Bài giảng Máy xây dựng đại cương

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (483.45 KB, 20 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

CHƯƠNG I - NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG

BÀI 1- KHÁI NIỆM, PHÂN LOẠI MÁY XÂY DỰNG

1. Định nghĩa

Máy xây dựng là danh từ chung dùng để chỉ các máy và thiết bị phục vụ công tác xây

dựng dân dụng, xây dựng công nghiệp, giao thông thuỷ lợi…
2. Phân loại:

- Dựa vào nguồn động lực chia thành:

+ Động cơ điện.
+ Động cơ thủy lực.
+ Động cơ đốt trong.

- Dựa vào tính năng kỹ thuật của máy chia thành:

+ Nhóm máy nâng: kích, palăng, tời,.. dùng để nâng hàng theo phương đứng.

+ Nhóm máy vận chuyển: băng tải, vít tải,.. dùng để vận chuyển theo phương
nghiêng, phương ngang hay thẳng đứng.

+ Nhóm máy làm đất: máy san, máy ủi,.. phục vụ cơng tác thi cơng đất.

+ Nhóm máy sản xuất vật liệu xây dựng: máy nghiền sàng đá, máy trộn bê tơng,..

+ Nhóm máy và thiết bị thi cơng mặt đường nhựa: trạm trộn bê tơng nhựa nóng, máy

rải bê tơng nhựa nóng, xe phun tưới nhựa.

+ Nhóm máy gia cố nền móng cơng trình: búa đóng cọc, máy ép cọc bấc thấm, máy

khoan cọc nhồi.

+ Nhóm máy thi công đường sắt: máy chèn đá, máy đặt ray,..

+ Các nhóm máy phụ khác; máy nắn kéo cốt thép,..

- Dựa vào hình thức điều khiển:
+ Điều khiển cơ khí.

+ Điều khiển điện.
+ Điều khiển thuỷ lực.
+ Điều khiển khí nén.
+ Điều khiển kết hợp.

BÀI 2 - Ý NGHĨA CƠ GIỚI HỐ

VÀ TÌNH HÌNH TRANG BỊ CƠ GIỚI HỐ Ở NƯỚC TA

1. Ý nghĩa cơ giới hoá

Cơ giới hoá cơng tác đất có ý nghĩa quan trọng, được thể hiện trên các mặt sau: +
Chất lượng cơng trình.

+ Thời hạn thi cơng.

+ Giá thành kinh tế.

Để có thể thực hiện tốt việc cơ giới hoá cần phải đảm bảo các công việc sau:

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

- Sự đồng bộ trong đội máy: máy này bao nhiêu, máy kia bao nhiêu, thiết bị phục vụ,

- Bố trí dây chuyền hoạt động: máy nào trước, máy nào sau, ở chỗ nào,

- Tổ chức, quản lý kỹ thuật đội máy thi công, vật tư, nhiên liệu, bảo dưỡng sửa chữa,

- Những điều kiện thiên nhiên về địa hình, thời tiết,
Cơ giới hố được thực hiện bằng các hình thức sau:

- Máy móc cơ học.

- Máy móc thuỷ lực.

- Chất nổ

Trong đó hình thức cơ giới hố bằng máy móc cơ học chiếm khoảng 8085%.

2. Tình hình trang bị cơ giới hố ở nước ta

Tính đến năm 1993 tổng số thiết bị cơ giới của nước ta có khoảng 40.000 chiếc với

tổng cơng suất trên 2,5 triệu Kw, gồm 350 chủng loại khác nhau của 24 nước sản xuất.

Trong đó:

- Máy làm đất 16,3%

- Máy thi công chuyên dùng 24,5%

- Máy vận chuyển ngang 31,6%

- Máy vận chuyển cao 7,6%.

- Máy làm đá 3,8%

- Các loại máy khác 16,2%

Việc tổ chức, quản lý và khai thác máy còn nhiều bất hợp lý, thể hiện trên các mặt
sau: Tính năng kỹ thuật chưa hoàn toàn phù hợp với đặc điểm của đối tượng khai thác.

- Số chủng loại máy quá nhiều gây phức tạp cho công tác quản lý, khai thác và thiếu
đồng bộ.

- Các máy được lựa chọn phần lớn chưa đảm bảo chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật.
3. Các yêu cầu lựa chọn đối với máy xây dựng

- Đơn giản về kết cấu, gọn nhẹ, có cơng suất, năng suất thích hợp, các chi tiết có độ

bền, đơn giản, dễ chế tạo.

- Có tính cơ động cao, dễ tháo lắp, điều khiển. Việc vận chuyển không quá phức tạp,

sử dụng thuận tiện, an toàn.

- Lựa chọn máy phù hợp với điều kiện Việt Nam, điều kiện thiên nhiên về thời tiết,
địa hình.

- Lựa chọn máy theo đối tượng thi công.

- Lựa chọn máy có tính đa năng cao.

Các u cầu trên đảm bảo các chỉ tiêu sau:

- Tính năng kỹ thuật của máy phù hợp với đặc điểm khai thác.

- Chất lượng đảm bảo.

- Hiệu quả kinh tế cao.

- Thuận lợi cho công tác khai thác sử dụng.

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

BÀI 3 - CÁC HỆ THỐNG CƠ BẢN CỦA MXD - XD

I. Cấu trúc cơ bản

- Thiết bị động lực là các loại động cơ đốt trong, điện, đảm bảo cung cấp năng lượng

cho các thiết bị công tác.

- Hệ thống truyền động là bộ phận trung gian dùng để truyền công suất từ thiết bị
động lực đến các bộ phận công tác.

- Hệ thống điều khiển dùng để điều khiển quá trình làm việc của máy.

- Hệ thống khung bệ có độ bền lâu, độ cứng vững tốt, hình dáng thích hợp để gá lắp

và giữ cho các cụm máy ổn định trong quá trình làm việc.

- Thiết bị an tồn, chiếu sáng dùng để ngăn ngừa các sự cố có thể xảy ra, đồng thời

tạo điều kiện cho người điều khiển làm việc thuận lợi và an toàn.

- Cơ cấu di chuyển dùng để di chuyển máy trong quá trình làm việc đồng thời truyền

áp suất và tải trọng ngoài lên nền.

- Bộ công tác là nơi thực hiện chức năng làm việc của máy.
II. Thiết bị động lực

2.1 Khái niệm: Thiết bị động lực là động cơ ban đầu trong máy, cung cấp năng lượng cho

máy hoạt động. Gồm có: động cơ đốt trong (<500kw), động cơ điện và động cơ phối hợp.

