Tuần 24. Chiếc thuyền ngoài xa

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1>

<b>Ngày soạn Ngày ơn thi : </b>

<b>Chiếc thuyền ngồi xa ( Ngun Minh Ch©u )</b>

* Chun đề này nhằm giúp các em củng cố các vấn đề cơ bản xoay quanh tác phẩm Chiếc
thuyền ngồi xa :

- Tình huống nhận thức độc đáo

- Đổi mới trong cách nhìn hiện thực và con người của Nguyễn Minh Châu.
- Nghệ thuật tự sự đặc sắc.

<b>1 – Nhà văn Nguyễn Minh Châu</b>

- Nguyễn Minh Châu (1930 – 1989) quê huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Đầu năm 1950,
ông gia nhập quân đội, theo học Trường Sĩ quan Lục quân Trần Quốc Tuấn. Từ 1952 – 1958,
ông công tác và chiến đấu tại Sư đồn 320. Năm 1962, ơng về Phịng Văn nghệ qn đội, sau
chuyển sang tạp chí Văn nghệ Quân đội.

- Tác phẩm chính : tiểu thuyết Cửa sơng (1967), tiểu thuyết Dấu chân người lính (1972),
tập truyện ngắn Bến quê (1985), Chiếc thuyền ngoài xa (1987)…

- Nguyễn Minh Châu được coi là một trong những cây bút tiên phong của Văn học Việt
Nam thời kì đổi mới. Ơng “thuộc trong số những nhà văn mở đường tinh anh và tài năng nhất
<i>của văn học ta hiện nay” (Nguyên Ngọc). Năm 2000 ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh</i>
về văn học nghệ thuật.

- Phong cách : Trước thập kỉ 80, ông là cây bút sử thi có thiên hướng trữ tình lãng mạn.
Sau thập kỉ 80, ông chuyển sang cảm hứng thế sự với những vấn đề đạo đức và
triết lí nhân sinh.

<b>2 – Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa</b>
<b>a. Hoàn cảnh ra đời</b>

Truyện ngắn Chiếc thuyền ngoài xa (1983) in đậm phong cách tự sự - triết lí của Nguyễn
Minh Châu. Với ngơn từ dung dị đời thường, truyện kể lại chuyến đi thực tế của một nghệ sĩ
nhiếp ảnh và những chiêm nghiệm sâu sắc của ơng về nghệ thuật và cuộc đời.

<b>b. Tóm tắt</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

- Nghĩa tường minh:

+Chiếc thuyền ngoài xa – cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh.

+Chiếc thuyền ngoài xa – hiện thực nhọc nhằn cay đắng của người dân chài.

- Nghĩa hàm ẩn: Nhan đề nói lên quan niệm về mối quan hệ giữa nghệ thuật và hiện thực cuộc
sống:

+ Nghệ thuật phải gắn bó với cuộc đời, phải là tiếng nói trung thực, thấu hiểu về số phận con
người

+ Người nghệ sĩ không chỉ miêu tả bề ngoài mà phải đi sâu khám phá bản chất bên trong. Cần
có cái Tâm, cái nhìn sâu sắc trước cuộc đời.

<b>d. Tình huống nhận thức => giây phút giác ngộ chân lý của nhân vật</b>

+ Với Đẩu, sau việc người đàn bà được mời đến toà án huyện để giải quyết bi kịch gia đình,
anh “ngộ” ra những nghịch lý của đời sống: không phải mọi vấn đề của đời sống đều có thể áp
dụng luật, dù là có lý, có tình

+ Đây cũng là sự vỡ ra của Phùng: về “độ chênh” giữa cái đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh với
cuộc sống nhọc nhằn, cơ cực của gia đình dân chài trên con thuyền mà anh lấy làm tâm điểm
cho bức ảnh nghệ thuật.

Anh ngộ ra nhiều điều về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc đời.
<b> e. Quan điểm nghệ thuật của NMC trong chiếc thuyền ngoài xa </b>

NMC dựng nên sự đối lập giữa hình ảnh chiếc thuyền trên bức tranh nghệ thuật và
tấn bi kịch của gia đình ngư dân bên trong chiếc thuyền đẹp đẽ đó , nhà văn thể hịên rõ quan
điểm nghệ thuật của mình : nghệ thuật chân chính bao giờ cũng bắt nguồn từ cuộc sống ; tài
năng và tấm lòng người nghệ sĩ là những nhân tố không thể thiếu được trong sáng tạo nghệ
thuật

<b>1 – Tình huống truyện</b>

Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngồi xa” thể hiện một bài học đúng đắn về cách nhìn nhận
cuộc sống và con người : một cách nhìn đa dạng nhiều chiều, phát hiện ra bản chất thật sau vẻ
đẹp bên ngoài của hiện tượng. Đồng thời tác phẩm in đậm phong cách tự sự - triết lí của
Nguyễn Minh Châu : với cách khắc họa nhân vật, xây dựng cốt truyện độc đáo và sáng tạo.
Nhất là nhà văn đã xây dựng được một tình hng truyện khá đặc sắc, mang tính nhận thức
khám phá về đời sống.

<b>Tình huống trong truyện ngắn là tình huốn mang tính nhận thức và khám phá của</b>
<b>nghệ sĩ nhiếp ảnh tên Phùng về nghệ thuật và cuộc sống. </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<i>khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hoà và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và tồn</i>
<i>bích…”. Quả thực, bức ảnh “Chiếc thuyền ngoài xa” này là một vẻ đẹp mà cả đời bấm máy có</i>
lẽ Phùng chỉ có diễm phúc bắt gặp một lần. Trong giây phút bối rối ấy, Phùng tưởng chính mình
“vừa khám phá thấy cái chân lí của sự tồn thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần
<i>của tâm hồn”. Giây phút ngập tràn hạnh phút ấy, anh như cảm thấy tâm hồn được gột rửa, thanh</i>

lọc trở nên trong trẻo, tinh khôi. Nhất là anh sung sướng nghĩ rằng mình đã khám phá ra cái tận
thiện tận mĩ. Anh cảm thấy “ Bản thân của cái đẹp chính là đạo đức”. Đó chính là sự khám phá,
cảm nhận và nhận thức của người nghệ sĩ về “ bản thân của cái đẹp ” ?

<b>Thứ hai, đó là tình huống người nghệ sĩ Phùng đã kinh ngạc khi chứng kiến cảnh</b>
<b>người đàn ông đánh vợ dã man bên bờ biển. Khi cái thuyền ngư phủ đẹp như mơ kia tiến vào</b>
bờ thì Phùng bàng hồng phát hiện ra sự thật của cuộc sống. Bước ra là một người đàn bà mệt
mỏi, cam chịu và một lão đàn ông dữ dằn, ác độc, coi việc đánh vợ như là phương cách giải tỏa
những uất ức khổ đau : “Lão đàn ông lập tức trở nên hùng hổ, mặt đỏ gay, lão rút trong người
<i>ra một chiếc thắt lưng…lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt lưng quật tới</i>
<i>tấp vào người đàn bà, lão vừa đánh vừa thờ hồng hộc, hai hàm răng nghiến ken két</i>…” và một
thằng con trai phản ứng quyết liệt với cha để bảo vệ mẹ “<i>Thằng bé chạy một mạch,sự giận dữ</i>
<i>căng thẳng…lập tức nhảy xổ vào cái lão đàn ông...liền dướn thẳng người vung chiếc khóa sắt</i>
<i>quật vào giữa khn ngực lão đàn ông”. Lúc ấy Phùng từ hết sức “ngạc nhiên”, “đứng há hốc</i>
<i>mồm ra..”, đến sửng sốt và không thể nào chấp nhận được. Niềm tin về cuộc sống trong anh bị</i>
đổ vỡ, anh cảm thấy : sự thật trớ trêu, ngang trái, bi kịch trong gia đình thuyền chài kia là thứ
thuốc rửa quái đản làm những thước phim huyền diệu mà anh dày công sáng tạo bỗng hiện hình
một sự thật cuộc sống xót xa. Nghịch lí ấy đặt ra vấn đề đối với người nghệ sĩ đó là phải nhìn
cuộc đời một cách tồn diện, đa chiều, về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống. “<i>Nghệ</i>
<i>thuật không nên là ánh trăng lừa dối ” (Nam Cao).</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4>

