Chiến lược phát triển của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam trong bối cảnh hội nhập

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.15 MB, 178 trang )

(1)i. Lêi cam ®oan. Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của tôi. Các sè liÖu trong luËn ¸n lµ trung thùc vµ cã nguån gèc cô thÓ, râ rµng. C¸c kÕt qu¶ cña luËn ¸n ch−a tõng ®−îc c«ng bè trong bÊt cø c«ng tr×nh khoa häc nµo. T¸c gi¶. Ph¹m Minh Tó.

(2) ii. Môc lôc Trang phô b×a Lêi cam ®oan Môc lôc Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t Danh môc c¸c b¶ng Danh mục các sơ đồ, biểu đồ, ủồ thị Danh môc c¸c phô lôc. Trang i ii iii iv v vi. Lêi më ®Çu. 1. Ch−¬ng 1: TiÕp cËn ph−¬ng ph¸p luËn vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc Ng©n hµng th−¬ng m¹i 1.1. Lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc doanh nghiÖp 1.2. TiÕp cËn ph−¬ng ph¸p luËn vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc ng©n hµng th−¬ng m¹i KÕt luËn ch−¬ng 1. 6 6 16 50. Ch−¬ng 2: Héi nhËp quèc tÕ vµ kinh nghiÖm vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn trong bèi c¶nh héi nhËp cña mét sè Ng©n hµng N«ng nghiÖp trong khu vùc 2.1. Héi nhËp quèc tÕ 2.2. Kinh nghiÖm vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn trong bèi c¶nh héi nhËp cña mét sè Ng©n hµng N«ng nghiÖp trong khu vùc KÕt luËn ch−¬ng 2 Ch−¬ng 3: Thùc tr¹ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt nam 3.1. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam giai ®o¹n 1988 - 2000 3.2. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam giai ®o¹n 2001 - 2008 KÕt luËn ch−¬ng 3. 52 52 62 78 80 80 90 126. Ch−¬ng 4: ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt nam trong bèi c¶nh héi nhËp 4.1. Các yếu tố tác động đến hoạt động Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển N«ng th«n ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp 4.2. Ph©n tÝch c¬ héi, th¸ch thøc, ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu (SWOT) 4.3. Tầm nhìn chiến l−ợc đến năm 2020 4.4. ChiÕn l−îc t¸i cÊu tróc m« h×nh tæ chøc Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam 4.5. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n phÈm dÞch vô 4.6. Một số đề xuất, kiến nghị KÕt luËn ch−¬ng 4. 141 146 158 159. KÕt luËn chung. 161. Những công trình của tác giả có liên quan đến Luận án đ[ công bố Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc. vii viii ix. 128 128 134 139.

(3) iii. Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t TiÕng ViÖt. TiÕng Anh. ABC. Ng©n hµng N«ng nghiÖp Trung Quèc. Agricultural Bank of China. ABIC. C«ng ty B¶o hiÓm Ng©n hµng N«ng nghiÖp. Agriculture Bank Insurance Joint-Stock Corporation. ACB. Ng©n hµng Th−¬ng m¹i cæ phÇn ¸ Ch©u. Asia Commercial Bank. ADB. Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸. Asian Development Bank. AFD. C¬ quan Ph¸t triÓn Ph¸p. Agence Francaise de Developpement. AFTA. Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN. ASEAN Free Trade Area. ALCO. Uû ban qu¶n lý Tµi s¶n nî, Tµi s¶n cã. Asset-Liability Management Committee. ANZ. Ng©n hµng ANZ. Australia and New Zealand Banking Group. APEC. Diễn đàn Hợp tác kinh tế Châu á Thái Bình D−ơng. Asia-Pacific Economic Cooperation. ASEAN. HiÖp héi c¸c quèc gia §«ng Nam ¸. Association of Southeast Asia Nations. ATM. Máy rút tiền tự động. Automatic Teller Machine. BAAC. Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Hîp t¸c x[ N«ng nghiÖp Th¸i Lan. Bank for Agriculture and Agricultural Cooperatives. BCG. Boston Consulting Group. BIDV. Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn ViÖt nam. Bank for Investment and Development of Vietnam. BRI. Ng©n hµng Bank Rakyat Indonesia. Bank Rakyat Indonesia. CAR. Tû lÖ an toµn vèn tèi thiÓu. Capital. EPS. Thu nhËp trªn cæ phiÕu. Earning Per Share. EU. Liªn minh Ch©u ©u. European Union. FDI. §Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi. Foreign Direct Investment. GATS. Hiệp định chung về th−ơng mại, dịch vụ. General Agreement on Trade in Services. GDP. Tæng s¶n phÈm quèc néi. Gross Domestic Product. HSBC. Ng©n hµng Hongkong – Th−îng H¶i. The Hong Kong and Shanghai Banking Corporation. IMF. Quü tiÒn tÖ quèc tÕ. International Monetary Fund. IPCAS. HÖ thèng tµi kho¶n kh¸ch hµng vµ thanh to¸n ng©n hµng. Interbank Payment and Customer Accounting System. LANDBANK. Ng©n hµng LandBank cña Philippine. Land Bank Philippine. NABARD. Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n quèc gia Ên §é. National Bank for Agriculture and Rural Development. NAFTA. Hiệp định th−ơng mại tự do Bắc Mỹ. North America Free Trade Agreement. NHNg. Ng©n hµng phôc vô ng−êi nghÌo. NHNN. Ng©n hµng Nhµ n−íc. State Bank of Vietnam. NHNoVN. Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam (NHNo&PTNT VN). Vietnam Bank for Agriculture and Rural Development. Adequacy Ratio.

(4) iv NHTM. Ng©n hµng Th−¬ng m¹i. Commercial Bank. NHTMNN. Ng©n hµng Th−¬ng m¹i nhµ n−íc. State-owned Commercial Bank. NHTW. Ng©n hµng Trung −¬ng. Central Bank. NIM. Thu nhËp l[i cËn biªn. Net Interest Margin. ODA. Hç trî ph¸t triÓn chÝnh thøc. Official Development Assistance. OPEC. C¸c n−íc xuÊt khÈu dÇu má. Organization of the Petroleum Exporting Countries. POS. Máy đọc thẻ. Point of sales. R&D. Nghiªn cøu vµ Ph¸t triÓn. Research and Development. ROA. Thu nhËp trªn tæng tµi s¶n. Return On Assets. ROE. Thu nhËp trªn vèn chñ së h÷u. Return On Equity. SMS. DÞch vô tin nh¾n. Short Message Services. SWOT. M« h×nh ph©n tÝch c¬ héi, th¸ch thøc, Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu. TCTD. Tæ chøc tÝn dông. TP. Hå ChÝ Minh. Thµnh phè Hå ChÝ Minh. UAE. C¸c tiÓu v−¬ng quèc ¶ RËp. United Arab Emirates. USD. Đồng đô la Mỹ. United State Dollar. Vietcombank. Ng©n hµng Th−¬ng m¹i Cæ phÇn Ngo¹i th−¬ng ViÖt Nam. Joint Stock Commercial Bank for Foreign Trade of Vietnam. VND. §ång ViÖt Nam. Vietnam Dong. WAN. M¹ng giao dÞch diÖn réng. Wide Area Network. WB. Ng©n hµng ThÕ giíi. World Bank. WTO. Tæ chøc Th−¬ng m¹i ThÕ giíi. World Trade Organization. Credit Organization.

(5) v. Danh môc c¸c b¶ng B¶ng 3.1: D− nî cña NHNoVN giai ®o¹n 1988 - 2000 B¶ng 3.2: C¬ cÊu d− nî theo thµnh phÇn kinh tÕ giai ®o¹n 1988 - 2000 B¶ng 3.3: Nguån vèn NHNoVN giai ®o¹n 1988 - 2000 B¶ng 3.4: C¬ cÊu nguån vèn NHNoVN giai ®o¹n 1988 - 2000 B¶ng 3.5: Sè l−îng chi nh¸nh cña NHNoVN giai ®o¹n 1988 - 2000 B¶ng 3.6: Nguån vèn cña NHNoVN giai ®o¹n 2001 - 2008 B¶ng 3.7: C¬ cÊu nguån vèn cña NHNoVN giai ®o¹n 2001 - 2008 B¶ng 3.8: D− nî cña NHNoVN giai ®o¹n 2001 - 2008 B¶ng 3.9: C¬ cÊu d− nî cña NHNoVN giai ®o¹n 2001 - 2008 Bảng 3.10: Thị phần hoạt động của các NHTM B¶ng 3.11: CAR theo tiªu chuÈn kÕ to¸n ViÖt nam cña NHNoVN B¶ng 3.12: ChØ sè tµi chÝnh cña mét sè NHTMNN B¶ng 3.13: Sè l−îng chi nh¸nh cña NHNoVN B¶ng 3.14: Tû träng nguån vèn t¹i hai thµnh phè lín B¶ng 3.15: Sè l−îng c¸n bé NHNoVN giai ®o¹n 2001 - 2008 B¶ng 3.16: C¬ cÊu c¸n bé NHNoVN giai ®o¹n 2001 - 2008.

(6) vi. Danh mục các sơ đồ, biểu đồ, đồ thị 1. Sơ đồ: Sơ đồ 1.1: Mô hình phân tích ngành. 2. Biểu đồ Biểu đồ 3.1:. C¬ cÊu nguån vèn NHNoVN. 3. §å thÞ §å thÞ 1.1:. §a sè dÞch vô s¶n phÈm míi th−êng bÞ thÊt b¹i. §å thÞ 1. 2:. Chi phÝ ph¸t triÓn dÞch vô t¨ng nhanh khi tiÕp cËn th−¬ng m¹i ho¸.

(7) vii. Danh môc phô lôc. Phô lôc 1.1:. Quy tr×nh x©y dùng chiÕn l−îc theo t¸m b−íc. Phô lôc 1.2:. Quy tr×nh x©y dùng chiÕn l−îc theo ba giai ®o¹n. Phô lôc 2.1:. M« h×nh tæ chøc t¹i Trô së chÝnh Ng©n hµng BAAC. Phô lôc 2.2:. M« h×nh tæ chøc Ng©n hµng Bank Rakyat Indonesia. Phô lôc 2.3:. M« h×nh tæ chøc Ng©n hµng NABARD. Phô lôc 3.1:. Danh môc c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam. Phô lôc 3.2:. Các chức năng, nhiệm vụ chính của các công ty độc lập trực thuộc Ngân hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam. Phô lôc 4.1:. Ph©n tÝch SOWT vÒ m« h×nh tæ chøc. Phô lôc 4.2:. Ph©n tÝch SOWT vÒ cung cÊp c¸c s¶n phÈm, dÞch vô.

(8) 1. Lêi më ®Çu 1. Tính cấp thiết của đề tài luận án Thế giới ngày càng phẳng, đó là hiện thực. Tiến bộ của khoa học kỹ thuật, đặc biệt là tiến bộ trong lĩnh vực công nghệ thông tin đ[ gắn kết nền kinh tế thế giới vµ dÇn san ph¼ng c¸c kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn, mçi n−íc trë thµnh mét cÇu thñ trªn một sân chơi bình đẳng. Việt Nam không là một ngoại lệ, nhất là khi tiến trình hội nhËp diÔn ra ngµy mét s©u, réng theo lé tr×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt gia nhËp Tæ chức Th−ơng mại Thế giới (WTO) cũng nh− các Hiệp định th−ơng mại song ph−¬ng. Hội nhập kinh tế quốc tế mang đến nhiều cơ hội song cũng đặt ra không ít thách thức đối với các doanh nghiệp Việt Nam, nhất là các doanh nghiệp hoạt động trong lÜnh vùc ng©n hµng (c¸c Ng©n hµng th−¬ng m¹i) - lÜnh vùc ®−îc coi lµ “HuyÕt m¹ch cña nÒn kinh tÕ”. §Ó c¹nh tranh vµ c¹nh tranh thµnh c«ng, mçi ng©n hµng cÇn x©y dùng cho ®−îc mét chiÕn l−îc ph¸t triÓn phï hîp trªn c¬ së ph¸t huy tèi ®a c¸c lợi thế cạnh tranh, tạo sự khác biệt, khẳng định th−ơng hiệu trên thị tr−ờng. Thµnh lËp n¨m 1988, tr¶i qua 21 n¨m x©y dùng vµ ph¸t triÓn, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam trë thµnh Ng©n hµng th−¬ng m¹i lớn nhất Việt Nam với tổng tài sản trên 386 ngàn tỷ đồng t−ơng đ−ơng với gần 22 tỷ USD; tổng nguồn vốn đạt 363 ngàn tỷ đồng; tổng d− nợ 284 ngàn tỷ đồng; trên 34.000 c¸n bé vµ 2.200 chi nh¸nh, phßng giao dÞch; vµ hiÖn ®ang cã quan hÖ víi gÇn 10 triệu hộ gia đình và trên 3 vạn doanh nghiệp trong cả n−ớc. Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam hiện giữ vai trò chủ lực, chủ đạo trên thị tr−ờng tài chính nông nghiệp, nông thôn với tổng d− nợ cho vay khu vực này đạt trên 200.000 tỷ đồng, chiếm hơn 70% tổng d− nợ của Ngân hàng. Vai trò của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam đối với sự nghiệp phát triển kinh tế đất n−ớc đ[ đ−ợc khẳng định..

(9) 2. Tuy vậy, hoạt động trong bối cảnh hội nhập với áp lực cạnh tranh ngày càng khèc liÖt; c¹nh tranh kh«ng chØ víi ng©n hµng trong n−íc mµ cßn víi c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi; c¹nh tranh kh«ng chØ ë thÞ tr−êng thµnh thÞ mµ cßn c¶ khu vùc n«ng th«n, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam ®ang béc lé nh÷ng h¹n chế và điểm yếu cơ bản, đó là: ch−a đạt tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu; Cấu trúc tổ chức bé m¸y ch−a phï hîp; tû träng thu ngoµi tÝn dông truyÒn thèng thÊp; qu¶n trÞ rñi ro ch−a đáp ứng các yêu cầu quốc tế; … Với mục tiêu chuyển đổi thành một tập đoàn tài chÝnh ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc, ®a së h÷u hµng ®Çu t¹i ViÖt Nam, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam cÇn cã mét chiÕn l−îc thÝch hîp. Xuất phát từ thực tế trên, đề tài “ Chiến l−ợc phát triển của Ngân hàng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp” ®[ đ−ợc tác giả chọn làm đề tài nghiên cứu. 2. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến luận án Trên thế giới có khá nhiều các công trình nghiên cứu liên quan đến quản trị chiến l−ợc doanh nghiệp. Năm 1986, tác giả Channon, Derek F. đ[ đề cập đến lĩnh vùc nµy qua cuèn s¸ch “Marketing vµ qu¶n trÞ chiÕn l−îc ng©n hµng”. Cuèn s¸ch giíi thiÖu vÒ kÕ ho¹ch ho¸ chiÕn l−îc ng©n hµng vµ tËp trung khai th¸c chñ yÕu vÒ các chiến l−ợc Marketing nh− chiến l−ợc về định giá, chiến l−ợc dòng sản phẩm, chiÕn l−îc hÖ thèng ph©n phèi, chiÕn l−îc truyÒn th«ng…Tuy nhiªn, c«ng tr×nh nµy kh«ng ®i s©u ph©n tÝch vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc vµ ®−a ra quy tr×nh thùc hiÖn qu¶n trÞ chiÕn l−îc ng©n hµng. N¨m 1994, Ên phÈm “Qu¶n trÞ chiÕn l−îc – Kh¸i niÖm vµ øng dông” cña c¸c t¸c gi¶ Samuel C. Certo vµ J. Paul Peter còng ®−îc xuÊt b¶n, song cũng ch−a đề cập đến quản trị chiến l−ợc ngân hàng. ở Việt Nam, với chủ đề về chiến l−ợc phát triển, cũng có nhiều công trình nghiªn cøu. Tuy nhiªn c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu nµy chñ yÕu ë tÇm vÜ m«, tËp trung vµo x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x[ héi cho tõng giai ®o¹n hoÆc chiÕn l−îc ph¸t triÓn cho mét ngµnh cô thÓ nh− chiÕn l−îc ph¸t triÓn ngµnh c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, chiÕn l−îc ph¸t triÓn khoa häc c«ng nghÖ….

(10) 3. Xét về góc độ lý thuyết, năm 1996, tác giả Nguyễn Thành Độ, tr−ờng Đại häc Kinh tÕ quèc d©n, Hµ néi ®[ nghiªn cøu vÒ ChiÕn l−îc vµ kÕ ho¹ch ph¸t triÓn doanh nghiÖp. N¨m 1999, t¸c gi¶ NguyÔn Thµnh §é cïng t¸c gi¶ NguyÔn Ngäc HuyÒn ®[ xuÊt b¶n cuèn s¸ch “ChiÕn l−îc kinh doanh vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp” quy định cụ thể về đối t−ợng, nội dung của chiến l−ợc kinh doanh và phát triển doanh nghiÖp, kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh, tæ chøc thùc hiÖn kÕ ho¹ch vµ kiÓm tra đánh giá chiến l−ợc kinh doanh. Tác giả Nguyễn Đức Thành, năm 2002 cũng nghiên cứu về “Hoạch định chiến l−ợc và kế hoạch hoá doanh nghiệp dầu khí” – dùng cho chuyªn ngµnh kinh tÕ qu¶n trÞ doanh nghiÖp dÇu khÝ. Song, tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh nãi trªn chØ tËp trung nghiªn cøu vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn doanh nghiÖp. Ch−a cã mét c«ng tr×nh nµo ë ViÖt Nam tiÕp cËn tíi ph−¬ng ph¸p luËn vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc ph¸t triÓn c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i. Xét d−ới góc độ nghiên cứu thực tế, liên quan đến lĩnh vực ngân hàng, đ[ có không biết bao nhiêu các công trình nghiên cứu. Trong luận án tiến sỹ với đề tài “Xác lập chiến l−ợc thị tr−ờng đối với ngân hàng th−ơng mại quốc doanh ở Việt Nam” năm 1999, tác giả Hoàng Anh Tuấn đ[ đ−a ra lý luận và thực tiễn để luận giải cho hoạt động của ngân hàng th−ơng mại trong kinh tế thị tr−ờng và sự cần thiết phải xây dựng chiến l−ợc thị tr−ờng; Những vấn đề tồn tại và xác lập chiến l−ợc thị tr−ờng đối với ngân hàng th−ơng mại quốc doanh ở Việt Nam. Luận án của tác giả Lª §×nh H¹c, Thµnh phè Hå ChÝ Minh, n¨m 2005 nghiªn cøu vÒ “Gi¶i ph¸p n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ”. N¨m 2005, t¸c gi¶ L©m ThÞ Hång Hoa víi luËn ¸n tiÕn sü ®[ nghiªn cøu vÒ “Ph−¬ng h−íng ph¸t triÓn hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam trong tiÕn trình hội nhập kinh tế quốc tế”. Luận án cũng chỉ đề cập những vấn đề cơ bản về hoạt động ngân hàng và xác định ph−ơng h−ớng phát triển hệ thống ngân hàng. Tất cả các công trình nghiên cứu đ[ có đều ch−a đề cập đến vấn đề quản trị chiến l−ợc cña ng©n hµng th−¬ng m¹i..

(11) 4. 3. Mục đích nghiên cứu của luận án • Gãp phÇn cñng cè, hoµn thiÖn thªm nh÷ng lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc doanh nghiÖp • Nghiªn cøu, tiÕp cËn ph−¬ng ph¸p luËn vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc ng©n hµng th−¬ng m¹i • T×m hiÓu kinh nghiÖm vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña mét sè Ng©n hµng n«ng nghiệp trong khu vực trong bối cảnh hội nhập, từ đó rút ra bài học kinh nghiệm đối với Việt Nam. • §¸nh gi¸ thùc tr¹ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam qua c¸c giai ®o¹n; tæng kÕt vµ ph©n tÝch những kết quả đạt đ−ợc và những hạn chế còn tồn tại trong mỗi giai đoạn. • X©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn Ng©n hµng vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp. 4. Phạm vi và đối t−ợng nghiên cứu §èi t−îng nghiªn cøu cña luËn ¸n lµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn ¸p dông cho Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam – mét ng©n hµng th−¬ng m¹i nhà n−ớc lớn nhất tại Việt Nam, giữ vai trò chủ đạo chủ lực trên thị tr−ờng tài chính nông nghiệp, nông thôn. Luận án tập trung vào hai chiến l−ợc cơ bản, có tính đột phá đó là Chiến l−ợc tái cấu trúc mô hình tổ chức và Chiến l−ợc phát triển sản phẩm, dÞch vô. 5. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu Đây là một đề tài khoa học mang tính ứng dụng thực tiễn nên Luận án đ−ợc thùc hiÖn trªn c¬ së kÕt hîp cña nhiÒu ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu. Dùa trªn ph−¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö, LuËn ¸n ®[ ph©n tÝch, rót ra c¸c nhËn định, đánh giá và đúc kết chiến l−ợc phát triển của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát.

(12) 5. triển Nông thôn Việt Nam trong một quá trình vận động xuyên suốt kể từ khi thành lập đồng thời đặt những chiến l−ợc này trong các bối cảnh, điều kiện kinh tế - x[ hội cụ thể để làm rõ những thành tựu và chỉ ra các tồn tại, hạn chế trong chiến l−ợc phát triÓn cña Ng©n hµng ë mçi giai ®o¹n. Ph−¬ng ph¸p tæng hîp, ph©n tÝch, thèng kª, so sánh cũng đ−ợc kết hợp nhằm làm sáng tỏ và biện chứng cho các nhận định, đánh giá nhất là trong việc rút ra những điểm mạnh, điểm yếu về các mặt hoạt động của Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt nam. Ph−¬ng ph¸p ph¸n ®o¸n, logic cũng đ[ khéo léo đ−ợc sử dụng nhằm xác định các cơ hội, thách thức mà Ngân hàng đang và sẽ phải đối mặt. Đây là cơ sở quan trọng để Luận án đề xuất chiến l−îc ph¸t triÓn phï hîp cho Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp. 6. KÕt cÊu luËn ¸n Cïng víi c¸c phÇn Më ®Çu, KÕt luËn, Danh môc c¸c ch÷ viÕt t¾t, Danh môc các bảng biểu, Danh mục các sơ đồ, biểu đồ, Danh mục các phụ lục, Danh mục tài liÖu tham kh¶o, LuËn ¸n bao gåm 4 ch−¬ng, cô thÓ: Ch−¬ng 1: TiÕp cËn ph−¬ng ph¸p luËn vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc ng©n hµng th−¬ng m¹i Ch−¬ng 2: Héi nhËp quèc tÕ vµ kinh nghiÖm vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn trong bèi c¶nh héi nhËp cña mét sè Ng©n hµng N«ng nghiÖp trong khu vùc Ch−¬ng 3: Thùc tr¹ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam Ch−¬ng 4: ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp..

(13) 6. Ch−¬ng 1. TiÕp cËn ph−¬ng ph¸p luËn vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc Ng©n hµng th−¬ng m¹i 1.1. Lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc doanh nghiÖp 1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc. 1.1.1.1. ChiÕn l−îc ThuËt ng÷ chiÕn l−îc cã nguån gèc tõ tiÕng Hy L¹p víi hai tõ “stratos” (qu©n đội, bầy, đoàn) và “agos” (l[nh đạo, điều khiển). Chiến l−ợc đ−ợc sử dụng đầu tiên trong quân sự để chỉ ra các kế hoạch lớn, dài hạn đ−ợc đ−a ra trên cơ sở tin chắc đ−ợc cái gì đối ph−ơng có thể làm và cái gì đối ph−ơng không thể làm đ−ợc. Thông th−ờng, chiến l−ợc là khoa học và nghệ thuật chỉ huy quân sự đ−ợc ứng dụng để lập kế hoạch tổng thể và tiến hành những chiến dịch có quy mô lớn. Theo nghĩa đó, trong kinh doanh, chiÕn l−îc kinh doanh lµ mét b¶n ph¸c th¶o t−¬ng lai bao gåm các mục tiêu mà doanh nghiệp phải đạt đ−ợc cũng nh− các ph−ơng tiện cần thiết để thực hiện các mục tiêu đó. Có ý kiến cho rằng chiến l−ợc kinh doanh là tập hợp các quyết định và hành động quản trị tác động đến sự thành công dài hạn của doanh nghiệp. Theo quan niệm truyền thống, chiến l−ợc phác thảo các mục tiêu và giải pháp dài hạn đồng thời xây dựng ch−ơng trình phân bổ các nguồn lực cần thiết để đạt đ−ợc mục tiêu. Theo quan niệm hiện đại có cả chiến l−ợc dài hạn và chiến l−ợc ngắn hạn. Khác với các quan niệm trên, Mintzberg (giáo s− tr−ờng đại học McGill Univer, Canada, mét trong nh÷ng chuyªn gia hµng ®Çu trong lÜnh vùc qu¶n lý) tiÕp cËn chiÕn l−îc theo c¸ch míi. ¤ng cho r»ng chiÕn l−îc lµ mét mÉu h×nh trong dßng chảy các quyết định và ch−ơng trình hành động. Vì vậy, theo ông chiến l−ợc có thể cã nguån gèc tõ bÊt kú vÞ trÝ nµo, n¬i nµo mµ ng−êi ta cã kh¶ n¨ng häc hái vµ cã nguån lùc trî gióp cho nã. Dï tiÕp cËn theo c¸ch nµo th× b¶n chÊt cña chiÕn l−îc kinh doanh vÉn lµ ph¸c thảo hình ảnh t−ơng lai của doanh nghiệp. Chiến l−ợc kinh doanh xác định các mục.

(14) 7. tiêu dài hạn, các chính sách cũng nh− các giải pháp cần thiết để thực hiện các mục tiêu đ[ định tr−ớc. Kế hoạch hoá chiến l−ợc kinh doanh là quá trình lặp đi lặp lại công tác hoạch định và tổ chức thực hiện chiến l−ợc kinh doanh đ[ hoạch định. 1.1.1.2. Qu¶n trÞ chiÕn l−îc Quản trị chiến l−ợc doanh nghiệp là tổng hợp các hoạt động hoạch định, tổ chøc thùc hiÖn vµ kiÓm tra, ®iÒu chØnh chiÕn l−îc kinh doanh diÔn ra lÆp ®i lÆp l¹i theo hoặc không theo chu kì thời gian nhằm đảm bảo rằng doanh nghiệp luôn tận dông ®−îc mäi c¬ héi, thêi c¬ còng nh− gi¶m thiÓu hoÆc lo¹i bá c¸c ®e do¹, th¸ch thøc trªn con ®−êng thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña m×nh. Quản trị chiến l−ợc phải toát lên đặc tr−ng rất cơ bản là lấy hoạch định chiến l−ợc làm hạt nhân của toàn bộ hoạt động quản trị doanh nghiệp. Hơn nữa, quản trị chiến l−ợc còn bao hàm cả nghĩa tổ chức thực hiện mọi hoạt động sản xuất - kinh doanh cña doanh nghiÖp mét c¸ch toµn diÖn theo tÇm nh×n chiÕn l−îc. Nh− vËy, néi hàm của khái niệm quản trị chiến l−ợc bao gồm ba giai đoạn: (i) Hoạch định chiến l−ợc; (ii) Tổ chức thực hiện chiến l−ợc; và (iii) Kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh chiÕn l−îc 1.1.2. Vai trß cña qu¶n trÞ chiÕn l−îc. Trong bất cứ loại hình doanh nghiệp nào, bất kể đó là: sản xuất nông nghiệp, c«ng nghiÖp, giao th«ng vËn t¶i, kinh doanh th−¬ng m¹i hay dÞch vô, qu¶n trÞ chiÕn l−ợc đều giữ vai trò quan trọng và có tính định h−ớng hoạt động. Quản trị chiến l−ợc giúp các doanh nghiệp đánh giá rõ môi tr−ờng hoạt động bên ngoài, xác định những điểm yếu, điểm mạnh trong nội tại doanh nghiệp từ đó đề ra các quyết sách nhằm tồn t¹i vµ chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh. 1.1.3. Quy tr×nh qu¶n trÞ chiÕn l−îc. 1.1.3.1. Ph©n tÝch m«i tr−êng 1.1.3.1.1. M«i tr−êng bªn ngoµi doanh nghiÖp.

(15) 8. M«i tr−êng quèc tÕ: Đây là môi tr−ờng có tính định h−ớng các hoạt động của doanh nghiệp đồng thêi lµ m«i tr−êng réng lín do vËy bao gåm nhiÒu nh©n tè: NÒn chÝnh trÞ thÕ giíi; Các quy định pháp luật quốc gia, luật pháp và các thông lệ quốc tế; Các yếu tố kinh tÕ quèc tÕ; ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè kÜ thuËt - c«ng nghÖ; ¶nh h−ëng cña c¸c yÕu tè v¨n ho¸ - x[ héi; … M«i tr−êng kinh tÕ quèc d©n: §øng sau m«i tr−êng quèc tÕ nh−ng ®©y lµ m«i tr−êng ¶nh h−ëng ngay lËp tøc đến việc ra quyết định sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Môi tr−ờng kinh tế quèc d©n bao gåm c¸c nh©n tè: Kinh tÕ nh− t×nh tr¹ng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, tû giá hối đoái, tỷ lệ lạm phát, mức độ thất nghiệp, chất l−ợng hoạt động ngân hàng; LuËt ph¸p vµ qu¶n lý Nhµ n−íc vÒ kinh tÕ; KÜ thuËt - c«ng nghÖ; V¨n ho¸ x[ héi; vµ Nh©n tè tù nhiªn. M«i tr−êng c¹nh tranh ngµnh: Bao gồm các yếu tố: khách hàng, các đối thủ cạnh tranh trong ngành, các doanh nghiÖp sÏ tham gia thÞ tr−êng, søc Ðp tõ phÝa c¸c nhµ cung cÊp, søc Ðp tõ s¶n phẩm thay thế. Trong đó, khách hàng giữ vai trò then chốt trong sự phát triển hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Khách hàng là những ng−ời có nhu cầu về sản phÈm/ dÞch vô do doanh nghiÖp cung cÊp, ®©y chÝnh lµ ng−êi t¹o ra lîi nhuËn, t¹o ra thµnh c«ng cho doanh nghiÖp. ThÞ hiÕu vµ nhu cÇu kh¸ch hµng sÏ lµ mÖnh lÖnh vµ tín hiệu trực tiếp quyết định đến hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.3.1.2. M«i tr−êng bªn trong doanh nghiÖp: Bao gồm các nhân tố: Tác động của hoạt động marketing; Khả năng sản xuất, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn (R&D); ¶nh h−ëng cña nguån nh©n lùc; C¬ cÊu tæ chøc cña doanh nghiÖp; T×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp; … 1.1.3.2. Xác định mục tiêu chiến l−ợc.

(16) 9. 1.1.3.2.1. Kh¸i qu¸t vÒ hÖ thèng môc tiªu chiÕn l−îc Mục tiêu chiến l−ợc đ−ợc hiểu khái quát nhất là cái “đích” cần đạt tới, do vậy mỗi doanh nghiệp cũng nh− từng bộ phận của doanh nghiệp đều phải xác định mục tiêu của mình. Mục tiêu của doanh nghiệp có thể đ−ợc xác định cho toàn bộ quá tr×nh tån t¹i vµ ph¸t triÓn hoÆc còng cã thÓ chØ g¾n víi tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt định. Hệ thống mục tiêu chiến l−ợc là các đích mà doanh nghiệp xác định cần đạt tíi trong mét thêi kú chiÕn l−îc. Theo Philippe Lasserre (giáo s− Tr−ờng đại học Texas, chuyên nghiên cứu, gi¶ng d¹y vµ t− vÊn vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc) môc tiªu chiÕn l−îc gåm tÊt c¶ nh÷ng g× liên quan đến khối l−ợng công việc nh− quy mô kinh doanh, mức tăng tr−ởng, thị phần,…; đến kết quả kinh doanh nh− doanh thu, chi phí, l[i, ..; đến đời sống nhân viên nh− thu nhập, tăng l−ơng; ... Xác định cụ thể đ−ợc mục tiêu, cái đích trong t−¬ng lai ®[ n¾m ®−îc 50% th¾ng lîi. 1.1.3.2.2. Các yêu cầu đối với hệ thống mục tiêu chiến l−ợc Để đảm bảo doanh nghiệp đi tới cái đích của chiến l−ợc, hệ thống mục tiêu chiến l−ợc cần phải đạt những yêu cầu sau: Tính nhất quán, đòi hỏi các mục tiêu phải thèng nhÊt, phï hîp nhau, hoµn thµnh môc tiªu nµy kh«ng c¶n trë viÖc thùc hiÖn c¸c mục tiêu khác; Tính linh hoạt, đòi hỏi hệ thống mục tiêu phải linh hoạt để có thể điều chỉnh khi có sự thay đổi; Tính cụ thể; và Tính khả thi; 1.1.3.2.3. Các nhân tố tác động đến việc hình thành hệ thống mục tiêu chiến l−ợc Hệ thống mục tiêu chiến l−ợc khi xây dựng phải chú ý đến các nhân tố ảnh h−ëng trong tõng thêi kú chiÕn l−îc, cô thÓ: TriÕt lý kinh doanh vµ hÖ thèng môc tiªu cña doanh nghiÖp. B¶n triÕt lý kinh doanh của doanh nghiệp th−ờng chứa đựng những nội dung cơ bản gồm các chøc n¨ng, nhiÖm vô chñ yÕu cña doanh nghiÖp, c¸c môc tiªu cho suèt qu[ng thêi gian tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Trong đó chức năng nhiệm vụ quy định mục đích, phạm vi, lĩnh vực kinh doanh..

(17) 10. Các cơ hội và đe dọa đối với hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong thời kỳ chiến l−ợc : các cơ hội cũng nh− nguy cơ đều có thể xuất hiện ở toàn bộ hay ở từng phân đoạn thị tr−ờng cụ thể. Chúng tác động trực tiếp đến việc hình thành hệ thống mục tiêu của doanh nghiệp. Trên cơ sở đánh giá cơ hội, nguy cơ có thể xuất hiÖn trong thêi kú chiÕn l−îc, c¸c nhµ qu¶n trÞ sÏ c©n nh¾c hÖ thèng môc tiªu chiÕn l−îc phï hîp. C¸c ®iÓm m¹nh vµ ®iÓm yÕu cña b¶n th©n doanh nghiÖp trong thêi kú chiÕn l−ợc. Chúng đ−ợc đánh giá trên cơ sở so sánh các lĩnh vực cụ thể của bản thân doanh nghiệp với các đối thủ cạnh tranh trong thời kỳ chiến l−ợc. C¸c gi¶i ph¸p tËn dông c¬ héi, ®iÓm m¹nh còng nh− tr¸nh c¸c c¹m bÉy vµ kh¾c phôc nh÷ng ®iÓm yÕu cña doanh nghiÖp. Yếu tố thời gian: là yếu tố quan trọng tác động đến chiến l−ợc. Độ dài của thời gian từ khi phát hiện các cơ hội, đe dọa, điểm mạnh, điểm yếu cho đến lúc các vấn đề đó trở thành hiện thực, quyết định đến việc có đủ để thực hiện các giải pháp cần thiết hay không. Khi hoạch định chiến l−ợc, phải xác định rõ độ dài thời gian tính từ khi phát hiện đến khi các cơ hội, đe dọa, mạnh, yếu đó xảy ra để tính toán xem c¬ héi, ®iÓm m¹nh nµo cã thÓ tËn dông, ph¸t huy còng nh− ®e däa, ®iÓm yÕu nào có thể đủ thời gian khắc phục làm cơ sở cho việc xác định hệ thống mục tiêu chiÕn l−îc. Các lực l−ợng ảnh h−ởng đến việc hình thành mục tiêu chiến l−ợc: Chủ sở hữu: đây là đối t−ợng quan trọng nhất tác động đến hệ thống mục tiêu cña doanh nghiÖp còng nh− hÖ thèng môc tiªu chiÕn l−îc trong tõng thêi kú cô thÓ. Hä th−ờng quan tâm đến giá trị lợi nhuận và sự tăng tr−ởng chung của vốn đầu t−. Điều này đòi hỏi các nhà hoạch định chiến l−ợc phải chú ý cân nhắc đáp ứng, phải tính tới các mục tiêu lợi nhuận. Song cũng cần cẩn trọng trong việc đặt quá nhiều trọng tâm vào lợi nhuËn tr−íc m¾t mµ quªn mÊt tÝnh hiÖu qu¶ l©u dµi cña doanh nghiÖp Đội ngũ những ng−ời lao động là lực l−ợng đông đảo nhất trong doanh nghiệp và x[ hội. Họ th−ờng quan tâm đến các mục tiêu có ảnh h−ởng trực tiếp đến lợi ích và đời sống của họ, nh− tiền l−ơng, phúc lợi,….

