Bài 3. Tức nước vỡ bờ

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (123.48 KB, 6 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

TUẦN 3
Tiết 9

Ngày soạn: 01.9.2018

Văn bản:

TỨC NƯỚC VỠ BỜ

(Trích Tắt Đèn-Ngô Tất Tố)
A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT: Giúp hs:

1. Kiến thức:

- Qua đoạn trích thấy được bộ mặt tàn ác bất nhân của chế độ xã hội đương thời và tình cảnh
đáng thương của người nơng dân cùng khổ trong xã hội ấy ; cảm nhận được cái quy luật của
hiện thực ; có áp bức có đấu tranh ; thấy được vẻ đẹp tâm hồn và sức sống tiềm tàng của người
phụ nữ nông dân

- Thấy được những nét đặc sắc trong nghệ thuật viết truyện của tác giả
2. Kĩ năng :

- Rèn kĩ năng phân tích nhân vật qua đối thoại, cử chỉ và hành động; qua biện pháp đối lập
tương phản; Kĩ năng đọc sáng tạo vb tự sự nhiều đối thoại, giàu kịch tính.

3. Thái độ :

- Giáo dục HS lịng u q, trân trọng người nơng dân và những người nghèo khổ trong
xã hội.

4.Tích hợp:

* Giáo dục kĩ năng sống:

- Giao tiếp: trình bày suy nghĩ về số phận của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng
tháng Tám.

- Suy nghĩ sáng tạo: phân tích bình luận diễn biến tâm trạng các nhân vật trong văn bản.
- Tự nhận thức: xác định lối sống có nhân cách tơn trọng người thân, tôn trọng bản thân.
B. CHUẨN BỊ :

- GV: Dự kiến các hình thức phương pháp dạy học tích cực: động não (tìm hiểu tình huống
truyện, những chi tiết thể hiện diễn biến tâm trạng nhân vật) , viết sáng tạo ( cảm nghĩ về số
phận người nông dân trước cách mạng tháng tám) - đọc , giảng , bình , phát phiếu học tập ,
thảo luận nhóm

- HS:Soạn bài

C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 
1. Ổn định lớp

2. Kiểm tra bài cũ:

– Đọc bài văn nêu cảm nhận về ĐTr."Trong lòng mẹ" -Nguyên Hồng.
3. Bài mới:

Hoạt động 1: Giới thiệu bài

Trong tự nhiên có quy luật đã được khái quát thành câu tục ngữ : Tức nước vở bờ .
Trong xh, đó là quy luật : Có áp bức , có đấu tranh, quy luật ấy đã được chứng minh rất hùng
hồn trong chương XVIII tiểu thuyết tắt đèn của Ngô Tất Tố .

Hoạt động 2: HD tìm hiểu nội dung văn bản

Hoạt động của GV&HS Nội dung

HD đọc –Tìm hiểu chung về văn bản
(?) Hãy nêu vài nét về tác giả, tác phẩm
?

I. TÌM HIỂU CHUNG:
1. Tác giả, tác phẩm:
- Ngô Tất Tố (1893 – 1954):

+ Là một trong những nhà văn xuất sắc nhất
của trào lưu văn học nghệ thuật trước Cách Mạng.

+ Là người am tường nhiều lĩnh vực nghiên
cứu, học thuật, sáng tác

+ Là một trong những nhà văn hiện thực
xuất sắc chuyên viết về nông dân trước CMT8

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

- GV đọc mẫu một đoạn sau đó gọi 1
vài em đọc tiếp ( yêu cầu: đọc chính
xác, có sắc thái biểu cảm, nhất là khi
đọc ngơn ngữ đối thoại của các nhân
vật )

- Giải thích từ khó

- VB Tức nước vỡ bờ là đoạn trích trong tiểu thuyết

Tắt đèn nổi tiếng của vh hiện thực phê phán Việt
Nam giai đoạn 30 – 45

(?) Hãy dựa vào lí thuyết về sự thống nhất chủ đề
trong vb để chứng minh cho sự chính xác của tiêu
đề Tức nước vở bờ ?