chiến đấu giải phóng miền Nam khỏi nanh vuốt quân xâm lược nhưng lại không thể nào giải
phóng được số phận của người đàn bà bất hạnh kia ! Qua câu chuyện của người đàn bà, Phùng
càng thấm thía : khơng thể đơn giản trong cái nhìn về cuộc đời và con người. Con người, nhất là
người nghệ sĩ cần phải nhìn nhận cuộc sống một cách sâu sắc hơn. Đồng thời phải có sự cảm
thơng chia sẻ với họ.

Người đàn bà hàng chài khơng có tên ,một người vô danh như biết bao người đàn bà
vùng biển khác. Thấp thoáng trong người đàn bà ấy là bóng dáng của biết bao người phụ nữ
Việt Nam nhân hậu, bao dung, giàu đức hi sinh. Người đàn bà ấy thật đáng chia sẻ cảm thông.

Lão đàn ông trước kia là một “anh con trai cục tính nhưng hiền lành” nay là một người chồng
độc ác. Ông ta vừa là nạn nhân của cuộc sống khốn khổ, vừa là thủ phạm gây nên bao đau khổ
cho chính những người thân của mình. Làm thế nào để đem phục thiện cho người đàn ơng ấy?
Trong một gia đình như gia đình vợ chồng làng chài, những đứa trẻ như chị thằng Phác, cậu bé
Phác lớn lên và sẽ thành người như thế nào? Những người nghệ sĩ như Phùng, những nhà quản
lí xã hội như Đẩu sẽ làm gì để cuộc sống bớt đi những mảnh đời như vậy ?! Đấy là một loạt vấn
đề nhà văn đã đặt ra trước mọi người nhất là đối với người nghệ sĩ.

<b>Cốt truyện của tác phẩm rất sáng tạo và độc đáo. Những tình huống chứa đầy sự</b>
nghịch lí : Một trưởng phịng muốn có tờ lịch “tĩnh vật hồn tồn” nhưng thực tế vẫn có hình
ảnh con người ; Một người nghệ sĩ chụp được bức ảnh tuyệt đẹp thì chính trong đó lại chứa
dựng những cái phi đạo dức ; Một người đàn bà bị chồng đánh dã man nhưng không bao giờ
muốn từ bỏ lão… Những nghịch lí đó vẫn tồn tại trong cuộc đời như nói lên một triết lí sâu sắc :
Cuộc sống khơng hề đơn giản mà phức tạp, khơng dễ gì khám phá. Người nghệ sĩ phải có cái
nhìn nhiều chiều khi phản ánh hiện thực cuộc sống.

<b>Tình huống truyện hấp dẫn, độc đáo mang tính chất nhận thức, khám phá về cuộc sống</b>
và con người. Nhân vật kể chuyện là sự hóa thân của tác giả vào nhân vật Phùng đã tạo ra một
điểm nhìn trần thuật sắc sảo, sinh động. Lời kể trở nên khách quan, chân thật giàu sức thuyết
phục. Ngơn ngữ nhân vật phù hợp với đặc điểm tính cách của từng người : giọng lão đàn
ông thô bỉ, lời người đàn bà xót xa cam chịu…Việc sử dụng ngơn ngữ sáng tạo đã góp phần
khắc sâu hơn chủ đề tư tưởng của tác phẩm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

Truyện ngắn “Chiếc thuyền ngồi xa” thơng qua những tình huống mang tính nhận thức
đã thể hiện một bài học đúng đắn về cách nhìn nhận cuộc sống và con người, tác phẩm in đậm
phong cách tự sự - triết lí của nhà văn Nguyễn Minh Châu.

<b>2. Hai phát hiện của người nghệ sĩ nhiếp ảnh:</b>

<b> a. Phát hiện thứ nhất về khung cảnh thiên nhiên hoàn mĩ:</b>

- Để có tấm lịch nghệ thuật về thuyền và biển theo yêu cầu của trưởng phòng, Phùng đã tới
một vùng biển từng là chiến trường cũ của anh.

- Phùng đã dự tính bố cục, đã “phục kích” mấy buổi sáng để chụp được một cảnh thật ưng ý.
- Người nghệ sĩ đã phát hiện ra một vẻ đẹp trên mặt biển mờ sương, như <i>“một bức tranh mực</i>
<i>tàu của một danh hoạ thời cổ”: </i>

<i> + “Mũi thuyền in một nét mơ hồ loè nhoè vào bầu sương mù màu trắng sữa có pha đôi chút</i>
<i>màu hồng do ánh mặt trời chiếu vào”</i>

<i> + “Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắt như tượng trên chiếc mui khum khum,</i>
<i>đang hướng mặt vào bờ”</i>

<i> + “toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hoà và đẹp”, “một vẻ đẹp thực đơn</i>
<i>giản và tồn bích”</i>



Cảnh “đắt” trời cho, vẻ đẹp mà cả đời anh chỉ có diễm phúc bắt gặp được một lần.
<b>- Tâm trạng, cảm nhận của người nghệ sĩ: </b>

+ “bối rối”, cảm thấy “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào”

+ “khám phá thấy cái chân lí của sự tồn diện, khám phá cái khoảnh khắc trong ngần của tâm
<i>hồn…”, “phát hiện ra bản thân cái đẹp chính là đạo đức”.</i>



hạnh phúc chất ngất, cảm nhận được cái Thiện, cái Mĩ của cuộc đời, cảm thấy tâm hồn mình

như được thanh lọc, trở nên trong trẻo, tinh khiết.

<b>b. Phát hiện thứ hai về hiện thực nghiệt ngã của con người: </b>

- Phùng đã chứng kiến cảnh tượng: một người đàn ông đánh vợ dã man.
- Cảnh chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ >< gia đình thuyền chài:

+ Từ chiếc thuyền bước ra một người đàn bà: khắc khổ, xấu xí, mệt mỏi và chỉ biết “cam chịu
<i>đầy nhẫn nhục”.</i>

- Thái độ của người nghệ sĩ:

+ “Chết lặng”, khơng tin vào những gì đang diễn ra trước mắt: “kinh ngạc đến mức, trong
<i>mấy phút đầu, tơi cứ đứng há mồm ra mà nhìn” </i>

 Anh không ngờ đằng sau cái vẻ đẹp của tạo hố lại có cái xấu, cái ác đến mức không thể tin
được

+ Không thể chịu được khi thấy cảnh ấy, Phùng đã “vứt chiếc máy ảnh xuống đất, chạy nhào
<i>tới”</i>



Bản chất của người lính khiến anh không thể làm ngơ trước sự bạo hành.
<b>c. Ý nghĩa:</b>

- Phùng đã cay đắng nhận ra những ngang trái, xấu xa trong gia đình kia đã làm cho những
điều huyền diệu mà anh đã phát hiện hiện hình ra thật khủng khiếp, ghê sợ.

