Giáo án Ngữ văn 8 - Tiết 110: Tìm hiểu yếu tố biểu cảm trong văn nghị luận - Năm học 2010-2011

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 18/ 03/ 2011 Ngµy gi¶ng: 23/ 03/ 2011 Bµi 26 TiÕt 110: T×m hiÓu yÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn I. Mục tiêu cần đạt 1. KiÕn thøc - Lập luận là phương thức biểu đạt chính trong văn nghị luận. - Biểu cảm là yếu tố hỗ trợ cho lập luận, góp phần tạo nên sức lay động, truyền cảm cña bµi v¨n nghÞ luËn. 2. KÜ n¨ng - NhËn biÕt yÕu tè biÓu c¶m vµ t¸c dông cña nã trong bµi v¨n nghÞ luËn - §­a yÕu tè biÓu c¶m vµo bµi v¨n nghÞ luËn hîp lÝ, cã hiÖu qu¶, phï hîp víi l«- gic lËp luËn cña bµi v¨n nghÞ luËn. 3.Thái độ Có thái độ tiếp thu và vận dụng sáng tạo vào trong quá trình xây dựng văn bản. II.C¸c kÜ n¨ng sèng c¬ b¶n ®­îc gi¸o dôc trong bµi 1. Kĩ năng tự xác định giá trị 2. KÜ n¨ng hîp t¸c. 3. KÜ n¨ng l¾ng nghe tÝch cùc 4. KÜ n¨ng giao tiÕp. 5. kÜ n¨ng qu¶n lÝ thêi gian III. ChuÈn bÞ 1. Gi¸o viªn: b¶ng phô 2. Học sinh: đọc và trả lời các câu hỏi trong sgk. IV. Phương pháp/ Kĩ thuật dạy học Phân tích ngôn ngữ, nêu vấn đề ( Động não, đặt câu hỏi) Thảo luận( chia nhóm, giao nhiÖm vô) V. các bước lên lớp 1. ổn định tổ chức (1’) 2. KiÓm tra ®Çu giê ( kh«ng kiÓm tra ) 3. Tiến trình tổ chức các hoạt động * Khởi động ( 2’) H.Trong bµi v¨n nghÞ luËn ngoµi yÕu tè nghÞ luËn lµ chñ yÕu, cßn cã yÕu tè nµo kh¸c? vai trß cña yÕu tè Êy trong bµi v¨n nghÞ luËn? - Yếu tố miêu tả, tự sự, biểu cảm làm cho bài văn sinh động, cụ thể, thuyết phục không chỉ tác động vào lí trí mà còn tác động vào tâm hồn, tình cảm người đọc. H. YÕu tè biÓu c¶m theo em lµ g×? t¸c dông trong bµi v¨n nghÞ luËn? Nã ®­îc thÓ hiÖn râ ë ®iÓm nµo trong bµi v¨n nghÞ luËn? - Đó là yếu tố tình cảm, cảm xúc của người viết, có tác dụng rất lớn trong bài văn nghị luận, tình cảm giúp cho những điều được nêu ra trở thêm sức lay động, cảm hóa lòng người. Nó được thể hiện rõ nhất trong những từ ngữ chỉ cảm xúc, câu cảm, trong giäng ®iÖu lêi v¨n. Hoạt động của thầy và trò T/g Néi dung Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> 20’ Hoạt động 1. hình thành kiến thức míi * Môc tiªu - Lập luận là phương thức biểu đạt chÝnh trong v¨n nghÞ luËn. - BiÓu c¶m lµ yÕu tè hç trî cho lËp luận, góp phần tạo nên sức lay động, truyÒn c¶m cña bµi v¨n nghÞ luËn.. - HS đọc văn bản “ lời kêu gọi…” H. T×m nh÷ng tõ ng÷ biÓu lé t×nh c¶m m·nh liÖt cña t¸c gi¶ vµ nh÷ng c©u cã gi¸ trÞ biÓu c¶m trong v¨n b¶n trªn? - Tõ ng÷ biÓu c¶m: hìi, muèn, ph¶i, nhân nhượng, lấn tới, quyết tâm cướp, không, thà, chứ nhất định không chịu, phải đứng lên, hễ, là, thì, ai, có, dùng, ai, còng, ph¶i H. Về mặt sử dụng từ ngữ và đặt câu có t×nh c¶m biÓu c¶m “ lêi kªu gäi…” cña chñ tÞch Hå ChÝ Minh cã gièng víi bµi “ Hịch tướng sĩ” của Trần Quốc Tuấn kh«ng? - Gièng nhau ë chç cã nhiÒu tõ ng÷ vµ nhiÒu c©u v¨n cã gi¸ trÞ biÓu c¶m. H.Tuy nhiªn, hai v¨n b¶n Êy vÉn ®­îc coi lµ v¨n b¶n nghÞ luËn chø kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n biÓu c¶m? v× sao? - v× hai v¨n b¶n Êy viÕt ra kh«ng nh»m mục đích biểu cảm, trữ tình mà viết ra nhằm mục đích nêu quan điểm, tư tưởng, ý kiến để bàn luận, giải quyết vấn đề, tác động mạnh vào ý chí người đọc, phân biệt rõ đúng sai, xác định hành động và cách sống) ở văn bản nghị luận như thế, biểu cảm chỉ đóng vai trß phô trî cho qu¸ tr×nh nghÞ luËn mµ th«i. - Quan sát bảng đối chiếu sgk trang 96 H. Nh÷ng c©u ë cét nµo hay h¬n? v× sao? - ë cét 2 v× cã nh÷ng tõ ng÷ biÓu c¶m, cã nhiÒu c©u cã gi¸ trÞ biÓu c¶m( cã Lop8.net. I. YÕu tè biÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn Bµi tËp 1: t×m hiÓu v¨n b¶n “ lêi kªu gäi…”.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> yÕu tè biÓu c¶m), cét 1 kh«ng cã c¸c tõ ng÷ vµ c©u biÓu c¶m. H.Từ đó cho thấy biểu cảm có tác dụng g× trong bµi v¨n nghÞ luËn? - BiÓu c¶m lµ yÕu tè g©y ®­îc t×nh c¶m hoÆc c¶m xóc, lµm lÝ lÏ thªm thuyÕt phục, tác động mạnh vào tình cảm, tâm hồn người đọc, làm cho bài văn nghị luËn trë nªn thÊm thÝa hay yÕu tè biÓu c¶m kh«ng thÓ thiÕu trong bµi v¨n nghÞ luËn. H. Làm thế nào để phát huy hết tác dông cña yÕu tè biÓu c¶m trong bµi v¨n nghÞ luËn? - Người viết không chỉ cần suy nghĩ đúng, sâu về vấn đề, luận điểm, luận cø, lËp luËn… mµ cßn ph¶i thËt sù xóc động với những điều đang nói, đang viÕt, ®ang bµn luËn. §ã lµ nh÷ng t×nh c¶m, c¶m xóc ch©n thµnh, tù nhiªn vµ s©u s¾c, m·nh liÖt, ph¶i xuÊt ph¸t tõ đáy lòng, trái tim người viết. H. NÕu chØ cã c¶m xóc, t×nh c¶m ch©n thành thì đã đủ chưa? người viết cần ph¶i lµm g× n÷a? - Ph¶i t×m ra c¸ch biÓu lé nã b»ng ng«n ng÷, ph¶i biÕt diÔn t¶ c¶m xóc b»ng tõ ng÷, nh÷ng c©u v¨n cã søc truyÒn c¶m. GV: BiÓu c¶m trong v¨n nghÞ luËn kh¸c biÓu c¶m trong c¸c thÓ v¨n kh¸c nh­ tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m ph¶i biÓu hiÖn t×nh c¶m, c¶m xóc sao cho phï hîp, kh«ng ph¸ vì m¹ch lËp luËn, nã ph¶i hßa vµo luËn cø, luËn chøng, lµm næi bËt vµ kh¾c s©u luËn ®iÓm trong lòng người nghe. Nó diễn tả luận điểm, luËn chøng b»ng h×nh ¶nh, b»ng tõ ng÷ gîi c¶m,b»ng nh÷ng c©u cã gi¸ trÞ biÓu c¶m nh­ng vÉn kh«ng quªn nhiÖm vô từng bước giải quyết vấn đề trên cơ sở lµm s¸ng tá luËn ®iÓm H. Cã b¹n cho r»ng: cÇn dïng nhiÒu tõ ngữ biểu cảm, càng đặt nhiều câu cảm th¸n th× gi¸ trÞ biÓu c¶m trong bµi v¨n Lop8.net. - BiÓu c¶m lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu trong bµi v¨n nghÞ luËn. Nã cã t¸c dông lµm cho lÝ lÏ thªm thuyết phục tác động vào tình cảm, tâm hồn người đọc, làm cho bài v¨n nghÞ luËn trë nªn thÊm thÝa, hÊp dÉn. Bµi tËp 2. - Người viết phải thật sự có cảm xóc.. - Phải biết diễn tả cảm xúc đó bằng nh÷ng tõ ng÷, c©u v¨n cã søc truyÒn c¶m.. - Sù diÔn t¶ c¶m xóc ph¶i ch©n thùc kh«ng ph¸ vì m¹ch lËp luËn..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> nghị luận càng tăng. ý kiến ấy có đúng kh«ng? v× sao? - NÕu dïng qu¸ nhiÒu mµ kh«ng phï hîp sÏ biÕn bµi v¨n nghÞ luËn d«ng dµi, không đáng tin cậy hoặc làm giảm bớt sù chÆt chÏ trong m¹ch lËp luËn, thËm chÝ ph¸ vì lo gic luËn chøng, cã thÓ lµm cho bµi v¨n nghÞ luËn xa dêi thÓ lo¹i, l¹c sang v¨n biÓu c¶m-> biÓu c¶m chØ lµ yÕu tè phô trî, biÓu c¶m nh­ng không được làm mất đi đối tượng nghị luËn c¶ vÒ h×nh thøc vµ néi dung. H. Qua t×m hiÓu bµi tËp em cho biÕt II.Ghi nhí yÕu tè biÓu c¶m cã vai trß nh­ thÕ nµo - Vai trß cña yÕu tè biÓu c¶m trong trong bµi v¨n nghÞ luËn? CÇn l­u ý g× bµi v¨n nghÞ luËn khi sö dông yÕu tè biÓu c¶m trong bµi v¨n nghÞ luËn? - HS đọc ghi nhớ sgk 20’ III. LuyÖn tËp Hoạt động 2. Luyện tập * Môc tiªu - NhËn biÕt yÕu tè biÓu c¶m trong bµi v¨n nghÞ luËn, ph©n tÝch t¸c dông cña yÕu tè biÓu c¶m. - Bæ sung yÕu tè biÓu c¶m cho ®o¹n v¨n nghÞ luËn vµ so s¸nh nhËn ra vai trß, t¸c dông cña yÕu tè biÓu c¶m trong bµi v¨n nghÞ luËn. - Xác định cảm xúc biểu hiện trong ®o¹n v¨n nghÞ luËn vµ nh÷ng biÖn ph¸p đã được sử dụng để biểu cảm. - ViÕt ®o¹n v¨n nghÞ luËn cã sö dông yÕu tè biÓu c¶m b»ng nh÷ng tõ ng÷, c©u v¨n, giäng ®iÖu biÓu c¶m thÝch hîp. - HS đọc và xác định yêu cầu bài tập - HS thùc hiÖn lµm bµi tËp, tr¶ lêi, nhËn xÐt, GV ch÷a.. - HS đọc bài tập sgk và nêu yêu cầu bài Lop8.net. Bµi tËp 1. BiÖn ph¸p biÓu c¶m- t¸c dông + Giễu nhại, đối lập, phơi bày bản chÊt dèi tr¸, lõa bÞp cña bän thùc d©n Ph¸p mét c¸ch râ rµng vµ næi bật gây cười. + Tõ ng÷, h×nh ¶nh mØa mai b»ng giäng ®iÖu tuyªn truyÒn cña thùc dân. Thể hiện thái độ khinh bỉ sâu sắc và cả sự chế nhạo cười cợt..

<span class='text_page_counter'>(5)</span> tËp - Học sinh hoạt động nhóm 8/ 3’ - C¸c nhãm b¸o c¸o, nhËn xÐt - GV chèt. Bµi tËp 3 vµ yªu cÇu viÕt ®o¹n v¨n, GV hướng dẫn học sinh về nhà thực hiện. Bµi tËp 2 - c¶m xóc: nçi buån vµ khæ t©m của người thầy tâm huyết và chân chính trước nạn học tủ, học vẹt trong m«n v¨n. - T¸c gi¶ biÓu hiÖn c¶m xóc rÊt tù nhiªn ch©n thËt, sö dông nh÷ng tõ ng÷ biÓu c¶m, c©u c¶m, giäng ®iÖu t©m t×nh, th©n mËt, gÇn gòi.. 4.Cñng cè ( 1’) - Gv hÖ thèng l¹i bµi, l­u ý häc sinh khi sö dông yÕu tè biÓu c¶m trong bµi v¨n nghÞ luËn. 5. Hướng dẫn học tập ( 1’) - Häc sinh vÒ nhµ häc bµi theo néi dung häc tËp trªn líp - Thùc hiÖn viÕt ®o¹n v¨n nghÞ luËn cã sö dông yÕu tè biÓu c¶m - Chuẩn bị bài: Đi bộ ngao du ( đọc và trả lời các câu hỏi sgk). Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>