B ng 1.2).
B ng 1.2: M c t ng nhi t đ trung bình n m (0C) so v i th i k 1980 - 1999 theo
k ch b n phát th i trung bình (B2)
Vùng

Các m c th i gian c a th k 21
2020 2030 2040

2050 2060 2070 2080 2090 2100

0,5

0,7

1,0

1,3

1,6

1,9

2,1

2,4

2,6

0,5

0,7

1,0

1,2

1,6

1,8

2,1

2,3

2,5

0,5

0,7

0,9

1,2

1,5

1,8

2,0

2,2

2,4

B c Trung B

0,5

0,8

1,1

1,5

1,8

2,1

2,4

2,6

2,8

Nam Trung B

0,4

0,5

0,7

0,9

1,2

1,4

1,6

1,8

1,9

Tây Nguyên

0,3

0,5

0,6

0,8

1,0

1,2

1,4

1,5

1,6

Nam B

0,4

0,6

0,8

1,0

1,3

1,6

1,8

1,9

2,0

Tây B c
ông B c
ng b ng B c B


17
- Theo k ch b n phát th i cao (A2): Vào cu i th k 21, nhi t đ trung bình n m
các vùng khí h u phía B c có th t ng so v i trung bình th i k 1980 - 1999 kho ng
3,1 đ n 3,60C. M c t ng nhi t đ trung bình n m c a các vùng khí h u phía Nam là
2,40C

Nam Trung B , 2,10C

Tây Nguyên và 2,60C

Nam B (B ng 1.3).

B ng 1.3: M c t ng nhi t đ trung bình n m (0C) so v i th i k 1980 - 1999 theo
k ch b n phát th i cao (A2)
Các m c th i gian c a th k 21

Vùng

2020 2030 2040

2050 2060 2070 2080 2090 2100

0,5

0,8

1,0

1,3

1,7

2,0

2,4

2,8

3,3

0,5

0,7

1,0

1,3

1,6

1,9

2,3

2,7

3,2

0,5

0,7

1,0

1,3

1,5

1,9

2,3

2,6

3,1

B c Trung B

0,6

0,9

1,2

1,5

1,8

2,2

2,6

3,1

3,6

Nam Trung B

0,4

0,5

0,8

1,0

1,2

1,5

1,8

2,1

2,4

Tây Nguyên

0,3

0,5

0,7

0,8

1,0

1,3

1,5

1,8

1,9

Nam B

0,4

0,6

0,8

1,0

1,3

1,6

1,9

2,3

2,6

Tây B c
ông B c
ng b ng B c B

b) V l

ng m a (theo k ch b n 2012 c a B TNMT)
- Theo k ch b n phát th i th p:

n cu i th k 21, l

ng m a n m t ng ph

bi n kho ng trên 6%, riêng khu v c Tây Nguyên có m c t ng ít h n, ch vào
kho ng d

i 2%.

- Theo k ch b n phát th i trung bình:

n cu i th k 21, l

ng m a n m

t ng trên h u kh p lãnh th . M c t ng ph bi n t 2 đ n 7%, riêng Tây Nguyên,
Nam Trung B t ng ít h n, d
l

ng m a mùa m a t ng. L

i 3%. Xu th chung là l

ng m a ngày l n nh t t ng so v i th i k 1980-1999

B c B , B c Trung B và gi m
nhiên,

ng m a mùa khô gi m và

Nam Trung B , Tây Nguyên, Nam B . Tuy

các khu v c khác nhau l i có th xu t hi n ngày m a d th

ng v i l

ng

m a g p đôi so v i k l c hi n nay.
- Theo k ch b n phát th i cao: L

h u kh p lãnh th n

ng m a n m vào cu i th k 21 t ng trên

c ta v i m c t ng ph bi n kho ng t 2 đ n 10%, riêng khu

v c Tây Ngun có m c t ng ít h n, kho ng t 1 đ n 4%.


18
B ng 1.4: M c thay đ i l

ng m a n m (%) so v i th i k 1980 - 1999 theo k ch
b n phát th i th p (B1)

Các m c th i gian c a th k 21

Vùng

2020 2030 2040

2050 2060 2070 2080 2090 2100

1,4

2,1

3,0

3,6

4,1

4,4

4,6

4,8

4,8

1,4

2,1

3,0

3,6

4,1

4,5

4,7

4,8

4,8

1,6

2,3

3,2

3,9

4,5

4,8

5,1

5,2

5,2

B c Trung B

1,5

2,2

3,1

3,8

4,3

4,7

4,9

5,0

5,0

Nam Trung B

0,7

1,0

1,3

1,6

1,8

2,0

2,1

2,2

2,2

Tây Nguyên

0,3

0,4

0,5

0,7

0,7

0,9

0,9

1,0

1,0

Nam B

0,3

0,4

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

1,0

1,0

Tây B c
ông B c
ng b ng B c B

- Theo k ch b n phát th i trung bình (B2): Vào cu i th k 21, l
th t ng kho ng 7 - 8%
t 2 - 3%

ng b ng B c B , B c Trung B và

Nam Trung B , Tây Nguyên, Nam B so v i trung bình th i k 1980 -

1999 (B ng 1.5). L
15%

Tây B c, ông B c,

ng m a n m có

ng m a các tháng cao đi m c a mùa m a s t ng t 10 đ n

c b n vùng khí h u phía B c và Nam Trung B , cịn

B ch t ng trên d

Tây Nguyên và Nam

i 1%.

B ng 1.5: M c thay đ i l

ng m a (%) so v i th i k 1980 - 1999 theo k ch b n
phát th i trung bình (B2)

Vùng

Các m c th i gian c a th k 21
2020 2030 2040

2050 2060 2070 2080 2090 2100

1,4

2,1

3,0

3,8

4,1

4,4

4,6

4,8

4,8

1,4

2,1

3,0

3,8

4,1

4,5

4,7

4,8

4,8

1,6

2,3

3,2

4,1

4,5

4,8

5,1

5,2

5,2

B c Trung B

1,5

2,2

3,1

4,0

4,3

4,7

4,9

5,0

5,0

Nam Trung B

0,7

1,0

1,3

1,7

1,8

2,0

2,1

2,2

2,2

Tây Nguyên

0,3

0,4

0,5

0,7

0,7

0,9

0,9

1,0

1,0

Nam B

0,3

0,4

0,6

0,8

0,8

0,9

1,0

1,0

1,0

Tây B c
ông B c
ng b ng B c B


19
- Theo k ch b n phát th i cao (A2): Vào cu i th k 21, l
th t ng so v i trung bình th i k 1980 - 1999, kho ng 9 - 10%
B c, 10%
2%

ng b ng B c B , B c Trung B , 4 - 5%

Tây Nguyên, Nam B (B ng 6). L

s t ng t 12 đ n 19%

ng m a n m có
Tây B c,

ơng

Nam Trung B và kho ng

ng m a các tháng cao đi m c a mùa m a

c b n vùng khí h u phía B c và Nam Trung B , còn

Tây Nguyên và Nam B ch vào kho ng 1 - 2%.
B ng 1.6: M c thay đ i l

ng m a n m (%) so v i th i k 1980-1999 theo k ch b n
phát th i cao (A2)

Các m c th i gian c a th k 21

Vùng

2020 2030 2040

2050 2060 2070 2080 2090 2100

1,6

2,1

2,8

3,7

4,5

5,6

6,8

8,0

9,3

1,7

2,2

2,8

2,8

4,6

5,7

6,8

8,0

9,3

1,6

2,3

3,0

3,8

5,0

6,1

7,4

8,7

10,1

B c Trung B

1,8

2,3

3,0

3,7

4,8

5,9

7,1

8,4

9,7

Nam Trung B

0,7

1,0

1,2

1,7

2,1

2,5

3,0

3,6

4,1

Tây Nguyên

0,3

0,4

0,5

0,7

0,9

1,1

1,3

1,5

1,8

Nam B

0,3

0,4

0,6

0,7

1,0

1,2

1,4

1,6

1,9

Tây B c
ông B c

ng b ng B c B

1.2.3. Khuy n ngh v k ch b n bi n đ i khí h u và n
Các k ch b n bi n đ i khí h u, n

c bi n dâng

vi t nam.

c bi n dâng cho Vi t Nam đã đ

c xây

d ng theo các k ch b n phát th i khí nhà kính khác nhau là: th p (B1), trung bình
(B2) và cao (A2, A1FI). K ch b n bi n đ i khí h u, n
Nam đ

c bi n dâng đ i v i Vi t

c khuy n ngh s d ng trong th i đi m hi n nay là k ch b n ng v i m c

phát th i trung bình (B2).
1.3. T ng quan nghiên c u v tác đ ng c a B KH đ n cơng trình h ch a
Vi t Nam
Vi t Nam là n

c nơng nghi p có nhi u h ch a th y l i. Theo báo cáo th c

tr ng an toàn các h ch a th y l i c a B Nông nghi p và PTNT s 2846/BNNTCTL ngày 24/08/2012, c n

c có 6.648 h ch a n

c th y l i các lo i trong đó