- Cuộc đời không đơn giản, xuôi chiều, không phải bao giờ cũng đẹp, cũng là nghệ thuật, mà

chứa đựng nhiều nghịch lí, mâu thuẫn giữa cái đẹp - xấu, thiện – ác.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

3 – Nhân vật người đàn bà hàng chài

Trong tác phẩm Chiếc thuyền ngoài xa của nhà văn Nguyễn Minh Châu, nhân vật để lại
ấn tượng sâu sắc nhất cho người đọc là người đàn bà hàng chài - người phụ nữ vơ danh với tấm
lịng bao dung, vị tha, đức hi sinh cao thượng mà khiến khi gấp trang sách lại ta không thể nào
quên…

Nhân vật được hiện lên qua những lần khám phá, phát hiện và nhận thức về cuộc sống
của nghệ sĩ Phùng. Đó là câu chuyện trong một chuyến đi thực tế săn hình, anh đã chụp được
một bức hình về “chiếc thuyền ngoài xa” trong sương mờ làm tờ lịch cuối năm theo sự phân
cơng của trưởng phịng. Giây phút thăng hoa trong cảm xúc khi sáng tác ấy đã khiến anh vô
cùng sung sướng. Trước một khung cảnh tuyệt đẹp của tự nhiên “đẹp như một bức tranh mực
<i>tàu của một danh họa thời cổ”, anh như cảm thấy tâm hồn mình đựơc thanh lọc, được gột rửa</i>
trở nên trong trẻo, tinh khôi. Từ cảm xúc vui sướng tột cùng ấy, Phùng đã phát hiện ra một chân
lí “Bản thân của cái đẹp chính là đạo đức.”. Thế nhưng niềm hạnh phúc trong anh chưa hết, khi
chiếc thuyền ngư phủ đẹp như mơ ấy tiến vào bờ phá thì một cảnh tượng phũ phàng hiện ra
trước mắt anh. Đó là cảnh một người đàn ông vũ phu dánh vợ không thương tiếc và một đứa
con phản ứng quyết liệt với cha để bảo vệ mẹ. Cảnh tượng ấy khiến Phùng hết sức ngạc nhiên
và không thể chấp nhận được. Điều làm anh ngạc nhiên và khơng thể hiểu được đó chính là
hình ảnh người vợ khi chịu những trận địn thù tàn nhẫn của chông mà vân không hề kêu than,
khơng hề chống trả hay tìm cách chạy trốn. Hình ảnh ấy không chỉ Phùng mà ngay người đọc
khi đọc đến đây cũng phải day dứt, trăn trở và thậm trí là thắc mắc muốn đi tìm hiểu sâu hơn
nửa về đối tượng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

với một anh hàng chài, hiền lành nhưng cục tính thường đến mua bả về đan lưới, rồi thành vợ
chồng. Quả thật, Nguyễn Minh Châu thực sự đã xây dựng nên một bức chân dung số phận của
một đời người.

<b>Cuộc sống mưu sinh trên biển cực nhọc, vất vả, lam lũ, bấp bênh và</b> <b>số phận bất</b>
<b>hạnh hình như đang dành sẵn cho chị. Đó là những tháng ngày chị phải thường xuyên chịu</b>
những trận đòn roi của người chồng vũ phu. Cứ “<i>ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận</i>
<i>nặng”. Bất cứ lúc nào cũng vậy, hễ lão thấy khổ quá là lại xách chị ra đánh, như là để trút giận.</i>
Lão xem đó như là một trị giải trí, một phương thức để giải tỏa tâm lí. Mỗi lần đánh đập, hành
hạ chị, lão lại rít lên với lời lẽ cay độc "Mày chết đi cho ông nhờ, chúng mày chết hết đi cho
<i>ông nhờ". Chị kể lại rằng lúc đầu lão đánh chị ngay trên thuyền nhưng sau đó, vì các con đã lớn</i>
chị phải “xin lão đem chị lên bờ mà đánh”. Quả thực “Không hiểu nổi. Không hiểu nổi” như lời
của chính nghệ sĩ Phùng và chánh án Đẩu phải thốt lên. Ta thật tình khơng hiểu tại sao người
đàn bà nghèo khổ xấu xí ấy lại ln im lặng chịu địn thù của chồng mà khơng hề kêu một tiếng,
khơng chống trả, khơng tìm cách chạy trốn, coi đó là một lẽ đương nhiên. Tại sao ? Vì lẽ gì mà
người phụ nữ ấy lại phải cam chịu như vậy ? Đó là những câu hỏi thắc mắc không chỉ của
Phùng mà là của bất cứ một ai khi đọc tác phẩm cũng đều có những trăn trở, băn khoăn ấy. Phải
chăng đây là hành trình mà nhà văn đang đưa người đọc đi khám phá về của cuộc sống con
người ? Đó là hành trình đi tìm “…những viên ngọc ẩn giấu trong bề sâu tâm hồn con người”.
Nó khơng chỉ là một hành trình, một quan niệm bình thường mà là sự cảm thơng, chia sẻ sâu
sắc của nhà văn với con người, nhất là những số phân trớ trêu, ngang trái.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

lòng thương con. Chị không thể bỏ chồng đơn giản là vì con cái : “Đàn bà trên thuyền chúng
<i>tơi phải sống cho con, ko thể sống cho mình". Chị cần có một người đàn ơng bên cạnh “đặng</i>
<i>làm mà ni lớn một đàn con”. Tình thương vơ bờ đối với những đứa con là động lực để chị</i>
vượt lên, để chị tiếp tục sống mc dù phải chịu đựng bao khó khăn vất vả.chị đau xót khi khơng
tránh cho con khỏi tổn thương, để nó vì mẹ mà phải hận bố. Và cũng vì khơng muốn cha con
xung đột nên chị đã gửi thằng Phác lên rừng sống với ông ngoại. Quả thật người phụ nữ ấy
<b>không chỉ thương con vơ bờ mà cịn rất sâu sắc và trải đời. Những suy nghĩ, cắt nghĩa và</b>
<b>việc làm của chị thật đáng để ta ngưỡng mộ và cảm phục. Tình mẫu tử thiêng liêng ấy đã</b>
<b>vút lên trên cái nền của một cuộc sống cơ cực, ngang trái, đau đớn đầy xót xa.</b>

Cuộc sống tưởng như chẳng có lấy niềm vui, chẳng có lấy một niềm an ủi, tưởng như nó
chỉ là những tháng ngày sống vô nghĩa trong cay đắng và tủi sầu. Thế nhưng không, trong khổ

đau triền miên, người đàn bà ấy vẫn chắt chiu từng giọt hạnh phúc nhỏ bé, hiếm hoi. Đó là
giây phút gia đình đầm ấm , vui vẻ, hòa thuận, sung sướng nhất là "...nhìn đàn con được ăn no”.
Đối với những gia đình khá giả khác thì chẳng có gì, nhưng đối với chị đó là niềm vui, là lẽ
sống của chị. Cũng nhờ những phút giây ngắn ngủi ấy đã tiếp thêm cho chị nghị lực để mà
sống. Ra thế ? Tình thương con, hạnh phúc gia đình là tất cả buồn vui của chị. Cũng vì lẽ sống
ấy mà chị có thể bất chấp tất cả, cả những trận địn thù vơ lí và tàn bạo của chồng.

