Giáo án Ngữ văn lớp 7 tiết 105+ 106 Văn bản: Sống chết mặc bay (Phạm Duy Tốn)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>GV:NguyÔn ThÞ Thu Loan. Trường THCS Liên Hoà TiÕt: 105-106. Ngµy so¹n:........................ Ngµy gi¶ng:Líp 7A1:....................... Líp 7A2:........................ Văn bản: SỐNG CHẾT MẶC BAY.. (Phạm Duy Tốn) 1.MôC TI£U. Mức độ cần đạt: Thấy được giỏ trị hiện thwucj, giỏ trị nhõn đạo và những thành cụng về. nghệ thuật của tác giả. 1.1.KiÕn thøc: - Sơ giản về tác giả Phạm Duy Tốn. - Hiện thực về tình cảnh khốn khổ của nhân dân trước thiên tai và sự vô trách nhiệm của bọn quan lại dưới chế đọ cũ. - Những thành công nghệ thuật của truyện ngắn “ Sống chết mặc bay”- một trong những tác phẩm được coi là mở đầu của thể loại truyện ngắn hiện đại. Nghệ thuật xây dựng tình huống truyện nghịch lí. 1.2.KÜ n¨ng: - Đọc – hiểu một truyện ngắn hiện đại đầu thế kỉ XX. - Kể tóm tắt truyện. - Phân tích nhân vật- tình huống truyện qua các cảnh đối lập- tương phản và tăng cấp. 1.3.Thái độ: Cú tinh thần trỏch nhiệm, đấu tranh với những bất cụng , nghịch lớ... 2.CHUÈN BÞ. Gv: S¸ch bµi tËp,S¸ch §HVB,B¶ng phô. Hs:VBT, sgk, vë so¹n 3.Phương pháp. Phân tích, giảng bình, phát vấn.. 4. TiÕn tr×nh giê d¹y 4.1.ổn định tổ chức: KTSS 4.2.Kiểm tra bài cũ: ? Kiểm tra sơ lược sự chuẩn bị của học sinh. 4.3.Vµo bµi míi: * Giới thiệu: G: Thủ – Ho¶ - §¹o – TỈc, trong 4 thø giỈc Êy, nh©n d©n xÕp giỈc nước, giặc lụt lên hàng đầu. Cho đến nay đã hàng bao thế kỉ, người dân vùng châu thổ sông Hồng miền Bắc Việt Nam đã phải đương đầu với cảnh “Thuỷ thần nổi giận”: lũ lụt, vỡ đê, nhà trôi, người chết... Hệ thống đê điều, dù đã được gia cố hằng năm,nhưng nhiều đoạn, nhiều chỗ vẫn không chống nổi sức nước hung bạo. lại thêm sự vô trách nhiệm, sống chết mặc bay của không ít tªn quan l¹i cÇm quyÒn, thiªn n¹n Êy cµng thªm th¶m. TruyÖn ng¾n cña Ph¹m Duy Tèn ( 1883 – 1924) đã dựng lại bức tranh đau lòng và đáng giận ấy.. N¨m häc: 2010-2011. Gi¸o ¸n: Ng÷ V¨n 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> GV:NguyÔn ThÞ Thu Loan H§ cña GV. ? Em h·y giíi thiÖu mét vµi nÐt kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶ Ph¹m Duy Tèn? G: nhËn xÐt,bæ sung thªm. GV: oâng laø moät trong soá ít người có thành tựu đầu tiên về thể loại trung hiện đại. Trường THCS Liên Hoà H§ cña HS. H: Nªu theo SGK.. ? Em h·y nªu nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c phÈm “ Sèng chÐt mÆc bay”? G: Tác phẩm ra đời trong buæi ®Çu h×nh thµnh thÓ lo¹i truyện ngắn hiện đại của Việt Nam. G: Hướng dẫn H đọc truyện.. - KÓ tãm t¾t ®o¹n truyÖn theo tr×nh tù truyÖn, bá hÐt các đối thoại của cá nhân vật, chuyÓn thµnh ng«i kÓ thø 3.. Chó ý ph©n biÖt c¸c giäng đọc. - Giäng kÓ – t¶ cña t¸c gi¶, giäng quan phô mÉu lu©n h¸ch dÞch, hèng h¸ch, n¹t né, giäng sợ sệt, khúm núm của thầy đề, d©n phu,.... Ghi b¶ng A.Giíi thiÖu chung. 1. T¸c gi¶: - Phaïm Duy Toán ( 1883 – 1924) Queâ tænh Haø Taây + Laø moät caây buùt vieát truyện ngắn đầu tiên trong neàn vaên xuoâi quốc ngữ 2. T¸c phÈm: - Soáng cheát maëc bay được coi là tác phẩm thaønh coâng nhaát cuûa PDT. B.§äc- hiÓu v¨n b¶n: 1. §äc – chó thÝch. G: hướng dẫn HS tìm hiểu mét sè tõ khã. 2. KÕt cÊu bè côc ? V¨n b¶n cã thÓ chia ra H: 3 phÇn: Thể loại: Truyện ngắn lµm mÊy phÇn? Giíi h¹n vµ P1: từ đầu  khúc đê này hieọn ủaùi néi dung tõng phÇn? hỏng mất.(Cảnh đê sắp vỡ) P2: tiÕp  §iÕu, mµy! (C¶nh trên đê và trong đình trước khi đê vỡ) P3: Còn lại (Cảnh vỡ đê) ? ChuyÖn kÓ vÒ sù kiÖn g×? H: Sự kiện: vỡ đê. nhân vật chính của sự kiện đó Nh©n vËt chÝnh:Quan phô mÉu. lµ ai? N¨m häc: 2010-2011. Gi¸o ¸n: Ng÷ V¨n 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> GV:NguyÔn ThÞ Thu Loan. Trường THCS Liên Hoà ? Theo em trong 3 phÇn H: phần 2, vì dung lượng dài trªn, phÇn néi dung nµo lµ nhÊt trong v¨n b¶n. tËp trung chÝnh? V× sao? lµm næi bËt nh©n vËt chÝnh lµ quan phñ ? Hai bøc tranh trong SGK H: Minh häa néi dung chÝnh ®­îc vÏ víi dông ý g×? cña chuyÖn. - T¹o hai c¶nh phª ph¸n tr¸i ngược, làm nổi bật tư tưởng phê ph¸n bän quan l¹i ¨n ch¬i v« tr¸ch nhiÖm trong khi d©n ®ang ra sức cứu đê. H: Theo dâi phÇn ®Çu cña v¨n b¶n: ? Cảnh đê săp vỡi được miªu t¶ b»ng c¸c chi tiÕt không gian, thời gian, địa ®iÓm nµo?. - Thời gian: Gần 1h đêm - Không gian :Trời mưa tầm tã, nước sông Nhị Hà lên to . - Ñòa ñieåm: khuùc soâng X thuộc phủ X hai ba đoạn đã thaåm laäu. 3. Ph©n tÝch: 3.1. Nguy cơ vỡ đê và sự chống đỡ của người daân:. ? Từ các chi tiết đó, em §ªm tèi mï mÞt, m­a H: §ªm tèi mï mÞt, m­a to hình dung ra một cảnh tượng gió lớn, nước sông dâng nhanh to gió lớn, nước sông ntn? d©ng nhanh  cã nguy  có nguy cơ vỡ đê. cơ vỡ đê. ? T×m nh÷ng chi tiÕt miªu - Không khí, cảnh tượng hộ đê: tả không khí và cảnh tượng + TiÕng trèng... hộ đê? + TiÕng tï vµ.... + Tiếng người xao xác.... - Hình ảnh: người thì cuốc...lướt thướt như chuột lột. ? Em cã nhËn xÐt g× vỊ - Không khí cảnh tượng hộ đê không khí và cảnh tượng đó? cuỷa ngửụứi daõn nhoỏn nhaựo, caêng thaúng ? Sức lực của con người lúc nµy ntn? ? Nước dâng to, mỗi lúc mét ta, søc d©n mçi lóc mét cạn, người không địch nổi trêi, t¸c gi¶ ®­a c¸c chi tiÕt sau cao hơn chi tiết trước như vËy lµ biÓu hiÖn cña nghÖ thuËt g×?. H: ai ai còng mÖt lö, søc người khó địch nổi với sức trời. - Töông phaûn,t¨ng cÊp  NT: t¨ng cÊp  sù bÊt lùc => Sự bất lực của sức của sức người trước sức trời, sự yếu kém của thế đê trước thế ngửụứi trửụực sửực trụứi, sửù yeáu keùm cuûa theá ñeâ nước. trước thế nước. .. N¨m häc: 2010-2011. Gi¸o ¸n: Ng÷ V¨n 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> GV:NguyÔn ThÞ Thu Loan G: ®iÒu mµ t¸c gi¶ muèn t« ®Ëm lµ sù bÊt lùc cña søc người trước sức trời, sự yếu kém của thế đê trước thế nước ? Tªn s«ng ®­îc nãi cô thÓ (s«ng NhÞ Hµ) , nh­ng tªn lµng, tªn phñ ®­îc ghi b»ng kí hiệu X. điều đó thể hiện dông ý g× cña t¸c gi¶? ? §Æt trong néi dung cña truyÖn, ®o¹n v¨n trªn cã ý nghÜa g×? G: tạo tình huống đê sắp vỡ, chuÈn bÞ cho sù xuÊt hiÖn cảnh tượng trái ngược khác sẽ diễn ra ở trong đình..... Trường THCS Liên Hoà. H: Tác giả muốn bạn đọc hiÓu c©u chuyÖn nµy kh«ng chØ x¶y ra ë mét n¬i mµ cã thÓ lµ phổ biến nhiều nơi ở nước ta Kết luận: Thiên tai đang từng lúc giáng xuống đe doạ cuộc sống của người dân - Tạo tình huống có vấn đề ( đê sắp vỡ) để từ đó, các sự vieäc keá tieáp seõ xaûy ra. Củng cố kiến thức: ? Xác định bố cục và nộ dung tõng phÇn cña v¨n ban? ? Cảnh đê sắp vỡ và sự chống đỡ của người dân được t¸c gi¶ miªu t¶ ntn? Hướng dẫn về nhà. - Tãm t¾t cèt truyÖn, phân tích đoạn 1 – Cảnh đối lËp thø nhÊt - Häc thuéc lßng nh÷ng c©u v¨n hay, tiªu biÓu trong bµi. - So¹n tiÕp phÇn cßn l¹i. CHUYỂN TIẾT 2: H: theo dâi ®o¹n v¨n kÓ chuyện trong đình. ? Nh÷ng chuyÖn g× ®ang xảy ra ở đó? ? Tác giả đã miêu tả chân dung quan phñ b»ng nh÷ng chi tiết nào?các món ăn và đồ vËt cña quan ra sao?. H:- Quan phñ ®­îc hÇu h¹. - Quan phñ ch¬i tæ t«m. - Quan phủ nghe tin đê vỡ.. 3.2.Cảnh trong đình trước khi đê vỡ.. - Chaân dung: uy nghi, cheåm chện, kẻ hầu người hạ. - Đồ dùng sinh hoạt : sang troïng. - Sự đam mê bài bạc - lời nói:hách dịch điềm nhiên. N¨m häc: 2010-2011. Gi¸o ¸n: Ng÷ V¨n 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> GV:NguyÔn ThÞ Thu Loan. Trường THCS Liên Hoà. hưởng lạc ? Các chi tiết đó cho thấy h×nh ¶nh mét quan phô mÉu ntn? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ H: Trái ngược nhau. h×nh ¶nh nµy so víi h×nh ¶nh - Mét bªn nhµn nh·, ¨n ch¬i, những người dân đang ở hưởng lạc >< một bên mưa gió ngoài đê? tÇm t·, vÊt v¶, géi giã t¾m m­a như đàn sâu lũ kiến ở trên đê. ? Theo em ở đây, tác giả đã sö dông biÖn ph¸p nghÖ thuËt g×? t¸c dông cña biÖn ph¸p đó? G: bæ sung: lµm næi râ tÝnh cách hưởng lạc của quan phủ và thảm cảnh của người dân. gãp phÇn thÓ hiÖn ý nghÜa phª ph¸n cña truyÖn.. H: NT: tương phản +tăng cấp làm nỗi rõ t/c hưởng lạc của quan đối với thảm cảnh của daân. - NT: Tương phản + t¨ng cÊp, lêi v¨n cô thể,sinh động đã vạch râ b¶n chÊt tµn b¹o, thãi vô trách nhiệm, sự độc ¸c cña tªn quan vµ nçi khốn khổ của người d©n.. H: Theo dâi tiÕp ®o¹n v¨n kÓ chuyện quan phủ đánh tổ tôm.... ? H×nh ¶nh quan phñ næi - Cử chỉ: vuốt râu, rung đùi, lªn qua nh÷ng chi tiÕt ®iÓn hình nào về cử chỉ và lời nói. mắt đang mải trông đĩa nọc.... - Lời nói: “Tiếng thầy đề hỏi: ” BÈm bèc” tiÕng quan lín truyÒn: “õ”. Có người nói: Bẩm, dễ có khi đê vỡ! Ngài cau mặt, gắt rằng: mÆc kÖ! ? Những hình ảnh tương H: Tương phản giữa tiếng phản nào xuất hiện trong đoạn kêu vang trời dậy đất ngoài đê, truyÖn nµy? với thái độ điềm nhiên hưởng G: Tác giả đã kết hợp miểu lạc ăn chơi của quan. tả, kể chuyện bằng tương - Tương quan giữa lời nói phản với những lời bình luận khẽ của người hầu: Bẩm, có biểu cảm đã mang lại hiệu khi đê vỡ với lời gắt của quan qu¶ lµ: cïng c¸i cau mÆt: MÆc kÖ - Lµm næi râ tÝnh c¸ch bÊt nh©n cña quan phñ. - ph¶n ¸nh t×nh c¶nh thª th¶m cña nh©n d©n. - Bộc lộ thái độ mỉa mai H theo dâi tiÕp ®o¹n v¨n kÓ phª ph¸n cña t¸c gi¶. chuyÖn quan phñ khi nghe tin đê vỡ: N¨m häc: 2010-2011. Gi¸o ¸n: Ng÷ V¨n 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> GV:NguyÔn ThÞ Thu Loan. Trường THCS Liên Hoà. ? H×nh thøc ng«n ng÷ næi H: đối thoại bËt ë ®©y lµ g×? ? Theo em những lời đối - §ª vì råi!... tho¹i nµo lµ næi bËt nhÊt, qua Q: §ª vì råi, thêi «ng c¾t cæ đó nó làm cho tính cách của chúng mày, thời ông bỏ tù quan phô mÉu ®­îc béclé? chóng mµy! cã biÕt kh«ng? Khi ch¬i bµi: ï! Th«ng t«m, chi chi n¶y!...§iÕu, mµy! ? Hình ảnh tương phản trong ®o¹n truyÖn nµy lµ g×? ? Cách dùng ngôn ngữ đối thoại và tương phản ở đây có t¸c dông g×?. H: người nhà quê, mình mẩy lÊm l¸p, ¸o quÇn ­ít ®Çm, tÊt tả ....>< Quan lớn đỏ mặt tía tai quay ra qu¸t r»ng: “ §Ò vì råi...thêi «ng c¾t cæ chóng mµy”. H: theo dâi ®o¹n v¨n cuèi cña v¨n b¶n:. -> Toá caùo boïn quan laïi có quyền lực nhưng thờ ơ vô trách nhiệm.. 