Sáng kiến kinh nghiệm Rèn kĩ năng thực hành viết nghị luận văn học qua hệ thống bài tập

<span class='text_page_counter'>(1)</span>A Đặtvấn đề I Lí do chọn đề tài 1.C¬ së lÝ luËn.. Trong quá trình giáo dục và đào tạo nên những con người mới phát triển toàn diện về đức và tài chúng ta không thể không nhắc đến việc giảng dạy môn Ngữ Văn trong nhà trường. Đây là một môn học vừa mang tính nghệ thuật vừa mang tính khoa học. Bởi môn Ngữ Văn là sản phẩm của sự rung động của c¶m xóc t©m hån, võa lµ s¶n phÈm cña trÝ tuÖ. Nã chÝnh lµ mét thø khÝ giíi thanh cao và đắc lực tác động sâu sắc và mạnh mẽ tới tư tưởng, tình cảm cảm xúc của con người. Một vấn đề đặt ra từ nhiều năm nay trong hệ thống nhà trường phổ thông đó là: Dạy học Văn như thế nào để nâng cao chất lượng giáo dục? Thực trạng giáo dục trong nhiều năm qua nhiều khi đã xa rời bản chất: nặng về truyền thụ kiến thức đơn thuần, thầy cô giáo luôn áp đặt với học sinh nhiều quá mà ít hoÆc kh«ng d¹y cho häc sinh biÕt häc – mét qu¸ tr×nh kiÕn t¹o cña t­ duy. Từ đó người giáo viên có thể phát huy tính tích cực học tập của học sinh. Điều này đòi hỏi người giáo viên ngoài chức năng truyền đạt kiến thức còn phải biết tổ chức, khơi gợi những tình huống để học sinh mong muốn tìm hiểu. Và trong các phân môn ở THCS thì môn Ngữ Văn có một vị trí đặc biệt trong qu¸ tr×nh häc tËp vµ thi cö. Nh­ng l¹i lµ m«n häc Ýt g©y ®­îc høng khëi nhất và trở thành môn học ít người quan tâm nhất. Chúng ta biết rằng dạy Ngữ V¨n nãi chung lµ khã, d¹y häc sinh yªu thÝch häc Ng÷ v¨n l¹i cµng khã h¬n. Do đó người giáo viên phải thấy được mối quan hệ giữa truyền thụ tri thức với rèn luyện kĩ năng thực hành. Hay nói cách khác nguời giáo viên cần đặc biệt coi trọng chủ thể trò, giữ vững vai trò người hướng dẫn, điều chỉnh hoạt động tư duy và khả năng thực hành đi đúng hướng nhằm tiến tới viết hoặc nói được một văn bản quy định trong chương trình… Vậy dạy phân môn Ngữ Văn 1 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> nh­ thÕ nµo? C©u hái nµy kh«ng chØ lµ niÒm tr¨n trë cña riªng c¸ nh©n mµ cã lẽ cũng là mối lo chung của những người có tâm huyết với nghề dạy Văn. ở đây tôi chỉ đề cập đến một vấn đề cụ thể trong dạy học Ngữ Văn ở trường trung học cơ sở: “ Rèn kĩ năng thực hành viết nghị luận văn học qua hÖ thèng bµi tËp”. §©y lµ kiÓu bµi nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm v¨n häc mµ người viết phải biết vận dụng các thao tác phân tích để chia nhỏ tác phẩm thµnh nhiÒu bé phËn quan träng cã quan hÖ h÷u c¬ víi nhau, soi räi t¸c phÈm b»ng ý chÝ vµ kinh nghiÖm nghÖ thuËt nh»m ph¸t hiÖn sù thèng nhÊt gi÷a néi dung và hình thức để từ đó bình giá một cách xác đáng. Bởi vậy, chúng ta nên hiÓu r»ng viÖc gi¸o viªn truyÒn thô tri thøc nghÞ luËn v¨n häc chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn cßn viÖc gi¸o viªn rÌn luyÖn cho häc sinh mét sè kÜ n¨ng lµm bµi theo c¸c bước của bài văn mới là điều kiện đủ, là cái đích mà thầy trò phải vươn tới.. 2.C¬ së thùc tiÔn. Trong những năm gần đây ở các trường trung học cơ sở, vấn đề đổi mới phương pháp dạy học nói chung, đổi mới dạy học môn Ngữ Văn nói riêng đã và đang là vấn đề thời sự nóng hổi không chỉ được ngành giáo dục đào tạo mà ®­îc c¶ x· héi quan t©m. Lµ mét gi¸o viªn ®ang trùc tiÕp gi¶ng d¹y, t«i kh«ng khỏi băn khoăn về chất lượng viết văn nghị luận của học sinh còn nhiều hạn chÕ m¾c nh÷ng lçi sai rÊt c¬ b¶n khi viÕt hoÆc “tr«ng cËy” vµo nh÷ng bµi v¨n mÉu. Trong khi đó vấn đề phương pháp dạy học cũng mới chỉ đến với giáo viên chñ yÕu qua nh÷ng tµi liÖu nÆng vÒ lÝ thuyÕt h¬n lµ thùc hµnh. MÆc dï víi gi¸o viên đứng lớp , những hiểu biết về lí luận dạy học, về lí thuyết tiếp nhận… vẫn lµ cÇn thiÕt. Song ®iÒu quan träng nhÊt l¹i lµ nh÷ng thiÕt kÕ bµi d¹y, víi nh÷ng thao tác biện pháp cụ thể, những phác hoạ về quy trình đổi mới dạy học khả thi để giáo viên có thể tổ chức hướng dẫn học sinh tích cực chủ động học tập. 2 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> trong tõng giê häc cßn h¹n chÕ .V× thÕ giê d¹y Ng÷ V¨n kh«ng g©y ®­îc høng thó cho häc sinh. XuÊt ph¸t tõ thùc tiÔn, nhËn thøc ®­îc tÇm quan träng vµ nguy c¬ cña việc dạy học Ngữ Văn còn nhiều nhược điểm. Bản thân tôi thấy rằng để dạy ®­îc c¸c em biÕt c¸ch