<i><b>Câu chuyện về sự thật cuộc đời của người đàn bà ở tịa án </b></i>với những những lí lẽ thật
đơn giản, cách bộc lộ thật tình, chân chất nhưng sâu sắc khiến cho cả Phùng và Đẩu (một là
nhân chứng, một là vị chánh án) trở thành người nghe, người dược giảng giải về lẽ đời mà
khơng có trong bất cứ sách vở nào. Trước đây các anh mới chỉ nhìn đời một cách đơn giản,
phiến diện. Các anh cho rằng đơn thuần giúp cho người đàn bà ấy bỏ chồng là đã giải quyết
xong bi kịch cho chị ta. Nhưng đó chỉ là cái lí thuyết sng mặc dù nó cao đẹp và bắt nguồn từ
lòng nhân ái, từ sự cơng bình, từ thiện cảm chân thành. Bởi nếu hiểu sự việc một cách đơn giản
chỉ cần yêu cầu người đàn bà bỏ chồng là xong. Nhưng nhìn vấn đề một cách thấu suốt thì suy
nghĩ và cách xử sự của người đàn bà là không thể khác được. Mà vấn đề đặt ra ở đây là làm thế
nào để giải quyết cho những số phận đáng thương của những người nơng dân nghèo thốt ra
khỏi tình trạng éo le trên. Nhất là những người phụ nữ bất hạnh những có phẩm chất tốt đẹp như
người đàn bà hàng chài trong tác phẩm. Đó là những số phận, những mảnh đời đang cần đến
một tấm lòng, cần đến sự đồng cảm và sẻ chia. Đây cũng chính là một trong những vấn đề
nhức nhối của xã hội Việt Nam thời kì hậu chiến.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

<i>sương mai lúc bấy giờ tơi nhìn thấy từ bãi xe tăng hỏng, và nếu nhìn lâu hơn, bao giờ tôi</i>
<i>cũng thấy người đàn bà ấy đang bước ra khỏi tấm ảnh, đó là một người đàn bà vùng biển cao</i>
<i>lớn với những đường nét thô kệch tấm lưng áo bạc phếch có miếng vá, nửa thân dưới ướt</i>
<i>sũng khuôn mặt rỗ đã nhợt trắng vì kéo lưới suốt đêm. Mụ bước những bước chậm rãi, bàn</i>
<i>chân dậm trên mặt đất chắc chắn, hòa lẫn trong đám đông”… Cuộc sống vốn vậy, vẫn đẹp</i>
tươi, vẫn êm ả, nhưng nếu khơng có tấm lịng để nhận ra những uẩn khúc số phận thì những
vẻ đẹp như màu hồng hồng của ánh sương mai kia cũng trở nên vô nghĩa, người nghệ sĩ phải
nhận ra sự thật ẩn khuất sau màn sương huyền ảo kia, phải tiếp cận sự thật để nhận ra ý

nghĩa đích thực của cuộc sống và con người.

Qua câu chuyện của người đàn bà, ta càng thấy rõ : Khơng thể dễ dãi, đơn giản trong việc
nhìn nhận mọi sự vật, hiện tượng của cuộc sống, không thể có cái nhìn một chiều, phiến diện
với con người và cuộc sống. Đây là nét mới trong văn xuôi sau năm 1975 mà Nguyễn Minh
Châu chính là vị "khai quốc công thần của triều đại văn học mới”

Trong sáng tác của Nguyễn Minh Châu, thường thì nhà văn tập trung chú ý vào thân
phận con người, tính cách nhân vật và đã huy động vào đấy tâm huyết và cảm xúc tươi mới
để viết về nhân vật. Có thể nói <i>Chiếc thuyền ngoài xa là một biểu hiện của xu hướng tìm tịi</i>
khám phá của Nguyễn Minh Châu trở về với đời thường, với mảnh đất miền Trung cằn cỗi và
cơ cực, đau đáu đi tìm câu hỏi cho những phận người trong cuộc sống đời thường trăm đắng
ngàn cay. Trên tinh thần quyết liệt đổi mới, Nguyễn Minh Châu đã lấy con người làm đối
tượng phản ánh thay cho hiện thực đời sống. Nguyễn Minh Châu còn muốn thể hiện một
quan niệm: văn chương trước hết phải là câu chuyện của con người, với muôn mặt phức tạp
phong phú với tất cả chiều sâu.

=> Sơ kết: Nhân vật có sự đối lập giữa vẻ bên ngoài và tâm hồn bên trong

+ Người đàn bà thất học nhưng rất hiểu cuộc đời: hiểu thiên chức làm mẹ, hiểu nỗi khốn khổ
và sự bế tắc của người chồng.

<b> + Giàu đức hy sinh, giàu lòng vị tha, nhân hậu – chắt chiu hạnh phúc đời thường – nhìn đời</b>
một cách sâu sắc

<b> + Thấp thoáng vẻ đẹp truyền thống của người phụ nữ VN trong quá k </b>
hứ

+ Quan niệm của nhà văn: cuộc sống con người không đơn giản, người nghệ sĩ không thể dễ
dãi, giản đơn khi nhìn nhận mọi sự vật, hiện tượng của đời sống.

<b>4. Các nhân vật trong câu chuyện:</b>
<b>* Người đàn ông: </b>

- Dáng vẻ khắc khổ, lam lũ nhưng mạnh mẽ và dữ dội: <i>“Lưng rộng và cong như một chiếc</i>
<i>thuyền”, “mái tóc tổ quạ”, “chân đi chữ bát”, “hai con mắt độc dữ”</i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

- Khi nào thấy khổ là lão đánh vợ: “lão trút cơn giận như lửa cháy bằng cách dùng chiếc thắt
<i>lưng quật tới tấp vào lưng người đàn bà”, đánh như để giải toả uất ức, để trút sạch tức tối, buồn</i>
phiền.

- Qua cái nhìn của người đàn bà: nạn nhân của hồn cảnh nên đáng được cảm thơng, chia sẻ.
- Qua cái nhìn của chánh án Đẩu, nghệ sĩ Phùng và bé Phác: người vũ phu, thủ phạm gây đau
khổ nên đáng căm phẫn, đáng lên án.



Vừa là nạn nhân của cuộc sống khốn khổ, vừa là thủ phạm gây đau khổ cho những người thân.
=> Phải có cái nhìn đa diện, nhiều chiều về cuộc sống và con người.

<b>* Chị em Phác:</b>
- Chị Phác:

+ Một cô bé ốm yếu mà can đảm, phải vật lộn để tước lấy con dao từ tay Phác, khơng cho nó
làm việc trái với luân thường đạo lí.

+ Trong lịng tan nát vì đau đớn: bố điên cuồng hành hạ mẹ, vì thương mẹ mà thằng em định
cầm dao ngăn bố lại…



Có những hành động đúng đắn, biết lo toan, là chỗ dựa vững chắc cho người mẹ.
- Phác:

Thương mẹ theo kiểu trẻ con xốc nổi, theo cách của đứa con trai vùng biển.

+ Nó “lặng lẽ đưa ngón tay lên khẽ sờ trên khuôn mặt người mẹ, như muốn lau đi những
<i>giọt nước mắt chứa đầy trong nốt rỗ chằng chịt”</i>

<i> + Nó “tuyên bố với các bác ở xưởng đóng thuyền rằng nó cịn có mặt ở dưới biển này thì mẹ</i>
<i>nó khơng bị đánh”</i>



Phản ứng dữ dội, tình thương mẹ dạt dào.

=> Tình huống khó xử, nỗi đau khó giải quyết: đứng về ai, làm thế nào để trọn đạo làm con?
<b>* Nghệ sĩ Phùng: </b>

- Nhạy cảm trước cái đẹp của thiên nhiên, trước vẻ đẹp tinh khơi của thuyền biển lúc bình
minh.

