Giáo án Ngữ văn lớp 6 - Tiết 3, tiết 4

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS Long Thành Bắc Tieát PPCT:3. Ngaøy daïy:25.08.10. Ngữ Văn 6. TỪ VAØ CẤU TẠO CỦA TỪ TIẾNGVIỆT. 1. Muïc tieâu: Giuùp HS - Kiến thức: Hiểu được thế nào là từ và đặc điểm cấu tạo từ Tiếng Việt - Kĩ năng:Rèn kỹ năng sử dụng từ. -Thái độ: Giáo dục HS yêu tiếng Việt,làm cho tiếng Việt trong sáng. 2. Chuaån bò: GV: Taøi lieäu tham khaûo, baûng phuï. HS:.Vở SGK,VBTNV 6, bp 3. Phương pháp dạy học: Qui nạp, đàm thoại,thảo luận nhóm. 4. Tieán trình: 4.1.Ổn định tổ chức: kiểm diện 4.2.Kiểm tra bài cũ: kiểm tra sự chuẩn bị của hs 4.3.Giảng bài mới:Ở bậc tiểu học chúng ta đã tìm hiểu về tiếng và từ. Để hiểu sâu hơn về từ và cấu tạo từ TV tiết này chúng ta sẽ đi vào tìm hiểu. Hoạt động của gv và hs Noäi dung baøi hoïc Hoạt động 1 :Hướng dẫn tìm hiểu khái niệm về từ ? I. Từ laứ gỡ ? GV treo b¶ng phô cã ghi vÝ dô . VÝ dô :a. ThÇn/d¹y/d©n/c¸ch/trång trät/ch¨n nu«i/vµ/c¸ch/ ¨n ë. b. Người /con trưởng /được/ tôn /lên /laøm/ vua. ? C©u trªn cã bao nhiªu tiÕng vµ bao nhiªu tõ ? -a : 9 tõ (®­îc ph©n c¸ch = dÊu g¹ch chÐo) -b :7 từ -9 từ,7 từ kết hợp với nhau tạo nên 1 đơn vị trong vaên baûn : Con Roàng,chaùu Tieân.Vaäy ñôn vò trong vaên baûn laø gì ? -Ñôn vò aáy goïi laø caâu. -Từ là đơn vị ngôn ngữ nhỏ nhất dùng để đặt câu. ->Như vậy từ là đơn vị tạo nên câu. * Ghi nhí : SGK/ 13 -Gọi hs đọc ghi nhớ SGK/13 -BT nhanh : Cho các từ sau hãy chọn từ thích hợp để đặt thành câu :em,chúng em,ngày ,náo nức,khai giảng,chuẩn bị,cho ,năm học,mới. -Trong câu a trên,các từ có gì khác nhau về cấu taïo ? -Khác nhau về số tiếng-có từ chỉ có 1 tiếng-có từ goàm 2 tieáng. ? Vaäy tiÕng lµ g× ? - TiÕng lµ ©m thanh ph¸t ra. Mçi tiÕng lµ mét ©m tiÕt.  Tiếng là đơn vị cấu tạo nên từ -Tiếng là đơn vị cấu tạo nên từ ? Khi nµo 1 tiÕng ®­îc coi lµ 1 tõ? - Khi 1 tiếng coự theồ trửùc tieỏp dùng để tạo câu, tiếng Êy trë thµnh tõ. ->Nói cách khác tiếng là đơn vị tạo nên từ. -Đơn vị tạo nên từ là tiếng -Xác định số từ,số tiếng trong câu b : Mai Thò Thu Höông. 9 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS Long Thành Bắc. Ngữ Văn 6. b.Từ :Người /con trưởng /được/ tôn /lên /làm/ vua. Tiếng : Người /con /trưởng /được/ tôn /lên /làm/ vua. BT nhanh : Hãy xác định số lượng tiếng của mỗi từ và số lượng tiếng trong câu sau : -Em/ ñi /xem/ voâ tuyeán truyeàn hình/ taïi/ caâu laïc boä /nhaø maùy /giaáy. Hoạt động 2 :Hướng dẫn HS tìm hiểu từ ủụn,tửứ phức Gi¸o