Giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại ngân hàng thương mại cổ phần quốc tế việt nam

..

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ VÀ QUẢN TRỊ KINH DOANH

HOÀNG THỊ HỒNG LÊ

GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ
HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
CỔ PHẦN QUỐC TẾ VIỆT NAM
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế
Mã số: 60.34.04.10

LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ

Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS Nguyễn Ngọc Sơn

THÁI NGUYÊN - 2014
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn thạc sĩ “Giải pháp nâng cao hiệu quả huy
động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc tế Việt Nam” đã đƣợc
tiến hành nghiên cứu chủ yếu tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Quốc tế
Việt Nam. Đây là cơng trình nghiên cứu độc lập; số liệu sử dụng và kết quả
nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực.
Tác giả đã sử dụng nhiều nguồn thông tin liên quan khác nhau để phục vụ
cho việc nghiên cứu, các nguồn thơng tin đã đƣợc xử lý và trích dẫn rõ nguồn

tài liệu tham khảo theo quy định. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện đề tài đã
đƣợc cảm ơn./.

Thái Nguyên, tháng 3 năm 2014
Tác giả luận văn

Hoàng Thị Hồng Lê

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

ii
LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình thực hiện Luận văn này, tôi đã nhận đƣợc sự quan tâm
giúp đỡ của Quý thầy, cô, bạn bè.
Trƣớc tiên tôi xin trân trọng cảm ơn PGS.TS Nguyễn Ngọc Sơn, ngƣời
Thầy đã định hƣớng cho chủ đề nghiên cứu; nghiêm túc về mặt khoa học và
tận tình giúp đỡ tơi về mọi mặt để hồn thành luận văn.
Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám Hiệu; các Thầy giáo, Cô giáo
Khoa Kinh tế; cán bộ và chuyên viên Phòng QLĐT Sau Đại học - Trƣờng ĐH
Kinh tế và QTKD Thái Nguyên đã hƣớng dẫn và giúp đỡ tơi về các điều kiện
trong q trình thực hiện luận văn.
Xin trân trọng cảm ơn Ban Giám đốc, các phòng chức năng và cán bộ,
nhân viên Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Quốc tế Việt Nam đã cung cấp
thông tin, tài liệu và hợp tác giúp đỡ tôi trong q trình thực hiện luận văn.
Để có đƣợc kiến thức nhƣ ngày hôm nay, cho phép em gửi lời cảm ơn
sâu sắc đến Quý thầy, cô trƣờng Đại học Kinh tế và Quản trị Kinh doanh
thuộc Đại học Thái Nguyên trong thời gian qua đã truyền đạt cho em những
kiến thức quý báu. Trân trọng cảm ơn sự quan tâm của bạn bè, đồng nghiệp

và gia đình.

Thái Nguyên, tháng 3 năm 2014
Tác giả luận văn

Hồng Thị Hồng Lê

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii
MỤC LỤC ....................................................................................................... iii
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT......................................................................... vi
DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... vii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ ................................................................................ viii
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................... 1
2. Tình hình nghiên cứu .................................................................................... 2
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài ..................................................................... 3
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài ................................................ 4
5. Ý nghĩa khoa học lý luận và thực tiễn của đề tài .......................................... 4
6. Bố cục của luận văn ...................................................................................... 5
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ
HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI ...... 6
1.1. Tổng quan về NHTM ................................................................................. 6
1.1.1. Khái niệm về NHTM .............................................................................. 6

1.1.2. Các chức năng của NHTM ...................................................................... 7
1.1.3. Các nghiệp vụ chính của NHTM .......................................................... 10
1.1.4. Vai trị của các NHTM trong nền kinh tế ............................................. 15
1.2. Hoạt động huy động vốn tại NHTM ........................................................ 17
1.2.1. Khái niệm huy động vốn ....................................................................... 17
1.2.2. Vai trò của hoạt động huy động vốn ..................................................... 18
1.2.3. Các hình thức huy động vốn ................................................................. 18
1.3. Một số vấn đề về hiệu quả huy động vốn tại NHTM............................... 23
1.3.1. Khái niệm hiệu quả huy động vốn ........................................................ 23
1.3.2. Các tiêu chí đánh giá hiệu quả huy động vốn tại NHTM ..................... 25
1.3.3. Các nhân tố ảnh hƣởng tới hiệu quả huy động vốn .............................. 30
KẾT LUẬN CHƢƠNG 1................................................................................ 34
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
/>

iv
Chƣơng 2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ............................................. 35
2.1. Câu hỏi nghiên cứu .................................................................................. 35
2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu .......................................................................... 35
2.2.1. Phƣơng pháp điều tra khảo sát .............................................................. 35
2.2.2. Phƣơng pháp khảo cứu tài liệu, thu thập thông tin và xử lý thơng tin.. 35
2.2.3. Các phƣơng pháp khác: Phân tích, phân tổ, so sánh... .......................... 35
2.3. Hệ thống chỉ tiêu nghiên cứu ................................................................... 36
Chƣơng 3. THỰC TRẠNG HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TẠI NGÂN
HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC TẾ VIỆT NAM .................... 37
3.1. Khái quát về Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Quốc tế Việt Nam ......... 37
3.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển............................................................ 37
3.1.2. Cơ cấu tổ chức của NH TMCP Quốc tế Việt Nam ............................... 41
3.1.3. Các hoạt động kinh doanh chính và một số kết quả đạt đƣợc của Ngân
hàng TMCP Quốc tế Việt Nam ....................................................................... 45