- Xúc động mãnh liệt trước tình trạng con người phải chịu sự bạo hành của cái xấu, cái ác.
- Phát hiện vẻ đẹp tâm hồn con người: đằng sau vẻ xấu xí người đàn bà là một tâm hồn yêu
thương, vị tha…

- Rút ra chân lí về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống:

+ Trước khi rung động trước cái đẹp nghệ thuật phải biết yêu ghét, vui buồn trước cuộc đời.
+ Phải biết hành động để có một cuộc sống xứng đáng với con người.

<b>* Chánh án Đẩu: </b>

- Vị Bao Công của vùng biển, quan tâm người bất hạnh

- “Vỡ ra” nhiều vấn đề về cách nhìn nhận, đánh giá con người:
+ Cuộc đời người đàn bà này khơng hề giản đơn

+ Trong hồn cảnh này, cách hành xử của người đàn bà là không thể khác
+ Giải pháp “bỏ chồng” mà Đẩu áp dụng là không ổn.

<b>5. Tấm ảnh được chọn trong “bộ lịch năm ấy”:</b>

- Mỗi lần nhìn kĩ bức ảnh đen trắng, người nghệ sĩ đều thấy “hiện lên cái mùa hồng hồng của
ánh sương mai”



</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

- Nhưng nếu nhìn lâu hơn, bao giờ anh cũng thấy “người đàn bà ấy đang bước ra khỏi tấm
<i>ảnh”</i>



Hiện thân của những lam lũ, khốn khó của đời thường, là sự thật cuộc đời đằng sau bức tranh.
=> Quan niệm: nghệ thuật chân chính khơng bao giờ rời xa cuộc đời và phải là cuộc đời, ln
ln vì cuộc đời.

- “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu đã đặt ra vấn đề có ý nghĩa với mọi người,
mọi thời: nhìn nhận cuộc sống và con người phải đa dạng, nhiều chiều.

<b>6. Đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm:</b>
<b>a. Xây dựng tình huống truyện: </b>

- Độc đáo, hấp dẫn, mang ý nghĩa khám phá, phát hiện về đời sống
+ Tình huống 1: Phùng rung động, say mê trước cảnh đẹp “trời cho”

+ Tình huống 2: Trong giây phút tâm hồn thăng hoa, anh bất ngờ chứng kiến cảnh tượng
người đàn ơng đánh vợ

+ Phùng cịn chứng kiến cảnh tượng đó thêm lần nữa: người đàn bà nhẫn nhục, hành động của
chị em Phác

+ Từ đó, Phùng có cách nhìn đời khác đi. Anh thấy rõ cái ngang trái, hiểu thêm về người đàn
bà, chị em Phác, hiểu sâu thêm bản chất của người bạn đẩu và hiểu chính mình



Tình huống được đẩy lên cao trào và ngày càng xốy sâu để thể hiện tính cách con người và
cuộc đời.

<b>b. Nghệ thuật kể chuyện: sinh động</b>
- Người kể chuyện: là nhân vật Phùng



tạo ra điểm nhìn trần thuật sắc sảo, có khả năng khám phá đời sống; lời kể khách quan, chân
thực, thuyết phục

<b> - Ngôn ngữ nhân vật: phù hợp với đặc điểm tính cách của từng người</b>
+ Giọng điệu lão đàn ông: thô bỉ, tàn nhẫn, tục tằn, hung bạo

+ Những lời của người đàn bà: dịu dàng, xót xa khi nói với con, đơn đau và thấu trải lẽ đời
khi nói về mình

+ Lời của Đẩu: giọng điệu của người tốt bụng, nhiệt thành.



Góp phần khắc sâu thêm chủ đề - tư tưởng của truyện

<b>CỦNG CỐ KIẾN THỨC</b>

Đề 1: Ý nghĩa hình tượng “chiếc thuyền ngồi xa” trong truyện ngắn cùng tên của Nguyễn
Minh Châu.

<i><b>I. Mở bài</b></i>

Khơng phải ngẫu nhiên mà có người cho rằng Nguyễn Minh Châu là nhà văn của những
biểu tượng. Bởi lẽ, trong tác phẩm của mình, Nguyễn Minh Châu thường không trực tiếp phát
biểu ra những suy nghĩ, quan điểm mà chỉ bộc lộ những suy nghĩ, cách nhìn về cuộc đời qua
những biểu tượng, những hình tượng đa nghĩa. Và có lẽ, hình tượng "chiếc thuyền ngồi xa"
trong truyện ngắn cùng tên của ông cũng như vậy.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

- Tên truyện ngắn là "Chiếc thuyền ngồi xa", và quả thật, hình ảnh chiếc thuyền gần như
xuất hiện xuyên suốt trong câu chuyện mà nhà văn mang đến cho người đọc. Bắt đầu từ yêu cầu
của người trưởng phòng "lắm sáng kiến" đối với nhân vật xưng "tôi" - người nghệ sỹ nhiếp ảnh:
<i>"...Chúng ta sẽ mang đến cho mỗi gia đình một bộ sưu tập về thuyền và biển, khơng có người.</i>
<i>Hồn tồn thế giới tĩnh vật". Tiếp đó là hình ảnh chiếc thuyền "mới đóng xong vẫn cịn thơm</i>
<i>mùi gỗ lẫn mùi dầu rái", rồi tiếp theo nữa là "một nhóm chừng dăm bảy chiếc thuyền vó vừa tắt</i>
<i>đèn"</i> và cuối cùng tập trung vào "một chiếc thuyền lướt vó ...đang chèo thẳng vào trước mặt tơi".

Đây chính là "Chiếc thuyền ngồi xa".

- Hình ảnh "Chiếc thuyền ngồi xa" được nhà văn khắc hoạ rất ấn tượng: <i>"Mũi thuyền in</i>
<i>một nét mơ hồ loè nhoè vào bầu trời sương mù trắng như sữa pha đôi chút màu hồng do ánh</i>
<i>mặt trời chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc</i>
<i>mui khum khum, đang hướng mặt vào bờ"</i>. Hình ảnh đó mang một "vẻ đẹp thực sự đơn giản và
<i>tồn bích" - vẻ đẹp của "một bức tranh bằng mực Tàu của một danh hoạ thời cổ", và tất cả vẻ</i>
đẹp đó đã được nhà nghệ sỹ nhiếp ảnh của chúng ta thu vào một tấm ảnh mà nó "<i>được treo ở</i>
<i>rất nhiều nơi, nhất là trong các gia đình sành nghệ thuật". </i>

- Hình ảnh "Chiếc thuyền ngồi xa" giờ đã hố thân thành một tác phẩm nghệ thuật để mọi
người nhìn ngắm, chiêm ngưỡng với tất cả những vẻ đẹp về màu sắc, đường nét, bố cục...và khi
thưởng thức bức ảnh đó, những người sành nghệ thuật thể có cái cảm giác "trở nên bối rối", cảm
thấy "trái tim như có cái gì bóp thắt vào" và "khám phá thấy cái chân lý của sự hoàn thiện,
<i>khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn"...như cái cảm giác mà "tơi" đã từng</i>
có.

- Song, dù có là người sành nghệ thuật đến đâu, cũng khơng ai khám phá ra được: Đó là
những con nguời, những cuộc đời, những số phận đầy trớ trêu, nghịch lý đã, đang và sẽ còn tiếp
tục sống quay quắt bên trong chiếc thuyền ấy. Một người vợ nhẫn nhục cam chịu một cách tự
nguyện những trận đòn thịnh nộ của anh chồng với "<i>ba ngày một trận nhẹ, năm ngày một trận</i>
<i>nặng" chỉ vì chiếc thuyền ấy, gia đình ấy (với trên dưới mười con người) cần có ơng ta chèo</i>
chống lúc phong ba; Một đứa con trai yêu mẹ đến nỗi định giết cả bố mình... Cái sự thật bên
trong ấy chỉ được người thợ chụp ảnh nhận ra khi "chiếc thuyền đâm thẳng vào chỗ tôi đứng”,
Tức là ở một khoảng cách gần, rất gần!

Với chi tiết này, câu chuyện dường như đã mở ra hai hình ảnh, hai thế giới khác hẳn:
Chiếc - thuyền - ngoài - xa mang lại vẻ đẹp hồn mỹ cho một tấm ảnh, cịn chiếc thuyền khi đến
gần lại làm vỡ ra một hiện thực nghiệt ngã đến xót xa của số phận con người.

Vậy nên, có thể nói hình tượng "Chiếc thuyền ngồi xa" đích thực là một ẩn dụ nghệ thuật
hồn tồn có dụng ý của nhà văn Nguyễn Minh Châu. Giải mã hình tượng ẩn dụ đó, người đọc
sẽ nhận ra một thông điệp mà nhà văn truyền đi, rằng cuộc đời vốn dĩ là nơi sản sinh ra cái đẹp
của nghệ thuật nhưng không phải bao giờ cuộc đời cũng là nghệ thật, và rằng con người ta cần
có một khoảng cách để chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nghệ thuật nhưng nếu muốn khám phá những
bí ẩn bên trong thân phận con người và cuộc đời thì phải tiếp cận với cuộc đời, đi vào bên trong
cuộc đời và sống cùng cuộc đời.

- Chính vì thế, cho dù chỉ là một bức ảnh "hoàn toàn thế giới tĩnh vật"(hay nói đúng hơn là
vẫn có con người nhưng đó chỉ là "những bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như
<i>tượng"</i>) nhưng nhà nghệ sỹ nhiếp ảnh của chúng ta - cũng là người đã trực tiếp nhận ra những số
phận ẩn tàng bên trong nó - bao giờ cũng như thấy "một người đàn bà bước ra " sau mỗi lần suy
tư, ngắm nhìn thành quả nghệ thuật mà mình tạo ra nhờ cái giây phút "trời cho" ấy.

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

- Trước Nguyễn Minh Châu, nhà văn Nam Cao từng quan niệm "Nghệ thuật không phải là
ánh trăng lừa dối, không cần là ánh trăng lừa dối... Nghệ thuật chỉ có thể là tiếng kêu đau khổ
thoát ra từ những kiếp lầm than"(Trăng sáng). Là người đi sau, Nguyễn Minh Châu không lặp
lại quan niệm đó, vì hình ảnh "chiếc thuyền ngồi xa" mang vẻ đẹp nghệ thuật thực sự chứ
không hề là "ánh trăng lừa dối". Điều mà nhà văn muốn người đọc lưu tâm là cần phải có cái
nhìn đa chiều, phổ qt mới có thể cảm nhận hết cái gai góc, phức tạp của cuộc đời này, bởi
như ơng đã nói "con người thì đa đoan, cuộc đời thì đa sự".

- Nhà văn Nguyễn Minh Châu cũng từng phát biểu "Sáng tác văn học là quá trình đi tìm
hạt ngọc ẩn sâu bên trong tâm hồn con người". Thông điệp phát đi từ hình tượng "chiếc thuyền
ngồi xa" trong trun ngắn cùng tên của ơng chính là sự bổ sung hết sức thuyết phục cho quan
niệm đó.

Đề 5: Cảm nhận của Anh (chị) về nhân vật Phùng trong truyễn ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa”
<i><b>I. Mở bài</b></i>

Giới thiệu tác phẩm - Giới thiệu nhân vật :

- Phùng trước kia là một người lính, đã từng vào sinh ra tử.

- Phùng đựơc trưởng phòng giao nhiệm vụ đi chụp một tấm ảnh để làm lịch. Và Phùng
quyết định về vùng biển cách Hà Nội 600 km.

<i><b>II. Thân bài</b></i>

1. Phùng - một trái tim nghệ sĩ thăng hoa trước cái đẹp.

- Anh đã săn tìm ảnh nghệ thuật về cảnh biển. Anh rất công phu trong việc chọn một tấm
ảnh có hồn. Anh đã “phục kích” mất mấy buổi sang và cả tuần lễ suy nghĩ và tìm kiếm. Và cuối
anh mới tìm được một cảnh ưng ý.

- Một khoảnh khắc khám phá phát hiện ra cái đẹp của thiên nhiên tạo vật- con người: xúc
động, ngỡ ngàng trước vẻ đẹp tinh khôi của chiếc thuyền lúc bình minh. một khám phá chân lí
của nghệ thuật đích thực. một vẻ đẹp tồn bích của tạo vật. “… Mũi thuyền in một nét mơ hồ
<i>loè nhoè vào bầu sương mù trắng như sữa có pha đơi chút màu hồng hồng do ánh mặt trời</i>
<i>chiếu vào. Vài bóng người lớn lẫn trẻ con ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc mui khum</i>
<i>khum, đang hướng mặt vào bờ. Tất cả khung cảnh ấy nhìn qua những cái mắt lưới và tấm lưới</i>
<i>nằm giữa hai chiếc gọng vó hiện ra dưới một hình thù y hệt cánh một con dơi, toàn bộ khung</i>
<i>cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hoà và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và tồn bích</i>
<i>khiến đứng trước nó tơi trở nên bối rối, trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào?”.</i>

2. Phùng - một trái tim nghệ sĩ trước cuộc đời

- Phùng chứng kiến cảnh lão đàn ông vũ phu trên chiếc thuyền chài đánh vợ một cách tàn
bạo. Người vợ thì nhẫn nhục chịu đựng. Phùng “kinh ngạc”, “há mồm ra mà nhìn” và anh đã
“vứt chiếc máy ảnh xuống đất chạy nhào tới”. Trước khi là trái tim nghệ sĩ, Phùng có một trái

tim con người. Phản xạ của anh trước sự kiện trên là phản xạ tự nhiên của con người có bản
chất thiên lương, tốt đẹp: căm ghét cái xấu, sự bất công, bảo vệ kẻ yếu.

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

- Phùng chứng kiến cảnh chị em thằng Phác phản ứng trước hành động vũ phu tàn bạo của
cha đối với mẹ. Phùng cũng đã chứng kiến câu chuyện người đàn bà kia ở toà án huyện.

- Nhận thức về cuộc đời, về nghệ thuật của Phùng sau chuyến đi đã có sự thay đổi ở mỗi
người trong cõi đời. Nhất là người nghệ sĩ khơng thể đơn giản và dễ dãi khi nhìn nhận mọi vấn
đề trong cuộc sống và nhìn nhận con ngưịi.

<i><b>III. Kết bài</b></i>

- Khái qt những nét chính về nhân vật, nêu ý nghĩa hình tượng nhân vật Phùng.
Đánh giá nghệ thuật xây dựng nhân vật của NMC

<b>Tóm tắt tình huống truyện “Chiếc thuyền ngồi xa”?Nêu ý nghĩa tình huống?</b>

a. Tóm tắt tình huống truyện “Chiếc thuyền ngoài xa”: Nghệ sĩ Phùng đến ven biển miền
Trung chụp những tấm ảnh đẹp cho cuốn lịch năm sau,anh thấy cảnh đẹp như tranh vẽ.Đó là
bức tranh chiếc thuyền ngoài xa ẩn hiện trong bầu sương sớm.Cảnh đẹp đã làm anh ngây
ngất,thăng hoa.Thấy “bối rối”,thấy “trái tim mình như có gì đó bóp thắt vào”. Nhưng khi chiếc
thuyền lại gần bờ,anh lại chứng kiến đằng sau chiếc thuyền ngư phủ đẹp như trong mơ ấy là
cảnh một người đàn ông đánh đập vợ,người vợ cam chịu,nhẫn nhục.

b. Ý nghĩa tình huống truyện:

- Qua hai phát hiện của người nghệ sĩ,nhà văn chỉ ra: cuộc đời chứa đựng nhiều điều nghịch
lí,mâu thuẫn; khơng thể đánh giá con người,cuộc sống ở dáng vẻ bề ngoài mà phải đi sâu tìm

hiểu,phát hiện bản chất bên trong.

- Tình huống truyện mang ý nghĩa sâu sắc,thấm thía,nhấn mạnh mối quan hệ giữa nghệ
thuật và cuộc đời: “Nghệ thuật vị nhân sinh”.

<b>1/ Trình bày những hiểu biết của anh/chị về nhà văn Nguyễn Minh Châu?</b>

- Nguyễn Minh Châu ( 1930-1989), là nhà văn quân đội, viết rất đều và viết rất khỏe. Suốt
đời cầm bút, ông luôn trăn trở về số phận nhân dân và trách nhiệm của nhà văn .Sáng tác của
Nguyễn Minh Châu có thể chia làm hai thời kỳ:

+ Trước thập niên tám mươi của thế kỷ XX, là nhà văn sử thi, có thiên hướng trữ tình lãng
mạn.

+ Từ đầu thập niên tám mươi, ông chuyên hẳn sang cảm hứng thế sự với những vấn đề đạo
đức và triết học nhân sinh.

- Tác phẩm tiêu biểu : Cửa sông ( 1967); Dấu chân người lính (1972); Những vùng trời khác
nhau (1970); Lửa từ những ngôi nhà (1977); Những người đi từ trong rừng ra (1982); …

<b>2. Nêu xuất xứ và thời điểm và hòan cảnh sáng tác của tác phẩm? </b>

-“Chiếc thuyền ngoài xa” được Nguyễn Minh Châu viết năm 1983, in lần đầu trong tập “Bến
quê”, sau được in trong tập truyện ngắn cùng tên, xuất bản năm 1987.

- “Chiếc thuyền ngoài xa” thuộc mảng sáng tác của nhà văn Nguyễn Minh Châu ở giai đọan
thứ hai và là một trong những tác phẩm có tính “mở đường” cho nền văn học nước nhà thời kỳ
mới : Tác phẩm tiêu biểu cho hướng tiếp cận đời sống ở góc độ đời tư - thế sự của nhà văn ở
giai đọan sáng tác sau 1975.

<b>3.Tóm tắt cốt truyện và nêu chủ đề tác phẩm ? </b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

nhục. Đứa con có phản ứng mãnh liệt với cha và tình thương u vơ hạn với mẹ.Tình cờ
Phùng cũng có mặt trong buổi xét xử của tồ án về việc đánh vợ của người chồng vũ phu
kia.Phùng luôn bị ám ảnh bởi những gì đã chứng kiến và có những suy nghĩ , trăn trở về cuộc
sống về con người.

-Chủ đề : Từ câu chuyện về một bức ảnh nghệ thuật và sự thật cuộc đời đằng sau bức ảnh,
tác phẩm là bài học đúng đắn về cách nhìn nhận cuộc sống và con người : một cách nhìn đa
<b>diện, nhiều chiều , phát hiện ra bản chất thật sự sau vẻ ngoài đẹp đẽ của hiện tượng</b>.Đồng
thời, tác phẩm cũngnhấn mạnh thêm mối quan hệ gắn bó giữa nghệ thuật và cuộc đời.

<b> 4.Nêu tình huống của câu truyện? Cho biết ý nghĩa phát hiện và khám phá từ tình</b>
<b>huống ấy? </b>

a. Tình huống truyện là tình huống nhận thức, thể hiện một cốt truyện có chiều sâu tâm
trạng.Đó là :

+ Nhận thức của Phùng về cái đẹp của nghệ thuật qua việc phát hiện bức tranh chiếc
thuyền ngoài xa “một cảnh đắt trời cho mà suốt đời cầm máy chưa bao giờ nhìn thấy”.
+ Nhận thức của Phùng về bạo lực gia đình qua bi kịch gia đình của người dân chài :
Người chồng đánh vợ tàn nhẫn, người vợ nhẫn nhục chịu đựng, đứa con trai bảo vệ mẹ và phản
kháng lại cha…

+ Nhận thức của Phùng qua câu chuyện của người đàn bà làng chàivà cách giải quyết ban
đầu của chánh án Đẩu.

b. Ý nghĩa phát hiện và khám phá của tình huống ?<b> </b>

- Tình huống truyện thể hiện cái nhìn và sự cảm nhận của nghệ sĩ Phùng và chánh án Đẩu là

sự khám phá , phát hiện sâu sắc về đời sống và con người :Đẩu đã hiểu được nguyên do người
đàn bà bỏ chồng là vì những đứa con. Anh vỡ lẽ ra nhiều điều trong cách nhìn nhận cuộc
sống.Phùng như thấy chiếc thuyền nghệ thuật thì ở xa, cịn sự thật cuộc đời lại rất gần.Câu
chuyện của người đàn bà ở tào án huyện giúp anh hiểu rõ hơn cái có lí trong cái tưởng như
nghịch lý ở gia đình thuyền chài.Anh hiểu thêm tính cách Đầu và hiểu thêm chính minh.

=> Tình huống truyện đã nhấn mạnh thêm mối quan hệ gắn bó giữa nghệ thuật và đời
<i><b>sống; khẳng định cái nhìn đa diện - nhiều chiều về đời sống; gợi mở những vấn đề mới cho</b></i>
<i><b>sáng tạo nghệ thuật.</b></i>

<b>4. Những phát hiện cũng như thái độ , tâm trạng của nhân vật Phùng tại nơi anh đi tìm</b>
<b>bức ảnh theo yêu cầu của nghề nghiệp ?</b>

<i><b> @/ Hai phát hiện của người nghệ sĩ</b></i><b> : </b>

- Phát hiện 1: bức tranh chiếc thuyền ngoài xa “một cảnh đắt trời cho mà suốt đời cầm máy
chưa bao giờ nhìn thấy”_ Trước vẻ đẹp của nghệ thuật ,anh bộc lộ rung sự rung động “ trong
<i><b>trái tim tơi như có cái gì bóp thắt vào”và đồng thời anh cũng “phát hiện ra …khoảng khắc</b></i>
<i><b>trong ngần của tâm hồn”.Phùng còn nhận ra trong suy nghĩ của mình “ …bản thân cái đẹp là</b></i>
<i><b>đạo đức”( như Nguyễn Tuân đã quan niệm: cái đẹp phải kết hợp với cái tâm, cái tài kết hợp với</b></i>
cái thiện)

- Phát hiện 2 : Tình trạng bạo lực trong gia đình qua cảnh : chiếc thuyền vào bờ và hành
động đánh vợ của người đàn ông làng chài; người vợ nhẫn nhục chịu đựng; đứa con vì bảo vệ
mẹ đã phản kháng lại cha …_ hiện thực phũ phàng của cuộc sống làm cho Phùng cảm thấy cay
đắng trước sự thật ẩn chứa đằng sau vẻ mặt trong ngần và tươi đẹp của cảnh vật : “ …khiến tôi
<i><b>kinh ngạc đến mức …tơi cứ đứng há mồm ra mà nhìn…”</b></i>

<b>5. Ý nghĩa câu chuyện của người đàn bà ở tòa án huyện trong truyện ngắn “Chiếc thuyền</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

- Câu chuyện là sự thật về cuộc đời , giúp Phùng và Đẩu hiểu được nguyên do của những điều
tưởng chừng rất vô lý :

+ Người đàn bà bị đánh nhưng vẫn chấp sống với người đàn ơng vũ phu .

+ Lí do của sự chấp nhận đó : “người ta sống cho con chứ khơng phải sống cho mình” và
phải biết “chắt lọc hạnh phúc” dù rất nhỏ nhoi “ vui nhất là lúc ngồi nhìn đàn con tơi chúng
<i><b>nó được ăn no...”</b></i>

<b>=> Không thể dễ dãi và đơn giản trong việc nhìn nhận mọi sự vật, hiện tượng trong đời</b>
<b>sống. Đằng sau mỗi sự vật, hiện tượng, đôi khi là một câu chuyện khác,lí lẽ khác, khơng</b>
<b>giống như vẻ bề ngồi của nó. 6. Quan niệm nghệ thuật và tấm lịng của nhà văn trong tác</b>

<b>phẩm ? </b>

-Tấm ảnh đẹp trên tờ lịch chỉ là ảnh nghệ thuật chứ chưa phải là bức tranh cuộc sống, vẫn
thiếu hơi thở của cuộc sống. Đằng sau bức ảnh đẹp hồn hảo có thể làm rung động tâm hồn con
người là biết bao số phận cay đắng, bao mảnh đời éo le.

- Đoạn kết là sự tự ý thức của người nghệ sỹ về mối quan hệ giữa văn học và đời sống: Nghệ
thuật chân chính bao giờ cũng bắt nguồn từ cuộc sống, phục vụ cuộc sống:

+ Cuộc đời không đơn giản, xuôi chiều mà chứa đựng nhiều nghịch lý, luôn tồn tại những
mặt đối lập, những mâu thuẫn đẹp - xấu, thiện - ác. Cái đẹp của nghệ thuật là bản thân cuộc
sống với những gam màu tối sáng, những qui luật tất yếu lẫn ngẫu nhiên, may rủi, khó bề lường
hết.

+ Người nghệ sĩ trong sáng tạo nghệ thuật không thể dễ dãi khi nhìn cuộc đời và con người
chỉ ở bề ngồi, mà phải thâm nhập vào mạch ngầm cuộc sống để khám phá những vẻ đẹp tìm
ẩn bên trong.

(Tâm điểm khám phá của Nguyễn Minh Châu trong chiếc thuyền ngoài xa là vẻ đẹp con
<i><b>người trong cuộc mưu sinh, trong hành trình nhọc nhằn tìm kiếm hạnh phúc và hồn thiện</b></i>
<i><b>nhân cách). thấy được điều chưa hoàn thiện của tác phẩm nghệ thuật do mình sáng tạo để tự</b></i>
đấu tranh và hoàn thiện hơn.

<b>Nhà văn bày tỏ khát vọng hướng đến Chân-Thiện-Mỹ.Nghệ thuật phải quan tâm đến số</b>
<b>phận con người, Cái Đẹp không tách rời cái Chân thật</b>

<b>7/ Các hình ảnh biểu tượng:</b>

<b> a/ Tấm ảnh về chiếc thuyền ngoài xa : Hình tượng đầy sức sống, vừa lãng mạn, vừa hiện</b>
<b>thực.Là biểu tượng của bức tranh thiên nhiên về biển và cuộc sống sinh hoạt của người dân</b>
hàng chài. (Bức ảnh nghệ thuật)Là hình ảnh gợi cảm ám ảnh về sự bấp bênh, dập dềnh của
những thân phận, cuộc đời trôi nổi trên sông nước. (Cảnh đời ngang trái)Trở thành biểu tượng
<i><b>thẩm mĩ mang đến cho người đọc những nhận thức mới mẻ về mối quan hệ giữa nghệ thuật</b></i>
<i><b>và đời sống : Thông điệp đầy ý nghĩa về sáng tạo nghệ thuật, về cuộc sống con người, về</b></i>
<i><b>những nghịch lý cuộc đời…</b></i>

b/ “Bãi xe tăng hỏng”: được nhắc lại 7 lần – là một hình ảnh biểu tượng đa nghĩaBằng
chứng sinh động cho chiến thắng của dân tộc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ. (Phùng và Đẩu
là những người lính từng tham gia chiến đấu)Cuộc chiến chống nghèo khổ tăm tối còn mới bắt
đầu, cũng gian khổ và quyết liệt khơng kém (Gia đình người đàn bà hàng chài là nạn nhân)Con
<i><b>người chưa thoát khỏi nghèo khổ thì cịn phải sống chung với cái xấu, cái ác.</b></i>

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

<b> - Thái độ quan tâm đến những con người bất hạnh của nhà văn:Phê phán hành động</b>
vũ phu của người chồngĐứng về phía cơng lý để bênh vực cho người phụ nữGióng lên hồi
chng báo động những vấn đề xã hội nhức nhối, đấu tranh cho cái thiện.

- Phát hiện và khẳng định cái đẹp, cái thiện của con người :Dù trong hoàn cảnh nghèo

khổ, lạc hậu, người đàn bà vùng biển xấu xí, nhẫn nhục vẫn lóe lên vẻ đẹp của tình mẫu tử, của
lịng bao dung, vị tha...Thể hiện niềm khát khao hạnh phúc bình dị của người lao động: hạnh
phúc đơn sơ được sống cuộc sống no đủ, bình yên.

- Khẳng định niềm tin của tác giả vào cái đẹp của con người trong hoàn cảnh nghiệt
<b>ngã: Dẫu bão tố của thiên nhiên, sóng gió của cuộc đời vẫn ln rình rập, đe dọa, dẫu còn nhiều</b>
nghịch lý, nghiệt ngã những phận đời, nhưng con người vẫn tồn tại vững vàng, vượt lên trên
nghịch cảnh...

b/ Giá trị nghệ thuật:
<b> - Nghệ thuật kể chuyện.</b>

- Nghệ thuật phân tích tâm lý nhân vật,nghệ thuật tạo dựng tình huống truyện.

- Nghệ thuật xây dựng những hình ảnh ẩn dụ - biểu tượng,nghệ thuật đối lập, so sánh; ngôn
ngữ đối thọai sinh động…

<b>9/ Ý nghĩa nhan đề truyện ngắn “Chiếc thuyền ngoài xa” của Nguyễn Minh Châu? :</b>

- Nhan đề mang ý nghĩa ẩn dụ về mối quan hệ giữa cuộc đời và nghệ thuật. Đó là chiếc
thuyền có thật, không gian sinh sống chật hẹp, bấp bênh của gia đình người hàng chài vừa là
bức tranh nghệ thuật. Chiếc thuyền ngoài xa trong lớp sương mờ ảo mang một vẻ đẹp tồn bích
nhưng khi lại gần, bên trong vẻ đẹp ấy lại ẩn chứa nghịch lí về nghèo đói và nạn bạo hành gia
đình. Những cảnh đời ấy, nếu đứng đằng xa, thiếu sẻ chia thì khơng thể nhận thấy được.

- Nhan đề đưa ra bài học nhìn nhận cuộc sống và con người phải đúng đắn, đa diện, nhiều
chiều; nghệ thuật chân chính phải ln gắn với cuộc đời và vì con người, người nghệ sĩ phải
trung thực, dũng cảm nhìn vào hiện thực và số phận mỗi con người.

<i> </i>

</div>

<!--links-->