Điều kiện làm việc của các máy động lực trang bị cho MXD -XD rất đặc biệt, máy động lực

phải chịu tải trọng tốiđa, thơng thường gấp 2 – 3 lần tải trọng bình thường, bản thân tồn bộ

máy ln bị giật mạnh, ngoại lực tác dụng lên máy luôn luôn thay đổi.

2.2 Một số dạng động lực cơ bản

1. Động cơ diezen

- Mang tính cơ động cao, khơng phụ thuộc vào nguồn năng lượng nào.

- Nhiên liệu dùng trong động cơ diezen phổ biến, rẻ tiền.

- Hoạt động chắc chắn và sử dụng đơn giản.

- Hiệu suất nhiệt cao (3040%), suất tiêu hao nhiên liệu vào khoảng 220250 g/Kwh.

Tuy nhiên, nó cịn có những nhược điểm sau:

- Kích thước và trọng lượng của động cơ diezen lớn.

- Việc chế tạo hệ thống nhiên liệu khó khăn, địi hỏi độ chính xác cao, dẫn đến giá

thành cao.

- Động cơ diezen dùng nhiên liệu nặng, khó cháy và phương pháp tạo hồ khí khơng
tốt nên khó khởi động, nhất là về mùa đơng.

ĐIỀU

KHIỂN ĐỘNG CƠ

TRUYỀN

ĐỘNG

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

- Không đổi chiều quay trục khuỷu được nên trong sơ đồ truyền động phải xử lý việc

này phức tạp.

- Máy không bền, thường xuyên phải bảo dưỡng, sửa chữa.

Hiện nay, trong các MXD - XD hiện đại động cơ thường được trang bị tuốc bin tăng
áp, làm mát sau để đảm bảo cháy hết nhiên liệu. Hệ thống phun nhiên liệu trực tiếp cho từng

vòi phun, bơm cao áp riêng cho từng xi lanh. Động cơ có bộ điều khiển tự động cho phép

người lái tác động bằng các nút bấm, điều khiển tốc độ động cơ ở ba mức, phù hợp với tải

trọng ngồi, đảm bảo tính kinh tế nhiên liệu. Các động cơ được chế tạo với mức độ ô nhiễm
môi trường thấp nhất, thoả mãn các tiêu chuẩn nêu trong các điều luật về bảo vệ môi trường

của tổ chức bảo vệ môi trường thế giới. Một số động cơ sử dụng các kết cấu mới như vòi

phun điện tử, vòi phun điện tử thuỷ lực làm cho động cơ có kết cấu gọn nhẹ, hiệu suất làm
việc tăng.

2. Động cơ điện

Được sử dụng rộng rãi trên các máy cố định hoặc các máy di chuyển bước ở cự ly

ngắn, hiệu suất làm việc khá cao (7090%). Kết cấu gọn nhẹ, có khả năng vượt tải tương
đối tốt, dễ dàng tự động hố q trình điều khiển và khơng gây ô nhiễm môi trường.

Nhược điểm: Phải có nguồn điện và lưới điện cung cấp; khó điều chỉnh tốc độ quay,

mơmen khởi động nhỏ, ngồi ra cần phải có biện pháp đảm bảoan toàn cho người và máy

trong lúc làm việc.

3. Thiết bị động lực kết hợp

Một số MXD - XD được trang bị động lực kết hợp như diezen-điện, diezen-thuỷ lực,

nguyên nhân:

- Cần có những đặc tuyến ngồi của động cơ điện để thích hợp với tải trọng ngoài.
- Cấu tạo của máy to lớn, cồng kềnh, không cho phép truyền động cơ giới trực tiếp
đến các bộ máy

- Dễ điều khiển.
III. Hệ thống truyền động

3.1 Ý nghĩa:

- Truyền động là khâu trung gian dùng để chuyền công suất và mô men từ động cơ

tới các bộ phận công tác của máy

- Tốc độ của bộ phận công tác thường nhỏ nhưng cần mô men lớn, vì tốc độ của
động cơ thì lớn và mơ men bé nên càn có hệ truyề động để chuyển đổi

- Cần truyền động từ động cơ đến nhiều cơ cấu làm việc khác nhau

- Động cơ chuyển động quay, nhưng bộ công tác lại chuyển động tịnh tiến hoặc

chuyển động theo quy luật khác

- vì điều kiện an tồn lao động và yêu cầu kích thước của máy

3.2. Truyền động cơ học

Đây là một hình thức truyền động quen thuộc dùng trên các MXD-XD. Những bộ

phận chính của truyền động cơ học là bánh răng, bánh vít, trục truyền, cáp,... So với các

dạng truyền động khác, truyền động cơ học có những ưu nhược điểm sau:

a. Ưu điểm:

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

- Làm việc chắc chắn, khả năng chịu tải lớn.

- Giá thành chế tạo rẻ.

- Khả năng truyền lực lớn.

- Bảo dưỡng và sửa chữa dễ dàng.

b. Nhược điểm:Kích thước bộ truyền động lớn.

- Làm việc gây tiếng ồn.

- Khi truyền động đi xa, tổn hao công suất lớn do ma sát và quán tính.
- Tốc độ và mô men xoắn chỉ được thay đổi theo cấp.

- Khi cần thiết phải điều chỉnh tốc độ trong phạm vi rộng, bộ truyền thường có

kết cấu rất phức tạp.

- Điều khiển nặng, kém nhạy.

3.3. Truyền động thuỷ lực (hình vẽ)

Ngày nay truyền động thuỷ lực ngày càng được sử dụng nhiều trên MXD - XD vì có

nhữngưu điểm nổi bật về các phương diện cấu tạo, khai thác, điều khiển và các tính năng

kỹ thuật. Truyền động thuỷ lực được ứng dụng rộng rãi và trở thành một trong những
khuynh hướng phát triển chủ yếu của MXD - XD. Hệ thống truyền động thuỷ lực được cải

tiến có áp suất cao hơn, làm tăng lực dẫn động từ các xi lanh tới các bộ phận công tác làm

thời gian chu kì làm việc của máy giảm, năng suất máy tăng. Trên một số MXD - XD còn

trang bị hệ thống truyền động thuỷ lực cảm biến tải trọng làm cho công suất được phát huy

tối đa. Truyền động thuỷ lực được dùng dưới hai dạng: truyền động thuỷ tĩnh và truyền
động thuỷ động.

So với các dạng truyền động khác truyền động thuỷ lực có những ưu nhược điểm

a. Ưu điểm

- Dễ dàng thực hiện việc điều chỉnh vô cấp và tự động điều chỉnh vận tốc, chuyển
động của bộ công tác ngay cả khi máy đang làm việc.