+Các phần nội dung liên quan trong vb : chị Dậu bị
áp bức cùng quẫn , buộc phải phản ứng chống lại
cai lệ và người nhà lí trưởng ; Thể hiện đúng tư
tưởng của vb : Tức nước vỡ bờ

(?) Từ tên gọi của vb , có thể xác định nhân vật
trung tâm của đoạn trích này ntn? ( Chị Dậu)
(?) Có thể chia đoạn trích này thành
mấy phần , nêu nội dung từng phần ?
( 2 phần )

HD phân tích VB

(?)Tình thế của Chị Dậu khi bọn tay sai
xông đến như thế nào?

-Giữa vụ sưu thuế căng thẳng, quan sắp về tận làng
để đốc thuế, bọn tay sai càng hung hăng xông vào
nhà những người chưa nộp thuế đánh trói mang ra
đình cùm kẹp. Chị Dậu phải bán cả con, đàn chó
mới đẻ và gánh khoai cuối cùng mới đủ suất sưu
choanh Dậu để cứu chồng đang ốm yếu, bị đánh

đập từ đình về. Nhưng có nguy cơ anh Dậu lại bị
bắt nữa vì chưa có tiền nộp sưu cho người em đã
chết

(?) Cách chị Dậu chăm sóc người chồng
ốm yếu diễn ra như thế nào ?

(?) Hình dung của em về con người chị Dậu từ
những lời nói và cử chỉ đó ntn?

(?) Việc chị Dậu chỉ có bát gạo hàng xóm cho
để chăm sóc anh Dậu ốm yếu bị hành hạ giữa
vụ sưu thuế gợi cho em những cảm nghĩ gì về
tình cảnh của người nông dân nghèo trong xã
hội cũ và phẩm chất của họ?

Gọi hs đọc phần 2

(?) Trong phần hai của vb xuất hiện
nhân vật nào đáng chú ý nhất(?) Vì
sao? Từ chú thích của sgk, em biết gì về
chức phận của nhân vật này ?

(?) Tg đã khắc hoạ hình ảnh cai lệ bằng
những chi tiết điển hình nào ?

(?) Qua đó nhận xét nghệ thuật khắc
họa nhân vật của tác giả - Kết hợp tả
các chi tiết điển hình về bộ dạng , lời
nói , hành động để khắc hoạ nhân vật

(?) Từ đó một tính cách ntn được bộc lộ
ở tên cai lệ ?

- “ Tức nước vỡ bờ” là một đoạn trích chương
XVIII của tiểu thuyết “ Tắt Đèn”.

2. Đọc, giải thích từ khó

3. Thể loại, PTBĐ:Tiểu thuyết (tác phẩm); tự sự,
miêu tả, biểu cảm, nghị luận.

4. Bố cục : 2 phần (Bảng phụ)

+ Từ đầu đến ngon miệng hay không –> cảnh buổi
sáng ở nhà chị Dậu ;

+ đoạn còn lại – Cuộc đối mặt với bọn cai lệ –>
người nhà lí trưởng

II. PHÂN TÍCH :

1. Tình thế chị Dậu khi bọn tay sai xông đến:
-Vô cùng nguy ngập: phải tìm mọi cách để cứu
chồng (quan đốc thuế nhưng khơng cịn gì để bán,
anh Dậu ốm yếu nhưng có nguy cơ lại bị đánh trói.
chị phải làm sao để bảo vệ được chồng)

-> Chị Dậu là người vợ rất mực thương yêu chồng.

2. Chị Dậu đương đầu với bọn cai lệ và người

nhà lí trưởng:

+ Cai lệ: - Là tên tai sai chuyên nghiệp, là công
cụ bằng sắt đắc lực của cái trật tự xã hội tàn bạo
thực dân phong kiến

- Gõ đầu roi xuống đất, ……….ngược hai mắt ;
- Vẫn gịong hầm hè, ……… trói anh Dậu .