viªn treo b¶ng phô ghi b¶ng ph©n lo¹i tõ ? H·y ®iÒn c¸c tõ trong c©u trªn vµo b¶ng ph©n lo¹i? Yªu cÇu häc sinh cÇn ®iÒn ®­îc nh­ sau : VÝdô: Từ/đấy/nước/ta/chăm/nghề/trồngtrọt/chăn nu«i/vµ/cã/tôc/ngµy/TÕt/lµm/b¸nh/ch­ng/ b¸nh giÇy. ? Dùa vµo b¶ng ph©n lo¹i, em h·y cho biÕt : - Từ 1 tieỏng : từ, đấy, nước, ta, chăm, nghề, và, tục, cã, ngµy, tÕt, lµm - Tõ 2 tieáng : trång trät - Tõ 2 tieáng : ch¨n nu«i, b¸nh ch­ng, b¸nh giÇy. +? Từ đơn khác từ phức như thế nào ? - Từ chỉ gồm 1 tiếng là từ đơn - Tõ gåm 2 hoÆc nhiÒu tiÕng lµ tõ phøc +? CÊu t¹o cña tõ l¸y vµ tõ ghÐp cã g× gièng vµ kh¸c nhau ?  Tõ ghÐp vµ tõ phøc gièng nhau vÒ c¸ch cÊu t¹o : đều là từ phức gồm 2 hoặc nhiều tiếng tạo thành. * Kh¸c nhau: - Tõ phøc ®­îc t¹o ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã nghÜa víi nhau ®­îc gäi lµ tõ ghÐp - Tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng ®­îc gäi lµ tõ l¸y. VD : nhµ cöa, quÇn ¸o VD : nhễ nhại, lênh khênh, vất va vất vưởng. ? §¬n vÞ cÊu t¹o nªn tõ lµ g× ? Gi¸o viªn kÕt luËn nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n cÇn nhí - HS đọc ghi nhớ Sgk Hoạt động 3 :Hướng dẫn học sinh luyện tập HS làm bài tập theo3 nhóm . Các nhóm cử đại diện lªn tr×nh bµy kÕt qu¶ , c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt , GV kÕt luËn Hs y/c BT 1.2.3,4,5. Mai Thò Thu Höông. II. Từ đơn,từ phức :. - Từ chỉ gồm 1 tiếng là từ đơn - Tõ gåm 2 hoÆc nhiÒu tiÕng lµ tõ phøc  Tõ ghÐp vµ tõ phøc gièng nhau vÒ c¸ch cÊu t¹o : đều là từ phức gồm 2 hoặc nhiều tiếng tạo thành. * Kh¸c nhau: - Tõ phøc ®­îc t¹o ra b»ng c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã nghÜa víi nhau ®­îc gäi lµ tõ ghÐp - Tõ phøc cã quan hÖ l¸y ©m gi÷a c¸c tiÕng ®­îc gäi lµ tõ l¸y.. * Ghi nhí : SGK/14 III. LuyÖn tËp Bµi tËp 1 : a) C¸c tõ nguån gèc, con ch¸u thuéc kiÓu tõ ghÐp. b) Từ đồng nghĩa với nguồn gốc, cội nguồn, gốc gác c) Tõ ghÐp chØ quan hÖ th©n thuéc cËu, mî, c« d×, chó ch¸u, anh em. Bµi tËp2 : - Theo giíi tÝnh (nam, n÷) : «ng bµ, cha mÑ, anh chÞ, cËu mî - Theo bậc (bậc trên, bậc dưới): bác cháu, chị em, d× ch¸u 10. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS Long Thành Bắc. Ngữ Văn 6 Bµi tËp 3 : - Cách chế biến : bánh rán, bánh nướng, bánh hấp, b¸nh nhóng - ChÊt liÖu lµm b¸nh : b¸nh nÕp, b¸nh tÎ, b¸nh khoai, b¸nh ng«, b¸nh ®Ëu xanh. - TÝnh chÊt cña b¸nh : b¸nh gèi, b¸nh quÊn thõng, b¸nh tai voi... Bµi tËp 4 : - Miêu tả tiếng khóc của người - Những từ láy cũng có tác dụng mô tả đó : nức nở, sôt sïi, r­ng røc Bµi tËp 5 :C¸c tõ l¸y - Tả tiếng cười : khúc khích, sằng sặc - T¶ tiÕng nãi : khµn khµn, lÌ nhÌ, thá thÎ, lÐo nhÐo... - T¶ d¸ng ®iÖu. 4.4. Cuûng coá vaø luyeän taäp: GV treo baûng phuï * Đơn vị cấu tạo từ của Tiếng Việt là gì? * Từ phức gồm có bao nhiêu tiếng? 4.5. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: -Học ghi nhớ-hoàn chỉnh bt -Chuẩn bị: “Từ mượn”: Trả lời các câu hỏi SGK + Thế nào là từ thuần Việt, từ mượn. + Nguyên tắc mượn từ. * Ruùt kinh nghieäm: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………... Mai Thò Thu Höông. 11 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS Long Thành Bắc. Ngữ Văn 6. GIAO TIEÁP, VAÊN BAÛN VAØ PHƯƠNG THỨC BIỂU ĐẠT Tieát PPCT:4 Ngaøy daïy:25.08.10. 1. Muïc tieâu:Giuùp HS. - Kiến thức:Huy động kiến thức của HS về các loại văn bản mà HS đã biết.Hình thành sơ bộ các khái niệm: Văn bản, mục đích giao tiếp, phương thức biểu đạt.Dùng văn bản nghị luận thuyết minh về môi trường. -Kó naêng:Reøn luyeän kyõ naêng giao tieáp, nhaän dieän caùc kieåu vaên baûn -Thái độ: Giáo dục HS ý thức trong giao tiếp tế nhị,lịch sự,diễn đạt rõ ý.Giáo dục bảo vệ môi trường. 2. Chuaån bò: GV: Taøi lieäu tham khaûo, baûng phuï. HS: SGK,VBT, chuaån bò baøi 3. Phương pháp dạy học:gợi mở, nêu vấn đề,thảo luận nhóm. 4. Tieán trình: 4.1. Ổn định tổ chức: kiểm diện 4.2. Kieåm tra baøi cuõ: kieåm tra duïng cuï hoïc taäp cuûa hs 4.3. Giảng bài mới:Trong đời sống con người, giao tiếp đóng vai trò quan trọng không thể thiếu. Trong giao tiếp ngôn ngữ của con người có các kiểu văn bản tương ứng với các phương thức biểu đạt cơ bản. Để hiểu rõ hơn về vấn đề này chúng ta đi vào tìm hiểu “Giao tiếp, văn bản và phương thức biểu đạt”. Hoạt động của gv và hs Noäi dung baøi hoïc Hoạt động 1 : Hướng dẫn tìm hiểu k/n văn bản I. Tìm hiểu chung về văn bản và phương thức ? Trong đời sống khi có 1 tư tưởng tình cảm, bieồu ủaùt: nguyện vọng mà cần biểu đạt cho mọi người hay ai 1.Vaên baûn vaø muïc ñích giao tieáp: đó biết, em làm thế nào ? VD : T«i thÝch vui Chao «i, buån Hoặc rủ bạn tham gia 1 hoạt động nào đó của trường,thông báo tín,muốn thổ lộ tình cảm của mình hoặc để thông báo với nhau về tin tức của baûn beø,coâng vieäc. -Em sÏ nãi hay viÕt .Tức là cần truyền đạt tư tưởng nguyện vọng đó bằng phương tiện ngôn ngữ->Các hoạt động trao đổi gặp gỡ,bàn baïc,thoâng baùo goïi laø giao tieáp. ? Vaäy em hieåu theá naøo laø giao tieáp ? ? Chúng ta dùng cái gì để nói hoặc viết ? -Giao tiếp dùng ngôn từ để diễn đạt tư tưởng tình -Dùng từ để tạo câu,một hoặc nhiều câu caûm. Giaựo duùc moõi trửụứng ? Khi muốn biểu đạt tư tưởng, tình cảm nguyện vọng ấy 1 cách đầy đủ, trọn Mai Thò Thu Höông. 12 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THCS Long Thành Bắc. Ngữ Văn 6. vẹn cho người khác hiểu, thì em phải làm như thế nµo ? -Ta coù theå duøng 1 caâu hay nhieàu caâu ( chuoãi caâu) - Ph¶i nãi cã ®Çu cã ®u«i  cã m¹ch l¹c, lý lÏ  tức là ta phải tạo lập văn bản. ? Vaäy theo em hieåu vaên baûn laø gì ? Hđ 2 : Sự liên kết của văn bản ? Em đọc câu ca dao : Ai ¬i gi÷ chÝ cho bÒn Dù ai xoay hướng đổi nền mặc ai ? Câu ca dao trên sáng tác ra để làm gì ? - Nªu ra 1 lêi khuyªn ? Nó muốn nói lên vấn đề gì (chủ đề gì) - Chủ đề : giữ chí cho bền ? Hai c©u 6 vµ 8 liªn kÕt víi nhau nh­ thÕ nµo (vÒ luËt th¬ vµ vÒ ý) ? - C©u 2 lµm râ thªm : gi÷ chÝ cho bÒn lµ kh«ng dao động khi người khác thay đổi chí hướng. Chí là : chí hướng, hoài bão, lý tưởng. Vần là yếu tố liên kết câu sau làm rõ ý cho câu trước. ? Theo em như vậy đã biểu đạt trọn vẹn 1 ý chưa ? Câu ca dao đó đã có thể coi là 1 văn bản chưa ?  C©u ca dao lµ mét v¨n b¶n ? Lời phát biểu của cô hiệu trưởng trong lễ khai gi¶ng n¨m häc cã ph¶i lµ 1 v¨n b¶n kh«ng ? v× sao ? - Là văn bản vì là chuỗi lời nói có chủ đề : nêu thµnh tÝch n¨m qua, nªu nhiÖm vô n¨m häc míi, kªu gäi, cæ vò gi¸o viªn häc sinh hoµn thµnh tèt nhiÖm vô n¨m häc  ®©y lµ v¨n b¶n nãi. ? Bức thư em viết cho bạn bè, người thân có phải là 1 v¨n b¶n kh«ng?  Văn bản viết, có thể thức, chủ đề ? §¬n xin häc, bµi th¬, truyÖn cæ tÝch, thiÕp mêi.... cã ph¶i lµ v¨n b¶n kh«ng ?  Đều là văn bản vì chúng có mục đích, yêu cầu, thông tin và có thể thức nhất định. ? Vậy văn bản còn đòi hỏi yêu cầu gì ? - Noọi dung văn bản phaỷi có chủ đề thống nhất, được liên kết mạch lạc nhằm mục đích giao tiếp - V¨n b¶n cã thÓ dµi, ng¾n, thËm chÝ chØ 1 c©u, nhiÒu c©u... cã thÓ viÕt ra hoÆc ®­îc nãi lªn. - Văn bản phải thể hiện ít nhất 1 ý (chủ đề nào đó). - C¸c tõ ng÷ trong v¨n b¶n ph¶i g¾n kÕt víi nhau chÆt chÏ, m¹ch l¹c Nh÷ng v¨n b¶n cã c¸c kiÓu lo¹i g× ? §­îc ph©n lo¹i trªn c¬ së nµo  phÇn 2. Hoạt động 2 :Hướng dẫn tìm hiểu các kiểu văn bản và phương thức biểu đạt của văn bản ? Căn cứ vào đâu để phân loại các kiểu văn bản GV treo b¶ng phô cã kÎ c¸c kiÓu v¨n b¶n øng víi các phương thức biểu đạt ( như SGK ) cho HS quan Mai Thò Thu Höông. -Văn bản là chuỗi lời nói chuỗi câu.. - Noọi dung văn bản phaỷi có chủ đề thống nhất được liên kết mạch lạc nhằm đạt mục đích giao tiếp. II. Kiểu văn bản và phương thức biểu đạt của văn b¶n * C¨n cø ph©n lo¹i - Theo mục đích giao tiếp : (để làm gì) * Các kiểu văn bản, phương thức biểu đạt : Có 6 kiểu văn bản tương ứng với 6 phương thức biểu đạt, 13. Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THCS Long Thành Bắc. Ngữ Văn 6. s¸t. 6 mục đích giao tiếp khác nhau:. Kiểu văn bản, phương thức biểu đạt Tù sù Miªu t¶ BiÓu c¶m NghÞ luËn. Mục đích giao tiếp KÓ diÔn biÕn sù viÖc Tả trạng thái sự vật, con người Bµy tá t×nh c¶m, c¶m xóc Nêu ý kiến, đánh giá, bàn luận. ThuyÕt minh Hµnh chÝnh, c«ng vô. Giới thiệu, đặc điểm, tính chất, vấn đề.. ThÓ hiÖn quyÒn h¹n, tr¸ch nhiÖm. Häc sinh lµm bµi tËp t×nh huèng : ë s¸ch gi¸o khoa * Bµi tËp t×nh huèng: a) V¨n b¶n : hµnh chÝnh – c«ng vô : §¬n tõ b) Văn bản : thuyết minh, hoặc tường thuật kể chuyÖn c) V¨n b¶n miªu t¶ d) V¨n b¶n thuyÕt minh e) V¨n b¶n biÓu c¶m g) V¨n b¶n nghÞ luËn Học sinh nhắc lại nội dung cần đạt của tiết học ở phÇn ghi nhí HS đọc to ghi nhớ Hoạt động III :Hướng dẫn hs luyện tập – Gv chia nhoùm thaûo luaän. Bt 1 : 5 ®o¹n v¨n, th¬ trong s¸ch gi¸o khoa thuéc các phương thức biểu đạt nào ? Vì sao?. * Ghi nhí : SGK/17 III. LuyÖn tËp: Bµi tËp 1 : a) Tự sự : kể chuyện, vì có người, có việc, có diễn biÕn sù viÖc b) Miªu t¶ v× t¶ c¶nh thiªn nhiªn : §ªm tr¨ng trªn s«ng c) NghÞ luËn v× thÓ hiÖn t×nh c¶m, tù tin, tù hµo cña c« g¸i. d) Biểu cảm vì thể hiện tình cảm tự tin,tự hào của coâ gaùi. e) Thuyết minh vì giới thiệu hướng quay quả địa cÇu. Bµi tËp 2 : TruyÒn thuyÕt ‘Con Rång ch¸u Tiªn’ Bµi tËp 2 :TruyÒn thuyÕt Con Rång ch¸u Tiªn lµ: Văn bản tự sự, kể việc, kể về người, lời nói hành thuéc kiÓu v¨n b¶n nµo ?, v× sao động của họ theo 1 diễn biến nhất định. 4.4. Cuûng coá vaø luyeän taäp: GV treo baûng phuï * Nhận định nào dưới đây nêu đúng nhất về chức năng của văn bản? ( Giao tiếp) * Truyền thuyết bánh chưng, bánh giầy thuộc kiểu văn bản nào? (Tự sự) 4.5. Hướng dẫn HS tự học ở nhà: - Học ghi nhớ-hoàn chỉnh bt. -Chuẩn bị: “Tìm hiểu chung về văn tự sự”: Trả lời các câu hỏi SGK. Ý nghĩa và đặc điểm chung của phương thức tự sự. * Ruùt kinh nghieäm: Mai Thò Thu Höông. 14 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trường THCS Long Thành Bắc. Ngữ Văn 6. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Mai Thò Thu Höông. 15 Lop6.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>