- Truyền được công suất lớn và đi xa.

- Cho phép đảo chiều chuyển động các bộ phận làm việc của máy một cách dễ dàng.
- Có thể đảm bảo cho máy làm việc ổn định, không phụ thuộc vào sự thay đổi của tải

trọng ngoài.

- Kết cấu gọn nhẹ, có qn tính nhỏ do trọng lượng trên một đơn vị công suất của

truyền động nhỏ.

- Do chất lỏng làm việc trong truyền động thuỷ lực là dầu khoáng nên có điều kiện

bơi trơn tốt các chi tiết.

- Truyền chuyển động êm, hầu như khơng có tiếng ồn.

- Có thể đề phòng sự cố khi máy quá tải.

- Độ tin cậy và độ bền cao.

- Điều khiển nhẹ nhàng, dễ tạo dáng đẹp cho các MXD - XD. Tiêu chuẩn hoá kết cấu

và thống nhất hoá các cụm thiết bị dẫn động thuỷ lực tạo ra khả năng thực hiện để tổ chức

sản xuất các loại máy có kích thước điển hình để cung cấp cho nền kinh tế quốc dân.

- Biến đổi chuyển động quay thành chuyển động tịnh tiến, đơn giản hoá động học của

thiết bị công tác cũng như tăng thêm nhiều thao tác làm việc (thiết bị cần kiểu co rút, gầu

ngoạm kiểu đẩy...).

- Liên kết các bộ phận của thiết bị dẫn động thuỷ lực nằm trên các bộ di chuyển của

máy nhờ các ghép nối quay và ống nối mềm.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

- Khó làm kín các bộ phận làm việc, chất lỏng cơng tác dễ bị rị rỉ hoặc khơng khí

bên ngồi dễ lọt vào làm giảm hiệu suất và tính chất làm việc ổn định của bộ truyền động.

Do vậy cần phải thường xuyên kiểm tra bộ truyền động này.

- Áp lực công tác của dầu khá cao, đòi hỏi phải chế tạo bộ truyền động từ các loại vật

liệu đặc biệt và chất lượng công nghệ phải rất cao. Do vậy, giá thành bộ truyền động thuỷ

lực đắt.

3.4. Truyền động điện

Trong các Máy xây dựng - xếp dỡ, truyền động điện là một trong những kiểu truyền

động được sử dụng khá phổ biến. Hệ thống truyền động điện thực chất là một hệ thống gồm

các thiết bị dùng biến đổi điện năng thành cơ năng và các thiết bị để điều khiển các bộ phận

công tác đó (các thiết bị này gồm thiết bị điện, thiết bị điện từ, thiết bị điện tử...). So với các

loại truyền động khác, truyền động điện có những ưu khuyết điểm sau đây:

a. Ưu điểm: Truyền động được xa và rất xa nhưng kích thước nhỏ gọn, trọng lượng nhẹ.

+ Khả năng tự động hoá cao, truyền động nhanh, chính xác.
+ Đảm bảo vệ sinh mơi trường.

+ Làm việc êm, khơng gây tiếng ồn lớn.
+ Chăm sóc kỹ thuật dễ dàng.

b. Nhược điểm

- Đòi hỏi chặt chẽ về an toàn cho người và thiết bị.

- Trong hầu hết các máy xây dựng - xếp dỡ, truyền động điện cần phải phối hợp với

các hệ thống truyền động khác, công suất truyền thường không quá 100KW, với các cơng

suất lớn hơn, các động cơ khó kiếm và giá thành cao.

Truyền động điện thường được dùng trên các máy xây dựng làm việc tĩnh tại hoặc

theo tuyến, thường được áp dụng ở các cơ cấu của máy trục - vận chuyển, máy xếp dỡ ở các

nhà ga bến cảng, các cần trục, cổng trục, trạm trộn BTNN, các máy sản xuất vật liệu xây

dựng...Truyền động điện trên máy gồm có mạch động lực và mạch điều khiển:

- Mạch động lực là sơ đồ điện trên đó biểu thị sự ghép nối các thiết bị động lực với

nguồn điện thông qua hệ dây dẫn và các linh kiện phụ trợ.

- Mạch điều khiển là sơ đồ điện biểu thị sự ghép nối giữa mạch điện động lực với

các thiết bị và linh kiện. Nó có chức năng điều hành sự hoạt động hoặc điều chỉnh chế độ

làm việc của các thiết bị động lực trong quá trình máy làm việc.

B K

K2 p2 p1
p1

M
p1

p2

Hình -Sơ đồ điều khiển động cơ điện rơ to lồng sóc cơng suất < 5 
KW

B- áp tô mát; M- động
cơ điện; p1- khởi động

từ; p2- rơ le nhiệt; K1-

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

+ Khi ấn nút K2 thì có dịng điện chạy qua cuộn dây của khởi động từ p1 làm các

tiếp điểm p1 đóng, động cơ được cấp điện sẽ hoạt động, đồng thời tiếp điểm tự duy trì p1

trên mạch điều khiển cũng đóngđể đảm bảo hoạt động của mạch điều khiển

+ Khi ấn nút K1 để dừng máy, cuộn dây p1 bị ngắt điện các tiếp điểm p1 của khởi
động từ mở ra, động cơ mất điện dẫn tới ngừng hoạt động

- Khi công suất của động cơ N > 5 KW thì trong mạch điều khiển cần trang bị thêm

một áp tô mát nữa hoặc do các lý do khác cần phải tách mạch điều khiển ra khỏi mạch động

lực (cần an toàn, liên động) cũng cần phải trang bị thêm như vậy.

3.5. Hệ thống truyền động khí nén

- Ưu điểm: Có khả năng truyền lực tới khoảng cách tương đối xa, bộ truyền sạch, tốc
độ truyền nhanh, việc chăm sóc, bảo dưỡng đơn giản.

- Nhược điểm: áp lực truyền nhỏ, khó phát hiện chỗ rị rỉ; phải có biện pháp đảm bảo

an tồn, cơng nghệ chế tạo chính xác.

IV. Hệ thống điều khiển

4.1. Công dụng, phân loại và yêu cầu đối với hệ thống điều khiển

a. Công dụng

Hệ thống điều khiển dùng để điều khiển tồn bộ q trình hoạt động của máy, đây là

một phần của không thể thiếu được đối với mỗi máy.

b. Phân loại

- Theo cấu tạo và phương pháp truyền năng lượng, chia thành hệ thống điều khiển

trực tiếp và điều khiển có khuyếch đại.

- Theo phương pháp điều khiển, chia thành điều khiển thường và tự động điều khiển.