-> Kết hợp kể tả các chi tiết điển hình về cử chỉ,
hành động, lời nói nhằm khắc họa tính cách nhân
vật: hống hách, thô bạo, không nhân tính- hiện
thân của xã hội phong kiến đươlng thời.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Qua nhân vật cai lệ em hiểu ntn về chế
độ xã hội đương thời và thái độ của tác
giả đối với XH đó?

(?) Trước sự tàn bạo, hống hách, khơng
cịn nhân tính của tên cai lệ như thế thì
chị Dậu đối phó với bọn tay sai để bảo
vệ chồng bằng cách nào ?

Phân tích diễn biến tâm li và hành động
của chị Dậu trong đoạn này.

(?) Tác giả đã dùng biện pháp nghệ
thuật gì ? ( Tương phản ) Sự tương
phản đó có hợp lý khơng? Vì sao? (Đó
chính là một quy luật hợp với tự nhiên:

có áp bức thì có đấu tranh)

(?) Do đâu mà chị Dậu có sức mạnh lạ
lùng khi quật ngã 2 tên tay sai như
vậy ? ( đó là lịng căm hờn mà cái gốc
của nó chính là lịng u thương )
(?) Nhà văn Nguuyễn Tuân cho rằng :
với tác phẩm Tắt đèn , Ngô Tất Tố đã
xui người nông dân nổi loạn . Nên hiểu
thế nào về nhận định này ?(HSTL)
->Bằng hành động chống trả quyết liệt của chị dậu
nhà văn tuy chưa chỉ ra được con đường đấu tranh
cách mạng tất yếu của quần chúng nhưng nhà văn
đã xui người nông dân nổi loạn bởi sự nhận ra con
đường sống duy nhất của quần chúng bị áp bức là
con đường đấu tranh tự giải phóng mình…

- Em hiểu như thế nào về nhan đề của
vb này? Nghệ thuật nổi bật?

Hd tổng kết

- Hãy phân tích những nghệ thuật đặc
sắc của đoạn trích.

- Ngịi bút miêu tả linh hoạt sống động.
Đoạn trích cho em thấy được những
điều gì?

HS đọc ghi nhớ –GV chốt ý.

phong kiến đương thời
+ Chị Dậu :

- Lúc đầu cố van xin tha thiết, khơi gợi từ tâm của
ông cai. ( nhưng tên cai lệ khơng thèm để ý mà nó
vẫn cố ép chị Dậu vào bước đường cùng )

- Sau đó liều mạng cự lại:

+ bằng lí lẽ (Chồng tơi đau ốm ơng khơng được
phép hành hạ" (nói ra cái đạo tối thiểu của con
người)

->Thay đổi cách xưng hô->Vị thế ngang hàng với
kẻ thù.

+ bằng vũ lực (vì bị hắn tát vào mặt và xơng lên
trói anh Dậu, hăn bất chấp đạo lí) chị nghiến hai
hàm răng "Mày trói ngay chồng ..."



Cách xưng hơ hết sức đanh đá thể hiện lịng căm
hờn khinh bỉ tột độ



sức mạnh ghê gớm và tư thế ngang tàng xuất phát
từ lòng thương chồng và lòng căm hờn bọn TDPK

*Chị Dậu là người mộc mạc hiền dịu, đầy lịng
vị tha, biết nhẫn nhục chịu đựng, có sức sống
mạnh mẽ, tinh thần phản kháng.

→ Sự thấu hiểu, cảm thơng sâu sắc của tác giả
với tình cảnh cơ cực, bế tắc của người nông dân.

III. TỔNG KẾT:
1. Nghệ thuật:

- Tạo tình huống truyện có tính kịch Tức nước vỡ 
bờ..