lµm mét bµi v¨n nghÞ luËn v¨n häc khã nh­ng thùc sù cần thiết . Làm thế nào để các em có thể nắm bắt được phương pháp làm bài, để từ chỗ các em biết làm, làm đúng đến làm “hay” một bài nghị luận văn học cña mét qu¸ tr×nh g¾n kÕt tÝch hîp gi÷a ba ph©n m«n cña m«n Ng÷ v¨n: V¨n – TiÕng viÖt- TËp lµm v¨n. §Æc biÖt qu¸ tr×nh Êy ph¶i ®­îc thùc hiÖn bÒn bØ thường xuyên.Và để làm được, triển khai được các phương pháp ấy dĩ nhiên là ta ph¶i cã c¸i gèc: KiÕn thøc v¨n häc. VËy ph¶i lµm g×? Lµm nh­ thÕ nµo? Vµ làm như thế nào để đưa ra một phương pháp hay nhất cho bài toán khó giải này? Phải có hệ thống bài tập gì để đáp ứng trong rèn luyện các kĩ năng làm bµi? Sö dông hÖ thèng bµi tËp trong s¸ch gi¸o khoa nh­ thÓ nµo?…§©y chÝnh là lí do khiến tôi chọn đề tài : “ Rèn kĩ năng thực hành viết nghị luận văn học qua hệ thống bài tập” để nghiên cứu. Mong muốn cụ thể hoá hoạt động cña häc sinh, gióp c¸c em cã kÜ n¨ng lµm bµi nghÞ luËn v¨n häc ®­îc tèt h¬n. Có thể phát huy trí lực, chủ động nắm bắt kiến thức và từ đó đạt kết quả cao h¬n ë c¸c líp sau. II.Mục đích phương pháp của đề tài nghiên cứu 1.Mục đích, định hướng nghiên cứu cần đạt tới.. Trên lĩnh vực giáo dục, đổi mới phương pháp dạy học là một vấn đề đã được đề cập và bàn luận rất sôi nổi từ nhiều năm nay. Mục đích của việc đổi mới phương pháp dạy học trong trường phổ thông hiện nay là tích cực hoá hoạt động học tập của học sinh. Với ý nghĩa người học tự giác, chủ động tìm tòi, phát hiện, giải quyết nhiệm vụ nhận thức dưới sự hướng dẫn của giáo viên vµ cã ý thøc vËn dông s¸ng t¹o nh÷ng kiÕn thøc, kÜ n¨ng thu nhËn ®­îc. Bëi học sinh được coi là những đối tượng vốn có sẵn những tiềm năng mà người 3 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> giáo viên có nhiệm vụ đánh thức và tạo điều kiện để những tiềm năng đó được phát triển tối đa, đặc biệt là tiềm năng sáng tạo... Để từ đó học sinh có thể vận dụng tốt kiến thức kĩ năng làm bài nghị luận văn học dưới sự hướng dẫn của giáo viên nhằm đạt những mục tiêu cụ thể trong giờ học. 2.Phương pháp nghiên cứu. Trong quá trình nghiên cứu đề tài “Rèn kĩ năng thực hành viết văn nghị luận văn học”, tôi thấy rằng người giáo viên cần phải sử dụng đồng loạt các phương pháp sau: -Phương pháp đọc tư liệu, lí luận dạy học. -Phương pháp tổng hợp lí luận, xác định mục đích của hoạt động. -Phương pháp khảo sát, thống kê thực trạng dạy và học. -ThÓ nghiÖm thùc tÕ gi¶ng d¹y cña b¶n th©n. -Phương pháp so sánh đối chiếu so sánh kết quả. -Học hỏi đồng nghiệp: trao đổi, đề nghị bạn dự giờ.. 4 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> B.Néi dung thùc hiÖn I.Những vấn đề chung Trong chương trình Ngữ văn trung học cơ sở thì việc học văn nghị luận đối với học sinh là một cuộc chuyển đổi tư duy: từ tư duy nghệ thuật sang tư duy lí luận. Chính vì vậy, việc đổi mới phương pháp dạy học Ngữ Văn là đổi mới ở cả hai mặt dạy và học mà thực chất là đổi mới ở thầy là chính. Xuất phát tõ tri thøc, chi phèi hÖ thèng bµi tËp thùc hµnh cho mçi bµi d¹y. ë ®©y t«i chØ nêu một số kĩ năng cơ bản để từ đó có thể nâng cao chất lượng soạn giảng trong viÖc d¹y: “ RÌn kÜ n¨ng thùc hµnh viÕt nghÞ luËn v¨n häc qua hÖ thèng bµi tËp” Chóng ta nªn hiÓu r»ng nghÞ luËn t¸c phÈm v¨n häc kh«ng dõng l¹i ë việc chia nhỏ tác phẩm để khảo sát mối liên hệ giữa yếu tố tạo thành cấu trúc nghÖ thuËt cña nã mµ ph¶i nªu ra vµ b×nh luËn gi¸ trÞ néi dung vµ ý nghÜa thÈm mĩ chứa đựng trong mỗi khía cạnh và yếu tố tạo nên chỉnh thể của tác phẩm. Những cách thức để nghị luận văn học là: Nghị luận một tác phẩm văn học theo lối khai thác phương thức trình bày nghệ thuật tiềm tàng trong văn bản, phân tích và xác định sự nhất quán của kết cấu tác phẩm. Lựa chọn những yếu tố nội dung và nghệ thuật độc đáo để bình luËn vµ c¾t nghÜa sù thèng nhÊt gi÷a h×nh thøc nghÖ thuËt víi chñ thÓ vµ t­ tưởng của tác phẩm văn học. Từ đó người viết phải nắm chắc những lí luận v¨n häc, biÕt tiÕp cËn vµ ph¸t hiÖn nh÷ng chi tiÕt nghÖ thuËt mét c¸ch tinh tường để tạo ra cái mới, cái riêng của bài văn. Nghị luận văn học trong quan hệ hình thành tác phẩm rồi sau đó đánh giá những thành công và hạn chế của tác phẩm đó. Người viết có thể phân tích dấu ấn thời đại có liên quan đến tác phẩm. Phát hiện được