- Theo dạng truyền năng lượng, chia thành điều khiển cơ học, thuỷ lực, điện và khí

nén.

c. Yêu cầu đối với hệ thống điều khiển

- Nhẹ nhàng, hợp với sức khoẻ của người bình thường. Lực điều khiển của tay không

quá 3040N, hành trình khơng lớn hơn 0,25 m; góc quay khơng q 350. Lực điều khiển của

chân không quá 80N; hành trình khơng q 0,2 m; góc quay khơng vượt q 600.

- Cường độ điều khiển phải bình thường, số lần điều khiển ở các máy cỡ nhỏ sau 1

chu kỳ làm việc bình thường là 12 lần, mỗi giờ không quá 2500 lần.

- Điều khiển phải êm, đảm bảo độ nhạy cần thiết, thời gian điều khiển đối với máy cỡ

nhỏ vào khoảng 0,250,3s; cỡ vừa 0,30,4s; cỡ lớn 12s.

- Các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật phải đảm bảo, các chi tiết có đủ độ bền, dễ điều chỉnh,

sửa chữa.

- Làm việc phải an toàn.

- Đơn giản, thuận tiện, số cần, số bàn đạp sao cho ít nhất và được bố trí gần nhất về

phía tay phải của người lái. Ghế ngồi phải êm, có thể điều chỉnh được để phù hợp với khổ

người lái và dễ quan sát được hiện trường thi cơng.

4.2. Điều khiển cơ học (hình vẽ) 
a. Ưu điểm

- Kiểu điều khiển này thông dụng cho các máy cỡ nhỏ.

- Chế tạo dễ dàng, rẻ, bảo dưỡng đơn giản.

b. Nhược điểm

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

- Hiệu suất làm việc thấp, thường xuyên phải điều chỉnh.

- Năng suất máy bị hạn chế do trình độ tay nghề và sức khoẻ người lái chi phối.

- Hành trình điều khiển và tỷ số truyền lớn.

4.3. Điều khiển thuỷ lực

So với hệ thống điều khiển cơ học, hệ thống điều khiển thuỷ lực có độ nhạy rất cao.

Q trình điều khiển nhẹ nhàng, linh hoạt, kết cấu nhỏ gọn, có khả năng truyền lực lớn, đi

xa.

a. Điều khiển thuỷ lực không bơm

Kiểu điều khiển này được dùng riêng biệt cho một vài cơ cấu trong máy như dùng để

phanh hãm bánh xe di chuyển, hãm tời,...Đây là một kiểu điều khiển trực tiếp, về nguyên tắc

giống như điều khiển cơ học, nghĩa là dùng sức người.

b. Điều khiển thuỷ lực có bơm

Điều khiển thuỷ lực có bơm là một kiểu điều khiển khuyếch đại, nghĩa là lực và hành
trình điều khiển có thể rất nhỏ nhưng lực và hành trình thực hiện có thể rất lớn, điều đó nhờ
năng lượng của môi chất công tác (dầu cao áp). Kiểu điều khiển này không có liên hệ về

"Tỷ số truyền động". Lực và hành trình thực hiện phụ thuộc vào áp suất mơi chất cơng tác
và kích thước hình học của xi lanh hoặc động cơ thuỷ lực cơng tác.

Hình thức điều khiển này thích ứng với các máy cỡ lớn và vừa, cần có lực điều khiển

lớn và nhanh chɤng. Nhưng nó có nhược điểm là thiết bị đắt tiền, cần độ chính xác cao và
sử dụng hay bị bẩn do gỉ dầu.

4.4. Điều khiển tự động

Trong quá trình làm việc MXD - XD phải thực hiện những thao tác phức tạp và đa

dạng, lực cản đào thay đổi trong phạm vi lớn. Mặt khác, thường phải thi công với khối
lượng lớn, địa hình và địa chất tầng đào khơng ổn định, chất lượng cơng trình ngày càng đòi
hỏi cao hơn, điều kiện lao động của thợ vận hành ngày càng đòi hỏi phải cải thiện tốt hơn.

Việc sử dụng MXD - XD có điều khiển tự động theo quỹ đạo cho trước sẽ tạo điều kiện
nâng cao năng suất lao động.

Tự động điều khiển MXD - XD có những nhiệm vụ sau:

- Ổn định một số thơng số nào đónhư công suất, lực kéo...hoặc đảm bảo cực trị một

loạt các thơng số đó.

- Chỉ huy hành vi bộ công tác theo quỹ đạocho trước.

- Bảo hiểm kỹ thuật và lao động.

- Đo lường kỹ thuật và lao động (kích thước hố đào, độ trượt máy, sức cản,...)

Khoa học hiện này có thể giải quyết thành cơng tất cả các nhiệm vụ trên. Tuy nhiên

xét về phương diện kinh tế và mức độ cần thiết thì chỉ nên giới hạn ở một vài mức độ tự
động hoá điều khiển nào đó.

Hiện nay trên các MXD - XD hiện đại có trang bị hệ thống điều khiển theo chương

trình, thiết bị cảm biến tốc độ tự động sang số. Hệ thống điều khiển điện tử liên tục kiểm

sốt tình trạng hoạt động của hệ thống truyền động để nhanh chɤng phát hiện các hỏng hɤc

một cách hiệu quả. Hệ thống điều khiển công suất bằng điện tử có thể cho máy làm việc với

các chế độ công suất khác nhau tuỳ theo điều kiện làm việc nặng nhẹ, giúp tiết kiệm nhiên

liệu đảm bảo quá trình hoạt động của máy êm dịu và có hiệu suất cao nhất. Tình trạng kỹ

thuật của máy được thể hiện trên các biển báo, có các tín hiệu báo động cần thiết, giúp
người vận hành kịp thời khắc phục được các hư hỏng có thể xảy ra.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Điều khiển khí nén thích hợp với máy cỡ nhỏ và vừa, có ưu điểm là nhẹ nhàng, êm,
nhạy, sạch sẽ. Song nó có nhược điểm là khó phát hiện ra chỗ rò rỉ và cơ cấu thực hiện
thường có kích thước to.

4.6. Điều khiển điện: Là tập hợp các nút bấm , các bộ khống chế điều khiển, các nút ngắt

hữu hạn, các bộ ngắt hành trình, Các thiết bị này thực hiện các chuyển đổi cần thiết trong

mạch, các cuộn dây, nam châm,

5. Hệ thống di chuyển

Hệ thống di chuyển dùng để di chuyển máy trong quá trình làm việc, đồng thời

truyền áp suất và tải trọng ngoài lên nền. Các máy MXD - XD hiện nay thường được trang

bị bộ di chuyển bánh xích và bánh lốp.

