Giáo án Ngữ văn Lớp 6 - Tiết 17: Từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyển nghĩa của từ - Năm học 2009-2010

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n:17 /9/2009 Ngµy gi¶ng:19 /9/2009 Ng÷ v¨n - TiÕt 17:. từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyÓn nghÜa cña tõ. I. Môc tiªu bµi häc: 1. KiÕn thøc - H hiểu được thế nào là nghĩa từ nhiều nghĩa, hiện tượng chuyển nghĩa của từ, nghĩa chuyÓn cña tõ. 2. KÜ n¨ng: H nhận biết được từ nhiều nghĩa, phân biệt từ nhiều nghĩa với từ đồng âm. 3.Tư tưởng- tình cảm: H biÕt tr©n träng, gi÷ g×n vµ ph¸t huy gi¸ ng«n ng÷ d©n téc. II. ChuÈn bÞ 1. Gi¸o viªn: 2. Häc sinh: Tr¶ lêi c¸c c©u hái c¸c phÇn bµi tËp. III. Phương pháp: Phân tích, vấn đáp. IV. Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy học: 1. ổn định: 1 phút G kiÓm tra sÜ sè 2. KiÓm tra bµi cò:3 phót Hái: NghÜa cña tõ lµ g×? Cã mÊy c¸ch gi¶i thÝch nghÜa cña tõ? Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ hÌn nh¸t? 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò t Néi dung chÝnh ’ 1 Hoạt động 1: Khởi động * Môc tiªu: T¹o høng thó cho H khi vµo tiÕt häc. * §å dïng: * C¸ch tiÕn hµnh: Sử dụng kĩ thuật động não: GV cho vÝ dô tõ: tay Gi¶i thÝch nghÜa cña tõ tay lµ bé phËn c¬ thÓ người dùng để cầm, nắm.... Hái: Ngoµi nghÜa nµy tõ tay cßn cã nghÜa nµo kh¸c? ( Chỉ bộ phận đồ vật, cây cối: Tay ghế, tay tre.....). Nh­ vËy tõ tay cßn cã nhiÒu nghÜa. §©y lµ hiện tượng từ nhiều nghĩa. 25’ Hoạt động 2 : Hình thành kiến thức mới * Môc tiªu: H hiÓu ®­îc thÕ nµo lµ nghÜa tõ I . Tõ nhiÒu nghÜa nhiều nghĩa, hiện tượng chuyển nghĩa của từ, 53 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> nghÜa chuyÓn cña tõ. * §å dïng: * C¸ch tiÕn hµnh: - Gọi H đọc bài tập. Hái: Trong bµi th¬ tõ nµo ®­îc nãi tíi nhiÒu nhÊt? ( Tõ ch©n). Hái: Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c tõ “ch©n” trong bµi? ( Cã 4 sù viÖc cã ch©n: C¸i gËy, chiÕc com pa, cái kiềng, cái bàn đều chỉ bộ phận của đồ vật tiếp xúc với đất và đồ vật khác. Mét bé phËn kh«ng cã ch©n: C¸i vâng). Hái: Ngoµi nghÜa trªn tõ “ ch©n” cßn cã nh÷ng nghÜa nµo kh¸c? ( Bộ phận tiếp xúc với đất của cơ thể hoặc động vật( Chân người, chân gà... Bộ phận gắn liền với đất của sự việc khác: chân tường, chân núi, chân bảng....). Hái: Nh­ vËy em cã nhËn xÐt g× vÒ tõ ch©n? Hái: Em h·y t×m 1 sè tõ kh¸c cïng cã nhiÒu nghÜa nh­ tõ ch©n? ( VÝ dô tõ mòi, m¾t, tay.....) - Tõ mòi cã c¸c nghÜa: + Chỉ bộ phận củacơ thể người, động vật có đỉnh nhọn: Mũi người, mũi mèo.... + Bộ phận phía trước của phương tiên giao th«ng ®­êng thuû : Mòi tµu, mòi thuyÒn. + Bé phËn chØ lµnh thæ: mòi Cµ Mau. Hỏi: Cho biết nghĩa từ thước kẻ, com pa, kiÒng nh÷ng tõ nµy cã t×m ®­îc nghÜa kh¸c kh«ng? Hái: T×m thªm 1 tõ cã nghÜa kh¸c? Hái: Qua bµi tËp em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÜa cña tõ? - H tr¶ lêi. - G chèt l¹i néi dung môc ghi nhí. - 1 H đọc ghi nhớ . - G yªu cÇu H xem l¹i nghÜa cña tõ ch©n. Hái:Theo em nghÜa ®Çu tiªn cña tõ ch©n lµ g×? Hái: C¸c nghÜa kh¸c cña tõ ch©n ®­îc suy ra tõ ®©u? ( Suy ra tõ nghÜa gèc- nghÜa chuyÓn. §©y lµ 54 Lop6.net. 1. Bµi tËp §äc bµi th¬ : Nh÷ng c¸i ch©n”. 2. NhËn xÐt.. Tõ “ ch©n” cã 1 sè nghÜa sau: - Bộ phận dưới cùng của cơ thể người, động vật dùng để đi, đứng ( chân người, chân gà...). - Bộ phận dưới cùng của 1 số sự vật có tác dụng đỡ cho các bộ phận khác( chân giường, chân kiềng...). - Bộ phận dưới cùng của 1 số bộ phận tiÕp gi¸p b¸m vµo mÆt nÒn ( ch©n nói, chân tường....). VËy tõ ch©n cã nhiÒu nghÜa. - Mét sè tõ nhiÒu nghÜa:Mòi, tai,m¾t, tay.... - Ccá từ bút, thước kẻ, com pa, kiềng, xe đạp....chỉ có 1 nghĩa. 3. Ghi nhí 1( SGK). II. Hiện tượng chuyển nghĩa của từ. 1. Bµi tËp..

<span class='text_page_counter'>(3)</span> hiện tượng chuyển nghĩa của từ). Hỏi: Em hiểu hiện tượng chuyển nghĩa của tõ lµ g×? Hái: Tõ nhiÒu nghÜa cã nh÷ng nghÜa nµo? Nªu mèi quan hÖ cña nghÜa g«c vµ nghÜa chuyÓn. (- NghÜa gèc xuÊt hiÖn tõ ®Çu. - NghÜa chuyÓn: H×nh thµnh trªn c¬ së nghÜa gèc). - G cho vÝ dô: C« Êy cã c¸i cæ kiªu ba ngÊn. Hái: Tõ cæ trong c©u nµy cã mÊy nghÜa? ( Cã 1 nghÜa:Bé phËn n»m gi÷a ®Çu vµ th©n người - Là từ nhiều nghĩa nhưng trong câu nµy nã chØ cã 1 nghÜa). Hái:Nh­ vËy trong 1 c©u cô thÓ 1 tõ ®­îc dïng víi mÊy nghÜa? Hái: VËy em hiÓu nghÜa cña tõ lµ g×? ThÕ nµo lµ nghÜa gèc, nghÜa chuyÓn? - H tr¶ lêi. - G chèt l¹i néi dung môc ghi nhí 2. - 1 H đọc ghi nhớ 2. 12’ Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập. * Môc tiªu: H áp dụng lí thuyết làm đúng các BT có liên quan đến từ nhiều nghĩa và hiện tượng chuyÓn nghÜa cña tõ; ViÕt chÝnh t¶, dÊu c©u 1 ®o¹n trong v¨n b¶n “ Sä Dõa”. * §å dïng: * C¸ch tiÕn hµnh. - Goi H đọc nội dung bài tập1 và xác định yªu cÇu BT. - H th¶o luËn nhãm nhá 2 phót - Yªu cÇu mçi nhãm t×m vµ gi¶i thÝch nghÜa cña 1 tõ. - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy BT. - Nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung. - G nhËn xÐt, KL. - Goi H đọc nội dung bài tập 2 và xác định yªu cÇu BT. - H lµm BT . - Gäi H lµm BT( Tr¶ lêi miÖng). - H nhËn xÐt. - G nhËn xÐt, KL. - Goi H đọc nội dung bài tập 3 và xác định yªu cÇu BT. - H lµm BT . 55 Lop6.net. - Chuyển nghĩa: Thay đổi nghĩa của tõ t¹o ra tõ nhiÒu nghÜa. - Tõ nhiÒu nghÜa cã nghÜa gèc vµ nghÜa chuyÓn.. - Trong 1 c©u cô thÓ tõ ®­îc dïng víi 1 nghÜa. 2. Ghi nhí 2( SGK). III. LuyÖn tËp. 1, Bµi tËp( 14). 3 từ chỉ bộ phận cơ thể người và hiện tượng chuỷên nghĩa: - Đầu:đầu người, đầu bảng, đầu não... - Mũi: Mũi lõ, mũi kim, mũi đất.... - Tay: c¸nh tay, tay ghÕ, tay anh chÞ.... 2. Bµi tËp 4(14) ChØ bé phËn c©y cèi- bé phËn c¬ thÓ. - L¸ :l¸ phæi, l¸ n¸ch - Qu¶: Qu¶ tim, qu¶ thËn.... 3. Bµi tËp 3: a, Chỉ sự vật chuyển chỉ hành động: - C¸i h¸i- h¸i rau..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - Gäi H lµm BT( Tr¶ lêi miÖng). - Cái cuốc – cuốc đất. - H nhËn xÐt. C©n muèi- muèi d­a - G nhËn xÐt, KL. - G đọc cho H viết đoạn văn. 4. Bµi tËp 5: - Yêu cầu : Viết đúng chính tả, đúng dấu ChÝnh t¶ nghe- viÕt. c©u.... ViÕt v¨n b¶n Sä Dõa tõ “ Mét h«m - H viÕt bµi. c« ót......giÊu ®em cho chµng”. - G thu 1 sè bµi nhËn xÐt. 4.Cñng cè: 2 phót Hái:ThÕ nµo lµ tõ nhiÒu nghÜa? NghÜa gèc, nghÜa chuyÓn lµ g×? 5. Hướng dẫn học bài: 1 phút - Häc bµi n¾m ch¾c ®­îc néi dung bµi häc. - Hoµn thµnh c¸c BT vµo vë BT. - Lµm ba× tËp 3 b,4. - ChuÈn bÞ bµi: Lêi v¨n, ®o¹n v¨n tù sù. + §äc kÜ bµi. + Tr¶ lêi c¸c c©u hái.. 56 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>