dấu ấn cá tính nghệ thuËt cña t¸c gi¶. Nghị luận văn học phải dựa vào ngôn ngữ để bình giảng ý nghĩa cũng như cái hay cái đẹp của đoạn thơ, đoạn văn đó. Chú ý tới câu chữ, hình ảnh, 5 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> nhÞp ®iÖu, c¸ch gieo vÇn, giäng th¬ thÝch hîp víi néi dung bµi th¬, bµi v¨n, c¸ch sö dông c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt. Cã thÓ so s¸nh t¸c phÈm víi nh÷ng t¸c phẩm khác cùng chủ đề, thời đại hay khuynh hướng để nhấn mạnh giá trị riêng của nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật cũng như đóng góp của tác phẩm đó vào sự phát triển của văn học dân tộc. Khi bình phải trân trọng, yêu mến, cảm thông với tác giả “ Lấy hồn ta để hiểu hồn người” . Với dạng bài nghị luận văn học ta có sơ đồ sau:. Më bµi. Th©n bµi. KÕt bµi. T¸c gi¶, t¸c phÈm. Chủ đề. Néi dung. T¸c phÈm v¨n häc. C¶m xóc của người đọc. H¹n chÕ (NÕu cã). Hoµn c¶nh x· héi. NghÖ thuËt. §¸nh gi¸: -Ngµy nay: … -Tương lai: ….. *Mét sè d¹ng bµi vÒ t¸c phÈm truyÖn: -Ph©n tÝch t¸c phÈm truyÖn: +Ph©n tÝch gi¸ trÞ néi dung, gi¸ trÞ nghÖ thuËt toµn bé t¸c phÈm. +Ph©n tÝch mét ®o¹n trÝch trong t¸c phÈm. +Ph©n tÝch nghÖ th¹t x©y dùng nh©n vËt ®iÓn h×nh trong t¸c phÈm. +Phân tích một nét đặc sắc của tác phẩm. -Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ t¸c phÈm truyÖn +Cảm nghĩ về nội dung, chủ đề sâu sắc của truyện +C¶m nghÜ vÒ nh©n vËt trong t¸c phÈm truyÖn. 6 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> -B×nh luËn, b×nh gi¶ng vÒ t¸c phÈm truyÖn. Tuy nhiªn viÖc t¸ch b¹ch danh giíi gi÷a c¸c h×nh thøc nghÞ luËn trªn chØ ở mức tương đối. Trong quá trình nghị luận người viết có thể đan xen các hình thức nói trên. Tuỳ vào yêu cầu cụ thể của đề bài để xác định mức độ, phạm vi h×nh thøc nghÞ luËn chÝnh còng nh­ sù kÕt hîp c¸c h×nh thøc nghÞ luËn kh¸c. **Chó ý: -Nhận xét, đánh giá tác phẩm truyện phải xuất phát từ giá trị nội dung, giá trị nghệ thuật của tác phẩm được người viết phát hiện và khái quát trong quá trình tiếp cận tác phẩm đó : +TÝnh c¸ch nh©n vËt;Sè phËn nh©n vËt. +ý nghÜa cèt truyÖn. +C¸c t×nh huèng nghÖ thuËt; kÕt cÊu t¸c phÈm. -Tránh khuynh hướng nghị luận lệch về nội dung, coi thường hình thức nghÖ thuËt cña t¸c phÈm. -Những nhận xét, đánh giá được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau: +Từ những rung động cảm xúc của mình khi tiếp cận và khám ph¸ t¸c phÈm. + Từ những nhận xét, đánh giá của các nhà nghiên cứu, phê bình văn học về tác phẩm đó. +So sánh với các tác phẩm về khía cạnh ta phân tích. Khi đánh giá , ta cần xem xét mối tương quan giữa khía cạnh ta nghị luận với các khía cạnh khác của tác phẩm để xem xét nó góp phần như thế nào trong việc thể hiện chủ đề. - Để đánh giá đúng, ta có thể so sánh với các tác phẩm khác có cùng đề tµi cña c¸c t¸c gi¶ kh¸c. NÕu chØ dùa vµo mét t¸c phÈm ta dÔ bÞ nhÇm lÉn. *Một số dạng bài nghị luận một đoạn thơ, bài thơ thường gặp: -Nghi luËn toµn bé bµi th¬. -Nghi luËn mét ®o¹n th¬, bµi th¬ ng¾n . -Nghị luận một vấn đề có liên quan đến tác phẩm thơ. 7 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> -Nghi luËn vÒ t©m tr¹ng nh©n vË tr÷ t×nh trong t¸c phÈm th¬. **Chó ý: -Khi nghÞ luËn tõng ý nhá cña ®o¹n th¬, bµi th¬ ta cã thÓ kÕt hîp hai mÆt nghÖ thuËt vµ néi dung. -Để làm tốt một bài văn nghị luận một đoạn thơ, bài thơ đòi hỏi người viết phải xác định nội dung nghị luận là gì và với đề văn đó nên dùng phép lập luận nào cho đúng. -Cần chú ý đến các biểu hiện tình cảm, cảm xúc của nhà thơ qua hình ¶nh, nhÞp ®iÖu c©u th¬. -Tránh hiểu lầm cứ gọi đúng thủ pháp nghệ thuật là đã chỉ ra đặc sắc nghề thuËt cña lêi th¬. -Tr¸nh nghÞ luËn th¬ lµm mÊt ®i sù ch©n thµnh trong nh÷ng lêi v¨n s¸o mßn , m¸y mãc, kh« khan. -Trong khâu cảm thụ và bình giá chỉ được phép nói đến những gì mà đoạn th¬, bµi th¬ thùc sù gîi lªn trong lßng, trong t©m trÝ ta. II.C¸ch thùc hiÖn Chúng ta biết rằng quy trình một bài văn nghị luận thông thường được tiến hành theo bốn bước: -Tìm hiểu đề, ý. -LËp dµn ý. - ViÕt ®o¹n. -§äc vµ söa ch÷a. Nh­ vËy muèn viÕt ®­îc bµi v¨n nghÞ luËn v¨n häc thµnh c«ng th× ph¶i tìm hiểu đề và tìm được các ý cho đề bài đó. Sau khi tìm được ý ( theo cách lập ý thường gặp- đặt câu hỏi và trả lời câu hỏi bám sát nội dung