3.2. Thực trạng hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần
Quốc tế Việt Nam............................................................................................ 53
3.2.1. Thực trạng hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ
phần Quốc tế Việt Nam ................................................................................... 53
3.2.2. Thực trạng hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần
Quốc tế Việt Nam............................................................................................ 63
3.3. Các nhân tố tác động đến hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng TMCP
Quốc tế Việt Nam............................................................................................ 68
3.3.1. Nhân tố vĩ mô ........................................................................................ 68
3.3.2. Nhân tố ngành ngân hàng...................................................................... 71
3.3.3. Nhân tố thuộc ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam ............................ 71
3.4. Đánh giá chung về hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ
phần Quốc tế Việt Nam ................................................................................... 73
3.4.1. Kết quả đạt đƣợc ................................................................................... 73
3.4.2. Tồn tại ................................................................................................... 75
3.4.3. Nguyên nhân của tồn tại........................................................................ 76
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

v
KẾT LUẬN CHƢƠNG 3................................................................................ 78
Chƣơng 4. GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN TẠI
NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI CỔ PHẦN QUỐC TẾ VIỆT NAM ....... 79
4.1. Các căn cứ để nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng Thƣơng
mại Cổ phần Quốc tế Việt Nam ...................................................................... 79
4.1.1. Bối cảnh trong nƣớc và quốc tế ............................................................ 79
4.1.2. Định hƣớng và mục tiêu phát triển của NH TMCP Quốc tế ................ 82
4.2. Định hƣớng nâng cao hiệu quả huy động vốn tại NH TMCP Quốc tế Việt
Nam trong thời gian tới ................................................................................... 82

4.3. Các giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn từ khách hàng cá nhân tại
Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) .................................................. 84
4.3.1. Nhóm giải pháp liên quan trực tiếp tới việc huy động vốn từ tiền
gửi cá nhân ..................................................................................................... 85
4.3.2. Nhóm giải pháp liên quan đến quy trình và hệ thống sản phẩm........... 93
4.3.3. Nhóm giải pháp liên quan tới chất lƣợng dịch vụ và truyền thơng ...... 94
4.3.4. Nhóm giải pháp liên quan tới hiện đại hóa hệ thống Ngân hàng.......... 97
4.3.5. Nhóm giải pháp liên quan đến việc nâng cao năng lực nhân sự và phát
triển mạng lƣới ................................................................................................ 98
4.4. Kiến nghị với Chính phủ và Ngân hàng nhà nƣớc................................... 99
4.4.1. Kiến nghị với Chính phủ ....................................................................... 99
4.4.2. Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nƣớc ................................................... 101
KẾT LUẬN CHƢƠNG 4.............................................................................. 103
KẾT LUẬN .................................................................................................. 105
TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 107

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vi
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ATM

Máy rút tiền tự động

CAR

Tỷ lệ an tồn vốn tối thiểu

CBNV

Cán bộ nhân viên

CNTT

Cơng nghệ thơng tin

BCTC

Báo cáo tài chính

HĐQT

Hội đồng quản trị

NHNN

Ngân hàng Nhà nƣớc

NHTM

Ngân hàng thƣơng mại

NHTMCP

Ngân hàng thƣơng cổ phần

NHTW

Ngân hàng Trung Ƣơng

PGD

Phòng giao dịch

POS

Máy thanh toán tiền qua thẻ

ROA

Tỷ suất sinh lời trên tài sản

ROE

Tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu

TCKT

Tổ chức kinh tế

TCTD

Tổ chức tín dụng

TGĐ

Tổng giám đốc

TGTK

Tiền gửi tiết kiệm

TTQT

Thanh toán quốc tế

VIB

Ngân hàng TMCP Quốc Tế Việt Nam

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

vii
DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Một số chỉ tiêu tài chính cơ bản...................................................... 50
Bảng 3.2. Quy mô nguồn vốn của Ngân hàng qua các năm ....................................55
Bảng 3.3. Biến động cơ cấu vốn chủ sở hữu.............................................................58
Bảng 3.4. Cơ cấu nguồn vốn huy động .....................................................................58
Bảng 3.5. Cơ cấu nguồn vốn vay của Ngân hàng .....................................................60
Bảng 3.6. Cơ cấu vốn vay từ thị trƣờng tài chính phân theo kỳ hạn ........................61
Bảng 3.7. Các nguồn vốn nhận tài trợ, ủy thác đầu tƣ, cho vay ...............................62
Bảng 3.8. Biến động lãi suất huy động bình quân ....................................................63
Bảng 3.9. Cơ cấu chi phí lãi tiền gửi theo kỳ hạn gửi tiền........................................64
Bảng 3.10. Tổng chi phí huy động tiền gửi từ khách hàng .......................................65
Bảng 3.11. Tổng hợp chi phí phi lãi suất của tiền gửi từ khách hàng.......................65
Bảng 3.12. Hiệu quả sử dụng tiền gửi .......................................................................66

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

viii
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1. Vốn điều lệ của Ngân hàng qua các năm ................................... 39
Biểu đồ 3.2. Quy mô tổng tài sản của Ngân hàng qua các năm ..................... 39
Biểu đồ 3.3. Tổng dƣ nợ tín dụng qua các thời kỳ.......................................... 46
Biểu đồ 3.4. Cơ cấu chất lƣợng tín dụng ........................................................ 47
Biểu đồ 3.5. Cơ cấu nợ xấu Ngân hàng VIB qua các năm ............................. 52
Biểu đồ 3.6. Tổng lợi nhuận qua các năm của VIB ........................................ 53
Biểu đồ 3.7. Tƣơng quan giữa nguồn vốn huy động trong tổng nguồn vốn ... 57
Biểu đồ 3.8. Cơ cấu vốn huy động phân theo đối tƣợng gửi tiền ................... 59
Biểu đồ 3.9. Doanh số huy động theo đối tƣợng khách hàng của VIB .......... 74

DANH MỤC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1. Chức năng của Ngân hàng thƣơng mại ........................................... 7
Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức của Ngân hàng VIB .............................................. 41

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hệ thống Ngân hàng Việt Nam đã và đang đóng một vai trị đặc biệt
quan trọng trong việc huy động và phân bổ vốn cho nền kinh tế. Trong