5.1. Bánh xích: Hệ thống di chuyển bánh xích được sử dụng rộng rãi trên các MXD - XD,

đặc biệt là các máy chuyên dùng thi công trên nền đất yếu. Bánh xích gồm có các phần tử

cấu tạo chính sau: bánh sao chủ động lấy cơng suất từ động cơ truyền đến, bánh dẫn hướng,
các con lăn tỳ, hai hoặc nhiều con lăn đỡ, vịng xích, dầm tựa.

a. Ưu điểm Bánh xích cho phép giảm áp suất đè của máy xuống nền, nói chung nó có trị

số từ 0,4  1 Kg/cm2. Với bánh xích đặc biệt cho các máy chạy trên đồng lầy, áp suất đè
xuống nền đất của nó rất nhỏ, đến nỗi chân người khơng đi được vì bị thụt lún nhưng máy

vẫn chạy được.

- Có khả năng vượt dốc lớn, đối với các máy cỡ lớn có thể lên dốc 1020%, máy cỡ

vừa lên dốc 3035%, máy cỡ nhỏ có thể vượt dốc 3540%.

- Sức bám của máy lớn cho phép tận dụng sức kéo của động cơ.

b. Nhược điểm

- Trọng lượng lớn, có khi tới 40% trọng lượng toàn bộ máy.

- Cấu tạo phức tạp, chế tạo, lắp ghép, sửa chữa khó khăn, chɤng mòn, hoạt động ồn,

thời gian hoạt động của bánh xích chỉ khoảng 15002000 giờ khơng kể đến việc phải bảo
dưỡng, điều chỉnh liên tục trong quá trình sử dụng.

- Tốc độ di chuyển thấp, trung bình 68Km/h.

- Việc cơ động từ công trường này đến công trường khác khó khăn, dễ làm hỏng mặt
đường bộ.

5.2. Bánh hơi: So với bộ di chuyển bánh xích, bộ di chuyển bánh hơi có những ưu nhược
điểm sau.

a. Ưu điểm

- Thời gian phục vụ lâu, bền 3040 nghìn km.
- Tốc độ di chuyển lớn có thể tới 60 km/h.

- Việc chế tạo, bảo dưỡng đơn giản.

- Trọng lượng nhỏ, bằng 20% trọng lượng máy và bằng 1/2 trọng lượng bánh xích

của máy tương đương.

- Chuyển động êm, nhẹ nhàng, hiệu suất cao.

b. Nhược điểm

- Sức bám của máy nhỏ do áp suất đè lên nền lớn 1,55 kg/cm2 và phân bố không
đều nên thường xảy ra mất mát công suất.

- Khả năng vượt dốc chỉ tới 25% và cơ động trên địa bàn công tác kém.

Với những khuyết điểm trên ngày nay người ta đã cải thiện một cách khá tốt, do đó
bánh hơi ngàycàng được sử dụng phổ biến (ở một số nước công nghiệp phát triển, các máy

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

bánh hơi cỡ lớn, chịu tải cao, có gai lốp thích hợp với địa hình cơng tác đảm bảo sức bám

tốt, áp suất hơi thấp cố định hoặc tăng giảm tuỳ ý cho thích hợp. Bánh hơi cỡ lớn có áp suất
hơi rất thấp bảo đảm diện tích tiếp xúc với nền nhiều, do đó khả năng bám có thể so sánh

với bánh xích được trong chừng mực nào đó.

5.3. Thiết bị di chuyển thuỷ lực

Trong khoảng mười năm trở lại đây, các máy có thiết bị di chuyển thuỷ lực được chế

tạo và sử dụng ngày càng nhiều. So với các thiết bị di chuyển sử dụng các bộ truyền cơ khí

thì thiết bị di chuyển có trang bị bộ truyền thuỷ lực đã thể hiện những ưu điểm sau:

a. Ưu điểm

- Tốc độ di chuyển có thể thay đổi vơ cấp.

- Gia tốc êm.

- Khả năng vượt tải và chịu tải lớn.

- Độ tin cậy và độ bền cao.

- Cấu tạo nhỏ gọn, trọng lượng nhẹ.

b. Nhược điểm

- Hiệu suất chưa cao do hiện tượng rị dầu cơng tác.

- Giá thành chế tạo lớn do địi hỏi cơng nghệ chế tạo phức tạp.

5.4. Hệ thống di chuyển bước

Đối với các máy MXD - XD cỡ lớn mới hay trang bị cấu tạo di chuyển bước. Cấu tạo

di chuyển bước chỉ dùng cho các máy làm việc tĩnh tại với khối lượng công tác lớn, phải

hoạt động trên vài năm mới có lợi. Cấu tạo di chuyển bước có nhiều hình thức, nói chung nó
có ưu điểm là gọn nhẹ, áp suất đè lên nền nhỏ.

Nhược điểm lớn nhất là tốc độ di chuyển thấp khoảng 0,08 0,6 km/h; muốn làm
việc tại công trường nào phải lắp ráp tại đó.

5.5. Hệ thống di chuyển bánh sắt

- Loại này có lực cản di chuyên nhỏ, nhưng tiếp nhận được tải trọng lớn, có kết cấu
đơn giản, giá thành khơng cao nhưng có độ tin cậy và tuổi thọ cao. Nhược điểm cơ bản là

tính cơ động thấp, phải chi phí cho việc làm đường ray phụ.

- Hệ thống di chuyển bánh sắt được dùng nhiều đối với cần trục tháp, cầu trục hay

cổng trục.

BÀI 4 - CÁC CHỈ TIÊU KINH TẾ - KỸ THUẬT CỦA MXD- XD

1. Năng suất

Năng suất là khả năng sản xuất của máy trong một đơn vị thời gian, gồm có các loại

- Năng suất lý thuyết là năng suất tính tốn theo cấu tạo của máy, nó củ yếu được
dùng để đánh giá giải pháp cấu tạo của máy ở giai đoạn thiết kế. Năng suất lý thuyết là khả
năng sản xuất của máy trong 1 giờ làm việc liên tục không kể tới bất kỳ một yếu tố ảnh
hưởng nào.

VD: NLT =
CK

T
q
.
3600

(m3/h)

q - Dung tích gầu đào (m3)

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

- Năng suất kỹ thuật là năng suất lớn nhất mà máy có thể đạt được sau một giờ làm
việc thuần tuý và liên tục trong những điều kiện cụ thể, phù hợp với khả năng kỹ thuật của
máy, năng suất kỹ thuật dùng để đánh giá máy ở giải đoạn thử nghiệm.

NKT = NLT.
X
d

K
K

(m3/h)

Kđ - Hệ số đầy gầu; KX - Hệ số tơi xốp của đất

- Năng suất thực tế là năng suất được xác định dựa trên năng suất kỹ thuật có tính

đến các điều kiện sử dụng của máy.

NSD = NKT. KT (m

/h)

2. Chỉ tiêu về độ tin cậy

Độ tin cậy của máy là tính chất máy phải hồn thành những chức năng đã cho mà
vần giữ được những chỉ tiêu khai thác của nó trong một khoảng thời gian yêu cầu cho trước.
Độ tin cậy được đặc trưng bằng tính khơng hỏng, ít phải đem đi sửa chữa và định tính bởi
độ bền lâu của máy.

Độ tin cậy dùng để:

+ Đánh giá và so sánh các phương án cơ khí hố và tự động hố tồn bộ khối lượng

cơng việc.

+ Tổ chức khai thác, bảo dưỡng, sửa chữa kỹ thuật máy và thiết bị.
+ Đặt ra chu kỳ sửa chữa và định mức vật tư thay thế.

+ Lập ra các luận chứng kinh tế kỹ thuật nhằm nâng cao mức độ kỹ thuật của máy.

- Tính khơng hỏng là tính chất máy giữ được khả năng làm việc của nó, đặc trưng về

mặt định lượng là xác suất làm việc khơng hỏng, thời gian làm việc trung bình đến khi hỏng
và cường độ hỏng.

- Tính sửa chữa là tính chất của máy phải thích ứng với công tác bảo dưỡng, sửa

chữa, gồm có thời gian phục hồi trung bình và chi phí về bảo dưỡng kỹ thuật của máy.

- Độ bền lâu là khả năng duy trì tính chất làm việc của máy tới trạng thái giới hạn với
các điều kiện quy định về bảo dưỡng sửa chữa.

3. Chỉ tiêu hiệu quả kinh tế

Hiệu quả kinh tế của máy mới được xác định bằng cách đem so sánh nó với một máy
đang dùng có hiệu quả kinh tế lớn nhất. Trong trường hợp này, chỉ tiêu lớn nhất của hiệu

quả kinh tế là thời hạn quay vòng vốn.

Th = K/E Th – Thời hạn quay vòng vốn.

K – Vốn đầu tư cần thiết để đưa máy mới vào sản xuất

E – Kinh phí hàng năm thu được do sử dụng máy.

- Giá thành một đơn vị sản phẩm:

m = C/Qsd m – Giá thành một đơn vị sản phẩm.

C – Chi phí làm việc của máy. Qsd – Năng suất sử dụng cuat máy.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

CHƯƠNG 2

- MÁY NÂNG - V

ẬN CHUYỂN

I/- MÁY NÂNG

BÀI 1- CƠNG DỤNG - PHÂN LOẠI MÁY TRỤC

1. Cơng dụng

Máy nâng – vận chuyển là thiết bị chủ yếu dùng để nâng và vận chuyển các loại hàng

kiện, hàng rời trong không gian, dùng để lắp ráp các loại máy móc thiết bị cho các xí nghiệp

cơng nghiệp, xếp dỡ hàng hoá trong các kho, bến bãi; dùng để phục vụ trong nhà xưởng,...

Máy trục là loại máy hoạt động theo chu kỳ, quá trình nghỉ và làm việc của máy là
ngắt quãng, lặp đi lặp lại.

2. Phân loại

Tuỳ thuộc vào kết cấu và cơng dụng, có thể chia máy trục thành các loại sau:

+ Kích: Là máy trục đơn giản, chiều cao nâng không lớn, dùng để nâng hạ vật tại chỗ

theo phương thẳng đứng.

+ Bàn tời: Dùng để kéo vật theo phương ngang hoặc nghiêng hoặc phương thẳng
đứng.

+ Palăng: Dùng để năng hạ vật theo phương thẳng đứng.

+ Cần trục: Là máy trục có tay với, nó có kết cấu hoàn chỉnh và phức tạp gồm nhiều

bộ máy như nâng hạ hàng, nâng hạ cần, bộ máy quay, bộ máy di chuyển. Các loại cần trục

thông dụng gồm có:
- Cần trục tháp.
- Cần trục cánh buồm.

- Cần trục nổi.

- Cần trục lưu động.

+ Máy trục kiểu cầu: cầu trục và cổng trục.

+ Cần trục dây cáp.

+ Thang máy.

BÀI 2- NHỮNG THÔNG SỐ CƠ BẢN VÀ CHẾ ĐỘ LÀM VIỆC CỦA MÁY NÂNG

2.1. Những thông số cơ bản của máy trục

R

Q

H

h

n

vdc

v

L

v

1. Tải trọng nâng danh nghĩa Q: (tấn; Kg) là thông số cơ bản của máy nâng, nó

là trọng lượng vật nâng lớn nhất mà máy trục được phép nâng; tải trọng Q gồm trọng lượng

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

2. Chiều cao nâng H (mét): là khoảng cách từ nền máy đứng đến tâm móc câu ở vị trí

cao nhất

3. Tầm với R hoặc khẩu độ L (mét)

- Tầm với R đối với cần trục là bán kính quay của hàng khi làm việc

- Khẩu độ L đối với cổng trục và cầu trục là khoảng di chuyển của xe con
Khẩu độ và tầm với thể hiện phạm vi hoạt động của máy nâng.

4. Tốc độ làm việc: là tốc độ các thao tác chính trên máy nâng bao gồm :

- tốc độ nâng hạ hàng Vh (1030m/ph)

- tốc độ nâng hạ cần Vc (1030m/ph)

- tốc độ di chuyển Vdc (50200m/ph)

- tốc độ di chuyển xe con mang hàng Vxc (2030m/ph)

- tốc độ quay cần của máy trục n (13v/ph).

2.2 Các chỉ tiêu đánh giá chế độ làm việc của máy nâng

Chế độ làm việc là một thống số tổng hợp để xét đến điều kiện sử dụng, mức độ chịu tải

theo thời gian. Khi tinh toán hoặc sử dụng đều phải chú ý đến chế độ làm việc

Các chỉ tiêu để đánh giá chế độ làm việc:

1. Hệ số làm việc trong ngày
Kng =

2. Hệ số sử dụng trong năm

Kn =

3. Hệ số sử dụng tải trọng

KQ =

Q
Qtb

Qtb trọng lượng trung bình của hàng (tấn)

Q trọng lượng danh nghĩa của máy (tấn)

4. Cường độ làm việc của máy nâng

CĐ% = .100%

T
To

To tổng thới gian làm việc của máy trong 1 chu kỳ

T thời gian trong 1 chu kỳ làm việc

2.3. Năng suất của máy nâng

Máy nâng là loại máy hoạt động theo chu kỳ, năng suet của máy được tính theo cơng

thức sau

N = n.Q.Kt.KQ (Tấn/h)

n :số chu kỳ làm việc của máy n=3600/T

T chu kỳ của máy (s)
Q tải trọng của hàng (tấn)

Kt hệ số sử dụng thời gian

KQ hệ số sử dụng tải trọng

- Khi sử dụng gầu ngoạm để bốc dỡ hàng:

Q = V.g y ( tấn)

Trong đó : V dung tích của gầu ngoạm (m3)

g tỷ trọng của vật liệu (t/m3); y hệ số điền đầy gầu
Số h làm việc trong

ngày

24h

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

BÀI 3 CÁC CƠ CẤU CƠ BẢN CỦA MÁY NÂNG

1. Bộ máy nâng h hng :

1 - Động cơ

- H3.1 Sơ đồ cơ cấu nâng hạ hàng

6
5

4
3
2
1

2. Bộ máy thay đổi tầm với:

a) Thay đổ tm vi bng xe con:

4 - Tang cuèn c¸p
5 - Puly dÉn huíng

- H3.2 Sơ đồ cơ cấu di chuyển xe con
7

7 6

2
1

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

1 - Động cơ 6 - CÇn

5 - Cụm Puly nâng cần

- H3.3 Sơ đồ cơ cấu nâng hạ cần

7
6

4
3
2



3. Bộ máy di chuyển:

1 2

3
4

- Sơ đồ cơ cấu di chuyển( ray)

1 - Động cơ 4 - Bánh thÐp

2 - Phanh khíp nèi 5 - Ray
3 - Hép gi¶m tèc

4. Bộ mỏy quay :

1 - Động cơ

2 - Phanh khíp nèi
3 - Hép gi¶m tèc

4 - Bánh răng nhỏ
5 - Vành răng

- H3.4 Sơ đồ cơ cấu quay
5

3 2

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

1 - M¸ phanh 6 - Thanh kÐo

2 - Tang phanh 7 - Tam gi¸c trun lùc
3 - CÇn phanh 8 - Cần đẩy

4 - Chèt liªn kÕt 9 - Piston thuû lùc
5 - Cơ cấu điều khiển 10 - Lß xo

- Sơ đồ phanh điện cần đẩy thuỷ lực

11
10

9
8
7
6

2 1

BÀI 4 - MÁY NÂNG ĐƠN GIẢN

1. Kích:

1. Cơng dụng

Kích là loại máy nâng đơn giản dùng để nâng vật lên một chiều cao nhỏ thường từ

0,2 đến 0,6 m; được sử dụng chủ yếu trong việc hỗ trợ sữa chữa, lắp ráp xây dựng cơng
trình và cơ khí. Khi làm việc kích được đặt dưới vật nâng và đẩy vật đi lên.

2. Phân loại

- kích bao gồm 3 loại cơ bản:

+ Kích thanh răng

+ Kích vít
+ Kích thuỷ lực

3. Kích thanh răng

a) Cấu tạo:

4
3
2

- Sơ đồ cấu tạo kích thanh răng

1. Thân kích
2. Thanh răng
3. Đầu quay
4. Bàn đỡ

5. Tay quay

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Điều khiển cần (5) thông qua bộ truyền bánh răng trung gian, truyền động sẽ truyền
đến thanh răng làm nó chuyển động tịnh tiến lên xuống để nâng vật, cơ cấu cóc là cơ cấu

phanh an tồn khi nâng vật

c) Lực cần thiết để nâng vật:

Lực đặt lên tay quay cần thiết để nâng vật



.

2 .

i

l

d

Q

P



, (N)

Trong đó: Q – trọng lượng vật nâng (N)

d - Đường kính vịng trịng chia của bánh răng dẫn động (m)

l - Chiều dài làm việc của tay quay (m)

i – Tỷ số truyền

h- Hiệu suất cơ cấu h = 0,65 – 0,85
4. Kích vít

a) Cấu tạo:

- Sơ đồ cấu tạo kích vít

4
3

5. Bu lông
6. Bàn nâng
7. Đế máy

b) Nguyờn lý hoạt động:

Điều khiển tay quay (4) thông qua cơ cấu ăn khớp sẽ làm quay trục vít (2),nhờ sự ăn

khớp ren giữa trục vít và đai ốc làm trục vít di chuyển đẩy bàn nâng đi lên để nâng vật.

Khi cần hạ vật thì xoay tay quay theo chiều ngược lại, Thường dùng vít ren hình thang và

lợi dụng tính tự hãm của ren để hãm giữ vật nâng.

c) Lực cần thiết để nâng vật:

- khi nâng vật : tg kg

l
r
Q

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

- khi hạ vật : tg kg
l

r
Q

Ph . ( ),





r - bán kính trung bình của vít nâng, m

l - chiều dài tay kích, m

 - góc ma sát trong ren vít.

 - góc nâng của ren vít.

Q - Trọng lượng vật nâng, kg.

5. Kích thuỷ lực

a) Cấu tạo:

Sơ cu to Kớch thu lc

10
9
8
7
6
5
4
3
2
1
Q
q
F
r
l
P
d
D

b) Nguyên lý làm việc

- Khi làm việc điều khiển cần (10) để di chuyển piston (4),khi piston di chuyển từ trái sang

phải van đẩy (7) đóng van hút (3) mở dầu được hút vào xi lanh thuỷ lực,khi piston (4) di

chuyển từ phảI sang trái van hút (3) đóng van đẩy (7) mở dầu được đẩy vào trong xi lanh
công tác (2), cứ như vậy áp lực dầu sẽ tăng dần và đẩy vật nặng đi lên.

- Khi cần hạ vật mở van xả (6) dầu được xả về thùng, áp lực dầu giảm dần vật nặng từ từ

được hạ xuống.

c) Tính lực tác dụng vào cần bơm:

áp lực trong xi lanh: q = 2

.
4
.

D
Q

 (N)

Lực tác dụng vào piston thuỷ lực: P =




.
.
1
.

4
.
. 2
2
2
D
d
Q
d

q  (N)

Lấy cân bằng mômen tại tâm lắc


.
.
.
.
.
.
. 2
2
l
D
r
d
Q
l
r

P
F
l
F
r

P    

 (N)

l,r - chiều dài các đoạn của tay điều khiển kích, m.
 - Hiệu suất của kích, khoảng 0,750,8.

