Tăng cường quản lý đào tạo trình độ tiến sỹ ở trường đại học nông nghiêp hà nội

B

GIÁO D C VÀ ðÀO T O

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I

NGUY N VĂN PHƠ

TĂNG CƯ NG QU N LÝ ðÀO T O TRÌNH ð

TI N SĨ

TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I

LU N VĂN TH C SĨ KINH T

Chuyên ngành:

Kinh t nông nghi p

Mã s

60 31 10

:

Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. NGUY N TU N SƠN

HÀ N I - 2010

L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn là trung
th c và chưa t ng ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
Tơi xin cam đoan m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn này đã
đư c c m ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn này đã ñư c ch rõ
ngu n g c.

H c viên

Nguy n Văn Phơ

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... i


L I C M ƠN
ð hồn thành đư c lu n văn này, ngoài s n l c ph n ñ u c a b n
thân, tôi ñã nh n ñư c r t nhi u s quan tâm giúp ñ c a các th y cô, ñ ng
nghi p b n bè và gia đình.
Trư c tiên, tơi mong mu n bày t l i c m ơn chân thành ñ n th y giáo
hư ng d n PGS.TS. Nguy n Tu n Sơn, ngư i ñã t n tình ch b o, hư ng d n
tơi trong su t q trình h c t p, cơng tác cũng như th i gian nghiên c u và
hoàn thành lu n văn này. ð hồn thành đư c lu n văn này, tơi đã nh n đư c
s h tr và giúp đ r t nhi t tình c a TS. Tr n ðình Thao và nhóm nghiên
c u đ tài c p trư ng “Gi i pháp nâng cao kh năng nghiên c u khoa h c
c a nghiên c u sinh trong q trình đào t o Trư ng ð i h c Nông nghi p
Hà N i”. Tôi xin chân thành c m ơn các th y cơ giáo B mơn Phân tích đ nh
lư ng, Khoa Kinh t và Phát tri n nông thôn, Vi n ðào t o Sau ñ i h c ñã t n
tình d y b o, truy n đ t ki n th c cho tôi trong su t th i gian h c t p.
Tôi cũng mu n g i t i gia đình, b n bè và đ ng nghi p lịng bi t ơn v
s quan tâm, đ ng viên quý báu trong th i gian qua, giúp tơi có thêm nhi u

th i gian và ngh l c đ hồn thành lu n văn.
Xin trân tr ng c m ơn!
H c viên

Nguy n Văn Phơ

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các ch vi t t t

v

Danh m c b ng

vi

Danh m c bi u ñ , ñ th

viii

Danh m c sơ ñ

ix

1.

M

1

1.1

Tính c p thi t c a ñ tài

1

1.2

M c tiêu nghiên c u c a ñ tài

3

1.3

ð i tư ng và ph m vi nghiên c u

3

2.

CƠ S

4

2.1

Nh ng lý lu n chung

2.2

ðào t o ngu n nhân l c ch t lư ng cao

16

2.3

Cơ s lý lu n và th c ti n v ñào t o ti n sĩ

19

2.4

Quy ch

ð U

LÝ LU N VÀ TH C TI N

4

ñào t o Sau ñ i h c ban hành theo Quy t ñ nh

18/2000/Qð-BGD&ðT
2.5

25

Quy ch đào t o trình đ ti n sĩ ban hành theo Thông tư s
10/2009/TT-BGDðT c a B Giáo d c và ðào t o

29

3.

ð C ðI M ð A BÀN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U

33

3.1

ð c ñi m ñ a bàn nghiên c u

33

3.2

Phương pháp nghiên c u

44

4.

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

47

4.1

Công tác qu n lý ñào t o ti n sĩ

Trư ng ð i h c Nông

nghi p Hà N i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... iii

47


4.1.1

Cơng tác qu n lý đào t o trình đ ti n sĩ theo Quy ch ñào t o
sau ñ i h c ban hành theo Quy t ñ nh 18/2000/Qð-BGD&ðT

4.1.2

Quy mơ và k t qu đào t o ti n sĩ t i Trư ng ð i h c Nông
nghi p Hà N i

4.1.3

54

Th c tr ng v công tác qu n lý m c tiêu, n i dung, chương trình,
k ho ch đào t o

4.1.4

62

ðánh giá chung v th c tr ng qu n lý ñào t o sau ñ i h c c a
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i

4.2

47

64

Tri n khai áp d ng Quy ch ñào t o ti n sĩ ban hành theo Thông tư
s 10/2009/TT-BGDðT t i Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i

72

4.2.1

Văn b n pháp quy

73

4.2.3

Tuy n sinh

73

4.2.4

T ch c ñào t o nghiên c u sinh

75

4.2.5

B o v lu n án c p B môn, c p Trư ng

84

4.3

M t s ñ xu t gi i pháp tăng cư ng cơng tác đào t o ti n sĩ khi
áp d ng Quy ch đào t o trình đ ti n sĩ ban hành theo Thông tư
s 10/2009/TT-BGDðT

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i

89

4.3.1

Căn c đ xu t các gi i pháp

90

4.3.2

Nguyên t c ñ xu t gi i pháp tăng cư ng qu n lý ñào t o

91

4.3.3

Các gi i pháp tăng cư ng qu n lý đào t o trình đ ti n sĩ
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i

92

5.

K T LU N VÀ KI N NGH

108

5.1

K t lu n

108

5.2

Ki n ngh

110

TÀI LI U THAM KH O

112

PH L C

115

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... iv


DANH M C CÁC CH

VI T T T

BGD&ðT

B Giáo d c và ðào t o

ðVT

ðơn v tính

GVHD

Giáo viên hư ng d n

NCKH

Nghiên c u khoa h c

NCS

Nghiên c u sinh

NTTS

Nuôi tr ng thu s n

MT

Môi trư ng

PTNT

Phát tri n nông thơn

SðH

Sau đ i h c

ThS

Th c sĩ

TS

Ti n sĩ

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... v


DANH M C B NG
STT
2.1:

Tên b ng

Trang

Phân tích chương trình ñào t o ti n sĩ c a m t s trư ng trên
th gi i

3.1

21

Các chuyên ngành ñào t o th c sĩ c a Trư ng ð i h c Nông
nghi p Hà N i trư c năm 2005

3.2

Các chuyên ngành ñào t o ti n sĩ c a Trư ng ð i h c Nông
nghi p Hà N i trư c năm 2005

3.3

41

Các chuyên ngành ñào t o th c sĩ c a Trư ng ð i h c Nơng
nghi p Hà N i t 2005 đ n nay

3.4

40

42

Các chuyên ngành ñào t o ti n sĩ c a Trư ng ð i h c Nông
nghi p Hà N i t 2005 ñ n nay

43

3.5

S lư ng tuy n sinh sau ñ i h c t 2000 ñ n 2009

44

4.1

K t qu ñào t o ti n sĩ c a chuyên ngành thu c các khoa c a
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i

4.2

Quy mơ đào t o c a chun ngành thu c các khoa c a Trư ng
ð i h c Nông nghi p Hà N i

4.3

55

Hi n tr ng ñ i ngũ cán b

57

c a Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà

N i qua các năm 2007 - 2009

60

4.4

ðánh giá c a giáo viên hư ng d n v cơ s v t ch t

62

4.5

ðánh giá c a cán b qu n lý v khung chương trình, k ho ch
đào t o và t ch c th c hi n

4.6

K t qu ñào t o ti n sĩ chia theo ti n ñ th c hi n trong giai
ño n 2007 - 2009

4.7

63
64

S lư ng nghiên c u sinh thu c các chuyên ngành trong giai
ño n 2005 - 2010

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... vi

67


4.8

Tính ch đ ng, tích c c liên h và tham gia sinh ho t chuyên
môn c a nghiên c u sinh v i b mơn

4.9

Tính ch đ ng, tích c c c a ña s nghiên c u sinh trong liên h
v i giáo viên hư ng d n

4.10

68
69

S nghiên c u sinh thu c các chuyên ngành ñư c h tr kinh phí
th c hi n đ tài

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... vii

70


DANH M C ð
STT

TH

Tên ñ th

Trang

4.1

K t qu ñào t o ti n sĩ c a các khoa chuyên môn

54

4.2

Quy mơ đào t o c a các khoa chun mơn

56

4.3

S lư ng nghiên c u sinh c a Trư ng ð i hoc Nông nghi p Hà
N i t năm 2005 - 2010

4.4

Quy mơ đào t o nghiên c u sinh c a Trư ng ð i h c Nông
nghi p Hà N i t năm 2005 - 2010

4.5

58
59

Cơ c u lĩnh v c công tác c a nghiên c u sinh ñã b o v lu n án
t i Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... viii

65


DANH M C SƠ ð
TT

Tên sơ ñ

Trang

2.1

M i quan h gi a các ch c năng qu n lý

2.2.

Mơ hình qu n lý ñào t o trong các trư ng ñ i h c theo h th ng
ñi u khi n c a Nobert Winer

2.3

8
17

Mơ hình t ch c Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i hồn
thi n đ n 2020

3.1

37

Sơ đ h th ng t ch c Trư ng năm 2010

35

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... ix


1. M
1.1

ð U

Tính c p thi t c a đ tài
Trong nh ng năm v a qua, Vi t Nam ñã ñ t ñư c nh ng thành t u to

l n v phát tri n kinh t xã h i do cơng cu c đ i m i mang l i. T khi gia
nh p T ch c Thương m i th gi i, ñ t nư c ta có đư c nh ng cơ h i m i
nhưng ph i ñ i m t v i nhi u thách th c to l n. Trư c nh ng thách th c và
cơ h i đó, đ ti p t c phát tri n đ t nư c khơng cịn cách nào khác là ph i
tăng cư ng đào t o ngu n nhân l c có trình đ cao ñáp ng yêu c u phát tri n
c a ñ t nư c và h i nh p các nư c trong khu v c. Trong đó, đào t o sau ñ i
h c ñ c bi t là ñào t o ti n sĩ ñang là v n ñ h t s c c p bách. M c ñích c a
ñào t o ti n sĩ là cung c p cho xã h i nh ng chuyên gia gi i v chun mơn
đ v a làm t t công tác nghiên c u, v a làm t t công tác gi ng d y và tư v n.
Nghiên c u ñư c coi là n n t ng c a ho t ñ ng ñào t o ti n sĩ, b i nh ng ki n
th c m i, nh ng k thu t m i c n ñư c liên t c khám phá và ph bi n, nh m
đưa lĩnh v c đó phát tri n và n n kinh t theo đó ti n b khơng ng ng.
Hi n nay, đào t o sau đ i h c

nư c ta ñang ñư c ñ y m nh nh m

nâng cao trình đ và ch t lư ng ñ i ngũ cán b khoa h c k thu t, qu n lý
kinh t ph c v cơng cu c phát tri n đ t nư c. Các cơ s ñào t o sau ñ i h c
nư c ta th i gian qua đã góp ph n ñ c l c vào vi c cung c p cho xã h i m t

ñ i ngũ chuyên gia gi i ñáp ng yêu c u c a s nghi p cơng nghi p hố hi n đ i hố đ t nư c.
T i H i ngh B trư ng Giáo d c các nư c Á - Âu l n th 2, ñư c t
ch c t i Hà N i năm 2010, Th tư ng Nguy n T n Dũng ñã phát bi u:
“...Vi t Nam c n xây d ng ñ i ngũ giáo viên và cán b qu n lý ñ v s
lư ng, ñáp ng yêu c u v ch t lư ng, trong đó ưu tiên

c p giáo d c đ i h c

và cao ñ ng. Ph n ñ u đ n 2020 hồn thành chương trình đào t o 20.000 ti n
sĩ cho các trư ng ñ i h c....”.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 1


Trư c nh ng yêu c u c a th c t , ñ ñ t ñư c m c tiêu, nhi m v đó
c n có nh ng bư c đi thích h p. Chi n lư c giáo d c 2001 - 2010 ñã ch ra
các gi i pháp, trong đó có gi i pháp v qu n lý ñư c coi là ñ t phá. Trong m t
nhà trư ng v i b t kỳ quy mô ñào t o và

b t kỳ c p h c nào, nhi m v

chính tr và quan tr ng nh t ln là q trình đào t o. Các cơng vi c qu n lý
ñào t o c a Nhà trư ng bao g m chương trình đào t o, tuy n sinh, qu n lý
sinh viên - h c viên, h c t p và gi ng d y ... đ u quan tr ng, địi h i tính khoa
h c r t cao.
Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i là trư ng tr ng ñi m qu c gia,
ñư c thành l p năm 1956, tr i qua hơn 50 năm xây d ng và phát tri n đã đóng
góp cho đ t nư c l c lư ng lao ñ ng ch t lư ng cao cho ngành nông nghi p.
Năm 1977, Nhà trư ng đư c Th tư ng Chính ph ra quy t ñ nh cho phép
ñào t o ti n sĩ, ñ n nay trư ng ñã ñào t o ñư c 321 ti n sĩ thu c 19 chuyên

ngành. ð ng u và Ban Giám hi u nhà trư ng ln coi tr ng đào t o sau ñ i
h c coi ñó là ñào t o ñ nh cao c a nhà trư ng. Bên c nh nh ng k t qu to l n
ñã ñ t ñư c, trong th i gian qua công tác ñào t o sau đ i h c nói chung và
đào t o ti n sĩ nói riêng v n cịn m t s t n t i c n kh c ph c nh m t ng bư c
nâng cao ch t lư ng đào t o góp ph n vào s phát tri n nư c nhà.
Ngày 07 tháng 05 năm 2009, B trư ng B Giáo d c và ðào t o đã ký
ban hành Thơng tư s 10/2009/TT-BGDðT v qui đ nh đào t o trình đ ti n
sĩ thay th Quy t ñ nh s 18/2000/Qð-BDG&ðT ngày 8 tháng 6 năm 2000.
Vi c ban hành qui ñ nh ñào t o trình ñ ti n sĩ m i ñã t o ra nh ng cơ h i cho
vi c thay ñ i m t cách căn b n q trình đào t o góp ph n nâng cao ch t
lư ng ñào t o ti n sĩ

nư c ta nói chung và

Trư ng ð i h c Nơng nghi p

Hà N i nói riêng. Ban ðào t o ti n sĩ c a Vi n ðào t o Sau đ i h c đã c th
hố Thông tư 10 c a B Giáo d c và ðào t o thành Qui ñ nh ðào t o trình đ
ti n sĩ c a Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i. ðư c s phân công c a
Vi n ðào t o Sau ñ i h c tôi ti n hành nghiên c u ñ tài: “Tăng cư ng qu n
lý ñào t o trình đ ti n sĩ

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i”.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 2


1.2

M c tiêu nghiên c u c a ñ tài

1.2.1 M c tiêu chung
Trên cơ s ñánh giá th c tr ng ñào t o ti n sĩ khi áp d ng Quy ch ñào
t o Sau ñ i h c ban hành theo Quy t ñ nh s 18/2000/Qð-BGD&ðT, ñ xu t
các gi i pháp tăng cư ng công tác qu n lý nh m nâng cao ch t lư ng đào t o
trình đ ti n sĩ khi áp d ng Quy ch đào t o trình đ ti n sĩ theo Thông tư s
10/2009/TT-BGDðT

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i.

1.2.2 M c tiêu c th
- Góp ph n h th ng hố cơ s lý lu n v qu n lý ñào t o trình đ ti n sĩ;
- ðánh giá th c tr ng qu n lý đào t o trình ñ ti n sĩ t i Trư ng ð i
h c Nơng nghi p Hà N i;
- Phân tích ngun nhân và các y u t

nh hư ng ñ n q trình qu n lý

đào t o trình đ ti n sĩ t i Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i th i gian qua;
- ð xu t m t s gi i pháp tăng cư ng công tác qu n lý nh m nâng cao
ch t lư ng đào t o trình đ ti n sĩ t i Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i
khi áp d ng Thông tư s 10/2009/TT-BGDðT c a B Giáo d c và ðào t o.
1.3

ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
- ð i tư ng nghiên c u là ho t ñ ng ñào t o ti n sĩ c a Trư ng ð i h c

Nông nghi p Hà N i, v i các ch th là: Các nhà khoa h c tham gia ñào t o
ti n sĩ, các ti n sĩ ñã ñư c ñào t o t i Trư ng, các nghiên c u sinh ñang ñào
t o, các h c viên cao h c (ngu n ñào t o ti n sĩ trong tương lai) và các cán b

qu n lý ñào t o ti n sĩ t i Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i.
- Ph m vi nghiên c u
Th i gian thu th p s li u: S li u ph c v cho nghiên c u ñư c thu
th p t năm 1977 ñ n h t năm 2010;
Th i gian nghiên c u: T tháng 10 năm 2009 ñ n tháng 10 năm 2010.
- ð a ñi m nghiên c u t i Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 3


2. CƠ S
2.1

LÝ LU N VÀ TH C TI N

Nh ng lý lu n chung

2.1.1 Qu n lý
Con ngư i ngày nay mu n sinh t n ñ u ch u s chi ph i c a s phân
công lao ñ ng, m i cá nhân lao ñ ng ph i tuân theo s phân công c a xã h i.
Trong q trình ch p nh n s phân cơng lao ñ ng, các cá nhân ph i bi t h p
tác lao ñ ng v i cá nhân khác trong m t t p th hay m i ñ i công tác. Trong
m t t p th , trong công vi c m i cá nhân ch bi t ch p nh n s phân cơng mà
khơng có s h p tác lao đ ng thì lao đ ng đó khơng có s sáng t o. Ngư c
l i, có tinh th n h p tác lao đ ng nhưng b n thân l i khơng có năng l c t i
thi u trong cơng vi c thì năng su t lao đ ng cũng khơng cao. Chính vì v y,
ho t ñ ng qu n lý b t ngu n t s phân công, h p tác lao ñ ng nh m ñ t hi u
qu và năng su t cao hơn. ðây là ho t ñ ng ñ ngư i th trư ng ph i h p n
l c các thành viên trong nhóm, trong c ng ñ ng, trong t ch c ñ t ñư c m c
tiêu đ ra. Nói tóm l i, qu n lý g n li n v i cu c s ng, v i ho t ñ ng c a con

ngư i vì th nó r t đa d ng và ph c t p. Cho đ n nay có r t nhi u cách ti p
c n khác nhau v qu n lý như: quan ñi m ti p c n l ch s , ti p c n phân tích
t ng h p, ti p c n m c tiêu, ti p c n h th ng.
Các tác gi ñưa ra nhi u quan ni m khác nhau v qu n lý, ví d như:
Konlova OV cho r ng “qu n lý là tính tốn s d ng các ngu n l c
(nhân l c, v t l c, tài chính) nh m th c hi n t t các nhi m v v i k t qu t i
ưu v kinh t - xã h i” [9].
Theo Phan Văn Kha: “qu n lý là quá trình l p k ho ch, t ch c, lãnh
ñ o và ki m tra công vi c c a các thành viên thu c m t h th ng ñơn v và vi c
s d ng các h th ng ngu n l c phù h p ñ ñ t ñư c m c đích đã đ nh” [8].
V i cái nhìn qu n lý

tr ng thái c a m t hành ñ ng, Vũ Ng c H i cho

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 4


r ng “qu n lý là s tác ñ ng có t ch c, có hư ng đích c a ch th qu n lý t i
ñ i tư ng qu n lý nh m ñ t ñư c m c tiêu ñ ra” [7].
Xét ch c năng qu n lý, ho t ñ ng qu n lý thư ng ñư c ñ nh nghĩa:
qu n lý là quá trình ñ t ñ n m c tiêu c a t ch c b ng cách v n d ng các ho t
đ ng (ch c năng) k ho ch hố, t ch c, ch ñ o và ki m tra [1].
Ti p c n trên phương di n ho t ñ ng c a t ch c, tác gi M c Văn
Trang vi t: “qu n lý là m t q trình ch th (qu n lý) tác đ ng ñ n ñ i tư ng
(qu n lý) m t cách có ch đích, có t ch c, d a trên các ngu n l c và nh ng
ñi u ki n có th có nh m đ t đư c m c đích đã xác đ nh” [21].
V v n ñ này, Mác - Ăngghen ñã kh ng ñ nh “b t kỳ m t lao ñ ng xã
h i c a m t c ng ñ ng nào ñư c ti n hành trên quy mô tương ñ i l n cũng
đ u c n có s qu n lý, nó xác l p hài hồ các m i quan h gi a các công vi c
riêng r và th c hi n nh ng ch c năng chung nh t, xu t phát t s v n ñ ng

c a toàn b cơ c u s n xu t (khác v i s v n ñ ng c a t ng b ph n ñ c l p
c a n n s n xu t y). M t ngh s chơi ñàn ch ph i ñi u khi n chính mình
nhưng m t dàn nh c thì c n ph i có nh c trư ng” [13].
Như v y có th hi u qu n lý là s tác đ ng có ý th c đ ch huy, ñi u
khi n, hư ng d n các quá trình xã h i và hành vi ho t đ ng c a con ngư i ñ ñ t
t i m c đích, đúng ý chí c a ngư i qu n lý và phù h p v i quy lu t khách quan.
T nh ng quan ni m khác nhau v qu n lý, có th nói: “qu n lý là s
tác đ ng có t ch c, có ñ nh hư ng c a ch th qu n lý t i khách th qu n lý,
trong m t t ch c chính tr - văn hố - xã h i ... b ng m t h th ng các lu t l ,
chính sách, nguyên t c, các phương pháp và bi n pháp c th ... nh m làm
cho t ch c v n hành và ñ t m c tiêu c a t ch c.
Có th khái quát n i dung cơ b n c a qu n lý ñư c ñ c p ñ n trong
các quan ni m trên là:
- Qu n lý là thu c tính b t bi n, n i t i c a m i q trình ho t đ ng xã

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 5


h i. Lao ñ ng qu n lý là ñi u ki n quan trong ñ làm cho xã h i loài ngư i
t n t i, v n hành và phát tri n.
- Qu n lý ñư c th c hi n v i m t t ch c hay m t nhóm xã h i.
- Qu n lý bao gi cũng là nh ng tác đ ng có tính hư ng đích, là tác
đ ng ph i h p n l c c a các cá nhân th c hi n m c tiêu c a t ch c.
- Y u t con ngư i, trong đó ch y u bao g m ngư i qu n lý và ngư i
b qu n lý gi vai trò trung tâm trong chu trình, trong ho t đ ng qu n lý.
- Qu n lý th hi n m i quan h gi a hai b ph n ch th qu n lý và
ñ i tư ng qu n lý; ñây là quan h ra l nh - ph c tùng, khơng đ ng c p và có
tính b t bu c.
- Qu n lý là s tác ñ ng mang tính ch quan nhưng ph i phù h p v i
quy lu t khách quan.

- Qu n lý có kh năng thích nghi gi a ch th v i ñ i tư ng qu n lý
và ngư c l i.
Có th sơ đ hố v qu n lý như sau:
Ch th
qu n lý

Khách th
qu n lý
M c tiêu
qu n lý

N i dung
qu n lý

Công c ,
PP qu n lý

Trong ñó:
- Ch th qu n lý: có th là m t cá nhân, m t nhóm hay m t t ch c.
- Khách th qu n lý: là nh ng con ngư i c th và s hình thành t
nhiên các m i quan h gi a nh ng con ngư i, gi a nh ng nhóm ngư i.
- N i dung qu n lý: là các y u t c n qu n lý c a ch th qu n lý ñ i
v i khách th qu n lý.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 6


- Công c qu n lý: là các phương ti n tác ñ ng c a ch th qu n lý t i
khách th qu n lý như: m nh l nh, lu t l , chính sách ...
- Phương pháp qu n lý: là cách th c tác ñ ng c a ch th t i khách

th qu n lý.
- M c tiêu qu n lý: là tr ng thái tương lai c a ñ i tư ng qu n lý ñư c
xác ñ nh b i nhi m v qu n lý và các ñi u ki n, phương ti n, hồn c nh trong
q trình th c hi n.
* Ch c năng c a qu n lý
Ch c năng c a qu n lý là m t n i dung và phương th c ho t ñ ng cơ
b n mà nh đó ch th qu n lý tác ñ ng ñ n ñ i tư ng qu n lý trong quá trình
qu n lý nh m th c hi n m c tiêu qu n lý.
Có 4 ch c năng cơ b n:
- K ho ch: xác đ nh m c tiêu, m c đích đ i tư ng v i thành t u tương
lai c a t ch c và các con ñư ng, bi n pháp, cách th c ñ ñ t ñư c m c tiêu,
m c đích đó. Có 3 n i dung ch y u: Xác đ nh, hình thành m c tiêu ñ i v i t
ch c; Xác ñ nh và ñ m b o v các ngu n l c c a t ch c ñ ñ t ñư c các m c
tiêu; Quy t ñ nh xem nh ng ho t ñ ng nào là c n thi t ñ ñ t ñư c các m c tiêu.
- T ch c: là bư c chuy n hoá nh ng ý tư ng ñã ñư c xây d ng thành
hi n th c. ðây là quá trình hình thành nên c u trúc các quan h gi a các thành
viên, gi a các b ph n trong m t t ch c nh m làm cho h th c hi n thành
cơng các k ho ch và đ t ñư c m c tiêu t ng th c a t ch c. Thông qua t
ch c, ngư i qu n lý có th đi u ph i t t hơn các ngu n l c có trong tay.
Thành t u c a t ch c ph thu c r t nhi u vào năng l c c a ngư i qu n lý s
d ng các ngu n l c sao cho có hi u qu t t nh t.
- Ch ñ o - ði u hành: sau khi l p k ho ch, b máy cơ c u t ch c đã
đư c hình thành và c n có ngư i đ ng ra lãnh đ o, d n d t t ch c. Ch ñ o –
ði u hành bao g m vi c liên k t, liên h v i ngư i khác và ñ ng viên h hồn

Trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 7


thành nh ng nhi m v nh t ñ nh ñ ñ t ñư c m c tiêu c a t ch c. Vi c ñưa
ra các quy t ñ nh và th c hi n các quy t ñ nh ñã ba hành, ñ ng th i xác ñinh

ai ñưa ra các quy t ñ nh

c p ñ nào và ai là ngư i th c hi n các quy t đ nh

đó. ði u này có nghĩa, vi c ch đ o đư c hình thành t khi b t đ u l p k
ho ch và có nh hư ng t i hai ch c năng trên.
- Ki m tra: thông qua m t cá nhân, m t nhóm ho c t ch c theo dõi
giám sát các ho t ñ ng, các ñi u ki n cho các ho t ñ ng và các thành qu ho t
ñ ng và ti n hành nh ng ho t đ ng ch nh s a, hồn thi n n u c n thi t.
K HO CH

T CH C

KI M TRA

CH ð O - ðI U HÀNH
Sơ ñ 2.1

M i quan h gi a các ch c năng qu n lý

Qua b n ch c năng c a qu n lý, m i ch c năng có m t n i dung khác
nhau, khi v n d ng chúng nhà qu n lý ph i căn c vào tính ch t c a chu trình
qu n lý, ph i ti n hành, x lý m t cách c th , tuỳ thu c vào tình hu ng và đi u
ki n c th . ði u này, địi h i ngư i qu n lý ph i n m v ng ki n th c c n thi t
v qu n lý, v cơ c u b máy, v các m i quan h ñ c trưng c a h th ng qu n
lý và cơ b n là ph i có m t q trình trau d i, ñúc k t nh ng k năng, kinh
nghi m qu n lý ñ v n d ng, gi i quy t công vi c m t cách hi u qu .
2.1.2 Qu n lý giáo d c
* Khái ni m:
Qu n lý giáo d c là m t ch c năng c a xã h i lồi ngư i đư c th c

hi n m t cách t giác, nó t n t i, v n ñ ng, phát tri n v i tư cách là m t h

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 8


th ng. Theo cách nói c a Mác thì “dàn nh c” giáo d c trong quá trình t n t i
và phát tri n t t y u ph i có s qu n lý giáo d c.
Theo Kơndak p: “Qu n lý giáo d c là tác ñ ng có h th ng, có k
ho ch, có ý th c, có m c đích c a các ch th qu n lý

các c p khác nhau

ñ n t t c các khâu c a h th ng ... nh m ñ m b o s phát tri n toàn di n và
hài hoà c a th h tr trên cơ s nh n th c và s d ng các quy lu t chung c a
xã h i cũng như các quy lu t khách quan c a quá trình d y h c và giáo d c,
c a s phát tri n th ch t và tâm lý c a tr em ...”.
V i [15] “Qu n lý giáo d c là h th ng tác ñ ng có m c đích, có k
ho ch h p quy lu t c a ch th qu n lý, nh m làm cho h th ng v n hành
theo ñư ng l i giáo d c c a ð ng, th c hi n đư c các tính ch t c a Nhà
trư ng Xã h i ch nghĩa Vi t Nam mà tiêu ñi m h i t là quá trình d y
h c, giáo d c th h tr , ñưa h th ng giáo d c ñ n m c tiêu d ki n, ti n
lên tr ng thái m i v ch t”.
T các khái ni m trên, có th nói qu n lý giáo d c là m t d ng c a
qu n lý xã h i, vì th nó có đ y ñ các ñ c ñi m c a qu n lý nói chung và
qu n lý xã h i nói riêng. Do tính đ c thù c a qu n lý giáo d c mà nh ng ñ c
ñi m c a qu n lý giáo d c có n i dung và hình thái th hi n khác bi t v i các
d ng qu n lý xã h i khác. ði u đó, th hi n tính qu n lý Nhà nư c ñư c th
hi n rõ nét trong qu n lý giáo d c ngay c v i qu n lý tác nghi p t i trư ng
h c và các cơ s giáo d c. ð i tư ng ch y u c a qu n lý là con ngư i,
nhưng qu n lý con ngư i trong qu n lý giáo d c còn có ý nghĩa là s hu n

luy n, giáo d c con ngư i, t o d ng cho h có kh năng thích ng đư c v i
các vai trị xã h i mà h đã/s đ m nh n.
* B n ch t c a qu n lý giáo d c
Qu n lý giáo d c, xét v b n ch t v a là m t khoa h c và v a là m t
ngh thu t trong ñi u khi n, ph i k t h p các b ph n, phân h và các cá nhân

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 9


trong ph n t c a h th ng giáo d c nh m ñưa h th ng ñ t t i nh ng tr ng
thái phát tri n m i v ch t, ñáp ng các yêu c u mà xã h i ñ t ra cho ngành
giáo d c.
Qu n lý giáo d c ñư c th c hi n
c a qu n lý giáo d c

c p ñ vĩ mô và vi mô, tr ng tâm

c p ñ vĩ mô là qu n lý trư ng h c; trong tâm c a c p

đ vi mơ là qu n lý ho t ñ ng d y h c và giáo d c trong nhà trư ng.
* Ch c năng c a qu n lý giáo d c
Qu n lý giáo d c có các ch c năng tương t như qu n lý, cũng bao
g m: L p k ho ch, T ch c, Ch ñ o - ði u hành, Ki m tra - ñánh giá.
* Nhi m v c a qu n lý giáo d c
H th ng giáo d c là m t h th ng m , ln ln v n đ ng và phát
tri n theo quy lu t chung c a s phát tri n. Do đó, qu n lý giáo d c ln ph i
đ i m i, đ m b o tính năng đ ng và tính t đi u ch nh, thích ng đ i v i s
phát tri n c a giáo d c và xu th v n ñ ng chung c a xã h i.
Hi n nay, cơng tác giáo d c

Vi t Nam đã ñư c ñ nh hư ng rõ ràng,

có ch trương chính sách c th , nh m t p trung vào các nhi m v :
- Hoàn thi n h th ng giáo d c qu c dân theo hư ng hi n đ i hố, dân
ch hố, đa d ng hoá và xã h i hoá v i các tr ng tâm, tr ng đi m và có bư c
ti n thích h p trong giai đo n phát tri n c a kinh t - xã h i.
- ð i m i công tác giáo d c, tăng cư ng quy n h n trách nhi m c a cơ
quan qu n lý giáo d c các c p, tăng cư ng công tác thanh tra giáo d c, kh n
trương ñào t o ñ i ngũ cán b qu n lý giáo d c các c p, t o cho giáo d c v a
ti p c n v i xu th ñ i m i chung, v a là phát tri n lành m nh, có k cương.
Nh m ñ t t i m c tiêu ñã ñ nh, x ng ñáng là m t trong nh ng ñ ng l c phát
tri n kinh t - xã h i trong giai ño n m i.
* N i dung qu n lý giáo d c
M c tiêu, n i dung, phương pháp, hình th c t ch c giáo d c, ngư i

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 10


d y, ngư i h c, cơ s v t ch t, thi t b , môi trư ng, k t qu giáo d c là các
thành t trong n i dung qu n lý giáo d c - m t h th ng toàn v n, bao g m:
- Qu n lý m c tiêu giáo d c
- Qu n lý n i dung giáo d c
- Qu n lý phương pháp giáo d c
- Qu n lý hình th c, t ch c giáo d c
- Qu n lý giáo viên, cán b
- Qu n lý h c sinh, sinh viên
- Qu n lý cơ s v t ch t
- Qu n lý môi trư ng giáo d c
- Qu n lý k t qu giáo d c
2.1.3 Qu n lý nhà trư ng

Qu n lý nhà trư ng là h th ng nh ng tác ñ ng có m c đích, có k ho ch,
h p quy lu t c a ch th qu n lý (các c p qu n lý c a h th ng giáo d c) nh m
hư ng nhà trư ng v n hành theo nguyên lý giáo d c ñ ñ t ñ n m c tiêu giáo
d c ñ t ra trong th i kỳ phát tri n c a ñ t nư c. Qu n lý nhà trư ng th c ch t là
qu n lý giáo d c trên t t c các m t, các khía c nh liên quan ñ n ho t ñ ng giáo
d c và ñào t o trong ph m vi m t nhà trư ng. Nhà trư ng là t ch c giáo d c cơ
s c a h th ng giáo d c qu c dân và

đó ho t đ ng c a nhà trư ng v a mang

tính giáo d c, v a mang tính xã h i. Nhà trư ng tr c ti p ti n hành quá trình
giáo d c và đào t o th h tr , tr c ti p th c hi n m c tiêu giáo d c. “Nhà trư ng
là m t t ch c giáo d c chuyên nghi p, có n i dung chương trình, có phương
ti n và phương pháp hi n ñ i, do ñ i ngũ các nhà sư ph m ñã ñư c ñào t o chu
đáo th c hi n. Nhà trư ng là mơi trư ng giáo d c thu n l i, có t p th h c sinh
cùng nhau h c t p, rèn luy n” [6].
Như v y, nhà trư ng v a là khách th chính c a m i c p qu n lý t
trung ương ñ n ñ a phương, v a là m t h th ng ñ c l p trong xã h i. Ch t

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 11


lư ng giáo d c và ñào t o ch y u do các nhà trư ng ch u trách nhi m. Vì
v y, khi nói đ n qu n lý giáo d c thì ph i nghĩ đ n qu n lý nhà trư ng cũng
như h th ng các nhà trư ng.
T đó có th nói, qu n lý nhà trư ng là m t chu i các ho t đ ng qu n
lý mang tính t ch c sư ph m c a ch th qu n lý ñ n giáo viên và h c sinh,
ñ n các l c lư ng giáo d c trong nhà trư ng nh m làm cho quá trình giáo d c
và ñào t o v n hành m t cách t i ưu t i m c tiêu d ki n.
Các tác ñ ng c a ch th qu n lý bên trong và bên ngoài nhà trư ng

bao g m:
- Tác ñ ng qu n lý c a các cơ quan qu n lý giáo d c c p trên nh m
hư ng d n, t o ñi u ki n cho ho t ñ ng gi ng d y, giáo d c, h c t p c a nhà
trư ng và nh ng ch d n, quy t ñ nh c a các th c th bên ngoài nhà trư ng
nhưng có liên quan tr c ti p ñ n nhà trư ng, nh m ñ nh hư ng phát tri n nhà
trư ng, h tr và t o ñi u ki n cho vi c th c hi n phương hư ng đó.
- Tác đ ng qu n lý bên trong bao g m qu n lý t ng thành t : m c tiêu
giáo d c, n i dung giáo d c, phương pháp và t ch c d y h c, ñ i ngũ gi ng
viên và các cán b nhân viên, toàn th h c sinh, sinh viên và cơ s v t ch t;
các thành t đó liên h m t thi t v i nhau. Tác ñ ng qu n lý bên trong th c
hi n theo tác ñ ng qu n lý bên ngồi đ t ch c th c hi n m c tiêu giáo d c
và ñào t o.
2.1.4 Qu n lý ñào t o
Theo t ñi n bách khoa Vi t Nam “ðào t o là quá trình tác ñ ng ñ n
m t con ngư i nh m làm cho con ngư i đó lĩnh h i và n m v ng nh ng tri
th c, kĩ năng, kĩ x o ... m t cách có h th ng đ chu n b cho ngư i đó thích
nghi v i cu c s ng và kh năng nh n m t s phân cơng lao đ ng nh t đ nh,
góp ph n c a mình vào vi c phát tri n xã h i, duy trì và phát tri n n n văn
minh c a loài ngư i. V cơ b n, ñào t o là gi ng d y và h c t p trong nhà

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 12


trư ng, g n v i giáo d c ñ o đ c, nhân cách. K t qu và trình ñ ñư c ñào
t o (trình ñ h c v n) c a m t ngư i còn do vi c t đào t o c a ngư i đó th
hi n ra

vi c t h c và tham gia các ho t ñ ng xã h i, lao ñ ng s n xu t r i

t rút kinh nghi m c a ngư i đó quy t đ nh”.

* Ch c năng c a qu n lý ñào t o:
Là ho t ñ ng c a ch th tác ñ ng vào khách th nh m th c hi n m c
tiêu đào t o, có các ch c năng cơ b n như các ch c năng c a qu n lý, cũng
bao g m: l p k ho ch, t ch c, ch ñ o - ñi u hành và ki m tra - ñánh giá.
Bên c nh nh ng ch c năng cơ b n còn có các ch c năng c th , đó là
các ho t ñ ng c a ch th ñ n t ng b ph n, ñ n t ng nhi m v , t ng thành
t c a h th ng [16].
Cơng tác qu n lý các ho t đ ng ñào t o yêu c u tr l i các câu h i:
- ð i tư ng qu n lý là ai? Nh ng ho t ñ ng nào?
- M c tiêu và yêu c u c a qu n lý? (k t qu và yêu c u c n ñ t ñư c?)
- N i dung qu n lý? (y u t nào?)
- H th ng t ch c qu n lý? (trên nh ng ñơn v , t ch c và ch c danh nào?)
* ð i tư ng c a cơng tác qu n lý đào t o
Bao g m ñ i ngũ giáo viên, h c sinh, các t ch c sư ph m, các t ch c
khác c a nhà trư ng và các ho t ñ ng c a h trong vi c th c hi n các k
ho ch và chương trình ñào t o nh m ñ t ñư c m c tiêu ñào t o ñã quy ñ nh
v i ch t lư ng cao. Chính vì v y khi qu n lý k ho ch gi ng d y và chương
trình đào t o đ ng nghĩa v i vi c qu n lý các ho t ñ ng c a giáo viên và h c
sinh trong vi c th c hi n k ho ch và n i dung chương trình đào t o.
* M c tiêu c a cơng tác qu n lý đào t o
ð m b o hoàn thành các k ho ch và chương trình gi ng d y đúng ti n
đ quy đ nh v i ch t lư ng cao. ð ñ t đư c m c tiêu này, cơng tác qu n lý
ñào t o ph i th c hi n các ñi u ki n:

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 13


- ð m b o nguyên t c lý lu n d y h c và tâm lý d y h c trong q trình
đào t o.
- N i dung và th i gian ph i th c hi n ñư c ñúng theo k ho ch.

- Các quy ch v d y và h c ph i ñư c ch p hành nghiêm ch nh.
* N i dung c a qu n lý ñào t o
N i dung c a qu n lý q trình đào t o là vi c xác ñ nh các lĩnh v c
c n qu n lý trong h th ng giáo d c nói chung và trong nhà trư ng nói riêng
Qu n lý đào t o có th chia thành hai nhóm:
Nhóm 1: Qu n lý theo ch c năng cơ b n c a nhà trư ng
- Qu n lý m c tiêu, n i dung, chương trình đào t o
- Qu n lý ch t lư ng ñào t o
- Qu n lý vi c nghiên c u khoa h c
Nhóm 2: Qu n lý các thành t c a q trình đào t o
- Qu n lý ho t ñ ng d y và h c
- Qu n lý ñ i ngũ cán b
- Qu n lý công tác ki m tra, ñánh giá
- Qu n lý các phương ti n và d ch v ñ m b o ch t lư ng ñào t o
- Qu n lý v ngu n l c tài chính ph c v cho đào t o
- Cơng tác qu n lý đi u hành c a nhà trư ng
2.1.5 ðào t o sau ñ i h c và qu n lý ñào t o trình đ ti n sĩ
ðào t o sau ñ i h c bao g m ñào t o th c sĩ, ñào t o ti n sĩ và b i
dư ng sau ñ i h c.
- Th c sĩ ph i có ki n th c chun mơn v ng vàng; có năng l c th c
hành và kh năng thích ng cao trư c s phát tri n c a khoa h c, kĩ thu t và
kinh t - xã h i; có kh năng phát hi n và gi i quy t nh ng v n ñ thu c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 14


chuyên ngành ñư c ñào t o.
- Ti n sĩ ph i có trình đ cao v lí thuy t và th c hành; có năng l c sáng
t o, ñ c l p nghiên c u; có kh năng hư ng d n nghiên c u khoa h c và ho t
đ ng chun mơn; phát hi n và gi i quy t nh ng v n ñ khoa h c- công ngh .

- B i dư ng sau ñ i h c là lo i hình ñào t o nh m b sung, c p nh t,
nâng cao ki n th c ñ theo k p s phát tri n c a khoa h c, công ngh trong
nư c và trên th gi i.
Qu n lý ñào t o trình đ ti n sĩ:
- B n ch t: Q trình đào t o ti n sĩ là m t q trình đào t o mà

đó

dư i s hư ng d n c a GV, qu n lý c a b mơn thì NCS ph i có trình đ cao
v lý thuy t, có năng l c sáng t o - ñ c l p trong nghiên c u, phát hi n và gi i
quy t nh ng v n đ khoa h c - cơng ngh . Vì v y, qu n lý đào t o trình đ
ti n sĩ là quá trình l p k ho ch, t ch c ngu n l c và các ñi u ki n c n thi t
ñ th c hi n chương trình đào t o. Thơng qua vi c c th hố quy ch c a B
GD&ðT, quy đ nh Nhà trư ng ñ ch ñ o - ñi u hành và ki m tra - ñánh giá.
Và c n chú tr ng t i m i liên k t gi a NCS - GVHD và b môn qu n lý, ñây
là m i liên h m m d o nh ng cũng r t khó qu n lý.
- N i dung:
• Xây d ng chương trình và l p k ho ch qu n lý đào t o.
• T ch c h th ng b máy qu n lý, tri n khai th c hi n các nhi m v
trong t ng khâu t tuy n sinh, gi ng d y h c ph n ti n sĩ, nghiên
c u khoa h c, ñánh giá các chuyên ñ và lu n án c a NCS.
• Ch đ o - ñi u hành h th ng qu n lý th c hi n ñúng quy ch , quy
ñ nh và ñi u ch nh khi xu t hi n các trư ng h p đ c bi t.
• Ki m tra - ñánh giá k t qu th c hi n t t c các khâu đ hồn thi n
quy trình đào t o ti p theo.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p ............ 15