- Kể chuyện, miêu tả nhân vật chân thực, sinh
động ( ngoại hình, ngơn ngữ, hành động, tâm lí…)
2. Ý nghĩa: Với cảm quan nhạy bén, nhà văn Ngô
Tất Tố đã phản ánh hiện thực về sức phản kháng
mãnh liệt chống lại áp bức của những người nông
dân hiền lành, chất phác.

4. Củng cố : Em hiểu như thế nào về nhan đề “Tức nước vỡ bờ”được đặt cho đoạn trích ?
Theo em đặt như vậy có thoả đáng khơng ? Vì sao?

5. Dặn dị: - Học thuộc ghi nhớ , tóm tắt đoạn trích. Soạn bài mới.

********************************************************

Tiết 10 Ngày soạn: 03.9.2018

Tập làm văn

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

A. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:Giúp hs:

1. Kiến thức: Khái niệm đoạn văn, từ ngữ chủ đề, câu chủ đề, mối quan hệ giũa các câu
trong một đoạn văn .

2. Kĩ năng:

- Nhận biết được từ ngữ chủ đề, câu chủ đề, mối quan hệ giữa các câu trong một đoạn văn
đã cho.

- Hình thành chủ đề, viết các từ ngữ và câu chủ đề, viết các câu liền mạch theo chủ đề và
quan hệ nhất định.

- Trình bày một đoạn văn theo kiểu qui nạp, diễn dịch, song hành.
3. Thái độ : Ý thức học tập tốt

B. CHUẨN BỊ

GV: - Giáo án; - Bảng phụ

- Dự kiến các hình thức phương pháp dạy học tích cực: động não, viết sáng tạo, thảo
luận nhóm

HS: Soạn bài

C. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP: 
1. ỔN định tổ chức

2. Kiểm tra bài cũ : Phần mở bài và phần thân bài có nhiệm vụ gì? Nội dung phần thân
bài thường được trình bày ntn? Từ bố cục đó cho thấy một bài văn có thể viết liền một mạch
được khơng?

3. Bài mới:

Hoạt động 1: Giới thiệu bài:

Ơ lớp 6 và 7 các em đã học cách viết đoạn văn trong các kiểu VB: Đoạn
văn tự sự, đoạn văn miêu tả, đoạn văn nghị luận. Tiết này chúng ta sẽ đi vào XD đoạn văn
trong VB để phát huy tính tích cực chủ động của các em trong cách viết đoạn văn.

Hoạt động 2: HD tìm hiểu bài mới
Hd Hs tìm hiểu khái niệm đoạn văn
-GV treo BP.

HS đọc vb về Ngô Tất Tố và trả lời câu hỏi:
(?) Văn bản trên gồm mấy ý? mỗi ý được viết
thành mấy đoạn văn?

(?) Dấu hiệu hình thức nào có thể giúp em
nhận biết đoạn văn ?

(?) Vậy theo em đoạn văn là gì ?

- Đơn vị trực tiếp tạo nên vb ; Về hình thức :
viết hoa lùi đầu dịng và có dấu chấm xuống
dịng

- Về nội dung : thường biểu đạt một ý tương

đối hoàn chỉnh

GV chốt : đoạn văn là đơn vị trên câu , có vai
trị quan trong việc tạo lập vb

HD tìm hiểu từ ngữ và câu trong đoạn văn 
(?) Đọc thầm vb trên và tìm các từ ngữ chủ đề
cho mỗi đoạn? (đoạn 1: Ngô Tất Tố; đoạn 2:
Tác phẩm Tắt đèn)

Đọc thầm đoạn văn 2 và trả lời câu hỏi :
(?) ý khái quát bao trùm cả đoạn văn là gì ?
Câu nào trong đoạn văn chứa ý khái quát ấy ?
(?) Câu chứa đựng ý khái quát của đoạn văn
được gọi là câu chủ đề . Em có nhận xét gì về
câu chủ đề ?

I. THẾ NÀO LÀ ĐOẠN VĂN ?
1. Ví dụ: (SGK)

VB trên gồm 2 ý, mỗi ý được viết thành
một đoạn văn.

- Đoạn văn là đơn vị trực tiếp tạo nên vb ,
bắt đầu bằng chữ viết hoa lùi đầu dòng , kết
thúc bằng dấu chấm xuống dòng và thường
biểu đạt một ý tương đối hoàn chỉnh . Đoạn
văn thường do nhiều câu tạo thành

2. Kết luận: Ghi nhớ (SGK)

II. TỪ NGỮ & CÂU TRONG Đ.VĂN 
1.Từ ngữ chủ đề vả câu chủ đề của đoạn
văn:

- VD: SGK
- Nhận xét:

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

(?) Qua đó em hiểu từ chủ đề và câu chủ đề là
gì ? Chúng đóng vai trị gì trong vb? (Ghi nhớ
sgk)

* GV u cầu hs tìm hiểu 2 đoạn văn trong vb
ở mục I.sgk và đoạn văn ở mục II,2 sgk , sau
đó trả lời các câu hỏi :

(?) Cho biết đoạn văn nào có câu chủ đề và
đoạn văn nào khơng có câu chủ đề . Vị trí của
câu chủ đề trong mỗi đoạn văn ?

(?) Cho biết cách trình bày ý ở mỗi đoạn văn ?
Từ đó em rút thêm kết luận gì cho bài học
hơm nay?

HS đọc ghi nhớ-GV chốt ý.

HD luyện tập

(?) Em hãy nêu yêu cầu bài tập 1 ?

(?) Nêu yêu cầu của bài tập 2 ? ( HSTLN)
GV thu bảng nhóm –nhận xét

(?) Bài tập 3 yêu cầu chúng ta điều gì ?
(HSTLN)

+ Câu chứa ý khái quát : Tắt đèn là tác
phẩm tiêu biểu nhất của Ngô Tất Tố

* Ghi nhớ: SGK

2. Cách trình bày nội dung đoạn văn
VD(SGK)

- đoạn 1 , mục I : khơng có câu chủ đề
- đoạn 2 , mục I và đoạn 2 II : có câu chủ đề
+ Vị trí của câu chủ đề :

- đoạn 2 mục I : câu chủ đề nằm ở đầu đoạn
- đoạn 2 mục II : câu chủ đề nằm ở cuối
đoạn

Cách trình bày ý:

+ Đoạn 1 : theo cách song hành
+ Đoạn 2, mục I ,: theo kiểu diễn dịch
+ Đoạn II, 2 , theo cách quy nạp

- Các câu trong đoạn văn có nhiệm vụ triển
khai và làm sáng tỏ chủ đề của đoạn văn

bằng phép diễn dịch , quy nạp , song hành
*Ghi nhớ(SGK)/36

III. LUYỆN TẬP :

Bài tập 1 : Văn bản có 2 ý, mỗi ý được
diễn đạt thành một đoạn văn

Bài tập 2 : phân tích cách trình bày nội
dung trong đoạn văn

- đoạn a : diễn dịch ; đoạn b: song hành ;
đoạn c : song hành

Bài tập 3 :

Diễn dịch : Lịch sử ta đã có nhiều cuộc
kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu
nước của dân ta , đó là những cuộc đấu
tranh vĩ đại chống giặc ngoịa xâm như :
khởi nghĩa bà Trưng , khởi nghĩa nông dân
Tây Sơn … và gần đây nhất là hai cuộc
kháng chiến chống thực dân pháp và đế
quốc Mĩ của dân tộc ta

4. Củng cố : đoạn văn là gì ? các câu trong đoạn văn có nhiệm vụ gì ? Hãy phân biệt điểm
khác nhau giữa các đoạn văn quy nạp, diễn dịch, song hành, móc xích.

5. Dặn dị:- Học thuộc ghi nhớ sgk ; làm hết bài tập còn lại 
Học bài để tiết sau kiểm tra : viết bài TLV 2 tiết.

**************************************************************

Tiết 11,12 Ngày soạn: 05.9.2018

Ngày kiểm tra: