Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 29 - Tiết 109: Sống chết mặc bay

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TuÇn: 29 TiÕt: 109. Ngµy so¹n: 8 / 3 / 2012 Ngµy d¹y: / 3 / 2012. sèng chÕt mÆc bay. Ph¹m Duy Tèn. i. Môc tiªu: Sau tiÕt häc, häc sinh n¾m ®­îc: 1. KiÕn thøc: - Sơ lược hiểu về tác giả Phạm Duy Tốn, và văn bản. - Bước đầu thấy được hiện thực về tình cảnh khốn khổ của nhân dân trước thiên tai trước cảnh đê sắp vỡ. - Nắm được thành công trong việc sử dụng nghệ thuật tương phản, tăng cấp của tác giả; 2. Kü n¨ng: - Rèn kĩ năng đọc theo vai, thể hiện được giọng điệu của nhân vật; - RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch t×nh huèng, diÔn biÕn cña truyÖn; 3. Gi¸o dôc: - Giáo dục ý thức tự giác, tinh thần trách nhiệm trước hoàn cảnh khách quan. ii. ChuÈn bÞ: - Gv: TLTK, m¸y chiÕu; - Hs: soạn bài, đọc trước tp. iii. phương pháp – kĩ thuật - Vấn đáp, tái hiện, phân tích, cắt nghĩa, trực quan, nêu và giải quyết vấn đề, tư duy. iv. tổ chức các hoạt động dạy học: 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Em hãy nêu những quan niệm về ý nghĩa văn chương của Hoài Thanh ? ? Học xong vb "ý nghĩa ..." em có những cảm nhận thêm gì về ý nghĩa văn chương. 3. Bµi míi: Tục ngữ cã c©u "sống chết mặc bay, tiền thầy bá tói", c©u tục ngữ nãi về th¸i độ v« tr¸ch nhiệm 1 cách trắng trợn của 1 viên quan phụ mẫu, trong một lần hộ đê. Câu chuyện đặc sắc đã đ­ợc ngßi bót hiện thực và nh©n đạo Phạm Duy Tốn kể lại nh­ một màn kịch bi - hài rất hấp dẫn. Hoạt động dạy - học Néi dung I. t×m hiÓu chung: - Dùa vµo phÇn chó thÝch, h·y nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c gi¶ Ph¹m Duy Tèn ? (ThÓ lo¹i v¨n xu«i, truyÖn ng¾n xuÊt hiÖn ë nước ta từ lâu. Đó là những truyện ngắn trung đại mà các em đã học ở chương trình Ngữ văn lớp 6. Truyện ngắn hiện đại Việt Nam bắt đầu h×nh thµnh chñ yÕu tõ ®Çu thÕ kû XX.). 1. T¸c gi¶: - Phạm Duy Tốn (1883-1924), quª Th­ờng TÝn, Hà T©y. - ¤ng là 1 c©y bót tiªn phong và xuất sắc của khuynh h­ớng hiện thực ở những năm đầu TK XX. - Truyện ngắn của «ng chuyªn về phản ¸nh hiện thực XH. 2. V¨n b¶n: - Sáng tác 7.1918. - "Nh­ b«ng hoa ®Çu mïa cña truyÖn ng¾n hiện đại VN". II. đọc, hiểu văn bản:. - GV Hd đọc Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> + Giäng kÓ - t¶ cña t¸c gi¶. + Giäng h¸ch dÞch cña quan phô mÉu. + Giọng sợ sệt, khúm lúm của thầy đề, dân phu. - Hs t×m hiÓu chó thÝch - Gv cho Hs tìm hiểu về phép tương phản và t¨ng cÊp. - Theo em v¨n b¶n nµy gåm mÊy ®o¹n? ý nghÜa mçi ®o¹n?. ? Cảnh đê sắp vỡ được tác giả miêu tả vào thêi gian nµo? Thêi gian Êy cã ý nghÜa g× ? ? Không gian lúc đó như thế nào. ? Đê vỡ ở địa điểm nào? Tình trạng đê ra sao ?Tại sao tác giả không nói rõ tên địa ®iÓm? ? Hình ảnh người dân được miêu tả trong cảnh đê sắp vỡ qua những chi tiết nào. Họ ®ang r¬i vµo t×nh c¶nh nh­ thÕ nµo? ? Trong cảnh đê sắp vỡ có những âm thanh nào? Những âm thanh đó nói lên điều gì ? ? Sức lực của người dân có được đền đáp không? Chi tiết nào cho em thấy điều đó? (Không: trời vẫn mưa tầm tã, nước dưới sông cuồn cuộn bốc lên, sức người khó địch nổi với sức trời, thế đê không cự nổi thế nước) ? Những chi tiết đó cho ta thấy điều gì. ? Hãy chỉ ra phép tương phản và phép tăng cÊp trong phÇn 1 cña truyÖn. T¸c dông cña hai phép NT đó trong việc miêu tả cảnh đê s¾p vì.. 1. §äc, chó thÝch: + Giäng kÓ - t¶ cña t¸c gi¶. + Giäng h¸ch dÞch cña quan phô mÉu. + Giọng sợ sệt, khúm lúm của thầy đề, d©n phu. - Chó thÝch. 2. Bè côc: 3 phần. - Cảnh đê sắp vỡ ( tõ ®Çu->háng mÊt ). - Cảnh hộ đê ( tiếp -> ®iÕu mµy). - Cảnh đê vỡ ( phần còn lại ). 3. Phân tích: a. Cảnh đê sắp vỡ: - Thời gian: Gần một giờ đêm -> khuya kho¾t, t¨ng thªm khã kh¨n. - Không gian: Trời mưa tầm tã, nước sông NhÞ Hµ lªn to -> thiªn tai d÷ déi. - §Þa ®iÓm: Khóc s«ng lµng X, phñ X hai ba đoạn đã thẩm lậu -> Tác giả muốn ng­ời đọc hiểu c©u chuyện này kh«ng chỉ xảy ra ở 1 nơi mà cã thể là phổ biến ở nhiều nơi. - Người dân: hàng trăm nghìn người, từ chiều đến giờ, kẻ thì thuổng… như chuột lét -> t×nh c¶nh khèn khæ, th¶m h¹i. - Âm thanh: trống đánh liên thanh, ốc thổi vô hồi, tiếng người xao xác gọi nhau -> sự nhèn nh¸o, c¨ng th¼ng. -> Sự bất lực của sức người trước sức trời, sự yếu kém của thế đê trước thế nước, tình c¶nh ngµy cµng khèn khæ h¬n.. + Tương phản: sức người với sức trời, thế đê với thế nước. + Tăng cấp: người mệt lử, trời mưa tầm tã vẫn mưa tầm tã trút xuống, nước lên to nước cuồn cuộn bốc lên Gv chuyển ý: Vậy trước tình cảnh đó, các => Thiªn tai ®ang tõng lóc gi¸ng xuèng, ®e quan l¹i, chÝnh quyÒn ë ®©u, lµm g×? t¹i sao doạ cuộc sống của người dân. lại không ra chỉ đạo và chăm lo cùng dân? TiÕt sau chóng ta sÏ t×m hiÓu. 4. Cñng cè: - Cảnh đê sắp vỡ được tác giả miêu tả như thế nào? Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để làm rõ cảnh đó? 5. Hướng dẫn học bài ở nhà: - Học, nắm vững nội dung đã học; Tiếp tục tìm hiểu hai đoạn còn lại, đọc kĩ và trả lời các c©u hái trong sgk; + Tìm hiểu cảnh người dân hộ đê với cảnh quan phụ mẫu và các quan trong đình từ đó rút ra nhận xét về thái độ, hành vi của quan trước hoàn cảnh của người dân; + Thái độ của tác giả qua tác phẩm này; cảm nhận của em về tác phẩm: tình cảnh của người dân, thái độ của quan… Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TuÇn: 29 TiÕt: 110. Ngµy so¹n: 8 / 3 / 2012 Ngµy d¹y: / 3 / 2012. sèng chÕt mÆc bay (TiÕp theo). Ph¹m Duy Tèn. i. Môc tiªu: Sau tiÕt häc, häc sinh n¾m ®­îc: 1. KiÕn thøc: - Tiếp tục thấy được hiện thực về tình cảnh khốn khổ của nhân dân trước thiên tai trước cảnh đê sắp vỡ và sự vô trách nhiệm của bọn quan lại dưới chế độ cũ. - Nắm được những thành công về nghệ thuật tương phản, tăng cấp của tác giả trong truyện ng¾n Sèng chÕt mÆc bay – mét trong nh÷ng tp ®­îc coi lµ më ®Çu cho thÓ lo¹i truyÖn ng¾n VN hiện đại, nghệ thuật xây dựng tình huống truyện nghịch lí. 2. Kü n¨ng: - RÌn kÜ n¨ng ph©n tÝch t×nh huèng, diÔn biÕn cña truyÖn; 3. Gi¸o dôc: - Thái độ lên án cái ác, thái độ vô trách nhiệm trước sự an nguy của người khác, đặc biệt là người dân; - Giáo dục ý thức tự giác, tinh thần trách nhiệm trước hoàn cảnh khó khăn. ii. ChuÈn bÞ: - Gv: TLTK, m¸y chiÕu; - Hs: soạn bài, đọc trước tp. iii. phương pháp – kĩ thuật - Vấn đáp, tái hiện, phân tích, cắt nghĩa, trực quan, nêu và giải quyết vấn đề, tư duy. iv. tổ chức các hoạt động dạy học: 1. ổn định tổ chức. 2. KiÓm tra bµi cò: ? Tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để miêu tả cảnh đê sắp vỡ? Hãy chỉ rõ và cho biết tác dụng của biện pháp nghệ thuật đó? 3. Bµi míi: Hoạt động dạy - học Néi dung 3. Ph©n tÝch (tiÕp) b. Cảnh ngoài đê và trong đình trước khi ? PhÇn 2 cña v¨n b¶n ®­îc chia lµm mÊy đê vỡ: c¶nh nhá ( 2 c¶nh ) * Cảnh ngoài đê: ? Em hãy tìm chi tiết miêu tả cảnh ngoài đê. + Con dân đang chân lấm tay bùn, trăm lo Chi tiết đó cho ta thấy cảnh ngoài đê ntn ? ngh×n sî, ®em søc lùc mµ chèng chäi víi mưa to nước lớn. -> Ngoài đê là cảnh nhốn nháo, lo sợ, bất lực của người dân khi đê sắp vỡ. * Cảnh trong đình: ? §×nh n»m ë vÞ trÝ nµo. §ã lµ mét vÞ trÝ ra - Vị trí: trên mặt đê -> cao, vững chãi, sao? nước to cũng không việc gì. ? Không khí, quang cảnh trong đình được - Không khí, quang cảnh: đèn thắp sáng miªu t¶ qua nh÷ng chi tiÕt nµo. trưng, nha lệ lính tráng, kẻ hầu người hạ đi l¹i rén rµng, tÜnh mÞch, nghiªm trang, nhµn nh·, ®­êng bÖ, nguy nga; ? Khi miêu tả cảnh trong đình t/g đã chú ý - Hình ảnh quan phụ mẫu hộ đê: lµm næi bËt h×nh ¶nh cña ai. + T­ thÕ: uy nghi chÔm chÖn ngåi, tay tr¸i Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> ? Em