Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tuần 3: Tác phẩm văn học và việc phân tích cảm thụ, đánh giá tác phẩm

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 8- 09-09 Ngµy d¹y:. TuÇn: 3 Buæi: 1. T¸c phÈm v¨n häc vµ viÖc phân tích cảm thụ, đánh giá tác phẩm. A- Môc tiªu bµi häc: - HS n¾m ®­îc nh÷ng kiÕn thøc vÒ TPVH,cã nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ viÖc đánh giá những tác phẩm VH. - H×nh thµnh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ c¶m thô TP. B- ChuÈn bÞ: - KiÕn thøc vÒ TP v¨n häc. C¸c kü n¨ng tr×nh bµy bµi c¶m thô TP C- Tiến trình các hoạt động dạy học trên lớp:  ổn định tổ chức:  KT bµi cò:Sù chuÈn bÞ cña häc sinh. . Bµi míi: GV: Muốn tìm hiểu, PT bình giảng đánh gi¸ 1 TPVH, c¸c em cÇn ph¶i n¾m ®­îc 1 sè hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ TPVH. VD: Cuéc chia tay cña nh÷ng con bóp bª. C«ng cha nh­ nói Th¸i s¬n, Nghiã mẹ như nước trong nguồn chảy ra.... -> TPVH.. I-Nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ t¸c phÈm v¨n häc: 1-ThÕ nµo lµ TPVH?. - ND: TPVH bao giê còng lµ mét bøc tranh sinh động về cuộc sống và con người. Qua bức tranh đó, người viết luôn gửi gắm những tình cảm, tư tưởng và thể hiện một GV: TP là sự kết hợp giữa TGKQ và những thái độ của mình trước cuộc sống. tư tưởng chủ quan của con người....Dù nhân vật là người hay vật... thì đó cũng là chuyện HT: Về HT tồn tại của TPVH, người ta của con người, về con người... thường nói văn học là nghệ thuật của ngôn tõ. TPVH lµ 1 c«ng tr×nh NT lÊy ng«n tõ HT TPVH cã thÓ lµ nh÷ng TP dµi hay lµm chÊt liÖu, cã h×nh thøc vµ quy m« rÊt ®a ng¾n... d¹ng, phong phó. + TPVH ®­îc chia lµm 3 lo¹i h×nh lín: TP 2- §Æc tr­ng cña TPVH: tr÷ t×nh, TP tù sù, TP kÞch.... a- TPVH lµ mét v¨n b¶n ng«n tõ NT: GV: Trong đời có thể nói: Tôi rất nhớ anh... - Ngôn từ NT trong TP mang tính đa nghĩa, Nhưng với ngôn ngữ văn học có thể: Nhớ ai giàu tính hình tượng và màu sắc biểu cảm. bổi hổi bồi hồi. Như đứng đống lửa như - Mang đậm dấu ấn cá nhân ngồi đống rơm... VD: Cùng diễn đạt ND đánh giặc là truyền thèng cña d©n téc: + Tố Hữu: Lớp cha trước, lớp con sau. Đã thành đồng chí chung câu quân hành. 1 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> +Hoµng Trung Th«ng: Ta l¹i viÕt bµi th¬ trªn b¸ng sóng Con lín lªn viÕt tiÕp thay cha Người đứng dậy viết tiếp người ngã xuống Người hôm nay viết tiếp người hôm qua. + Trinh §­êng: Cha cßn ®eo qu©n hµm Con đã ra nhập ngũ Một hòn đá Trường Sơn Cha con cïng gèi ngñ... + L­u Träng L­: Xưa tiễn chồng đi rười rười tóc xanh VD: Nãi vÒ M· Gi¸m Sinh: Nay l¹i tiÔn con ®i rung rinh ®Çu b¹c. GhÕ trªn ngåi tãt sç sµng - Ngôn từ NT cũng đòi hỏi tính chính xác VÌo tr«ng l¸ rông ®Çy s©n( T¶n §µ) cao độ( Khác với tính chính xác của ngôn tõ khoa häc) GhÕ trªn ngåi tãt sç sµng VÌo tr«ng l¸ rông ®Çy s©n( T¶n §µ)  Khi t×m hiÓu TPVH cÇn chó ý khai th¸c nh÷ng yÕu tè trªn... b- Hình tượng VH: HTVH hiÓu theo nghÜa réng: Lµ toµn bé bøc - Do viÖc sö dông ng«n tõ lµm chÊt liªô nªn tranh cụ thể về cuộc sống và con người tức hình tượng VH là hình tượng ngôn từ. lµ toµn bé thÕ giíi NT cña nhµ v¨n ®­îc t¸i VD: Sen tµn cóc l¹i në hoa t¹o vµ MT trong TP...( 41) Sầu dài ngày ngắn đông đà sang xuân ( Ng Du)  GoÝ c¶ 4 mïa trong 1 c©u th¬ b»ng ng«n tõ NT. + Theo nghÜa réng: Lµ toµn bé bøc tranh cụ thể về cuộc sống và con người tức là toàn bé thÕ giíi NT cña nhµ v¨n ®­îc t¸i t¹o vµ MT trong TP... + Theo nghĩa hẹp: Là những đặc điểm và phÈm chÊt cña mét sù vËt, mét nh©n vËt nµo đó mà nhà văn thể hiện. VD: Hình tượng Chí Phèo- Hình tượng chị DËu...  Hai phương diện trên đều được và chỉ ®­îc thÓ hiÖn qua ch÷ nghÜa vµ c¸c h×nh thøc dÊu c©u cña 1 VB ng«n tõ. II- Các phương diện của hình thức NT cÇn chó ý khai th¸c khi ph©n tÝch TPVH 1- DÊu c©u vµ c¸ch ng¾t nhÞp: - DÊu c©u ®­îc coi lµ 1 lo¹i tõ, lµ h×nh thøc 2 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> cña ch÷ trong TP. Ngay c¶ c¸ch ng¾t nhÞp trong VB còng ®­îc coi nh­ 1 tõ ®a nghÜa. VD: ¤i! S¸ng xu©n nay, xu©n 41. Tr¾ng rõng biªn giíi në hoa m¬ Thật khó mà dùng ngôn từ để diễn tả sự im Bác về... Im lặng. Con chim hót. lặng và xúc động thiêng liêng đến tận cùng Thánh thót bờ lau vui ngẩn ngơ. gi©y phót B¸c Hå trë vÒ Tæ Quèc sau 30 ( Theo ch©n B¸c- Tè H÷u) n¨m xa c¸ch b»ng mÊy c©u th¬.  Dấu câu đặt giữa câu thơ-> Có sự đặc biệt-> Diễn tả sự xúc động đến vô cùng khi được đón bác trở về... Dường như mọi vật đều im lặng trong phút giây đó...thật thiêng liªng... - Cách ngắt nhịp khác nhau đôi khi tạo ra nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau.: VD: Một chiếc xe/ đạp băng vào bóng tối. Một chiếc xe đạp / băng vào bóng tối.  T¹o ra nh÷ng c¸ch hiÓu kh¸c nhau... * Kết luận: Chú ý đến dấu câu và cách ngắt nhịp để đọc diễn cảm -> Cảm nhận được những vẻ đẹp về ND cũng như NT. 2- Vần điệu, âm hưởng và nhạc tính: TV giµu thanh ®iÖu-> t¹o nªn tÝnh nh¹c cho - Những vần bằng thường diễn tả sự nhẹ c©u... nhµng, b©ng khu©ng, ch¬i v¬i... - Còn vần trắc thường diễn tả sự trúc trắc nÆng nÒ, khã kh¨n, vÊp v¸p... -> Khi cần khắc sâu một ấn tượng, một cảm xúc nào đó, TG thường dùng liên tiếp 1 loại vÇn: VD: Sương nương theo trăng ngừng lưng trời Tương tư nâng lòng lên chơi vơi ( Xu©n DiÖu) Ô hay buồn vương cây ngô đồng Vµng r¬i, vµng r¬i thu mªnh m«ng. ( BÝch Khª) Dèc lªn khóc khuûu dèc th¨m th¼m ( Quang Dòng) -> Khi phân tích đặc biệt là thơ hãy tập trung phân tích những điểm đặc biệt này để chØ ra gi¸ trÞ vai trß vµ t¸c dông cña chóng trong viÖc thÓ hiÖn ND. * LuyÖn tËp: 3 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> 1- Hµng n¨m, cóa vµo cuèi thu l¸ ngoµi ®­êng rông nhiÒu vµ trªn kh«ng l¹i cã -> Hãy chỉ ra hiệu quả của việc ngắt nhịp , những đám mây bàng bạc lòng tôi lại náo sö dông dÊu c©u trong c©u v¨n sau: nøc nh÷ng kû niÖm m¬n man cña buæi tùu trường. T«i quªn thÕ nµo ®­îc nh÷ng c¶m gi¸c trong s¸ng Êy, n¶y në trong lßng t«i nh­ mấy cành hoa tươi giữa bầu trời quang đãng. -> §o¹n v¨n gåm 62 ch÷, chØ cã 2 c©u, 2 dÊu ph¶y, 2 dÊu chÊm... NhÞp ®iÖu c©u v¨n nhÈn nha, kh«ng gÊp g¸p véi vµng. Ng÷ ®iÖu c©u v¨n kh«ng cã g× c¨ng th¼ng, c¶ ®o¹n v¨n lµ nh÷ng tiÕng nãi th× thÇm , nhá nhẹ như lá rụng mùa thu, lãng đãng như mây bạc giữa lưng trời-> Nhằm diễn đạt mét t©m tr¹ng, mét håi øc, 1 tÊm lßng ®ang n¸o nøc nh÷ng kû niÖm m¬n man cña buæi tựu trường đầy xúc động... III- Hướng dẫn học ở nhà: - «n lý thuyÕt. TËp ph©n tÝch gi¸ trÞ cña dÊu c©u vµ c¸ch ng¾t nhÞp cho ®o¹n v¨n sau: - ...Không được! Ai cho tao lương thiện? Làm thế nào cho mất được những mảnh chai trên mặt này? Tao không thể là người lương thiện được nữa. Biết kh«ng? ChØ cã mét c¸ch... BiÕt kh«ng ! ChØ cßn mét c¸ch lµ... c¸i nµy! BiÕt kh«ng! ( Nam Cao- ChÝ PhÌo). 4 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ngµy so¹n: 17- 09- 09 Ngµy d¹y: 22- 09- 09. TuÇn: 4 Buæi: 2. Các phương diện nghệ thuật cÇn chó ý khi ph©n tÝch t¸c phÈm. A- Môc tiªu bµi häc: - TiÕp tôc cung cÊp nh÷ng kiÕn thøc vÒ kü n¨ng ph©n tÝch TP v¨n häc vÒ tõ ng÷, c¸c biÖn ph¸p tu tõ, h×nh ¶nh. - Cñng cè nh÷ng kü n¨ng t×m hiÓu TP trªn c¬ së t×m hiÓu dÊu c©u, c¸ch ng¾t nhÞp... B- ChuÈn bÞ: - KiÕn thøc c¬ b¶n. bµi tËp. C- Tiến trình các hoạt động dạy học . Giải đáp bài tập: §o¹n v¨n: Hµng n¨m, cø vµo cuèi thu...: Gåm 62 ch÷, chØ cã 2 c©u, 2 dÊu chÊm, 2 dÊu ph¶y. NhÞp ®iÖu c©u v¨n nhÈn nha, kh«ng gÊp g¸p véi vµng. Ng÷ ®iÖu c©u v¨n kh«ng cã g× c¨ng th¼ng. C¶ ®o¹n v¨n lµ nh÷ng tiÕng nãi th× thÇm, nhá nhÑ nh­ l¸ rông cuèi thu, l·ng đãng như mây bạc lưng trời-> Nhằm diễn đạt 1 tâm trạng, một hồi ức, 1 tấm lòng đang b©ng khu©ng, xao xuyÕn båi håi, ®ang n¸o nøc nh÷ng kû niÖm m¬n man cña buæi tùu trường... Hoạt động của thầy trò Néi dung bµi häc T×m hiÓu TP v¨n häc-> T×m hiÓu nt: so 3- C¸c biÖn ph¸p tu tõ, tõ ng÷, h×nh ¶nh: s¸nh, nh©n ho¸... tõ ng÷, h×nh ¶nh... * - Đây là đặc trưng quan trọng nhất của TPVH. §©y lµ yÕu tè c¬ b¶n, quan träng nhÊt cña * PT TPVH kh«ng thÓ tho¸t ly vµ bá h×nh thøc chÊt liÖu ng«n tõ. Bëi v× mäi ND qua tõ ng÷. cÇn thÓ hiÖn cña TPVH kh«ng cã c¸ch nµo + Muốn vậy trước hết cần phải nắm vững kh¸c lµ nhê vµo hÖ thèng ng«n tõ.... Nhµ nghÜa cña tõ.( NghÜa chung vµ nghi· v¨n muèn m« t¶, t¸i hiÖn hiÖn th­c ph¶i trong v¨n c¶nh.) th«ng qua tõ ng÷.. + T¹i sao TG dïng tõ nµy mµ kh«ng dïng tõ kh¸c? + T¹i sao tõ ng÷ nµy l¹i xuÊt hiÖn nhiÒu nh­ thÕ? + có bao nhiêu từ đồng nghĩa với từ đó? Cã thÓ thay thÕ tõ Êy b»ng mét tõ kh¸c ®­îc kh«ng? + Trong c©u Êy, ®o¹n Êy, nh÷ng tõ ng÷ nµo cÇn chó ý? * Ph©n tÝch h×nh ¶nh trong TP. ( H×nh ¶nh 5 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> HS cÇn thÊy biÕt ph¸t hiÖn nh÷ng tõ ng÷ cÇn khai th¸c còng lµ n¨ng l­c c¶m thô ...Trong trường hợp phân tích những tác phẩm dịch cÇn chó ý khi ph©n tÝch nh÷ng tõ dÞch.... HÖ thèng tõ ng÷ gîi t¶ h×nh ¶nh, c¶m xóc trong TV rÊt phong phó ®a d¹ng: VD: Gîi vÒ t©m tr¹ng: Xao xuyÕn, b©ng khu©ng, ph©n v©n... Gợi về thị giác: La đà, lơ lửng, chấp chới... Gîi vÒ vÞ gi¸c: mÆn ch¸t, chua lßm, ngät lÞm.... Ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông dÊu c©u, c¸ch ng¾t nhÞp trong VD bªn.. trong TPVH thùc ra còng lµ tõ ng÷) VD: Tó Bµ: Nh¸c tr«ng nhê nhît mµu da Ăn gì to lớn đẫy đà làm sao( Truyện Kiều) \ Nhên nhît: Lét t¶ râ nÐt nhÊt thÇn th¸i cña Tó bµ - HÖ thèng tõ ng÷ gîi t¶ h×nh ¶nh, c¶m xóc trong TV rÊt phong phó ®a d¹ng: + Gîi vÒ t©m tr¹ng: Xao xuyÕn, b©ng khu©ng, ph©n v©n... + Gợi về thị giác: La đà, lơ lửng, chấp chíi... + Gîi vÒ vÞ gi¸c: mÆn ch¸t, chua lßm, ngät lÞm... + Gîi vÒ thÝnh gi¸c: SÇm sËp, r× rµo, th¸nh thãt... - §Ó t¹o c¸ch nãi, c¸ch viÕt cã h×nh ¶nh, gîi hình tượng, nhà văn có thể sử dụng nhiều cách.: Từ láy, từ tượng hình, tượng thanh.... VD: Nçi niÒm chi røa HuÕ ¬i Mµ m­a xèi x¶ tr¾ng trêi Thõa Thiªn...( Tè H÷u) Hay: mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt ch¶y ra. C¸i ®Çu l·o ngoÑo vÒ 1 bªn vµ c¸i miÖng mãm mÐm cña l·o mÕu nh­ con nÝt. L·o hu hu khãc. * Các biện pháp tu từ là phương diện quan träng khi PT TPVH: - Ph¶i chØ ra tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸ch viÕt, c¸ch nãi vai trß vµ t¸c dông cña chóng trong việc MT, diễn đạt... II- LuyÖn tËp: 1- bµi tËp 1: ...Không được! Ai cho tao lương thiện? Làm thÕ nµo cho mÊt ®­îc nh÷ng m¶nh chai trªn mặt này? Tao không thể là người lương thiÖn ®­îc n÷a. BiÕt kh«ng? ChØ cã mét c¸ch... BiÕt kh«ng ! ChØ cßn mét c¸ch lµ... c¸i nµy! BiÕt kh«ng! ( Nam Cao- ChÝ PhÌo) 63 ch÷- gåm 9 c©u, vµ rÊt nhiÒu dÊu ng¾t: 5 dÊu c¶m th¸n. 2 dÊu chÊm hái, 4 dÊu chÊm löng, 3 dÊu ph¶y, 2 dÊu chÊm.-> NhÞp ®iÖu 6. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> ch¾n bõng tØnh, c©u v¨n ng¾t nhanh h¬n, gÊp g¸p h¬n. Ng÷ ®iÖu c¨ng th¼ng h¬n dån nén hơn trước-> Tái hiện lại một cuộc đối mặt đầy căng thảng, kịch tính. Cả cuộc đời ChÝ PhÌo ch×m trong nh÷ng c¬n say, mÖt mái, u tèi. Bçng gi©y phót nµy h¾n bõng tØnh. Nhy­ng gi©y phót nµy ng¾n ngñi nªn ChÝ PhÌo ph¶i nãi nhanh, gÊp g¸p. TÊt c¶ những hành động là kết quả của những dồn nÐn c¨ng th¼ng, quyÕt liÖt cña h¾n bÊy l©u... 2- Bµi tËp 2: - T×m hiÖu qu¶ cña viÖc sö dông tõ ng÷, Cá non xanh rîn ch©n trêi h×nh ¶nh trong c©u th¬ sau: Cµnh lª tr¾ng ®iÓm mét vµi b«ng hoa. ( TruyÖn KiÒu- NguyÔn Du) -Tõ ng÷ chØ mµu s¾c cã hiÖu qu¶ lín trong việc MT-> Gợi lên bức phông nền tuyệt đẹp: Màu xanh mượt mà trải dài đến chân trời tưởng chừng không kết thúc. Giữa bức phông nền đó là bức hoạ màu trắng của c¸nh lª.... HS tr×nh bµy bµi viÕt, GV nhËn xÐt cho ®iÓm. IV- Củng cố- Hướng dẫn học ở nhà: - Ôn theo hướng dẫn. Chú ý làm tiếp BT còn lại - Chuẩn bị Bí quyết để giỏi văn.... 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ngµy so¹n :19- 09- 09 Ngµy d¹y : 29- 09- 09. TuÇn : 5 Buæi : 3. LUYÖn kü n¨ng tr×nh bµy bµi c¶m thô v¨n häc A- Môc tiªu bµi häc: - Cñng cè kiÕn thøc vÒ c¸ch lµm bµi v¨n c¶m thô v¨n häc. - RÌn kü n¨ng lµm bµi v¨n biÓu c¶m vÒ t¸c phÈm v¨n häc. B- ChuÈn bÞ: - Lý thuyết : các bước tiến hành làm bài biểu cảm về đoạn văn, bài văn. - Mét sè bµi tËp vÒ ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬. C- Tiến trình các hoạt động dạy học: I- ổn định: II- KiÓm tra bµi cò: Kh«ng II- Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Néi dung bµi häc - Nêu tiến trình các bước làm bài cảm thụ về I- Bài tập 1: t¸c phÈm v¨n häc. Tr×nh bµy c¶m nhËn vÒ ®o¹n th¬ sau: + T×m hiÓu ND ®o¹n trÝch. Bỗng nhận ra hương ổi + ND đó được hiện lên qua những từ ngữ, Ph¶ vµo trong giã se. h×nh ¶nh nµo? Sương chùng chình qua ngõ + Hình dung, tưởng tượng, liên tưởng thông Hình như thu đã về. qua những hình ảnh đó... Đưa ra những lời ( Sang thu - H÷u ThØnh) nhận xét, đánh giá, bình luận... + ViÕt bµi.( Më ®o¹n, th©n ®o¹n, kÕt ®o¹n -? ND chÝnh cña ®o¹n th¬ ? * ND: Vẻ đẹp bất ngờ, nhẹ nhàng của mùa ND đó được thể hiện qua những hình ảnh thu bất chợt đến. nghÖ thuËt nµo?.... * H×nh ¶nh: + Hương ổi- Tín hiệu rất riêng của mùa thu> Gợi mùi hương lan toả trong không gian...Mµu vµng, dÞu ngät... + Sương chùng chình: Nửa như lưu luyến ch­a nì rêi xa mïa h¹- b¶ng l¶ng tr«i trong kh«ng gian nöa h­, nöa thùc... + Bçng, h×nh nh­...:Tõ gîi t¶ t©m tr¹ng: ngì ngµng, ng¹c nhiªn,d­pêng nh­ ch­a tin hẳn vào những gì đang hiện ra trước mắt... + Phả: ĐT diễn tả sự chuyển đổi của hương æi, cña giã lan to¶ trong kh«ng gian... II- Bµi tËp 2: Tr×nh bµy bµi v¨n nªu c¶m nhËn cña em vÒ ®o¹n th¬ trªn 8 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> -? PhÇn më bµi cÇn nªu ®­îc nh÷ng yªu cÇu g×? + T¸c gi¶, t¸c phÈm, ®o¹n trÝch vµ ND ®o¹n trÝch.... ? Th©n bµi cÇn triÓn khai nh÷ng ý chÝnh nµo?. VD: Mïa thu hiÖn vÒ trong nçi nhí cña mçi người đó là gió heo may, là màu vàng rực rì cña nh÷ng b«ng cóc vµng ãng ¶... Cïng với đó, Hữu thỉnh góp vào cho mùa thu đất nước một nét thu rất riêng: Bỗng nhận ra hương ổi Ph¶ vµo trong giã se Sương chùng chình qua ngõ Hình như thu đã về. - TÝn hiÖu cña mïa thu thÓ hiÖn qua : + H×nh ¶nh + Tõ ng÷ + Những hình dung, tưởng tượng thông qua c¸c h×nh ¶nh vµ tõ ng÷.  NhËn xÐt vÒ c¸ch sö dông tõ ng÷ h/a của tg trong đoạn thơ để thấy được sự cảm nhận rất tinh tế của tg trước sự chuyển biến nhẹ nhàng của bước chân mïa thu.  Từ đó liên hệ tới cảm nhận của bản th©n vÒ sù giao mïa trong n¨m cña khí hậu thời tiết nước ta.. ? H·y viÕt thµnh th©n bµi hoµn chØnh dùa vào định hướng trên? ? NhiÖm vô cña phÇn kÕt luËn?. HS viÕt bµi. - Khái quát lại những nét đặc sắc của đoạn th¬ - Khẳng định lại cảm xúc của mình về đoạn th¬.. ? H·y hoµn thiÖn phÇn kÕt? - HS viÕt bµi. IV- Hướng dẫn học ở nhà: - Học và làm bài tập đã cho. - Chuẩn bị tiếp phần văn nghị luận.. 9 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Ngày soạn ; 3- 10- 09 Ngày dạy : 14- 10- 09. Tuần : 7 Buổi : 4. Đến với tác phẩm văn xuôi tự sự A- Mục tiêu bài học:. - HS được cung cấp những kiến thức lý luận về việc tiếp cận một tác phẩm văn học tự sự cho đúng cách.. B-. Rèn kỹ năng tìm hiểu, phân tích.. Chuẩn bị: - Kiến thức về kỹ năng làm bài nghị luận về văn xuôi.. C- Tiến trình các hoạt động dạy học: IIIIII-. Ổn định: Kiểm tra bài cũ: Bài mới: Hoạt động của thầy và trò GV: Cần giúp HS hiểu thế nào là tự sự.. Nội dung bài học I- Vấn đề tóm tắt cốt truyện tác phẩm văn xuôi tự sự: * Tự sự: Là phương thức tái hiện đời sống qua các sự kiện, biến cố và hành vi con người trong toàn bộ tính khách Tư tưởng và tình cảm của nhà văn thâm quan của nó. nhập vào các sự kiện và hành đoọng của con người...-> Người đọc có cảm giác như được thấy hiện thực cuộc sống -> Để hiểu được ND phản ánh, để PT đang tồn tại đâu đây... được giá trị về ND tư tưởng, NT của TP> Cần tóm tắt chính xác cốt truyện của nó. * Cách tiến hành: - Cần đọc kỹ tác phẩm- trả lời những câu hỏi: Để tóm tắt được tác phẩm văn xuôi tự + Hoàn cảnh xã hội, thời kỳ lịch sử sự cần chú ý những điều gì? mà TP phản ánh, tái hiện? + Chủ đề của TP? + Nhân vật chínhcủa TP và các bước phát triển tính cách, của số phận nhân vật ấy? + Các chi tiết, sự kiện quan trọng trong tác phẩm tác động tới cuộc đời nhân vật ? 10 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> - Lựa chọn, sắp xếp các chi tiết theo trình tự hợp lý. - Dùng lời văn của mình để tóm tắt. *- Khi tóm tắt truyện cần chú ý vị trí của các nhân vật trong mối quan hệ tương tác của nó.-> Cần quan tâm đến những bước ngoặt trong cuộc đời những nhân vật chính. - Lời văn tóm tắt phải ngắn gọn, súc tích. Bài văn nên có ngắt đoạn, chuyển ý để người đọc nắm được các phần tác Trong TP cần chú ý đến tình huống phẩm, nắm được diễn biến cốt truyện. truyện... 2- Vấn đề tình huống: - Tình huống có vai trò đặc biệt quan trọng trong TP văn xuôi tự sự-> Nhân vật được bộc lộ rõ nét tính cách bản chất của mình . 3- Phân tích chi tiết trong TP văn xuôi tự sự: - Cần lựa chọn chi tiết thể hiện thần thái nhân vật, cô đọng ND, giá trị của TP. - Khi PT chi tiết, cần đặt nó trong dòng cốt truyện, trong ND phản ánh của tác phẩm để xác định đúng vị trí ý nghĩa của nó. - Cảm nhận được giá trị của các chi tiết tiêu biểu rồi thì phải tập trung phân tích, bàn luận về nó. Nhân vật văn học bao giờ cũng mang 3- Phân tích nhân vật trong TP văn học: đậm dấu ấn cá nhân - Nó là cả quá - Nhân vật VH bao giờ cũng thể hiện trình thai nghén TP...-> Cần chú ý đến một số phận, một quan niệm nhân sinh điều này... độc đáo và thường điển hình cho một tầng lớp xã hội, một giai cấp, thậm chí một thời đại nào đó. - Nhân vật là con đẻ của tác giả bởi vậy nó mang đậm dấu ấn cá nhân. -> Phân tích nhân vật còn nhận ra tài năng, đặc điểm bút pháp của nhà văn... Vậy PT nhân vật là PT những gì? - Nhân vật có tính cách riêng, lối sống riêng.... 1- Lai lịch: 11 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> VD: Nhân vật Lão Hạc...( Nam Cao) + Vẻ ngoài già nua, đau khổ...-> Ẩn chứa vẻ đẹp tâm hồn cao thượng.... Lời nói của lão Hạc với ông giáo... ... Tôi bằng này tuổi rồi mà còn đi lừa một con chó.... ->? Truyện có những sưk việc nào là chính? Nhân vật nào là chính? Tiến trình các sự việc diễn ra như thế nào?.... - Tính cách nhân vật có thể bị chi phối bởi hoàn cảnh xuất thân, hoàn cảnh gia đình và điều kiện sinh hoạt trước đó... 2- Ngoại hình: - MĐ: Để cá thể hoá nhân vật, tạo cho nhân vật những dấu ấn riêng. + Qua vẻ bề ngoài mà phần nào thể hiện bản chất, tính cách của nhân vật. 3 - Ngôn ngữ: - Ngôn ngữ nhân vật được cá thể hoá cao độ, mang dấu ấn cá nhân-> Ngô ngũ thể hiện tính cách nhân vật. 4- Nội tâm: - Cần quan tâm đến thế giới bên trong với những cảm giác, cảm xúc, tình cảm suy nghĩ của nhân vật..-> Để hiểu về nhân vật. - Thế giới nội tâm có thể thể hiện qua hành động, cử chỉ, lời nói -> Cần tập trung làm rõ phương diện này để lột tả rõ bản chất của nhân vật II- Luyện tập: Tóm tắt lại truyện ngắn: “ Cuộc chia tay của những con búp bê” ( Khánh Hoài) - Hai anh em Thành thuỷ chia đồ chơi. - Hai anh em chia tay với lớp học. - hai anh em chia tay nhau. HS tóm tắt: VD: Buổi sáng hôm đó, khi mẹ nhắc 2 anh em thuỷ chia đồ chơi, thì cả 2 anh em không nén nổi tiếng khóc...-> Không nên vì chưa làm rõ được nên bắt đầu kể từ sự việc nào... VD2: Hai anh em Thành và Thuỷ rất yêu thương nhau, nhưng buổi sáng hôm đó, sau một đêm khóc suốt, Thành và Thuỷ đành phải nghe lời mẹ chia đồ chơi.... IV - Củng cố- Hướng dẫn học ở nhà: 12 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> - Học và làm tiếp bài tập. Chuẩn bị : tìm hiểu nhân vật Thành và Thuỷ trong TP Cuộc chia tay của những con búp bê. Soạn: 16- 10- 09 TuÇn : 8 Giảng: 20- 10- 09 Buæi: Bài 8. Luyện tập tìm hiểu tác phẩm tự sự. A- Mục tiêu bài học: - HS rèn kỹ năng tìm hiểu phân tích một tác phẩm tự sự. - Biết tìm và lựa chọn những chi tiết liên quan đến nhân vật trong tác phẩm VH để phân tích. B- Chuẩn bị: Ôn lý thuyết - chuấn bị VB Sống chết mặc bay( Phạm Duy Tốn) C- Tiến trình các hoạt động dạy học: I Ổn định lớp: II- KT bài cũ:  III_ Bài mới: Hoạt động của thầy và trò Nội dung bài học * Söa bµi tËp ë nhµ: GV söa bµi tËp vÒ nhµ: Tãm t¾t TP Cuéc - Thành và Thuỷ là 2 anh em rất yêu thương chia tay cña nh÷ng con bóp bª. nhau. - Bè mÑ ly dÞ- Hai anh em ph¶i chia tay nhau. - Sáng hôm đó sau một đêm khóc trăng, 2 anh em Thành thuỷ chia đồ chơi. Khi tìm hiểu TP tự sự cần chú ý đến nhân - §å ch¬i kh«ng cã nhiÒu chØ lµ nh÷ng con vât và chi tiết truyện... Tai sao? -> Nhõn vật là linh hồn của truyện- búp bê Vệ Sỹ và con Em Nhỏ vốn đã rất th©n thiÕt vµ g¾n bã. sợi chỉ đỏ xuyên suốt tp... - Hai anh em kh«ng nì chia nh÷ng con bóp bª ra. -? Đề bài yêu cầu gì? Cần phải giải thích - Thành dẫn thuỷ đến lớp học chia tay cô những vấn đề gì? Tại sao? Sống chết mặc bay nghĩa là gì? ( Nghĩa đen gi¸o vµ c¸c b¹n. - T¹i ®©y c« gi¸o biÕt Thuû sÏ kh«ng ®­îc - Nghĩa bóng) đi học nữa nên rất thương... - Chia tay lớp học trở về Thành và Thuỷ đã thấy chiếc xe đang đợi ở nhà. Thành nhìn bóng dáng em bước đi liêu xiêu mà trào - Tại sao TP lại có tên là: Sống chết mặc nước mắt. bay? 1- Bài tập 1: - Những chi tiết nào trong truyện Hãy trình bày những hiểu biết của em về chứng tỏ hắn l à k vô lương tâm, vô trách nhan đề truyện: Sống chết mặc bay nhi ệm? ( Phạm Duy Tốn) 13 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> -? Thái độ của em trước kẻ vô lương tâm và tr¸ch nhiÖm nh­ viªn quan phô mÉu? HS tr×nh bµy bµi viÕt- Chó ý bè côc 3 phÇn cân đối... -? Më bµi nªn giíi thiÖu nh÷ng g×? + TG- TP- Nh©n vËt- C¶m xóc kh¸i qu¸t. -? TB nªn b¾t ®Çu tõ ®©u? + GT nghÜa ®en + GT nghÜa bãng... + Gi¶i thÝch v× sao tªn TP l¹i lµ Sèng chÕt mÆc bay?.... Yêu cầu đề: Giải thích và sau đó CM * VĐ cần GT: + Nghĩa đen: Muốn sống hay chết cũng mặc kệ- Không cần biết đến. + Nghĩa bóng: Chỉ những kẻ không có lương tâm, vô trách nhiệm, bất nhân độc ác... + Liên quan đến những tên quan vô lại đặc biệt là tên quan phụ mẫu. *Hắn là kẻ vô lương tâm, vô trách nhiệm: - Dân đen đang lo chống l ũ-> Hắn m ặc kệ v ẫn mải miết đánh bài - H¨n lµ cha mÑ d©n nhưng không hề quan tâm đến cuộc sống của người dân.. “.Mặc kÖ” khi cã kÎ vµo bÈm b¸o... * Hắn là kẻ bất nhân, độc ác, vô lương tâm, không màng đến sự sống, cái chết của dân..: - Víi h¾n: ï lµ h¹nh phóc... - Nước bài cao thấp của quan phụ mẫu bằng mấy mươi đê vỡ... - Khi đê vỡ hắn không mảy may một chútd động lòng chỉ nghĩ đến ván bài của hắn... - Cảnh thương ytâm ở cuối truyện: nước ngập trắng xoá, người chết không nơi chôn, người sống không chỗ ở ...chính là hậu quả của việc làm ác độ của viên quan phụ mẫu..  C¨m ghÐt, khinh bØ...-> Lªn ¸n nh÷ng kẻ xấu xa vô nhân đạo như viên quan phô mÉu... 2- Bµi tËp 2:. HS tr×nh bµy bµi viÕt. IV- Hướng dẫn học ở nhà: - Học và ôn theo hướng dẫn chú ý: Cách tìm hiểu văn tự sự - ChuÈn bÞ phÇn «n luyÖn tæng hîp D- Rót kinh nghiÖm: 14 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> So¹n: Gi¶ng:. Bµi 9- 10. LuyÖn tæng hîp v¨n nghÞ luËn A- Môc tiªu bµi häc: - Cñng cè nh÷ng kiÕn thøc, kÜ n¨ng t×m hiÓu t¸c phÈm v¨n häc. - RÌn HS kÜ n¨ng dùng ®o¹n, liªn kÕt vµ t¹o lËp v¨n b¶n.C¸ch viÕt MB, TB, KB. B- ChuÈn bÞ: Mét sè ®o¹n th¬, ®o¹n v¨n hay, «n lÝ thuyÕt. C- Tiến trình các hoạt động dạy học trên lớp: I- ổn định: II- KiÓm tra bµi cò: III- Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Néi dung bµi häc GV: MB lµ phÇn ®Çu tiªn cña -> G©y høng I- CÊu t¹o cña MB: thú cho ng đọc-> Nếu ngắn gọn, hấp dẫn... A- VÒ ND: Gåm nh÷ng bé phËn nhá sau: *1- Gợi mở vào đề ( Kiểu mở bài gián tiếp - lung khëi) - Nêu xuất xứ của đề, của một nhận định... - Nêu lí do đưa đến bài viết. - §­a ra 1 mÈu chuyÖn, 1 so s¸nh, 1 liªn tưởng, 1 danh ngôn, 1 câu TN, CD hoặc trÝch dÉn v¨n th¬. *2- Giới thiệu vấn đề: Đây là trọng tâm-> Tạo tình huống có vấn đề mà ta sẽ giải quyÕt trong phÇn TB( NÕu chØ cã 2 bé phËn sau -> MB trùc tiÕp) - Giới thiệu ND vấn đề. - Xác định phương hướng, phương pháp, phạm vi mức độ giới hạn của VĐ( Nếu có) * 3 - ViÕt l¹i c©u v¨n, c©u th¬, trÝch dÉn cña đề. B- VÒ h×nh thøc: - Dung lượng và độ dài của MB phải cân xøng víi khu«n khæ cña bµi viÕt. §Æc biÖt nã ph¶i thÓ hiÖn mèi quan hÖ chÆt chÏ vµ sù tương ứng cả về dung lượng lẫn phong cách diễn đạt với KB. - Nªn viÕt ng¾n gän, khÐo lÐo, cã søc thu hót, gîi høng thó. - Tr¸nh nãi vßng vÌo mµ kh«ng vµo ®­îc 15 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> HS có thể đổi vị trí của 1+ 2+ 3( SGK phương pháp làm văn bình luận lớp 9( 67). VD: SGK phương pháp làm văn bình luận líp 9( 70 ). -? Viết MB theo 2 cách TT và GT cho đề bài sau: §ãi cho s¹ch, r¸ch cho th¬m. -? V§ cÇn bµn luËn? + Giữ gìn phẩm chất cao đẹp của mình dù trong bÊt cø hoµn c¶nh nµo.... vấn đề. - Tr¸nh viÕt lan man, kh«ng ¨n khíp v¬Ý phÇn sau. - Tránh viết bay bướm, cầu kì, dài dòng làm phân tán sự chú ý của người đọc. III- Mét sè kiÓu MB: 1- MB trùc tiÕp: - Giíi thiÖu th¼ng V§ cÇn tr×nh bµy. - Nhanh, gän, ng¾n gän, tù nhiªn dÔ tiÕp nhËn. Vµ thÝch hîp víi nh÷ng bµi viÕt ng¾n. VD: ¡n qu¶ nhí kÎ trång c©y-> V§ nghÞ luËn: Lßng nhí ¬n. * MB Trùc tiÕp: GTV§: Nhí ¬n- Hoµn cảnh( Từ xưa đến nay)- Tục ngữ. - ViÕt l¹i c©u TN §o¹n v¨n:(1+2+3): Nhớ ơn là 1 nét đẹp truyền thống, một phẩm chất tốt đẹp của ND ta. Phẩm chất cao quý này đã thấm nhuần treong cuộc sống của mọi người từ xưa đến nay và nó đã được đúc kết lại 1 cách sinh động, cụ thể qua câu tục ng÷ ng¾n gän: ¨n qu¶ nhí kÎ trång c©y. 2- MB gi¸n tiÕp: - Kh«ng ®i th¼ng vµo V§ mµ gîi më b»ng biện pháp so sánh, tương phản, nghi vấn, giả định... bằng cách đưa ra: + Một hình ảnh tương phản, đối lập. +Mét h×nh ¶nh so s¸nh. + Mét danh ng«n, 1 tÝnh dÉn v¨n th¬, 1 c©u TN, CD. + Mét mÈu chuyÖn ng¾n gän. VD: Ai ¬i b­ng b¸t c¬m ®Çy DÎo th¬m 1 h¹t d¾ng cay mu«n phÇn. Bưng bát cơm lên mà còn nghĩ đến công sức, khổ cực của người LĐ để tạo ra của cải cho chúng ta hưởng thụ.... * LuyÖn tËp:. -MB trùc tiÕp: GTV§: Dï trong bÊt cø hoµn c¶nh nµo vÉn giữ nguyên phẩm chất cao đẹp của mình... - Hoàn cảnh: Từ xưa đến nay: Đó là nét đẹp cña DT ta. 16. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> HS lµm bµi.. VD: Tinh thần yêu nước của ND ta: +Tr×nh tù dÉn chøng: X­a- Nay. Nay: MiÒn xu«i- miÒn ngược...-> Không gian.. VD: TrÝch ®o¹n: SGKTËp lµm v¨n THCS ( 165). _? ThÕ nµo lµ häc tËp tèt? ? Thế nào là lao động tốt? T¹i sao ph¶i häc tËp tèt, L§ tèt?.. -? Muèn häc tËp tèt, L§ tèt ph¶i lµm g×?. - TN: Ghi l¹i c©u TN. III- C¸ch viÕt TB: 1- CÊu t¹o: - Gåm nhiÒu ®o¹n v¨n ®­îc tr×nh bµy theo c¸ch diÔn dÞch, quy n¹p... - Tr×nh bày dÉn chøng: Ph¶i s¾p xÕp theo một trình tự nhất định: + Theo tr×nh tù hÖ thèng L§. + Theo tr×nh tù hÖ thèng sù viÖc. + Theo tr×nh tù hÖ thèng thêi gian. + Theo tr×nh tù hÖ thèng kh«ng gian. - Chép dẫn chứng: Chép đúng và chính xác. phải đặt trong dấu “...”. Đặt trang trọng cân xøng... - §o¹n v¨n gi¶i thÝch: Mçi ®o¹n cÇn tr¶ lêi mét V§: NghÜa lµ g×. - Víi c©u hái: V× sao? T¹i sao cÇn cã nhiÒu ®o¹n v¨n ... - Vẻ đẹp của đoạn văn GT thể hiện ở sự kết hîp hµi hoµ gi÷a lý vµ t×nh. 2- Bµi tËp: H·y GT lêi d¹y sau ®©y cña B¸c: Học tập tốt, lao động tốt. - Học tập “Tốt” -LĐ tốt: Nói lên chất lượng: Gjái....( SGK TËp lµm v¨n THCS- 172). IV- Hướng dẫn học ở nhà: - Häc vµ lµm BT. - ChuÈn bÞ VB nghÞ luËn. D- Rót kinh nghiÖm.. 17 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span>