yêu cầu của đề) sÏ lËp dµn ý vµ viÕt bµi. Trong khi viÕt cã thÓ bæ sung, thªm bít ý cho bµi v¨n hoàn chỉnh. Bước cuối cùng là sửa lại bài viết nhất là sửa các lỗi chính tả và lỗi ng÷ ph¸p vµ lçi vÒ bè côc. 8 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Với bốn bước đó của bài văn nghị luận văn học, trong khuôn khổ nghiên cứu đề tài “ Rèn kĩ năng thực hành viết văn nghị luận văn học qua hệ thống bài tập”, tôi xin đi sâu vào bước thứ ba- viết đoạn. Bởi nghị luận văn học thường có bố cục ba phần: Mở bài, thân bài, kết bài. Điều này đòi hỏi học sinh ph¶i cã kÜ n¨ng viÕt thµnh th¹o tõng phÇn vµ thÊy ®­îc vÞ trÝ, vai trß nhiÖm vô của từng phần đối với toàn bài văn. 1.KÜ n¨ng viÕt v¨n nghÞ luËn v¨n häc. 1 .1 PhÇn më bµi. Më bµi lµ phÇn ®Çu tiªn ( VÞ trÝ cña nã bao giê còng n»m ë ®Çu bµi v¨n nghị luận), là phần trước nhất đến với người đọc, gây cho người đọc cảm giác, ấn tượng ban đầu về bài viết, tạo âm hưởng chung cho toàn bài văn. Phần này có vai trò và tầm quan trọng khá đặc biệt. Vì một câu mở bài “ gọn gàng, hấp dẫn” sẽ tạo hứng thú ở người đọc và thường báo hiệu một nội dung tốt. Do đó, më bµi rÊt khã viÕt, nãi nh­ M.Gorki: “Khã h¬n c¶ lµ phÇn më ®Çu. Còng nh­ trong câu phụ, nó chi phối giọng điệu của cả tác phẩm và người ta thường tìm rÊt l©u”. a.CÊu t¹o phÇn më bµi a.1 VÒ néi dung: *Mở bài thường có nội dung như sau: -Gợi mở vào đề: Nêu xuất xứ của đề, của một nhận định…. Nêu lí do đưa đến bài viết hay đưa ra một mẩu chuyện, một so sánh, một liên tưởng, một danh ng«n, mét c©u tôc ng÷, ca dao, trÝch dÉn th¬… -Giới thiệu vấn đề: Đây là trọng tâm của mở bài có nhiệm vụ tạo nên tình huống có vấn đề; xác định phương hướng, phương pháp, phạm vi mức độ giới hạn của vấn đề( nếu có). -. Mở bài thường gồm có các yếu tố sau: Tác giả (1), tác phẩm(2), hoàn. c¶nh(3), nghÖ thuËt(4), néi dung(5) .( Tuy nhiªn kh«ng ph¶i më bµi nµo còng 9 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> phải đầy đủ tất cả các yếu tố đó nhưng nhất thiết phải nêu được tác giả, tác phẩm, giá trị nội dung tác phẩm và có kết hợp cảm nhận, đánh giá chung của người viết). a.2 VÒ h×nh thøc: -Dung lượng và độ dài của phần mở bài phải cân xứng với khuôn khổ của bài. Đặc biệt nó phải thể hiện một liên hệ chặt chẽ và tương ứng cả về dung lượng lẫn phong cách diễn đạt với kết bài. -Tránh nói vòng vèo, lan man, viết bay bướm, cầu kì dài dòng nên viết ng¾n gän, khÐo lÐo cã søc thu hót, gîi høng thó. b.Mét sè kiÓu më bµi b.1Më bµi trùc khëi ( trùc tiÕp). Mở bài trực tiếp là kiểu mở bài giới thiệu thẳng với người đọc vấn đề sẽ tr×nh bµy. C¸ch më bµi nµy nhanh, gän, tù nhiªn gi¶n dÞ, dÔ tiÕp nhËn vµ thích hợp với bài viết ngắn. Ngược lại, nếu không khéo thì sẽ dễ khô khan, Ýt hÊp dÉn. (1)Giíi thiÖu t¸c gi¶ (2) T¸c phÈm (3)Hoµn c¶nh (4) §¸nh gi¸ s¬ bé:. NghÖ thuËt. (5) §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t : Néi dung Víi 5 yÕu tè trªn, chóng ta cã thÓ viÕt ®­îc nh÷ng kiÓu më bµi nh­ sau: * 123/45; * 213/45; * 321/45; * 312/45 * 4123/5;. * 5321/4. …. Ví dụ 1: Với đề bài : Suy nghĩ của em về bài thơ “ Viếng lăng Bác” của Viễn Phương- ta có sơ đồ sau: (1)Giới thiệu tác giả : Viễn Phương (2) T¸c phÈm: “ViÕng l¨ng B¸c” (3)Hoàn cảnh: Đất nước thống nhất 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> (4) §¸nh gi¸ s¬ bé:. NghÖ thuËt. (5) §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t : Néi dung VÝ dô vÒ mét c¸ch viÕt më bµi theo kiÓu: 312/ 45 –Hoµn c¶nh s¸ng t¸c – t¸c gi¶- t¸c phÈm- nghÖ thuËt- néi dung: Trong không khí xúc động của nhân dân ta, lúc công trình lăng chủ tịch Hồ Chí Minh được hoàn thành sau khi giải phóng miền Nam thống nhất đất nước, đồng bào miền Nam có thể thực hiện mong ước được ra viếng Bác. Viễn Phương – nhà thơ nổi tiếng cũng ở trong số đồng bào chiến sĩ từ miền Nam ra viÕng B¸c .Bµi th¬ “ ViÕng l¨ng B¸c” ®­îc t¸c gi¶ viÕt trong m¹ch c¶m xóc d©ng trµo, ch©n thµnh cña mét giäng th¬ trang nghiªm mµ tha thiÕt. Bµi th¬ đã diễn tả một cách xúc động tình cảm kính yêu, nhớ thương và biết ơn của nhân dân miền Nam nói riêng và của dân tộc Việt Nam nói chung đối với Bác Hå. VÝ dô 2:Ph©n tÝch nh©n vËt NhÜ trong t¸c phÈm “BÕn Quª” cña nhµ v¨n Nguyễn Minh Châu? ( Theo sơ đồ: 132/5..) Nhµ v¨n NguyÔn Minh Ch©u lµ c©y bót xuÊt s¾c cña nÒn v¨n häc ViÖt Nam hiện đại thời kì kháng chiến chống Mĩ. Ông có rất nhiều tác phẩm nổi tiếng như “ Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành”, “Mảnh trăng cuối rừng”, “Bức tranh”…trong đó phải kể đến truyện ngắn “Bến Quê” được in trong tập truyÖn cïng tªn cña nhµ v¨n. T¸c phÈm kÓ vÒ NhÜ vµ niÒm kkao kh¸t cña anh được khám phá vẻ đẹp của quê hương. Chính điều đó đã tạo ra một tình huống truyện hấp dẫn và để lại ấn tượng sâu sắc cho người đọc. b.2 Më bµi lung khëi ( gi¸n tiÕp): Mở bài gián tiếp là kiểu mở bài không đi thẳng trực tiếp vào vấn đề mà gợi mở vào đề bằng biệp pháp so sánh, tương phản, nghi vấn, giả định…hoặc bằng cách đưa ra: một hình ảnh tương phản đối lập; một câu tục ngữ, ca dao, c©u th¬; mét mÈu chuyÖn ng¾n gän…KiÓu më bµi nµy nÕu viÕt khÐo sÏ rÊt sinh động, gợi cảm, hấp dẫn, gây hứng thú cho người đọc. 11 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Với kiểu mở bài gián tiếp ,ta có sơ đồ như sau: -Gợi mở vào đề + (1)Giới thiệu tác giả: (2)T¸c phÈm: (3) Hoµn c¶nh (4)§¸nh gi¸ s¬ bé nghÖ thuËt (5) §¸nh gi¸ s¬ bé néi dung Tõ nh÷ng yÕu tè trªn, chóng ta cã thÓ viÕt nh÷ng kiÓu më bµi gi¸n tiÕp sau: * Gợi mở vào đề + 123/45. * Gợi mở vào đề + 213/45. * Gợi mở vào đề + 321/45. * Gợi mở vào đề + 312/45. * Gợi mở vào đề + 4123/5. * Gợi mở vào đề + 5321/4 . … Ví dụ1: Về cách viết mở bài gián tiếp như: Gợi mở vào đề + 123/ 45 cho đề bài : Phân tích tám câu thơ cuối trong đoạn trích “ Kiều ở lầu Ngưng Bích” trong t¸c phÈm “ TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du, ta cã thÓ viÕt nh­ sau: “Ngh×n n¨m sau nhí NguyÔn Du Tiếng thương như tiếng mẹ ru những ngày” ( “ KÝnh göi cô NguyÔn Du” – Tè H÷u ) Nghìn năm sau nhân dân ta vẫn luôn tưởng nhớ đến Nguyễn Du- một đại thi hµo cña nÒn v¨n häc ViÖt Nam. Mét danh nh©n v¨n ho¸ thÕ giíi. Nhí tíi NguyÔn Du chóng ta sÏ nhí ngay tíi ¸ng v¨n bÊt hñ “TruyÖn KiÒu” ®­îc s¸ng tác vào thời kì chế độ phong kiến mục ruỗng, thối nát cùng cực, làm cho nhân dân vô cùng khốn khổ, đặc biệt là những người phụ nữ. Bằng bút pháp vịnh cảnh ngụ tình độc đáo, nhà thơ đã làm sống lại hình ảnh người con gái tài sắc vẹn toàn nhưng cuộc đời bị vùi dập bi thảm, được diễn tả sinh động qua những c©u th¬ tuyÖt t¸c sau: “Buån tr«ng cöa bÓ chiÒu h«m 12 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Buồm trông ngọn nước mới sa Hoa tr«i man m¸c biÕt lµ vÒ ®©u? Buån tr«ng néi cá dÇu dÇu, Chân mây mặt đất một màu xanh xanh, Buån tr«ng giã cuèn mÆt duÒnh, Çm Çm ghÕ sãng kªu quan ghÕ ngåi,” VÝ dô 2: Ph©n tÝch nh©n vËt anh thanh niªn trong “ LÆng lÏ Sa Pa” cña Nguyễn Thành Long? ( Theo sơ đồ: Gợi mở vào đề +152..) “...Đừng hỏi tổ quốc đã làm gì cho ta, mà tự hỏi ta đã làm gì cho tổ quèc h«m nay”…Cø mçi lÇn nghe l¹i bµi h¸t trong bµi “ Hµnh khóc tuæi trΔ của nhạc sĩ Vũ Hoàng là lòng em lại bồi hồi xúc động và tự hào thế hệ trẻ ngày nay. Có lẽ cũng cùng dòng suy nghĩ đó nhà văn Nguyễn Thành Long đã gửi gắm niềm tin và hy vọng vào những con người trẻ tuổi qua hình ảnh anh thanh niên- một thanh niên có lí tưởng sống cao đẹp trong tác phẩm “Lặng lẽ Sa Pa”. 1.2PhÇn th©n bµi.. a.CÊu t¹o -PhÇn th©n bµi gåm nhiÒu ®o¹n v¨n ®­îc tr×nh bµy theo c¸ch diÔn dÞch, qui n¹p, mãc xÝch, song hµnh,tæng ph©n hîp. -C¸c ®o¹n v¨n thuéc phÇn th©n bµi ph¶i cã sù liªn kÕt vÒ mÆt h×nh thøc chÆt chẽ. Để liên kết các đoạn văn đó có thể: +Dùng từ ngữ làm vai trò chuyển tiếp để chỉ sự : So sánh (Nếu… thì); hoặc để chỉ sự tương phản: (Nhưng, trái lại, ngược lại). +Dïng tõ ng÷ chØ quan hÖ nh©n qu¶: (Muèn vËy, bëi thÕ, cho nªn…) +Dïng tõ ng÷ chØ quan hÖ tr×nh tù: + Trước hết, sau đó; +Më ®Çu, tiÕp theo, kÕt thóc 13 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> b.NhiÖm vô cña phÇn th©n bµi: -Triển khai những cảm nhận, đánh giá về giá trị nghệ thuật và nội dung cña t¸c phÈm thµnh nh÷ng luËn ®iÓm chÝnh cña bµi v¨n. -C¸c luËn ®iÓm Êy ®­îc s¾p xÕp theo mét tr×nh tù hîp lÝ ( Theo bè côc hoặc theo mạch cảm xúc của tác giả) đồng thời phải được cụ thể hoá bằng các luËn cø, tr×nh bµy thao t¸c ph©n tÝch hoÆc b×nh gi¶ng ®o¹n th¬, bµi th¬ cã kÕt hîp víi phÐp lËp luËn chÝnh: Chøng minh, gi¶i thÝch, ph©n tÝch vµ tæng hîp, b×nh luËn. -Trong ®o¹n v¨n triÓn khai luËn ®iÓm, c¸c luËn cø ph¶i cô thÓ râ rµng cã dẫn chứng minh hoạ, sinh động. Mặt khác lời văn phải được thể hiện bằng cảm xúc chân thành của người viết đối với đối tượng nghị luận. -Trong phần thân bài việc trích dẫn chứng thơ, văn để minh hoạ cho ý kiến đánh giá, nhận xét phải có sự chọn lọc tránh trích dẫn tràn lan. Những câu thơ, câu văn được trích dẫn phải được phân tích, bình giảng để làm nổi bật cái hay cái đẹp, nét độc đáo của từng hình ảnh. -Cần khai thác các dấu hiệu nghệ thuật bằng cách tìm những từ ngữ đắt giá, chính xác, đa nghĩa; các biện pháp tu từ : so sánh, ẩn dụ, đối lập, nhân ho¸, ho¸n dô, ®iÖp ng÷, … -Trong phÇn th©n bµi nªn dïng thñ ph¸p so s¸nh v¨n häc , thay thÕ tõ, hoặc dùng hình ảnh phân tích để tô đậm hình ảnh phân tích, … đề bình và cảm thô ®o¹n th¬, bµi th¬. c.Yªu cÇu khi viÕt: -§äc vµ hiÓu tÊt c¶ c¸c ý trong t¸c phÈm. -N¾m ®­îc c¶m xóc chÝnh vµ nçi niÒm mµ t¸c gi¶ göi g¾m trong t¸c phẩm để từ đó bám sát yêu cầu của đề bài. -Kh¸m ph¸ ®­îc nh÷ng nÐt riªngcña t¸c phÈm vµ t×m ra giäng th¬, giäng v¨n thÝch hîp víi néi dung t¸c phÈm.. 14 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> -Cần phải có vốn từ ngữ phong phú để có thể sử dụng linh hoạt, đúng lúc, đúng chỗ thì mới diễn tả được cái thần thái của sự vật, sự việc. -ViÕt c©u ph¶i linh ho¹t: Ph¶i vËn dông tÊt c¶ c¸c kiÓu c©u. tuú vµo giäng v¨n mµ cã c¸c kiÓu c©u phï hîp.( Khi t¸i hiÖn sù vËt –dïng c©u miªu tả; Khi thể hiện cảm xúc- câu hỏi; Khi muốn gây sự chú ý của người đọc ta có thể dùng câu nghi vấn; hoặc loại câu có hai mệnh đề hô ứmg: càng…càng , nÕu….th×, tuy….nh­ng, kh«ng nh÷ng….mµ cßn). -Viết văn phải giàu hình ảnh bằng cách so sánh, đối chiếu hoặc liên hệ…để thấy được cái hay, cái đặc sắc tác phẩm văn học. -Tránh cách lấy bài văn, bài thơ làm cái cớ để bàn luận những chuyện không gắn gì với đề bài. -Tránh khuynh hướng liệt kê các thủ pháp nghệ thuật ( như ẩn dụ, hoán dụ, diệp từ, nhân hoá….) mà không đánh giá, nhận xét được gì. Vấn đề không phải chỉ ở chỗ hiểu đó là thủ pháp nghệ thuật gì mà cơ bản thủ pháp đó có tác dụng như thế nào tạo nên cái hay, cái đẹp về mặt nội dung. d.KÜ n¨ng viÕt: *NghÞ luËn v¨n häc cã mÊy c¸ch chia nh­ sau: +NghÞ luËn theo c¸ch bæ däc t¸c phÈm. NghÜa lµ chia t¸c phÈm ra tõng ý chủ đạo để phan tích, đánh giá. ( Ta thường nghị nghị luận cách này khi phân tích, đánh giá một tác phẩm tương đối dài.) +Nghị luận theo cách cắt ngang. Nghĩa là đánh giá từng phần, từng đoạn của tác phẩm (bố cục). ( Ta thường vận dụng cách này đối với các bài thơ §­êng luËt hoÆc ®o¹n v¨n cã bè côc râ rµng.) +NghÞ luËn kÕt hîp c¾t ngang víi bæ däc. NghÜa lµ ta cÇn nghÞ luËn đoạn, phần, khổ đầu của tác phẩm, rút ra các ý. Trên cơ sở đó đánh giá nhận xét sự phát triển các ý đó trong những đoạn sau.( Ta thường vận dụng cách này để nghị luận các tác phẩm có nhiều tầng ý nghĩa.) *KÜ n¨ng viÕt: 15 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> -Khi nghÞ luËn cÇn diÔn xu«i néi dung lêi th¬, ®o¹n th¬ hoÆc lêi v¨n, đoạn văn đó. -Kết hợp với những sáng tạo đặc sắc khác thường trong cách biểu hiện của nhà thơ ( Ngắt nhịp không đồng đều, hình ảnh ngôn ngữ thơ đẹp , cảm hứng và suy tưởng của người viết …). -Khi ®­a dÉn chøng cÇn nghÞ luËn ta ph¶i ph©n tÝch, b×nh gi¸ dÉn chøng ( Cã thÓ ®­a dÉn chøng råi ph©n tÝch dÉn chøng; Ph©n tÝch ý nghÜa cña dÉn chøng råi ®­a ra dÉn chøng; Cã mét lêi dÉn nhá råi ®­a ra dÉn chøng vµ ph©n tÝch ). - Ta cần phải giảng giải các từ, các ý khó trước khi bình. + Có thể dẫn thơ, văn trước rồi mới giảng bình. + KÕt hîp gi¶ng vµ b×nh +Giảng đến đâu bình đến đấy. Như vậy để nghị luận văn học là phải đánh giá, nhận xét cả hai mặt nội dung và nghệ thuật. Và để nghị luận phần thân bài, chúng ta có thể thực hiện theo c¸c kiÓu sau: d.1§¸nh gi¸, nhËn xÐt nghÖ thuËt kÕt hîp víi néi dung. Nghị luận văn học bằng cách đánh giá, nhận xét nghệ thuật kết hợp với nội dung là cách nghị luận mà người viết phải đi từ giá trị nghệ thuật (Đối với th¬: Nh÷ng tõ ng÷ gîi c¶m, c¸c biÖn ph¸p tu tõ, nhÞp th¬, giäng th¬…§èi víi truyÖn:C¸c t×nh huèng nghÖ thuËt; kÕt cÊu t¸c phÈm; c¸ch x©y dùng nh©n vËt, ngôn ngữ, ) rồi từ đó cảm nhận được giá trị nội dung mà các hình ảnh thơ ấy đã tạo nên hoặc ý nghĩa cốt truyện tập trung thể hiện nổi bật chủ đề. *Ví dụ về một đoạn văn nghị luận thuộc phần thân bài của đề : Phân tích vẻ đẹp của tình cha con trong bài thơ “ Nói với con ” của Y Phương. Bên cạnh tình cảm gia đình thắm tiết, người cha còn nói với rằng quê hương và cuộc sống lao động trên quê hương cũng giúp con trưởng thành, giúp tâm hồn con được bồi đắp thêm- một quê hương giàu đẹp tình nghĩa: “Rõng cho hoa 16 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Con ®­êng cho nh÷ng tÊm lßng” Bằng cách nhân hoá “rừng” và “con đường” qua điệp ngữ “ cho” , người đọc có thể thể nhận ra lối sống rất tình nghĩa của “ người đồng mình”. Quê hương ấy chính là cái nôi để đưa con vào cuộc sống êm đềm. Quê hương của “ người đồng mình” với hình ảnh rừng, một hình ảnh gắn liền với cảnh quan của người miền núi hiện ra thật thơ mộng đẹp đẽ- hình ảnh này là một tín hiệu thẩm mĩ đáng giá. Nó góp phần diễn đạt điều tác giả đang muốn khái quát: Chính những gì đẹp đẽ của quê hương đã hun đúc nên tâm hồn cao đẹp của con người ở đó. Vẻ đẹp thơ mộng của thiên nhiên , nghĩa tình sâu đậm ấy của “ những tấm lòng” đã che chở, nuôi dưỡng, bồi đắp tâm hồn cũng như lối sống cña con. *Ví dụ về một đoạn văn nghị luận thuộc phần thân bài của đề : Suy nghĩ vÒ t×nh mÉu tö trong ®o¹n trÝch “ Trong lßng mÑ ”( TrÝch “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” cña nhµ v¨n Nguyªn Hång. Ngay tõ phÇn ®Çu ®o¹n trÝch, víi nghÖ thuËt x©y dùng diÔn biÕn t©m lÝ nhân vật, nhà văn đã tạo dựng nên tình huống đối thoại giữa nhân vật người cô với chú bé Hồng. Những lời nói cay độc và đay nghiến của người cô đã khiến bé Hồng bộc lộ rõ tình yêu thương mẹ cháy bỏng khi người mẹ đáng thương đó phải đi tha phương cầu thực nơi đất khách quê người. d.2 §¸nh gi¸, nhËn xÐt néi dung kÕt hîp víi nghÖ thuËt Với cách viết đánh giá, nhận xét nội dung kết hợp với nghệ thuật, người viết phải đi từ cảm nhận nội dung tác phẩm rồi sau đó mới đánh giá cái hay cái đẹp của ngôn từ ( các từ ngữ gợi cảm, đa nghĩa; giọng thơ; nhịp thơ; các biện pháp tu từ : so sánh, ẩn dụ, đối lập, nhân hoá, hoán dụ, điệp ngữ, …Đối với truyÖn:C¸c t×nh huèng nghÖ thuËt; kÕt cÊu t¸c phÈm; c¸ch x©y dùng nh©n vËt, ng«n ng÷, ). *Ví dụ về một đoạn văn nghị luận thuộc phần thân bài của đề: Suy nghĩ cña em vÒ bµi th¬ “ Kh«ng ngñ ®­îc” cña Hå ChÝ Minh. 17 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Canh bèn, canh n¨m võa chîp m¾t Sao vµng n¨m c¸nh méng hån quanh Một giấc mơ thật tuyệt vời! Ngôi sao vàng năm cánh – biểu tượng của cách mạng, của tổ quốc lung linh hiện về, phá tan bóng tối nhà ngục để soi sáng sẻ chia nỗi niềm của người tù tha hương. Hay chính là khát vọng và niềm tin của người tù đang thao thức, đã vượt qua song sắt nhà tù trở về với quê hương tổ quốc? Hồn thơ của Bác thật rộng mở vượt cả không gian lẫn thời gian vµ biÓu hiÖn mét tÊm lßng mªnh m«ng thiÕt tha. Hai c©u th¬ cuèi cña bµi thơ khiến ta không khỏi xúc động hiểu rằng: Bác Hồ khi thức cũng như khi ngủ, lúc tỉnh hay lúc mộng đều nặng lòng vì nghĩa lớn, đều gắn bó với những kiếp người đau khổ, hướng tới quê hương, tổ quốc. Lòng yêu nước thương dân của Bác đã trở thành một nỗi niềm đau đáu không giây phút nào nguôi. Hình ảnh “ sao vàng năm cánh” chính là sự hoá thân kì diệu của nỗi niềm đau đáu đó. Nó toả sáng hình ảnh con người trong thơ, khiến âm điệu bài thơ chuyển từ nặng nề chậm chạp thành nhẹ nhõm, lượn bay, chan chứa một niềm lạc quan tin tưởng. * Ví dụ về một đoạn văn nghị luận thuộc phần thân bài của đề: Suy nghĩ của em về nhân vật bé Thu trong truyện ngắn “ Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang S¸ng. Thật vậy, đọc truyện ngắn “Chiếc lược ngà”, người đọc vô cùng xúc động trước tình cảm của bé Thu dành cho người cha của mình. Trong những ngày ông Sáu ở nhà, bé Thu lúc đầu đã có những phản ứng rất gay gắt: “ con bé giật mình tròn mắt nhìn, nó ngơ ngác lạ lùng…” khi người đàn ông mặt sẹo ( anh Sáu) đến gần lặp đi lặp lại “ Ba đây con!” thì nó lạ quá “ mặt bỗng tái đi” chớp mắt nhìn người đàn ông thứ hai ( vẫn im lặng) như muốn hỏi rồi vụt chạy và kªu thÐt lªn “ M¸ m¸! ”. Cã lÏ, bÐ Thu lóc nµy v× qu¸ ng¹c nhiªn vµ bÊt ngê , sợ hãi không hiểu chuyện gì đã xảy ra. Có thể nói tâm lí sợ hãi của bé Thu đã được tả bằng tiếng kêu thét gọi mẹ và hành động chạy vụt đi là rất phù hợp với t©m lÝ trÎ con( bÐ g¸i). 18 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> d.3 §¸nh gi¸ nghÖ thuËt kÕt hîp b×nh néi dung. Cách viết đánh giá nghệ thuật kết hợp bình nội dung là cách mà người viÕt ®i tõ gi¸ trÞ nghÖ thuËt ( Nh÷ng tõ ng÷ gîi c¶m, c¸c biÖn ph¸p tu tõ, nhÞp th¬, giäng th¬……§èi víi truyÖn:C¸c t×nh huèng nghÖ thuËt; kÕt cÊu t¸c phẩm; cách xây dựng nhân vật, ngôn ngữ, )… sau đó bình nội dung theo cách so sánh, đối chiếu ...về đề tài (cùng đề tài) giữa tác phẩm thơ này với tác phẩm th¬ kh¸c cña cïng mét t¸c gi¶ hoÆc cña mét t¸c gi¶ kh¸c. *Ví dụ khi phân tích luận điểm : Vẻ đẹp của người phụ nữ trong phần thân bài của đề: hình tượng người phụ nữ xưa qua bài thơ “ Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương ta có thể viết như sau: ChØ b»ng vµi nÐt bót cïng víi h×nh ¶nh Èn dô “ Th©n em”, Hå Xu©n Hương đã gợi ra trước mắt người đọc không chỉ hình ảnh chiếc bánh trôi mà còn giúp người đọc liên tưởng vẻ đẹp hình thể và tâm hồn người phụ nữ. Hẳn trong mỗi chúng ta đã từng gặp người phụ nữ đẹp đài các, kiêu sa hiện ra trong th¬ v¨n nh­ Thuý KiÒu trong t¸c phÈm “ TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du, KiÒu NguyÖt Nga trong t¸c phÈm “ Lôc V©n Tiªn” cña NguyÔn §×nh ChiÓu…Nh­ng đến với thơ Hồ Xuân Hương, ta gặp người con gái đẹp bởi sự diễn tả khá độc đáo và bình dị. Bà đã phát hiện những nét tương tự của chiếc bánh trôi với hình ảnh cũng như cuộc đời người phụ nữ trong xã hội xưa. Cả hai đều có vẻ đẹp h×nh thøc “tr¾ng” vµ “trßn”. Tõ “ tr¾ng ” võa chØ mµu s¾c viªn b¸nh ( t¶ thùc ) đồng thời là lời tự giới thiệu cất lên nhẹ nhàng mang giọng người phụ nữ nói về mình, tự đánh giá về hình thể và phẩm chất trong trắng của mình( tượng tr­ng). Còng nh­ thÕ “ trßn” nãi lªn h×nh d¸ng cña viªn b¸nh nh­ng l¹i gîi ra dáng vẻ khoẻ mạnh, cân đối và phúc hậu của người phụ nữ. Họ hiện lên với đủ đức tính hiền hậu, lo tròn bộn phận với gia đình, chồng con… * Ví dụ về một đoạn văn nghị luận thuộc phần thân bài của đề: Suy nghĩ của em về nhân vật Phương Định trong truyện ngắn “ Những ngôi sao xa xôi” cña Lª Minh Khuª trong bµi cã ®o¹n nh­ sau: 19 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> … Tuy là cô gái giàu cảm xúc, mơ mộng nhưng trong công việc Phương Định là người năng động có ít nhiều kinh nghiệm, dũng cảm không sợ nguy hiểm khi phá bom. Có thể nói, tâm lí Phương Định khi phá bom được miêu tả rất cụ thể, tinh tế đến từng cảm giác, ý nghĩ dù chỉ thoáng qua trong giây lát. Phải đối mặt với một khoảnh khắc vắng lặng: tiếng bom gào thét liên tục trên cao ®iÓm, ch©n ch¹y mµ kh«ng biÕt bom n»m ë vÞ trÝ nµo míi thÊy hÕt kh«ng khí căng thẳng đến ngạt thở của chiến trường. Khung cảnh đó sẽ là mối đe doạ làm nhụt chí lòng can đảm của bất cứ con người yếu hèn nào. Nhưng không, với Phương Định, bom đạn của chiến tranh đã tôi luyện cô, đã rèn cho cô sự can đảm biết chiến thắng nguy hiểm, chiến thắng kẻ thù…. d.4 B×nh nghÖ thuËt kÕt hîp ph©n tÝch néi dung C¸ch nghÞ luËn b×nh nghÖ thuËt kÕt hîp ph©n tÝch néi dung trong phÇn thân bài của bài văn nghị luận văn học là cách đòi hỏi người viết không chỉ có vốn từ ngữ sâu sắc mà còn phải khám phá vẻ đẹp của từ ngữ đó trong văn bản hoặc so sánh đối chiếu với văn bản khác để thấy được nét riêng, sự sáng tạo của nhà văn, nhà thơ trong việc sử dụng ngôn từ rồi sau đó mới phân tích nội dung mµ c¸c h×nh ¶nh th¬ Êy t¹o nªn. Ví dụ: Về một đoạn văn thuộc phần thân bài khi nghị luận cho đề văn sau: Ph©n tÝch ®o¹n trÝch “ ChÞ em Thuý KiÒu” trong t¸c phÈm “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du, ta cã thÓ viÕt nh­ sau: Có thể nói, Nguyễn Du đã sử dụng rất hay từ “ thốt” trong câu thơ “ Hoa cười ngọc thốt đoan trang”. Từ “ thốt” có nghĩa là “ nói”. Nhưng nếu Nguyễn Du viết “ Hoa cuời ngọc nói” thì chữ nói bị ảnh hưởng của chữ cười thì hoá ra “ cười nói”. Như vậy nếu gắn cho Thuý Vân cụm từ đó thì chẳng phải Thuý Vân là người con gái nói lắm cười nhiều. Mặt khác “ thốt” còn chỉ ý thỉnh thoảng mới nói. Phải chăng Nguyễn Du đã vận dụng cách diễn đạt của ông cha ta như tục ngữ đã từng có câu: “ Biết thì thưa thốt, không biết thì dựa cột mà 20 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>