Giáo án Ngữ văn 7 - Tiết 105, Bài 26 Văn bản Sống chết mặc bay - Lại Thị Tiền - Năm học 2006-2007

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n : V¨n 7 Người soạn: Phạm Thị Trang Ngµy so¹n: 12/3/2007 Ngµy gi¶ng: Giáo viên chỉ đạo: Cô Lại Thị Tiền. chÕt mÆc bay TiÕt 105 : §äc hiÓu v¨n b¶n Bµi 26:. V¨n b¶n : Sèng. I . Mục tiêu cần đạt: 1. Kiến thức: Giúp học sinh hiểu được giá trị hiện thực nhân đạo và những thµnh c«ng nghÖ thuËt cña truyÖn ng¾n " Sèng chÕt mÆc bay". 2. Kỹ năng : Đọc kể, tóm tắt truyện , phân tích nhân vật qua các cảnh đối lập , tương phản và tăng cấp. 3. Thái độ : Hình thành cho các em niềm cảm thương sâu sắc trước số phận của người nông dân trước cách mạng . II. ChuÈn bÞ . 1. Gi¸o viªn: §äc nghiªn cøu tµi liÖu, so¹n gi¸o ¸n 2. Häc sinh : Häc bµi cò, chuÈn bÞ bµi míi. III. Tiến trình các hoạt động lên lớp Hoạt động 1: Kiểm tra bài cũ : ? Em hãy trình bày những ghía trị đặc sắc về nghệ thuật và nội dung của văn bản " ý nghĩa văn chương ". Hoạt động 2: Giới thiệu bài. X· héi ViÖt nam cuèi thÕ XIX ®Çu thÕ kû XX lµ mét x· héi ®Çy dÉy nh÷ng bÊt công và thối nát . Quan lại tham ô, tàn bạo. Dưới sự áp bức bóc lột và kìm kẹp của bọn thực dân phong kiến, đời sống của nhân dân ta vô cùng lầm than cơ cực. Đây có lẽ là một đề tài vô cùng hấp dẫn để các nhà văn sáng tác nên những tác phẩm hay và nổi tiếng. Và một trong những tác phẩm xuất sắc nhất, đã phản ánh một cách trung thực bức tranh hiện thực ấy đó là truyện ngắn " Sống chết mặc bay" của Phạm Duy Tốn " . Vậy để hiểu được những đặc sắc trong giá trị nội dung và nghệ thuật của tác phÈm , chóng ta cïng nhau t×m hiÓu bµi ngµy h«m nay. Hoạt động 3 : Bài mới Hoạt động của giáo viên H.§ cña HS Qua phÇn chuÈn bÞ bµi ë nhµ mét em h·y tr×nh bµy nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ t¸c gi¶ Ph¹m Duy Tèn - HS tr¶ lêi vµ t¸c phÈm?. 1 Lop6.net. Nội dung truyền đạt I. §äc vµ tiÕp xóc v¨n b¶n 1. T¸c gi¶, t¸c phÈm - Ph¹m Duy Tèn (1883 - 1924) nguyên quán: làng Phượng Vũ, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây; sinh qu¸n th«n §«ng Thä ( nay lµ phè Hµng DÇu- Hµ néi). - Ông là một trong số ít người cã thµnh tùu ®Çu tiªn vÒ thÓ lo¹i truyện ngắn hiện đại ..

<span class='text_page_counter'>(2)</span> GV: §Ó hiÓu ®­îc néi dung cña t¸c phÈm chóng ta chuyÓn sang phÇn đọc. GV: ở văn bản này các em đọc với giäng t¶ cña t¸c gi¶, giäng quan phô mÉu lu«n h¸ch dÞch, hèng h¸ch, n¹t né, giäng sî sÖt khóm lóm cña thÇy đề, dân phu ... giọng sung sướng vì ®­îc ï to cña quan. GV: Đọc mẫu, gọi HS đọc . GV: Trong bµi cã mét sè tõ khã nh­ : núng thế, thẩm lậu, tráp đồi mồi ch÷ nhËt ... ? VËy em nµo cã thÓ tãm t¾t ®­îc - HS tr¶ lêi néi dung cña truyÖn .. ? Theo em v¨n b¶n nµy cã thÓ ®­îc - HS tr¶ lêi chia lµm mÊy phÇn ? Néi dung cña tõng phÇn nh­ thÕ nµo?. 6 Lop6.net. - Sèng chÕt mÆc bay ®­îc coi lµ t¸c phÈm thµnh c«ng nhÊt cña «ng. - T¸c phÈm ®­îc trÝch trong b¸o Nam Phong sè 18/1918 trang truyÖn ng¾n Nam Phong. 2. §äc vµ tãm t¾t. - Tãm t¾t: T¸c phÈm kÓ vÒ mét viªn quan phñ ®ang lµm nhiÖm vô cai quản, chỉ đạo nhân dân đắp đê chống lụt ở một khúc đê làng X thuéc phñ X . Trong khi nh©n dân đang vật lộn với cảnh hộ đê th× quan l¹i cïng nha lÖ, lÝnh tráng, chánh tổng trong đình lao vµo nh÷ng cuéc vui tæ t«m vµ nh÷ng mãn ¨n sa xØ. MÆc cho nh©n d©n ®­¬ng ®Çu víi thiªn nhiên dữ tợn. Sức người khó lòng địch nổi với sức trời. Đê s¾p vì cã kÎ vµo bÈm víi quan , nhưng chỉ quan tâm đến ván bài đang chơi dở và đúng lúc quan ù ván bài to cũng là lúc đê vỡ . Kẻ sèng kh«ng cã chç ë, kÎ chÕt kh«ng cã chç ch«n, t×nh c¶nh th¶m sÇu. 3. CÊu tróc v¨n b¶n Chia lµm 3 phÇn: - Phần 1: Từ đầu đến " Khúc đê háng mÊt". Nội dung : Nguy cơ vỡ đê và sự chống đỡ của người dân. - PhÇn 2: Tõ chç " Êy lò con d©n ®ang ch©n lÊm tay bïn - ®iÕu mµy" Néi dung: C¶nh quan phñ.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> cùng nha lại đánh tổ tôm trong khi đi hộ đê. - PhÇn 3 : PhÇn cßn l¹i Nội dung: Cảnh vỡ đê nhân d©n l©m vµo c¶nh lÇm than, th¶m sÇu. ? Theo em trong t¸c phÈm phÇn néi - HS suy dung nµo lµ chÝnh? v× sao? nghÜ tr¶ lêi - PhÇn 2: KÓ chuyÖn c¶nh trªn đê và trong đình trước khi đê vỡ. - Vì: Dung lượng dài nhất . Tập trung lµm næi bËt nh©n vËt chÝnh quan phñ. ? Theo em hai bøc tranh trong s¸ch gi¸o khoa ®­îc vÏ víi dông ý g×? - HS quan s¸t, tr¶ lêi - Minh ho¹ néi dung chÝnh cña truyÖn. - Tạo hai cảnh trái ngược nhau làm nổi bật tư tưởng phê phán bän quan l¹i ¨n ch¬i v« tr¸ch nhiÖm , trong khi d©n ®ang ra sức cứu đê. GV: Vậy để hiểu rõ hơn giá trị của t¸c phÈm , c« trß m×nh cïng chuyÓn sang phần đọc hiểu văn bản GV: Một em đọc giúp cô phần đầu cña v¨n b¶n ? ? Đoạn em vừa đọc miêu tả sự việc g×? GV: Nguy cơ vỡ đê và cảnh chống đỡ của người dân, đó cũng chính là néi dung phÇn thø nhÊt chóng ta cïng t×m hiÓu. ? Mở đầu đoạn thứ nhất tác giả đã giới thiệu cho người đọc biết điều g×? ( Thời gian, không gian, địa điểm ®­îc miªu t¶ qua chi tiÕt nµo?) ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ kho¶ng thêi gian mµ t¸c gi¶ ®­a ra? ? T¸c gi¶ ®­a ra kho¶ng thêi gian gần một giờ đêm như vậy nhằm nhÊn m¹nh ®iÒu g× ? GV: ë ®©y t¸c gi¶ ®­a ra kho¶ng thời gian nửa đêm như vậy càng làm t¨ng thªm sù khã kh¨n, nÆng nhäc của những người đi hộ đê đã kéo dài suốt cả ngày cho đến tối, tới tận đêm khuya mµ vÉn ch­a ®­îc nghØ ng¬i .. II. §äc hiÓu v¨n b¶n - HS đọc - HS suy 1. Nguy cơ vỡ đê và cảnh nhân nghĩ, trả lời dân hộ đê.. - HS quan - Thời gian: Gần một giờ đêm s¸t, tr¶ lêi - Kh«ng gian : trêi m­a tÇm t·, nước sông Nhị Hà lên to quá. - §Þa ®iÓm : Khóc s«ng lµng X thuộc phủ X hai, ba đoạn đã thÈm lËu råi, kh«ng khÐo vì mÊt - HS suy nghÜ tr¶ lêi - Thêi ®iÓm khuya kho¾t mµ bình thường mọi người đang trong giÊc ngñ say. - HS suy nghÜ , tr¶ lêi - NhÊn m¹nh sù khã kh¨n, mÖt nhäc.. 6 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trong khi đó mưa gió mỗ lúc một mạnh và dữ dội , nước sông Nhị Hà cø cuån cuén bèc lªn. ? Trong ®o¹n ®Çu cña t¸c phÈm tªn - HS suy s«ng ®­îc nãi cô thÓ, nh­ng tªn nghÜ, tr¶ lêi lµng, tªn phñ l¹i ®­îc ký hiÖu X ®iÒu nµy cã dông ý g×?. - Tác giả muốn bạn đọc hiểu c©u chuyÖn nµy kh«ng chØ x¶y ra ë mét n¬i mµ cã thÓ phæ biÕn ở nhiều nơi khác trên đất nước ViÖt nam nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX. - HS suy - §ª s¾p vë vµo tr¹ng th¸i kh«ng nghĩ, trả lời còn vững chắc, nước sông qua c¸c kÏ nøt, tæ mèi, hang chuét đã rò rỉ, thấm qua thân đê sang phía trong đồng rất nguy hiểm.. ? Các em chú ý các chi tiết "Khúc đê lµng X xem nóng thÕ l¾m, hai ba đoạn đã thẩm lậu rồi không khéo vỡ mÊt " . Qua nh÷ng chi tiÕt trªn ta thấy con đê đang trong tình trạng nh­ thÕ nµo? ? Giữa cảnh đất trời mưa gió dữ tợn - HS phát - Con người : Dân phu kể hàng như vậy thì công việc hộ đê của hiện trăm nghìn con người từ chiều nh©n d©n ®­îc Ph¹m Duy Tèn miªu đến giờ hết sức giữ gìn kẻ thì t¶ qua nh÷ng chi tiÕt nµo ? ( ¢m thuổng ... lướt thướt như chuột thanh, con người...) lét, xem chõng ai còng mÖt lö. - Âm thanh : Trống đánh liên thanh, èc thæi v« håi, tiÕng người xao xác gọi nhau sang hộ ? Trong đoạn trên tác giả đã sử dụng - HS quan nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt nµo ? s¸t vµ suy - Ng«n ng÷ miªu t¶ tËp trung. ( Gîi ý: V× ng«n ng÷ miªu t¶ c¸c tõ nghÜ tr¶ lêi - Sö dông tõ l¸y. ngữ : Bì bõm, lướt thướt, xao xác, - §éng tõ nèi tiÕp nhau dån dËp. tầm tã, cuồn cuộn, đội vác, đắp, cự ...... đánh, thổi... Đó là những từ ngữ thuéc tõ lo¹i nµo) ? C¸c em chó ý quan s¸t vµo s¸ch - HS quan - NghÖ thuËt so s¸nh giáo khoa chi tiết:" người nào, người sát và suy nấy lướt thướt như chuột lột" bên nghĩ trả lời cạnh việc sử dụng từ láy, động từ... t¸c gi¶ cßn sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuật gì để miêu tả? ? C¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt trªn cã - HS suy - T¸i hiÖn mét c¸ch ch©n thùc tác dụng gì trong việc miêu tả cảnh nghĩ, trả lời và sinh động không khí và cảnh hộ đê của Phạm Duy Tốn . tượng hộ đê của người dân nơi ®©y. GV: Nh­ vËy b»ng mét lo¹t biÖn ph¸p nghÖ thuËt nh­ so s¸nh, c¸c tõ láy, động từ ... tác giả đã giúp người đọc có cảm tưởng như trực tiếp nhìn thÊy , nghe thÊy vµ ®ang sèng gi÷a một cuộc đắp đê chống bão lụt có thËt. ? Các em quan sát vào sách giáo - HS quan - Nghệ thuật tương phản. khoa ®o¹n " Êy vËy mµ trªn trêi thêi s¸t, suy nghÜ vẫn mưa tầm tã trút xuống, dưới 6 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> sông thời nước cứ cuồn cuộn bốc lên. Sức người khó lòng địch nổi với sức trời. Thế đê không sao cự lại được với thế nước ". Tác giả sử dụng biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? ? T¸c dông cña biÖn ph¸p nghÖ thuËt - HS tr¶ lêi nµy. - Lµm næi bËt sù bÊt lùc søc người trước sức trời, sự yếu kém của thế đê trước thế nước .. ? VËy ë ®o¹n ®Çu cña t¸c phÈm em - HS trao hình dung được điều gì về cảnh hộ đổi - Cảnh tượng nhốn nháo căng đê của những dân phu. th¼ng lén xén, vÊt v¶, c¬ cùc, khèn khæ vµ hiÓm nguy ®ang tõng lóc ®e do¹ cuéc sèng cña con người. GV: Cảnh hộ đê của cả trăm dân phu - HS nghe đang đói khát, mệt nhọc cố gắng chút sức lực cuối cùng để chống lại sù hung d÷ cña thiªn tai, thËt c¨ng thẳng và vô cùng sợ hãi. Dường như họ đang bất lực trước sự tàn phá của thiªn nhiªn . Sù sèng ®ang ®e do¹, c¸i chÕt lu«n cËn kÒ.trong gang tÊc. ? Miªu t¶ t×nh c¶nh cña d©n phu t¸c - HS quan + T×nh c¶nh tr«ng thËt lµ th¶m giả không chỉ sử dụng bút pháp tả sát phát hiện + Than ôi ! Sức người khó lòng thực mà còn sen vào đó vài ba câu địch nổi với sức trời. c¶m th¸n biÓu lé t×nh c¶m cña t¸c + Thế đê không sao cự lại được gi¶ . VËy em h·y t×m nh÷ng c©u v¨n với thế nước. + Lo thay ! Nguy thay! khúc đê đó? háng mÊt. ? Theo em nh÷ng t×nh c¶m Êy lµ - HS trao nh÷ng t×nh c¶m g×? đổi - Lo l¾ng, c¶m th«ng, ®au xãt trước sự tàn bạo của thiên nhiên đối với những người dân bất h¹nh. GV Nh­ vËy víi sù kÕt hîp tµi t×nh , ngßi bót t¶ thùc víi biÓu c¶m tr÷ tình, Phạm Duy Tốn đã dẫn người đọc vào trung tâm cuộc sống của nh©n d©n ta nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX , vµ cho chóng ta hiÓu ®­îc hiÖn thực phũ phàng mà người dân phải chịu . Bằng sự đồng cảm xót thương cho sè phËn cña nh÷ng d©n ®en, t¸c giả đã lay động lòng người và đánh thức những tình cảm đúng đắn của chóng ta. Cã lÏ ph¶i tr¶i qua nh÷ng gi©y phót nguy khèn vµ nh÷ng ngµy tháng cơ cực của cảnh hộ đê Phạm Duy Tèn míi cã thÓ kh¸i qu¸t lªn bøc tranh võa ch©n thùc l¹i võa sinh 6 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> động đến vậy. Trong khi sù sèng cña nh÷ng d©n phu ®ang trong t×nh tr¹ng ngµn c©n treo sîi tãc c¸i chÕt lu«n ®e do¹ nhưng quan phụ mẫu - người được mÖnh danh lµ cha mÑ cña mu«n d©n ®ang ë ®©u, lµm g×, vµ ¨n ch¬i sa ®o¹ ra sao , tiÕt sau c« trß m×nh cïng t×m hiÓu Hoạt động 4 : Hướng dẫn học bài. - Học bài, phân tích được cảnh hộ đê. - So¹n tiÕp bµi : Sèng chÕt mÆc bay.. 6 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>