(18) 11. Khách hàng: là đối t−ợng phục vụ, tạo ra lợi nhuận và đem lại sự thành công vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng cho doanh nghiÖp. ThÞ tr−êng cµng ®−îc khu vùc hãa vµ quèc tế hóa thì đối t−ợng khách hàng càng mở rộng. Thu nhập khách hàng càng tăng do đó nhu cầu tiêu dùng của họ càng phong phú. Mục tiêu họ h−ớng tới là giá cả, chất l−ợng sản phẩm, ph−ơng thức cung cấp hàng hóa và dịch vụ ổn định, tiện lợi, … Xã hội: các vấn đề x[ hội có ảnh h−ởng ngày càng lớn đến sự thành công của doanh nghiÖp. NÕu nh×n nhËn gi÷a tr¸ch nhiÖm x[ héi vµ kÕt qu¶ kinh doanh theo quan ®iÓm biÖn chøng th× thÊy r»ng thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm x[ héi kh«ng ph¶i kh«ng g¾n trùc tiếp với kết quả kinh doanh. Đây là điều kiện để một doanh nghiệp có uy tín, danh tiếng - một điều không thể thiếu đối với sự phát triển bền vững của doanh nghiệp. 1.1.3.2.4. Lùa chän c¸c môc tiªu chiÕn l−îc B−íc cuèi cïng lµ lùa chän c¸c môc tiªu chiÕn l−îc: ph¶i ®−îc thùc hiÖn dùa trªn cơ sở phân tích các nhân tố ảnh h−ởng đến hệ thống mục tiêu chiến l−ợc của thời kỳ chiến l−ợc xác định. Việc đó phụ thuộc vào ph−ơng pháp tiếp cận mà tốt nhất là cách tiếp cận tổng hợp, tính toán đầy đủ các nhân tố bên ngoài và bên trong tác động đến hệ thống mục tiêu chiến l−ợc trong mối quan hệ tác động qua lại biện chứng. Các lựa chọn mục tiêu cụ thể có thể liên quan đến: (i) Khối l−ợng công việc trong thời kỳ chiến l−îc; (ii) Lîi nhuËn; (iii) C¸c m¹o hiÓm, së h÷u. C¸c môc tiªu nµy th−êng g¾n víi độ rủi ro trong kinh doanh hay gắn với chủ sở hữu, đội ngũ những ng−ời lao động… 1.1.3.3. X©y dùng chiÕn l−îc Cã 2 ph−¬ng ph¸p x©y dùng vµ qu¶n lý chiÕn l−îc kinh doanh: 1.1.3.3.1. Quy tr×nh t¸m b−íc B−ớc một, phân tích và dự báo về môi tr−ờng bên ngoài, trong đó cốt lõi nhất là phân tích và dự báo về thị tr−ờng. Dự báo các yếu tố môi tr−ờng có ảnh h−ởng đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong thời kỳ chiến l−ợc và đo l−ờng chiều h−ớng, mức độ ảnh h−ởng của chúng..

(19) 12. B−íc hai, tæng hîp kÕt qu¶ ph©n tÝch vµ dù b¸o vÒ m«i tr−êng bªn ngoµi. C¸c thông tin cần tập trung đánh giá các thời cơ, cơ hội và cả các thách thức, rủi ro, cạm bÉy,… cã thÓ x¶y ra trong thêi kú chiÕn l−îc B−ớc ba, phân tích, đánh giá và phán đoán đúng môi tr−ờng bên trong doanh nghiệp. Nội dung đánh giá và phán đoán cần đảm bảo tính toàn diện, hệ thống. Tuy nhiên các vấn đề cốt yếu cần đ−ợc tập trung đánh giá và phán đoán là hệ thống marketing, nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn, tæ chøc nh©n sù, t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, … B−ớc bốn, tổng hợp kết quả phân tích, đánh giá và dự báo môi tr−ờng bên trong doanh nghiệp. Về nguyên tắc phải phân tích, đánh giá, dự báo mọi mặt hoạt động bên trong doanh nghiệp. Tuy nhiên trong thực tế th−ờng tập trung xác định các điểm mạnh, lợi thế của doanh nghiệp cũng nh− xác định các điểm yếu, bất lợi so với các đối thủ cạnh tranh ở thời kỳ chiến l−ợc. B−ớc năm, nghiên cứu các quan điểm, mong muốn, ý kiến,… của l[nh đạo doanh nghiệp. Để xác định những chiến l−ợc cụ thể, b−ớc này phải hoàn thành nhiệm vụ đánh giá lại các mục tiêu, triết lý kinh doanh cũng nh− quan điểm của các nhà l[nh đạo doanh nghiệp. Có nh− thế chiến l−ợc đ−a ra mới có tính khả thi. B−íc s¸u, h×nh thµnh mét (hay nhiÒu) ph−¬ng ¸n chiÕn l−îc. ViÖc nµy kh«ng phô thuéc vµo ý muèn cña nh÷ng ng−êi lµm chiÕn l−îc mµ phô thuéc vµo ph−¬ng pháp hoạch định cụ thể đ[ lựa chọn. B−ớc bảy, quyết định chiến l−ợc tối −u cho thời kỳ chiến l−ợc. Việc này phụ thuộc vào ph−ơng pháp hoạch định chiến l−ợc là ph−ơng pháp phản biện, tranh luận biÖn chøng hay lùa chän ph−¬ng ¸n tèt nhÊt trong nhiÒu ph−¬ng ¸n x©y dùng. B−íc t¸m, ch−¬ng tr×nh hãa ph−¬ng ¸n chiÕn l−îc ®[ lùa chän víi hai c«ng viÖc träng t©m. Thø nhÊt, cô thÓ hãa c¸c môc tiªu chiÕn l−îc thµnh c¸c ch−¬ng tr×nh, ph−ơng án, dự án. Thứ hai, xác định các chính sách kinh doanh, các công việc quản trÞ nh»m thùc hiÖn chiÕn l−îc. (Xem Phô lôc 1.1.) 1.1.3.3.2. Quy tr×nh ba giai ®o¹n.

(20) 13. Giai ®o¹n mét, x¸c lËp hÖ thèng d÷ liÖu th«ng tin tõ m«i tr−êng kinh doanh bªn ngoµi vµ bªn trong doanh nghiÖp lµm c¬ së cho x©y dùng chiÕn l−îc. Cã thÓ sö dụng các kĩ thuật phân tích đ[ đ−ợc tổng kết nh− ma trận đánh giá các yếu tố bên ngoài, ma trận đánh giá các yếu tố bên trong, ma trận hình ảnh cạnh tranh,… Giai đoạn hai, phân tích, xác định các kết hợp giữa thời cơ, cơ hội, đe doạ và th¸ch thøc cña m«i tr−êng kinh doanh víi c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu cña doanh nghiệp để thiết lập các kết hợp có thể làm cơ sở xây dựng các ph−ơng án chiến l−ợc cña doanh nghiÖp. Cã thÓ sö dông c¸c kÜ thuËt ph©n tÝch nh− ma trËn SWOT, ma trËn BCG, … Giai đoạn ba, xác định các ph−ơng án, đánh giá, lựa chọn và quyết định chiến l−îc. Tõ c¸c kÕt hîp ë giai ®o¹n 2 cÇn lùa chän h×nh thµnh c¸c ph−¬ng ¸n chiÕn l−îc. §¸nh gi¸ vµ lùa chän theo c¸c môc tiªu −u tiªn. (Xem Phô lôc 1.2) 1.1.3.4. Tæ chøc thùc hiÖn chiÕn l−îc 1.1.3.4.1. B¶n chÊt cña qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn chiÕn l−îc VÒ b¶n chÊt, thùc hiÖn chiÕn l−îc lµ qu¸ tr×nh chuyÓn c¸c ý t−ëng thùc hiÖn ®[ đ−ợc hoạch định thành các hành động cụ thể của tổ chức, hay là chuyển từ “lập kế hoạch các hành động” sang “ hành động theo kế hoạch”. Tổ chức thực hiện chiến l−îc kh«ng chØ dõng l¹i ë c¸c ý t−ëng mµ ph¶i biÕn ý t−ëng thµnh chÝnh s¸ch, kÕ ho¹ch cô thÓ, phï hîp thùc tiÔn vµ biÕn chóng thµnh hiÖn thùc. 1.1.3.4.2. Néi dung chñ yÕu cña qu¸ tr×nh tæ chøc thùc hiÖn chiÕn l−îc Theo Lawrence (gi¸o s− kinh tÕ, hiÖu tr−ëng Tr−êng §¹i häc Havard), tiÕn tr×nh triÓn khai chiÕn l−îc gåm 5 b−íc chñ yÕu sau: Thø nhÊt, thiÕt lËp c¸c môc tiªu và kế hoạch kinh doanh ngắn hạn hơn. Thứ hai, thay đổi, điều chỉnh cơ cấu tổ chức hiện tại theo các mục tiêu chiến l−ợc; xác định nhiệm vụ của từng bộ phận và cơ chế phối hợp giữa các bộ phận. Thứ ba, phân phối các nguồn lực. Thứ t−, hoạch định và thùc thi c¸c chÝnh s¸ch kinh doanh. Thø n¨m, thÝch nghi c¸c qu¸ tr×nh t¸c nghiÖp.

(21) 14. th«ng qua viÖc thiÕt lËp hÖ thèng th«ng tin, ph¸t huy nÒn nÕp v¨n ho¸ hç trî cho chiến l−ợc, quản trị sự thay đổi, thích nghi giữa sản xuất và điều hành. Còng cã thÓ kh¸i qu¸t quy tr×nh triÓn khai chiÕn l−îc thµnh ba b−íc cô thÓ nh− sau: B−íc mét: Ph©n phèi nguån lùc ®−îc hiÓu lµ viÖc tæ chøc (tæ chøc l¹i) c¸c nguån lùc theo môc tiªu chiÕn l−îc ®[ chän. B−íc hai: X©y dùng c¸c chÝnh s¸ch kinh doanh, ®−îc hiÓu lµ c¸c chÝnh s¸ch chøc n¨ng. Chóng hç trî trùc tiÕp cho qu¸ tr×nh thùc hiÖn chiÕn l−îc. B−íc ba: X©y dùng vµ triÓn khai thùc hiÖn c¸c kÕ ho¹ch ng¾n h¹n h¬n. Tõ chiÕn l−îc, c¸c nhµ qu¶n trÞ tiÕp tôc x©y dùng c¸c ch−¬ng tr×nh, kÕ ho¹ch t¸c nghiÖp chia theo giờ, ca, ngày làm việc … Sau đó, hoạt động không kém phần quan trọng là triển khai thực hiện các kế hoạch đ[ hoạch định. Trong qu¸ tr×nh triÓn khai chiÕn l−îc cÇn tu©n thñ c¸c nguyªn t¾c: (i) C¸c chÝnh s¸ch kinh doanh ph¶i ®−îc x©y dùng trªn c¬ së vµ h−íng vµo thùc hiÖn hÖ thèng môc tiªu chiÕn l−îc; (ii) Trong tr−êng hîp m«i tr−êng kinh doanh kh«ng biÕn động ngoài giới hạn đ[ dự báo, các kế hoạch triển khai phải nhất quán và nhằm thực hiÖn c¸c môc tiªu chiÕn l−îc; (iii) KÕ ho¹ch cµng dµi, cµng mang tÝnh kh¸i qu¸t h¬n, kế hoạch càng ngắn thì tính cụ thể càng phải cao hơn; (iv) Doanh nghiệp phải đảm bảo dự trữ đủ các nguồn lực cần thiết trong suốt quá trình triển khai chiến l−ợc một cách có hiệu quả; (v) Kế hoạch phải đ−ợc phổ biến đến mọi ng−ời lao động và phải cã sù tham gia vµ ñng hé nhiÖt t×nh cña hä; vµ (vi) Lu«n dù b¸o vµ ph¸t hiÖn sím các thay đổi ngoài dự kiến để chủ động thực hiện các thay đổi cần thiết đối với các hoạt động có liên quan. 1.1.3.5. Kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh chiến l−ợc Kiểm tra, đánh giá trong quản trị chiến l−ợc cần đáp ứng các yêu cầu: Thứ nhất, hoạt động kiểm tra phải phù hợp với đối t−ợng kiểm tra và phù hợp với mọi giai đoạn quản trị chiến l−ợc; Thứ hai, hoạt động kiểm tra phải đảm bảo tính linh hoạt; Thứ ba, kiểm tra phải đảm bảo tính l−ờng tr−ớc, chính là việc h−ớng các đánh gi¸, kiÓm tra vµo t−¬ng lai; Thø t−, kiÓm tra ph¶i tËp trung vµo nh÷ng ®iÓm thiÕt yÕu,.

(22) 15. có nghĩa là không tiến hành kiểm tra nh− nhau đối với mọi đối t−ợng cũng nh− đối với mọi nhân tố tác động đến đối t−ợng, phải biết tập trung hoạt động kiểm tra vào những vấn đề quan trọng nhất, có ý nghĩa nhất đối với chiến l−ợc kinh doanh cũng nh− c¸c kÕ ho¹ch triÓn khai thùc hiÖn chiÕn l−îc. 1.2. TiÕp cËn ph−¬ng ph¸p luËn vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc Ng©n hµng th−¬ng m¹i 1.2.1. Vai trò và đặc điểm của quản trị chiến l−ợc Ngân hàng th−¬ng m¹i. Ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ mét doanh nghiÖp do vËy qu¶n trÞ chiÕn l−îc ng©n hµng th−¬ng m¹i còng tu©n theo c¸c b−íc vµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña qu¶n trÞ doanh nghiệp. Tuy vậy, là một doanh nghiệp đặc biệt, có những đặc điểm và đặc tr−ng riêng nên quản trị ngân hàng th−ơng mại có những nét đặc thù. Những đặc thù và đặc điểm trong hoạt động của ngân hàng th−ơng mại quyết định tính đặc thù và kh¸c biÖt trong qu¶n trÞ chiÕn l−îc ng©n hµng th−¬ng m¹i. Thứ nhất, hoạt động ngân hàng th−ơng mại có tính nhạy cảm rất cao. Ngân hàng là nơi công chúng - đặc biệt là các cá nhân và hộ gia đình gửi một khối l−ợng lớn tiền nhàn rỗi d−ới dạng tiền gửi không kỳ hạn với thời gian t−ơng đối ngắn và tÝnh thanh kho¶n cao. ViÖc thÊt tho¸t c¸c kho¶n tiÒn nµy trong tr−êng hîp ng©n hµng phá sản sẽ trở thành thảm hoạ cho phần đông công chúng và kéo theo là những tác động sâu rộng đến đời sống kinh tế - x[ hội. H¬n n÷a, sù tån t¹i, ph¸t triÓn vµ søc kháe cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i quyết định sự tồn tại, phát triển và sức khỏe của nền kinh tế. Trong lịch sử đ[ chứng kiÕn nhiÒu cuéc khñng kho¶ng cña c¸c nÒn kinh tÕ lín mµ nguyªn nh©n ban ®Çu lµ sự đổ vỡ và khủng khoảng trong ngành tài chính, ngân hàng. Điển hình là cuộc Khñng ho¶ng tµi chÝnh, tiÒn tÖ Ch©u ¸ n¨m 1997. Vµ gÇn ®©y lµ khñng ho¶ng cña hÖ thống tài chính Mỹ, sau đó lan rộng sang Châu Âu, Châu á và nay là khủng hoảng kinh tế toàn thế giới. Chỉ với sự trục trặc, mất lòng tin đối với một ngân hàng, tác.

(23) 16. động của nó có thể ảnh h−ởng trực tiếp và sẵn sàng lan rộng gây khủng hoảng và đổ vì cho toµn hÖ thèng ng©n hµng vµ xa h¬n n÷a lµ toµn bé nÒn kinh tÕ. Thứ hai, hoạt động ngân hàng th−ơng mại là phong vũ biểu phản ánh sức khoẻ của nền kinh tế. Đặc điểm này xuất phát từ chức năng “tạo tiền”, sự thay đổi trong khối l−îng tiÒn tÖ do c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i t¹o ra cã liªn quan chÆt chÏ tíi t×nh h×nh kinh tế, đặc biệt là tốc độ tăng tr−ởng, tạo công ăn việc làm, tình trạng lạm phát. Cũng từ chức năng “tạo tiền”, phản ứng dây chuyền hay còn gọi “phản ứng đôminô” là một đặc tr−ng rất khác biệt trong hoạt động của ngân hàng th−ơng mại. Mỗi ngân hàng th−¬ng m¹i lµ mét m¾t xÝch liªn hoµn trong qu¸ tr×nh t¹o tiÒn cña toµn hÖ thèng. Do vËy, sù trôc trÆc hoÆc mÊt uy tÝn cña mét ng©n hµng th−¬ng m¹i nhá cã thÓ kÐo theo sù sụp đổ của cả hệ thống. Thø ba, víi vai trß trung gian tµi chÝnh vµ trung gian thanh to¸n cho nÒn kinh tế, hoạt động ngân hàng th−ơng mại rất đa dạng và có liên quan trực tiếp tới nhiều loại đối t−ợng khách hàng. Khách hàng của ngân hàng th−ơng mại có thể là chính phủ, các tổ chức chính trị x[ hội, các cá nhân hoặc bất cứ đối t−ợng nào có nhu cầu sử dụng các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng. Do vậy, ngoài việc xác định nhu cầu, ng©n hµng th−¬ng m¹i cßn ph¶i nghiªn cøu c¶ nh÷ng yÕu tè kh¸c nh− truyÒn thèng, văn hoá, phong tục, thói quen, hành vi của từng loại đối t−ợng khách hàng để phát triển, đ−a ra các sản phẩm dịch vụ đáp ứng nhu cầu đa dạng của mỗi loại đối t−ợng kh¸ch hµng. Nãi c¸ch kh¸c, ng©n hµng th−¬ng m¹i cÇn nghiªn cøu vµ thÝch nghi víi nhiều mặt trong đời sống x[ hội. Với những đặc tr−ng và tính nhạy cảm cao của hoạt động ngân hàng, quản trị chiến l−ợc ngân hàng th−ơng mại cũng phải có những nét riêng và đặc thù so với các ngµnh kh¸c. 1.2.2. TiÕp cËn ph−¬ng ph¸p luËn vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc Ng©n hµng th−¬ng m¹i. 1.2.2.1. Ph©n tÝch m«i tr−êng kinh doanh bªn ngoµi 1.2.2.1.1. M«i tr−êng chung.

(24) 17. M«i tr−êng kinh doanh cña ng©n hµng cã thÓ ®−îc m« t¶ b»ng hµng lo¹t c¸c yÕu tố tác động từ bên ngoài tới hoạt động kinh doanh của ngân hàng. Phần lớn các yếu tố và tác động của chúng đều mang tính khách quan đòi hỏi mỗi ngân hàng phải dự báo và đ−a ra các biện pháp thích hợp để thích nghi và đối phó với từng hoàn cảnh. Yếu tố quốc tế: xu thế toàn cầu hóa dẫn đến sự hội nhập mạnh mẽ giữa các nÒn kinh tÕ trong khu vùc vµ trªn toµn thÕ giíi. §èi víi mçi nghµnh kinh tÕ, héi nhập vừa mang đến cơ hội đồng thời cũng phải đối mặt với nhiều thác thức. Do vậy, hội nhập quốc tế đòi hỏi mỗi ngân hàng cần nghiên cứu, nắm bắt xu h−ớng phát triÓn cña kinh tÕ thÕ giíi, ph¸t hiÖn c¸c thÞ tr−êng tiÒm n¨ng, t×m hiÓu c¸c diÔn biÕn về kinh tế và chính trị, theo dõi và dự báo xu h−ớng vận động của hệ thống tài chính quốc tế, cập nhật chính sách tiền tệ của các quốc gia lớn có ảnh h−ởng đến thị tr−ờng tài chính thế giới (Mỹ, Nhật Bản, Trung Quốc, Cộng đồng chung Châu âu,...) qua đó tận dụng tối đa các cơ hội và có chiến l−ợc đối mặt với thách thức. Yếu tố kinh tế: đây là các yếu tố tác động bởi các giai đoạn, chu kỳ kinh tế của nền kinh tế trong n−ớc gồm: tốc độ tăng tr−ởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP), tû lÖ l¹m ph¸t, triÓn väng c¸c ngµnh kinh doanh sö dông vèn ng©n hµng, c¬ cÊu chuyển dịch giữa các khu vực, ngành kinh tế, mức độ ổn định giá cả, l[i suất, cán c©n thanh to¸n vµ ngo¹i th−¬ng. ViÖc nghiªn cøu cã hÖ thèng vµ theo dâi th−êng xuyên biến động của những yếu tố này cho phép các ngân hàng th−ơng mại xác định đúng chiến l−ợc tiếp cận. Yếu tố chính trị, pháp luật và chính sách của nhà n−ớc: Hoạt động ngân hàng bị ảnh h−ởng và tác động trực tiếp bởi các yếu tố pháp luật và chính sách của nhà n−ớc. Điển hình đó là khung luật pháp và chính sách về cạnh tranh, phá sản, sát nhập, cơ cấu và tổ chức ngân hàng, các quy định của ngân hàng trung −ơng về cho vay, b¶o hiÓm tiÒn göi, c¸c c«ng cô cña chÝnh s¸ch tiÒn tÖ quèc gia (tû lÖ t¸i chiÕt khấu, thị tr−ờng mở, tỷ lệ dự trữ bắt buộc, quản lý ngoại hối..), quy định về quy mô vèn tù cã, …. Ngoµi ra, c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ, chÝnh s¸ch tµi chÝnh, thuÕ, tû gi¸, qu¶n lý nî cña nhµ n−íc vµ c¸c c¬ quan liªn quan nh− Ng©n hµng trung −¬ng, Bé tµi chính, .. cũng th−ờng xuyên tác động đến hoạt động của các ngân hàng th−ơng mại..

(25) 18. Yếu tố môi tr−ờng văn hóa, xã hội: Những vấn đề mang tính lâu dài và ít thay đổi nh− văn hoá tiêu dùng, thói quen sử dụng các dịch vụ ngân hàng trong đời sèng, tËp qu¸n tiÕt kiÖm, ®Çu t−, øng xö trong quan hÖ giao tiÕp, kú väng cuéc sèng, cộng đồng tôn giáo, sắc tộc, xu h−ớng về lao động... đều ít, nhiều tác động đến hoạt động của ngân hàng th−ơng mại. YÕu tè c«ng nghÖ: NhiÒu nhµ ph©n tÝch kinh tÕ cho r»ng: trong bèi c¶nh c¹nh tranh và hội nhập nh− hiện nay, có 3 nhân tố quyết định thành công của mỗi ngân hàng th−ơng mại đó là Con ng−ời, Công nghệ, Chiến l−ợc hoạt động. Hơn bao giờ hết, yếu tố công nghệ khẳng định vị trí của mình. Ngân hàng nào nắm bắt, theo kịp và làm chủ đ−ợc những thay đổi nhanh chóng của công nghệ, đặc biệt công nghệ th«ng tin sÏ thµnh c«ng trªn th−¬ng tr−êng. Yếu tố dân số: Cơ cấu dân số theo độ tuổi, giới tính, thu nhập, mức sống, tỷ lệ t¨ng d©n sè, quy m« d©n sè, xu h−íng dÞch chuyÓn d©n sè gi÷a c¸c khu vùc kinh tÕ, gi÷a thµnh thÞ vµ n«ng th«n. TÊt c¶ c¸c yÕu tè nµy cÇn ®−îc c©n nh¾c, ph©n tÝch trong qu¶n trÞ chiÕn l−îc ng©n hµng th−¬ng m¹i. YÕu tè tù nhiªn: Sù khan hiÕm c¸c nguån tµi nguyªn, kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hµng hoá trên các vùng tự nhiên khác nhau, vấn đề ô nhiễm môi tr−ờng, thiếu năng l−ợng hay l[ng phí tài nguyên thiên nhiên có thể ảnh h−ởng đến các quyết định cho vay cña ng©n hµng. Tóm lại, các yếu tố tác động thuộc về môi tr−ờng bên ngoài th−ờng rất phức tạp, đa dạng đòi hỏi có sự phân tích, đánh giá và dự báo chính xác trong quá trình x©y dùng chiÕn l−îc cña mçi ng©n hµng th−¬ng m¹i. 1.2.2.1.2. Ph©n tÝch ngµnh Cèt lâi cña viÖc h×nh thµnh chiÕn l−îc c¹nh tranh cho ng©n hµng th−¬ng m¹i đó là phân tích và đặt ngân hàng trong mối liên hệ và t−ơng tác với môi tr−ờng ngành ở đó diễn ra sự cạnh tranh giữa ngân hàng với các đối thủ cạnh tranh của m×nh. C¬ cÊu ngµnh cã ¶nh h−ëng rÊt lín tíi viÖc thiÕt lËp c¸c nguyªn t¾c c¹nh tranh cũng nh− định hình các chiến l−ợc cạnh tranh cho ngân hàng th−ơng mại..

(26) 19. Mục tiêu cần phải đạt tới của chiến l−ợc cạnh tranh đó là tìm ra một vị trí trong ngành, với vị trí đó ngân hàng có thể xử lý một cách tốt nhất các yếu tố cạnh tranh hoÆc cã thÓ tËn dông hoÆc khai th¸c c¸c yÕu tè nµy theo h−íng cã lîi cho m×nh. Việc phân tích và hiểu rõ các yếu tố cạnh tranh sẽ cho phép ngân hàng đánh giá chính xác những điểm mạnh, điểm yếu, xác định rõ những thay đổi chiến l−ợc cần phải tiến hành đồng thời chỉ ra các xu h−ớng vận động đó là những cơ hội hoặc th¸ch thøc cho ng©n hµng. Mức độ canh tranh trong một ngành, theo Michael E. Porter [ 31], phụ thuộc vào 5 yếu tố cạnh tranh cơ bản (Xem sơ đồ 1.1).. Các đối thñ tiÒm n¨ng. Nguy cơ đối thủ mới QuyÒn lùa chän Kh¸ch hµng (göi tiÒn). Các đối thủ c¹nh tranh trong ngµnh. QuyÒn lùa chän. C¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng hiÖn t¹i. Kh¸ch hµng (Vay vèn). Nguy c¬ c¸c SF, DV thay thÕ. C¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô thay thÕ. Sơ đồ 1.1: Mô hình phân tích ngành.

(27) 20. 1.2.2.1.2.1. Các đối thủ cạnh tranh tiềm năng Việc tham gia thị tr−ờng của các đối thủ cạnh tranh mới đồng nghĩa với việc ph¶i chia sÎ c¸c nguån lùc, thÞ phÇn hiÖn cã. Nh− mét hÖ qu¶, gi¸ c¶ trªn thÞ tr−êng cã thÓ sÏ gi¶m hoÆc chi phÝ t¨ng do vËy lµm gi¶m kh¶ n¨ng sinh lêi. Nguy c¬ x©m nhập vào thị tr−ờng của các đối thủ cạnh tranh mới phụ thuộc vào các rào cản hiện tại và sự phản ứng của các đối thủ cạnh tranh hiện có. C¸c rµo c¶n hiÖn t¹i Các đối thủ cạnh tranh tiềm năng của ngân hàng th−ơng mại gồm: các định chế tµi chÝnh vµ phi tµi chÝnh; c¸c c«ng ty b¶o hiÓm; c¸c tæ chøc tµi chÝnh phi ng©n hµng; c¸c quü ®Çu t−; c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi; ... Theo Michael E. Porter cã 7 rµo cản chính cản trở các đối thủ cạnh tranh tiềm năng. Thứ nhất, hiệu quả về quy mô (Economies of scale) - đề cập đến khả năng giảm chi phí khi cung cấp một đơn vị sản phẩm hoặc dịch vụ. Khi một ngân hàng cung cÊp s¶n phÈm, dÞch vô cña m×nh tíi mét sè l−îng lín kh¸ch hµng cho phÐp ng©n hµng tiÕt gi¶m chi phÝ vµ ®−a ra mét møc gi¸ hîp lý h¬n. Vµ nh− vËy, bÊt cø đối thủ cạnh tranh tiềm năng nào muốn xâm nhập vào thị tr−ờng đều phải đối mặt víi th¸ch thøc nµy. Thø hai, sù kh¸c biÖt vÒ s¶n phÈm, dÞch vô (Product differentiation) - cã nghĩa là các ngân hàng đ[ hình thành và xác định đ−ợc th−ơng hiệu và chiếm đ−ợc lòng tin của khách hàng thông qua hoạt động quảng cáo, duy trì chất l−ợng dịch vụ, hoÆc t¹o ra sù kh¸c biÖt vÒ s¶n phÈm vµ dÞch vô mµ m×nh cung cÊp. Sù kh¸c biÖt vÒ sản phẩm tạo rào cản cho những đối thủ cạnh tranh tiềm năng bởi các đối thủ này cÇn ph¶i ®Çu t− vµ tr¶i nghiÖm rÊt nhiÒu trong viÖc giµnh ®−îc lßng tin tõ kh¸ch hµng. §èi víi mét ng©n hµng th−¬ng m¹i, sù kh¸c biÖt vÒ s¶n phÈm lµ mét trong những rào cản quan trọng giảm bớt sự thâm nhập thị tr−ờng của các đối thủ cạnh tranh tiÒm n¨ng. Thø ba, yªu cÇu vÒ vèn (Capital requirements) - nhu cÇu ®Çu t− mét nguån tµi chính lớn để có thể cạnh tranh đ[ hình thành một rào cản cho các đối thủ cạnh tranh tiÒm n¨ng..

(28) 21. Thứ t−, chi phí chuyển đổi (Switching costs) – chi phí phát sinh khi chuyển đổi tõ viÖc cung cÊp s¶n phÈm hoÆc dÞch vô nµy sang mét s¶n phÈm hoÆc dÞch vô kh¸c. Chi phí chuyển đổi có thể bao gồm: chi phí đầu t− các công nghệ mới, chi phí cho thiết kế sản phẩm, chi phí thử nghiệm và vận hành hệ thống, chi phí cho đào tạo cán bộ, chi phí cho quảng bá và giới thiệu sản phẩm. Đối với hoạt động ngân hàng, đôi khi nh÷ng chi phÝ nµy lµ rÊt lín. Thø n¨m, tiÕp cËn tíi kªnh ph©n phèi (Access to distribution channels) mçi đối thủ cạnh tranh tiềm năng đều phải đảm bảo có đ−ợc kênh phân phối cho sản phÈm cña m×nh. NÕu kh«ng cã m¹ng l−íi, kh«ng thiÕt lËp ®−îc kªnh ph©n phèi, kênh tiếp cận khách hàng thì không thể xâm nhập vào thị tr−ờng và tiếp đó là không thÓ c¹nh tranh. Thø s¸u, nh÷ng bÊt lîi vÒ chi phÝ mµ kh«ng phô thuéc vµo quy m« (Cost disadvantages independent of scale) – c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i hiÖn t¹i cã thÓ cã những lợi thế về chi phí do vậy các đối thủ tiềm năng khó có thể sao chép. Đó là: bản quyền về công nghệ sản phẩm (những bí quyết hoặc đặc điểm thiết kế riêng biệt); duy trì quan hệ khách hàng truyền thống; địa điểm hoạt động thuận lợi; những hç trî, trî cÊp cña chÝnh phñ; … Thø b¶y, chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ (Government policy) - ®©y lµ rµo c¶n cuèi cùng hạn chế việc xâm nhập thị tr−ờng của các đối thủ cạnh tranh tiềm năng. Chính phñ cã thÓ h¹n chÕ hoÆc thËm chÝ ng¨n c¶n viÖc x©m nhËp thÞ tr−êng th«ng qua mét sè chÝnh s¸ch qu¶n lý ch¼ng h¹n yªu cÇu vÒ cÊp phÐp, yªu cÇu vÒ c¸c giíi h¹n an toàn đối với một ngân hàng th−ơng mại, yêu cầu về vốn pháp định tối thiểu.. Trên cơ sở phân tích các rào cản trên, ngân hàng th−ơng mại cần xác định và phân nhóm các đối thủ cạnh tranh tiềm năng thành: nhóm đối thủ cạnh tranh trong một hoặc một vài sản phẩm, dịch vụ nhất định; nhóm đối thủ cạnh tranh toàn diện có thể ảnh h−ởng đến sự tồn tại của ngân hàng. Phản ứng của các đối thủ cạnh tranh hiện có. Khi có ý định xâm nhập vào thị tr−ờng mới, phản ứng của các đối thủ cạnh tranh hiện có sẽ trở thành một rào cản mà bất cứ đối thủ nào cũng cần phải tính tới. Phản ứng gay gắt của các đối thủ cạnh tranh hiện có sẽ làm chậm lại quá trình xâm.

(29) 22. nhập thị tr−ờng và đôi khi có thể làm cho đối thủ cạnh tranh tiềm năng từ bỏ ý định xâm nhập. Trên thực tế, để ngăn cản sự thâm nhập thị tr−ờng của các đối thủ cạnh tranh tiềm năng, các đối thủ cạnh tranh hiện có có thể liên kết hoặc đạt đ−ợc những thoả thuận trong những phạm vi và giới hạn nhất định, chẳng hạn: thoả thuận về giá c¶, vÒ ph©n chia thÞ tr−êng, vÒ kªnh ph©n phèi, ... Do vËy, trong qu¶n trÞ chiÕn l−îc, c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cÇn ph©n tÝch vµ dự báo những đối thủ cạnh tranh tiềm năng. Đôi khi, chiến l−ợc liên doanh, liên kết, ph©n chia hoÆc ph©n ®o¹n thÞ tr−êng lµ cÇn thiÕt. 1.2.2.1.2.2. Ph©n tÝch kh¸ch hµng Hoạt động trong ngành cung cấp dịch vụ, việc tiếp cận, thu hút, lôi kéo khách hàng là yếu tố quyết định thành bại của mỗi ngân hàng th−ơng mại. Do vậy, phân tÝch kh¸ch hµng, cô thÓ: ph©n tÝch c¬ cÊu kh¸ch hµng, ph©n tÝch thãi quen tiªu dïng, ph©n tÝch së thÝch sö dông c¸c s¶n phÈm, dÞch vô, ph©n tÝch nhu cÇu, .. lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong qu¸ tr×nh x©y dùng chiÕn l−îc. Khách hàng của ngân hàng không có sự đồng nhất. Họ vừa có thể là ng−ời gửi tiÒn - cung cÊp nguån vèn võa lµ ng−êi vay vèn - sö dông vèn, vµ sö dông c¸c dÞch vụ tài chính khác của ngân hàng. Do vậy, ngân hàng cần xác định khách hàng của mình là ai và quan trọng hơn phải xác định rõ “khách hàng mục tiêu”. Chỉ khi nào xác định rõ khách hàng mục tiêu, khách hàng chiến l−ợc, ngân hàng mới có đ−ợc chiÕn l−îc cung cÊp s¶n phÈm, dÞch vô phï hîp. Phân tích khách hàng phải xác định tổng l−ợng khách hàng trên địa bàn hoạt động phân theo: thành phần kinh tế (doanh nghiệp nhà n−ớc, doanh nghiệp t− nhân, liên doanh, hộ kinh doanh hay cá nhân, ..); phân theo lĩnh vực hoạt động (công nghiÖp, x©y dùng, dÞch vô, th−¬ng m¹i, ..); ph©n theo lo¹i h×nh dÞch vô ng©n hµng cung cấp (huy động vốn, cho vay, thanh toán, ..); phân theo phân bố địa lý (khu vực thµnh thÞ, n«ng th«n)... Khách hàng mang lại thu nhập, lợi nhuận cho ngân hàng, đồng thời cũng mang lại rủi ro cho ngân hàng nhất là những khách hàng vay vốn. Do đó, khi phân tích kh¸ch hµng cÇn lµm râ tõng lÜnh vùc kinh doanh, tõng s¶n phÈm, nhãm kh¸ch hµng.

(30) 23. nµo mang l¹i nhiÒu doanh lîi, Ýt rñi ro vµ nhãm kh¸ch hµng nµo Ýt doanh lîi vµ nhiÒu rủi ro…Thông qua đó phân loại và sàng lọc khách hàng để có một cơ cấu, một cơ sở kh¸ch hµng hiÖu qu¶, hîp lý, t¹o nªn c¬ cÊu thu nhËp - lîi nhuËn tèt nhÊt. Bªn c¹nh ph©n tÝch kh¸ch hµng cña ng©n hµng m×nh, ng©n hµng th−¬ng m¹i cÇn ph©n tÝch khách hàng của chính đối thủ cạnh tranh để đ−a ra chính sách thích hợp nhằm lôi kÐo kh¸ch hµng tiÒm n¨ng, kh¸ch hµng môc tiªu th«ng qua c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cạnh tranh, riêng biệt. Thông qua khách hàng, cần đánh giá, làm rõ tiềm năng về thị phần, thị tr−ờng để đ−a ra các chính sách quản lý khách hàng, quản lý rủi ro cho từng lĩnh vực kinh doanh - nhóm sản phẩm - dịch vụ - từ đó có định h−ớng tăng tr−ëng kh¸ch hµng, thÞ phÇn, thÞ tr−êng vµ m¹ng l−íi kªnh ph©n phèi thÝch hîp. 1.2.2.1.2.3. Phân tích đối thủ cạnh tranh hiện tại §Ó qu¶n trÞ tèt thÞ tr−êng, kh¸ch hµng vµ môc tiªu kinh doanh, ng©n hµng cÇn xác định cụ thể và chính xác đối thủ cạnh tranh. Đây là những đối thủ đang tranh đua và dùng các thủ thuật để tăng lợi thế cạnh tranh, xâm chiếm thị phần, thị tr−ờng. Mức độ cạnh tranh phụ thuộc vào số l−ợng, quy mô và đôi khi còn là thủ thuật cạnh tranh của các đối thủ. Do vậy, để thành công trên th−ơng tr−ờng, các ngân hàng th−ơng mại không chỉ phân tích đối thủ cạnh tranh tiềm năng, khách hàng mà còn phải phân tích, dự báo chính xác xu h−ớng vận động của các đối thủ cạnh tranh hiện tại. Các b−ớc trong phân tích đối thủ cạnh tranh: Thu thập thông tin về đối thủ cạnh tranh. Những nguồn thông tin cơ bản gồm: C¸c b¸o c¸o th−êng niªn; Qu¶ng c¸o, tê r¬i, tµi liÖu vÒ s¶n phÈm c¹nh tranh; LÞch sö về công ty, ngân hàng… Những bài viết và diễn văn của các nhà l[nh đạo cao cấp (Chủ tịch Hội đồng quản trị, Tổng giám đốc, ...); Thông tin từ khách hàng; Các cố vÊn chuyªn nghiÖp: HiÖp héi ng©n hµng vµ c¸c giao tiÕp x[ héi; Chiªu mé nh©n viªn của đối thủ cạnh tranh; ... Đôi khi giới thiệu dịch vụ hay sản phẩm mới th−ờng phát sinh chi phí rất cao, do đó một trong những chiến l−ợc nhằm rút ngắn thời gian đồng thời tiết giảm chi phí đó là thu hút, lôi kéo những ng−ời trực tiếp tham gia vào việc thiết kế, cung cấp các sản phẩm, dịch vụ của chính đối thủ cạnh tranh sang làm việc.

(31) 24. cho mình. Tuy nhiên, để làm đ−ợc điều này, cần phải chứng minh tính −u việt của c¸c chÝnh s¸ch ®[i ngé còng nh− sù v−ît tréi vÒ m«i tr−êng lµm viÖc. Mçi nguån th«ng tin trªn cho phÐp n¾m b¾t vµ khai th¸c mét hoÆc mét sè mảng hoạt động chính của đối thủ cạnh tranh. Các báo cáo th−ờng niên cung cấp th«ng tin c¬ b¶n vÒ lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn, m« h×nh tæ chøc, c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô chÝnh, m¹ng l−íi chi nh¸nh, sè l−îng vµ chÊt l−îng nh©n viªn, nh÷ng thay đổi trong chiến l−ợc hoạt động, năng lực tài chính .... Các quảng cáo, tờ rơi, tài liệu về sản phẩm cạnh tranh cho phép nắm bắt những đặc tính, giá cả, chất l−ợng, kênh phân phối của sản phẩm, dịch vụ mà đối thủ đang cung cấp; so sánh với những sản phẩm, dịch vụ t−ơng tự của ngân hàng mình qua đó xác định những đặc tính hoặc khác biệt cần có để thu hút, lôi kéo khách hàng. Lịch sử về ngân hàng giúp hiểu biết thêm về văn hóa doanh nghiệp, những triết lý kinh doanh mà đối thủ cạnh tranh ®ang theo ®uæi. B¸o, t¹p chÝ tµi chÝnh trong n−íc vµ quèc tÕ cËp nhËt vµ dù b¸o những xu h−ớng vận động của ngành. Thông qua những bài viết và diễn văn của các nhà l[nh đạo cao cấp để nắm bắt các định h−ớng hoặc thay đổi mang tính chiến l−ợc của đối thủ cạnh tranh. Thông tin từ khách hàng phản ánh những phản ứng, đánh giá, đề xuất, kiến nghị của khách hàng về các sản phẩm, dịch vụ, phong cách phục vụ. Các cố vấn chuyên nghiệp cung cấp đánh giá, nhìn nhận và phân tích một cách khách quan, có hệ thống về đối thủ cạnh tranh. ViÖc thu thËp vµ ph©n tÝch mét c¸ch tæng hîp c¸c nguån th«ng tin trªn sÏ dùng lên một bức tranh t−ơng đối toàn cảnh và toàn diện về đối thủ cạnh tranh. Đây là căn cứ quan trọng cho các phân tích, đánh giá tiếp theo. Hình thành dữ liệu về đối thủ cạnh tranh. Với những thông tin thu thập đ−ợc ở trên, cần sắp xếp có hệ thống các dữ liệu về đối thủ cạnh tranh gồm: Tên ngân hàng; Chi tiết về phạm vi và lĩnh vực hoạt động; Số l−ợng và địa điểm của các văn phòng, chi nhánh, phòng giao dịch; Số l−ợng, chất l−ợng và đặc điểm về nhân viên; Chi tiết vÒ tæ chøc ng©n hµng vµ cÊu tróc bé phËn kinh doanh; Kh¶ n¨ng sinh lîi, tû lÖ t¨ng tr−ëng cña tõng ng©n hµng hay nhãm ng©n hµng; c¸c s¶n phÈm, dÞch vô (gi¸ c¶, chÊt l−îng, kªnh ph©n phèi); thÞ phÇn theo ph©n khóc thÞ tr−êng; chÝnh s¸ch kh¸ch hµng; và chi tiết về hoạt động nghiên cứu và phát triển các sản phẩm, dịch vụ..

(32) 25. Phân tích đối thủ cạnh tranh. Trên cơ sở các thông tin thu thập đ−ợc và hệ thống dữ liệu, b−ớc tiếp theo là phân tích các khía cạnh hoạt động của đối thủ cạnh tranh, từ đó rút ra đối thủ mạnh ở điểm nào, yếu ở điểm nào. Cụ thể nh− sau: Mét lµ, Ph©n tÝch thÞ phÇn/ thÞ tr−êng. Dùa trªn c¸c sè liÖu vÒ thÞ phÇn, thÞ tr−ờng của các đối thủ cạnh tranh về từng loại sản phẩm, dịch vụ trong một vài năm gần đây và trên cơ sở so sánh với thị phần, thị tr−ờng của ngân hàng mình cần đánh giá chính xác xu h−ớng vận động về thị phần, thị tr−ờng; xác định rõ đâu là điểm mạnh, điểm yếu trong việc chiếm lĩnh thị phần, thị tr−ờng; và tiếp theo xác định xu thế vận động của các thị tr−ờng tiềm năng, các thị tr−ờng chuyển tiếp. Hai là, Phân tích hoạt động trên cơ sở kết hợp cả đánh giá định tính và định l−ợng. Về định tính: cần xác định rõ mô hình tổ chức của đối thủ cạnh tranh nh− thế nào và mô hình này có phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của đối thủ cạnh tranh không; Số l−ợng, qui mô và địa điểm đặt các chi nhánh, văn phòng của mỗi đối thủ ... Về định l−ợng: áp dụng ph−ơng pháp đối chiếu, so sánh với bản thân tổ chức cũng nh− mức độ bình quân trong ngành để đánh giá chính xác năng lực và quy mô hoạt động của đối thủ thông qua một số chỉ tiêu hoạt động chính nh−: tổng vốn chủ sở hữu; tæng tµi s¶n; c¬ cÊu nguån thu nhËp tõ l[i vµ thu nhËp tõ dÞch vô trong tæng doanh thu; tổng nguồn vốn và tỷ lệ vốn huy động/ tổng nguồn vốn; d− nợ/ doanh thu dịch vụ bình qu©n trªn mét nh©n viªn còng nh− chi phÝ b×nh qu©n trªn mét nh©n viªn. Ba là, Phân tích về hoạt động phát triển sản phẩm, dịch vụ nhằm trả lời một số câu hỏi: phát triển sản phẩm/ dịch vụ có đ−ợc đối thủ cạnh tranh giành −u tiên hay không? hiệu quả trong việc phát triển sản phẩm/ dịch vụ nh− thế nào? đối thủ dự kiÕn hoÆc cã kÕ ho¹ch tung ra c¸c s¶n phÈm/ dÞch vô g× trong thêi gian tíi? Khi tung ra các sản phẩm/ dịch vụ mới thì phản ứng của các đối thủ khác ra sao? Bốn là, Phân tích tài chính. Đây là một nội dung rất quan trọng để đánh giá năng lực tài chính của đối thủ cạnh tranh. Một số chỉ tiêu chính có thể sử dụng để so sánh, đối chiếu và phân tích gồm: doanh thu trên tổng tài sản có (ROA); doanh thu trên vốn tự có (ROE); tốc độ l−u chuyển tiền tệ; tỷ lệ mất vốn; tỷ lệ tăng tr−ởng vốn chủ sỡ hữu; tỷ lệ an toàn vốn. L−u ý, tỷ lệ tăng tr−ởng của mỗi đối thủ cần đ−ợc so.

(33) 26. s¸nh víi tû lÖ t¨ng tr−ëng trung b×nh cña ngµnh (cÇn tÝnh tû lÖ nµy cho tõng lo¹i s¶n phÈm, dÞch vô) Từ những phân tích trên cần rút ra những điểm mạnh, điểm yếu của đối thủ; xác định rõ năng lực và chiến l−ợc tăng tr−ởng ngắn, trung và dài hạn của đối thủ; dự báo những chiến l−ợc, thủ thuật cạnh tranh của đối thủ; phản ứng của đối thủ khi ng©n hµng tung ra mét s¶n phÈm, dÞch vô míi; ... 1.2.2.1.2.4. C¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô thay thÕ ThÞ tr−êng tµi chÝnh cµng ph¸t triÓn, cµng xuÊt hiÖn nhiÒu nhu cÇu dÞch vô míi thay thÕ cho c¸c s¶n phÈm, dÞch vô truyÒn thèng. Thay v× göi tiÒn vµo ng©n hµng, kh¸ch hµng cã thÓ tèi ®a ho¸ nguån tiÒn nhµn rçi cña m×nh th«ng qua nhiÒu lùa chän kh¸c nhau nh−: §Çu t− trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n; §Çu t− vµo thÞ tr−êng bÊt động sản; Tham gia các quỹ đầu t−. Hoặc thay vì vay vốn ngân hàng, khách hàng có thÓ ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu trªn thÞ tr−êng chøng kho¸n, thuª mua tµi chÝnh. C¸c s¶n phÈm, dÞch vô thay thÕ cµng hÊp dÉn, gi¸ c¶ cµng hîp lý bao nhiªu, m«i tr−êng c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cµng khèc liÖt bÊy nhiªu. 1.2.2.1.3. Ph©n tÝch c¬ héi vµ th¸ch thøc C¬ héi vµ nguy c¬ ®−îc tæng hîp tõ viÖc ph©n tÝch m«i tr−êng bªn ngoµi vµ ph©n tÝch ngµnh. Điều cần l−u ý đó là không nên xem mọi thuận lợi hoặc trở ngại đều là cơ hội hoÆc th¸ch thøc. V× nÕu chØ ra tÊt c¶ c¸c c¬ héi vµ nguy c¬ th× rÊt cã thÓ dÉn tíi tr−êng hợp sẽ có đến hàng trăm hay hàng ngàn cơ hội và nguy cơ. Điều đó không chỉ gây thêm chi phÝ cho viÖc ph©n tÝch mµ cßn lµm cho ng−êi ta kh«ng nhËn ra nh÷ng c¬ héi vµ nguy cơ thực sự là gì và càng ngại cho việc đề xuất ph−ơng án chiến l−ợc. Chính vì vậy, cần sử dụng ph−ơng pháp thích hợp, giới hạn, sắp xếp, trong đó chú ý đến cơ hội tốt nhất và nguy cơ xấu nhất từ đó tìm ra sự cân đối các điểm m¹nh, ®iÓm yÕu vÒ nguån lùc sao cho cã lîi nhÊt. Th«ng th−êng nªn s¾p xÕp møc tác động của các cơ hội theo bậc thang: suất xắc, tốt, bình th−ờng, thấp; và tác động cña c¸c nguy c¬ theo thang bËc hiÓm nghÌo, nguy kÞch, nghiªm träng, nhÑ....

(34) 27. 1.2.2.2. Ph©n tÝch m«i tr−êng bªn trong 1.2.2.2.1. M« h×nh vµ c¬ cÊu tæ chøc Các ngân hàng th−ơng mại th−ờng hoạt động theo hai mô hình tổ chức chính: Ngân hàng đa năng và Ngân hàng đơn năng (chuyên doanh, chuyên ngành). Ng©n hµng ®a n¨ng lµ ng©n hµng thùc hiÖn hÇu hÕt c¸c nghiÖp vô vèn cã cña ngân hàng và thực hiện các dịch vụ ngân hàng đối với mọi đối t−ợng khách hàng. Tính đa năng của ngân hàng cũng biến đổi theo thời gian. Các ngân hàng thời sơ khai th−ờng là các ngân hàng đa năng do các nghiệp vụ còn đơn giản và khách hàng ch−a nhiều. Các ngân hàng thực hiện đồng thời nhiều nghiệp vụ nhằm mục đích giảm thiểu rủi ro trong quá trình hoạt động. Tuy vậy nó chỉ phù hợp với các quốc gia có nền kinh tế chậm phát triển hoặc các ngân hàng độc lập thiết lập ở những vùng kinh tÕ xa trung t©m, miÒn nói hay cßn l¹c hËu. Ngân hàng đơn năng (chuyên ngành, chuyên doanh) là các ngân hàng chỉ lựa chọn một hoặc một vài hoạt động nghiệp vụ trong số các hoạt động vốn có của ngân hàng; hoặc phục vụ một loại khách hàng nhất định, hay một lĩnh vực kinh doanh nhất định. Mô hình tổ chức của một ngân hàng đ−ợc xây dựng trên cơ sở những quy định cña ph¸p luËt vµ n¨ng lùc cña b¶n th©n ng©n hµng. §èi víi mçi ng©n hµng, quy m« vốn quyết định các hoạt động của ngân hàng và theo đó, ảnh h−ởng tới cấu trúc (mô hình tổ chức) của ngân hàng. Điều đó có nghĩa là mô hình tổ chức của các ngân hàng sẽ khác nhau đối với những ngân hàng có quy mô vốn khác nhau. Thông th−êng c¸c ng©n hµng ®−îc ph©n chia thµnh hai lo¹i theo møc vèn: ng©n hµng “lín”, vµ ng©n hµng “nhá”: Víi mét ng©n hµng “nhá”, tæ chøc kh«ng phøc t¹p, th−êng cã nh÷ng bé phËn chính sau: Ban l[nh đạo ngân hàng; Bộ phận cho vay; Bộ phận giao dịch và kế toán; Bé phËn marketing vµ nguån vèn; vµ Bé phËn ñy th¸c M« h×nh tæ chøc cña ng©n hµng “lín”: Nhãm qu¶n trÞ; Bé phËn qu¶n lý vµ ph¸t triÓn vèn (gåm phßng kÕ ho¹ch, phßng thÞ tr−êng tiÒn tÖ vµ qu¶n lý danh môc ®Çu t−, phßng thÞ tr−êng tµi chÝnh, phßng qu¶n lý tµi s¶n vµ nguån); Bé phËn sö dông vèn.

(35) 28. (gồm phòng tín dụng, phòng bất động sản, phòng doanh nghiệp, phòng thẻ tín dụng, phòng quản lý chi nhánh, phòng kiểm tra món vay, phòng thẩm định); Bộ phận tài trợ c¸ nh©n (gåm phßng ng©n hµng c¸ nh©n, phßng tÝn th¸c, phßng cho vay mua nhµ, phòng dịch vụ khách hàng, phòng dịch vụ t− vấn, phòng ngân hàng di động, phòng marketing, …); Bé phËn ng©n hµng quèc tÕ (gåm nhãm ng©n hµng n−íc ngoµi, tµi trî th−¬ng m¹i, cho vay ®a quèc gia…; vµ Bé phËn giao dÞch (gåm phßng kiÓm so¸t vµ kiÓm to¸n, phßng thanh to¸n, phßng chøng kho¸n…) C¸c m« h×nh ®−îc m« t¶ trªn nãi lªn mét ®iÒu lµ cÊu tróc cña c¸c ng©n hµng rất đa dạng, tùy thuộc vào năng lực, phạm vi hoạt động và đối t−ợng phục vụ của mçi ng©n hµng. Một mô hình và cơ cấu tổ chức hợp lý sẽ thúc đẩy các hoạt động của ngân hàng, cho phÐp khai th¸c tèi ®a c¸c nguån nh©n lùc còng nh− t¹o sù phèi hîp ¨n ý, hiÖu qu¶ gi÷a c¸c bé phËn trong néi bé ng©n hµng. Ng−îc l¹i, m« h×nh vµ c¬ cÊu bÊt hîp lý sÏ t¹o ra sự chồng chéo, kém hiệu quả, không tạo ra động lực làm việc và phối hợp giữa các bộ phËn. Do vËy, ph©n tÝch m« h×nh vµ c¬ cÊu tæ chøc cÇn lµm râ m« h×nh vµ c¬ cÊu hiÖn t¹i đ[ hợp lý ch−a? đ[ phù hợp với tính chất hoạt động của ngân hàng ch−a? đ[ tạo ra sự phèi, kÕt hîp hiÖu qu¶ gi÷a c¸c bé phËn ch−a? ®[ tèi ®a ho¸ c¸c lîi thÕ c¹nh tranh cña ngân hàng ch−a? ... Trên cơ sở đó rút ra những điểm mạnh, điểm yếu của mô hình và cơ cÊu tæ chøc hiÖn thêi. 1.2.2.2.2. Phân tích hoạt động Ngân hàng th−ơng mại 1.2.2.2.2.1.. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng sinh lêi. Các chỉ số chủ yếu sử dụng để phân tích khả năng sinh lời của một ngân hàng th−¬ng m¹i gåm: Thu nhËp trªn Tæng tµi s¶n = (ROA). Thu nhËp sau thuÕ ------------------------Tæng tµi s¶n. (1.1). ROA lµ mét th«ng sè chñ yÕu ph¶n ¸nh tÝnh hiÖu qu¶ trong qu¶n trÞ ng©n hµng th−¬ng m¹i. ChØ sè nµy chØ ra n¨ng lùc cña Ban qu¶n trÞ trong qu¸ tr×nh chuyÓn tµi s¶n cña ng©n hµng thµnh thu nhËp rßng..

(36) 29. Thu nhËp trªn vèn Thu nhËp sau thuÕ Chñ së h÷u = ------------------------(ROE) Vèn chñ së h÷u. (1.2). Ng−ợc lại với ROA, ROE là chỉ tiêu đo l−ờng tỷ lệ thu nhập cho các cổ đông nghĩa là thể hiện thu nhập mà các cổ đông nhận đ−ợc từ việc đầu t− vào ngân hàng.. Thu nhËp l·i CËn biªn (NIM) Tû lÖ thu nhËp Ngoµi l·i CËn biªn. Tû lÖ thu nhËp Hoạt động CËn biªn. =. =. =. Thu l[i tõ c¸c kho¶n cho vay vµ ®Çu t− Chøng kho¸n – Chi phÝ tr¶ l[i cho tiÒn göi vµ nî kh¸c --------------------------------------------------Tæng tµi s¶n1 Thu ngoµi l[i – chi phÝ ngoµi l[i ---------------------------------------Tæng tµi s¶n Tổng thu từ hoạt động - Tổng chi phí hoạt động -------------------------------Tæng tµi s¶n. (1.3). (1.4). (1.5). Tỷ lệ thu nhập l[i cận biện, tỷ lệ thu nhập hoạt động cận biên, tỷ lệ thu nhập ngoµi l[i cËn biªn lµ c¸c th−íc ®o tÝnh hiÖu qu¶ còng nh− kh¶ n¨ng sinh lêi. C¸c chØ sè nµy ph¶n ¸nh n¨ng lùc cña Ban qu¶n trÞ vµ nh©n viªn ng©n hµng trong viÖc duy tr× sù t¨ng tr−ëng cña c¸c nguån thu (chñ yÕu thu tõ c¸c kho¶n cho vay, ®Çu t− vµ phÝ dÞch vô) so víi møc t¨ng cña chi phÝ (chñ yÕu lµ chi phÝ tr¶ l[i tiÒn göi, nh÷ng kho¶n ®i vay trªn thÞ tr−êng tiÒn tÖ, tiÒn l−¬ng vµ phóc lîi). Tû lÖ thu nhËp l[i cËn biªn ®o l−ờng mức chênh lệch giữa thu từ l[i và chi phí trả l[i mà ngân hàng có thể đạt đ−ợc th«ng qua sö dông tèi ®a tµi s¶n sinh lêi vµ c¸c nguån vèn cã chi phÝ thÊp nhÊt. Tr¸i l¹i, tû lÖ thu nhËp ngoµi l[i cËn biªn ®o l−êng møc chªnh lÖch gi÷a nguån thu ngoµi l[i, chñ yÕu lµ nguån thu tõ phÝ dÞch vô víi c¸c chi phÝ ngoµi l[i mµ ng©n hµng ph¶i chÞu. 1. Trong nhiÒu tr−êng hîp, tµi s¶n sinh lêi ®−îc sö dông lµm mÉu sè trong C«ng thøc (1.3) vµ (1.4). Tµi s¶n sinh lêi lµ nh÷ng tµi s¶n t¹o ra nguån thu cho ng©n hµng d−íi d¹ng thu l[i hoÆc thu ngoµi l[i vµ chñ yÕu lµ nh÷ng kho¶n ®Çu t− vµ cho vay..

(37) 30. Thu nhËp trªn Cæ phiÕu (EPS). =. Thu nhËp sau thuÕ ------------------------------Tæng sè cæ phiÕu th−êng hiÖn hµnh. (1.6). EPS ®o l−êng trùc tiÕp thu nhËp cña nh÷ng ng−êi së h÷u cæ phiÕu cña ng©n hàng - các cổ đông tính trên mỗi cổ phiếu hiện đang l−u hành. Mét c«ng cô truyÒn thèng kh¸c ®o l−êng hiÖu qu¶ vÒ thu nhËp mµ c¸c nhµ quản lý ngân hàng hay sử dụng đó là Chênh lệch l[i suất bình quân (hay còn gọi chªnh lÖch l[i suÊt ®Çu vµo - ®Çu ra). Chªnh lÖch l·i suÊt Thu tõ l[i B×nh qu©n = ----------------Tæng tµi s¶n Sinh lêi. Tæng chi phÝ ph¶i tr¶ - ------------------------Tæng nguån vèn ph¶i tr¶ l[i. (1.7). Chênh lệch l[i suất bình quân đo l−ờng hiệu quả đối với hoạt động trung gian của ngân hàng trong quá trình huy động vốn và cho vay, đồng thời cũng đo l−ờng khả năng cạnh tranh trong thị tr−ờng của ngân hàng. Mức độ cạnh tranh càng gay g¾t, møc chªnh lÖch l[i suÊt b×nh qu©n cµng cã xu h−íng gi¶m. Ng−îc l¹i, nÕu c¸c nhân tố khác không đổi, chênh lệch bình quân của ngân hàng sẽ giảm khi mức độ c¹nh tranh t¨ng lªn. §Ó tån t¹i vµ chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh, ngµy nay, c¸c nhµ qu¶n trÞ ng©n hµng ®ang nç lùc gi¶m thiÓu tû träng tµi s¶n kh«ng sinh lêi (gåm tiÒn mÆt, tµi s¶n cè định và tài sản vô hình) trong cơ cấu tổng tài sản. Một th−ớc đo phản ánh tầm quan trọng t−ơng đối giữa tài sản không sinh lời và những tài sản khác (nh− các khoản cho vay, đầu t− chứng khoán) đ−ợc sử dụng rộng r[i đó là tỷ lệ tài sản sinh lời. Tæng tµi s¶n Tû lÖ tµi s¶n sinh lêi Sinh lêi = ----------------Tæng tµi s¶n =. C¸c kho¶n cho vay + cho thuª + ®Çu t− chøng kho¸n = ------------------------------------Tæng tµi s¶n. Tæng tµi s¶n – tµi s¶n kh«ng sinh lêi -------------------------------------------Tæng tµi s¶n. (1.8).

(38) 31. Víi c¸c kÕt qu¶ tÝnh to¸n ®−îc, b−íc tiÕp theo lµ ph©n tÝch vµ so s¸nh c¸c chØ số theo trình tự: (i) Xác định xu h−ớng vận động của các chỉ số đo l−ờng khả năng sinh lêi qua c¸c n¨m, c¸c thêi kú; (ii) So s¸nh c¸c chØ sè nµy víi c¸c ng©n hµng t−¬ng tù kh¸c vµ rót ra nh÷ng ®iÓm m¹nh ®iÓm yÕu cña ng©n hµng; vµ (iii) So s¸nh các chỉ số thực hiện với mục tiêu đ[ đề ra của ngân hàng (so với kế hoạch). 1.2.2.2.2.2.. Ph©n tÝch c¬ cÊu tµi s¶n cã. Các ngân hàng th−ơng mại đều h−ớng tới mục tiêu chính là tối đa hoá lợi nhuận nh−ng phải đảm bảo khả năng thanh khoản và an toàn hoạt động. Mâu thuẫn gi÷a thanh kho¶n vµ kh¶ n¨ng sinh lîi cÇn ®−îc xem nh− lµ trung t©m cña viÖc qu¶n trị vốn ngân hàng. Các nhà quản trị ngân hàng đứng tr−ớc sự lựa chọn giữa một bên lµ lîi nhuËn thu ®−îc b»ng viÖc më réng tÝn dông víi khèi l−îng lín, ®a d¹ng ho¸ danh mục đầu t−, giảm bớt l−ợng tiền mặt nhàn rỗi với việc đảm bảo thanh khoản cần thiết để đáp ứng các yêu cầu rút tiền và các nhu cầu tín dụng của khách hàng. Tµi s¶n cã cña ng©n hµng th−¬ng m¹i th−êng ®−îc chia thµnh 4 lo¹i c¬ b¶n: khoản mục ngân quỹ, đầu t− chứng khoán, tín dụng và tài sản cố định Quản trị tài sản có là thuật ngữ đ−ợc dùng để mô tả việc phân chia vốn vào các lo¹i ®Çu t−. Cã nhiÒu ph−¬ng ph¸p ph©n chia vèn cho c¸c tµi s¶n, chñ yÕu nh− sau: Mét lµ: C¸ch thøc tËp trung quü vèn: Néi dung c¬ b¶n cña ph−¬ng thøc nµy lµ quü vèn nªn ®−îc tËp trung l¹i víi nhau, sau đó, sẽ đ−ợc phân chia cho bất cứ khoản đầu t− tài sản nào (cho vay, đầu t− gãp vèn, tiÒn mÆt…) ®−îc coi lµ thÝch hîp. Ph−ơng pháp này đòi hỏi nhà quản trị ngân hàng phải phân biệt các nhu cầu về thanh khoản và khả năng sinh lợi để phân chia vốn nhằm thoả m[n các yêu cầu một cách tốt nhất. Việc phân chia đ−ợc thực hiện dựa theo một số −u tiên nhất định để gióp ng©n hµng gi¶i quyÕt khã kh¨n gi÷a thanh kho¶n vµ kh¶ n¨ng sinh lîi. C¸c −u tiên này phải theo tỷ lệ của mỗi đồng vốn có đ−ợc để dành cho dự trữ sơ cấp, thứ cÊp, tÝn dông vµ c¸c kho¶n môc ®Çu t− Hai lµ: C¸ch thøc ph©n chia tµi s¶n cã.

(39) 32. Ph−¬ng ph¸p ph©n chia tÝch s¶n cho r»ng, sè l−îng ng©n quü cña mét ng©n hàng cần đến có liên quan với các nguồn vốn của ngân hàng. Ph−ơng pháp này phân biệt các nguồn vốn khác nhau theo các nhu cầu dự trữ pháp định và vòng quay hay doanh sè cña nguån vèn. Theo ph−ơng pháp này, các ngân hàng có thể thiết lập các “trung tâm” để phân chia vèn nhËn ®−îc tõ c¸c nguån vèn kh¸c nhau. Nh− vËy, cã thÓ tån t¹i trung t©m tiền gửi không kỳ hạn, trung tâm tiền gửi tiết kiệm, trung tâm tiền gửi định kỳ… Mét khi “c¸c trung t©m kh¶ n¨ng sinh lîi – thanh kho¶n”. (liquidity –. profitability centers) ®[ ®−îc ph©n biÖt vµ thiÕt lËp, ng©n hµng ph¶i ®−a ra mét chÝnh s¸ch liªn quan tíi viÖc ph©n chia vèn, ph¸t sinh tõ mçi trung t©m. VÝ dô: Trung t©m tiền gửi không kỳ hạn sẽ dành phần lớn vốn cho dự trữ pháp định, và một phần nhỏ cho kho¶n môc tÝn dông, chñ yÕu d−íi h×nh thøc cho vay th−¬ng m¹i ng¾n h¹n. Trung tâm này không dành phân chia cho các khoản mục đầu t− và các tài sản cố định. Trung t©m tiÒn göi tiÕt kiÖm th−êng dµnh phÇn nhiÒu cho ®Çu t− vµ cho vay. Vèn tù có sẽ đ−ợc dùng để cung cấp tài chính cho đầu t− đất đai, số còn lại đ−ợc dùng để cho vay dµi h¹n vµ ®Çu t− chøng kho¸n Ýt lu©n chuyÓn, nh»m n©ng cao lîi tøc Ba lµ: M« h×nh lËp tr×nh tuyÕn tÝnh Lập trình tuyến tính là kỹ thuật đ−ợc các nhà khoa học quản lý sử dụng để giải quyÕt c¸c c«ng viÖc kinh doanh. M« h×nh nµy sö dông mét trong nh÷ng ph−¬ng pháp toán tiêu biểu nh− thuật toán đơn hình nhằm kết hợp một cách tốt nhất các phần tử liên quan đến yêu cầu kiểm soát của ng−ời thực hiện quyết định. Trong quản trị tài sản có, mục tiêu là cực đại hóa lợi nhuận có đ−ợc từ việc đầu t− các loại tài sản khác nhau. Lấy ví dụ, trái phiếu Chính phủ ngắn hạn, giả định, với l[i suÊt 6%/n¨m, cho vay th−¬ng m¹i víi l[i suÊt trung b×nh 8%/n¨m, cho vay tiªu dïng víi l[i suÊt 9%/n¨m vµ cho vay tr¶ gãp víi l[i suÊt 10%/n¨m. NÕu biÕn sè ( x) lµ sè tiÒn ®−îc ®Çu t− vµo c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c nhau, th× lîi nhuËn (P) thu ®−îc tõ vèn ®Çu t− ®−îc m« t¶ nh− sau: P = (0,06x) + (0,08x2) + (0,09x3) + (0,1x4). (1.9). Mục tiêu của việc giải quyết ph−ơng trình tuyến tính này là cực đại hoá giá trị của P. Nếu ngân hàng không phải tính đến khả năng thanh khoản và không đối đầu với các giới hạn pháp định về đầu t− thì tất nhiên sẽ đầu t− hết vào loại hình tín dụng.

(40) 33. tr¶ gãp. Tuy nhiªn c¸c ng©n hµng kh«ng bao giê cã thÓ lµm nh− vËy. ¸p dông ph−¬ng ph¸p nµy sÏ gióp ng©n hµng kÕt hîp viÖc qu¶n lý tµi s¶n nî vµ tµi s¶n cã vµ cã thÓ h¹n chÕ c¸c tiªu cùc cã thÓ cã, c¶ doanh lîi vµ c¶ thanh kho¶n. 1.2.2.2.2.3.. Ph©n tÝch c¬ cÊu tµi s¶n nî. Tµi s¶n nî cña ng©n hµng th−¬ng m¹i bao gåm vèn chñ së h÷u vµ vèn nî. Trong vèn nî gåm cã tiÒn göi (tiÒn göi thanh to¸n, tiÒn göi tiÕt kiÖm…), tiÒn vay (vay NHNN, vay c¸c TCTD kh¸c, vay trªn thÞ tr−êng vèn) vµ vèn nî kh¸c (nguån uû th¸c, nguån trong thanh to¸n…). Ph©n tÝch c¬ cÊu tµi s¶n nî gåm c¸c néi dung: Thèng kª đầy đủ kịp thời các thay đổi về các loại nguồn, tốc độ quay vòng của mỗi loại; Phân tích kỹ l−ỡng các nhân tố gắn liền với thay đổi đó (các nhân tố ảnh h−ởng và bị ảnh h−ëng); vµ LËp kÕ ho¹ch nguån cho tõng giai ®o¹n phï hîp víi yªu cÇu sö dông. KÕ ho¹ch nguån cÇn ®−îc x©y dùng cho tõng giai ®o¹n, bao gåm kÕ ho¹ch gia tăng quy mô của mỗi nguồn, nhằm đáp ứng nhu cầu cho vay, đầu t− hoặc nhu cầu chi trả cho các đối t−ợng khách hàng, khả năng thay đổi cơ cấu nguồn hoặc tìm kiÕm nguån míi. Ph©n tÝch c¬ cÊu tµi s¶n cã, tµi s¶n nî cÇn chó ý nh÷ng ®iÓm chÝnh sau: Thứ nhất: Để đạt đ−ợc mục tiêu tr−ớc mắt cũng nh− lâu dài, hoạt động quản lý ng©n hµng cÇn chó träng kiÓm so¸t quy m«, cÊu tróc, chi phÝ vµ thu nhËp cña c¶ hai bªn tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî Thø hai: Qu¶n lý tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî ph¶i ®−îc kÕt hîp hµi hoµ sao cho hoạt động quản lý trong nội bộ ngân hàng thực sự là một quá trình thống nhất, hỗ trợ lẫn nhau. Sự phối hợp hiệu quả sẽ giúp tối đa hoá thu nhập của ngân hàng đồng thời giúp kiểm soát chặt chẽ các rủi ro mà ngân hàng phải đối mặt Thứ ba: Thu nhập và chi phí có thể phát sinh từ cả hai phía của Bảng cân đối (tài s¶n cã vµ tµi s¶n nî). Do vËy chÝnh s¸ch cña ng©n hµng cÇn ®−îc ®iÒu chØnh phï hîp nhằm tối đa hoá thu nhập, tối thiểu hoá chi phí trong một hoạt động của ngân hàng dù hoạt động đó xuất phát từ phía tài sản nợ hay tài sản có..

(41) 34. 1.2.2.2.2.4. Nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm, dÞch vô míi NhiÒu s¶n phÈm, dÞch vô cã thÓ ®−îc ph¸t triÓn vµ giíi thiÖu víi chi phÝ thÊp khi ®[ thiÕt lËp ®−îc m¹ng l−íi ph©n phèi, hoÆc ®[ chiÕm l−îc lßng tin kh¸ch hµng. Ng−ợc lại, nhiều sản phẩm, dịch vụ đòi hỏi chi phí rất cao, nh−: mua công nghệ, mua bÝ quyÕt, hoÆc cÇn ®Çu t− rÊt lín cho qu¶ng b¸, giíi thiÖu s¶n phÈm. Chi phÝ này nhiều khi là không nhỏ trong tr−ờng hợp ngân hàng ch−a khẳng định đ−ợc uy tÝn vµ lßng tin tr−íc kh¸ch hµng. Cần có phân tích cụ thể các sản phẩm, dịch vụ để phân loại thành: các sản phÈm, dÞch vô mang l¹i lîi nhuËn cao; vµ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô kh«ng mang l¹i lîi nhuËn hoÆc thËm chÝ lîi nhuËn ©m hay cßn gäi lµ bÞ lç. Mét ng©n hµng lín th−êng s¾p xÕp theo thø tù −u tiªn c¸c s¶n phÈm, dÞch vô chÝnh cña m×nh b»ng viÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái. Mét lµ, c¸c dÞch vô, s¶n phÈm míi cã quan trọng hoặc liên quan mật thiết đến hoạt động chính của ngân hàng và có liên quan đến các dịch vụ khác nh− điều mà ngân hàng mong muốn không? Hai là, dịch vô nµy cã thÓ ®em l¹i lîi nhuËn tèt nhÊt cho ng©n hµng kh«ng? Ba lµ, c¸c dÞch vô nµy có đem lại sự tin t−ởng và giảm thiểu rủi ro hoạt động không? Bốn là, các dịch vụ này có tự động hóa cao hơn không? Năm là, các dịch vụ phát sinh có ổn định kh«ng? Cuèi cïng, nh÷ng dÞch vô cã riªng biÖt hoÆc duy nhÊt kh«ng? Trong viÖc ph¸c häa dÞch vô tµi chÝnh míi, cÇn ghi nhí nh÷ng ®iÒu sau: Thứ nhất: Đa số các dịch vụ, sản phẩm mới đều không có hiệu quả nh− mong muốn. Do đó, đối với việc phát triển sản phẩm hay dịch vụ mới phải cần có thời gian tích lũy để thực hiện quá trình khảo sát thị tr−ờng, phân tích kinh doanh, phát triển s¶n phÈm, kiÓm tra vµ th−¬ng m¹i ho¸ dÞch vô. C¸c giai ®o¹n nµy ®−îc thÓ hiÖn bằng đồ thị 1.1. Thứ hai: Càng đến gần tới thời điểm giới thiệu sản phẩm dịch vụ mới thì chi phÝ cµng cao. Sau khi nghiªn cøu quan s¸t vµ ph©n tÝch thÞ tr−êng, ng©n hµng tiÕn hµnh ph¸t triÓn s¶n phÈm dÞch vô míi, chi phÝ ®Çu t− cho c¬ s¬ vËt chÊt, m¸y mãc thiết bị, đào tạo nhân viên ... để phù hợp với sản phẩm mới, chắc chắn sẽ phát sinh.

(42) 35. ngµy cµng cao. Do vËy, cÇn tÝnh to¸n chi phÝ ®Çu t− mét c¸ch hîp lý vµ cã hiÖu qu¶. Điều này đ−ợc minh họa trong đồ thị 1.2.. §å thÞ 1.1 : §a sè dÞch vô, s¶n phÈm míi th−êng bÞ thÊt b¹i. §å thÞ 1.2 : Chi phÝ ph¸t triÓn dÞch vô t¨ng nhanh khi tiÕp cËn th−¬ng m¹i ho¸.

(43) 36. Thø ba: Qu¸ tr×nh kh¶o s¸t sù ph¸t triÓn s¶n phÈm vµ dÞch vô míi ph¶i ®−îc thực hiện với quan điểm loại trừ một cách không th−ơng tiếc hoặc sửa đổi bất cứ những gì không chắc chắn tr−ớc khi quyết định sử dụng các nguồn tài chính hoặc phi tµi chÝnh. Thứ t−: Cần quan tâm đầy đủ tới giai đoạn giới thiệu sản phẩm mới nhằm ngăn ngừa những quản trị sai lệch, quá tải, đặc biệt cần thận trọng trong hệ thống phân phèi s¶n phÈm. Thø n¨m: Chó träng ph¸t triÓn kiÕn thøc vÒ dÞch vô, s¶n phÈm. Mét ®iÒu rÊt quan träng lµ c¸c nh©n viªn ng©n hµng ph¶i cã ®−îc kiÕn thøc vÒ s¶n phÈm mét c¸ch thích đáng để nhận biết đ−ợc nhu cầu của khách hàng, và có thể phác họa những dịch vụ của ngân hàng nhằm thỏa m[n những nhu cầu đó. Để đạt đ−ợc trình độ mong muốn về kiến thức, sự nỗ lực, quan tâm, động viên và đào tạo nhân viên là cần thiết cho ngân hàng với mọi trình độ. Đặc biệt trong những ngân hàng nơi mà các nhân viên ngân hàng đ−ợc xem nh− những ng−ời đại diện cho ngân hàng thực hiện giao dÞch víi kh¸ch hµng. Thø s¸u, m¹nh d¹n ®Çu t− cho c«ng nghÖ. Tõ ph©n tÝch lùa chän c¸c s¶n phÈm dịch vụ tiện ích, xác định rõ nhu cầu về trang thiết bị - công nghệ, các ngân hàng phải xây dựng các quy chế, quy trình – quy định quản lý và tác nghiệp cho từng loại hình hoạt động, từng loại sản phẩm dịch vụ, ứng dụng công nghệ nhất là công nghệ điện tử. 1.2.2.2.3. Ph©n tÝch c«ng nghÖ th«ng tin Thông th−ờng, đánh giá hiện trạng công nghệ thông tin của một ngân hàng tập trung vµo c¸c khÝa c¹nh sau: Thứ nhất, đánh giá cấu trúc hạ tầng công nghệ thông tin, cụ thể: bên cạnh trung t©m d÷ liÖu chÝnh, ng©n hµng cã x©y dùng vµ vËn hµnh trung t©m d÷ liÖu dù phòng không? Cơ chế hoạt động, bổ sung và back-up cho nhau nh− thế nào? có đảm bảo và duy trì hoạt động bình th−ờng của hệ thống khi sự cố phát sinh hay không? Thứ hai, đánh giá hạ tầng phần cứng, phần mềm hệ thống, cụ thể: hạ tầng phần cứng gồm những chủng loại thiết bị nào? tính năng và công suất ra sao? Có đủ khả.

(44) 37. n¨ng vµ c«ng suÊt xö lý khèi l−îng giao dÞch hiÖn thêi cña ng©n hµng kh«ng? NÕu khối l−ợng giao dịch trong t−ơng lai tăng lên, hạ tầng phần cứng có đáp ứng đ−ợc kh«ng? HiÖn t¹i ng©n hµng sö dông phÇn mÒm øng dông nµo? Kh¶ n¨ng tÝch hîp víi h¹ tÇng phÇn cøng ra sao? Thứ ba, đánh giá hạ tầng mạng và truyền thông, cụ thể: hệ thống các chi nhánh ®−îc kÕt nèi víi nhau nh− thÕ nµo? qua m¹ng diÖn réng, ®−êng lease-lined hay thuª của một công ty truyền thông khác? Hạ tầng mạng và truyền thông hiện tại có đảm b¶o tÝnh b¶o mËt hay kh«ng? Cã phï hîp víi cÊu tróc tæ chøc cña ng©n hµng kh«ng? Thứ t−, đánh giá hiện trạng hạ tầng hỗ trợ nh− hệ thống chống sét, kiểm soát độ ẩm, hÖ thèng c¶nh b¸o sím, hÖ thèng gi¸m s¸t th©m nhËp, chèng ho¶ ho¹n, … Thứ năm, đánh giá hệ thống kết nối với dữ liệu bên ngoài, chẳng hạn với hệ thèng thanh to¸n cña c¸c tæ chøc thÎ quèc tÕ (Visa, Master, …); hÖ thèng thanh to¸n song ph−¬ng, hÖ thèng thanh to¸n liªn ng©n hµng, kÕt nèi thanh to¸n trùc tuyÕn víi c¸c kh¸ch hµng lín. Thứ sáu, đánh giá hệ thống ứng dụng, cụ thể: ngân hàng có bao nhiêu loại hệ thèng øng dông vµ ph¹m vi triÓn khai c¸c hÖ thèng øng dông nµy nh− thÕ nµo? nh÷ng −u, nh−îc ®iÓm vµ chøc n¨ng cña tõng hÖ thèng? c¸c Modules ®−îc x©y dùng vµ vËn hµnh nh− thÕ nµo? Thø b¶y, m« h×nh tæ chøc cña bé m¸y qu¶n lý c«ng nghÖ t¹i trô së chÝnh còng nh− t¹i c¸c chi nh¸nh. Cô thÓ: Ng©n hµng cã bé phËn/ trung t©m tin häc kh«ng? Bé phËn/ trung t©m nµy ®−îc bè trÝ nh− thÕ nµo? cã bao nhiªu phßng chøc n¨ng? sè l−îng vµ tr×nh độ cán bộ làm việc tại các bộ phận này nh− thế nào? Sau khi xem xÐt thùc tr¹ng hÖ thèng c«ng nghÖ th«ng tin trªn c¬ së ph©n tÝch, đánh giá bảy khía cạnh ở trên, cần đánh giá xem hệ thống công nghệ thông tin hiện tại có phù hợp và đáp ứng các yêu cầu của hoạt động kinh doanh của ngân hàng hay kh«ng? Ng©n hµng ®[ x©y dùng cho m×nh mét chiÕn l−îc c«ng nghÖ phï hîp ch−a? đủ để hỗ trợ chiến l−ợc kinh doanh tổng thể không? Tất cả các đánh giá này cần đ−ợc tiến hành trên cơ sở so sánh, đối chiếu và lấy môc tiªu kinh doanh cña ng©n hµng lµm th−íc ®o vµ tr¶ lêi cho ®−îc c©u hái: hiÖn.

(45) 38. trạng và định h−ớng ứng dụng, phát triển công nghệ có phù hợp và đáp ứng các chiÕn l−îc, môc tiªu kinh doanh cña ng©n hµng hay kh«ng? 1.2.2.2.4. Ph©n tÝch rñi ro 1.2.2.2.4.1. Ph©n tÝch rñi ro l·i suÊt Có hai nguyên nhân chính dẫn đến rủi ro l[i suất. Thứ nhất, do sự khác nhau vÒ h×nh thøc l[i suÊt gi÷a tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî. Rñi ro l[i suÊt th−êng xuÊt hiÖn trong các tr−ờng hợp đi vay với l[i suất cố định và cho vay với l[i suất thả nổi hoặc đi vay với l[i suất thả nổi và cho vay với l[i suất cố định, đi vay và cho vay cùng với l[i suất thả nổi hoặc cố định nh−ng khác nhau về thời điểm định giá. Thứ hai, do có sù kh¸c biÖt vÒ thêi h¹n gi÷a tµi s¶n cã sinh lêi vµ tµi s¶n nî. Khi cã sù kh¸c biÖt gi÷a thêi h¹n cña s¶n nî vµ tµi s¶n cã, rñi ro l[i suÊt sÏ xuÊt hiÖn. Rñi ro l[i suÊt sÏ lớn nếu chênh lệch giữa thời gian thay đổi l[i suất và thời gian của dòng tiền đ−ợc hình thành từ những thay đổi bất lợi khi có sự biến động của l[i suất. Để xác định và đánh giá rủi ro l[i suất, th−ờng sử dụng các công cụ sau: Đánh giá mức độ ảnh h−ởng của thay đổi lMi suất. Mức độ rủi ro l[i suất phụ thuộc vào mức độ nhạy cảm đối với l[i suất của các tài sản của ngân hàng. Đánh giá rủi ro l[i suất cần phải đánh giá đ−ợc trạng thái nhạy cảm của các tài sản của ngân hàng đối với l[i suất. Đánh giá rủi ro l[i suất phải tính đến toàn bộ các nghiệp vụ có thể bị tác động bởi rủi ro l[i suất (cả nội bảng và ngo¹i b¶ng) vµ tËp hîp ë b¶ng theo dâi kú h¹n tr¶ nî c¸c luång vèn ng©n quÜ theo tõng nghiÖp vô. Chªnh lÖch gi÷a tµi s¶n nî vµ tµi s¶n cã tõng kú nh©n tû lÖ l[i suÊt tăng hoặc giảm ta sẽ đ−ợc mức độ ảnh h−ởng của thay đổi l[i suất tới kết quả hoạt động ngân hàng. Phân tích độ nhạy cảm với lMi suất trên bảng tổng kết tài sản. Tính nhạy cảm đối với l[i suất của tài sản nợ, tài sản có đ−ợc đo l−ờng qua lợi nhuận và chi phí t−ơng ứng đối với sự biến đổi của l[i suất. Phân tích độ nhạy cảm sẽ.

(46) 39. t×m ra sù kh¸c biÖt gi÷a c¸c tµi s¶n nî vµ tµi s¶n cã khi l[i suÊt lªn xuèng thÊt th−êng. Để xác định ngân hàng có bị rủi ro l[i suất không, ng−ời ta dùng hệ số (R): Rñi ro l[i suÊt (R) = tµi s¶n cã nh¹y c¶m víi l[i suÊt / tµi s¶n nî nh¹y c¶m víi l[i suÊt. Hệ số này chỉ ra khả năng rủi ro khi l[i suất biến động. Nếu R= 1 tổ chức hầu nh− không có rủi ro về l[i suất, có độ an toàn cao đối với rủi ro l[i suất. Nếu R<1 khi l[i suÊt t¨ng, thu nhËp sÏ < chi phÝ , rñi ro l[i suÊt x¶y ra. NÕu>1 khi l[i suÊt t¨ng thu nhËp sÏ > chi phÝ nh−ng khi l[i suÊt gi¶m, thu nhËp <chi phÝ, rñi ro l[i suÊt còng sÏ x¶y ra. Phân tích độ dài kỳ hạn của tài sản nợ và tài sản có để xác định rủi ro lMi suất: Phân tích khe hở th−ờng đ−ợc bổ sung bằng phân tích độ dài kỳ hạn. Phân tích độ dài kỳ hạn là sự −ớc l−ợng tuổi thọ luồng ngân quĩ có đ−ợc từ tài sản của ngân hàng. Độ dài kỳ hạn là cơ sở để xem xét rủi ro thanh khoản và rủi ro l[i suất. Không ph¶i tÊt c¶ c¸c tµi s¶n nî vµ tµi s¶n cã cã cïng lo¹i l[i suÊt lµ cã cïng mét kú h¹n thanh toán. Khi l[i suất biến động, ngân hàng cần xác định khoảng thời gian tồn tại của tài sản nợ, tài sản có trên bảng tổng kết tài sản. Nếu độ dài kỳ hạn trung bình của tài sản nợ < độ dài kỳ hạn trung bình của tài sản có thì khi l[i suất giảm, thu nhập của ngân hàng > chi phí và do đó nguy cơ rủi ro l[i suất ch−a xuất hiện. Tuy nhiên, tr−ờng hợp ng−ợc lại sẽ xuất hiện rủi ro l[i suất. Việc phân tích độ dài kỳ hạn của tài sản nợ và tài sản có sẽ giúp ngân hàng xác định đ−ợc thay đổi lợi nhuận và nguy c¬ rñi ro víi viÖc t¨ng hoÆc gi¶m l[i suÊt. Thay đổi lợi nhuận của ngân hàng = Thay đổi về l[i suất x chênh lệch giữa độ dµi kú h¹n cña c¸c tµi s¶n cã vµ tµi s¶n nî ( D) Việc tính độ dài kỳ hạn trung bình của các tài sản nợ, tài sản có (D) đ−ợc tính theo c«ng thøc: N. N t. D = # t x C/(1+i) / # C/(1+i)t t=1. Trong đó:. t=1. (1.10).

(47) 40. t:. Thời gian tính đến lúc việc thanh toán tiền mặt đ−ợc thực hiện. C: TiÒn mÆt ®−îc lÜnh t¹i thêi ®iÓm t i:. L[i suÊt. N: Thời gian đến khi đáo hạn Để đơn giản hóa ta có thể sử dụng các khoảng thời gian nh− 3 tháng, 6 tháng, 9 tháng, 1 năm, 2 năm... để tính độ dài kỳ hạn trung bình của tài sản nợ, tài sản có ( # D). 1.2.2.2.4.2.. Ph©n tÝch rñi ro tÝn dông. Rñi ro tÝn dông lµ rñi ro mÊt vèn do kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn nghĩa vụ trả nợ. Khách hàng có thể là đơn vị, cá nhân vay nợ, ng−ời bảo l[nh hoặc tái bảo l[nh ... Có nhiều nguyên nhân dẫn đến rủi ro tín dụng. Thứ nhất, do tác động từ môi tr−ờng bên ngoài gồm thay đổi chính sách, môi tr−ờng tự nhiên, môi tr−ờng kinh tế x[ hội. Thứ hai, nguyên nhân từ phía bản thân khách hàng, đó là khách hàng không giữ uy tín, không có đạo đức khi thực hiện hợp đồng tín dụng, tâm lý ỷ lại, thiÕu tr¸ch nhiÖm víi kho¶n nî. Thø ba, nguyªn nh©n xuÊt ph¸t tõ phÝa tæ chøc cho vay, tõ c¸c kh©u cña qu¸ tr×nh cÊp tÝn dông trong c¸c giai ®o¹n tr−íc, trong vµ sau khi cho vay. §Ó ®o l−êng rñi ro tÝn dông, c¸c nhãm chØ tiªu sau th−êng ®−îc sö dông: Nhãm chØ tiªu ®o l−êng thùc tr¹ng d− nî cho vay: • Tỷ lệ tổng d− nợ/ tổng vốn huy động và tỷ lệ tổng d− nợ/ tổng tài sản có Đây không phải là tỷ lệ thể hiện mức độ rủi ro tín dụng trực tiếp nh−ng chúng thể hiện mức độ tập trung đối với hoạt động tín dụng. Nếu tỷ lệ này cao chứng tỏ hoạt động tín dụng là hoạt động rất quan trọng của tổ chức, nguồn thu chính của tổ chức đ−ợc thu từ hoạt động tín dụng. Bất kỳ rủi ro nào xảy ra trong hoạt động tín dụng đều có tác động lớn đến hoạt động và kết quả kinh doanh của tổ chức. • Tû lÖ nî xÊu/ tæng d− nî vµ Tû lÖ nî xÊu/ vèn chñ së h÷u Trong đó nợ xấu là các khoản nợ khách hàng không trả đúng hạn hoặc các khoản nợ của khách hàng đang có vấn đề, không đủ năng lực hoặc uy tín trả nợ..

(48) 41. Th«ng th−êng chÊt l−îng nî cña tæ chøc tÝn dông vÉn ë møc b×nh th−êng nÕu tû lÖ nî xÊu/ tæng d− nî duy tr× ë møc d−íi 5%. NÕu tû lÖ nµy cao h¬n møc 5%, cÇn xem xét lại để có chính sách tín dụng phù hợp. Việc phân loại nợ theo các chỉ tiêu định tính, nợ của khách hàng đ−ợc phân loại theo đánh giá, xếp hạng khách hàng. Về nguyên tắc khách hàng cần đ−ợc đánh gi¸ trªn c¸c chØ tiªu: T×nh h×nh tµi chÝnh; T×nh h×nh thùc hiÖn thanh to¸n nî; LÜnh vực ngành nghề, địa bàn hoạt động; và Các dấu hiệu khác. Các doanh nghiệp đ−ợc đánh giá, cho điểm và phân loại. Trên cơ sở phân loại khách hàng, các khoản cho vay khách hàng đ−ợc xếp loại tốt thì mức độ rủi ro tín dông sÏ thÊp h¬n vµ ng−îc l¹i. Nhóm chỉ tiêu đo l−ờng mức độ tập trung tín dụng: Khi một tổ chức tín dụng cấp tín dụng quá tập trung vào một số đối t−ợng khách hàng hoặc một số ngành nghề lĩnh vực hoặc khu vực nào đó sẽ phải đối mặt với rủi ro mang tính hệ thống gắn liền với khách hàng, ngành nghề hoặc khu vực đó. Mức độ tập trung tín dụng thể hiện qua các chỉ tiêu nh−: D− nợ cho vay của khách hµng/ vèn tù cã; D− nî cña mét kh¸ch hµng hoÆc mét nhãm kh¸ch hµng/ tæng d− nî; D− nî cho vay mét khu vùc, ngµnh nghÒ/ tæng d− nî. Trªn c¬ së ph©n tÝch rñi ro tÝn dông, c¸c tæ chøc th−êng ¸p dông c¸c biÖn pháp sau để phòng ngừa và giảm thiểu rủi ro: Xây dựng chiến l−ợc, chính sách tín dông phï hîp; X©y dùng c¸c h¹n møc tÝn dông; Ph©n lo¹i kh¸ch hµng; KiÓm so¸t, theo dõi trong và sau khi cho vay; Xác định các rủi ro hiện có và rủi ro tiềm tàng trong các sản phẩm tín dụng; Xây dựng quy trình thẩm định tín dụng; Thiết lập hệ thèng c¶nh b¸o sím, gi¸m s¸t tæng thÓ danh môc tÝn dông; Xö lý nî; vµ TrÝch lËp dù phßng rñi ro. 1.2.2.2.4.3. Ph©n tÝch rñi ro thanh kho¶n Rủi ro thanh khoản là rủi ro khi Tổ chức tín dụng không cân đối đủ tiền để có thể đáp ứng các khoản phải trả đến hạn thanh toán, dẫn đến nguy cơ mất khả năng thanh toán. Một tổ chức tín dụng có khả năng thanh khoản cao nếu tổ chức đó có.

(49) 42. nhiều tiền trên tài khoản v[ng lai hoặc tiền mặt đồng thời tài sản dễ dàng chuyển sang tiền mặt hoặc tài sản t−ơng đ−ơng tiền mặt để đáp ứng các nghĩa vụ chi trả và rµng buéc tµi chÝnh. ViÖc dù tr÷ nhiÒu c¸c tµi s¶n cã tÝnh thanh kho¶n cao cã thÓ gióp gi¶m rñi ro thanh kho¶n, tuy nhiªn c¸c tµi s¶n cã tÝnh thanh kho¶n cao còng th−êng lµ nh÷ng tµi s¶n ®em l¹i Ýt lîi nhuËn h¬n so víi nh÷ng tµi s¶n dµi h¹n vµ kÐm tÝnh thanh kho¶n. ViÖc mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n cña mét tæ chøc tÝn dông nÕu kh«ng ®−îc xö lý và hỗ trợ kịp thời sẽ dẫn đến sự đổ vỡ của bản thân tổ chức. Hơn nữa, do hiệu ứng d©y truyÒn cña hÖ thèng tµi chÝnh, chØ mét trung gian tµi chÝnh mÊt kh¶ n¨ng thanh toán cũng có thể gây phản ứng và tạo ra những ảnh h−ởng bất lợi đến toàn bộ hệ thống tài chính, ngân hàng, đến nền kinh tế. Có hai nhóm nguyên nhân dẫn đến rủi ro thanh khoản. Thứ nhất, các nguyên nh©n bªn ngoµi nh− khñng ho¶ng tµi chÝnh quèc tÕ, khñng ho¶ng kinh tÕ hoÆc khñng hoảng tài chính quốc gia dẫn đến suy giảm niềm tin vào hệ thống tín dụng, ngân hµng. Thø hai, c¸c nguyªn nh©n tõ phÝa tæ chøc tÝn dông, chñ yÕu do yÕu kÐm trong c«ng t¸c qu¶n lý thanh kho¶n. Cô thÓ: do nhu cÇu tµi trî c¸c kho¶n cho vay ®[ cam kết v−ợt quá khả năng cân đối nguồn vốn; Thiếu da dạng các loại hình tài trợ, các loại tiền gửi và các loại khách hàng; Mất cân đối về thời gian đáo hạn – tài sản dài h¹n ®−îc tµi trî bëi nguån vèn ng¾n h¹n; Kinh doanh nhiÒu lo¹i tiÒn tÖ, t¹o nªn rñi ro thanh kho¶n côc bé trong tõng lo¹i tiÒn tÖ; Tµi trî cho c¸c kho¶n môc ngo¹i b¶ng mµ kh«ng cã dù b¸o tr−íc; ... Để xác định khả năng thanh khoản của một tổ chức tín dụng ng−ời ta dùng khái niệm Tỷ lệ thanh khoản. Đó là khả năng ngân hàng có thể đáp ứng nhu cầu thanh to¸n ngay. Tû lÖ thanh kho¶n cµng cao th× ng©n hµng cã thanh kho¶n tèt nh−ng nếu quá cao sẽ ảnh h−ởng đến khả năng sinh lời của ngân hàng. Thông th−ờng nếu chỉ số này = 1, ngân hàng có khả năng đáp ứng nhu cầu thanh toán trong ng¾n h¹n. Tû lÖ thanh kho¶n =Tæng tµi s¶n cã tÝnh láng cao/ Tæng tµi s¶n nî cã tÝnh động cao Trong đó:.

(50) 43. Tài sản có tính lỏng cao là các tài sản dễ chuyển đổi thành tiền, có thể dùng để thanh toán ngay, bao gồm: Tiền mặt, vàng, tiền gửi tại NHNN, số chênh lệch lớn h¬n gi÷a tiÒn göi kh«ng kú h¹n t¹i tæ chøc tÝn dông kh¸c vµ tiÒn göi kh«ng kú h¹n nhận của tổ chức tín dụng đó, ... Tài sản nợ có tính động cao là các tài sản dễ bị rút ra bất cứ lúc nào, bao gồm các khoản nợ hoặc nghĩa vụ nợ phải thanh toán trong khoảng thời gian nhất định. Tổ chức tín dụng cần xác định tỷ lệ thanh khoản trong khoảng thời gian khác nhau nh− trong một ngày, một tuần, từ tám ngày đến một tháng, ba tháng hoặc sáu tháng. Trªn c¬ së ph©n tÝch rñi ro thanh kho¶n, c¸c tæ chøc tÝn dông th−êng sö dông các biện pháp sau để ngăn ngừa rủi ro: Dự trữ đảm bảo khả năng thanh khoản; Phân tÝch luång tiÒn dù kiÕn; ThiÕt lËp c¸c h¹n møc an toµn thanh kho¶n; §a d¹ng ho¸ c«ng nợ và duy trì khả năng bán tài sản; Xây dựng kế hoạch dự phòng để đối phó với tr−ờng hîp khñng ho¶ng vÒ kh¶ n¨ng thanh kho¶n 1.2.2.2.5.. Ph©n tÝch ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu. Ph©n tÝch vµ lËp b¶ng tæng kÕt c¸c yÕu tè nguån lùc theo tÇm quan träng cho phÐp ng©n hµng ph¸t hiÖn ra c¸c ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu quan träng lµm c¬ së cho ph©n tÝch c¸c ma trËn chiÕn l−îc. VÒ ph−¬ng diÖn kü thuËt nªn ph©n h¹ng c¸c ®iÓm mạnh, điểm yếu theo ph−ơng pháp thích hợp để nhận định. Đối với các điểm mạnh chñ yÕu theo thang cÊp: rÊt m¹nh, m¹nh, cã −u thÕ; §èi víi ®iÓm yÕu chñ yÕu theo thang cÊp: rÊt yÕu, yÕu, kÐm −u thÕ. ViÖc ph©n h¹ng nµy cã ý nghÜa rÊt quan träng trong qu¸ tr×nh lùa chän chiÕn l−ợc. Các chiến l−ợc theo đuổi phải tận dụng triệt để các điểm mạnh nhằm cải thiện hoÆc kh¾c phôc c¸c ®iÓm yÕu. 1.2.2.3.. Xác định sứ mệnh (Mission). Sứ mệnh kinh doanh của một NHTM đ−ợc định nghĩa nh− là mục đích ngân hàng cần đạt tới khi tiến hành các hoạt động kinh doanh. Sứ mệnh kinh doanh trả lời câu hỏi “Ngân hàng tồn tại và tiến hành các hoạt động kinh doanh trên thị tr−ờng để lµm g×?”. Mét sø mÖnh kinh doanh chuÈn x¸c, tr−íc tiªn ph¶i h−íng tíi kh¸ch hµng.

(51) 44. vì khách hàng chính là ng−ời quyết định sự tồn tại của ngân hàng. Sự thành bại của khách hàng sẽ tác động trực tiếp đến hiệu quả kinh doanh của ngân hàng. Sø mÖnh kinh doanh cña ng©n hµng cÇn ®−îc thÓ hiÖn thµnh v¨n b¶n. Tuú thuộc vào tính chất, phạm vi hoạt động, sứ mệnh kinh doanh của mỗi ngân hàng khác nhau về độ dài, nội dung, nét đặc tr−ng riêng biệt. Tuy nhiên, vẫn có một cấu trúc khuôn mẫu để làm rõ hơn cơ sở để các ngân hàng dựa trên đó soạn thảo sứ mÖnh kinh doanh cho m×nh. Khi so¹n th¶o sø mÖnh kinh doanh, c¸c ng©n hµng cÇn quan tâm đến các khía cạnh sau: Kh¸ch hµng: Kh¸ch hµng cña ng©n hµng lµ ai? Lµ doanh nghiÖp? C¸ nh©n? hay cả hai? Điều quan trọng, ngân hàng phải là xác định cho đ−ợc “Khách hàng môc tiªu”. DÞch vô: C¸c s¶n phÈm hay dÞch vô ng©n hµng cung cÊp lµ g×? Ng©n hµng cung cÊp nhiÒu lo¹i dÞch vô hay chØ mét nhãm dÞch vô? DÞch vô nµo lµ chñ yÕu?. C«ng nghÖ: Ng©n hµng cã xem c«ng nghÖ lµ mèi quan t©m, −u tiªn hµng ®Çu không? Công nghệ có đ−ợc ngân hàng đánh giá là yếu tố quyết định đến việc cải thiện và nâng cao năng suất lao động cũng nh− chất l−ợng dịch vụ ngân hàng không? Vị trí trong kinh doanh: Ngân hàng đứng ở vị trí nào trên thị tr−ờng hiện tại và thÞ tr−êng tiÒm n¨ng? C¸c ng©n hµng m¹nh th−êng thÓ hiÖn rÊt râ ®iÒu nµy trong sø mệnh kinh doanh trong khi đó các ngân hàng ở vị thế thị tr−ờng đầy cạnh tranh, đeo bám th−ờng không đề cập điều này trong sứ mệnh của mình. Thị tr−ờng: Thị tr−ờng mục tiêu của ngân hàng là gì? Phạm vi hoạt động là thị tr−ờng địa ph−ơng, khu vực, trong n−ớc hay quốc tế? Trong đó, ngân hàng phải khẳng định đ−ợc khu vực hoạt động trọng tâm. Mối quan tâm đến công tác nhân sự: Chính sách và quan điểm của ngân hàng đối với công tác nhân sự? Cụ thể, quan điểm trong việc tuyển dụng, phát triển, khuyến khích, động viên, thu hút các nhân viên có năng lực, điều kiện làm việc, chế độ tiền l−ơng, phúc lợi, cơ hội thăng tiến, môi tr−ờng làm việc, mối quan hệ hợp tác, t«n träng nhau trong c«ng viÖc..

(52) 45. Lợi thế cạnh tranh: Mỗi ngân hàng có một lợi thế cạnh tranh nhất định trên thị tr−ờng, chẳng hạn: lịch sử hình thành và hoạt động của ngân hàng, chất l−ợng dịch vụ, đội ngũ nhân viên, sự đa dạng về sản phẩm, mức phí, kênh phân phối.... Tuy nhiên, trong sứ mệnh của ngân hàng chỉ nêu những thế mạnh và đặc thù của ngân hàng so với các đối thủ cạnh tranh. Tóm lại, các tiêu chuẩn trên đ−ợc xem nh− là một khung s−ờn để soạn thảo sứ mÖnh kinh doanh. Trong nhiÒu tr−êng hîp, h×nh ¶nh vµ vÞ thÕ cña ng©n hµng cµng đ−ợc khẳng định khi sứ mệnh kinh doanh đ−ợc thể hiện rõ ràng, gây ấn t−ợng và đ−ợc truyền đạt một cách hiệu quả đến các nhà chiến l−ợc, các nhà quản trị và nhân viên. 1.2.2.4.. Xác định mục tiêu chiến l−ợc. Mục tiêu của chiến l−ợc kinh doanh đ−ợc xác định nh− là những thành quả mà ngân hàng cần đạt đ−ợc khi theo đuổi sứ mệnh của mình trong thời kỳ hoạt động t−ơng đối dài. Yêu cầu quan trọng trong việc xác định mục tiêu chiến l−ợc là đảm bảo các mục tiêu phải xác đáng. Tiếp theo cần phải xác định một danh mục nhất định các mục tiêu chủ chốt có ý nghĩa nhất. Đồng thời cần sắp xếp chúng theo thứ tự −u tiên, chứ không đơn thuần liệt kê một danh mục không có thứ tự. Yêu cầu về tính xác đáng của các mục tiêu: Tính cụ thể: Mục tiêu đúng phải là mục tiêu cụ thể, thể hiện kết quả cụ thể cuối cùng cần đạt đ−ợc khi tiến hành những hành động nhất định. Nó chỉ rõ mục tiêu liên quan đến vấn đề nào, giới hạn về thời gian và không gian thực hiện. Mục tiêu càng cụ thể thì càng dễ hoạch định ph−ơng h−ớng, giải pháp chiến l−ợc để thực hiện mục tiêu đó. Thông th−ờng các mục tiêu ở cấp hội sở sẽ mang tính tổng quát cao, cßn c¸c môc tiªu ë cÊp chi nh¸nh, cÊp vïng, cÊp chøc n¨ng hay ë c¸c c«ng ty trùc thuéc th× sÏ cô thÓ, chi tiÕt h¬n. TÝnh nhÊt qu¸n: C¸c môc tiªu th−êng kh«ng nhÊt qu¸n vµ cã mèi quan hÖ tr¸i ng−îc nhau, nh− lîi nhuËn tr−íc m¾t th−êng ng−îc víi t¨ng tr−ëng l©u dµi, níi láng tín dụng th−ờng làm tăng rủi ro tín dụng... Do đó, khi xác định mục tiêu chiến l−ợc phải luôn chú ý đảm bảo sao cho chúng nhất quán với nhau. Điều này có nghĩa là nó phải phù hợp và đồng bộ với nhau, nhất là việc hoàn thành mục tiêu này không cản.

(53) 46. trë viÖc hoµn thµnh môc tiªu kh¸c. Kinh nghiÖm thùc tÕ cho thÊy: viÖc ph©n cÊp môc tiªu theo thø tù −u tiªn, ®−a ra c¸c ph−¬ng ¸n tïy chän nh»m dung hßa m©u thuẫn là cách khả khá tốt để giảm thiểu các mâu thuẫn tiềm năng. TÝnh ®o l−êng: C¸c môc tiªu nªn ®−îc ®−a ra d−íi d¹ng c¸c chØ tiªu thÓ hiÖn bằng con số tuyệt đối hay t−ơng đối. Chẳng hạn, khả năng cạnh tranh đ−ợc đo l−ờng bëi thÞ phÇn chiÕm lÜnh trªn thÞ tr−êng. Tính khả thi: Các mục tiêu đ−ợc đặt ra phải khả thi trên ph−ơng diện thực hiÖn. §iÒu nµy cã nghÜa lµ nã ph¶i ph¶n ¸nh ®−îc nguyÖn väng vµ phï hîp víi kh¶ n¨ng cña ng©n hµng. Nh÷ng môc tiªu nµy ph¶i lµ kÕt qu¶ tæng thÓ cña nh÷ng ho¹t động mà ngân hàng có thể thực hiện trong môi tr−ờng mà nó hoạt động trên thực tế chứ không phải là một thị tr−ờng giả định. TÝnh th¸ch thøc: Néi dung c¸c môc tiªu ph¶i cã tÝnh th¸ch thøc trªn cë së hy vọng cao để các nhà quản trị và nhân viên ngân hàng thực sự nỗ lực phấn đấu thực hiện và hoàn thành. Điều này sẽ tạo một tiền lệ tốt để mọi ng−ời luôn tìm tòi, phát huy sáng kiến để đạt hiệu quả cao. Tuy nhiên, ngân hàng đặt ra các mục tiêu quá cao, không sát thực tế hay khó có thể đạt đ−ợc thì nó trở nên phản tác dụng vì nó khiÕn mäi ng−êi ch¸n n¶n, mÊt lßng tin vµ chiÕn l−îc chØ lµ ¶o väng kh«ng cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn. Tính linh hoạt: Các mục tiêu kinh doanh đ−ợc đặt ra trong môi tr−ờng kinh doanh trong t−ơng lai. Do đó, các mục tiêu đ−ợc xây dựng phải có tính linh hoạt hay ph¶i cã kh¶ n¨ng ®iÒu chØnh cho phï hîp víi c¸c nguy c¬ vµ c¬ héi x¶y ra trong m«i tr−ờng kinh doanh thực tế. Tuy nhiên, ngân hàng cần l−u ý rằng việc thay đổi và điều chỉnh quá th−ờng xuyên sẽ dẫn đến sự rối loạn trong chiến l−ợc, chính sách và các ch−ơng trình hoạt động. 1.2.2.5. X©y dùng chiÕn l−îc kinh doanh Nhiệm vụ cơ bản của quá trình thiết lập chiến l−ợc đó là: Đề xuất ph−ơng án chiến l−ợc kinh doanh tiềm năng; Phân tích lựa chọn các ph−ơng án để tìm ra chiến l−ợc kinh doanh khả thi; và Ra quyết định chọn chiến l−ợc kinh doanh.

(54) 47. 1.2.2.6.. §−a ra chiÕn l−îc thay thÕ. ViÖc ®−a ra nh÷ng chiÕn l−îc thay thÕ lµ viÖc xem xÐt l¹i tÝnh hîp lý hay tÝnh đúng đắn của các mục tiêu chiến l−ợc đ[ chọn tr−ớc và từ đó đề xuất những ph−ơng ¸n nh»m thùc hiÖn chiÕn l−îc kinh doanh cña ng©n hµng. 1.2.2.6.1. Nhãm chiÕn l−îc t¨ng tr−ëng Chiến l−ợc tăng tr−ởng tập trung đặt trọng tâm vào việc cải tiến mở rộng thêm các sản phẩm hoặc thị tr−ờng hiện có mà không thay đổi bất kỳ yếu tố nào, gồm: Thâm nhËp thÞ tr−êng; Ph¸t triÓn thÞ tr−êng; vµ Ph¸t triÓn s¶n phÈm Chiến l−ợc tăng tr−ởng mở rộng đặt trọng tâm vào việc đ−a thêm các dịch vụ tài chính mới để tạo cơ sở thị tr−ờng mới hay đi vào các lĩnh vực phi tài chính khác. Chiến l−ợc này đòi hỏi phải mở rộng quy mô nguồn lực, kiến thức về nhiều lĩnh vực ngµnh nghÒ. Ng©n hµng cã thÓ x©y dùng c¸c chiÕn l−îc b»ng c¸ch më réng ra bªn ngoµi. ChiÕn l−îc s¸p nhËp: tiÕn hµnh hîp nhÊt víi mét ng©n hµng kh¸c t¹o thµnh ng©n hµng míi vÒ danh tÝn. ChiÕn l−îc mua l¹i lµ viÖc mua l¹i mét ng©n hµng kh¸c b»ng con ®−êng mua lại cổ phần để nắm giữ quyền kiểm soát ngân hàng đó nh−ng vẫn giữ danh tín và cơ cÊu tæ chøc nh− cò hoÆc mua l¹i c¸c c«ng ty tµi chÝnh, c«ng ty chøng kho¸n. Chiến l−ợc liên doanh là việc hai hay nhiều ngân hàng hợp lực để thực hiện một vấn đề mà một ngân hàng riêng lẻ không làm đ−ợc trên cơ sở hoàn toàn không đụng chạm đến quyền sở hữu ngân hàng của hai bên. Có nhiều hình thức để tiến hành liên doanh nh−: liên doanh quốc tế để v−ợt qua rào cản chính trị và văn hoá để cã thÓ hîp ph¸p c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng quèc tÕ; liªn doanh víi mét ng©n hµng n−ớc ngoài để thâm nhập vào thị tr−ờng n−ớc; hoặc liên doanh để kinh doanh, đầu t− vµo mét lÜnh vùc hoµn toµn míi; .. 1.2.2.6.2. Nhóm chiến l−ợc thu hẹp hoạt động Thu hẹp để sắp xếp lại qui mô hoạt động nhằm tăng hiệu quả kinh doanh trong điều kiện kinh tế không ổn định. Nhóm chiến l−ợc này có các chiến l−ợc chi tiết nh− sau:.

(55) 48. Cắt giảm chi phí: Chiến l−ợc này chỉ mang tính tạm thời để sắp xếp lại hoạt động kinh doanh hiệu quả hơn khi một số lĩnh vực nào đó năng suất kém làm chi phí tăng quá cao hoặc do khó khăn tạm thời liên quan đến điều kiện môi tr−ờng kinh doanh. C¾t bá mét sè lÜnh vùc kinh doanh: ChiÕn l−îc nµy thùc hiÖn theo h−íng nh−ợng, bán hoặc đóng cửa một số cơ sở kinh doanh trực thuộc với mục đích thu håi vèn ®Çu t− ë nh÷ng bé phËn kinh doanh kh«ng cßn kh¶ n¨ng sinh lêi hay tËp trung vốn cho một số hoạt động, lĩnh vực hay các trung tâm đang sinh lời cao có triÓn väng l©u dµi. Giải thể: Là chiến l−ợc bắt buộc cuối cùng, ng−ng hoàn toàn các hoạt động kinh doanh, chi tr¶ tiÒn göi cho c«ng chóng vµ c¸c kho¶n nî. 1.2.2.7. Lựa chọn chiến l−ợc để tiến hành thay đổi Để đảm bảo chiến l−ợc lựa chọn là tối −u, tr−ớc khi đ−a ra quyết định lựa chọn bÊt cø mét chiÕn l−îc nµo, ng©n hµng cÇn xem xÐt vµ c©n nh¾c kü c¸c yÕu tè sau: (i) TËn dông tèi ®a −u thÕ cña ngµnh vµ −u thÕ cña chÝnh ng©n hµng; (ii) Phï hîp víi môc tiªu l©u dµi; (iii) Phï hîp víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh vµ chuyªn m«n cña ng©n hµng; (iv) Thái độ và quan điểm của L[nh đạo ngân hàng, đặc biệt là quan điểm đối với rủi ro; (v) Tận dụng đ−ợc các nguồn tài trợ bên ngoài; (vi) Mức độ ảnh h−ởng có thể gây phản ứng từ các tổ chức tài chính cạnh tranh khác; (vii) và Xác định thời điểm. Khi cơ hội chín muồi thì phải quyết định đầu t− ngay. Nếu không cơ hội sẽ đi qua, lúc này rất có thể trở thành nguy cơ khi đối thủ cạnh tranh đ[ đi tr−ớc một b−ớc và kÞp chíp lÊy thêi c¬. Do vËy, thêi ®iÓm lùa chän vµ thùc thi chiÕn l−îc cã tÝnh quyÕt định đến thành công của ngân hàng. 1.2.2.8. Xây dựng kế hoạch hành động Với mỗi chiến l−ợc lựa chọn, cần xây dựng kế hoạch các hành động dự kiến sẽ tiến hành. Các hành động cần đ−ợc phác hoạ cụ thể, bao gồm: Các hoạt động cần tiÕn hµnh; ng−êi thùc hiÖn; c¸c nguån lùc cÇn thiÕt; thêi gian b¾t ®Çu vµ thêi gian kết thúc; −ớc tính các kết quả đạt đ−ợc; −ớc tính ngân sách cho các hoạt động..

(56) 49. Kế hoạch hành động tổng thể cần chia thành nhiều nhóm kế hoạch hành động ph©n theo chøc n¨ng, ch¼ng h¹n: t¸i cÊu tróc m« h×nh tæ chøc; t¨ng c−êng n¨ng lùc tài chính; đào tạo và phát triển nguồn nhân lực; quản trị rủi ro; đầu t− công nghệ th«ng tin; ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô míi; marketing vµ tiÕp thÞ; .. Thông th−ờng kế hoạch hành động đ−ợc xây dựng d−ới dạng ma trận để dễ theo dõi, đánh giá, giám sát và biết đ−ợc tiến độ triển khai từng hành động cụ thể. 1.2.2.9. Kiểm tra, đánh giá và điều chỉnh chiến l−ợc 1.2.2.9.1. Xác định nội dung kiểm tra, đánh giá chiến l−ợc Kiểm tra, đánh giá chiến l−ợc bao gồm: Kiểm tra, đánh giá môi tr−ờng kinh doanh gåm c¶ m«i tr−êng bªn ngoµi vµ m«i tr−êng bªn trong; KiÓm tra hÖ thèng môc tiªu chiÕn l−ợc bao gồm cả hệ thống mục tiêu tổng quát và hệ thống mục tiêu cụ thể; Kiểm tra, đánh giá việc tổ chức triển khai các kế hoạch hành động; … 1.2.2.9.2. X©y dùng c¸c tiªu chuÈn kiÓm tra Tuỳ từng đối t−ợng và nội dung kiểm tra có thể xây dựng các loại tiêu chuẩn sau: Tiêu chuẩn định tính, là các tiêu chuẩn không thể hiện d−ới dạng các số đo vật lý hoặc tiền tệ. Đối với các tiêu chuẩn này cần đảm bảo tính nhất quán và tính khả thi. Tiêu chuẩn định l−ợng. Trong kiểm tra đánh giá chiến l−ợc, cần đánh giá các nhân tố môi tr−ờng kinh doanh ảnh h−ởng nh− thế nào đến chiến l−ợc kinh doanh và phát triển NHTM cũng nh− đánh giá mức độ hoàn thành các mục tiêu, các chỉ tiêu. Các nhân tố, mục tiêu, chỉ tiêu đ−ợc đánh giá có thể là các phạm trù phản ánh số l−ợng và cũng có thể là tiêu chuẩn chất l−ợng. Nếu đ−ợc đo bằng đơn vị tiền tệ thì tïy tõng lo¹i tiªu chuÈn mµ ng−êi ta cã thÓ gäi lµ tiªu chuÈn chi phÝ (nÕu ph¶n ¶nh chi phÝ kinh doanh), tiªu chuÈn thu nhËp (nÕu ph¶n ¸nh doanh thu vµ c¸c kho¶n thu nhập khác của NHTM). Khi xác định tiêu chuẩn đánh giá những nhân tố, mục tiêu, chỉ tiêu này cần xác định rõ giới hạn sai lệch cho phép đối với từng nhân tố, mục tiªu, chØ tiªu. Møc giíi h¹n sai lÖch cho phÐp lµ ranh giíi ph¹m vi sai lÖch cã thÓ chấp nhận đ−ợc và vẫn đ−ợc coi là phù hợp với ý đồ, mục tiêu đ[ đặt ra lúc đầu. Chỉ có trên cơ sở các giới hạn cho phép sai lệch đ−ợc xác định có cơ sở khoa học, các.

(57) 50. kết luận từ đánh giá chiến l−ợc mới có thể đảm bảo độ tin cậy nhất định. Tùy theo tõng lo¹i nh©n tè, môc tiªu, chØ tiªu mµ tiªu chuÈn giíi h¹n sai lÖch cho phÐp cã thÓ lµ giíi h¹n kho¶ng, giíi h¹n tèi thiÓu hoÆc giíi h¹n tèi ®a. 1.2.2.9.3. Đánh giá chiến l−ợc theo tiêu chuẩn đã xây dựng Đánh giá chiến l−ợc tuân theo một quy trình nhất định đảm bảo tính khoa học cña nã vµ ph¶i tr¶ lêi ®−îc c¸c c©u hái chñ yÕu sau: Thø nhÊt, chiÕn l−îc cña NHTM cã cßn phï hîp víi m«i tr−êng kinh doanh kh«ng? Thø hai, nÕu ph¶i ®iÒu chØnh th× ph¶i ®iÒu chØnh toµn bé chiÕn l−îc hay chØ cÇn ®iÒu chØnh c¸c chiÕn l−îc bé phËn? Vµ cuèi cïng, nÕu kh«ng ®iÒu chØnh th× h×nh ¶nh c¹nh tranh míi cña NHTM sÏ nh− thÕ nµo? Sau khi đánh giá lại chiến l−ợc kinh doanh tất yếu phải đánh giá lại các kế hoạch triển khai chiÕn l−îc xem cã cßn phï hîp víi c¸c môc tiªu chiÕn l−îc kh«ng. 1.2.2.9.4. §iÒu chØnh chiÕn l−îc. Trên cơ sở kết luận của đánh giá chiến l−ợc phải thực hiện những điều chỉnh cần thiết nhằm thay đổi nhiều hoặc ít những mục tiêu của chiến l−ợc. VÒ b¶n chÊt, c«ng t¸c ®iÒu chØnh chiÕn l−îc ph¶i ®−îc tiÕn hµnh theo c¸c nguyªn t¾c, ph−¬ng ph¸p vµ sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn, c«ng cô cÇn thiÕt nh− trong hoạch định chiến l−ợc. Hoạt động điều chỉnh không nhất thiết có nghĩa là các chiến l−îc hiÖn hµnh sÏ bÞ hñy bá mµ cã thÓ chØ lµ nh÷ng ®iÒu chØnh cÇn thiÕt trong cÊu trúc của tổ chức, điều chỉnh nhiệm vụ kinh doanh hoặc sửa đổi các mục tiêu, đề ra c¸c chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch míi…Trong ®iÒu chØnh chiÕn l−îc cã thÓ ®iÒu chØnh chiÕn l−îc kinh doanh, tøc ®iÒu chØnh hÖ thèng môc tiªu tæng qu¸t; ®iÒu chØnh tõng bé phËn chiÕn l−îc, tøc ®iÒu chØnh c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn chiÕn l−îc.. KÕt luËn ch−¬ng 1 Quản trị chiến l−ợc giữ một vai trò quan trọng và có tính định h−ớng hoạt động trong bất kỳ loại hình doanh nghiệp nào. Xây dựng một chiến l−ợc phù hợp là nền tảng, là cơ sở để gióp doanh nghiÖp ph¸t triÓn bÒn v÷ng, chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh..

(58) 51. Ng©n hµng th−¬ng m¹i lµ mét doanh nghiÖp do vËy qu¶n trÞ chiÕn l−îc ng©n hµng th−¬ng m¹i còng tu©n theo c¸c b−íc vµ nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña qu¶n trÞ chiÕn l−îc doanh nghiệp. Tuy nhiên, là một doanh nghiệp đặc biệt, có những đặc điểm và đặc tr−ng riêng nên quản trị chiến l−ợc ngân hàng th−ơng mại có những nét đặc thù so với các ngành khác. XuÊt ph¸t tõ c¸ch tiÕp cËn trªn vµ trªn c¬ së nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña qu¶n trÞ chiÕn l−ợc doanh nghiệp, trong Ch−ơng I, tác giả đ[ đề xuất và tiếp cận tới ph−ơng pháp luận về quản trị chiến l−ợc ngân hàng th−ơng mại, một nội dung ch−a đ−ợc đề cập trong bất kỳ công tr×nh nghiªn cøu nµo c¶ trong vµ ngoµi n−íc. Tuy còng gåm c¸c b−íc cña mét quy tr×nh qu¶n trÞ chiÕn l−îc doanh nghiÖp nh−: Ph©n tÝch m«i tr−êng kinh doanh bªn ngoµi; Ph©n tÝch môi tr−ờng kinh doanh bên trong; Xác định sứ mệnh; Xác định mục tiêu chiến l−ợc; X©y dùng chiÕn l−îc kinh doanh; §−a ra chiÕn l−îc thay thÕ; Lùa chän chiÕn l−îc để tiến hành thay đổi; Xây dựng kế hoạch hành động; và Kiểm tra, đánh giá và điều chØnh chiÕn l−îc nh−ng trong mçi b−íc t¸c gi¶ ®[ cã c«ng tæng hîp vµ h×nh thµnh nên căn cứ lý thuyết để áp dụng vào hoạt động của một ngân hàng th−ơng mại. Đây là nền tảng lý thuyết để tác giả đi sâu phân tích thực trạng chiến l−ợc phát triển của NHNoVN trong các giai đoạn đ[ qua và đề xuất chiến l−ợc phát triển của NHNoVN trong bèi c¶nh héi nhËp.

(59) 52. CH−¬ng CH−¬ng 2 HỘI NHẬP QUỐC TẾ VÀ KINH NGHIỆM VỀ CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP CỦA MỘT SỐ NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP TRONG KHU VỰC. 2.1. HỘI NHẬP QUỐC TẾ. Hội nhập quốc tế là xu hướng tất yếu, con ñường ñể ñưa lại sự phồn thịnh của các quốc gia. Từ cuối thế kỷ 20, toàn cầu hoá và hội nhập quốc tế ñã trở thành xu hướng mạnh mẽ. Tại hội nghị lần thứ 29 của Diễn ñàn kinh tế thế giới tại Davos (Thụy Sỹ) họp từ ngày 28/01 ñến 2/2/1999 ñã khẳng ñịnh: toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế không còn là xu thế nữa mà ñã trở thành một thực tế cuốn hút tất cả các nước, từ nước giầu ñến nước nghèo, từ quốc gia lớn ñến quốc gia nhỏ. 2.1.1. CÁC YẾU TỐ THÚC ðẨY HỘI NHẬP QUỐC TẾ. Hội nhập quốc tế xuất phát từ những cơ sở kinh tế xã hội hiện thực của thế giới hiện ựại. đó là những yếu tố khách quan không phụ thuộc vào ý chắ của quốc gia nào. ðiều ñó ñặt hội nhập kinh tế quốc tế như một tất yếu mang tính thời ñại. 2.1.1.1. Cách mạng khoa học công nghệ diễn ra mạnh mẽ ñã phá vỡ ñịa giới giữa các quốc gia Xã hội loài người ñã ñược chứng kiến những cuộc cách mạng khoa học kỹ thuật làm thay ñổi bộ mặt thế giới. Cuộc cách mạng khoa học và công nghệ diễn ra vào nửa sau thế kỷ 20 ñã làm cho khoa học trở thành Lực lượng sản xuất trực tiếp, tạo ra bước ngoặt trong sự phát triển của Lực lượng sản xuất. Sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin trong những năm gần ñây là chứng minh cụ thể cho xu hướng phát triển của cách mạng khoa học và công nghệ hiện ñại. Công nghệ thông tin ñã xoá nhoà khoảng cách ñịa lý, tác ñộng sâu sắc và toàn diện ñến mọi người, mọi quốc gia..

(60) 53. Phiên bản ñầu tiên của hệ ñiều hành Windows xuất hiện năm 1985 và phiên bản mang tính ñột phá windows 3.0 ñược xuất bản năm 1990 ñã góp phần xóa bỏ một rào cản vô cùng quan trọng, ñó là sự hạn chế về dung lượng thông tin mà bất cứ cá nhân nào có thể tích lũy, kiểm soát và phổ biến. Chiếc máy tính cá nhân với phần mềm window, cùng với sự xuất hiện của modem, Internet ñã giúp con người có thể dễ dàng truyền nội dung ngay lập tức với chi phí thấp tới bất cứ nơi nào trên thế giới, lưu trữ nội dung với khối lượng khổng lồ, tạo ra một công cụ kết nối và hợp tác nhanh chóng, hiệu quả, một công cụ mà bất kể ai cũng có thể sử dụng. ðồng thời, việc tạo ra mạng toàn cầu (world wide web) ñã thúc ñẩy cuộc cách mạng làm phẳng thế giới. Như vậy, sự phát triển mạnh mẽ của cách mạng khoa học và công nghệ ñã phát vỡ hàng rào ngăn cách ñịa giới trong giao dịch của con người trên tất cả các mặt giữa các quốc gia. ðiều này ñã ñẩy quốc tế hoá lên một thời kỳ mới, thời kỳ toàn cầu hoá kinh tế thế giới. Trong nền kinh tế toàn cầu hoá việc tổ chức sản xuất và khai thác thị trường trong phạm vi một nước ñã nhanh chóng chuyển sang sản xuất và khai thác thị trường trên phạm vi toàn thế giới. Chính cách mạng khoa học và công nghệ ñã ñưa lại sự phụ thuộc lẫn nhau giữa các quốc gia. Khái niệm "biên giới mềm" quốc gia ñược ñưa ra cho thấy hàng hoá, dịch vụ của một quốc gia ñược xuất khẩu tới ñâu thì biên giới quốc gia ñược mở rộng tới ñó. 2.1.1.2. Sự phát triển của phân công lao ñộng quốc tế Cách mạng khoa học và công nghệ không chỉ ñem lại sự phát triển của lực lượng sản xuất mà nó còn tác ñộng mạnh mẽ ñến phân công lao ñộng quốc gia và quốc tế. Xu hướng quốc tế hoá về sức lao ñộng là kết quả của sự di chuyển lao ñộng từ quốc gia này sang quốc gia khác. Mức ñộ tự do hoá trong di cư lao ñộng và xuất khẩu lao ñộng dần hình thành thị trường lao ñộng quốc tế. Quá trình này trực tiếp ảnh hưởng ñến cơ cấu lao ñộng của quốc gia xuất khẩu lao ñộng và quốc gia nhập khẩu lao ñộng. Nhiều nước nhờ có xuất khẩu lao ñộng ñã ñem lại lợi ích kinh tế to lớn và hình thành ñược lực lượng lao ñộng có trình ñộ cao..

(61) 54. Sự phát triển của phân công lao ñộng quốc tế ñã tạo ra các hình thức hợp tác sản xuất mới. Thuê làm bên ngoài (outsourcing), chuyển sản xuất ra nước ngoài (offshoring), thuê bên ngoài làm (insourcing) là những phương thức hợp tác tạo ra giá trị theo chiều ngang, có thể ñược thực hiện nhờ một thế giới phẳng và ngược lại làm thế giới phẳng hơn. Chuỗi cung cũng là một phương pháp cộng tác theo chiều ngang giữa các nhà cung cấp, người bán lẻ và khách hàng nhằm tạo ra giá trị. Chuỗi cung càng xóa bỏ thêm các ñiểm ma sát tại các biên giới quốc gia thì các công ty càng cộng tác với nhau một cách hiệu quả hơn, khiến quá trình cộng tác toàn cầu càng ñược thúc ñẩy mạnh mẽ hơn. Nhờ vậy, phân công lao ñộng quốc tế ñã tạo ra sự phụ thuộc giữa các quốc gia trong toàn bộ quá trình sản xuất sản phẩm và cung cấp dịch vụ. Trong kinh tế hiện ñại, quốc gia sẽ phát triển nếu trở thành bộ phận của phân công lao ñộng quốc tế, có lợi ích to lớn và ổn ñịnh khi ñược tham gia vào quá trình hình thành chuỗi giá trị toàn cầu. 2.1.1.3. Sự phát triển mạnh mẽ của các công ty xuyên quốc gia Từ cuối những năm 1950, các công ty lớn của Mỹ ñã ñi ñầu trong việc vượt ra ngoài biên giới quốc gia, thực hiện kinh doanh xuyên quốc gia và trở thành các công ty ña quốc gia. Những công ty này ñã lấy thị trường toàn cầu làm hướng hoạt ñộng chính. Công nghệ thông tin, nhất là mạng Internet làm cho không gian không còn ý nghĩa. Tri thức, công nghệ, lao ñộng, quản lý, hàng hoá, tiền tệ…không bị bó hẹp trong biên giới một quốc gia, giúp cho hoạt ñộng mang tính toàn cầu. Mối quan hệ kinh tế, thương mại, tài chính xuyên quốc gia giữa các nước, các khu vực và các doanh nghiệp thúc ñẩy kinh tế toàn cầu phát triển và tạo ra sự lệ thuộc lẫn nhau. Ngày càng có nhiều các công ty xuyên quốc gia của các nước phát triển, các nước công nghiệp mới bị cuốn hút vào làn sóng toàn cầu hoá. Giá trị xuất nhập khẩu của các công ty xuyên quốc gia theo tính toán của WTO, chiếm từ 2/3 tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu của toàn thế giới. Trên 4/5 ñầu tư trực tiếp ra nước ngoài trên thế giới là do các công ty xuyên quốc gia tiến hành, trên 9/10 thành quả triển khai kỹ thuật và chuyển giao công nghệ trên thế giới nằm trong tay các công ty xuyên quốc gia. Do áp.

(62) 55. dụng kỹ thuật và công nghệ hiện ñại trong việc quản lý và tổ chức sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nên khoảng cách ñịa lý không bị trở ngại và mọi hoạt ñộng ñều nhanh chóng, thuận lợi, hiệu quả và ñộ chính xác cao. Trong quá trình toàn cầu hoá kinh tế các công ty xuyên quốc gia ñóng vai trò then chốt và thực sự chi phối nền kinh tế thế giới. Từ năm 2000 ñến nay, nhiều công ty xuyên quốc gia lớn sát nhập với nhau hình thành các tập đồn kinh tế xuyên quốc gia khổng lồ. Các cơng ty xuyên quốc gia cỡ lớn ñều có một hệ thống kinh doanh lấy công ty mẹ làm trung tâm, mở rộng ra toàn cầu. Hàng trăm, hàng ngàn hệ thống như vậy ñan lại thành mạng lưới kinh tế toàn cầu khổng lồ, bao trùm tất cả, che phủ các khu vực, các quốc gia trên toàn thế giới. Các công ty này sẽ mở cửa biên giới các quốc gia, tạo ra sự hội nhập tất yếu từ tế bào kinh tế. 2.1.1.4. Ảnh hưởng của các tổ chức kinh tế, tài chính quốc tế Trong nền kinh tế thế giới hiện nay, các quốc gia có chủ quyền không còn là chủ thể duy nhất có vai trò quyết ñịnh chính sách kinh tế mà là sự tồn tại ñồng thời của nhiều ñịnh chế khác ngoài lãnh thổ quốc gia. Các tổ chức kinh tế, tài chính quốc tế có uy tín ñang chi phối hoạt ñộng thực tiễn và làm thay ñổi các chính sách kinh tế của quốc gia thành viên hoặc có nguyện vọng gia nhập. đó là các liên kết kinh tế quốc tế như EU, ASEAN, APEC; các ñịnh chế quốc tế như: WB, IMF, WTO… Các ñịnh chế quốc tế ra ñời nhằm ñáp ứng ñòi hỏi của xu thế toàn cầu hoá kinh tế. Sự tồn tại và hoạt ñộng của các tổ chức kinh tế, tài chính quốc tế và các chính sách quy ñịnh của nó ñã thúc ñẩy sự phát triển hơn nữa của xu hướng toàn cầu hoá. Nhiều tổ chức kinh tế tài chính lớn như WTO, IMF, WB…ñóng vai trò như một "Liên hợp quốc" trong lĩnh vực kinh tế, tài chính và thương mại quốc tế. Các tổ chức kinh tế, tài chính thế giới tham gia vào các ñiều chỉnh quan hệ kinh tế, tài chính, thương mại thế giới. Thông qua các quy ñịnh của mình tác ñộng ñiều chỉnh chính sách của của các quốc gia theo chuẩn mực quốc tế. Các tổ chức liên kết kinh tế khu vực như EU, NAFTA, ASEAN… ñưa ra các thoả thuận hợp tác song.

(63) 56. phương và ña phương ñể tăng thêm sự gắn bó, phụ thuộc lẫn nhau giữa các nền kinh tế quốc gia. Các tổ chức này còn thúc ñẩy các quốc gia phải xây dựng lộ trình hội nhập kinh tế khu vực và quốc tế phù hợp. 2.1.1.5. Xu hướng ñối thoại, hợp tác ñã thay thế cho ñối ñầu Sau khi Liên Xô sụp ñổ, cuộc chiến tranh lạnh ñã kết thúc, mở ra một giai ñoạn mới của nền kinh tế thế giới. Xu hướng ñối thoại, hợp tác thay thế cho ñối ñầu. Những tư tưởng ñổi mới, mở cửa, cải tổ trở thành xu hướng tích cực của thời ñại. Sau chiến tranh lạnh, tất cả các quốc gia ñều tập trung ñiều chỉnh chiến lược phát triển, trong ñó ưu tiên mọi nguồn lực cho hợp tác và phát triển kinh tế. Cánh cửa các nền kinh tế quốc gia ñã rộng mở ñể giao lưu, liên kết kinh tế với khu vực và quốc tế. Sự sụp ñổ bức tường Berlin vào ngày 9 tháng 11 năm 1989 cho phép chúng ta tư duy thế giới theo cách khác – nhìn nhận thế giới như một thể thống nhất. Trước năm 1989, có thể có một chắnh sách phương đông hay phương Tây, nhưng ắt có khả năng nghĩ về việc có một chính sách “toàn cầu”. Sự sụp ñổ này ñã xóa bỏ một hàng rào ñịa lý và vật chất – hàng rào ñã bưng bít thông tin, ngăn cản những tiêu chuẩn chung và không cho chúng ta nhìn thế giới là một cộng ñồng ñơn nhất, bằng phẳng và có tiềm năng thống nhất. Việc bức tường sụp ñổ cũng ñã tạo ñiều kiện cho nhiều người khai thác vốn tri thức của nhau. Sự kiện này cũng tạo ñiều kiện cho việc thông qua các tiêu chuẩn chung – các tiêu chuẩn về cách ñiều hành nền kinh tế, cách thực hiện chế ñộ kế toán, cách tiến hành hoạt ñộng ngân hàng… Các tiêu chuẩn chung ñã tạo ra một sân chơi bằng phẳng hơn "ða phương hoá và ña dạng hoá" ñã trở thành phương châm chủ ñạo của các quốc gia trong quan hệ kinh tế quốc tế. Liên kết và hợp tác kinh tế ñã không ngừng mở rộng và phát triển trên quy mô toàn cầu. 2.1.2. CƠ HỘI VÀ THÁCH THỨC CỦA HỘI NHẬP QUỐC TẾ. 2.1.2.1. ðối với nền kinh tế quốc gia.

(64) 57. * Cơ hội: Một là, có ñiều kiện ñể thu hút ñược nhiều vốn ñầu tư từ nước ngoài. Hội nhập kinh tế, thực hiện các cam kết quốc tế làm cho môi trường kinh doanh phù hợp với thông lệ quốc tế. Do ñó, sẽ tăng sức hấp dẫn các nhà ñầu tư nước ngoài ñặc biệt một số ngành chủ chốt như ngân hàng, tài chính, bảo hiểm…, tăng sự hỗ trợ tài chính, tín dụng cho sự phát triển kinh tế. Hai là, hội nhập kinh tế quốc tế cho phép khai thác ñược lợi thế của nước ngoài về kỹ thuật, công nghệ và quản lý. Hội nhập giúp chúng ta bỏ qua ñược thời kỳ mày mò nghiên cứu, rút ngắn thời gian ñi tới ñích. Sự lưu thông hàng hoá, hợp tác liên kết với các nước khác tạo ra áp lực cạnh tranh ở trong nước. ðây sẽ là ñộng lực to lớn thúc ñẩy các doanh nghiệp trong nước áp dụng kỹ thuật, công nghệ hiện ñại, thường xuyên ñổi mới mẫu mã sản phẩm, giảm chi phí sản xuất và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Những kinh nghiệm tổ chức sản xuất và quản lý hiện ñại của nước ngoài từ các doanh nghiệp FDI, cũng như qua hợp tác, giao lưu sẽ giúp các doanh nghiệp trong nước trưởng thành nhanh chóng. Hội nhập kinh tế quốc tế giúp các nước tranh thủ ñược nguồn vốn, kỹ thuật, công nghệ tiên tiến ñể thúc ñẩy sự phát triển của nền kinh tế quốc gia Ba là, cơ hội tham gia vào quá trình phân công lao ñộng quốc tế Phân công lao ñộng quốc tế cho phép các quốc gia khai thác lợi thế của mình khi tham gia thị trường thế giới. Trên thị trường quốc tế hình thành các dòng lưu chuyển hàng hoá, tiền tệ, dịch vụ. Quốc gia sẽ trở thành một công ñoạn của quá trình kinh doanh quốc tế. Tức là làm cho thị trường trong nước thành bộ phận của thị trường quốc tế, phân công lao ñộng trong nước thành bộ phận của phân công lao ñộng quốc tế. Quá trình chuyển hóa một bộ phận lao ñộng trong nước thành lao ñộng xuất khẩu thông qua xuất khẩu hàng hoá, dịch vụ. ðiều này có lợi cả về phương diện kinh tế và phương diện xã hội. Mặt khác, hội nhập kinh tế cho phép các quốc gia xuất khẩu ñược nhiều lao ñộng ra nước ngoài. ðây là nguồn thu ngoại tệ lớn, tăng thu nhập, cải thiện ñời sống.

(65) 58. dân cư, giải quyết việc làm và ñào tạo ñược lực lượng lao ñộng có chuyên môn tốt cho công cuộc xây dựng ñất nước. Bốn là, cơ hội mở rộng thị trường xuất khẩu hàng hoá, dịch vụ. Quá trình liên kết và hợp tác quốc tế diễn ra bắt buộc các nước phải mở cửa thị trường cho nhau. Các quốc gia sẽ có cơ hội ñể xuất khẩu các mặt hàng mà mình có ưu thế ñồng thời nhập khẩu ñược các công nghệ nguồn. Hàng hoá có thể thâm nhập ñược thị trường các nước một cách thuận lợi hơn. Các doanh nghiệp sẽ có nhiều cơ hội tiếp cận với các nguồn tín dụng, công nghệ hiện ñại, các loại hình dịch vụ, vật tư, nguyên liệu và cơ hội xuất khẩu sản phẩm do thị trường ñược mở rộng và không bị phân biệt ñối xử. Cơ hội xuất khẩu bình ñẳng sẽ có những ảnh hưởng tích cực ñến hoạt ñộng của các doanh nghiệp trong nước, sản xuất sẽ ñược mở rộng và tạo nhiều công ăn việc làm cho người lao ñộng. Năm là, nâng cao khả năng cạnh tranh và tính hiệu quả trong nền kinh tế, ñồng thời tạo ra môi trường cạnh tranh bình ñẳng cho các doanh nghiệp trong nước Môi trường kinh doanh trong nước ñã ñược cải thiện theo hướng thuận lợi và minh bạch hơn. Việc ñơn giản hoá thủ tục hành chính sẽ có tác ñộng tích cực ñối với việc phát triển các doanh nghiệp mới ở hầu hết các ngành hàng. Việc phát triển hệ thống ngân hàng và bảo hiểm cũng như mở rộng các kênh tài chính cạnh tranh sẽ tạo cơ hội tiếp cận tài chính tốt và có tính cạnh tranh hơn cho các doanh nghiệp, ñặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các doanh nghiệp hoạt ñộng kinh doanh xuất khẩu, các doanh nghiệp thuộc các ngành ưu tiên … Việc mở cửa thị trường nội ñịa, cắt giảm thuế và các rào cản phi thuế ñối với các sản phẩm như máy móc, thiết bị, nguyên nhiên vật liệu ñã tạo ñiều kiện cho nhiều hàng hoá ñến với người tiêu dùng và doanh nghiệp trong nước với mức giá hợp lý hơn, giúp cho các doanh nghiệp và hướng tới nâng cao năng lực cạnh tranh nhờ ñược cung cấp nguồn lực tốt hơn..

(66) 59. * Thách thức Một là: Việc mở cửa thị trường dẫn ñến cạnh tranh tăng lên, các doanh nghiệp không chỉ cạnh tranh trong nước mà còn phải cạnh tranh cả trên thị trường thế giới. Khi hội nhập, các khoản trợ cấp hoặc có tính chất trợ cấp của Chính phủ cho một số ngành phải bãi bỏ. Hai là: Cần phải xử lý triệt ñể các ñiểm yếu như quy mô của doanh nghiệp còn nhỏ, năng lực tài chính yếu kém, kỹ năng và kiến thức chuyên sâu về quản lý trong môi trường cạnh tranh quốc tế còn có hạn, thiếu sự liên kết và chỉ tham gia ñược vào các khâu có giá trị gia tăng thấp trong chuỗi giá trị toàn cầu. Năng lực nghiên cứu và thiết kế, khả năng ñổi mới công nghệ của các doanh nghiệp còn hạn chế, lực lượng lao ñộng có trình ñộ cao chưa ñủ ñáp ứng nhu cầu phát triển. Ba là: Buộc phải tuân thủ các tiêu chuẩn chung. Các doanh nghiệp phải ñối mặt với các quy ñịnh về thực thi quyền sở hữu trí tuệ, tuân thủ các quy ñịnh về nhãn mác và xuất xứ hàng hoá, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ. Bốn là: Xử lý các vấn ñề mâu thuẫn. Một trong những thách thức ñối với hầu hết các ngành hàng là phải xử lý vấn ñề rất khó khăn và luôn chứa ñựng mâu thuẫn giữa một bên là mở cửa, giảm thuế ñể hạ giá thành ñầu vào cho sản xuất và ñể người tiêu dùng ñược tiếp cận với hàng hoá rẻ với một bên là bảo hộ sản xuất trong nước. Phần lớn các ngành hàng ñều vừa ñược sản xuất trong nước lại vừa nhập khẩu. Sau khi hội nhập, nhiều mặt hàng sản xuất ra luôn có giá cao hơn so với ñối thủ cạnh tranh, khó tiêu thụ cả ở thị trường trong và ngoài nước. 2.1.2.2. ðối với ngành tài chính - ngân hàng * Cơ hội Thứ nhất: ðẩy mạnh công cuộc ñổi mới hệ thống ngân hàng: Hội nhập kinh tế quốc tế là ñộng lực thúc ñẩy công cuộc ñổi mới và cải cách hệ thống ngân hàng tiến hành nhanh hơn và quyết liệt hơn, từ ñó nâng cao sức cạnh tranh và hiệu quả hoạt ñộng, tăng tính kỷ luật thị trường trong hoạt ñộng ngân hàng, nâng cao năng lực quản trị, ñiều hành tương xứng với các chuẩn mực của hệ thống.

(67) 60. ngân hàng quốc tế. Hệ thống ngân hàng sẽ có ñiều kiện phát triển mạnh mẽ với sự góp mặt của nhiều tổ chức tài chính, tín dụng mới dưới các hình thức như: ngân hàng thương mại cổ phần, ngân hàng liên doanh với nước ngoài, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, các công ty tài chính…. Thứ hai: Thúc ñẩy ngành ngân hàng phát triển. Mở cửa thị trường dịch vụ ngân hàng và nới lỏng hạn chế ñối với các tổ chức tài chính nước ngoài là ñiều kiện ñể thu hút ñầu tư trực tiếp vào lĩnh vực tài chính. Hệ thống ngân hàng thương mại có ñiều kiện nắm bắt những cơ hội trong hội nhập, khai thác lợi thế cạnh tranh "trên sân nhà", thu hút nguồn vốn và công nghệ, kỹ thuật hiện ñại, nâng cao trình ñộ quản lý cho cán bộ ngân hàng. Các ngân hàng sẽ nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả hoạt ñộng, bằng việc nâng cao năng lực tài chính qua tiếp cận sự hỗ trợ kỹ thuật, tư vấn, ñào tạo thông qua các hình thức liên doanh, liên kết với các ngân hàng và tổ chức tài chính quốc tế, phát triển sản phẩm dịch vụ mới và mở rộng kênh phân phối ra nước ngoài. Khách hàng cả cá nhân và doanh nghiệp sẽ ñược tiếp cận và sử dụng nhiều loại hình sản phẩm dịch vụ ngân hàng ña dạng và tiên tiến hơn, cũng như các sản phẩm tiện ích phục vụ hoạt ñộng kinh doanh nhằm giảm thiểu rủi ro và tăng khả năng cạnh tranh cho doanh nghiệp. Hội nhập sẽ tạo ra một thị trường mở cửa và có tính cạnh tranh cao, thúc ñẩy khu vực dịch vụ ngân hàng tăng trưởng cả về quy mô và loại hình hoạt ñộng, thích ứng nhanh hơn với những tác ñộng từ bên ngoài, từ ñó có khả năng ñóng góp nhiều hơn và chủ ñộng hơn vào sự phát triển chung của nền kinh tế. Thứ ba: Nâng cao năng lực quản trị hệ thống ngân hàng: Các cơ quan quản lý trong lĩnh vực tài chính-tiền tệ có cơ hội và cũng tạo sức ép ñòi hỏi các nhà quản lý phải chủ ñộng tìm hiểu, tự trang bị nâng cao kiến thức, kỹ năng, trình ñộ quản lý tiên tiến và quản trị hệ thống ngân hàng phù hợp với xu thế hội nhập của ngành ngân hàng. Hội nhập quốc tế sẽ tạo cơ hội nâng cao năng lực, hiệu quả ñiều hành và thực thi chính sách tiền tệ, ñổi mới cơ chế kiểm soát tiền tệ, lãi suất, tỉ giá theo nguyên tắc thị trường. Hội nhập cũng là cơ hội ñể tăng cường phối hợp giữa các NHTW và giữa NHTW với các tổ chức tài chính quốc tế về chính.

(68) 61. sách tiền tệ, trao ñổi thông tin và ngăn ngừa rủi ro, qua ñó hạn chế biến ñộng của thị trường tài chính quốc tế và ñảm bảo an toàn cho hệ thống ngân hàng. Hệ thống NHTM và thị trường tiền tệ hoạt ñộng an toàn và hiệu quả sẽ tạo thuận lợi cho việc nâng cao hiệu lực và hiệu quả của chính sách tiền tệ. Hội nhập quốc tế sẽ thúc ñẩy cải cách thể chế, hoàn thiện hệ thống pháp luật và nâng cao năng lực hoạt ñộng của các cơ quan quản lý tài chính, loại bỏ các hình thức bảo hộ, bao cấp vốn, tài chính ñối với các NHTM trong nước, hạn chế tình trạng ỷ lại, trông chờ vào sự hỗ trợ của NHNN và Chính phủ. Thứ tư: Nâng cao hiệu quả hoạt ñộng ngân hàng Nhờ hội nhập quốc tế, các ngân hàng trong nước sẽ tiếp cận thị trường tài chính quốc tế một cách dễ dàng hơn, hiệu quả huy ñộng vốn và sử dụng vốn sẽ tăng lên, góp phần nâng cao chất lượng và loại hình hoạt ñộng. Các ngân hàng trong nước sẽ phản ứng, ñiều chỉnh và hoạt ñộng một cách linh hoạt hơn theo tín hiệu thị trường trong nước và quốc tế nhằm tối ña hóa lợi nhuận và giảm thiểu rủi ro; tạo ñiều kiện cho việc tăng trưởng tổng tài sản, tổng dư nợ tín dụng, huy ñộng vốn của hệ thống ngân hàng; chuyển biến cơ cấu thu nhập theo hướng tích cực, nâng cao tỷ lệ thu nhập phi lãi suất trong tổng thu nhập ; phát triển các dịch vụ và tín dụng ngân hàng . * Thách thức Một là: Gia tăng áp lực cạnh tranh: Mở cửa thị trường tài chính làm tăng số lượng các ngân hàng có tiềm lực mạnh về tài chính, công nghệ hiện ñại và trình ñộ quản lý tiên tiến, áp lực cạnh tranh cũng tăng dần theo lộ trình nới lỏng các qui ñịnh ñối với các tổ chức tài chính nước ngoài. Với quy mô tài chính lớn, công nghệ hiện ñại và trình ñộ quản lý tiên tiến, các ngân hàng nước ngoài sẽ chiếm ưu thế và ñiều ñó có nghĩa là sức ép cạnh tranh với các ngân hàng trong nước sẽ càng lớn. Các ngân hàng thương mại trong nước sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc mở rộng thị phần, phát triển hệ thống phân phối và cung cấp các sản phẩm dịch vụ ngân hàng, khi mà trình ñộ công nghệ và kỹ năng quản trị của các ngân hàng thương mại trong nước còn hạn chế, nhất là các ngân hàng thương mại cổ phần quy mô nhỏ, năng lực.

(69) 62. tài chính và quản trị còn yếu. ðiều này tạo nguy cơ tiềm ẩn cho các ngân hàng nội ñịa về vấn ñề thị phần và kênh phân phối. Hai là: Thách thức trong công tác ñiều hành của ngân hàng Nhà nước do những diễn biến khó tiên liệu của nền kinh tế, tài chính thế giới. Việc xây dựng và ñiều hành chính sách tiền tệ, chính sách tỷ giá trở nên khó khăn, phức tạp hơn do các cân ñối vĩ mô biến ñộng mạnh hơn. Chu chuyển vốn và chu chuyển thương mại diễn ra với tốc ñộ nhanh hơn và quy mô lớn hơn, việc hài hoà giữa các mục tiêu kiểm soát lạm phát, kiềm chế nhập siêu và tăng trưởng kinh tế khó thực hiện hơn. Môi trường cạnh tranh gia tăng và sự mở rộng của ngân hàng về quy mô quá nhanh, bao gồm cả các chi nhánh ngân hàng nước ngoài, cũng ñặt ra những thách thức trong việc giám sát hoạt ñộng hệ thống tài chính, ngân hàng của ngân hàng Nhà nước nhằm ñảm bảo cạnh tranh lành mạnh và phát triển ổn ñịnh của toàn hệ thống. Ba là: Việc mở cửa thị trường tài chính sẽ làm tăng rủi ro thị trường về giá cả, lãi suất, tỷ giá, chu chuyển vốn. Hệ thống ngân hàng phải ñối mặt nhiều hơn với những rủi ro khủng hoảng và các cú sốc kinh tế tài chính lan truyền trong khu vực và thế giới, nhất là khi trình ñộ quản trị rủi ro, quản lý ñiều hành của hệ thống ngân hàng nội ñịa còn hạn chế. Hội nhập quốc tế sẽ làm tăng các giao dịch vốn, nhất là sự di chuyển tự do của các luồng vốn ñầu tư gián tiếp, làm tăng nguy cơ bất ổn ñối với hệ thống tài chính quốc gia cũng như các rủi ro của hệ thống ngân hàng. Sự kém phát triển của thị trường vốn có thể khiến các ngân hàng nội ñịa phải chịu mức ñộ thiệt hại lớn hơn do rủi ro gây nên. 2.2. KINH NGHIỆM VỀ CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN TRONG BỐI CẢNH HỘI NHẬP CỦA MỘT SỐ NGÂN HÀNG NÔNG NGHIỆP TRONG KHU VỰC 2.2.1. Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Hîp t¸c xH N«ng nghiÖp Th¸i Lan (baac). 2.2.1.1. Bèi c¶nh kinh tÕ - x· héi Th¸i Lan.

(70) 63. Thái Lan, là một quốc gia nằm ở vùng đông Nam Á, có diện tắch 514.000 km2, ñược chia thành 76 tỉnh với dân số khoảng 67 triệu người. Trước ñây, Thái Lan theo chế ñộ quân chủ chuyên chế rồi ñến quân chủ lập hiến; từ thập niên 1980, Thái Lan chuyển hướng sang con ñường dân chủ. Thái Lan luôn có chính sách ngoại giao khéo léo ñối với các cường quốc Tây Âu và Nhật Bản. Là một trong những nền kinh tế phát triển nhanh nhất đông Nam Á, Thái Lan trải qua thời kỳ kinh tế tăng trưởng vượt bậc vào giữa thập niên 1980, kéo dài tới khi khủng hoảng tài chính xảy ra ở Châu á vào năm 1997. Nông nghiệp là ngành rất quan trọng trong nền kinh tế Thái, với lực lượng lao ñộng chiếm khoảng 50%. Thái Lan nằm trong số những nước có sản lượng gạo cao nhất thế giới. Tuy nhiên, vai trò của nông nghiệp ñang yếu dần, nhường chỗ cho công nghiệp, với số công nhân chiếm 20% lực lượng lao ñộng. Khu vực này ngày càng lớn mạnh, chủ yếu những ngành như sản xuất quần áo, giày dép, ñồ ñiện tử và vật dụng tiêu dùng. Sự lớn mạnh của ngành sản xuất, tạo ñiều kiện phát triển khu vực dịch vụ, một lĩnh vực thu hút khoảng 30% lực lượng lao ñộng, phần ñông phục vụ ngành du lịch, nguồn ngoại tệ chính của Thái Lan hiện nay. ðến nay, dịch vụ luôn thể hiện là khu vực kinh tế năng ñộng nhất, ñóng góp 1/2 tổng thu nhập nội ñịa, có tốc ñộ tăng trưởng bình quân 7 – 8%/năm. Thái Lan hiện là nước xuất khẩu gạo hàng ñầu thế giới và cũng là nước có ngành kinh doanh du lịch rất phát triển. Các nhà hoạch ñịnh chính sách Thái Lan lấy nông nghiệp là bệ phóng cho nền kinh tế quốc dân, và không chỉ có thế, mục tiêu cốt lõi là tạo ưu ñãi “tam nông” ñể ổn ñịnh chính trị xã hội. Bên cạnh những chính sách khuyến khích và hỗ trợ người nông dân nâng cao tính cạnh tranh của nông sản trên thị trường thế giới, Thái Lan cũng coi trọng công tác ñào tạo kỹ thuật, áp dụng khoa học công nghệ hiện ñại, nâng cao nhận thức người nông dân . Hệ thống ngân hàng ở Thái Lan phát triển mạnh theo xu hướng xây dựng mô hình tập đồn ngân hàng, nhiều ngân hàng trong nước đã mở được các chi nhánh ở nước ngoài hoặc liên doanh với các ngân hàng ở nước ngoài. Thái Lan hiện có 13 ngân hàng thương mại trong nước, 18 ngân hàng nước ngoài, tổng số gần 4000 chi.

(71) 64. nhánh trên cả nước. Ngoài ra còn có 6 tổ chức tín dụng, 19 công ty tài chính hoạt ñộng dưới sự giám sát của Ngân hàng Trung ương Thái Lan 2.2.1.2. Chiến lược phát triển của Ngân hàng Nông nghiệp và Hợp tác xã Nông nghiệp Thái Lan Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Hîp t¸c x[ N«ng nghiÖp Th¸i Lan (BAAC) thµnh lËp n¨m 1966, lµ mét ng©n hµng th−¬ng m¹i quèc doanh chÞu sù qu¶n lý trùc tiÕp của Bộ Tài chính. Năm 1992, BAAC đ−ợc Ngân hàng Thế giới đánh giá là một trong 3 định chế tài chính nông thôn thành công nhất trên thế giới. BAAC cũng là ng©n hµng lín nhÊt t¹i Th¸i Lan vÒ m¹ng l−íi chi nh¸nh vµ hÖ thèng kh¸ch hµng vµ lµ ng©n hµng chñ lùc trªn thÞ tr−êng n«ng nghiÖp n«ng th«n. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña BAAC tr¶i qua hai giai ®o¹n. Giai đoạn 1: kể từ khi thành lập cho đến năm 1997, BAAC giữ vai trò đặc biÖt lµ mét ng©n hµng ph¸t triÓn n«ng nghiÖp thùc hiÖn nhiÖm vô cho vay trùc tiÕp đến từng cá nhân hộ nông dân cũng nh− các Hợp tác x[ nông nghiệp; hỗ trợ tài chính để thúc đẩy sản xuất nông nghiệp, giúp các hộ nông dân gia tăng sản l−ợng vµ thu nhËp. Với nhiệm vụ nói trên, trong giai đoạn này, đối t−ợng khách hàng mục tiêu của BAAC là các hộ nông dân, phạm vi hoạt động chủ yếu trên thị tr−ờng nông th«n. Do vËy, c¸c s¶n phÈm dÞch vô BAAC cung cÊp kh«ng ®a d¹ng, phong phó mµ tập trung vào 2 sản phẩm chính là cho vay và huy động tiền gửi. BAAC cú cỏc chương trình ñặc biệt như cho vay tín dụng bằng hiện vật, vay vật tư theo giá rẻ, chất lượng tốt. Hoặc chương trình cho vay, thế chấp bằng thóc: chương trình bán ñấu giá thóc trên phạm vi vùng ñể tạo cho nông dân bán ñược thóc với giá cao. Giai ®o¹n 2: kÓ tõ n¨m 1997. N¨m 1997, BAAC ®[ kh«ng tho¸t khái ¶nh h−ëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chính tiền tệ Châu á. Do vậy, từ năm 1998, BAAC đ[ có nhiều thay đổi trong chiến l−îc ph¸t triÓn cña m×nh nh»m ®−a ng©n hµng v−ît qua giai ®o¹n khã kh¨n. BAAC đ[ dần chuyển từ một định chế chuyên cho vay nông nghiệp sang thành một ngân hµng n«ng nghiÖp ®a n¨ng cung cÊp ®a d¹ng c¸c s¶n phÈm dÞch vô tµi chÝnh ng©n.

(72) 65. hàng. Bên cạnh hoạt động cho vay và huy động tiền gửi, BAAC còn cung cấp các s¶n phÈm dÞch vô nh»m n©ng cao chÊt l−îng cuéc sèng cho c¸c hé n«ng d©n nh− kiểm đếm tiền mặt, chuyển tiền, quản lý tài sản, bảo l[nh… BAAC thực hiện dịch vô thu hé tiÒn ®iÖn, n−íc, chi phÝ b¶o hiÓm, c¸c lo¹i thuÕ … gióp tiÕt kiÖm thêi gian và chi phí đi lại cho các khách hàng, đặc biệt là các hộ nông dân ở vùng sâu, vùng xa. §iÓm næi bËt lµ BAAC thµnh lËp m« h×nh hîp t¸c x[ Marketing n«ng nghiÖp t¹i c¸c chi nh¸nh. Lo¹i h×nh hîp t¸c x[ nµy t¹o kªnh ph©n phèi, tiªu thô c¸c s¶n phẩm nông nghiệp của ng−ời nông dân cũng nh− đảm bảo chất l−ợng, giá cả hợp lý. Lîi Ých ®em l¹i cho c¸c kh¸ch hµng n«ng d©n lµ c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp cña hä đ−ợc mua lại với mức giá phù hợp và đảm bảo các dịch vụ hậu m[i đ−ợc tốt nhất. BAAC duy trì mô hình hoạt động gồm có Trụ sở chính và các chi nhánh tại các tØnh (mçi tØnh thµnh cã mét chi nh¸nh). Tuy nhiªn, ®iÒu nµy ®[ g©y nhiÒu khã kh¨n cho khách hàng trong việc thực hiện các hoạt động giao dịch với ngân hàng, đặc biệt lµ c¸c kh¸ch hµng ë vïng xa trung t©m. NhiÒu kh¸ch hµng n«ng d©n kh«ng thÓ tiÕp cận với dịch vụ ngân hàng, do vậy, hoạt động của ngân hàng cũng bị hạn chế. Năm 1988, Ban l[nh đạo ngân hàng đ[ đ−a ra chiến l−ợc mở rộng phát triển mạng l−ới chi nhánh đến cấp huyện, x[. Tại mỗi chi nhánh cấp tỉnh, ngân hàng thành lập thêm các chi nhánh cấp huyện và d−ới đó là các phòng giao dịch. Nh− vậy, hoạt động ngân hàng đ−ợc quản lý tập trung theo 4 cấp: Trụ sở chính, chi nh¸nh cÊp tØnh, chi nh¸nh cÊp huyÖn vµ c¸c phßng giao dÞch trùc thuéc. Cïng víi chiÕn l−îc më réng mµng l−íi chi nh¸nh, BAAC thùc hiÖn c¬ cÊu l¹i m« h×nh tæ chøc t¹i Trô së chÝnh (Phô lôc 2.1). Theo m« h×nh nµy, Uû ban kiÓm toán và Uỷ ban quản lý rủi ro độc lập hoàn toàn với các phòng/ ban, bộ phận khác và chịu sự quản lý trực tiếp của Hội đồng quản trị; bên cạnh phòng tín dụng doanh nghiÖp vµ tÝn dông c¸ nh©n cßn cã riªng bé phËn ph¸t triÓn n«ng th«n chuyªn nghiên cứu về các sản phẩm dịch vụ đáp ứng nhu cầu khách hàng khu vực nông th«n; Ban qu¶n lý chi nh¸nh ®−îc thµnh lËp nh»m gióp c«ng t¸c qu¶n lý chi nh¸nh ®−îc tËp trung vµ hiÖu qu¶..

(73) 66. 2.2.2. Ng©n hµng Bank Rakyat Indonesia (BRI). 2.2.2.1. Bèi c¶nh kinh tÕ - x· héi cña Indonesia Inñônêxia là một ñất nước quần ñảo, bao gồm hơn 13.600 ñảo với tổng diện tích tự nhiên trên 1,9 triệu km2, dân số khoảng 240 triệu người, ñứng thứ tư trên thế giới. Indonesia là một nước giàu tài nguyên thiên nhiên. Với tập hợp các sắc tộc, nói hơn 300 thứ tiếng, Indonesia là nước có dân số theo Hồi giáo ñông nhất thế giới. Sau nhiều thập niên dưới chế ñộ ñộc tài, Indonesia ñang tiến bước trên ñường cải tổ dân chủ và kinh tế. Indonesia là quốc gia theo thể chế cộng hòa, có một nền kinh tế thị trường trong ñó chính phủ ñóng vai trò chủ ñạo. Indonesia là thành viên của Liên hiệp quốc từ năm 1950 và trong lịch sử từng là một thành viên của OPEC, ñã rút lui vào năm 2008 bởi họ không còn là một nước xuất khẩu dầu mỏ. Lĩnh vực dịch vụ là ngành lớn nhất của nền kinh tế và chiếm 45.3% GDP. Tiếp theo là công nghiệp (40.7%) và nông nghiệp (14.0%). Tuy nhiên, nông nghiệp sử dụng nhiều lao ñộng hơn các lĩnh vực khác, chiếm 44.3% trong tổng số lực lượng lao ñộng. Do vậy, nông nghiệp là một ngành quan trọng trong nền kinh tế Indonesia. Ngư nghiệp cũng là ngành quan trọng không kém. Indonesia có nguồn tài nguyên lâm sản phong phú, với diện tích rừng lớn nhất Á châu. Cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ ở khu vực tháng 7-1997 ñã làm cho nền kinh tế của Indonesia lâm vào khủng hoảng trầm trọng: năm 1998 mức tăng GDP là -12,2% (trước khủng hoảng GDP trung bình tăng 7-8%). Tuy nhiên, từ năm 1999, nền kinh tế ñã có dấu hiệu phục hồi. Năm 2005, nền kinh tế tăng trưởng nhanh, ñạt mức 6% và cho ñến trước khi xảy ra khủng hoảng kinh tế toàn cầu, n¨m 2007 tăng trưởng ñạt ở mức 7,1%, bằng mức trước khủng hoảng. Mức tăng trưởng này diễn ra trên hầu khắp các khu vực trong nền kinh tế, ñặc biệt trong lĩnh vực chế tạo, giao thông và viễn thông; và ñược ñi kèm với sự tăng nhanh của ñầu tư và xuất khẩu. Năm 2007, GDP ñạt 350 tỷ USD, tính theo ñầu người ñạt mức 3.800 USD/năm..

(74) 67. 2.2.2.2. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng Bank Rakyat Indonesia (BRI) BRI lµ mét ng©n hµng th−¬ng m¹i Nhµ n−íc ®Çu tiªn vµ lµ mét trong nh÷ng ngân hàng lớn nhất tại Indonesia, chính thức đi vào hoạt động từ 16/12/1895. Tính đến cuối năm 2008, tổng tài sản của BRI đạt 23,6 tỷ USD, tổng d− nợ đạt 13,7 tỷ USD víi tæng sè trªn 40.000 c¸n bé, nh©n viªn. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña BRI tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n. Trong giai ®o¹n ®Çu kể từ năm 1895, BRI hoạt động nh− một ngân hàng hợp tác x[ nhằm thực hiện các ch−ơng trình xoá đói giảm nghèo và các ch−ơng trình của Chính phủ hỗ trợ cho khu vực nông nghiệp, nông thôn. Khi đó, hoạt động của ngân hàng còn rất hạn chế, sản phẩm dịch vụ chủ yếu là tín dụng cho vay các đối t−ợng dân nghèo. Năm 1950, BRI chuyển sang hoạt động nh− một ngân hàng th−ơng mại Nhà n−ớc với mục đích là cung cấp các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng cho khu vực nông nghiệp, nông thôn. Với vai trò của một ngân hàng th−ơng mại, BRI đ[ thay đổi chiến l−ợc hoạt động của ngân hàng: đa dạng hoá các sản phẩm dịch vụ, mở rộng mạng l−ới hoạt động, chú trọng đến đào tạo nguồn nhân lực, …. C¸c chi nh¸nh vµ c¸c phßng giao dÞch ®[ ®−îc thµnh lËp ë nhiÒu vïng, miÒn trên cả n−ớc nhằm đáp ứng trên diện rộng nhu cầu của khách hàng. Tính đến đầu n¨m 1980, BRI ®[ cã trªn 3.600 c¸c ®iÓm giao dÞch trªn c¶ n−íc. C¸c s¶n phÈm dÞch vụ của ngân hàng trong thời gian này chủ yếu h−ớng đến đối t−ợng là các hộ nông d©n vµ nh÷ng ng−êi kinh doanh nhá ë khu vùc n«ng th«n. Tuy nhiªn, bªn c¹nh viÖc cung cấp tín dụng cho khách hàng, BRI đặc biệt chú trọng đến công tác huy động vèn. NhiÒu biÖn ph¸p ®−îc ®−a ra nh»m thu hót nguån vèn nhµn rçi trong d©n c−, đặc biệt ở khu vực nông thôn nh− đa dạng các hình thức huy động vốn, có chính s¸ch riªng dµnh cho c¸c kh¸ch hµng göi tiÒn th−êng xuyªn hoÆc cã sè tiÒn göi lín; xây dựng chiến l−ợc huy động vốn dành cho từng đối t−ợng khách hàng: khách hàng ở khu vực đô thị; khách hàng khu vực nông thôn; khách hàng là các doanh nghiệp, tổ chức và khách hàng là các cá nhân, hộ gia đình. Nhờ có những chính sách nói trên mà BRI đ[ rất thành công trong công tác huy động vốn, đặc biệt ở khu vực nông thôn. Thậm chí nguồn vốn huy động đ−ợc ở khu vực nông thôn không những đủ đáp.

(75) 68. ứng nhu cầu cho vay trong khu vực mà còn đ−ợc điều chuyển vốn để đầu t− cho các khu vùc kh¸c, nh»m thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. N¨m 2003, BRI hoµn thµnh xong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ vµ trë thµnh mét ng©n hàng th−ơng mại cổ phần, trong đó Chính phủ nắm giữ 70% vốn, 30% vốn còn lại ®−îc chµo b¸n cho c«ng chóng . ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña ng©n hµng trong giai ®o¹n nµy lµ tËp trung chñ yÕu vµo lÜnh vùc kinh doanh b¸n lÎ võa vµ nhá. BRI cã sø mÖnh cung cÊp c¸c dÞch vô ng©n hµng tèt nhÊt cho kh¸ch hµng, −u tiªn cho c¸c doanh nghiệp vừa và nhỏ với mục tiêu đóng góp cho phát triển kinh tế, tạo ra lợi nhuận và tối −u hoá giá trị cho các cổ đông. Chiến l−ợc của BRI lúc này là tập trung đổi mới công nghệ ngân hàng, đ−a ra nhiều sản phẩm dịch vụ ngân hàng hiện đại phù hợp với xu thế phát triển của các ng©n hµng trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Bªn c¹nh c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng truyÒn thèng, BRI ®Èy m¹nh ph¸t triÓn thªm nhiÒu s¶n phÈm dÞch vô nh− b¶o l[nh, thanh to¸n quèc tÕ, kinh doanh ngo¹i tÖ, ATM, qu¶n lý tµi s¶n vµ giÊy tê cã gi¸, dịch vụ thu hộ (thanh toán hoá đơn), chuyển tiền nhanh Western Union, dịch vụ séc du lịch nội địa, tài trợ th−ơng mại, dịch vụ sản phẩm vốn, dịch vụ uỷ thác v.v BRI trở nên nổi tiếng về tính chuyên nghiệp với việc tập trung phát triển lấy tiêu chí khách hàng làm trọng tâm trong lĩnh vực kinh doanh vừa và nhỏ và trong ñịa bàn nông nghiệp, nông thôn. Với hơn 4.500 chi nhánh và phòng giao dịch và trên 40.000 nhân viên, ngân hàng này phục vụ một số lượng tài khoản lớn: 35 triệu tài khoản. Thông qua mạng cục bộ tại nhiều tỉnh thành ở Indonesia, BRI có một mạng lưới “chào bán” các sản phẩm của mình tới tận khách hàng và một hệ thống công nghệ thông tin phục vụ tốt cho các hoạt ñộng của ngân hàng. Ngay từ năm 2002, BRI ñã triển khai giao dịch trực tuyến với khách hàng qua mạng và ñã rất thành công trong lĩnh vực hoạt ñộng này BRI hiện có khoảng 30 triệu khách hàng trong đó 25 triệu khách hàng gửi tiÒn vµ 5 triÖu kh¸ch hµng vay vèn. §èi t−îng kh¸ch hµng chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiệp vừa và nhỏ. BRI hiện là một trong những định chế tài chính vi mô lớn nhất và hoạt động hiệu quả nhất trên thế giới..

(76) 69. Cùng với chiến l−ợc phát triển về sản phẩm dịch vụ, BRI còn chú trọng đến viÖc më réng m¹ng l−íi chi nh¸nh kh«ng chØ trong n−íc mµ cßn ra khái biªn giíi quốc gia. BRI đồng thời cơ cấu lại mô hình tổ chức tại trụ sở chính theo h−ớng phân chia thành từng mảng hoạt động, mỗi mảng có một giám đốc phụ trách riêng và chịu tr¸ch nhiÖm hoµn toµn vÒ m¶ng viÖc ®−îc giao, bao gåm: M¶ng tµi chÝnh; Qu¶n lý rñi ro; M¶ng tiªu dïng; Khèi doanh nghiÖp; Doanh nghiÖp võa vµ nhá; Khèi qu¶n lý hµnh chÝnh … M« h×nh tæ chøc (xem phô lôc 2.2) 2.2.3 Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n quèc gia Ên §é – NABARD. 2.2.3.1. Bèi c¶nh kinh tÕ x· héi Ên §é Ấn ðộ là nước ñông dân thứ hai trên thế giới với dân số trên 1 tỷ người và ñứng thứ bảy về diện tích. Ấn ðộ là nền dân chủ lớn nhất thế giới. Từ ñầu thập kỷ 1990, Ấn ðộ ñã dần mở cửa thị trường thông qua các biện pháp cải cách kinh tế bằng cách giảm bớt quản lý của Chính phủ trên thương mại nước ngoài và ñầu tư. Kể từ năm 1990, Ấn ðộ ñã nổi lên như là một trong những nền kinh tế thịnh vượng nhất trong thế giới ñang phát triển; trong thời kỳ này, nền kinh tế ñã tăng trưởng ổn ñịnh (trung bình trên 6%/năm). Là nước giàu tài nguyên, Ấn ðộ có sản lượng kinh tế ñứng thứ 14 trên thế giới. Nền kinh tế Ấn ðộ gồm ñủ mọi lĩnh vực từ kỹ thuật cấp cao cho tới sản xuất những mặt hàng nông phẩm sơ cấp nhất. Tuy nhiên, hai phần ba dân số Ấn ðộ hiện vẫn sống nhờ vào nông nghiệp. Ngày nay, Ấn ðộ hoàn toàn hội nhập với nền kinh tế thế giới. Chính sách ñối ngoại của nước này ñược xây dựng trên cơ sở ñảm bảo an ninh và ñảm bảo ưu thế sức mạnh của nước này so với láng giềng rộng lớn, và nhằm mục tiêu ảnh hưởng lâu dài trên toàn cầu. Tại tất cả 25 bang và 7 lãnh thổ trực thuộc trung ương trên ñất nước Ấn ðộ ñều có trường ñại học nông nghiệp nhằm chuẩn bị nguồn nhân lực chất lượng cao. Với tầm nhìn xa về nông nghiệp, Ấn ðộ còn thực hiện cuộc Cách mạng xanh và cách mạng trắng. Bằng việc ñưa hàng loạt giống lúa mới năng suất cao vào sản suất,.

(77) 70. từ chỗ phải nhập khẩu lương thực nhiều nhất thế giới, Ấn ðộ ñã vươn lên là nước ñứng thứ hai về xuất khẩu lương thực. "Cách mạng trắng" ñã giúp Ấn ðộ ñã trở thành nước sản xuất sữa hàng ñầu thế giới. Từ năm 1991, Ấn ðộ bắt ñầu công cuộc cải cách toàn diện, trong ñó, nông nghiệp là lĩnh vực trọng tâm. Hàng loạt biện pháp ñược Ấn ðộ áp dụng trong quá trình cải cách. Hợp tác quốc tế về nông nghiệp cũng ñược ñẩy mạnh. Tăng cường tư nhân hoá bằng việc cho thuê ñất. Nhờ ñó, ngành nông nghiệp của Ấn ðộ ñã ñóng góp 22% vào GDP và gần 16% vào doanh thu xuất khẩu. 2.2.3.2. Chiến lược phát triển của NABARD Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Ên §é (NABARD) ®−îc thành lập từ tháng 6/1982 với mục đích thúc đẩy sự phát triển của ngành nông nghiÖp, c«ng nghiÖp nhá, ngµnh nghÒ thñ c«ng mü nghÖ vµ c¸c ngµnh nghÒ kh¸c t¹i khu vực nông thôn. NABARD có nhiệm vụ hỗ trợ tất cả các hoạt động kinh tế tại khu vực nông thôn đảm bảo cho khu vực này ngày càng phát triển và thịnh v−ợng . Bên cạnh đó NABARD còn giữ vai trò nh− một điều phối viên trong mọi hoạt động cña c¸c tæ chøc tÝn dông n«ng th«n; hç trî cho ChÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc kh¸c tÊt c¶ những vấn đề có liên quan đến phát triển nông nghiệp, nông thôn đồng thời cung cấp các hoạt động nghiên cứu và các ch−ơng trình đào tạo về lĩnh vực này cho các ng©n hµng, c¸c hîp t¸c x[ vµ c¸c tæ chøc kh¸c cã liªn quan. Víi nhiÖm vô trªn, trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña m×nh, NABARD tËp trung chñ yếu vào các hoạt động nh−: - Xây dựng kế hoạch tín dụng nhằm xác định những tiềm năng sẵn có trong lĩnh vực nông nghiệp và các hoạt động khác cho sự phát triển của hệ thống tÝn dông ng©n hµng; - Xây dựng chính sách và đ−ờng lối chỉ đạo cho các tổ chức tín dụng nông th«n; - Tái tài trợ cho các ngân hàng nhằm cung cấp tín dụng cho hoạt động đầu t− và các mục đích sản xuất ở khu vực nông thôn;.

(78) 71. - Cung cấp các khoản vay cho các tổ chức Chính phủ/Phi Chính phủ để đầu t− cho c¬ së h¹ tÇng n«ng th«n NABARD đặc biệt quan tâm đến phát triển mạng l−ới khách hàng. Hệ thống kh¸ch hµng cña NABARD còng cã nh÷ng nÐt riªng biÖt. Nh»m phôc vô cho sù ph¸t triển của thị tr−ờng nông thôn, hoạt động của NABARD thông qua hệ thống các tổ chøc tÝn dông kh¸c d−íi c¬ chÕ t¸i tµi trî. Do vËy, tÊt c¶ c¸c tæ chøc tµi chÝnh n«ng th«n nh− c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i quèc doanh vµ ngoµi quèc doanh, c¸c ng©n hàng nông thôn và các ngân hàng Hợp tác x[ đều là khách hàng của NABARD. Do đặc thù hoạt động nh− một ngân hàng bán buôn, chiến l−ợc hoạt động của NABARD chú trọng đến công tác quản trị ngân hàng và đào tạo nguồn nhân lực. NABARD thiÕt lËp hÖ thèng c¸c v¨n phßng khu vùc nh»m qu¶n lý toµn bé ho¹t động của các chi nhánh và phòng giao dịch. Tất cả các vấn đề về chỉ tiêu kế hoạch kinh doanh, xö lý c¸c nghiÖp vô v−ît quyÒn ph¸n quyÕt cña chi nh¸nh, tæng hîp sè liệu báo cáo và kiểm tra tình hình hoạt động … đều thông qua văn phòng khu vực tæng hîp, xö lý vµ b¸o c¸o lªn Trô së chÝnh (trõ nh÷ng phÇn viÖc v−ît thÈm quyÒn cña v¨n phßng khu vùc míi tr×nh lªn). C¸c phßng/ Ban t¹i Trô së chÝnh kh«ng gi¶i quyết các vấn đề trực tiếp của chi nhánh mà đều thông qua hệ thống các văn phòng khu vùc. Nhê vËy, c«ng t¸c qu¶n lý chi nh¸nh sÏ tËp trung vµ hiÖu qu¶. C¸c chi nh¸nh còng thuËn lîi h¬n trong xö lý c¸c c«ng viÖc ( xem phô lôc 2.3). TËp trung ®Èy m¹nh ph¸t triÓn c«ng nghÖ ng©n hµng còng lµ mét chiÕn l−îc đ−ợc đặt lên hàng đầu. NABARD đ[ áp dụng nhiều công nghệ tiên tiến hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động và tăng c−ờng công tác quản trị ngân hàng. Nếu nh− tr−íc ®©y, hÖ thèng c¸c chi nh¸nh cña NABARD hµng th¸ng ph¶i lËp mét sè l−îng b¸o c¸o lín göi theo tõng cÊp råi chuyÓn vÒ Trô së chÝnh. §iÒu nµy g©y ra nhiÒu khã khăn cho các chi nhánh và khi thông tin báo cáo về đến Trung tâm điều hành thì đ[ quá muộn để đ−a ra các biện pháp xử lý, gây ảnh h−ởng rất nhiều đến hiệu quả hoạt động ngân hàng. Bằng việc áp dụng công nghệ hiện đại, ngay từ năm 2001, NABARD đ[ xây dựng hệ thống quản lý thông tin theo đó thông tin đ−ợc báo cáo trực tuyến, có thể cập nhật hàng ngày, hàng giờ. Nhờ đó, công tác điều hành, quản trị.

(79) 72. hÖ thèng ng©n hµng trë nªn hiÖu qu¶ vµ thuËn lîi rÊt nhiÒu. HÖ thèng nµy cßn cho phép các chi nhánh của NABARD có thể tính toán hiệu quả hoạt động hàng tháng theo từng chỉ tiêu tài chính. Kết quả này đ[ giúp Ban l[nh đạo chi nhánh có thể đ−a ra các biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của chi nhánh một cách kịp thời. 2.2.4. Ng©n hµng N«ng nghiÖp Trung Quèc (ABC) 2.2.4.1. Bèi c¶nh kinh tÕ Trung Quèc Cộng Hòa Nhân Dân Trung Hoa là nước ñông dân nhất thế giới, gần 1,3 tỷ người với diện tích 9,6 triệu km2. Trung Quốc là một quốc gia có thể chế cộng hoà. Bắt ñầu từ cuối năm 1978 các nhà lãnh ñạo Trung Quốc ñã tiến hành cải tổ nền kinh tế từ mô hình kinh tế kế hoạch hóa tập trung sang nền kinh tế theo cơ chế thị trường nhưng vẫn trong khuôn khổ kiểm soát của ðảng, và mở cửa nền kinh tế cho ngoại thương và ñầu tư nước ngoài. Trung Quốc có số dân sống ở các vùng nông thôn rất ñông ( khoảng 900 triệu người), chiếm 70% dân số. Vì vậy, nông nghiệp ñóng một vai trò hết sức quan trọng và ñóng góp lớn vào sự phát triển kinh tế - xã hội của Trung Quốc. Sau 30 năm cùng với tiến trình cải cách mở cửa (1978 - 2008), nền nông nghiệp Trung Quốc ñã có nhiều thay ñổi, phát triển theo hướng hiện ñại hóa và bền vững. Nông nghiệp, nông thôn Trung Quốc ñã trải qua những giai ñoạn cải tiến và hoàn thiện cơ chế quản lý. đó là, Trung Quốc phải thay ựổi nhanh chóng và tắch cực cơ cấu kinh tế nông thôn. Toàn bộ 04 ngành: Nông, lâm, ngư nghiệp và chăn nuôi phải phát triển toàn diện, mạnh hơn. Công tác ñầu tư cho nghiên cứu chính sách nông nghiệp, thị trường, giá cả cũng như ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất ñược chú trọng. Trung quốc hiện là nước có nền kinh tế tăng trưởng nhanh nhất thế giới, nhờ nhu cầu tiêu thụ gia tăng, xuất khẩu và ñầu tư nước ngoài lên cao, nhờ tư hữu hóa công nghiệp và thị trường bất ñộng sản phát triển mạnh. Trung Quốc gia nhập Tổ chức Mậu dịch Thế giới năm 2001. Nhờ tham gia tổ chức, nền kinh tế Trung Quốc nhận ñược nhiều hỗ trợ to lớn. ðến năm 2002, Trung quốc vượt Hoa Kỳ ñể trở thành thị trường tiếp nhận nhiều vốn ñầu tư nước ngoài nhất trên toàn cầu..

(80) 73. 2.2.4.2. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp Trung Quèc (ABC) ABC bắt đầu đi vào hoạt động từ năm 1949 với chức năng nh− một ngân hàng hợp tác nông nghiệp, sau đó đ−ợc sát nhập vào Ngân hàng Nhân dân Trung quốc, giữ vai trß nh− mét ng©n hµng trung −¬ng. N¨m 1979, ABC ®−îc t¸i thµnh lËp vµ hiÖn ®ang lµ mét trong bèn ng©n hµng th−¬ng m¹i quèc doanh lín nhÊt cña Trung Quèc. Tính đến cuối năm 2008, tổng tài sản của ngân hàng đạt trên 650 tỷ USD, với tổng số c¸n bé nh©n viªn lªn tíi 478 ngµn ng−êi. Víi vai trß lµ mét ng©n hµng phôc vô cho lÜnh vùc n«ng nghiÖp, ban ®Çu ABC xây dựng chiến l−ợc phát triển h−ớng đến đối t−ợng khách hàng chủ yếu là c¸c hé n«ng d©n. Mét hÖ thèng m¹ng l−íi réng kh¾p t¹i tÊt c¶ c¸c tØnh thµnh trong c¶ n−íc ®[ ®−îc thiÕt lËp nh»m phôc vô cho khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Ho¹t động của ABC tập trung vào các sản phẩm truyền thống mà cơ bản là việc cung cấp c¸c s¶n phÈm tÝn dông cho kh¸ch hµng. Tuy nhiên, sau một thời gian dài hoạt động kém hiệu quả, Ban l[nh đạo Ngân hàng đ[ quyết định thay đổi chiến l−ợc hoạt động, phát triển ngân hàng theo h−ớng kinh doanh đa năng. ABC mở rộng phạm vi hoạt động trên cả hai khu vực thành thị và nông thôn, h−ớng đến các khách hàng hoạt động trên mọi lĩnh vực, mọi ngành nghề: công nghiÖp, n«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i, dÞch vô, giao th«ng vËn t¶i…; song vÉn chó träng ph¸t triÓn cho khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n Ngân hàng rất quan tâm đến việc đa dạng hoá các sản phẩm dịch vụ với mục đích đ−a sản phẩm dịch vụ của ABC đến mọi ngành nghề kinh doanh và mọi đối t−ợng khách hàng, từ các nghiệp vụ truyền thống đến các dịch vụ ngân hàng mở rộng với kỹ thuật công nghệ cao bằng cả đồng Nhân dân tệ và các loại ngoại tệ khác. ABC đ[ đ−a ra nhiều sản phẩm dịch vụ ngân hàng hiện đại nh−: ngân hàng tự động, thẻ tín dông trong n−íc vµ quèc tÕ, kinh doanh ngo¹i hèi…Ngoµi ra, ABC cßn cung cÊp c¸c sản phẩm chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản và một số dịch vụ khác theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng. Mét lo¹t c¸c biÖn ph¸p ®[ ®−îc ¸p dông nh»m n©ng cao n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ hoạt động cho ngân hàng: mở rộng thị tr−ờng kinh doanh, áp dụng công nghệ ngân hàng hiện đại, chú trọng phát triển nguồn nhân lực và tăng c−ờng công tác quản lý rủi.

(81) 74. ro, xây dựng ch−ơng trình kiểm soát hoạt động một cách hiệu quả…Nhờ đó, hoạt động kinh doanh ngân hàng đ[ có sự phát triển v−ợt bậc, không chỉ dừng lại ở phạm vi trong n−íc mµ cßn v−¬n ra thÞ tr−êng n−íc ngoµi. ABC ®[ thiÕt lËp chi nh¸nh t¹i Hong kong và Singapore, có văn phòng đại diện tại London, Tokyo và New York. 2.2.5. Ng©n hµng Land Bank cña Philippines (LANDBANK). 2.2.5.1. Bèi c¶nh kinh tÕ x· héi Phillipine. Phillipine, là một quần ñảo với tổng diện tích ñất liền gần 300.000 km2, dân số ñạt gần 90 triệu người. Chính phủ Philippines ñược tổ chức kiểu cộng hoà nhất thể do tổng thống lãnh ñạo. Philippines vẫn là nước ñang phát triển với nông nghiệp chiếm tỷ trọng lớn, công nghiệp nhẹ và dịch vụ cũng dần tăng cao. Philippines chuyên cung cấp nguồn thuê làm bên ngoài (outsourcing) và là một nước xuất khẩu sản phẩm ñiện tử và nhân công lao ñộng. Sau cuộc khủng hoảng tài chính Châu á năm 1997, tất cả các ngành kinh tế của Phillipine ñều tăng trưởng, trong ñó ngành dịch vụ ñóng vai trò chính trong tăng trưởng kinh tế. Thu nhập bình quân ñầu người ñạt trên 5.000 USD/năm, tốc ñộ tăng trưởng kinh tế bình quân 5 - 6%. 2.2.5.2. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña LANDBANK LANDBANK ®−îc thµnh lËp n¨m 1963, hiÖn lµ mét trong 5 ng©n hµng th−¬ng m¹i hµng ®Çu t¹i Philippine. Khi mới thành lập, LANDBANK hoạt động với mục đích nhằm hỗ trợ cho các giao dịch bất động sản nông nghiệp để bán lại cho các hộ nông dân. Trong giai đoạn này, ngân hàng chỉ tập trung chủ yếu vào hoạt động tín dụng; việc huy động vốn từ dân c− cũng ch−a đ−ợc chú trọng. Nguồn vốn hoạt động của LANDBANK khi đó phần lớn từ vốn cấp của Chính phủ, nguồn vốn huy động chỉ chiếm một tỷ lệ rÊt nhá (kho¶ng trªn 10%) Giai ®o¹n tiÕp theo, LANDBANK ®−a ra chiÕn l−îc ph¸t triÓn theo h−íng ®a dạng hoá các lĩnh vực hoạt động của ngân hàng; ngân hàng giữ hai vai trò: là một ngân hàng phát triển đồng thời là một ngân hàng th−ơng mại..

(82) 75. Víi vai trß cña mét ng©n hµng ph¸t triÓn, LANDBANK cung cÊp hç trî vÒ tµi chÝnh vµ kü thuËt cho c¸c hé n«ng d©n, ng− d©n, c¸c hîp t¸c x[ n«ng nghiÖp vµ c¸c thµnh phÇn ®−îc −u tiªn kh¸c nh»m ph¸t triÓn khu vùc n«ng th«n. Ngoµi ra, LANDBANK còn có nhiệm vụ trong các giao dịch bất động sản (nh− định giá đất, thanh toán tiền đền bù cho các chủ sở hữu đất và thu hồi lại từ các bên h−ởng lợi có liªn quan). LANDBANK đồng triển khai thực hiện các ch−ơng trình nhằm hỗ trợ sự phát triÓn cña khu vùc n«ng th«n (TODO UNLAD PROGRAM). Ch−¬ng tr×nh nµy nh»m tạo sự kết nối giữa các Hợp tác x[, tổ chức chính quyền địa ph−ơng, các doanh nghiÖp t− nh©n, doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ trong tõng khu vực để thực hiện các dự án phát triển nhằm tăng sản l−ợng nông nghiệp, xây dựng cơ së h¹ tÇng n«ng th«n…HiÖn LANDBANK chiÕm tíi 70% thÞ phÇn vèn cho vay khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. MÆc dï vËy, ®Çu t− cho khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n l¹i chØ chiÕm mét tû lệ nhỏ trong tổng danh mục các hoạt động đầu t− của ngân hàng (chiếm khoảng 15% tổng tài sản). LANDBANK định h−ớng đẩy mạnh phát triển các hoạt động nh− mét ng©n hµng ®Çu t− vµ th−¬ng m¹i. Ng©n hàng lu«n chó träng cung cÊp c¸c s¶n phẩm dịch vụ tiên tiến nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của khách hàng. Bên cạnh các sản phẩm dịch vụ truyền thống nh− huy động vốn, cho vay, chuyển tiền, b¶o l[nh…LANDBANK ®[ x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm ng©n hµng hiện đại: thẻ tín dụng; thẻ điện tử đa tính năng; cung cấp các dịch vụ ngân hàng qua ®iÖn tho¹i, qua m¹ng internet; dÞch vô ñy th¸c, t− vÊn. Ng©n hµng cßn thùc hiÖn dÞch vô thanh to¸n tiÒn thuÕ c¸c lo¹i vµ c¸c s¶n phÈm thiÕt yÕu (®iÖn, n−íc, ®iÖn tho¹i, gas …) qua m¹ng thanh to¸n ®iÖn tö Với chiến l−ợc này, hoạt động đầu t− cho vay của ngân hàng cho các doanh nghiÖp lín kinh doanh th−¬ng m¹i chiÕm tíi trªn 40% tæng tµi s¶n cña ng©n hµng (n¨m 1997). C¸c kho¶n môc ®Çu t− gãp vèn cña ng©n hµng còng chiÕm kho¶ng 23% tổng tài sản. Giai đoạn này, LANDBANK không chỉ hoạt động dựa trên nguồn vốn của Chính phủ cấp mà vốn huy động của ngân hàng cũng đ[ chiếm một tỷ lệ t−ơng.

(83) 76. đối cao trên tổng vốn. Với cơ cấu vốn đầu t− nói trên có thể thấy LANDBANK đang ph¸t triÓn theo h−íng xa dÇn sø mÖnh ban ®Çu khi ng©n hµng ®−îc thµnh lËp. 2.2.6. Mét sè nhËn xÐt vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña c¸c ng©n hµng n«ng nghiÖp trong khu vùc. Thứ nhất, hoạt động của các ngân hàng này chủ yếu là cung cấp tín dụng cho các hộ nông dân, các đối t−ợng sản xuất, kinh doanh trong lĩnh vực nông nghiệp và các dự án nhằm hỗ trợ phát triển khu vực nông thôn. Nguồn thu từ hoạt động dịch vụ còn chiếm một tỷ lệ nhỏ. Do vậy, các ngân hàng đều có xu h−ớng đẩy mạnh phát triển các sản phẩm dịch vụ phi tín dụng, các dịch vụ ngân hàng hiện đại. Thø hai, víi sø mÖnh nh»m phôc vô cho sù ph¸t triÓn cña khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n, c¸c ng©n hµng BAAC, NABARD, LANDBANK … bªn c¹nh chiÕn l−îc ®a d¹ng ho¸ danh môc c¸c s¶n phÈm dÞch vô, cung cÊp c¸c dÞch vô ng©n hàng hiện đại còn đặc biệt chú trọng đến việc nâng cao chất l−ợng phục vụ và tính tiÖn Ých cña c¸c s¶n phÈm dÞch vô truyÒn thèng nh− cho vay, chuyÓn tiÒn, nhËn tiÒn gửi…Các dịch vụ ngân hàng chủ yếu h−ớng đến việc đáp ứng các nhu cầu thiết yếu cña ng−êi d©n nh− dÞch vô thu hé tiÒn ®iÖn, n−íc, gas, ®iÖn tho¹i,…c¸c lo¹i tiÒn thuÕ, b¶o hiÓm… Thứ ba, do đặc thù phục vụ địa bàn nông nghiệp, nông thôn, phạm vi hoạt động trên diện rộng, đặc biệt ở cả các vùng sâu, vùng xa, các ngân hàng này chủ yếu x©y dùng m« h×nh tæ chøc theo h−íng: mµng l−íi c¸c chi nh¸nh ®−îc s¾p xÕp theo địa giới hành chính còn cơ cấu các phòng/ban tại trụ sở chính đ−ợc kết cấu và phân theo chøc n¨ng nhiÖm vô. Thứ t−, với màng lới hoạt động rộng khắp, nằm rải rác tại tất cả các tỉnh thành, vïng s©u, vïng xa ( gièng nh− NHNoVN), c¸c ng©n hµng n«ng nghiÖp trong khu vùc đều thiết lập hệ thống các văn phòng khu vực (NABARD) hoặc Ban quản lý chi nhánh (BAAC) để quản lý hoạt động của các chi nhánh đ−ợc tập trung và hiệu quả. Thứ năm, cung cấp dịch vụ tài chính – ngân hàng cho các đối t−ợng khách hµng trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n, c¸c ng©n hµng n«ng nghiÖp lu«n ph¶i đối mặt với một loạt các yếu tố rủi ro, không chỉ là những rủi ro trong hoạt động kinh doanh nh− c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i kh¸c mµ cßn mét lo¹t c¸c rñi ro do yÕu.

(84) 77. tố thời tiết, mùa vụ, dịch bệnh… tác động. Do vậy, hoạt động quản trị rủi ro đ−ợc đặc biệt coi trọng trong công tác quản trị ngân hàng . Bên cạnh đó, công tác kiểm tra kiÓm to¸n néi bé còng ®−îc chó träng. T¹i phÇn lín c¸c ng©n hµng n«ng nghiÖp trong khu vực đều duy trì mô hình Uỷ ban Quản lý rủi ro và Uỷ ban kiểm tra, kiểm toán đứng độc lập hoàn toàn với các phòng ban, bộ phận khác và chịu sự quản lý trực tiếp của Hội đồng quản trị. Mô hình này nhằm đảm bảo tính hiệu quả trong công tác quản lý rủi ro và tính độc lập, công khai, minh bạch trong hoạt động kiểm tra, kiÓm to¸n. Thø s¸u, m« h×nh tæ chøc t¹i c¸c chi nh¸nh còng cã sù g¾n kÕt chÆt chÏ víi chøc n¨ng, nhiÖm vô cña mçi ng©n hµng. T¹i c¸c ng©n hµng kinh doanh ®a n¨ng cã phạm vi hoạt động trên cả hai khu vực thành thị và nông thôn (ABC, BRI) đều xây dựng một hệ thống các phòng ban bao trùm các mảng hoạt động nghiệp vụ nh− khèi dÞch vô ng©n hµng c¸ nh©n, khèi dÞch vô ng©n hµng doanh nghiÖp, khèi ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, n«ng th«n, bé phËn thÎ, bé phËn kinh doanh ngo¹i hèi… Trong khi đó, với các ngân hàng phục vụ chủ yếu cho khu vực nông nghiệp, nông thôn (BAAC, NABARD) các phòng ban tại chi nhánh đ−ợc xây dựng theo mô hình đơn gi¶n, gän nhÑ chØ bao gåm phßng Kinh doanh, KÕ to¸n vµ phßng Hµnh chÝnh. 2.2.7. Bµi häc kinh nghiÖm cho viÖt nam. Thø nhÊt: C¨n cø vµo t×nh h×nh kinh tÕ, chÝnh trÞ, x[ héi , tuú theo tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cô thÓ, cÇn x©y dùng mét chiÕn l−îc ph¸t triÓn cho ng©n hµng phï hîp víi bèi c¶nh chung vµ theo kÞp xu h−íng ph¸t triÓn trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi Thø hai: X©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn ng©n hµng theo h−íng chuyÓn dÇn tõ một định chế chuyên cho vay nông nghiệp, nông thôn sang thành một ngân hàng n«ng nghiÖp ®a n¨ng, kinh doanh ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc vµ cung cÊp ®a d¹ng c¸c s¶n phÈm dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng. §©y còng lµ xu h−íng ph¸t triÓn nãi chung cña c¸c Ng©n hµng n«ng nghiÖp trong khu vùc nh− Ng©n hµng BAAC, Ng©n hµng BRI… Thø ba: ViÖc ®a d¹ng ho¸ danh môc c¸c s¶n phÈm dÞch vô ng©n hµng lµ xu h−íng ph¸t triÓn tÊt yÕu cña c¸c ng©n hµng trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ héi nhËp. C¸c ng©n hµng nh− Bank Rakyat Indonesia, Ng©n hµng N«ng nghiÖp Trung Quèc … nÕu nh− tr−íc ®©y chØ tËp trung chñ yÕu vµo c¸c s¶n phÈm ng©n hµng truyÒn thèng.

(85) 78. (cho vay và huy động tiền gửi) thì nay trong điều kiện hiện tại cũng đ[ phát triển đa dạng các sản phẩm dịch vụ nhằm đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của các đối t−ợng kh¸ch hµng Thø t−: CÇn tËp trung khai th¸c tiÒm n¨ng cña khu vùc n«ng th«n. §©y lµ mét thị tr−ờng rộng lớn, có đặc thù riêng nên phải xây dựng một chiến l−ợc phát triển phù hợp để có thể phát huy đ−ợc hết thế mạnh của thị tr−ờng này. Ví dụ, tại Ngân hàng Bank Rakyat Indonesia, nguồn vốn huy động đ−ợc ở khu vực nông thôn không những đủ đáp ứng nh− cầu cho vay trong khu vực mà còn đ−ợc điều chuyển vốn để ®Çu t− cho c¸c khu vùc kh¸c Thứ năm: Đối với các ngân hàng kinh doanh đa năng trên cả địa bàn khu vực đô thị và nông thôn, trong chiến l−ợc về mô hình tổ chức cần phân chia theo từng mảng nghiệp vụ, từng địa bàn hoạt động để có những chính sách phát triển phù hợp và nâng cao hiệu quả hoạt động Thø s¸u: C¸c ng©n hµng cã m¹ng l−íi chi nh¸nh réng kh¾p ph¶i ®−îc c¬ cÊu tæ chøc ph©n chia theo vïng, miÒn; thiÕt lËp hÖ thèng c¸c v¨n phßng khu vùc, c¸c Ban qu¶n lý chi nhánh để phân quyền quản lý một cách tập trung và hiệu quả. Thø b¶y: T¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶n trÞ ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng chiÕn l−ợc quan trọng đối với mỗi ngân hàng trong bất kỳ giai đoạn nào. Để công tác quản lý gi¸m s¸t ®−îc hiÖu qu¶, gi¶m thiÓu ®−îc c¸c yÕu tè rñi ro cã thÓ x¶y ra, ng©n hµng cần thiết lập mô hình một số các uỷ ban đặc biệt hoạt động độc lập với các phòng ban nghiÖp vô nh− Uû ban Qu¶n lý rñi ro, Uû ban kiÓm tra kiÓm to¸n néi bé… Thứ tám: Xây dựng chiến l−ợc công nghệ ngân hàng hiện đại là yêu cầu phát triển tất yếu khách quan. Đó không chỉ là cơ sở để nâng cao năng lực quản trị ngân hàng mà còn là nền tảng để có thể phát triển đa dạng các sản phẩm dịch vụ ngân hàng hiện đại, theo kịp với xu h−ớng phát triển của các ngân hàng trong bối cảnh héi nhËp. KÕt luËn ch−¬ng 2. Ch−ơng II, tác giả đề cập một số nội dung liên quan đến hội nhập kinh tế quốc tế và một lần nữa khẳng định hội nhập kinh tế quốc tế là một tất yếu khách quan.

(86) 79. mang tính thời đại. Sự phát triển mạnh mẽ của tiến bộ khoa học công nghệ, phân công lao động quốc tế, phát triển của các công ty xuyên quốc gia cũng nh− xu h−ớng đối thoại, hợp tác thay thế cho đối đầu và ảnh h−ởng của các tổ chức kinh tế, tài chính quèc tÕ ®[ thóc ®Èy qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ diÔn ra ngµy mét s©u, réng. Héi nhập đem lại nhiều cơ hội nh−ng cũng đặt ra không ít khó khăn, thách thức cho các ngành kinh tế, đặc biệt đối với tài chính ngân hàng, một lĩnh vực đ−ợc coi là "huyết m¹ch" cña nÒn kinh tÕ. Trong bối cảnh đó, các ngân hàng nông nghiệp trong khu vực đ[ đ−a ra nhiều chiến l−ợc phát triển phù hợp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh, đáp øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu ®a d¹ng cña kh¸ch hµng. §ã lµ xu h−íng chuyÓn dÇn từ một định chế chuyên cho vay nông nghiệp thành một ngân hàng đa năng, cung cÊp ®a d¹ng c¸c s¶n phÈm, dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng; kh«ng chØ dõng ë khu vùc nông thôn mà còn phát triển mạnh ra địa bàn đô thị; ứng dụng khoa học công nghệ nhằm nâng cao năng suất lao động và tạo tiền đề giới thiệu nhiều sản phẩm ngân hàng hiện đại, tiện ích cao. Các ngân hàng cũng xây dựng chiến l−ợc phát triển riêng, phù hợp với từng địa bàn, do vậy vừa đảm bảo phục vụ tốt nông nghiệp, nông thôn vừa phát triển theo h−ớng một định chế tài chính bền vững. Trªn c¬ së kinh nghiÖm vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña mét sè ng©n hµng n«ng nghiệp trong khu vực, tác giả đ[ đúc rút và tổng hợp thành các bài học kinh nghiệm mµ ViÖt nam cã thÓ nghiªn cøu, øng dông..

(87) 80. Ch−¬ng 3 Thùc tr¹ng ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt nam. Tõ khi thµnh lËp (26/03/1988), Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam (NHNoVN) tr¶i qua 21 n¨m x©y dùng vµ tr−ëng thµnh. Mçi giai đoạn Ngân hàng đều có những b−ớc đi, giải pháp kinh doanh thích ứng với từng bối cảnh, điều kiện phát triển kinh tế đất n−ớc, tạo dựng nền tảng kinh doanh. Tuy vậy, cho đến nay, NHNoVN ch−a xây dựng cho mình chiến l−ợc phát triển dài hạn mà chỉ thể hiện ở các kế hoạch hàng năm, kế hoạch trung hạn hay đề án phát triển một hoặc một vài mảng hoạt động cụ thể. Nói cách khác, NHNoVN ch−a xây dựng và ch−a thùc thi mét quy tr×nh lËp kÕ ho¹ch chiÕn l−îc. Do vậy, việc đúc rút, tổng kết và đánh giá chiến l−ợc phát triển của NHNoVN ®−îc thùc hiÖn trªn c¬ së c¸c b−íc ngoÆt ph¸t triÓn qua c¸c giai ®o¹n mµ mçi giai đoạn đều thể hiện một số định h−ớng, giải pháp xuyên suốt có tính chiến l−ợc đ−ợc Ngân hàng thực thi. Với căn cứ đó, chiến l−ợc phát triển của NHNoVN kể từ khi thành lập đến nay có thể phân thành hai giai đoạn: (i) từ khi thành lập (1988) đến năm 2000; và (ii) từ năm 2001 đến nay. 3.1. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n viÖt nam giai ®o¹n 1988 – 2000 3.1.1. Bèi c¶nh kinh tÕ - xH héi giai ®o¹n 1988 – 2000. Do xuÊt ph¸t ®iÓm qu¸ thÊp, hËu qu¶ chiÕn tranh nÆng nÒ cïng víi viÖc duy tr× quá lâu cơ chế tập trung quan liêu bao cấp, sự sụp đổ của Liên Xô và các n−ớc X[ hội chủ nghĩa ở Đông âu - vốn là nguồn tài trợ chính cho Việt Nam, đến năm 1985, kinh tÕ ViÖt Nam r¬i vµo khñng ho¶ng nghiªm träng. 90% xÝ nghiÖp cÊp huyÖn vµ 50% xÝ nghiÖp cÊp tØnh ngõng s¶n suÊt vµ kh«ng cßn kh¶ n¨ng tr¶ nî; l¹m ph¸t phi m[, hàng hoá khan hiếm. Tr−ớc tình hình đó, Việt Nam đ[ khởi x−ớng đ−ờng lối đổi mới toàn diện mà tr−ớc hết là đổi mới trong lĩnh vực nông nghiệp..

(88) 81. Khâu đột phá trong đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp là Chỉ thị 100/CT-TW ngµy 13/01/1981 cña Ban BÝ th− Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vÒ “Kho¸n sản phẩm cuối cùng đến cây lúa, đến nhóm và ng−ời lao động”, tiếp đến là Nghị quyết số 10/NQ-TW ngày 05/04/1988 của Bộ Chính trị về đổi mới quản lý kinh tế nông nghiệp; Luật Đất đai (1993), Luật đất đai sửa đổi (1998) trao quyền sử dụng đất lâu dài cho các hộ nông dân, hộ trở thành đơn vị kinh tế tự chủ. Hộ nông dân đ−ợc cởi trói, bung ra, phát huy đ−ợc tiềm năng sẵn có về lao động, tiền vốn và kinh nghiÖm s¶n xuÊt cïng víi viÖc ¸p dông nh÷ng tiÕn bé kü thuËt ®[ v−¬n lªn tiÕp cËn thÞ tr−êng, lµm ra nhiÒu s¶n phÈm hµng ho¸. Nhận thức vai trò quan trọng của kinh tế hộ trong nền kinh tế, Hội đồng Bộ tr−ởng (nay là Chính phủ) ban hành Chỉ thị 202/CP ngày 28/06/1991 quy định “Việc cho vay của ngân hàng để phát triển sản xuất nông, lâm, ng−, diêm nghiệp cần đ−ợc chuyển sang cho vay trực tiếp đến hộ sản xuất, tạo điều kiện cho các hộ sản xuất thực sự trở thành đơn vị kinh tế tự chủ”. Căn cứ kết quả và kinh nghiệm làm thử cho vay vốn đến hộ sản suất theo Chỉ thị 202/CP, đến ngày 02/03/1993, Chính phủ ban hành Nghị định 14/CP chính thức hoá khuôn khổ pháp lý khẳng định cho vay hộ sản xuÊt lµ mét chÝnh s¸ch quan träng nh»m thóc ®Èy s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, n«ng th«n, cải thiện đời sống nông dân. Hoàn thiện hơn một b−ớc, ngày 30/03/1999, Thủ t−ớng chính phủ ban hành Quyết định 67/1999/QĐ-TTg về một số chính sách tín dụng ngân hàng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn, theo đó xác định rõ nguồn vốn phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn (bao gồm: vốn huy động, vốn ngân s¸ch, vèn vay cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh vµ n−íc ngoµi); C¬ chÕ tÝn dông (cho vay th«ng th−êng, cho vay −u ®[i, cho vay theo chÝnh s¸ch cña nhµ n−íc); Thêi h¹n cho vay (ngắn, trung, dài hạn); Bảo đảm tiền vay (d−ới 10 triệu đồng không phải thế chÊp); M¹ng l−íi phôc vô; Xö lý rñi ro. Nhờ động lực to lớn của chính sách đổi mới, nông nghiệp Việt Nam đ[ chuyển m¹nh tõ nÒn s¶n suÊt tù cÊp, tù tóc sang s¶n xuÊt hµng ho¸, ®Çu t− theo chiÒu s©u, n©ng cao chÊt l−îng, hiÖu qu¶ vµ ph¸t triÓn bÒn v÷ng. NÕu n¨m 1988 ph¶i nhËp 450.000 tÊn l−¬ng thùc th× n¨m 1989 ViÖt Nam trë thµnh n−íc xuÊt khÈu gÇn 1 triÖu tÊn g¹o vµ n¨m 1990 trë thµnh n−íc xuÊt khÈu g¹o thø 3 trªn thÕ giíi víi 1,5 triÖu tÊn..

(89) 82. Năm 1990 đánh dấu mốc quan trọng trong tiến trình đổi mới ngành ngân hàng của Việt Nam với sự ra đời của hai Pháp lệnh ngân hàng, khẳng định hệ thống ngân hàng hai cấp, trong đó Ngân hàng Nhà n−ớc Việt Nam với t− cách Ngân hàng trung −¬ng thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý nhµ n−íc vÒ tiÒn tÖ, tÝn dông vµ ph¸t hµnh vµ lµ ng©n hµng cña c¸c ng©n hµng trªn l[nh thæ ViÖt Nam. C¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i, tæ chức tín dụng hoạt động kinh doanh tiền tệ và dịch vụ ngân hàng theo cơ chế thị tr−ờng. Năm 1997, Luật ngân hàng Nhà n−ớc và Luật các tổ chức tín dụng ra đời thay thÕ hai Ph¸p lÖnh ng©n hµng. Thµnh tùu quan träng trong giai ®o¹n 1986 - 1990 đó là Việt Nam b−ớc đầu kiềm chế đ−ợc đà lạm phát, theo đó tỷ lệ lạm phát đ−ợc kÐo tõ 774,7% n¨m 1986 xuèng cßn 223,1% n¨m 1987, 34,7% n¨m 1989 vµ 67,4% n¨m 1990. §Õn giai ®o¹n 1991 - 1995, l¹m ph¸t cña ViÖt Nam bÞ ®Èy lïi xuèng chØ còn 5,2% năm 1993 và sau đó là 4,3% năm 1997. Thực thi cải cách triệt để, nền kinh tế Việt Nam chuyển từ tình trạng trì trệ, suy thoái sang tăng tr−ởng cao và liên tục trong suốt giai đoạn 1991 -1995 với tốc độ tăng tr−ëng GDP t¨ng tõ 6,7% n¨m 1991 lªn 8,8% n¨m 1994 vµ 9,5% n¨m 1995. Sau nhiÒu năm ổn định, đến năm 1997, do ảnh h−ởng của khủng hoảng kinh tế khu vực cùng với thiªn tai, b[o lôt nÆng nÒ, kinh tÕ ViÖt Nam ph¸t triÓn chËm l¹i. Giai ®o¹n 1997 - 1999, GDP chØ t¨ng 4 - 5%/n¨m. Tíi n¨m 2000, kinh tÕ míi phôc håi vµ ph¸t triÓn trë l¹i víi tốc độ tăng tr−ởng GDP đạt 6,7% và tăng lên 7% vào năm 2001. 3.1.2. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n viÖt nam giai ®o¹n 1988 – 2000. 3.1.2.1. Một số mốc thay đổi quan trọng về tên gọi, chức năng, nhiệm vụ 3.1.2.1.1. Ng©n hµng Ph¸t triÓn N«ng nghiÖp ViÖt nam (1988 - 1990) Ra đời trong bối cảnh Việt Nam vừa trải qua cuộc khủng hoảng kinh tế và b−ớc vào giai đoạn đầu của công cuộc cải cách, đổi mới toàn diện, theo Nghị định số 53/HĐBT ngày 26/03/1988 của Hội đồng Bộ tr−ởng (nay là Chính phủ) về việc thµnh lËp c¸c ng©n hµng chuyªn doanh, Ng©n hµng Ph¸t triÓn N«ng nghiÖp (tªn gäi ®Çu tiªn cña NHNoVN) ®−îc thµnh lËp víi sø mÖnh cung cÊp c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng phôc vô cho khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Ng©n hµng Ph¸t triÓn N«ng.

(90) 83. nghiÖp ViÖt Nam ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së mét sè vô, côc cña Ng©n hµng Nhµ n−íc Trung −¬ng; c¸c chi nh¸nh trùc thuéc ®−îc t¸ch tõ c¸c Ng©n hµng nhµ n−íc chi nh¸nh tØnh, thµnh phè vµ tiÕp nhËn toµn bé m¹ng l−íi, con ng−êi, bé m¸y, c¬ së vËt chÊt cña c¸c chi nh¸nh Ng©n hµng nhµ n−íc huyÖn, thÞ. §«ng nhÊt vÒ con ng−êi víi tæng sè 33.000 c¸n bé, nh−ng Ng©n hµng Ph¸t triÓn N«ng nghiÖp ViÖt Nam l¹i yếu nhất về vốn (chỉ có 1.046 tỷ đồng) và nợ khê đọng trên 50%. Giai ®o¹n nµy, Ng©n hµng Ph¸t triÓn N«ng nghiÖp ViÖt Nam còng nh− c¸c Ngân hàng chuyên doanh khác về danh nghĩa là độc lập, song thực tế hoàn toàn phụ thuéc vµo Ng©n hµng nhµ n−íc, kÓ c¶ c¸c quy tr×nh nghiÖp vô. 3.1.2.1.2. Ng©n hµng N«ng nghiÖp ViÖt Nam (1991 - 1996) Với việc ra đời của hai Pháp lệnh ngân hàng, ngày 14/11/1990, Chủ tịch Hội đồng Bộ tr−ởng (nay là Chính phủ) ban hành Quyết định số 400/CT thành lập Ngân hµng N«ng nghiÖp ViÖt Nam thay thÕ Ng©n hµng Ph¸t triÓn N«ng nghiÖp ViÖt Nam. Ngân hàng Nông nghiệp Việt Nam đ−ợc xác định là ngân hàng th−ơng mại đa năng, hoạt động chủ yếu trên lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, là một pháp nhân, hạch toán kinh tế độc lập, tự chủ. 3.1.2.1.3. Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam ( tõ 1997) Ngày 15/11/1996, đ−ợc Thủ t−ớng Chính phủ uỷ quyền, Thống đốc Ngân hàng Nhà n−ớc Việt Nam ban hành Quyết định số 280/QĐ-NHNN đổi tên Ngân hàng N«ng nghiÖp ViÖt Nam thµnh Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt Nam hoạt động theo mô hình tổng công ty 90, là doanh nghiệp nhà n−ớc hạng đặc biệt, hoạt động theo Luật các Tổ chức tín dụng và chịu sự quản lý trực tiếp của Ngân hµng Nhµ n−íc ViÖt Nam. 3.1.2.2. Môc tiªu chiÕn l−îc giai ®o¹n 1988 - 2000 Trong bối nền kinh tế b−ớc sang giai đoạn chuyển đổi, thực thi cải cách, đổi mới toàn diện và triệt để trong đó lấy đổi mới nông nghiệp, nông thôn là khâu then chốt và cũng để cứu lấy mình thoát khỏi “phá sản”, giai đoạn 1988 - 2000, nông nghiệp, nông thôn đ−ợc NHNoVN xác định là thị tr−ờng, hộ nông dân là đối t−ợng phục vụ, do vậy Ngân hàng đ[ chuyển đổi mạnh từ cho vay doanh nghiệp nhà n−ớc sang cho vay hộ.

(91) 84. nông dân; phát triển kinh doanh đa năng; thực hiện ph−ơng châm “đi vay để cho vay”, cung øng vèn theo quan hÖ cung cÇu trªn thÞ tr−êng th«ng qua l[i suÊt thùc d−¬ng; thùc hiện cơ chế khoán tài chính đến mỗi đơn vị, nhân viên; và từng b−ớc mở rộng các dịch vô ng©n hµng. 3.1.2.3. C¸c gi¶i ph¸p chiÕn l−îc chÝnh 3.1.2.3.1. Lấy nông dân làm thị tr−ờng, lấy hộ nông dân làm đối t−ợng phục vụ, kh«ng cho vay c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc, doanh nghiÖp cæ phÇn vµ c¸c hîp t¸c xM lµm ¨n thua lç. Khi thành lập, do tiếp quản toàn bộ hoạt động, cơ sở vật chất và con ng−ời từ hÖ thèng Ng©n hµng Nhµ n−íc, kh¸ch hµng cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn N«ng nghiÖp ViÖt Nam chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc lµm ¨n thua lç. Trong tæng d− nî 554 tỷ đồng vào năm 1988, có đến 476 tỷ đồng của Ngân hàng là d− nợ cho vay doanh nghiÖp nhµ n−íc, chiÕm 86% tæng d− nî. D− nî cho vay c¸ nh©n vµ hé gia đình hầu nh− không đáng kể với tỷ trọng ch−a tới 5%. Nợ quá hạn của Ngân hàng lªn tíi gÇn 50% tæng d− nî (Xem B¶ng 3.1). B¶ng 3.1: D− nî cña NHNoVN giai ®o¹n 1988 - 2000 §¬n vÞ: Tû VND D− nî. 1988. 1990. 1992. 1994. 1996. 1998. 2000. Ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ Doanh nghiÖp nhµ n−íc. 476. 1.395. 2.019. 2.178. Doanh nghiÖp ngoµi QD. 3.662. 7.915. 11.210. 341. 2.467. 1.474. 17.000. 24.827. Hîp t¸c x[. 50. 76. 209. 1.264. 79. Cá nhân và hộ gia đình. 28. 45. 1.253. 5.785. 12.027. Kh¸c. 69. 1.463 Tæng céng. 6.361. 554. 1.516. 3.481. 9.227. 17.574. 27.382. 43.941. 515. 1.411. 3..230. 7.371. 13.457. 17.494. 25.187. 39. 105. 251. 1.856. 4.117. 9.888. 18.754. 554. 1.516. 3.481. 9.227. 17.574. 27.382. 43.941. 718. 721. 336. 996. 1.128. 483. Ph©n theo thêi h¹n cho vay Ng¾n h¹n Trung vµ dµi h¹n Tæng céng Nî qu¸ h¹n. Nguån: NHNo&PTNTVN.

(92) 85. Tr−ớc thực trạng số l−ợng cán bộ đông; vốn nhỏ bé; d− nợ chủ yếu cho vay doanh nghiÖp nhµ n−íc víi nî qu¸ h¹n cao vµ trong bèi c¶nh triÓn khai NghÞ quyÕt 10/NQ-TW ngày 05/04/1988 của Bộ Chính trị trao quyền sử dụng đất lâu dài cho hộ n«ng d©n, chiÕn l−îc cña Ng©n hµng ®[ chuyÓn h−íng sang cho vay hé n«ng d©n. Bắt đầu thí điểm vào năm 1989 tại một số địa ph−ơng sau đó triển khai mạnh từ năm 1991, cho vay hộ nông dân trở thành hoạt động chủ lực và cũng đ[ cứu Ngân hàng Ph¸t triÓn N«ng nghiÖp ViÖt Nam khái “Bê vùc cña sù ph¸ s¶n”. B¶ng 3.2: C¬ cÊu d− nî theo thµnh phÇn kinh tÕ giai ®o¹n 1988 - 2000 §¬n vÞ: % D− nî. 1988. 1990. 1992. 1994. 1996. 1998. 2000. Ph©n theo thµnh phÇn kinh tÕ Doanh nghiÖp nhµ n−íc. 86,00. 92,00. 58,00. 23,60. Doanh nghiÖp ngoµi QD. 20,84. 28,91. 25,51. 1,94. 9,01. 3,35. Hîp t¸c x[. 9,00. 5,00. 6,00. 13,70. 0,45. Cá nhân và hộ gia đình. 5,00. 3,00. 36,00. 62,70. 68,44. Kh¸c. 0,16 62,08. 8,33 Tæng céng. 56,50 14,48. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 93,00. 93,07. 92,79. 79,89. 76,57. 63,89. 57,32. 7,00. 6,93. 7,21. 20,11. 23,43. 36,11. 42,68. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 47,36. 20,71. 3,64. 5,67. 4,12. 1,10. Ph©n theo thêi h¹n cho vay Ng¾n h¹n Trung vµ dµi h¹n Tæng céng Nî qu¸ h¹n. Nguån: NHNo&PTNTVN D− nî cho vay hé n«ng d©n cña Ng©n hµng t¨ng m¹nh qua c¸c n¨m, tõ 45 tû đồng năm 1990 (chiếm 3% tổng d− nợ) lên 1.253 tỷ đồng năm 1992 (chiếm 36% tổng d− nợ); 12.027 tỷ đồng năm 1996 (chiếm 68,4% tổng d− nợ). Trong khi đó tỷ träng d− nî cho vay doanh nghiÖp nhµ n−íc gi¶m m¹nh tõ 86% tæng d− nî vµo n¨m 1988 xuèng cßn 58% n¨m 1994 vµ 25,5% vµo cuèi n¨m 2000 (Xem B¶ng 3.2). 3.1.2.3.2. Thực hiện ph−ơng châm “Đi vay để cho vay” bằng việc tập trung huy động nguồn vốn từ dân c− đồng thời khai thác nguồn vốn n−ớc ngoài d−ới mọi hình thức. Hoạt động cho vay của Ngân hàng Phát triển Nông nghiệp Việt Nam ban đầu chñ yÕu dùa vµo vèn vay Ng©n hµng Nhµ n−íc. N¨m 1988, trong tæng sè 575 tû.

(93) 86. đồng nguồn vốn của Ngân hàng, vốn vay Ngân hàng Nhà n−ớc lên tới 333 tỷ đồng, chiếm gần 60% tổng nguồn vốn. Với tính chất không ổn định, l[i suất cao, nguồn vốn này đ[ hạn chế tính độc lập và không đủ đáp ứng nhu cầu vốn khi NHNoVN bung ra cho vay hé n«ng d©n. Tr−ớc thực trạng trên, chủ tr−ơng “Đi vay để cho vay” đ[ đ−ợc NHNoVN thực thi. Nãi c¸ch kh¸c Ng©n hµng thùc hiÖn chØ më réng cho vay khi cã nguån vèn tù huy động. Bằng nhiều biện pháp, cơ chế khuyến khích áp dụng đến các chi nhánh, đến từng nhân viên, đặc biệt là cơ chế khoán tài chính, nguồn vốn huy động của NHNoVN tăng mạnh qua các năm, từ 2.054 tỷ đồng năm 1990 lên 8.026 tỷ đồng năm 1994 và đến cuối năm 2000 là 40.930 tỷ đồng (Xem Bảng 3.3). B¶ng 3.3: Nguån vèn NHNoVN giai ®o¹n 1988 - 2000 §¬n vÞ: Tû VND Nguån vèn. 1988. TiÕt kiÖm/ tiÒn göi. 242. Vèn vay Vay NHNN. 1990. 1994. 1996. 1998. 2000. 25.313 3.305. 40.930 6.239. 3.655. 8.026. 333. 2.054 1.284. 1.353. 3.443. 14.425 3.776. 333. 1,284. 1.353. 2.723. 1.464. 1.478. 4.061. 720. 2.312. 1.827. 2.178. 61. 529. 708. 3.171. 3.244. 5.069. 11.998. 17.574. 31.789. 50.413. Vay tõ TCTD kh¸c Vèn UT§T Tæng céng. 1992. 575. 3.338. Nguån: NHNo&PTNTVN Cũng theo đó, tỷ trọng vốn vay từ ngân hàng nhà n−ớc giảm từ gần 60% tổng nguồn vốn năm 1988 xuống còn 26,7% năm 1992 và đến 1998 chỉ còn 4,6% (Xem Bảng 3.4). B¶ng 3.4: C¬ cÊu nguån vèn NHNoVN giai ®o¹n 1988 - 2000 §¬n vÞ: % Nguån vèn TiÕt kiÖm/ tiÒn göi Vèn vay Vay NHNN Vay tõ TCTD kh¸c Vèn UT§T Tæng céng. 1988 42,1 57,9 57,9. 100.0. Nguån: NHNo&PTNTVN. 1990 61,5 38,5 38,5. 100,0. 1992. 1994. 72,1 26,7 26,7. 1996. 1998. 2000. 12. 66,9 28,7 22,7 6,0 4,4. 76,3 20,0 7,7 12,2 3,7. 79,6 10,4 4,6 5,7 10,0. 81,2 12,4 8,1 4,3 6,4. 100,0. 100,0. 100,0. 100,0. 100,0.

