Bài soạn Ngữ văn 7 tiết 107: Cách làm bài văn lập luận giải thích

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THCS TT Ba Tơ. Giáo án Ngữ Văn 7. Ngày soạn : / / 200 Ngày dạy : / / 200. Tiết : 107 CÁCH LÀM BÀI VĂN LẬP LUẬN GIẢI THÍCH A. Mục tiêu yêu cầu : Giúp học sinh : - Nắm được cách thức cụ thể trong việc làm một bài văn lập luận giải thích . - Biết được những điều cần lưu ý và những lỗi cần tránh trong lúc làm bài . - Có ý thức học tập, yêu thích bộ môn . B. Đồ dùng dạy học : - Gv : Giáo án , Sgk … - Hs : Bài cũ + Bài mới … C. Phương pháp dạy học : - Vấn đáp - Giảng giải . D. Tiến trình lên lớp : I. Ổn định tổ chức : (1’) II. Kiểm tra bài cũ : (4’)  Thế nào là lập luận giải thích ? Mục đích ? Phương pháp giải thích ? Yêu cầu bài văn giải thích như thế nào ? III. Bài mới : 1) Giới thiệu bài : (1’) 2) Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy - học : t 20’. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Hoạt động 1: Hướng dẫn hs tìm hiểu các bước làm bài văn lập luận giải thích : -Yêu cầu hs đọc đề văn . - Hs đọc - Yêu cầu hs thảo luận trả - Đại diện hs trả lời, các lời các câu hỏi : hs khác nhận xét, bổ sung  Khi làm một bài văn ta cần thực hiện đầy đủ những bước nào ?  Đề bài đặt ra yêu cầu gì ? + Đề yêu cầu giải thích một câu tục ngữ  Người ta làm bài cần có + Cần , đây là nghĩa đen giải thích tại sao đi một của câu tục ngữ . ngày đàng học một sàng khôn? Vì sao ?  Có phải ta chỉ giải thích + Không, cần giải thích nghĩa đen không? Cần giải nghĩa bóng . thích nghĩa gì nữa?  Làm thế nào để tìm được + Hỏi người hiểu biết hơn, ý nghĩa chính xác và đầy đủ đọc sách báo, tra từ điển, của câu tục ngữ ? tự mình suy nghĩ thấu đáo thêm ,..... Nội dung I. Các bước làm bài văn lập luận giải thích Đề bài : Nhân dân ta có câu tục ngữ “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn” . Hãy giải thích câu tục ngữ đó . 1) Tìm hiểu đề và tìm ý: - Với tục ngữ có : + Nghĩa đen. + Nghĩa bóng - Tra từ điển, đọc sách báo .... để hiểu các nghĩa.. Trang 342 Giáo viên soạn : Huỳnh Thị Quỳnh Nga Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THCS TT Ba Tơ. Giáo án Ngữ Văn 7.  Theo từ điển, nghĩa của + Đi đây, đi đó thì mở câu tục ngữ này là gì ? rộng tầm hiểu biết, khôn ngoan, từng trải.  Giải thích như thế có đầy + Đúng nhưng còn vắn tắt đủ chưa? chưa đáp ứng được yêu cầu hiểu rõ, hiểu sâu .  Vậy bài văn cần đòi hỏi + Cần giải thích sâu hơn, giải thích như thế nào ? nhiều mặt . Quan hệ nghĩa đen, nghĩa bóng, từ nội dung lời khuyên hướng đến khát vọng của người dân .  Có phải ta chỉ bó hẹp + Không, Liên hệ những giải thích câu tục ngữ này câu ca dao tục ngữ có nội không ? Cần liên hệ như thế dung tương tự . Vd: (1) Làm trai ..... nào ? (2) Đi cho biết .... (3) Ếch ngồi đáy giếng ...  Bài văn giải thích có nên + Có 3 phần, mỗi phần có gồm 3 phần chính giống một nhiệm vụ riêng . như bài văn lập luận chứng minh không? Vì sao?  Phần mở bài trong bài + Giới thiệu câu tục ngữ văn lập luận giải thích cần (là kinh nghiệm là khát phải đạt yêu cầu gì? vọng), trích dẫn câu tục Gv: Phần mở bài phải mang ngữ . định hướng giải thích, phải gợi nhu cầu giải thích.  Phần thân bài trong bài + Phát triển vấn đề cần văn lập luận giải thích phải giải thích (trình bày nội làm nhiệm vụ gì ? dung giải thích)  Để làm cho ý nghĩa của + Nghĩa đen : Đi một câu tục ngữ trên trở nên dễ ngày đàng nghĩa là gì ? hiểu nên sắp xếp các ý đã Một sàng khôn nghĩa là tìm được như thế nào ? gì? + Nghĩa bóng : Kinh nghiệm về nhận thức (Đi nhiều hiểu lắm, phải mở rộng tầm hiểu biết) + Nghĩa sâu : Liên hệ với một số câu tục ngữ, so sánh để rút ra đây là chân lý và đây còn là khát vọng.  Phần kết bài trong bài + Giá trị câu tục ngữ đối văn lập luận giải thích làm với hôm nay . nhiệm vụ gì ?. - Mở rộng giải thích : Quan hệ nghĩa đen với nghĩa bóng, từ nội dung lời khuyên hướng đến khát vọng của người dân. - Liên hệ những câu ca dao tục ngữ có nội dung tương tự .. 2) Lập dàn bài : a) MB : - Giới thiệu câu tục ngữ : là kinh nghiệm, là khát vọng . - Trích dẫn câu tục ngữ. b) Thân bài : Phát triển vấn đề cần giải thích : - Đi một ngày đàng nghĩa là gì ? - Một sàng khôn nghĩa là gì? - Nghĩa bóng : Kinh nghiệm về nhận thức - Đi nhiều hiểu lắm, phải mở rộng tầm hiểu biết - Nghĩa sâu : Liên hệ với một số câu tục ngữ, so sánh để rút ra đây là chân lý và đây còn là khát vọng. c) Kết bài : - Giá trị câu tục ngữ đối với thời đại ngày nay . Trang 343. Giáo viên soạn : Huỳnh Thị Quỳnh Nga Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THCS TT Ba Tơ. - Yêu cầu 3 hs đọc đoạn văn mở bài . - Gv : Mở bài không chỉ giới thiệu câu tục ngữ mà còn phải nói được nội dung sâu sắc mà mình muốn giải thích .  Các đoạn văn của phần mở bài có đáp ứng yêu cầu của đề bài lập luận giải thích không ? Vì sao ?  Có những cách mở bài nào ?. - Yêu cầu hs đọc các đoạn văn của phần thân bài . - Yêu cầu hs thảo luận trả lời các câu hỏi sau :  Phần thân bài có những đoạn nào ?. Giáo án Ngữ Văn 7. + Đọc. 3) Viết đoạn văn : a) Mở bài : Có 3 cách - Đại diện hs trả lời, các - Trực tiếp - Đối lập hoàn cảnh hs khác nhận xét, bổ sung hạn hẹp của người nông dân xưa với khát vọng mở rộng tri thức . + Có - Từ chung tới riêng: có nhiều câu tục ngữ ca dao cùng đề tài, đây là câu thấm thía nhất . + Có 3 cách : - Trực tiếp - Đối lập hoàn cảnh hạn hẹp của người nông dân xưa với khát vọng mở rộng tri thức . - Từ chung tới riêng: có nhiều câu tục ngữ ca dao cùng đề tài, đây là câu thấm thía nhất . b) Thân bài : - Hs đọc Nên có 3 đoạn : - Đoạn nghĩa đen - Đại diện hs trả lời, các - Đoạn nghĩa bóng hs khác nhận xét, bổ sung - Đoạn nghĩa sâu + Đoạn nghĩa đen + Đoạn nghĩa bóng + Đoạn nghĩa sâu + Có từ liên kết : “Thật * Cần có từ ngữ liên kết vậy”, đúng như vậy ....” : “Thật vậy”, “đúng như vậy ....” + Là một kinh nghiệm, giải thích các yếu tố. + Giải thích trước sau ..  Làm thế nào để đoạn đầu của phần thân bài liên kết với phần mở bài ?  Nên viết đoạn giải thích nghĩa đen như thế nào?  Giải thích phải theo thứ tự nào ?  Nên viết đoạn giải thích + Đó là quy luật, những nghĩa bóng như thế nào ? cuộc tham quan “khôn” ra nhiều .  Đoạn nghĩa sâu viết như + Là khát vọng Khích lệ, ước vọng thầm thế nào ? Gv: Nếu sử dụng cách mở kín . bài khác thì phần thân bài cũng phải viết phù hợp với phần mở bài để bài văn thành một thể thống nhất . - Yêu cầu hs đọc phần kết bài . - Yêu cầu hs thảo luận trả. Trang 344 Giáo viên soạn : Huỳnh Thị Quỳnh Nga Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THCS TT Ba Tơ. 5’ 10’. Giáo án Ngữ Văn 7. lời các câu hỏi sau :  Kết bài ấy đã cho thấy rõ + Làm rõ vấn đề cần giải là vấn đề đã được giải thích thích . xong chưa ?  Có phải đối với mỗi đề + Có nhiều cách kết bài . văn chỉ có một cách kết bài duy nhất hay không ?  Bước cuối cùng là gì ? + Đọc lại và sửa chữa Hoạt động 2 : Hướng dẫn hs tổng kết - Gv yêu cầu hs đọc phần - Hs đọc ghi nhớ sgk . Hoạt động 3 : Hướng dẫn hs luyện tập - Gv yêu cầu hs viết đoạn - Hs tiến hành viết kết. - Yêu cầu một vài em đọc - Đại diện hs đọc, các hs và nhận xét khác nhận xét, bổ sung. - Gv nhận xét - Hs rút ra kết luận.. c) Kết bài : - Làm rõ vấn đề cần giải thích. 4) Đọc lại và sửa chữa. II. Tổng kết . (Ghi nhớ sgk tr 86 ) III. Luyện tập (Bài viết của hs). 3) Củng cố : (2’) - Gv nhấn mạnh lại các bước làm một bài văn lập luận giải thích . 4) Đánh giá tiết học : (1’) Gv nhận xét, tiết học . 5) Dặn dò : (1’) - Học bài - Chuẩn bị phần chuẩn bị ở nhà “Luyện tập lập luận giải thích” IV. Rút kinh nghiệm , bổ sung :. Trang 345 Giáo viên soạn : Huỳnh Thị Quỳnh Nga Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>