h·y t×m chi tiÕt miªu t¶ vÒ t­ thÕ cña quan phô mÉu. ? Đi hộ đê quan mang theo những đồ dùng gì. Đó là những thứ đồ dùng ntn ? ? Nhiệm vụ của quan đến làng X làm gì? Nh­ng thùc chÊt quan ®ang lµm g× trong đình? - Gv b×nh ? Khi có người vào bẩm báo đê sắp vỡ thái độ của quan như thế nào. ? Khi có người báo đê vỡ rồi thái độ của quan ra sao. ? Qua những chi tiết đó em thấy quan hiện lên là một con người ntn. ? Tác giả đã sử dụng những biện pháp NT nµo trong ®o¹n v¨n nµy. T¸c dông cña nh÷ng NT đó. - Gv ph©n tÝch kÜ mét sè chi tiÕt: c¶nh trong đình và ngoài đê hoàn toàn trái ngược nhau.. ? Trong khi quan ï v¸n bµi th× nh©n d©n l©m vµo t×nh c¶nh nh­ thÕ nµo. ? Em có nhận xét gì về thái độ của t/g thể hiÖn trong v¨n b¶n.. ? Nêu nét nghệ thuật đặc sắc của vb.. dựa gối xếp, chân phải duỗi thẳng để người nhµ quú mµ g·i; + §å dïng: b¸t yÕn hÊp ®­êng phÌn, tr¸p đồi mồi, ngăn bạc đầy trầu vàng, cau đậu, ống thuốc bạc, đồng hồ vàng, dao chuôi ngà; -> đồ dùng sang trọng + Nhiệm vụ: hộ đê nhưng thực chất quan đang đánh tổ tôm trong đình cùng nha lại mặc kệ đê sắp vỡ, mặc kệ người dân đang l©m vµo c¶nh vÊt v¶, lÇm than. + Thái độ khi đê sắp vỡ: gắt, mặc kệ, đánh bµi tiÕp; + Thái độ khi đê vỡ: quát tháo, vẫn đánh bµi tiÕp, h¹nh phóc khi v¸n bµi ï. -> Quan là một người vô trách nhiệm, sống sa hoa, táng tân lương tâm. => NT: tương phản, tăng cấp, liệt kê, kể xen lêi b×nh t« ®Ëm b¶n chÊt lßng lang d¹ thó, v« tr¸ch nhiÖm cña tªn quan phô mÉu và sự cảm thương cho sự lầm than, khốn cùng của người dân. c. Cảnh đê vỡ: + Nước tràn lênh láng, xoáy thành vực sâu + Nhµ cöa tr«i b¨ng; + Lóa m¸ ngËp hÕt; => Người dân lâm vào cảnh nghìn sầu mu«n th¶m. - Thái độ tác giả: mỉa mai, phê phán những kẻ có quyền thế nhưng vô lương tâm như quan phụ mẫu, lòng thương cảm đối với nd. 4. Tæng kÕt a. NghÖ thuËt. - Kết hợp 2 phép tương phản và tăng cấp - Sd phÐp liÖt kª - KÓ xen lêi b×nh b. Néi dung: Ghi nhí ( sgk/ 83 ). ? ND kh¸i qu¸t cña v¨n b¶n. - Hs đọc GN 4. Cñng cè: ? Chỉ ra phép tương phản và phép tăng cấp trong truyện Sống chết mặc bay của tác giả. ? Em cảm nhận như thế nào về thái độ, hành vi của quan lại, đặc biệt là quan phụ mẫu trước cảnh đê sắp vỡ, đê vỡ? Từ đó em thấy người dân ở trong hoàn cảnh như thế nào? 5. Hướng dẫn học ở nhà: - Tãm t¾t truyÖn, n¾m ND vµ NT cña truyÖn. - Lµm BT 1,2 ( sgk/ 83 ) - Xem trước bài: Cách làm bài văn lập luận giải thích. - Hs yếu: đọc kĩ lại truyện, học bài trong vở ghi.. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>