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

2. Tời: Tời là một máy nâng đơn giản, dùng để nâng hoặc kéo vật di chuyển trên mặt ngang

hoặc nghiêng, dẫn động tời có thể bằng tay hoặc bằng động cơ. Tời có thể dùng độc lập

hoặc là bộ phận trong các máy trục khác.

a. Tời quay tay: Sức nâng, kéo của nó từ 0,5 đến 5 tấn. Tời thường được sử dụng ở những
nơi khơng có nguồn điện lưới hoặc địa hình chặt hẹp, hiểm trở các loại máy trục hiện đại
khác không vào được hoặc khối lượng công việc ít, mã hàng đơn lẻ.

Khi làm việc tời được neo chặt trên nền hoặc trên tường, phải neo kẹp chắc chắn,
đảm bảo chịu được hai lần lực kéo danh nghĩa. Tời phải có phanh tự động hoặc dùng tay

quay an tồn, đảm bảo an tồn trong q trình làm việc; dùng tang trơn có thành bên quấn

nhiều lớp cáp; bộ truyền bánh răng hoặc trục vít khơng tự hãm để hở, các trục thường là ổ
trượt bôi trơn bằng dầu. Vỏ và bệ tời thường để hở, dùng hai bản thép liên kết với nhau

bằng những thanh rằng có thể điều chỉnh và tháo ra được.

b. Tời máy: Gồm các loại tang quay hai chiều, tời nhiều cấp tốc độ. Tời máy dùng để nâng

hoặc kéo vật nặng có tải trọng từ 0,5 đến 10 tấn, có thể được sử dụng độc lập hoặc lắp trên

các máy trục khác. Các bộ phận chủ yếu của nó gồm động cơ, hộp giảm tốc, phanh, khung

giá đỡ,...

3. Palăng

Được sử dụng trong công việc sửa chữa, lắp ráp; palăng có kết cấu nhỏ gọn, trọng
lượng nhẹ, thường được treo vào các dầm, giá chuyên dùng. Palăng có hai loại là palăng tay
và palăng điện.

Palăng điện dùng ở nơi có khối lượng xếp dỡ nhiều, chiều cao nâng địi hỏi tương đối

lớn, có thể sử dụng độc lập hoặc làm bộ máy nâng trong các máy trục có nhiều chức năng

hơn.

Sức nâng của palăng điện thường từ 0,1 đến 10 tấn, chiều cao nâng từ 6 đến 8m, khi

cần có thể tới 30 m, vận tốc nâng khoảng 3đến 15 m/ph. Nó được chế tạo từ vật liệu có độ

bền cao, thường dùng bộ truyền hành tinh trong tang tời và bố trí hai phanh: một phanh điện

từ để thắng động năng rơto động cơ trong q trình phanh, một phanh tự động đóng phanh
nhờ trọng lượng vật nâng để hãm giữ vật và điều chỉnh tốc độ hạ vật.

Palăng điện có kết cấu rất đa dạng, nhỏ gọn, an tồn cao, thường khơng địi hỏi người

lái chun nghiệp.

BÀI 5 - CẦN TRỤC NHỎ

1. Cần trục quay tĩnh tại

Cần trục quay tĩnh tại là loại cần trục quay đặt cố định tại chỗ. Cần trục này có kết

cấu đơn giản, thường chỉ có một bộ máy nâng hoặc thêm bộ máy quay dùng dây kéo, nguồn
động lực chủ yếu bằng sức người với tải trọng quay nhỏ 0,10,3 T; khi tải trọng lớn hơn thì

dùng dẫn động điện.

Cần trục loại này được sử dụng trong các phân xưởng cơ khí, xưởng rèn dập,...Chúng

có thể đặt ngồi trời, ở nhà ga, kho bãi, nhà xưởng.

Kết cấu thép gồm có hai phần: phần khơng quay và phần quay, giữa chúng liên hệ

với nhau bằng hệ thống tựa quay. Các bộ máy của cần trục thường được đặt trên phần quay.

2. Cần trục thiếu nhi

Cần trục thiếu nhi có kết cấu đơn giả, dễ tháo lắp, có thể mang nó lắp đặt trên các

nhà cao tầng khi xây dựng. Khung giá di chuyển có các bánh xe và dùng sức người để đẩy

hoặc các thiết bị khác kéo, toa quay có thể quay được nhờ lực đẩy của công nhân. Bộ máy

nâng hạ hàng được dẫn động bằng động cơ điện hoặc sức người, thanh neo cần có hai nấc

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

lật cần trục và bộ phận hạn chế chiều cao nâng, cụm móc câu treo hàng, cần của cần trục
thường dùng thép ống.

3. Vận thăng

Là loại máy trục đặt cố định, bộ phận mang hàng có thể là gầu để xếp dỡ hàng rời, có
thể là bàn nâng dùng để xếp dỡ hàng kiện, bao bì. Bộ phận mang hàng di chuyển theo cơ

cấu dẫn hướng cứng. Vận thăng thường nâng hàng theo phương thẳng đứng, cũng có thể
theo phương nghiêng nhưng với góc nghiêng lớn. Tốc độ làm việc khi mang hàng không

vượt quá 1,5 m/s; tải trọng thường từ 0,30,8 T; chiều cao từ 2030m, trường hợp đặc biệt

có thể lớn hơn. Trường hợp dùng trong xây dựng nhà cao tầng sức nâng có thể tới 1,6T và

chiều cao nâng tới 100m. Dẫn động bàn nâng thường dùng tời cáp kéo.

Vận thăng kiểu cột có giá trượt, bàn nâng được tựa trên rãnh trượt và được dẫn
hướng nhờ các conlăn. Cáp của tời điện đảo chiều sẽ vòng qua các puli dẫn hướng trên đỉnh

cột và puli gắn trên bàn nâng, rồi cố định ở đỉnh cột. Cột gồm nhiều đoạn nối với nhau bằng

bu lông.

BÀI 6 - CẦN TRỤC THÁP

6.1. Công dụng

Cần trục tháp là loại máy trục có cột tháp cao, đỉnh tháp lắp cần đài, quay được tồn

vịng, dẫn động điện độc lập, nguồn điện sử dụng từ mạng điện cơng nghiệp. Nó được sử

dụng rộng rãi trong xây dựng nhà cao tầng, xây dựng công nghiệp, lắp ráp thiết bị trên cao...

6.2. Phân loại cần trục tháp:

- Theo đặc tính thay đổi tầm với chia thành:

+ Cần trục tháp thay đổi tầm với bằng góc nghiêng cần

+ Cần trục tháp thay đổi tầm với bằng xe con mang hàng.

- Theo dạng kết cấu của bộ phận quay: