Giáo án môn Ngữ văn 6 - Tiết 28: Luyện tập một số biện pháp tu từ: Ẩn dụ – hoán dụ

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TuÇn 29. Ngµy so¹n: Ngµy d¹y:. TiÕt 28:. /03/2010 /03/2010. luyÖn tËp mét sè biÖn ph¸p tu tõ:. Èn dô – ho¸n dô I. Môc tiªu bµi häc:. * Häc xong bµi nµy, HS cã ®­îc: 1. KiÕn thøc: - Cñng cè vµ n©ng cao thªm kiÕn thøc vÒ c¸c phÐp tõ Èn dô vµ ho¸n dô víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n nh­: + HiÓu râ kh¸i niÖm, t¸c dông cña vµ c¸c biÖn ph¸p tõ Èn dô vµ ho¸n dô + Nắm chắc những kiểu loại thường gặp của hai phép tu từ trên. 2. KÜ n¨ng: - RÌn luyÖn lµm c¸c bµi tËp (nhËn biÕt - th«ng hiÓu vµ vËn dông) vÒ tõ Èn dô vµ ho¸n dô. - BiÕt vËn dông hai biÖn ph¸p tu tõ nµy trong khi tËp lµm v¨n miªu t¶. 3. Thái độ: - Có ý thức sử dụng thích hợp, tích cực các biện pháp từ ẩn dụ và hoán dô. ii. chuÈn bÞ:. - GV: SGK, Mét sè KT, KN vµ BT n©ng cao,... - HS: SGK, HDTH, vë ghi iii. Các hoạt động dạy và học: Hoạt động của thầy và trò:. Yêu cầu cần đạt:. Hoạt động 1: ổn định tổ chức. - Líp 6A1: .......... - Líp 6A2: .......... Hoạt động 2: Kiểm tra sự chuẩn bị của HS ?- Nªu nh÷ng gi¸ trÞ c¬ b¶n vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña hai v¨n b¶n sau: (HS 1): “§ªm nay B¸c kh«ng ngñ” (HS 2): “Lượm” Hoạt động 3: Bài mới. # Giíi thiÖu bµi:. GV giíi thiÖu mét sè c©u v¨n th¬ cã chøa biÖn ph¸p tu tõ Èn dô vµ ho¸n dô  Yªu cÇu HS ph¸t hiÖn vµ nªu t¸c dông cña phÐp ¢D & HD dÉn d¾t vµo bµi. # Néi dung d¹y häc cô thÓ:. I. kiÕn thøc c¬ b¶n:. Yªu cÇu HS nh¾c l¹i néi dung kiÕn thøc c¬ b¶n 1.Èn dô: 102 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> đã học về hai biện pháp tu từ theo nhóm từng d·y: + Nhãm 1; 2: (Èn dô) ?- Èn dô lµ g×? T¸c dông cña nã? - Là cách gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có nét tương đồng quen thuéc  nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn đạt ?- Dựa vào bản chất sự vật hiện tượng được đưa ra so sánh ngầm, có mấy kiểu ẩn dụ thường gặp? Lấy VD minh ho¹! + ẩn dụ hình thức (hình tượng): Gọi sự vật A bằng sù vËt B VD: “Ngày ngày ...... mặt trời trong lăng rất đỏ„ + ẩn dụ cách thức: Gọi hiện tượng A bằng hiện tượng B VD: “Dưới trăng .... lửa lựu lập loè đơm bông” + Èn dô phÈm chÊt: LÊy phÈm chÊt cña sù vËt A để chỉ phẩm chất của sự vật B VD: “ë bÇu th× trßn, ë èng th× dµi” + ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Lấy cảm giác A để chØ c¶m gi¸c B VD: Mét giäng h¸t ngät ngµo cÊt lªn xao xuyÕn. + Nhãm 3; 4: (Ho¸n dô) ?- Ho¸n dô lµ g×? T¸c dông? - Là gọi tên sự vật, hiện tượng này bằng tên sự vật, hiện tượng khác có quan hệ gần gũi  nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn đạt ?- Nêu các kiểu hoán dụ thường gặp? Lấy VD! - Lấy bộ phận để gọi toàn thể VD: Líp 6A2 cã nhiÒu ch©n sót giái. - Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng VD: Cả lớp hồ hởi đón chào cô giáo mới. - Lấy dấu hiệu của sự vật để gọi sự vật VD: Nh÷ng thiªn thÇn ¸o tr¾ng..... - Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng 103 Lop6.net. a/ Kh¸i niÖm. b/ C¸c kiÓu Èn dô: + Èn dô h×nh thøc + Èn dô c¸ch thøc + Èn dô phÈm chÊt + ẩn dụ chuyển đổi cảm giác. 2. Ho¸n dô: a/ Kh¸i niÖm. b/ C¸c kiÓu ho¸n dô: - Lấy bộ phận để gọi toàn thể - Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng - Lấy dấu hiệu của sự vật để gäi sù vËt - Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ii. bµi tËp:. VD: “Ba đồng một mớ....... ra ngồi”. Hướng dẫn học sinh làm các bài tập bổ trợ, nâng cao: (1)?- T×m Èn dô trong c¸c c©u sau: a/ Đèn khoe đèn tỏ hơn trăng Đèn ra trước gió còn chăng hỡi đèn (CD) b/ Ngoµi thÒm r¬i c¸i l¸ ®a TiÕng r¬i rÊt máng nh­ lµ r¬i nghiªng (T§K) c/ Mà bên nước tôi thì đang hửng lên cái nắng bốn giờ chiều cái nắng đậm đà của mùa thu biên giới (NguyÔn Tu©n) d/ ChØ cã thuyÒn míi biÕt Biển mênh mông nhường nào ( Xu©n Quúnh) (HS suy nghÜ vµ lµm  Tr×nh bµy nhËn xÐt, bæ sung). (2)?- Thử diễn đạt lại hai câu sau bằng cách viết cã Èn dô a/ ấn tượng nhất trong đêm bế mạc Festival Huế năm 2002 là 25 000 chiếc đèn hoa đăng của học sinh thành phố thả bồng bềnh trên sông Hương tạo thµnh mét mÆt ph¼ng lung linh ¸nh s¸ng b/ ChiÒu xuèng, mÆt biÓn bçng cã thªm mét mµu tím đến dễ thương (HS thùc hiÖn theo nhãm tõng bµn). 1. Bµi 1:. 2. Bµi 2 a/ ấn tượng nhất …… sông Hương dệt thành một thảm hoa lung linh ¸nh s¸ng b/ ChiÒu xuèng, mÆt biÓn bçng nhuém mét mµu tÝm đến dễ thương. 3. Bµi 3:. (3)?- a/ Tõ “må h«i„ trong c©u ca dao sau ®­îc a/ §¸p ¸n C ho¸n dô cho sù vËt g×? “Mồ hôi mà đổ xuống đồng Lúa mọc trùng trùng sáng cả đồi nương” A. Người lao động B. Công việc lao động C. Quá trình lao động nặng nhọc vất vả D. Kết quả con người thu được trong lao động b/ §¸p ¸n A b/ Trường hợp nào không sử dụng phép hoán dụ? A. Con ë miÒn Nam ra th¨m l¨ng B¸c B. Miền Nam đi trước về sau C. Göi miÒn B¾c lßng miÒn Nam chung thuû D. H×nh ¶nh miÒn Nam lu«n ë trong tr¸i tim B¸c 4. Bµi 4: 104 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> (4)?- Xác định kiểu hoán dụ trong các câu sau: a/ “Sài Gòn thức đêm theo Hà Nội Nghe thủ đô đập giữa trái tim mình” b/ T«i kÓ ngµy x­a chuyÖn MÞ Ch©u Trái tim lầm chỗ để trên đầu… a/ Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng (Những con người ở SG, HN,...) b/ Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng: + Tr¸i tim: t×nh c¶m + §Çu: LÝ trÝ Hoạt động 4: Củng cố:. ?- Ph©n biÖt Èn dô víi ho¸n dô! Gîi ý: - Gièng: + Đều lấy tên gọi của sự vật này để gọi tên sự vật kh¸c (NghÜa cña c¸c tõ ng÷ lµm Èn dô vµ ho¸n dô đề là nghĩa chuyển, có tính chất tạm thời trong văn c¶nh) + Cấu tạo: đều chỉ có một vế biểu hiện, còn vế ®­îc biÓu hiÖn th× kh«ng nãi ra. - Kh¸c: + Quan hÖ gi÷a c¸c sù vËt trong Èn dô lµ quan hÖ tương đồng + Quan hÖ gi÷a c¸c sù vËt trong ho¸n dô lµ quan hÖ gÇn gòi. Hoạt động 5: Hướng dẫn về nhà. - N¾m ch¾c néi dung rÌn luyÖn - Hoµn thµnh c¸c bµi tËp trªn líp vµ lµm BT 5: ?- Viết một đoạn văn (6-8 câu), trong đó có sử dông c¶ hai phÐp tu tõ Èn dô vµ ho¸n dô. - ChuÈn bÞ BTKT hai v¨n b¶n: + “C« T«” (NguyÔn Tu©n) + “C©y tre ViÖt Nam” (ThÐp Míi). KiÓm tra ngµy ..... th¸ng 03 n¨m 2010. 105 Lop6.net. a/ Lấy vật chứa đựng để gọi vật bị chứa đựng b/ Lấy cái cụ thể để gọi cái trừu tượng.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>