Giáo án Ngữ văn 7 - Năm học 2012 - 2013 - Tuần 11

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------Tiết 41. Ngày 21-10-2012 BÀI CA NHÀ TRANH BỊ GIÓ THU PHÁ (Đỗ Phủ). A.MỤC TIÊU: - Hiểu được hiện thực và giá trị nhân đạo của tác giả. - Thấy được đặc điểm bút pháp hiện thực của nhà thơ Đỗ Phủ được thể hiện qua bài thơ. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG. 1. Kiến thức: - Sơ giản về tác giả Đỗ Phủ. - Giá trị hiện thực phản ánh chân thực cuộc sống con người. - Giá trị nhân đạo: thể hiện hoài bão cao cả và sâu sắc của Đỗ Phủ, nhà thơ của những người nghèo khổ, bất hạnh. - Vài trò, ý nghĩa của yếu tố miêu tả và tự sự trong thơ trữ tình; đặc điểm bút pháp hiện thực của nhà thơ trong bài thơ. 2. Kỹ năng: - Đọc – hiểu văn bản nước ngoài qua bản dịch tiếng Việt. - Rèn kĩ năng đọc – hiểu, phân tích bài thơ qua bản dịch tiếng Việt 3. Thái độ: - Bồi dưỡng tình yêu quê hương. B.CHUẨN BỊ: GV –HS soạn bài Chân dung nhà thơ C.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: 3. Bài mới: Hoạt động 1: giới thiệu bài: Lí Bạch, Đỗ Phủ, Bạch Cư Dị là 3 nhà thơ lớn nhất của Trung Hoa đời Đường. Nếu Lí Bạch là nhà thơ lãng mạn vĩ đại, là “Tiên thi” thì Đỗ Phủ là nhà thơ hiện thực vĩ đại, là “Thi sử thi thánh “ (ông thánh làm thơ ). Cuộc đời của ông long đong khốn khổ, chết vì nghèo đói, bệnh tật. Ông đã để lại cho đời gần 1500 bài thơ trầm uất, buồn đau, nuốt tiếng khóc nhưng lại sáng ngời lên tinh thần nhân ái bao la. Bài ca nhà tranh bị gió thu phá là 1 bài thơ như thế. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH. KIẾN THỨC. Hoạt động 2:Giới thiệu chung I. Giới thiệu chung HS đọc chú thích sgk. 1. Tác giả: Đỗ Phủ (712 - 770), là Nêu hiểu biết về tác giả? nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời 10-755 ông được bổ chức Hữu vệ suất phủ trụ Đường. tào tham quân( quản lí kho vũ khí). 11-755 Ông được coi là thi thánh. An Lộc Sơn dấy binh làm phản. 6-756 Vua Thơ ông thể hiện tinh thần nhân đạo Đường chạy vào đất Thục, ông đi tìm triều cao cả. đình nhưng bị quân An Lộc Sơn bắt giam ở Trường An. Ông đã trốn được và tìm đến yết kiến vua Đường Túc Tông được vua Đường 33 ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------phong làm tả thập di ( gián quan).Năm 759 để tránh hoạ loạn An Lộc Sơn, và không được vua tin dùng ông đã từ quan đưa gia đình về sống ở thành Đô, thủ phủ tỉnh Tứ Xuyên.Năm 960 ông được bạn bè giúp đỡ dựng một ngôi nhà tranh bên khe Cán Hoa Ở Thành Đô.Năm 768 ông định về quê nhưng vì quá nghèo khổ và bệnh tật nên cứ lưu lạc mãi đến Hồ Bắc.Năm 770 ông bệnh nặng qua đời trên một con thuyền rách nát trên sông Tương. Ông để lại 1459 bài thơ. Thơ ông thể hiện khí phách trầm hùng , phản ánh một cách sinh động sâu sắc hiện thực xã hội trước và sau loạn An Lộc Sơn. Thơ ông 2. Tác phẩm: - Năm 760 được bạn bè dựng cho được gọi là thi sử. Hoàn cảnh ra đời bài thơ? Chỉ ra thể thơ, ngôi nhà tranh bên cạnh khe Cán Hoa cách nhận biết? phía tây thành đô, Nhà vừa dựng xong được mấy tháng bị gió thu phá nát. - Thể thơ: Thơ tự do cổ thể (ra đời trước đời Đường: vần, nhịp, câu, chữ đều khá tự do, phóng khoáng). Nêu yêu cầu đọc: Giọng vừa kể vừa tả bộc lộ 3. Đọc - tìm hiểu chú thích cảm xúc buồn bã, bất lực, cay đắng của nhà thơ. Chú ý ngắt nhịp, đọc diễn cảm. HS đọc Gọi 1 HS đọc các chú thích từ khó. Bài thơ chia thành mấy phần, mấy đoạn? Ý 4. Bố cục: 2 phần - 18 câu đầu: Nỗi khổ, nghèo và lời của từng phần, từng đoạn than thở vì mái nhà tranh bị gió thu phá nát. + Đ1: Kể - tả về việc gió thu thổi bay mái nhà tranh. + Đ2: Trẻ con cướp tranh, nhà thơ bất lực, ấm ức. + Đ3: Đêm mưa, rét, nhà dột, nằm suốt đêm không ngủ. - 5 câu cuối: + Đ4: Mơ ước của nhà thơ. II. Tìm hiểu văn bản: Hoạt động 3 Tìm hiểu văn bản: ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net. 34.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------Gọi Hs đọc khổ thơ đầu Nêu phương thức biểu đạt của khổ 1? Miêu tả để biểu cảm 1. Cảnh nhà bị gió thu phá Khổ thơ miêu tả cảnh gì ? - Tháng tám, thu cao, gió thét già Nhà Đỗ Phủ bị phá trong hoàn cảnh thời tiết như thế nào ? - Gió bão thét gào của mưa thu. Mưa dai dẳng Cuộn mất ba lớp tranh nhà ta. và kéo dài, thêm thời tiết lạnh Hình ảnh nhà bị phá được miêu tả tập trung ở chi tiết nào ? - Gió gào thét cuộn mất ba lớp tranh Tranh bay sang sông rải khắp bờ, Những mảnh tranh bị gió cuốn bay được Mảnh cao treo tót ngọn rừng xa, Mảnh thấp bay lộn vào mương sa. miêu tả cụ thể trong những câu thơ nào ? Miêu tả cụ thể những tấm tranh bị tốc để cho thấy sự sốt ruột, tiếc , xót xa của nhà thơ khiến ông dõi theo từng tấm tranh bị cuốn đi một cách hốt hoảng. => Hình ảnh miêu tả - gợi 1 cảnh Hình ảnh những mảnh tranh bị gió cuốn bay tượng tan tác, tiêu điều. đi như thế gợi lên 1 cảnh tượng như thế nào ? Một căn nhà không chống chọi nổi với gió thu, thì đó là 1 căn nhà như thế nào? Chủ nhân là người giàu hay nghèo ? - nhà đơn sơ, không chắc chắn - chủ nhà là người nghèo khó. Em hãy hình dung tâm trạng của chủ nhân => Bất ngờ, tiếc nuối xót xa. ngôi nhà đang bị phá lúc này ? Liên hệ gia đình Đỗ Phủ mới được bạn bè người thân giúp dựng ngôi nhà tranh. Em có tình cảm gì trước hoàn cảnh của nhà thơ? Khổ 2: Cảnh trẻ con cướp giật - Xót xa, thương cảm,... tranh. - HS đọc khổ thơ thứ hai. - Tự sự kết hợp với biểu cảm. Phương thức biểu đạt ở khổ 2? Nỡ nhè trước mặt xô cướp giật, Cảnh trẻ con cướp giật tranh được miêu tả Cắp tranh đi tuốt vào luỹ tre. qua câu thơ nào ? => Cảnh cướp giật trước mắt chủ nhà Trong mưa gió, trẻ con tranh nhau cướp giật từng mảnh tranh ngay trước mặt chủ nhà. Vì chúng khinh ta già không sức=> câu thơ đau đớn đến nghẹn ngào, nhà thơ đành nhẫn nhin trước đám trẻ Bọn trẻ có đáng trách không? Vì sao? ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net. 35.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------Không. Vì XHTQ lúc này bị mục nát- trẻ đói khát, chết rét, thất học tràn lan,=> cuộc sống cùng cực làm thay đổi tính cách của tre => Gợi cuộc sống khốn khổ, đáng thơ.=> khắp đất nước trung Quốc thời bấy thương. Môi khô miệng cháy gào chẳng được, giờ li loạn cảnh tượng này gợi cho ta thấy cuộc sống XH Quay về, chống gậy lòng ấm ức ! thời Đỗ Phủ như thế nào ? Nhà bị bão làm đổ, tranh bị bọn trẻ cướp giật nhà thơ đã làm gì? ? Ở đây nhà thơ có căm hận lũ trẻ không? Ông không hề căm hận lũ trẻ , ông kể lại như thế để nói lên cảnh sống của người dân Trung Quốc khốn cùng.Nếu nhà thơ không khốn cùng thì đâu tiếc mấy tấm tranh xơ xác, lũ trẻ không khốn cùng thì chúng cũng không lao vào cuồng phong giật mất tấm tranh nát của Hình ảnh Già yếu, tội nghiệp, đáng một ông già. Đây là nét phác cho đoạn kết, thương. c.Khổ 3: Cảnh nhà thơ ướt lạnh một khát vọng cao cả trong đêm Em hãy hinh dung tác giả là người thế nào Miêu tả kết hợp biểu cảm. - Giây lát, gió lặng, mây tối mực, Gọi HS đọc khổ thơ thứ 3 Trời thu mịt mịt đêm đen đặc. Nêu phương thức biểu đạt khổ 3 => Gợi 1 không gian lạnh lẽo bị bóng Khổ thơ miêu tả cảnh gì ? Thiên nhiên trong đêm mưa thu miêu tả như tối dày đặc bao phủ. thế nào?Nhận xét không gian này?Không => Liên tưởng tới 1 XH đen tối, bế gian này ta liến tưởng đến một xã hội như thế tắc, đói khổ. nào? Cảnh trời đất tối sầm vừa nhuốm màu tâm trạng thảm sầu của con người, như dự báo tai hoạ sắp ập đến ? Câu thơ tiếp tục miêu tả nỗi khổ gì của tác giả? - Mưa thu dầm dề, kéo dài suốt đêm, kéo theo cái lạnh lại càng thêm lạnh, nhà thì dột khắp chẳng khác chi ở ngoài trời.,Tấm chăn cũ bở bục bị con nằm dạp rách nát không còn giữ được hơi ấm, Cảnh tượng này cho thấy cuộc sống của gia đình Đỗ Phủ như thế nào ?. Mền vải lâu năm lạnh tựa sắt, Con nằm xấu nết đạp lót nát Đầu giường nhà dột chẳng chừa đâu. => Gia đình nghèo khổ, túng bấn, không có lối thoát. -. Từ trải cơn loạn ít ngủ nghê Đêm dài ướt át sao cho chót ? ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net. 36.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------- GV nói về sự biến An Lộc Sơn. Trước hoàn cảnh đó nhà ông còn có nỗi khổ nào? Mãi chưa sáng, mãi không tạnh, ông trằn trọc suốt đêm trong mệt, đói, thương con , thương mình, thương cho nỗi thống khổ của cả xã hội Trung Quốc, tác giả mong sao cho xã hội thay đổi.Nỗi thống khổ của ông đã nhân lên gấp bội,=> nỗi đau thời thế. Câu hỏi tu từ vừa giãi bày nỗi đắng Hai câu thơ này có sử dụng biện pháp NT gì ? cay của nhà thơ, vừa ngầm lên án giai Sử dụng câu hỏi tu từ có tác dụng gì ? cấp thống trị hèn kém để xảy ra nạn binh đao khiến nhân dân đói khổ lầm than=> Nỗi đau thời thế. 2. Khổ 4: Ước nguyện của nhà thơ. HS đọc khổ 4 Biểu cảm trực tiếp. Khổ 4 nói lên điều gì? “Ước được nhà rộng muôn nghìn khổ 4 dung phương thức biểu đạt nào? gian, Nhà thơ có ước nguyện gì ? Che khắp thiên hạ kẻ sĩ nghèo” Ước nhà to vững chắc để làm gì ? Vì sao Đỗ Phủ lại ước nhà cho kẻ sĩ nghèo => Ước mo cao cả chan chứa lòng vị tha và tấm lòng nhân đạo ngoài thiên hạ ? - Vì họ là những người có tài, có đức nhưng phải chịu nghèo khổ Từ ước mơ đó cho ta thấy tác giả là người => XH đói nghèo, khổ cực, không có sự công bằng. như thế nào Từ ước vọng của nhà thơ, ta nhận thấy thực Than ôi! Bao giờ nhà ấy sừng sững trạng của cuộc sống XH thời đó như thế nào ? dựng trước mắt Câu thơ nào cực tả ước vọng của nhà thơ ? Riêng lều ta nát, chịu chết rét cũng được! Em có nhận xét gì về ước vọng đó ? - Ước vọng đẹp đẽ, cao cả. Nhà mình dột => Sẵn sàng xả thân, hi sinh vì hạnh nát,xiêu vẹo thế nhưng ông không nghĩ tới phúc chung. cho riêng mình mà nghĩ đến ngôi nhà chung Đặt nỗi khổ của người khác lên trên to, cao, lớn, rộng rãi... dành cho muôn nghìn nỗi khổ của mình => Phê phán thực trạng XH bế tắc, dân đói khổ. bất công. Tác giả khắc hoạ nỗi thống khổ nhằm có ý GHI NHỚ: SGK nghĩ gì * Nghệ thuật: - Bút pháp hiện thực, tái hiện lại Nêu nội dung và nghệ thuật của bài thơ? những chi tiết, các sự kiện, sự việc HS trả lời rút ra ghi nhớ nối tiếp nhau, từ đó khắc họa bức 37 ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------Hoạt động 4: luyện tập tranh về cảnh ngộ những người Giải thích tại sao văn bản này lại có nghèo khổ - Sử dụng kết hợp các yếu tố tự sự, tên là bài ca nhà tranh bị gió thu phá? Bài ca: Vì đây là bài thơ, là tiếng lòng cao đẹp miêu tả và biểu cảm của tác giả muốn cất cao tiếng hát về con * Ý nghĩa văn bản: người, khích lệ con người vượt lên mọi nỗi Lòng nhân ái vẫn tồn tại ngay cả khi đau khổ của cuộc đời hiện tại để hướng tới 1 con người phải sống trong hoàn cảnh tương lai tươi sáng. Đỗ Phủ đích thực là nhà ngheo khổ cùng cực thơ hiện thực mang tâm hồn lãng mạn cao quí, xứng đáng được người đời tôn là bậc “Thi thánh”. D.CỦNG CỐ- DẶN DÒ: - Học thuộc lòng bài thơ - Trình bày cảm nghĩ về tấm lòng của nhà thơ trước những người nghèo khổ - Hướng dẫn bài kiểm tra Văn + Đọc thuộc lòng các bài thơ đã học + Nắm vững tác giả, thể loại, nội dung nghệ thuật. *********************************** Ngày 23-10-2012 Tiết 42. KIỂM TRA VĂN. A.MỤC TIÊU: Giúp HS: 1. Về kiến thức: - Biết vận dụng nội dung kiến thức đã học về các tác phẩm trữ tình phần văn học dân gian và trung đại để làm được bài kiểm tra theo yêu cầu của đề. - Biết vận dụng các vấn đề về nội dung và tư tưởng của các tác phẩm đã học 2. Về kỹ năng: - Vận dụng kiến thức đã học để làm bài kiểm tra - Có kỹ năng tổng hợp, phân tích, đánh giá 3. Thái độ: - Có thái độ học tập nghiêm túc trong thi cử B.CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Xây dựng ma trận đề - Ra đề - Đáp án - Thang điểm. 2. Học sinh: - Ôn tập theo hướng dẫn của GV - chuẩn bị kiểm tra ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net. 38.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------C.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1.Ổn định:1p 2.GV nêu yêu cầu của tiết kiểm tra: Đọc kĩ đề không sử dụng tài liệu. 3.GV phát đề cho HS. Đề ra: a.Xác định hình thức kiểm tra. Đề kiểm tra tự luận. b.Thiết lập ma trận. MỨC ĐỘ NHẬN THÔNG VẬN DỤNG ĐIỂM NỘI DUNG THẤP CAO BIẾT HIỂU Qua đèo NgangCâu 1: 3đ 3đ Bạn đến chơi nhà Ca dao- Dân ca Câu 2 ý 1 Câu 2 ý 2,3: 2đ :0.5 đ 1.5 đ Bánh trôi nước Câu 3: 2 đ 2đ Xa ngắm thác núi Câu 3: 3 đ 3đ lư Tổng 0.5 đ 6.5 đ 3đ 10đ c.Biên soạn câu hỏi. Đề số 1 Câu 1: (3đ) Có bạn cho rằng: “ta với ta” trong hai bài thơ “ Qua đèo Ngang” và “Bạn đến chơi nhà” hoàn toàn chẳng khác gì nhau. Em có tán thành ý kiến đó không ? Vì sao Câu 2. (2điểm) Chép thuộc lòng bài ca dao số 1 về tình cảm gia đình. Bài ca dao là lời của ai, nói với ai? Muốn diễn tả tình cảm gì? Câu 3. (2 điểm) Nêu nghĩa tượng trưng của bài thơ Bánh trôi nước (Hồ Xuân Hương) Câu 3. (3 điểm) Hãy tóm tắt vài nét nổi bật về nghệ thuật và nêu ý nghĩa của bài thơ Xa ngắm thác núi Lư (Vọng Lư sơn bộc bố). Đề số 2: Thiết lập ma trận. MỨC ĐỘ NHẬN THÔNG VẬN DỤNG ĐIỂM NỘI DUNG THẤP CAO BIẾT HIỂU Ca dao- Dân ca Câu 1 ý 1 Câu 1 ý 2,3: 2đ 0.5 đ 1.5 đ Qua đèo NgangCâu 1: 3đ 3đ Bạn đến chơi nhà Sông núi nước Nam Câu 3 ý 1 Câu 3 ý 2 3đ 1.5 đ 1.5 đ Cổng trường mở ra Câu 4: 2 đ 2đ Tổng 0.5 đ 5đ 1.5 đ 3đ 10 c.Biên soạn câu hỏi. 39 ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------Đề số 2 Câu 1: (2đ) Chép những câu ca dao – dân ca mà em nhớ bắt đầu bằng chữ “thân em”. Câu ca nào làm em xúc động nhất ? Vì sao ? Câu 2: (3đ) Có bạn cho rằng: “ta với ta” trong hai bài thơ “ Qua đèo Ngang” và “Bạn đến chơi nhà” hoàn toàn chẳng khác gì nhau. Em có tán thành ý kiến đó không ? Vì sao . Câu 3 (3đ) “Sông núi nước Nam” được coi là bản Tuyên ngôn Độc lập đầu tiên của nước ta.Vậy thế nào là một Tuyên ngôn Độc lập? Nội dung Tuyên ngôn Độc lập trong bài thơ là gì Câu 4 (2đ) Văn bản “Cổng trường mở ra” có phải người mẹ đang nói trực tiếp với con không? Theo em người mẹ đang tâm sự với ai? Cách viết này có tác dụng gì?. d.Hướng dẫn chấm.- biểu điểm. Đề số 1 Câu 1: ( 3đ) HS trình bày đươc các ý cơ bản sau: - Hai bài thơ đều kết thúc bằng cụm từ “ta với ta”, hai cụm từ giống nhau về hình thức, nhưng khác nhau về nội dung ý nghĩa biểu đạt. (0.5đ) - Giải thích được nội dun g ý nghĩa của hai cụ từ trong từng bài: ở bài“Bạn đến chơi nhà” có ý nghĩa chỉ hai người – chủ và khách – hai người bạn; ở bài “Qua đèo ngang” có ý nghĩa chỉ một nguời – chủ thể trữ tình của bài thơ. (0.5đ) - Nếu “Bạn đến chơi nhà” cụm từ này cho thấy sự thấu hiểu, cảm thông và gắn bó thân thiết giữa gai người mbạn tri kỷ, thì ở bài thơ “Qua đèo Ngang cụm từ này thể hiện sự cô đơn không thể xẻ chia của nhân vật trữ tình. (2đ) Câu 2: - HS chep đúng bài ca dao - Lời của người mẹ nói với con khi ru con. - Bài ca diễn tả công lao to lớn của cha mẹ đối với con cái và nhắc nhở con về bổn phận, trách nhiệm của con cái trước công lao ấy. Câu 3 Nghĩa tượng trưng của bài thơ Bánh trôi nước (Hồ Xuân Hương) Bài làm của HS đảm bảo các ý sau: Nói về phẩm chất, thân phận người phụ nữ trong xã hội cũ: - Hình thức: xinh đẹp, duyên dáng. - Thân phận: phụ thuộc, chìm nổi, bấp bênh giữa cuộc đời. - Phẩm chất: trong trắng, dù gặp cảnh ngộ gì vẫn giữ được son sắt, thủy chung, tình nghĩa. Câu 4 Bài làm của HS đảm bảo các ý sau: - Nghệ thuật: + Kết hợp tài tình giữa cái thực và cái ảo, thể hiện cảm giác kì dịu do hình ảnh thác nước gợi lên trong tâm hồn lãng mạng của Lí Bạch. + Sử dụng biện pháp so sánh phóng đại. + Liên tưởng, tưởng tượng, sáng tạo. + Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh. - Ý nghĩa bài thơ: Bài thơ khắc họa được vẻ đẹp kì vĩ, mạnh mẽ của thiên nhiên và tâm hồn phóng khoáng, bay bổng của nhà thơ Lí Bạch. ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net. 40.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------Đề số 2 Câu 1- Chép lại chính xác như SGK bài ca “ Thân em như trái bần trôi...” và một bài bất kỳ ngoài chương trình có chữ “thân em”. (1đ) - Nêu được cảm nhận ngắn gọn về nội dung và NT của một bài để thể hiện ấn tượng của mình. (1đ) Câu 2: ( 3đ) HS trình bày đươc các ý cơ bản sau: - Hai bài thơ đều kết thúc bằng cụm từ “ta với ta”, hai cụm từ giống nhau về hình thức, nhưng khác nhau về nội dung ý nghĩa biểu đạt. (0.5đ) - Giải thích được nội dun g ý nghĩa của hai cụ từ trong từng bài: ở bài“Bạn đến chơi nhà” có ý nghĩa chỉ hai người – chủ và khách – hai người bạn; ở bài “Qua đèo ngang” có ý nghĩa chỉ một nguời – chủ thể trữ tình của bài thơ. (0.5đ) - Nếu “Bạn đến chơi nhà” cụm từ này cho thấy sự thấu hiểu, cảm thông và gắn bó thân thiết giữa gai người mbạn tri kỷ, thì ở bài thơ “Qua đèo Ngang cụm từ này thể hiện sự cô đơn không thể xẻ chia của nhân vật trữ tình. (2đ) Câu 3 :Tuyên ngôn độc lập là lời tuyên bố về chủ quyền của đất nước và khẳng định không 1 thế lực nào xâm phạm(1 điểm) -Nội dung tuyên ngôn độc lập trong bài “Sông núi nước Nam” +Nước Nam là của người Nam. Điều đó đã được sách trời định sẵn (1 điểm) +Ke thù không được xâm phạm, nếu xâm phạm sẽ chuốc lấy thất bại (1 điểm) *Câu 4:Trong văn bản “Cổng trường mở ra” người mẹ không nói trực tiếp với con mà người mẹ đang nói với chính mình ->Làm nỗi bật tâm trạng, khắc họa tâm tư, tình cảm, nhu6ng4 điều sâu thẳm khó nói bằng lời (1 điểm) Về nhà soạn bài: Từ đồng âm. - Học bài và làm bài tập từ trái nghĩa,chuẩn bị bảng phụ. Tiết 43. ***************************************** Ngày 25-10-2012 TỪ ĐỒNG ÂM. A.MỤC TIÊU: - Nắm được khái niệm từ đồng âm. - Có ý thức lựa chọn từ đồng âm khi nói và viết. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG. 1. Kiến thức: - Khái niệm từ đồng âm. - Việc sử dụng từ đồng âm. 2. Kỹ năng: - Nhận biết từ đồng âm trong văn bản: phân biệt từ đồng âm với từ nhiều nghĩa. - Đặt câu phân biệt từ đồng âm. - Nhận biết hiện tượng chơi chữ bằng từ đồng âm. 3. Thái độ: - HS có ý thức thận trọng tránh gây nhầm lẫn hoặc khó hiểu do hiện tượng đồng âm. 41 ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------B.CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Soạn bài, nghiên cứu tài liệu tham khảo. 2. Học sinh - Đọc, tìm hiểu nội dung câu hỏi trong sgk C.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1. Ổn định lớp: Sĩ số 2. Kiểm tra bài cũ: - Thế nào là từ trái nghĩa ? Đặt câu có từ trái nghĩa ? - Từ trái nghĩa được dùng để làm gì ? Sử dụng từ trái nghĩa có tác dụng gì? Cho ví dụ minh hoạ ? 3. Bài mới. *1 Hoạt động 1: Giới thiệu bài ( 1 phút ) HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH. Hoạt động 2: Hình thành khái niệm (25 phút) - HS đọc vd trong sgk. Giải thích nghĩa của hai từ lồng ? Nó thuộc từ loại nào ?Vì sao em biết ?. KIẾN THỨC. I - Thế nào là từ đồng âm 1. Ví dụ: * Nhận xét - Lồng 1: Chỉ hđ chạy cất cao vó lên với sức mạnh đột ngột rất khó kìm giữ=> Động từ - Lồng 2: Chỉ đồ vật thường đan thưa bằng tre nứa để nhốt chim=> Danh từ => Giống về âm thanh và khác về nghĩa=> Từ đồng âm Kết luận: Từ đồng âm là từ giống nhau về âm thanh nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với nhau. Ví dụ : đường ( đi ) – đường ( ăn ) ( cái ) bàn – bàn ( luận ) * Ghi nhớ. Sgk. T 135. Hai từ lồng này giống nhau và khác nhau ở chỗ nào ? Thế nào là từ đồng âm ? GV lưu ý : Em hãy giải nghĩa từ chân trong các ví dụ trên : Bàn chân của bố bị đau. Chân bàn sắp gãy. Chân núi. - Bộ phận dưới cùng cơ thể người hay động vật, dùng để đi đứng. - Bộ phận dưới cùng của một số đồ dùng, có tác dụng đỡ cho các bộ phận khác. - Phần dưới cùng của một số vật, tiếp giáp và bám chặt với nền ? Từ chân trên có phải là hiện tượng đồng âm không ? Không phải là hiện tượng đồng âm=> Đây là từ nhiều nghĩa vì các nghĩa trên có một nét ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net. 42.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------chung « bộ phận dưới cùng » Nghĩa 1 là nghĩa gốc.Còn nghĩa 2,3 là nghĩa chuyển, dựa trên cơ sở của nghĩa gốc. Hoạt động 3: Sử dụng từ đồng âm. II - Sử dụng từ đồng âm. 1. Ví dụ: Nhờ đâu mà em phân biệt được nghĩa của - Dựa vào mối quan hệ giữa từ lồng các từ “lồng” trong 2 ví dụ trên ? với các từ khác ở trong câu - Tức là dựa vào ngữ cảnh. *Ví dụ: Đem cá về kho. Câu: “Đem cá về kho.” Nếu tách khỏi ngữ Từ kho có hai nghĩa. - Kho 1: Nơi tập trung cất giữ tài sản. cảnh có thể hiểu thành mấy nghĩa ? (Đem cá về kho của xí nghiệp. Đem cá cất vào kho.) - Kho 2: Hành động nấu kĩ thức ăn mặn. (Đem cá về kho tương. Mẹ tôi kho cá bằng nồi đất rất ngon.) Để tránh những hiện tượng hiểu lầm do từ Kết luận : Trong giao tiếp phải chú đồng âm gây ra, khi sử dụng từ đồng âm ý đấy đủ đến ngữ cảnh để tránh hiểu chúng ta cần chú ý gì ? sai nghĩa của từ hoặc dùng từ với nghĩa nước đôi do hiện tượng đồng âm. * Ghi nhớ. Sgk. T136 Hoạt động 4: Hướng dẫn luyện tập.(12 III - Luyện tập. 1. Bài 1 (136 ): phút) - Đọc đoạn dịch thơ Bài ca nhà tranh... Đáp án: -Tìm từ đồng âm với mỗi từ sau: Thu, cao, ba, - Thu: mùa thu, gió thu (chỉ thời tiếttranh, sang, nam, sức, nhè, tuốt, môi. nghĩa trong bài thơ ) + Thu: thu hoạch, thu hái (gặt hái, thu nhận) + Thu: thu ngân, thu quĩ (Thu tiền ) + Thu: thu nhận (tiếp thu và dung nạp) - Cao: thu cao (gió thu mạnh - nghĩa trong bài thơ) + Cao: cao cấp (bậc trên) + Cao: cao nguyên (nơi đất cao hơn đồng bằng) - Ba : số ba ( số ) ba mẹ - Sức : sức khỏe đồ trang sức 43 ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------- Tranh : tranh giành bức tranh. - Nhè : khóc nhè nhè chổ yếu mà đánh - Sang : sang giàu sang sông - Tuốt : tuốt lúa ăn tuốt hết cả - Nam : nam nhi miền Nam - Môi : môi son môi giới Tìm nghĩa khác nhau của danh từ cổ và giải 2. Bài 2 (136 ): Đáp án: thích mối liên quan giữa các nghĩa đó ? a - Các nghĩa khác nhau của DT cổ: - Cái cổ: phần giữa đầu và thân. - Cổ tay: Phần nối bàn tay với cánh Tìm từ đồng âm với danh từ cổ và cho biết tay. - Cổ áo : Phần trên nhất của chiếc áo nghĩa của từ đó ? - Cổ chai: Phần giữa miệng thân chai. Cổ 1 : Nghĩa gốc Các nghĩa còn lại là Nghĩa chuyển Đặt câu với mỗi cặp từ đồng âm sau (ở mỗi b - Các từ đồng âm với DT cổ: - Cổ kính: xưa cũ câu phải có cả 2 từ đồng âm) ? - Cổ động: cổ vũ, động viên - Cổ lỗ: cũ kĩ quá 3. Bài 3 (136 ): Đáp án: - Bàn (danh từ ) – bàn (động từ ): Chúng tôi bàn với nhau chuyển cái bàn đi chỗ khác. - Sâu (danh từ ) – sâu (động từ ): Những con sâu làm cho vỏ cây bị nứt sâu hơn. - Năm (danh từ ) – năm (số từ ): Có một năm anh Ba về quê năm lần. Tìm biện pháp được sử dụng trong bài tập 4 Bài 4/136 Biện pháp được sử dụng. Anh chàng lợi dụng từ đồng âm. Vạc đồng: dụng cụ nấu thức ăn bằng đồng( lớn ) Vạc đồng : một loài chim giống cò sống ở ngoài đồng. 44 ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------D.CỦNG CỐ- DẶN DÒ: Thế nào là từ đồng âm? Cho ví dụ? Khi sử dụng từ đồng âm cần chú ý gì? - Nắm được khái niệm từ đồng âm, lấy ví dụ, cách sử dụng từ đồng âm - Tìm một bài ca dao hoặc thơ, tục ngữ, câu đối.. có sử dụng từ đồng âm để chơi chữ và nêu giá trị mà các từ đồng âm đó mang lại cho văn bản. - Soạn bài: “ Các yếu tố tự sự miêu tả trong văn biểu cảm” **************************************** Ngày 27-10-2012 Tiết 44 CÁC YẾU TỐ TỰ SỰ, MIÊU TẢ TRONG VĂN BẢN BIỂU CẢM A.MỤC TIÊU: - Hiểu vai trò của các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản biểu cảm. - Biết vận dụng những kiến thức đã học về văn biểu cảm vào đọc – hiểu và tạo lập văn bản biểu cảm. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG. 1. Kiến thức: - Vai trò của các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản biểu cảm. - Sự kết hợp với các yếu tố biểu cảm, tự sự, miêu tả trong văn bản biểu cảm. 2. Kỹ năng: - Nhận ra tác dụng của các yếu tố miêu tả, tự sự trong văn bản biểu cảm. - Sử dụng kết hợp các yếu tố miêu tả, tự sự trong làm văn biểu cảm. 3. Thái độ: - HS có ý thức vận dụng, khai thác tốt nội dung các yếu tố trong viết văn và trong giao tiếp. B.CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Soạn bài, nghiên cứu tài liệu tham khảo. 2. Học sinh - Đọc, tìm hiểu nội dung câu hỏi trong sgk C.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1.Ổn định lớp: 2. Kiểm tra bài cũ: Thế nào là bố cục trong văn bản? Điều kiện khi sắp xếp bố cục là gì? Bố cục của văn bản có mấy phần ? Nêu rõ từng phần trong văn bản miêu tả và văn bản tự sự? 3.Bài mới: Hoạt động 1: Giới thiệu bài ( 1 phút ) Trong văn bản tự sự, yếu tố miêu tả và biểu cảm đóng vai trò quan trọng. Được sử dụng ở những mức độ khác nhau. Miêu tả và tự sự để khơi gợi về đối tượng biểu cảm và gửi gắm cảm xúc, chi phối cảm xúc, không nhằm mục đích kể, tả đầy đủ sự việc, phong cảnh. 45 ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH. Hoạt động 2: Phân tích mẫu - Hình thành khái niệm (20 phút) - HS đọc lại bài thơ “Bài ca nhà tranh bị gió thu phá” Hãy chỉ ra các yếu tố tự sự và miêu tả trong bài thơ, và nêu ý nghĩa của chúng đối với bài thơ ?. Nếu không có yếu tố tự sự miêu tả thì yếu tố biểu cảm có bộc lộ được không?. Gọi SH đọc đoạn văn - GV giải thích: Thúng câu: thuyền câu hình tròn, đan bằng tre sắn thuyền: thứ cây có nhựa và sơ, dùng sát vào thuyền nan để cho nước không thấm vào Em hãy chỉ ra các yếu tố miêu tả, tự sự và biểu cảm của tác giả trong đoạn văn ? Nếu không có yếu tố miêu tả và tự sự thì yếu tố biểu cảm có bộc lộ được hay không ? Nếu không có yếu tố tự sự, miêu tả thì yếu tố biểu cảm không bộc lộ được Đoạn văn trên miêu tả, tự sự trong niềm hồi tưởng. Hãy cho biết tình cảm đã chi phối tự sự và miêu tả như thế nào ?. KIẾN THỨC. I - Tự sự và miêu tả trong văn biểu cảm. 1. Bài ca nhà tranh bị gió thu phá: - Đoạn 1: 2 câu đầu: Tự sự; 3 câu sau: Miêu tả => Có vai trò tạo nên bối cảnh chung. - Đoạn 2: Tự sự kết hợp với biểu cảm (kể lại chuyện trẻ con cướp tranh, cảm thấy uất ức vì già yếu không làm gì được). - Đoạn 3: Sáu câu trên kết hợp kể, tả cảnh đêm dột lạnh không ngủ được; 2 câu cuối biểu cảm thân phận cam chịu. - Đoạn 4: Biểu cảm nêu lên tình cảm cao thượng, vị tha. = > Các yếu tố tự sự , miêu tả là phương tiện để tác giả bộc lộ cảm xúc, khát vọng lớn lao cao quí. Được sử dụng ở những mức độ khác nhau 2. Đoạn văn của Duy Khán: - Miêu tả: Bàn chân bố , ngón chân, gan bàn chân - Tự sự: Bố ngâm chân nước muối, bố đi sớm về khuya. - Biểu cảm: Thương cuộc đời vất vả, lam lũ của bố. - Niềm hồi tưởng đã chi phối việc miêu tả và tự sự. Miêu tả trong hồi tưởng, miêu tả góp phần khêu gợi cảm xúc cho người đọc. - Miêu tả và tự sự góp phần làm tăng thêm giá trị biểu cảm cho đoạn văn.. Muốn phát biểu cảm nghĩ, cảm xúc với đời ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net. 46.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------sống xq thì chúng ta làm như thế nào? - Muốn phát biểu suy nghĩ cảm xúc hãy dùng phương thức tự sự và miêu tả để gợi ra đối tượng biểu cảm và gửi gấm cảm xúc. - Tự sự và miêu tả nhằm khêu gợi cảm xúc,do cảm xúc chi phối chứ không nhằm mục đích kể chuyện miêu tả đầy đủ sự việc phong cảnh. Muốn biểu cảm thì ta phải làm gì ? Tự sự và miêu tả có vai trò gì trong bài văn biểu cảm ? * Ghi nhớ. *3 Hoạt động 3: Hướng dẫn luyện tập (20 Sgk. T 138 phút) - HS suy nghĩ viết bài II - Luyện tập. - Gọi 1 - 3 HS trình bày 1. Bài tập 1: - Cho các em khác nhận xét - GV nhận xét sửa chữa. - GV trình bày một cách kể cho HS tham khảo: Trời mưa, một cơn gió thu thổi mạnh cuộn mất ba lớp tranh trên mái nhà của Đỗ Phủ. Những mảnh tranh bay tung toé khắp nơi, mảnh thì treo trên ngọn cây xa, mảnh thì bay lộn vào mương sa. Thấy vậy, trẻ con xô đến cướp giật lấy tranh mang vào sau luỹ tre. Mặc cho nhà thơ kêu gào rát cổ, ông đành quay về, trong lòng đầy ấm ức, nhưng cũng lại thông cảm với bọn trẻ, chúng quá nghèo nên mới như thế. Trận gió lặng yên thì đêm buông xuống tối như mực, một đêm đen dày đặc nỗi buồn. Nhà thơ nằm xuống đắp cái mền vải cũ nát nên lạnh như cắt. Đã thế lũ con còn đạp nát cái lót. Đầu giường thì nhà giột, mưa nặng hạt đều đều không dứt. Nhà thơ không sao ngủ được vì mưa lạnh và lâu nay lại còn mất ngủ vì suy nghĩ sau cơn loạn li. Đến đây nhà thơ ước muốn có mái nhà rộng muôn ngàn gian để cho kẻ sĩ khắp thiên hạ có Bài2/138. + Miêu tả: cảnh chải tóc của người chỗ nương thân, chẳng sợ gì gió mưa nữa. mẹ ngày xưa,hình ảnh người mẹ. + Tự sự: chuyện đổi tóc rối lấy kẹo mầm ngày trước. 47 ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------+ Biểu cảm: lòng nhớ mẹ khôn nguôi. =>Được sử dụng ở những mức độ khác nhau D.CỦNG CỐ- DẶN DÒ: Muốn phát biểu suy nghĩ, cảm xúc đối với đời sống xung quanh thì người viết phải làm gì ? Yếu tố tự sự và miêu tả có vai trò gì trong văn biểu cảm ? - Nắm được các yếu tố miêu tả, tự sự trong văn bản biểu cảm được sử dụng với mức độ nào và vai trò của các yếu tố đó trong văn bản? - Trên cơ sở một văn bản có sử dụng yếu tố tự sự, viết lại thành bài văn biểu cảm. - Soạn bài “ Cảnh khuya, rằm tháng giêng” ********************************************** Ngày 01-11-2012 Tiết 45 CẢNH KHUYA. RẰM THÁNG GIÊNG (Hồ Chí Minh) A.MỤC TIÊU: - Hiểu được giá trị tư tưởng nghệ thuật đặc sắc của bài thơ Cảnh khuya và bài thơ chữ Hán Rằm tháng giêng (Nguyên tiêu) của chủ tịch Hồ Chí Minh. TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KĨ NĂNG. 1. Kiến thức: - Sơ giản về tác giả Hồ Chí Minh. - Tình yêu thiên nhiên gắn liền với tình cảm cách mạng của chủ tịch Hồ Chí Minh. - Tâm hồn chiến sĩ – nghệ sĩ vừa tài hoa tinh tế vừa ung dung, bình tĩnh, lạc quan. - Nghệ thuật tả cảnh, tả tình; ngôn ngữ và hình ảnh đặc sắc trong bài thơ. 2. Kỹ năng: - Đọc – hiểu tác phẩm thơ hiện đại viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật. - Phân tích để thấy được chiều sâu nội tâm của người chiến sĩ cách mạng và vẻ đẹp mới mẻ của những chất liệu cổ thi trong sáng tác của lãnh tụ Hồ Chí Minh - So sánh sự khác nhau giữa nguyên tác và văn bản dịch thơ Rằm tháng giêng 3. Thái độ: - Bồi dưỡng tình yêu quê hương, đất nước, tình yêu thiên nhiên. B.CHUẨN BỊ: 1. Giáo viên: - Soạn bài, nghiên cứu tài liệu tham khảo. 2. Học sinh - Đọc, tìm hiểu nội dung câu hỏi trong sgk C.HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC: 1.Ổn định lớp 2. Kiểm tra bài cũ: Đọc thuộc khổ cuối bài thơ "Bài ca nhà tranh...". Điều gì làm nên giá trị của bài thơ? Nêu ý nghĩa văn bản ? 48 ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------3.Bài mới: Hoạt động 1: Giới thiệu bài ( 1 phút ) Thời kì đầu của kháng chiến chống Pháp, ở chiến khu Việt Bắc, bận trăm công ngàn việc nhưng có khi giữa phút nghỉ ngơi trong đêm khuya thanh vắng, nơi rừng sâu núi thẳm, tình cờ bắt gặp một cảnh đẹp, văng vẳng một câu hát, dõi theo một mảnh trăng xa, Người lại làm thơ. Hai bài thơ mà cô sẽ giới thiệu với các em hôm nay ra đời trong trường hợp hiếm hoi như thế. HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH. KIẾN THỨC. Hoạt đôngh 1 : Giới thiệu chung Yêu cầu học sinh theo dõi chú thích sgk. Nêu hiểu biết về tác giả?. I. Giới thiệu chung 1. Tác giả: Hồ Chí Minh (1890 – 1969), là anh hùng giải phóng dân tộc, danh nhân văn hóa thế giới, nhà Hoàn cảnh ra đời bài thơ? Chỉ ra thể thơ, thơ lớn của Việt Nam. - Thơ ca chiếm vị trí đáng kể trong sự cách nhận biết? nghiệp văn học. Sáng tác với tâm hồn nghệ sĩ – chiến sĩ cao đẹp. 2. Tác phẩm: - Hai bài thơ trên ra đời trong thời kì đầu cuộc kháng chiến chống Pháp, tại chiến khu Việt Bắc (1947,1948). - Thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt. GV: Với bài "Cảnh khuya" nên phân tích theo Bản dịch bài Nguyên tiêu với thể thơ lục bát. bố cục như thế nào? HS: trả lời/GV chốt.Phân tích theo bố cục 2/2. Nhịp thơ : Bài 1 nhịp 3/4: 2/5 Bài 2 nhịp 4/3 HS: đọc hai câu đầu và nêu nội dung? II. Đọc- hiểu văn bản GV: Vẻ đẹp của núi rừng Việt Bắc được thể 1. Đọc – tìm hiểu từ khó hiện qua hình ảnh nào? Câu đầu miêu tả âm 2. Tìm hiểu văn bản: thanh gì? a. Bố cục: chia 2 phần với 2 câu đầu HS: Miêu tả qua âm thanh, hình ảnh. và 2 câu cuối. GV: Âm thanh tiếng suối được miêu tả có gì b. Phân tích: đặc sắc? Vì sao? Nghệ thuật gì? CẢNH KHUYA HS:Đặc sắc: Tiếng suối - tiếng hát xa.Âm b1. Hai câu thơ đầu : Cảnh núi thanh tự nhiên so sánh với âm thanh của cuộc rừng Việt Bắc trong đêm trăng sống, nghệ thuật  Tiếng suối gần gũi, ấm “Tiếng suối trong như tiếng hát xa áp, có sức sống trẻ trung. Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa” GV: Câu thơ này gợi nhớ đến hình ảnh nào của Nguyễn Trãi? Vì sao? HS: trả lời/nhận xét.Nhớ câu thơ của Nguyễn Trãi:Côn Sơn nước chảy rì rầm.Ta nghe như tiếng đàn cầm bên tai. Hay vì cùng ví âm thanh của tự nhiên với âm thanh của nghệ ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net. 49.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------thuật. GV: Thiên nhiên đẹp còn được tôn lên qua câu thơ thứ 2. Từ ngữ nào thể hiện điều này? + Âm thanh: Tiếng suối như tiếng Tại sao em cho rằng những từ ngữ ấy làm nên hát. vẻ đẹp của cảnh vật. HS: trả lời theo ý kiến cá nhân, có sự hình dung về cảnh qua ngôn ngữ. GV Chốt: Cảnh vật dưới ánh trăng tầng tầng lớp lớp, có đường nét, hình khối lung linh + Hình ảnh: ánh trăng, hoa cỏ, cây cổ quấn quýt bởi sự lặp lại hai lần từ "lồng" thụ trong câu thơ. Bức tranh thiên nhiên chỉ có hai màu sáng tối mà vẫn phô diễn vẻ đẹp riêng đầy quyến rũ. Trong thơ có hoa, có dáng vươn cao tỏa rộng của vòm cây cổ thụ lấp loáng ánh trăng, có bóng lá, bóng cây, bóng trăng in nơi khóm hoa, nơi mặt đất, đan dệt quyện hòa huyền diệu mà ấm áp hữu tình. Văng vẳng cùng âm thanh tiếng suối trong  Nghệ thuật so sánh, điệp từ: Cảnh veo, cao vút vang xa, thiên nhiên Việt Bắc đẹp tĩnh lặng, thẳm sâu mà lung linh, gần gũi. vật sóng động, có đường nét, hình khối đa dạng với hai mảng màu sáng HS: đọc hai câu cuối. Hai câu thơ cuối cho ta – tối.. biết điều gì? Tâm trạng ấy được thể hiện qua chi tiết nào? HS: Tâm trạng của Bác. Tìm chi tiết: Chưa ngủ. GV: Sự thao thức "chưa ngủ" của Bác vì lí do gì? Căn cứ vào đâu khẳng định như vậy? HS: thảo luận theo kĩ thuật khăn phủ bàn – 5 b1. Hai câu cuối : Hình ảnh con người phút. GV: Từ "chưa ngủ" điệp hai lần cuối câu thơ “Cảnh khuya như vẻ người chưa ngủ thứ 3 và đầu câu 4 cho thấy hai nét tâm trạng Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà” => Điệp ngữ: tâm hồn tinh tế, cảm được mở ra trước và sau hai chữ ấy. Vì sao nhận vẻ đẹp của đêm trăng trong vậy? HS Thảo luận/bổ sung. Chưa ngủ  yêu nêu rừng bằng cả tâm hồn, đồng thời canh cánh nỗi lo cho nước, cho cách say mê vẻ đẹp núi rừng Việt Bắc đêm trăng mạng (tâm hồn nghệ sĩ)... lo lắng cho vận mệnh 3. Tổng kết: nước nhà. (Tâm trạng chiến sĩ). * Nghệ thuật: GV: Nêu những nét đặc sắc về nghệ thuật và - Viết theo thể thơ thất ngôn tứ tuyệt nội dung bài thơ Đường luật HS: Trả lời theo ý kiến cá nhân, đọc ghi nhớ 50 ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------SGK. - Có nhiều hình ảnh thơ lung linh, kì ảo - Sử dụng các phép tu từ so sánh, điệp từ (tiếng…tiếng ; lồng..lồng ; chưa ngủ - chưa ngu) có tác dụng RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu) miêu tả chân thực âm thanh, hình ảnh GV chuyển: Và cũng vẫn là ánh trăng là tâm hồn đời thương nước ấy song bài thơ Rằm trong rừng đêm tháng giêng lại có một cách thể hiện khác. Ta - Sáng tạo nhịp điệu ở câu 1, 4 (nhịp 2/2/4) cùng tìm hiểu. GV: HS đọc bản dịch nghĩa. Với bài thơ này * Ý nghĩa văn bản: Bài thơ thể hiện đặc điểm nổi bật của phân tích theo bố cục như thế nào? GV: Hai câu đầu mở ra một không gian, thời thơ Hồ Chí Minh : sự gắn bó, hòa gian, hình ảnh gì?. hợp với thiên nhiên và con người. HS: Trả lời/nhận xét/bổ sung. RẰM THÁNG GIÊNG (Nguyên tiêu) GV: Hai câu này có từ nào lặp lại. Tác dụng. b1/Hai câu đầu: Cảnh trong đêm HS: Trả lời theo suy nghĩ. rằm tháng giêng “ Rằm xuân lồng lộng trăng soi Phân tích tiếp 2 câu sau. GV: Theo em vẻ đẹp của con người được thể Sông xuân nước lẫn màu trời thêm xuân” hiện qua hình ảnh nào? Vì sao? + Thời gian: đêm trăng rằm tháng HS: Trả lời theo ý kiến cá nhân: giêng GV: hãy chỉ ra nét chung về nội dung của 2 + Không gian: cao rộng, bát ngát. bài thơ? + Hình ảnh: ánh trăng tròn sáng nhất, HS: Tình yêu thiên nhiên, lòng yêu nước. sông nước, trời tràn ngập sức xuân GV: Ngoài ra hai bài thơ còn cho ta thấy vẻ  Nghệ thuật miêu tả cảnh, điệp từ: ung dung Cảnh đêm trăng rằm tháng giêng tràn tự tại và tinh thần lạc quan của Bác Hồ. Dựa đầy sắc xuân hòa quyện với cảnh vật. vào hình ảnh thơ và hoàn cảnh sáng tác lí b1/Hai câu cuối: Vẻ đẹp của con giải vì sao? người HS: tự trả lời theo ý kiến cá nhân. “Giữa dòng bàn bạc việc quân GV bình: Cả hai bài thơ đều làm trong thời kì Khuya về bát ngát trăng ngân đầy đầu cuộc kháng chiến đầy khó khăn, gian khổ. trăng” Đặt trong hoàn cảnh ấy ta càng thấy rõ sự => Từ ngữ gợi hình, biểu cảm: Hiện bình tĩnh, chủ động, lạc quan của vị lãnh tụ. thực cuộc kháng chiến chống Pháp Phong thái ấy toát ra từ những rung động Bác Hồ và các vị lãnh đạo Đảng đang tinh tế và dồi dào trước cái đẹp của thiên “bàn bạc việc quân” tại chiến khu nhiên đất nước. Mặc dù ngày, đêm lo nghĩ Việt Bắc việc nước, nhiều đêm không ngủ, nhưng không phải vì thế mà tâm hồn Người quên rung động trước vẻ đẹp của một đêm trăng ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net. 51.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Ngữ văn 7- Năm học 2012-2013 ------------------------------------------------rừng, một tiếng suối trong hay cảnh trời nước 3. Tổng kết: * Nghệ thuật: bao la dưới ánh trăng rằm tháng giêng. Phong thái ung dung còn thể hiện ở hình ảnh - Viết băng chữ Hán theo thể thơ thất con thuyền chở vị lãnh tụ và các đồng chí sau ngôn tứ tuyệt Đường luật, bản dịch lúc bàn việc quân trở về, lướt đi phơi phới, viết theo thể lục bát chở đầy ánh trăng giữa cảnh trời nước bao la - Sử dụng điệp từ có hiệu quả cũng ngập tràn ánh trăng. Và Giọng thơ vừa - Lựa chọn từ ngữ gợi hình, biểu cảm. cổ điển, vừa hiện đại khỏe khoắn cũng góp * Ý nghĩa văn bản: phần làm nên phong thái ấy. Bài thơ toát lên vẻ đẹp và tâm hồn GVH: Nêu những nét nghệ thuật đặc sắc ở bài nhà thơ chiến sĩ Hồ Chí Minh trước vẻ đẹp của thiên nhiên Việt Bắc ở thơ? giai đoạn đầu của cuộc kháng chiến HS: Trả lời.... chống thực dân Pháp còn nhiều gian Hướng dẫn tự học khổ. GV gợi ý: Câu 5 phần đọc - hiểu văn bản SGK 142. Bài Nguyên tiêu gợi cho em nhớ tới những tứ thơ câu thơ và hình ảnh thơ nào trong thơ cổ Trung Quốc? 1. Dạ bán chung thanh đáo khách thuyền (Nửa đêm nghe tiếng chuông văng vẳng vọng đến thuyền khách). Phong hiều dạ bạc/Đêm đỗ thuyền ở Phong Kiều (Trương Kế) III.Hướng dẫn tự học 2. Thu thủy cộng trường thiên nhất sắc. (Bài - Học thuộc lòng 2 bài thơ trên - Học 5 từ Hán Việt sử dụng trong phú Đằng Vương - Vương Bột)  Những hình ảnh từ ngữ, tứ thơ tương đồng trong thơ bài thơ Nguyên tiêu. - Tập so sánh sự khác nhau về thể cổ Trung Quốc, đặc biệt thơ Đường. * Thiên nhiên ở hai bài thơ khác nhau như thế loại giữa nguyên tác và bản dịch bài thơ nào? - Bài mới « Tiếng gà trưa » Cảnh khuya: Thiên nhiên được miêu tả ở chiều sâu tạo bức tranh nhiều tầng, nhiều đường nét. "Rằm tháng giêng" Thiên nhiên được miêu tả ở không gian rộng cảnh vật bát ngát, trải rộng tràn sức xuân.. D.CỦNG CỐ- DẶN DÒ: Ngày Tiết ----------------------------------------------------------Nguyễn Thị Cầm-Trường THCS Nghĩa Xuân- Quỳ hợp Nghệ An Lop7.net. 52.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>