3.3. Cảnh vỡ đê:. ? Trong khi quan th¾ng bµi H: đê vỡ. thì ngoài kia đê ntn? ? Trong đình quan ntn và H: Quan vui tột độ còn dân khổ ngoài đê dân ntn? tét cïng. - Khắp nơi, nước tràn lênh láng, ? Tác giả miêu tả cảnh đê vỡ xo¸y thµnh vùc s©u,nhµ cöa tr«i ntn? KÕt hîp víi miªu t¶ lµ b¨ng.... ng«n ng÷ biÓu c¶m nµo? - ....t×nh c¶nh th¶m sÇu kÓ sao cho xiÕt! ? T¸c dông cña c¸ch dïng  Ng«n ng÷ miªu t¶ + biÓu ng«n ng÷ nµy? cảm  gợi tả cảnh tượng lụt do đê vỡ và lòng thương cảm của t¸c gi¶ ? §o¹n truyÖn nµy thÓ hiÖn - Theå hieän nieàm caûm thöông của tác giả trước cuộc sống t×nh c¶m g× cña t¸c gi¶? lầm than cơ cực của nông dân do thiên tai và thái độ vô traùch nhieäm cuûa boïn caàm quyền đưa đến.. N¨m häc: 2010-2011. Gi¸o ¸n: Ng÷ V¨n 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> GV:NguyÔn ThÞ Thu Loan ? Ý nghĩa của văn bản?. Trường THCS Liên Hoà. Phê phán tố cáo thói bàn quan 4.Tổng kết. vô trách nhiệm, vô lương tâm 4.1 Nội dung. đến mức góp phần gay ra nạn lớn cho nhân dân của viên quan phụ mẫu đại diện cho nhà cầm quyền thời Pháp thuộc; đồng cảm xót xa với tình cảnh thê tham của nhân dân lao động do thiên tai và thái độ vô trách nhiệm của kẻ cầm quyền gây nên. 4.2 Nghệ thuật.. ? Nêu những nét đặc sắc về - Xây dựng tình huống tương NT cña v¨n b¶n? phản- tăng cấp và kết thúc bất ngờ, ngôn ngữ đối thoại ngắn gọn rất sinh động. Lựa chọn ngôi kể khách quan. Lụa chọn ngôn ngữ kể tả, khắc họa chận dung nhân vật sinh động. H: 2 H: đọc to, rõ mục ghi nhí SGK. BT2: T/C cuûa quan phuû: Haùch dịch rất thản nhiên với việc đê vỡ nhưng cũng rất chăm G: Hướng dẫn H làm bài tập 1 chú tới ván bài. t¹i líp vµ bµi tËp 2 vÒ nhµ/ -> Ngôn ngữ là hành động -> boäc loä t/c. 4.3 Ghi nhớ: ( sgk trang 83) C. Luyeän taäp: BT1: T/C những hình thức ngôn ngữ có trong bảng trang 83 sgk đều có ở tác phẩm. Sống cheát maëc bay. 4.4 Cñng cè kiÕn thøc. G: hÖ thèng l¹i néi dung kiÕn thøc c¶ hai tiÕt häc ? Quan phụ mẫu là người ntn? Em có nhận xét gì về thái độ của tác giả trong tác phÈm nµy? 4.5.Hướng dẫn về nhà và chuẩn bị bài mới. - Häc kÜ néi dung bµi häc, lµm bµi tËp 2 phÇn luyÖn tËp. - ChuÈn bÞ kÜ bµi: “ C¸ch lµm bµi v¨n lËp luËn gi¶i thÝch”. 5.Rót kinh nghiÖm. .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................... N¨m häc: 2010-2011. Gi¸o ¸n: Ng÷ V¨n 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span>