điều kiện nền kinh tế Việt Nam đang hội nhập, để có thể duy trì, tăng khả
năng cạnh tranh và nâng cao vị thế của mình trên thị trƣờng, các Ngân
hàng thƣơng mại địi hỏi phải có số vốn đủ lớn với dịch vụ đa dạng và cơ
cấu dịch vụ hợp lý. Tuy nhiên, trên thực tế lƣợng vốn các Ngân hàng huy
động đƣợc là chƣa lớn. Mặt khác khơng ít Ngân hàng đang phải đối mặt
với tình trạng mất cân đối trong cơ cấu vốn dẫn đến tình trạng thanh
khoản của các Ngân hàng khơng cao, uy tín giảm sút. Vì vậy, vấn đề nâng
cao hiệu quả huy động vốn vẫn luôn là mục tiêu cấp bách đối với hệ thống
các Ngân hàng hiện nay.
Tại Việt Nam việc huy động vốn của Ngân hàng thƣơng mại còn
nhiều bất hợp lý. Điều này dẫn tới chi phí vốn cao, quy mơ vốn khơng ổn
định. Việc tài trợ vốn cho các danh mục tài sản không phù hợp với quy mơ,
kết cấu vốn từ đó làm hạn chế khả năng sinh lời, buộc ngân hàng phải đối
mặt với nhiều loại rủi ro phát sinh v.v. Do đó, việc tăng cƣờng huy động
vốn từ bên ngồi với chi phí hợp lý và sự ổn định cao là yêu cầu ngày càng
trở nên cấp thiết và quan trọng.
Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Quốc Tế Việt Nam là một ngân hàng
non trẻ. Gần hai mƣơi năm hoạt động không phải là một khoảng thời gian dài,
nhƣng với tất cả những gì Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Quốc Tế Việt
Nam đã trải qua và đạt đƣợc, ngân hàng có quyền tự hào và tin tƣởng vào sự
phát triển của mình trong tƣơng lai. Tuy nhiên trong định hƣớng phát triển
hiện tại, tăng cƣờng huy động vốn vẫn là ƣu tiên hàng đầu. Sự cạnh tranh
ngày càng trở nên gay gắt không chỉ riêng hệ thống Ngân hàng thƣơng mại
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

2
mà còn từ sự tham gia ngày càng nhiều của các tổ chức tài chính phi ngân
hàng địi hỏi Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Quốc Tế Việt Nam phải có

những giải pháp huy động vốn đúng đắn thích hợp mới đáp ứng đƣợc nhu cầu
vốn cho nền kinh tế.
Đó chính là ngun nhân tơi lựa chọn đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu
quả huy động vốn tại Ngân hàng thương mại cổ phần Quốc tế Việt Nam”
2. Tình hình nghiên cứu
Trong suốt những năm qua đã có rất nhiều tài liệu và bài viết nghiên
cứu về vấn đề nâng cao hiệu quả huy động vốn của các Ngân hàng thƣơng
mại, nhƣng hầu hết các nghiên cứu chƣa chỉ ra đƣợc làm thế nào là huy động
vốn một cách hiệu quả. Ví dụ nhƣ:
1. Bài viết “Huy động vốn của các Ngân hàng thương mại Việt Nam
trong những năm gần đây” của tác giả Nguyễn Quốc Huy trong đề án Lý
thuyết tài chính và tiền tệ đƣợc đăng trên Tạp chí Tài chính bàn về các hình
thức huy động vốn của Ngân hàng Thƣơng mại, tuy nhiên bài viết chƣa giải
đƣợc bài toán huy động vốn hiệu quả cho các Ngân hàng Thƣơng mại
2. Đề tài “Nâng cao hiệu quả hoạt động huy động vốn tại Ngân hàng
Công thương Việt Nam” của Phạm Thị Thanh Thủy phân tích hoạt động huy
động vốn tại Ngân hàng Công thƣơng Việt Nam
3. Đề tài “Đánh giá hiệu quả huy động vốn của các Ngân hàng Thương
mại Việt Nam trong giai đoạn hiện nay” phân tích về tỷ trọng các nguồn vốn
huy động của Ngân hàng Thƣơng mại và đánh giá đƣợc khó khăn của các
Ngân hàng Thƣơng mại nói chung trong q trình huy động vốn trong điều
kiện hội nhập.
4. Các luận văn cao học về đề tài huy động vốn cho các Ngân hàng
Thƣơng mại thì khá đa dạng, chủ yếu phân tích đánh giá và đề ra chiến lƣợc
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

3
huy động vốn tại các chi nhánh ngân hàng thƣơng mại cụ thể. Một số luận văn

thạc sĩ về đề tài huy động vốn đƣợc đánh giá là có giá trị thực tiễn nhƣ: Đề tài
“Một số giải pháp nhằm nâng cao năng lực canh tranh của Ngân hàng đầu tư
và phát triển Việt Nam (BIDV) chi nhánh TP.HCM thông qua huy động vốn
từ kiều hối”, hay đề tài “Một số giải pháp tăng cường khả năng huy động vốn
tại Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn chi nhánh Hà Nội trong
giai đoạn hiện nay” đã phân tích đƣợc các khía cạnh cụ thể của vấn đề huy
động vốn, đề cập đến các hình thức huy động vốn cụ thể, các giải pháp huy
động đa dạng lẫn đặc thù. Tuy nhiên các nghiên cứu khoa học này chƣa thực
sự có tính thực tiễn để giúp phát triển lĩnh vực huy động vốn của các ngân
hàng trong bối cảnh nền kinh tế biến động hiện nay.
Tóm lại, đề tài huy động vốn của các Ngân hàng Thƣơng mại đƣợc các
tác giả quan tâm đề cập đến khá nhiều trong các bài viết, đề tài khóa luận, các
hội thảo của Ngân hàng Thƣơng mại, tuy nhiên ít có tác giả nào phân tích
đánh giá một cách thực tiễn đến hiệu quả của việc huy động vốn trên cơ sở so
sánh chi phí của việc huy động vốn với lợi nhuận của việc sử dụng vốn vay.
Chi phí huy động và lợi nhuận mang lại từ việc sử dụng nguồn vốn huy
động vẫn là bài tốn khó cho các Ngân hàng Thƣơng mại, nhất là các Ngân
hàng Thƣơng mại cổ phần.
3. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài
3.1. Mục tiêu tổng quát
Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả huy động
vốn tại ngân hàng thƣơng mại cổ phần quốc tế Việt Nam.
3.2. Mục tiêu cụ thể
Mục tiêu cụ thể tập trung vào các nội dung chủ yếu sau:
Làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về hiệu quả huy động vốn trong
hoạt động kinh doanh Ngân hàng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

4
Phân tích thực trạng hoạt động huy động vốn và hiệu quả sử dụng vốn
huy động trong hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần
Quốc tế Việt Nam trong giai đoạn từ năm 2009 - 2013 từ đó đƣa ra đƣợc những
điểm mạnh và vấn đề cịn tồn tại trong công tác huy động vốn và sử dụng vốn
huy động làm ảnh hƣởng tới Hiệu quả huy động vốn của Ngân hàng.
Từ những phân tích về lý luận và thực trạng huy động vốn trong hoạt
động kinh doanh, mục tiêu định hƣớng kinh doanh trong thời gian tới của
Ngân hàng, luận văn đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả huy động
vốn tại Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần Quốc Tế Việt Nam.
4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của đề tài
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Hoạt động huy động vốn và hiệu quả kinh doanh trong Ngân hàng
Thƣơng mại cổ phần Quốc tế Việt Nam trong giai đoạn từ 2009-2013.
Hoạt động huy động vốn của một số Ngân hàng Thƣơng mại Cổ phần
khác trong nền kinh tế thị trƣờng.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu đánh giá dựa trên kết quả hiệu
quả huy động vốn của Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam trong lãnh thổ
Việt Nam
Thời gian: Các số liệu và dữ kiện tập trung chủ yếu từ năm 2009 - 2013
và đề xuất các giải pháp tăng cƣờng hiệu quả huy động vốn đến năm 2020.
Nội dung: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu đánh giá hiệu quả huy động
vốn tại Ngân hàng thƣơng mại Cổ phần Quốc Tế Việt Nam và so sánh với
một số Ngân hàng thƣơng mại cổ phần khác.
5. Ý nghĩa khoa học lý luận và thực tiễn của đề tài
5.1. Về mặt lý luận
Hoàn thiện vấn đề lý luận liên quan đến huy động vốn, chính sách huy
động vốn và hiệu quả huy động vốn của Ngân hàng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

5
5.2. Về mặt thực tiễn
Từ việc phân tích, đánh giá hiệu quả huy động vốn của Ngân hàng
Thƣơng mại Cổ phần Quốc tế Việt Nam trong thời gian 2009-2013 Luận văn
đƣa ra những mục tiêu và giải pháp cụ thể để nâng cao hiệu quả huy động vốn
trong thời gian tới.
Luận văn đƣa ra những giải pháp cụ thể để hồn thiện cơ chế chính
sách huy động vốn nhằm cạnh tranh với các Ngân hàng khác và đảm bảo anh
toàn vốn cho Ngân hàng.
Luận văn cũng đƣa ra những kiến nghị dƣới góc độ quản lý tài chính
đối với VIB và một số chính sách khác của Ngân hàng Nhà nƣớc để nâng cao
hơn nữa hiệu quả huy động vốn và quản lý vốn huy động.
6. Bố cục của luận văn
Ngoài lời mở đầu và phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung chính của luận văn đƣợc sắp xếp thành 3 chƣơng:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về hiệu quả huy động vốn của Ngân hàng
thƣơng mại
Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu về hiệu quả huy động vốn của
Ngân hàng thƣơng mại
Chƣơng 3. Thực trạng hiệu quả huy động vốn tại Ngân hàng
thƣơng mại Cổ phần Quốc Tế Việt Nam
Chƣơng 4. Các giải pháp nâng cao hiệu quả huy động vốn tại Ngân
hàng thƣơng mại Cổ phần Quốc Tế Việt Nam

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

6

Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI VÀ
HIỆU QUẢ HUY ĐỘNG VỐN CỦA NGÂN HÀNG THƢƠNG MẠI
1.1. Tổng quan về NHTM
Hoạt động ngân hàng cùng các hình thái sơ khai của nó đã ra đời cùng
với sự phát triển ở mức độ cao của các quan hệ sản xuất và trao đổi hàng hóa
của xã hội. Trong đó các nghiệp vụ ngân hàng truyền thống ban đầu là nhận
tiền gửi, cho vay và cung ứng dịch vụ thanh tốn cho khách hàng. Q trình
hồn thiện các nghiệp vụ ngân hàng và sự ra đời một ngân hàng hồn chỉnh
đã trải qua hàng nghìn năm. Hệ thống ngân hàng hiện nay bao gồm hai hình
thức tổ chức chính là ngân hàng trung ƣơng và các ngân hàng trung gian.
Trong đó NHTM đƣợc coi là loại hình ngân hàng đóng vai trị chủ chốt trong
hệ thống các ngân hàng trung gian. Sự phát triển của hệ thống NHTM đã có
tác động rất lớn và quan trọng đến q trình phát triển của nền kinh tế hàng
hóa, ngƣợc lại khi kinh tế hàng hóa phát triển mạnh mẽ đến giai đoạn cao nhất
là nền kinh tế thị trƣờng thì NHTM cũng ngày càng đƣợc hoàn thiện và trở
thành những định chế tài chính khơng thể thiếu đƣợc.
1.1.1. Khái niệm về NHTM
Cho đến thời điểm hiện nay có rất nhiều khái niệm về NHTM:
Ở Mỹ: NHTM là công ty kinh doanh tiền tệ, chuyên cung cấp dịch vụ
tài chính và hoạt động trong ngành cơng nghiệp dịch vụ tài chính.
Ở Pháp: Đạo luật ngân hàng của Pháp (1941) cũng đã định nghĩa:
“NHTM là những xí nghiệp hay cơ sở mà nghề nghiệp thƣờng xuyên là nhận
tiền bạc của công chúng dƣới hình thức ký thác, hoặc dƣới các hình thức khác
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

7
và sử dụng tài ngun đó cho chính họ trong các nghiệp vụ về chiết khấu, tín
dụng và tài chính”
Khái niệm NHTM đƣợc sử dụng ở Việt Nam nhƣ sau: NHTM là tổ
chức kinh doanh tiền tệ mà hoạt động chủ yếu và thƣờng xuyên là nhận tiền
ký gửi từ khách hàng với trách nhiệm hoàn trả và sử dụng số tiền đó để cho
vay, thực hiện nghiệp vụ chiết khấu và làm phƣơng tiện thanh toán.
Theo Luật các Tổ chức tín dụng có hiệu lực thi hành từ ngày
01/01/2011 thì NHTM đƣợc định nghĩa là: Ngân hàng thương mại là loại hình
ngân hàng đƣợc thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động
kinh doanh khác theo quy định của Luật này nhằm mục tiêu lợi nhuận.
Trong đó, Ngân hàng đƣợc định nghĩa là: Ngân hàng là loại hình tổ
chức tín dụng có thể đƣợc thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng theo
quy định của Luật này. Theo tính chất và mục tiêu hoạt động, các loại hình
ngân hàng bao gồm ngân hàng thƣơng mại, ngân hàng chính sách, ngân
hàng hợp tác xã.
Với mục tiêu lợi nhuận nhƣ trên, có thể coi NHTM nhƣ một doanh
nghiệp đặc biệt kinh doanh về tiền tệ với các hoạt động thƣờng xuyên là huy
động vốn, cho vay, chiết khấu, bảo lãnh, cung cấp các dịch vụ tài chính và các
hoạt động khác có liên quan nhằm thỏa mãn tối đa nhu cầu về sản phẩm dịch
vụ của xã hội. Hiện nay, NHTM vẫn là loại hình ngân hàng phổ biến và quan
trọng nhất hiện nay - cung cấp danh mục các dịch vụ tài chính đa dạng nhất.
1.1.2. Các chức năng của NHTM
Hiện nay, các chức năng của NHTM đƣợc nhóm theo 3 nhóm sau:
1.1.2.1. Chức năng trung gian tín dụng
Thực hiện chức năng trung gian tín dụng, NHTM đóng vai trị là “cầu
nối” giữa ngƣời dƣ thừa vốn và ngƣời cần vốn theo sơ đồ sau:
Sơ đồ 1.1. Chức năng của Ngân hàng thương mại

Gửi tiền

Ngƣời dƣ
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu
thừa vốn

Cho vay

Ngƣời
NHTM />cần vốn
Đầu tƣ


8

Ủy thác
đầu tƣ

Thông qua việc huy động các khoản vốn tiền tệ tạm thời nhàn rỗi của
các chủ thể trong nền kinh tế, NHTM hình thành nên quỹ cho vay để cung cấp
tín dụng cho các chủ thể khác. Với chức năng này, NHTM vừa đóng vai trị là
ngƣời đi vay, vừa đóng vai trị là ngƣời cho vay. Nhƣ vậy, NHTM là thành
phần trung gian điều hòa vốn trong nền kinh tế, góp phần tạo lợi ích cho tất cả
các bên tham gia. Ngƣời gửi tiền đƣợc đảm bảo cho khoản tiền gửi của mình
và thu đƣợc lãi tiền gửi. Ngƣời đi vay tiếp cận đƣợc nguồn vốn để kinh
doanh, chi tiêu, thanh toán một cách hợp pháp với lãi suất hợp lý. NHTM tìm
kiếm đƣợc lợi nhuận từ chênh lệch giữa lãi suất cho vay và lãi suất tiền gửi đây chính là cơ sở để tồn tại và phát triển của NHTM. Đối với nền kinh tế:
NHTM đã biến vốn nhàn rỗi không hoạt động thành vốn hoạt động, kích thích
q trình ln chuyển vốn, thúc đẩy sản xuất kinh doanh phát triển.
1.1.2.2. Chức năng trung gian thanh toán

Với chức năng này, NHTM đƣợc coi là ngƣời giữ tiền và thực hiện
thanh toán theo ủy thác của các doanh nghiệp và cá nhân. Theo đó, NHTM
thực hiện các thanh toán theo yêu cầu của khách hàng nhƣ trích tiền từ tài
khoản tiền gửi của họ để thanh toán tiền hàng, dịch vụ hoặc nhập vào tài
khoản tiền gửi của khách hàng tiền thu bán hàng và các khoản thu khác theo
lệnh của họ.
Hiện nay các NHTM cung cấp cho khách hàng nhiều phƣơng thức
thanh tốn tiện ích để thực hiện chức năng này nhƣ séc, ủy nhiệm chi, ủy
nhiệm thu, thẻ rút tiền, thẻ thanh toán, thẻ tín dụng… Tùy theo nhu cầu,
khách hàng có thể chọn cho mình phƣơng thức thanh tốn phù hợp từ việc
thanh tốn phi tiền mặt. Hệ thống cơng nghệ hiện đại của các NHTM cho
phép khách hàng tiết kiệm đƣợc rất nhiều chi phí, thời gian, đồng thời đảm
bảo đƣợc tính an tồn trong thanh tốn tiền tệ.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

9
Bên cạnh đó, chức năng này đã thúc đẩy quá trình lƣu thơng hàng
hóa, đẩy nhanh tốc độ thanh tốn, tốc độ lƣu chuyển vốn, từ đó góp phần
phát triển kinh tế.
Đối với NHTM, chức năng này góp phần tăng thêm lợi nhuận cho ngân
hàng thơng qua việc thu phí thanh toán và tăng nguồn vốn cho vay của ngân
hàng thể hiện trên số dƣ có trong tài khoản tiền gửi của khách hàng.
1.1.2.3. Chức năng tạo tiền
Tạo tiền là một chức năng quan trọng, phản ánh rõ bản chất của NHTM là
trung gian tài chính hoạt động vì lợi nhuận. Với mục tiêu tìm kiếm lợi nhuận vì
sự tồn tại và phát triển của mình, các NHTM với nghiệp vụ kinh doanh mang
tính đặc thù đã thực hiện thêm chức năng tạo tiền cho nền kinh tế.
NHTM chỉ có thể thực hiện chức năng tạo tiền gửi thanh toán khi có sự

kết hợp giữa chức năng trung gian tín dụng và chức năng trung gian thanh
tốn. Thơng qua chức năng làm trung gian tín dụng, NHTM sử dụng số vốn
huy động đƣợc để cho vay, số tiền cho vay ra lại đƣợc khách hàng sử dụng để
mua hàng hóa, thanh toán dịch vụ…trong khi số dƣ trên tài khoản tiền gửi
thanh toán của khách hàng vẫn đƣợc coi là một bộ phận của tiền giao dịch,
đƣợc họ sử dụng để mua hàng hóa, thanh tốn dịch vụ…Chỉ khi thực hiện cho
vay số vốn đã huy động đƣợc thì NHTM mới bắt đầu tạo tiền - chính việc cho
vay đã tạo ra tiền gửi. Để tạo ra tiền gửi thanh toán, NHTM phải thực hiện
chức năng trung gian thanh toán của mình bằng cách mở tài khoản tiền gửi
thanh tốn cho khách hàng. Khi đó số tiền trên tài khoản này là một bộ phận
của lƣợng tiền giao dịch.
Với chức năng này, lƣợng tiền ghi sổ (số dƣ tài khoản) do các NHTM
tạo ra đƣợc coi là một bộ phận quan trọng của lƣợng tiền lƣu thông trên thị
trƣờng, dự trữ tại các NHTM, đồng thời góp phần làm đa dạng hóa các
phƣơng tiện thanh tốn trong nền kinh tế.
Nhƣ vậy, các chức năng của NHTM có mối quan hệ chặt chẽ, bổ sung,
hỗ trợ cho nhau, trong đó chức năng trung gian tín dụng là chức năng cơ bản
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

10
nhất, tạo cơ sở cho việc thực hiện các chức năng sau. Đồng thời khi ngân
hàng thực hiện tốt chức năng trung gian thanh toán và chức năng tạo tiền lại
góp phần làm tăng nguồn vốn tín dụng, mở rộng hoạt động tín dụng.
1.1.3. Các nghiệp vụ chính của NHTM
1.1.3.1. Nghiệp vụ nguồn vốn của NHTM
Đây là nghiệp vụ nhàm tạo ra nguồn vốn kinh doanh cho NHTM, còn
đƣợc gọi là nghiệp vụ tài sản Nợ. Hoạt động nguồn vốn đƣợc phản ánh thông
qua kết cấu nguồn vốn của NHTM, bao gồm:

a. Vốn của ngân hàng
+ Vốn tự có, gồm: (i) Vốn điều lệ từ khi thành lập ngân hàng hoặc đƣợc
điều chỉnh thay đổi trong quá trình hoạt động và đƣợc ghi trong điều lệ ngân
hàng; và (ii) Quỹ dự trữ: đƣợc trích từ lợi nhuận rịng hàng năm, nhằm làm
tăng vốn tự có của Ngân hàng, đồng thời đảm bảo an toàn trong kinh doanh.
+ Vốn coi nhƣ tự có, bao gồm các khoản vốn tạm thời nhàn rỗi của
ngân hàng nhƣ: lợi nhuận chờ phân bổ, tiền lƣơng chƣa đến hạn thanh toán,
quỹ khen thƣởng, quỹ phúc lợi, quỹ khấu hao tài sản cố định…
b. Vốn huy động
Đây là nguồn vốn quan trọng nhất trong số vốn thu hút từ bên ngoài
của các NHTM, bao gồm:
+ Tiền gửi không kỳ hạn (demand deposit): Là loại tiền gửi mà ngƣời
gửi tiền có thể rút ra bất cứ lúc nào. Đây là loại tiền gửi đƣợc để trong các tài
khoản vãng lai (current account), với lãi suất thƣờng rất thấp hoặc khơng
đƣợc trả lãi.
+ Tiền gửi có kỳ hạn (time deposit): là loại tiền gửi mà ngƣời gửi tiền
chỉ đƣợc rút ra sau một thời hạn nhất định từ một vài tháng đến vài năm. Mức
lãi suất của tiền gửi có kỳ hạn thƣờng cao hơn tiền gửi khơng kỳ hạn.
+ Tiền gửi tiết kiệm (savings deposit): Là khoản tiền để dành của cá
nhân đƣợc gửi vào ngân hàng nhằm mục đích hƣởng lãi theo định kỳ.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

11
c. Vốn đi vay (Borrowings)
+ Vay từ NHTW: Hiện NHTW cấp tín dụng cho các NHTM trong
trƣờng hợp các NHTM thiếu hụt dự trữ hay quá thiếu tiền mặt.
+ Vay ngắn hạn các khoản dự trữ từ các TCTD khác: Với hình thức
này, các NHTM vay của nhau nhằm đảm bảo dự trữ bắt buộc theo quy định

của NHTW.
+ Vay từ các cơng ty: là hình thức các NHTM thực hiện bán lại/chiết
khấu các giấy tờ có giá tại các tổ chức kinh tế; hoặc vay lại nguồn vốn huy
động từ cổ phiếu, trái phiếu do Công ty mẹ phát hành.
+ Vay từ thị trƣờng tài chính trong nƣớc: thực hiện thông qua việc phát
hành chứng chỉ tiền gửi hoặc trái phiếu ngân hàng và coi đó nhƣ một loại
hàng hóa đƣợc giao dịch trên thị trƣờng tài chính.
+ Vay nƣớc ngồi: Các NHTM có thể tìm kiếm nguồn vốn hoạt động từ
việc phát hành phiếu nợ để vay tiền ở nƣớc ngoài bằng đồng ngoại tệ mạnh.
d. Các nguồn vốn khác
Gồm một số loại nhƣ: Vốn tài trợ, vốn đầu tƣ phát triển, vốn ủy thác
đầu tƣ để cho vay theo các chƣơng trình, dự án xây dựng…
(Chi tiết về nghiệp vụ huy động vốn được trình bày tại Mục 2 của
Chương này)
1.1.3.2. Nghiệp vụ sử dụng vốn
Nghiệp vụ sử dụng vốn (hay nghiệp vụ tài sản Có) của NHTM bao gồm
các nghiệp vụ liên quan đến việc sử dụng nguồn vốn của ngân hàng.
a. Nghiệp vụ ngân quỹ
Với mục đích đảm bảo khả năng thanh tốn thƣờng xun, NHTM luôn
giữ một lƣợng tiền mặt dƣới các dạng nhƣ: tiền mặt tại quỹ, tiền gửi tại các
NHTM khác, tiền gửi tại NHTW, tiền mặt trong q trình thu…
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

12
Ngồi tiền mặt, các NHTM cịn giữ các chứng khốn ngắn hạn, có tính
lỏng cao để có thể chuyển thành tiền mặt nhanh chóng khi cần nhƣ tín phiếu,
thƣơng phiếu...Lƣợng tiền mặt trong nghiệp vụ ngân quỹ này chỉ chiếm một
tỷ trọng nhỏ và tỷ trọng này đang bị giảm.

b. Nghiệp vụ tín dụng
Tín dụng ngân hàng bao gồm các hình thức nhƣ: cho vay, chiết khấu,
bảo lãnh và cho th tài chính; trong đó hoạt động cho vay đƣợc xem là hoạt
động sinh lợi chủ yếu của các ngân hàng trung gian nói chung và NHTM nói
riêng. Một số hình thức cho vay nhƣ:
+ Cho vay ứng trƣớc: là hình thức cho vay trong đó NHTM cung cấp
cho ngƣời đi vay một khoản tiền vay nhất định để sử dụng trƣớc. Thời hạn trả
gốc và lãi vay theo thỏa thuận của ngân hàng và khách hàng. Bao gồm hai
loại là: (i) Cho vay ứng trƣớc có bảo đảm. Với hình thức này, trong trƣờng
hợp ngƣời đi vay khơng có khả năng trả nợ khi đến hạn thì ngân hàng có
quyền bán tài sản cầm cố để thu nợ. Và (ii) Cho vay ứng trƣớc khơng có bảo
đảm: Là cho vay chỉ dựa vào uy tín của khách hàng đối với ngân hàng mà
khơng cần có tài sản cầm cố, thế chấp hoặc bảo lãnh.
+ Cho vay theo hạn mức: là hình thức cho vay trong đó các NHTM và
khách hàng thỏa thuận trƣớc số tiền tối đa (gọi là hạn mức tín dụng) mà khách
hàng đƣợc vay từ ngân hàng trong một khoảng thời gian nhất định. Khách
hàng có quyền sử dụng vốn vay trong nhiều đợt - tùy theo nhu cầu từng đợt
và đảm bảo tổng số dƣ nợ vay nằm trong hạn mức đã đƣợc cấp.
+ Cho vay thấu chi: Là hình thức cấp tín dụng ứng trƣớc đặc biệt trong đó
các NHTM cho phép khách hàng chi vƣợt quá số tiền dƣ trên tài khoản vãng lai
trong một hạn mức và thời hạn nhất định trên cơ sở hợp đồng tín dụng đã ký kết.
Chỉ khi nào khách hàng sử dụng hạn tới số tiền đƣợc cấp trong hạn mức này thì
mới đƣợc coi là tín dụng đƣợc cấp phát và bắt đầu tính tiền lãi.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

13
+ Cho vay chiết khấu: Là cho vay dƣới hình thức NHTM mua lại các
thƣơng phiếu chƣa đến hạn trả tiền với giá trị thấp hơn số tiền ghi trên thƣơng

phiếu. Khi đến hạn, ngân hàng sẽ địi tồn bộ số tiền trên thƣơng phiếu ở
ngƣời trả tiền thƣơng phiếu. Phần lãi của ngân hàng chính là chênh lệch giữa
giá mua và số tiền ghi trên thƣơng phiếu.
+ Tín dụng ủy thác thu mua hay bao thanh toán: Là nghiệp vụ đó cơng
ty “factor” - cơng ty con của ngân hàng - cam kết mua lại các khoản thanh
toán chƣa tới hạn phát sinh từ những hoạt động xuất khẩu, cung ứng hàng hóa
và dịch vụ với giá chiết khấu. Các khoản nợ này thƣờng là ngắn hạn (từ 30
đến 120 ngày).
+ Tín dụng th mua (leasing): là hình thức tín dụng trung, dài hạn
đƣợc thực hiện thơng qua việc cho thuê tài sản nhƣ máy móc, thiết bị, các
động sản và bất động sản khác. Ngân hàng sẽ dùng vốn của mình để mua tài
sản theo yêu cầu của ngƣời thuê và nắm giữ quyền sở hữu đối với tài sản cho
thuê. Bên thuê sử dụng tài sản thuê và thanh toán tiền thuê trong suốt thời hạn
thuê đã đƣợc hai bên thỏa thuận và không đƣợc hủy bỏ hợp đồng trƣớc hạn.
Khi hết thời hạn thuê, bên thuê đƣợc chuyển quyền sở hữu, mua lại hoặc tiếp
tục thuê tài sản đó tùy theo các điều kiện đã thỏa thuận trong hợp đồng.
+ Tín dụng bằng chữ ký (bảo lãnh): Là hình thức tín dụng trong đó các
NHTM khơng trực tiếp cho khách hàng vay bằng tiền nhƣng bằng uy tín của
mình. Ngân hàng tạo điều kiện để khách hàng sử dụng vốn vay của ngƣời
khác và đảm bảo thanh tốn hộ khách hàng. Loại hình cấp tín dụng này bao
gồm hai hình thức là (i) Nghiệp vụ chấp nhận và (ii) Nghiệp vụ bảo lãnh.
c. Nghiệp vụ đầu tư
Là nghiệp vụ mà NHTM dùng vốn của mình mua các chứng khốn
khác (các chứng khốn chính phủ và một số chứng khốn cơng ty) hoặc đầu
tƣ theo dự án. Nguồn vốn đƣợc sử dụng để đầu tƣ có thể là vốn điều lệ hoặc
quỹ dự trữ.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

14
d. Nghiệp vụ tài sản có khác
Đó là việc sử dụng nguồn vốn để hình thành lên những vốn hiện vật nhƣ trụ
sở làm việc, máy móc, trang thiết bị dùng cho hoạt động do ngân hàng sở hữu
1.1.3.3. Nghiệp vụ trung gian của NHTM
Đây là nghiệp vụ mà NHTM thay mặt khách hàng thực hiện việc thanh
toán hay các ủy thác khác để thu phí. Nghiệp vụ trung gian chủ yếu gồm:
a. Nghiệp vụ chuyển tiền - Thanh toán hộ
Là nghiệp vụ mà Ngân hàng nhận sự ủy thác của khách hàng, dùng
phƣơng tiện mà khách hàng yêu cầu để chuyển một số tiền nhất định cho một
ngƣời khác ở một địa điểm quy định trong hay ngoài nƣớc. Về mặt kỹ thuật,
nghiệp vụ này đƣợc thực hiện thông qua các phƣơng tiện lƣu thơng tín dụng
nhƣ séc, thƣ chuyển tiền (M/T - mail transfer), điện chuyển tiền (T/T telegraph transfer)..
b. Nghiệp vụ thu hộ
Là nghiệp vụ mà NHTM nhận sự ủy thác của khách hàng để thu hộ các
khoản tiền căn cứ vào các chứng từ của khách hàng giao nhƣ séc, thƣơng
phiếu, các chứng khoán. Khi tiến hành nghiệp vụ này, ngồi việc thu phí, các
NHTM cịn có thể tranh thủ sử dụng số tiền của khách hàng.
c. Nghiệp vụ tín thác
Là nghiệp vụ mà các NHTM nhận sự ủy thác của khách hàng, đứng ra
mua bán hộ khách hàng các loại chứng khoán, kim loại quý, ngoại hối hoặc
quản lý tài sản, vốn đầu tƣ của tổ chức hay cá nhân theo hợp đồng (ví dụ tài
sản đang tranh chấp, tài sản thanh lý trong quá trình phá sản,…)
d. Nghiệp vụ qua lại đồng nghiệp
Là nghiệp vụ mà các NHTM thu chi hộ lẫn nhau trên cơ sở ngân hàng
này mở một tài khoản vãng lai tại ngân hàng kia và việc thanh toán giữa hai
ngân hàng đƣợc tiến hành theo định kỳ sau khi đã bù trừ những khoản tiền mà
hai bên đã thu chi hộ cho nhau trong thời gian của định kỳ này. Đối với
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

15
nghiệp vụ này, các NHTm khơng thu phí. Khi tiến hành thu chi hộ, nếu trên
tài khoản vãng lai không cịn tiền thì ngân hàng này sẽ cung cấp tín dụng cho
ngân hàng kia theo phƣơng thức tín dụng cho vay vƣợt chi.
1.1.4. Vai trò của các NHTM trong nền kinh tế
Hệ thống các NHTM ra đời và phát triển cùng với sự vận động của nền
kinh tế. Cho tới nay, vai trị của các tổ chức tài chính nói chung và các NHTM
nói riêng đã góp phần to lớn vào việc ổn định và phát triển kinh tế, là trung
gian tài chính cho các thực thể trong nền kinh tế, cũng nhƣ là cơng cụ để thực
thi các chính sách kinh tế vĩ mô của mỗi quốc gia. Cụ thể:
1.1.4.1. NHTM đóng vai trị tập trung vốn của nền kinh tế
Bằng việc huy động vốn và trả lãi, các NHTM thực hiện chức năng nhƣ
một “thủ quỹ” trên thị trƣờng, thu hút các nguồn vốn nhàn rỗi và tạm thời
nhàn rỗi của các chủ thể kinh tế để hình thành lên Tài sản Nợ của ngân hàng.
1.1.4.2. NHTM giúp các doanh nghiệp có vốn đầu tư, mở rộng sản xuất kinh
doanh, nâng cao hiệu quả kinh doanh
Với mạng lƣới hoạt động rộng rãi của mình, các NHTM đóng vai trò là
kênh tập hợp các nguồn vốn đơn lẻ từ các tổ chức và cá nhân để hình thành
lên một khối vốn lớn. Từ đó phân bổ lại nguồn vốn này tới các chủ thể khác
đang có nhu cầu về vốn để đầu tƣ và các mục đích chi tiêu khác. Xét trên góc
độ vĩ mơ, các NHTM đã bơm tiền cho các tổ chức kinh tế để tăng cƣờng năng
lực tài chính, mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh; từ đó tăng của cải cho
tồn xã hội.
1.1.4.3. NHTM góp phần phân bổ hợp lý các nguồn lực giữa các vùng trong
quốc gia, tạo điều kiện phát triển cân đối nền kinh tế
Thông qua mạng lƣới hoạt động rộng rãi của các NHTM, nguồn vốn
trong nền kinh tế quốc dân đƣợc lƣu chuyển nhanh hơn giữa các vùng miền
thông qua hình thức chuyển tiền. Sự thống nhất về hình ảnh, cơng nghệ và chất

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>

16
lƣợng dịch vụ trong hệ thống ngân hàng đã tạo điều kiện để ngƣời dân có thể
tiếp cận nhiều hơn các sản phẩm và dịch vụ ngân hàng tiện ích và hiện đại.
1.1.4.4. NHTM tạo ra môi trường cho việc thực hiện chính sách tiền tệ của NHTW
Với hệ thống ngân hàng hai cấp, bằng việc thực thi các quy định của
NHTW về dự trữ bắt buộc và lãi suất huy động, các NHTM là công cụ của
NHTW trong việc điều tiết vĩ mơ nền kinh tế, kiểm sốt lạm phát, hạn chế
thất nghiệp…
1.1.4.5. NHTM là cầu nối cho việc phát triển kinh tế đối ngoại giữa các quốc gia
Thông qua việc hợp tác chuyển giao công nghệ, chuyển tiền nƣớc
ngồi, thanh tốn quốc tế và hợp tác vay vốn/đầu tƣ, hệ thống NHTM giữa
các quốc gia đã dần đƣợc hiện đại hóa tới những chuẩn mực quốc tế nhất
định. Ngồi ra, các NHTM cịn tham gia tích cực hơn vào các nghiệp vụ kinh
doanh trên thị trƣờng tài chính quốc tế, từ đó thúc đẩy mối quan hệ hợp tác
kinh tế nhiều mặt giữa các quốc gia.
1.1.4.6. NHTM có vai trị làm trung gian thanh tốn và quản lý các phương
tiện thanh tốn
Bằng chức năng của mình, các NHTM tiếp nhận và thực hiện các thanh
toán theo yêu cầu của khách hàng nhƣ trích tiền từ tài khoản tiền gửi của họ
để thanh tốn tiền hàng hóa, dịch vụ hoặc nhập vào tài khoản tiền gửi của
khách hàng tiền thu bán hàng và các khoản thu khác theo lệnh của họ. Vai trị
này vơ hình chung đã thúc đẩy lƣu thơng hàng hóa, đẩy nhanh tốc độ thanh
tốn, tốc độ lƣu chuyển vốn, từ đó góp phần phát triển kinh tế.
1.1.4.7. NHTM với chức năng tạo ra tiền ngân hàng trong hệ thống ngân
hàng hai cấp

Với vai trò là ngân hàng trung gian thì các NHTM có khả năng tạo ra
tiền tín dụng (hay tiền ghi sổ) thể hiện trên tài khoản tiền gửi thanh toán của
khách hàng. Từ khoản dự trữ tăng lên ban đầu, thông qua việc cho vay bằng

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

/>