(94) 87. Bên cạnh các nguồn vốn huy động trong n−ớc, ngay sau khi Mỹ và các tổ chức tài chính quốc tế bỏ cấm vận, bình th−ờng hoá quan hệ đối với Việt Nam, nguồn vốn tõ c¸c dù ¸n ®Çu t− n−íc ngoµi d−íi d¹ng uû th¸c ®Çu t− vµ ng©n hµng phôc vô còng ®[ ®−îc NHNoVN khai th¸c tèi ®a. Quy m« nguån vèn nµy t¨ng dÇn qua c¸c n¨m tõ 61 tỷ đồng năm 1992 lên 3.244 tỷ đồng năm 2000. 3.1.2.3.3. Không ngừng mở rộng mạng l−ới và đa dạng hoá các mô hình hoạt động nhằm tiếp cận rộng rMi tới các đối t−ợng khách hàng tại khu vực nông thôn. Để tiếp cận tới các hộ nông dân nhằm mở rộng cho vay đồng thời huy động tối đa nguồn tiền nhàn rỗi, mạng l−ới hoạt động của NHNoVN không ngừng đ−ợc mở rộng. Ban đầu chỉ là các chi nhánh tỉnh, chi nhánh huyện sau đó Ngân hàng mở ra chi nh¸nh cÊp 3 (ng©n hµng liªn x[). Trung b×nh, mçi chi nh¸nh cÊp 3 phôc vô tõ 2 3 x[. M« h×nh nµy ®−îc NHNoVN triÓn khai tõ n¨m 1995. §Õn n¨m 1996, b»ng nguån vèn tµi trî cña Ng©n hµng ThÕ giíi vµ vèn tù cã, NHNoVN ®[ trang bÞ xe «t« chở tiền lập Ngân hàng l−u động. Thay vì phải đến các trụ sở NHNoVN để giao dịch, khách hàng mà chủ yếu là các hộ nông dân đ−ợc hẹn tr−ớc thời gian, địa điểm, th−ờng là trụ sở thôn, x[ để đ−ợc h−ởng dịch vụ của mô hình Ngân hàng l−u động, tại đó khách hàng có thể trực tiếp nhËn gi¶i ng©n, nép tiÒn gèc vµ l[i, göi tiÒn tiÕt kiÖm. B¶ng 3.5: Sè l−îng Së, Chi nh¸nh vµ c¸c C«ng ty trùc thuéc cña NHNoVN giai ®o¹n 1988 - 2000 N¨m. 1988. 1. Së Giao dÞch. 1990. 1992. 1994. 1996. 1998. 2000. -. 3. 3. 3. -. 3. 3. 2. Chi nh¸nh cÊp 1. 43. 43. 43. 53. 61. 78. 78. 3. Chi nh¸nh cÊp 2. 475. 475. 475. 413. 519. 508. 552. 4. Chi nh¸nh cÊp 3. -. -. -. -. 494. 624. 717. 5. Ngân hàng l−u động. -. -. -. -. 129. 70. 71. 6. C«ng ty trùc thuéc. -. -. -. -. -. -. 3. 7. Văn phòng đại diện. -. 2. 2. 2. 5. 2. 2. 518. 523. 523. 471. 1.208. 1.285. 1.426. Tæng sè. Nguån: NHNo&PTNTVN.

(95) 88. Sè l−îng chi nh¸nh cña NHNoVN t¨ng m¹nh qua c¸c n¨m, tõ 518 chi nh¸nh n¨m 1988 lªn 523 chi nh¸nh n¨m 1992; 1.208 chi nh¸nh n¨m 1996; vµ 1.426 chi nh¸nh vµo cuèi n¨m 2000 (Xem B¶ng 3.5). Bªn c¹nh viÖc më réng m¹ng l−íi, ®a d¹ng ho¸ c¸c m« h×nh phèi hîp víi c¸c tæ chức chính trị, x[ hội nhằm “x[ hội hoá” hoạt động ngân hàng cũng đ−ợc NHNoVN tró träng triÓn khai. §iÓn h×nh lµ viÖc Ng©n hµng phèi hîp víi Héi n«ng d©n th«ng qua NghÞ quyÕt liªn tÞch sè 2308/NQLT/1999 vµ Héi Phô n÷ th«ng qua NghÞ quyÕt số 02/NQLT/2000 để thành lập các tổ vay vốn tiết kiệm. Nội dung cơ bản của hai nghị quyết này là thành lập các tổ vay vốn và nhóm phụ nữ tín dụng tiết kiệm để mở rộng cho vay hội viên với mức tiền vay từ 10 triệu đồng trở xuống không phải thế chÊp tµi s¶n; tuyªn truyÒn c¸c chÝnh s¸ch vÒ n«ng nghiÖp, n«ng th«n, c¸c chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p, thñ tôc vay, c¸c ®iÓn h×nh lµm ¨n giái, sö dông vèn cã hiÖu qu¶. Thông qua các mô hình này, hoạt động của NHNoVN đ[ bắt rễ đến từng thôn, xóm trªn kh¾p c¸c vïng, miÒn trªn c¶ n−íc. 3.1.2.3.4. T¸ch b¹ch cho vay chÝnh s¸ch ra khái cho vay th−¬ng m¹i Từ một ngân hàng vừa kinh doanh th−ơng mại vừa hoạt động mang tính chất phát triển, hoạt động cho vay chính sách của NHNoVN đ−ợc tách bạch dần để chuyển đổi thành một ngân hàng th−ơng mại tự chủ. Khởi đầu, NHNoVN đề xuất thành lập Quỹ cho vay −u đ[i hộ nghèo thiếu vốn s¶n xuÊt vµo ®Çu n¨m 1995. Quü do NHNoVN trùc tiÕp qu¶n lý víi tæng sè vèn 400 tỷ đồng, trong đó: Ngân hàng nhà n−ớc cho vay 100 tỷ đồng; Ngân hàng ngoại th−ơng 200 tỷ đồng và Ngân hàng Nông nghiệp 200 tỷ đồng. Từ đây, các hộ nông dân - đối t−ợng cho vay của NHNoVN đ−ợc chia thành 2 nhóm, gồm: các hộ nghèo thuéc diÖn h−ëng lîi cña Quü cho vay −u ®[i hé nghÌo ®−îc vay vèn víi l[i suÊt −u ®[i; vµ c¸c hé th«ng th−êng vay vèn cña NHNoVN víi l[i suÊt thÞ tr−êng. Dựa trên kết quả và thành công của Quỹ cho vay −u đ[i hộ nghèo, đến cuối tháng 08/1995, Thủ t−ớng Chính phủ ban hành Quyết định 525/TTg thành lập Ngân hàng Phục vụ Ng−ời nghèo trực thuộc NHNoVN hoạt động không vì mục đích lợi nhuận. Điều hành hoạt động từ lập kế hoạch, huy động vốn, cho vay, giải ngân đều do hệ thống NHNo đảm nhiệm. Chi nhánh của NHNo đồng thời là chi nhánh của NHNg..

(96) 89. Để tách bạch hoàn toàn hoạt động cho vay chính sách ra khỏi NHNoVN, tháng 10/2002, Thủ t−ớng Chính phủ ban hành Quyết định số 131/2002/QĐ-TTg thành lập Ng©n hµng ChÝnh s¸ch x[ héi trªn c¬ së tæ chøc l¹i Ng©n hµng phôc vô ng−êi nghÌo cã bộ máy quản lý và điều hành riêng và thống nhất trên cả n−ớc, là một pháp nhân độc lập , có vốn điều lệ ban đầu 5.000 tỷ đồng. Cùng với hoạt động tín dụng cho hộ nghèo, các hoạt động cho vay chính sách khác của NHNoVN nh− cho vay sinh viên, cho vay −u đ[i vùng II, vùng III, … đều đ−ợc chuyển sang Ngân hàng Chính sách x[ hội. 3.1.2.4. KÕt qu¶ vµ tån t¹i cña chiÕn l−îc ph¸t triÓn giai ®o¹n 1988 - 2000 3.1.2.4.1. KÕt qu¶ Mét lµ, tho¸t khái nguy c¬ “ph¸ s¶n”, NHNoVN ®[ thµnh c«ng trong viÖc khai th¸c thÞ tr−êng n«ng nghiÖp, n«ng th«n. TriÓn khai cho vay hé n«ng d©n lµ mét gi¶i ph¸p chiÕn l−îc phï hîp. B»ng viÖc chuyÓn h−íng tõ cho vay doanh nghiÖp nhµ n−íc sang cho vay hé n«ng d©n, tõ n¨m 1993, NHNoVN lu«n cã l[i. Trªn thùc tÕ “Ng©n hµng N«ng nghiÖp ®[ cøu bµ con n«ng d©n vµ bµ con n«ng d©n còng ®[ cøu Ng©n hµng N«ng nghiÖp”. Hai lµ, NHNoVN ®[ h×nh thµnh mét m¹ng l−íi chi nh¸nh réng kh¾p tiÕp cËn đến tận thôn, bản trên tất cả các vùng, miền kể cả vùng sâu, vùng xa, vùng núi cao hình thành một mạng l−ới kênh phân phối khó một đối thủ cạnh tranh nào có đ−ợc. Ba là, Ngân hàng đ[ tự chủ và chủ động hoạt động cho vay bằng nguồn vốn tự huy động. Từ việc phụ thuộc gần nh− hoàn toàn vào vốn vay ngân hàng nhà n−ớc, hoạt động cho vay của NHNoVN chuyển sang chủ yếu dựa trên nguồn vốn huy động từ dân c− với tỷ trọng nguồn vốn này luôn chiếm trên 80% tổng nguồn vốn. Bốn là, tách bạch hoạt động cho vay chính sách, cho vay theo chỉ định của chÝnh phñ sang kinh doanh th−¬ng m¹i t¹o ®iÒu kiÖn trë thµnh mét ng©n hµng th−¬ng m¹i thùc sù. 3.1.2.4.2. Tån t¹i Một là, thành thị là thị tr−ờng đầy tiềm năng trong việc khai thác và huy động c¸c nguån vèn nhµn rçi song trong giai ®o¹n 1988 – 2000, NHNoVN ch−a cã chiÕn l−ợc rõ ràng huy động nguồn vốn này để chuyển về cho vay nông thôn..

(97) 90. Hai lµ, NHNoVN míi cung cÊp c¸c s¶n phÈm truyÒn thèng, ch−a ph¸t triÓn các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng hiện đại nh− thẻ tín dụng, thẻ quốc tế, các sản phẩm, dịch vụ khai thác lợi thế của NHNoVN đó là mạng l−ới rộng, số l−ợng khách hµng lín. Ba là, thiếu khả năng huy động các nguồn vốn trung, dài hạn trong khi nhu cầu vốn trung, dài hạn ngày một tăng nhất là để đầu t− vào cây dài ngày, công nghiệp chÕ biÕn. 3.2. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n viÖt nam giai ®o¹n 2001 - 2008 3.2.1. Bèi c¶nh kinh tÕ - xH héi 2001 - 2008. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ x[ héi 2001 - 2010 cña ViÖt Nam ®−a ra môc tiªu tổng quát “Đ−a Việt Nam ra khỏi tính trạng kém phát triển; nâng cao rõ rệt đời sống vật chất, văn hoá, tinh thần của nhân dân, tạo nền tảng để đến năm 2020 Việt Nam cơ bản trở thành một n−ớc công nghiệp theo h−ớng hiện đại…”. Thực hiện chiến l−ợc đó, Chính phủ Việt Nam đ[ tập trung cải cách hành chính và tạo dựng môi tr−ờng kinh doanh thuận lợi, mở rộng hợp tác quốc tế, tích cực và chủ động hội nhập kinh tế quốc tế có hiệu quả, nhờ đó kinh tế Việt Nam tiếp tục duy trì tốc độ phát triển t−ơng đối nhanh và ổn định. GDP t¨ng b×nh qu©n 7,5%/n¨m trong suèt giai ®o¹n 2001 - 2005. N¨m 2006, t¨ng 8,23% vµ 2007 t¨ng 8,48%. Giai ®o¹n nµy, ViÖt Nam lµ mét trong nh÷ng n−íc có tốc độ tăng tr−ởng GDP cao nhất thế giới. Đến năm 2008, do tác động của khủng hoảng và suy thoái kinh tế thế giới, GDP chỉ đạt 6,23%. Cơ cấu kinh tế và cơ cấu lao động chuyển dịch theo h−ớng công nghiệp hoá, hiện đại hoá, theo đó tỷ trọng đóng góp GDP của khu vực công nghiệp và dịch vụ t¨ng lªn trong khi tû träng n«ng nghiÖp gi¶m ®i. NÕu nh− tû träng n«ng, l©m nghiÖp và thuỷ sản trong GDP năm 2000 là 27,2% thì đến năm 2005 giảm xuống còn 20,9%. N¨m 2008, do sù gi¶m sót cña c«ng nghiÖp, dÞch vô, tû träng n«ng nghiÖp lại đ−ợc đẩy lên chiếm 22%. Trong khi đó tỷ trọng công nghiệp, dịch vụ tăng từ 28,8% và 44,0% năm 2000 lên 41% và 38,01% năm 2005, sau đó giảm xuống còn 39,9% và 38,1% năm 2008. Cơ cấu lao động có sự chuyển dịch từ nông nghiệp sang.

(98) 91. công nghiệp và dịch vụ. Tỷ lệ lao động nông, lâm, ng− nghiệp trong tổng lao động gi¶m tõ 57,3% n¨m 2005 xuèng 53,3% n¨m 2008 trong khi c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¨ng tõ 18,2% vµ 24,5% n¨m 2005 lªn 19,92% vµ 26,83% n¨m 2008. LuËt Doanh nghiÖp ban hµnh n¨m 2000 t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiệp t− nhân, đặc biệt là các doanh nghiệp nhỏ và vừa bung ra phát triển. Giai đoạn 2001 - 2005 đ[ có 148.000 doanh nghiệp với tổng số vốn đăng ký 306.000 tỷ đồng, t¨ng 2,6 lÇn vÒ sè l−îng vµ 7,7 lÇn vÒ vèn ®¨ng ký so víi 10 n¨m tr−íc 1991 - 2000. Cïng víi LuËt ®Çu t− ban hµnh n¨m 2005, ViÖt Nam trë thµnh n−íc thùc sù thèng nhất về mặt bằng pháp lý đối với mọi thành phần kinh tế và các ph−ơng thức đầu t−. Tæng vèn FDI ®¨ng ký t¨ng m¹nh qua c¸c n¨m tõ 2,8 tû USD víi tæng sè 391 dù ¸n vµo n¨m 2000 lªn 6,8 tû USD víi tæng sè 970 dù ¸n vµo n¨m 2005 vµ 64 tû USD víi tổng số 1.171 dự án vào năm 2008. Vốn ODA cam kết của các nhà tài trợ tăng đều qua c¸c n¨m tõ 3,74 tû USD n¨m 2005 lªn møc kû lôc 5,43 tû USD n¨m 2008. Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu kh«ng ngõng t¨ng lªn, tõ 15 tû USD xuÊt khÈu vµ trªn 16 tû USD nhËp khÈu n¨m 2001 t¨ng lªn 32,4 tû USD vµ 36,7 tû USD n¨m 2005 vµ 62,9 tû USD vµ 80,4 tû USD n¨m 2008. ViÖt Nam trë thµnh mét trong nh÷ng n−íc xuÊt khÈu lín nhÊt thÕ giíi vÒ mét sè mÆt hµng nh− G¹o, Cµ phª, Cao su, DÖt may, … Giai đoạn từ 2006 đến nay, Việt Nam nhanh chóng hội nhập kinh tế khu vực vµ thÕ giíi, ®a ph−¬ng ho¸ vµ ®a d¹ng ho¸ mèi quan hÖ víi c¸c n−íc, c¸c tæ chøc tµi chính quốc tế: Năm 2001, ký Hiệp định th−ơng mại song ph−ơng Việt - Mỹ; Năm 2003, tham gia khu vực mậu dịch tự do AFTA; Và đặc biệt ngày 07/11/2006, Việt Nam chÝnh thøc trë thµnh thµnh viªn thø 150 cña Tæ chøc th−¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO), điểm mốc đánh dấu sự hội nhập sâu, rộng của Việt Nam với thế giới. VÒ tµi chÝnh, ng©n hµng: theo Lé tr×nh më cöa hÖ thèng ng©n hµng trong cam kÕt khi gia nhËp WTO, kÓ tõ ngµy 01/04/2007, Ng©n hµng 100% vèn n−íc ngoµi đ−ợc phép thành lập và đến 01/01/2011, các chi nhánh ngân hàng n−ớc ngoài đ−ợc đối xử quốc gia đầy đủ, nói cách khác đ−ợc hoạt động nh− một ngân hàng Việt Nam. Cùng với sự ra đời của một số ngân hàng 100% vốn n−ớc ngoài tại Việt Nam tõ cuèi n¨m 2007 nh− HSBC, ANZ, Standard Chatered Bank, Shinhan Vietnam vµ Hongkong Bank Vietnam, c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn còng bung ra ph¸t.

(99) 92. triển, nhất là tại các địa bàn đô thị, các thành phố lớn, các khu công nghiệp tạo sức Ðp c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t trong lÜnh vùc kinh doanh ng©n hµng. 3.2.2. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n viÖt nam giai ®o¹n 2001 - 2008. 3.2.2.1. Môc tiªu chiÕn l−îc Theo yªu cÇu cña Ng©n hµng Nhµ n−íc vµ víi môc tiªu chñ yÕu lµ lµnh m¹nh hoá tài chính, xử lý dứt điểm nợ xấu đồng thời đề xuất Chính phủ cho tăng vốn tự cã, NHNoVN ®[ x©y dùng §Ò ¸n c¬ cÊu l¹i NHNoVN giai ®o¹n 2000 - 2010 víi mục tiêu tổng quát: “ Thực sự trở thành lực l−ợng chủ đạo và chủ lực trong vai trò cung cÊp tÝn dông cho ®Çu t− ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n; Më réng ho¹t động một cách vững chắc, an toàn; Có quy mô vốn tự có đủ lớn; áp dụng công nghệ tin học; Cung cấp các dịch vụ và tiện ích thuận lợi, thông thoáng đến mọi loại h×nh doanh nghiÖp vµ d©n c− ë thµnh phè, thÞ x[, tô ®iÓm kinh tÕ n«ng th«n; N©ng cao và duy trì khả năng sinh lời; Phát triển và bồi d−ỡng nguồn nhân lực để có sức c¹nh tranh vµ thÝch øng nhanh chãng trong qu¸ tr×nh héi nhËp”. Thông qua mục tiêu tổng quát này có thể thấy các định h−ớng chiến l−ợc lớn của NHNoVN giai đoạn 2000 – 2010 gồm: Giữ vững vai trò chủ đạo, chủ lực trong đầu t− cho nông nghiệp, nông thôn; Tập trung hiện đại hoá công nghệ ngân hàng; Đa dạng hoá các sản phẩm, dịch vụ; Mở rộng hoạt động ra khu vực đô thị; Đầu t− cho đào tạo và phát triển nguồn nhân lực. 3.2.2.2. C¸c gi¶i ph¸p chiÕn l−îc chÝnh 3.2.2.2.1. Tiếp tục thực hiện ph−ơng châm “Đi vay để cho vay” B¶ng 3.6 cho thÊy c¸c nguån vèn chÝnh cña NHNoVN bao gåm: tiÒn göi tiÕt kiÖm; vay ng©n hµng nhµ n−íc; vay c¸c tæ chøc tÝn dông; vµ vèn uû th¸c ®Çu t−. Trong suốt giai đoạn 2001 - 2008, nguồn vốn huy động luôn chiếm tỷ trọng trên 80%, đặc biệt từ năm 2005, tỷ trọng này đạt trên 90%. Ng−ợc lại, vốn vay ngân hàng nhà n−ớc gi¶m dÇn qua c¸c n¨m. §Õn cuèi n¨m 2008, gi¶m xuèng chØ cßn 25 tû (chiÕm tû träng 0,006%). Vốn vay từ các tổ chức tín dụng khác cũng chiếm tỷ trọng không đáng kể..

(100) 93. Nói cách khác, nguồn vốn NHNoVN có tính bền vững và ổn định khá cao và chủ yếu hoạt động trên cơ sở các nguồn vốn tự huy động (Xem Bảng 3.6 và 3.7). B¶ng 3.6: Nguån vèn cña NHNoVN giai ®o¹n 2001 - 2008 §¬n vÞ: Tû VND Nguån vèn TiÕt kiÖm/ tiÒn göi. 2001. 2002. 54.571. 80.816. 2003. 2004. 2007. 2008. 225.481. 269.945. 336.850. 56.714. 127.868. 76.366. Kú h¹n < 12 th¸ng. 62.882. 57.912. 123.079. Kú h¹n > 12 th¸ng. 105.885. 33.095. 137.405. 1.234. 1.784. 25. 13.920. 15.526. Vèn vay. 175.651. 2006. Kh«ng kú h¹n. 115.668. 142.364. 2005. 8.969. 7.430. 6.703. 10.255. 8.541. Vay NHNN. 4.743. 5.617. 3.497. 3.618. 2.628. Vay tõ TCTD kh¸c. 4.226. 1.813. 3.206. 6.637. 5.913. Vèn UT§T. 3.845. 4.602. 7.487. 6.010. 6.465. 7.185. 2.214. 10.600. Tæng céng. 67.385. 92.848. 129.858. 158.629. 190.657. 233.900. 295.048. 363.001. Nguån: NHNo&PTNTVN Hạn chế lớn nhất trong hoạt động huy động vốn của NHNoVN đó là thiếu khả năng huy động các nguồn vốn trung, dài hạn. Hiện tại nhu cầu vốn trung, dài hạn cho đầu t−, mở rộng và phát triển sản suất của các hộ gia đình, các doanh nghiệp rất lớn, nhÊt lµ cho ®Çu t− c¸c lo¹i c©y c«ng nghiÖp, c©y dµi ngµy, chÕ biÕn, .. Tuy vËy, tiÒn göi cã kú h¹n > 12 mµ chñ yÕu tõ 13 - 15 th¸ng chØ chiÕm tû träng d−íi 40% (Xem B¶ng 3.7). B¶ng 3.7. C¬ cÊu nguån vèn cña NHNoVN giai ®o¹n 2001 – 2008 §¬n vÞ: % Nguån vèn TiÕt kiÖm/ tiÒn göi. 2001. 2002. 81,0. 87,0. 2003. 2004. 92,1. 2006. 2007. 2008. 96,4. 92,4. 92,8. Kh«ng kú h¹n. 24,2. 54,0. 21,0. Kú h¹n < 12 th¸ng. 26,9. 24,5. 33,9. Kú h¹n > 12 th¸ng. 14,0 6,6. 37,9. 0,8. 0,1. 5,9. 4,3. 89,1. 89,7. 2005. 13,3. 8,0. 5,2. 6,5. 4,5. 45,3 0,5. Vay NHNN. 7,0. 6,0. 2,7. 2,3. 1,4. 0,5. Vay tõ TCTD kh¸c. 2,5. 4,2. 3,1. 5,8 100,00% 100,00%. 3,8. 3,4. Vèn vay. 6,3. 2,0. Vèn UT§T. 5,7. 5,0. Tæng céng. 100,00%. Nguån: NHNo&PTNTVN. 100,00%. 3,1 100,00% 100,00%. 4,3. 2,9 0,9 100,00% 100,00%.

(101) 94. 100% 90% 80% 70% 60% Tiền gửi. 50%. Vốn vay. 40%. Vốn UTDT. 30% 20% 10% 0% 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. Biểu đồ 3.1: Cơ cấu nguồn vốn. §Ó kh¾c phôc h¹n chÕ trªn, ChÝnh phñ nªn xem xÐt giao c¸c dù ¸n do c¸c tæ chøc quèc tÕ tµi trî cho lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n ViÖt nam cho NHNoVN phôc vô. Nguån vèn cña c¸c dù ¸n nµy th−êng cã thêi h¹n dµi, cã nh÷ng dù ¸n lªn tíi 10 – 15 n¨m. §©y ®−îc xem lµ gi¶i ph¸p h÷u hiÖu kh¾c phôc t×nh tr¹ng mÊt c©n đối giữa nguồn vốn và sử dụng vốn trung, dài hạn của NHNoVN. 3.2.2.2.2 Duy trì và phát triển hoạt động cho vay hộ nông dân truyền thống đồng thêi më ra vµ ®Èy m¹nh cho vay c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. Trên cơ sở những thành công trong giai đoạn 1988 - 2000, từ 2001 đến nay, NHNoVN tiếp tục xác định hoạt động cho vay hộ nông dân truyền thống là mảng nghiệp vụ chính và thể hiện rõ vai trò chủ đạo, chủ lực của mình trong đầu t− cho khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. VÒ tû träng cã gi¶m tõ 67,13% n¨m 2001 xuèng còn 54,7% năm 2008 song về số tuyệt đối tổng d− nợ cho vay cá nhân và hộ gia đình của Ngân hàng tăng từ 40.300 tỷ đồng năm 2001 lên gấp trên 3 lần t−ơng đ−ơng với 134.377 tỷ đồng năm 2008. Hiện tại, tổng số l−ợng khách hàng là cá nhân và hộ sản xuất của NHNoVN đạt gần 10 triệu hộ trong tổng số 13 triệu hộ gia đình trªn c¶ n−íc (Xem B¶ng 3.8)..

(102) 95. B¶ng 3.8: D− nî cña NHNoVN giai ®o¹n 2001 - 2008 §¬n vÞ: Tû VN§ D− nî. 2001. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. Doanh nghiÖp nhµ n−íc. 13.051. 15.411. 20.241. 23.692. 17.904. 20.790. 19.282. 22.317. Doanh nghiÖp ngoµi QD. 2.211. 9.016. 20.011. 30.015. 47.005. 59.077. 87.849. 87.849. 92. 177. 336. 619. 500. 512. 672. 672. 40.300. 54.760. 71.494. 87.968. 95.697 105.951 134.377. 134.377. 4.376. 1.993. 1.812. 60.030. 81.357. 113.894. 142.294 161.106 186.330 242.180. 242.180. Ng¾n h¹n. 34.370. 46.519. 63.796. 79.516. 90.847 106.274 145.995. 175.865. Trung vµ dµi h¹n. 25.660. 34.838. 50.098. 62.778. 70.259. 96.185. 108.752. Tæng céng. 60.030. 81.357. 113.894. 142.294 161.106 186.330 242.180. 284.617. Hîp t¸c x[ Cá nhân và hộ gia đình Kh¸c Tæng céng. 80.056. 2008. Nguån: NHNo&PTNTVN LuËt doanh nghiÖp ban hµnh n¨m 2000 t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c doanh nghiệp ngoài quốc doanh bung ra phát triển. Xác định tiềm năng phát triển của nhóm đối t−ợng khách hàng này, từ năm 2001, NHNoVN mở ra và đẩy mạnh cho vay các doanh nghiệp nhỏ và vừa. Nếu nh− tỷ trọng cho vay đối t−ợng khách hàng này của NHNoVN năm 2001 chỉ chiếm gần 4% tổng d− nợ thì đến năm 2008 con số này lên tới 37%. Về số tuyệt đối, tổng d− nợ cho vay các doanh nghiệp nhỏ và vừa tăng mạnh từ 2.211 tỷ đồng năm 2001 lên 87.849 tỷ đồng năm 2008 (Xem Bảng 3.9). HiÖn t¹i, cã tíi trªn 3 v¹n doanh nghiÖp ®ang cã quan hÖ tÝn dông víi NHNoVN.. B¶ng 3.9: C¬ cÊu d− nî cña NHNoVN giai ®o¹n 2001 - 2008 §¬n vÞ: % D− nî. 2001. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. Doanh nghiÖp nhµ n−íc. 21,74. 18,94. 17,77. 16,70. 11,10. 11,10. 7,90. 7,85. Doanh nghiÖp ngoµi QD. 3,68. 11,08. 17,57. 21,10. 29,20. 31,70. 36,30. 37,00. Hîp t¸c x[. 0,15. 0,22. 0,30. 0,40. 0,30. 0,30. 0,30. 0,45. 67,13. 67,31. 62,77. 61,80. 59,40. 56,90. 55,50. 54,70. 7,29. 2,45. 1,59. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. Ng¾n h¹n. 57,25. 57,18. 56,01. 55,80. 56,40. 57,00. 60,30. 61,80. Trung vµ dµi h¹n. 42,75. 42,82. 43,00. 44,20. 43,60. 43,00. 39,70. 38,20. Tæng céng. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. 100,00. Cá nhân và hộ gia đình Kh¸c Tæng céng. Nguån: NHNo&PTNTVN.

(103) 96. Ng−îc l¹i víi xu h−íng trªn, tû träng d− nî cho vay c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc gi¶m tõ 21,74% n¨m 2001 xuèng cßn 7,85% n¨m 2008. Nh− vËy, hé n«ng d©n và các doanh nghiệp nhỏ và vừa đang là đối t−ợng khách hàng chính và là hai nhóm kh¸ch hµng chiÕn l−îc cña NHNoVN. Với việc duy trì và phát triển tốt nghiệp vụ huy động và cho vay, NHNoVN hiÖn ®ang chiÕm thÞ phÇn cao nhÊt trong sè c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cña ViÖt nam về hai mảng hoạt động truyền thống này. Cụ thể: đến cuối năm 2007, NHNoVN chiếm thị phần 30% về cho vay và gần 20% về huy động của tất cả các ngân hàng trong hÖ thèng ng©n hµng ViÖt nam (Xem B¶ng 3.10).. Bảng 3.10: Thị phần hoạt động của các Ngân hàng th−ơng mại §¬n vÞ: % 2005. 2006. 2007. Ng©n hµng Huy động. Cho vay. Huy động. Cho vay. Huy động. Cho vay. N«ng nghiÖp. 20.3. 30.1. 19.8. 29.8. 19.7. 30.0. Ngo¹i th−¬ng. 20.8. 10.4. 20.1. 10.1. 19.9. 10.6. C«ng th−¬ng. 14.8. 15.2. 14.3. 15. 14.5. 15.1. §Çu t−. 14.1. 15. 14.2. 14.5. 14.6. 14.8. NHTMCP. 15.3. 15.8. 16.2. 16.9. 17.4. 17.3. NHTM kh¸c. 12.3. 10.1. 13.8. 12.4. 13.9. 12.2. 100,0%. 100,0%. 100,0%. 100,0%. 100,0%. 100,0%. Tæng céng. (Nguån: NHNN vµ B¸o c¸o cña c¸c NHTMNN) 3.2.2.2.3. Đầu t− mạnh cho công nghệ thông tin và hiện đại hoá ngân hàng Trong 3 n¨m gÇn ®©y, ®−îc ChÝnh phñ, Ng©n hµng Nhµ n−íc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ sù hç trî cña c¸c tæ chøc tµi chÝnh quèc tÕ cïng víi sù nç lùc cña m×nh, NHNoVN đ[ nhanh chóng tạo dựng đ−ợc nền tảng công nghệ ngân hàng hiện đại. Đặc biệt, năm 2008 đánh dấu sự phát triển v−ợt bậc và tạo b−ớc đột phá trong hiện.

(104) 97. đại hoá công nghệ ngân hàng của NHNoVN, cụ thể: Ngân hàng đ[ hoàn thành triển khai hệ thống Corebank; phủ sóng mạng WAN đến toàn bộ 2.200 chi nhánh và phßng giao dÞch trªn toµn quèc; ®ang hoµn thiÖn trung t©m d÷ liÖu chÝnh vµ trung tâm dữ liệu dự phòng. Hệ thống công nghệ hiện đại mở ra thời kỳ mới cho Ngân hµng trong viÖc øng dông vµ triÓn khai c¸c dÞch vô tiÖn Ých tiªn tiÕn trªn quy m« toµn quèc vµ t¹o −u thÕ c¹nh tranh. Hµng lo¹t c¸c dù ¸n c«ng nghÖ cã tÇm quan trọng đặc biệt đ[ đ−ợc Ngân hàng triển khai, cụ thể: dự án kết nối thẻ Visa, Master Card, Banknetvn; Göi mét n¬i rót tÊt c¶ c¸c n¬i; Mobile banking: SMS banking, VN Topup, chuyÓn tiÒn qua SMS; ... Mét sè dù ¸n quan träng kh¸c nh− hÖ thèng x¸c thùc tËp trung PKI, hÖ thèng đào tạo trực tuyến E-Learning, dự án xây dựng Trung tâm hỗ trợ chi nhánh và khách hµng Contact Center, ph¸t hµnh thÎ chip theo chuÈn EMV còng ®ang ®−îc Ng©n hàng triển khai, tạo nền tảng công nghệ tiên tiến để NHNoVN cung cấp nhiều sản phẩm ngân hàng hiện đại. Tuy nhiªn, nÕu so víi nhãm ng©n hµng n−íc ngoµi, NHNoVN vÉn cßn kho¶ng cách khá xa để đuổi kịp về công nghệ ngân hàng hiện đại cũng nh− các tiện ích và sù ®a d¹ng cña c¸c s¶n phÈm dÞch vô. C¬ së h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin cña NHNoVN cần tiếp tục đ−ợc đầu t− để có thể giới thiệu và cung cấp các dịch vụ, tiện ích ngân hàng tiên tiến. Trong khi đó, đây là một trong những lợi thế v−ợt trội của c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi do ®−îc thõa h−ëng hÖ thèng gi¶i ph¸p c«ng nghÖ vµ hÖ thèng phÇn mÒm øng dông tõ ng©n hµng mÑ. 3.2.2.2.4. C¬ cÊu l¹i nî, lµnh m¹nh ho¸ Do triển khai một số ch−ơng trình cho vay theo chỉ định của Chính phủ trong giai ®o¹n tr−íc nh− Cho vay mÝa ®−êng; Cho vay kh¾c phôc hËu qu¶ lò lôt; Cho vay đánh bắt cá xa bờ; Cho vay vùng II, vùng III; … đến 31/12/2000, tổng số nợ tồn đọng của NHNoVN lên tới trên 8.100 tỷ đồng. Triển khai Đề án cơ cấu lại đ−ợc Chính phủ Việt nam phê duyệt, đến cuối năm 2005, toàn bộ nợ tồn đọng phát sinh từ tr−íc n¨m 2000 vÒ c¬ b¶n ®[ ®−îc NHNoVN xö lý b»ng c¸c biÖn ph¸p nh− Ng©n s¸ch cÊp bï; xö lý b»ng quü dù phßng rñi ro; thu håi tõ kh¸ch hµng; … KÕt qu¶ nµy.

(105) 98. đánh dấu b−ớc chuyển về chất trong hoạt động tài chính của NHNoVN theo h−ớng mét ng©n hµng th−¬ng m¹i tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm vµ kÕt thóc giai ®o¹n can thiệp trực tiếp của Chính phủ vào các hoạt động cho vay của các ngân hàng th−ơng mại trong đó có NHNoVN. T¹i thêi ®iÓm 31/12/2000, NHNoVN cã vèn tù cã 2.270 tû. Víi tæng tµi s¶n 56.259 tỷ đồng, tỷ lệ an toàn vốn (CAR) theo tiêu chuẩn kế toán Việt nam đạt 4%. Nếu theo tiêu chuẩn kế toán quốc tế, chỉ đạt trên 1% trong khi đó theo yêu cầu của quốc tế, tỷ lệ này đối với một ngân hàng th−ơng mại phải phải đạt tối thiểu 8%. Giai ®o¹n 2000 - 2005, ChÝnh phñ ViÖt nam ®[ thùc hiÖn 4 lÇn cÊp vèn bæ sung cho NHNoVN từ nguồn phát hành trái phiếu đặc biệt với tổng số tiền 3.590 tỷ. Cùng với lợi nhuận để lại và các nguồn khác, tổng vốn tự có của NHNoVN đ−ợc nâng lên 7.702 tỷ đồng vào cuối năm 2005. Tuy nhiên, do tốc độ tăng tổng tài sản của NHNoVN lu«n duy tr× ë møc cao (tõ 25 - 30%/n¨m), cho dï cã nh÷ng cè g¾ng trong bæ sung vèn tù cã, tû lÖ an toµn vèn cña NHNoVN còng chØ t¨ng lªn chót Ýt đạt 4,5% vào cuối năm 2005. B¶ng 3.11: CAR theo tiªu chuÈn kÕ to¸n ViÖt nam cña NHNoVN §¬n vÞ: Tû VND Kho¶n môc. 31/12/2006. 31/12/2007. 31/12/2008. 31/03/2009. I. Vèn cÊp I II. Vèn cÊp II IV. Tæng vèn tù cã V. Tæng tµi s¶n cã rñi ro CAR. 4.453. 6.326. 6.396. 6.516. 12.373. 20.116. 20.422. 23.088. 209.586. 274.707. 345.412. 358.794. 5,9%. 7,3%. 5,9%. 6,43%. Nguån: NHNo&PTNT VN Năm 2007, đánh dấu sự bứt phá của NHNoVN trong việc nâng cao năng lực tài chính. Lợi nhuận tr−ớc thuế tăng 31%. Tất cả các chỉ số tài chính đều đ−ợc cải thiện mạnh, đặc biệt chỉ số CAR tăng từ 5,9% năm 2006 lên 7,3% năm 2007..

(106) 99. Sang năm 2008, do tác động của khủng hoảng tài chính thế giới và những khó kh¨n trong n−íc, mÆc dï so víi c¸c ng©n hµng kh¸c kÕt qu¶ tµi chÝnh cña NHNoVN khá tốt song ở mức thấp hơn năm 2008, cụ thể: lợi nhuận tr−ớc thuế đạt 2.510 tỷ đồng và chỉ số CAR 5,9%. B¶ng 3.12: ChØ sè tµi chÝnh cña mét sè NHTMNN 2005. 2006. 2007. Ng©n hµng ROA. ROE. CAR. ROA. ROE. CAR. ROA. ROE. CAR. NH N«ng nghiÖp. 0.78. 11.5. 4.90. 0.51. 13.28. 4.70. 1,61. 69,37. 7,3 0. NH Ngo¹i th−¬ng. 0.95. 15.36. 6.10. 1.72. 25.36. 6.60. 1,10. 16,95. 12,4. NH C«ng th−¬ng. 0.28. 8.42. 5.20. 0.45. 9.87. 5.10. 0,69. 10,8. 8,5. NH §Çu t−. 0.25. 9.40. 3.36. 0.47. 16.5. 5.90. 0,84. 15,66. 9,2. (Nguån: NHNN vµ B¸o c¸o cña c¸c NHTMNN) Nh− vËy, giai ®o¹n 2001 - 2008, t×nh h×nh tµi chÝnh cña NHNoVN ®−îc c¶i thiện đáng kể theo h−ớng một ngân hàng th−ơng mại tự chủ, tự bền vững về tài chính. Tuy vậy, có hai tồn tại vẫn ch−a đ−ợc khắc phục: (i) NHNoVN ch−a đáp ứng tû lÖ an toµn vèn tèi thiÓu 8% theo c¶ tiªu chuÈn kÕ to¸n ViÖt nam vµ tiªu chuÈn kÕ toán quốc tế. Trong điều kiện ch−a đ−ợc cổ phần hoá nh− hiện nay, để khắc phục h¹n chÕ nµy, ChÝnh phñ ViÖt nam cÇn xem xÐt bæ sung vèn cho NHNoVN; (ii) Kh¶ n¨ng sinh lêi trªn tæng tµi s¶n cã thÊp, ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cña NHNoVN cßn h¹n chÕ (Xem B¶ng 3.12). MÆt kh¸c thu nhËp chÝnh cña NHNoVN vẫn từ hoạt động tín dụng truyền thống. Tỷ lệ thu ngoài tín dụng qua các năm chỉ chiÕm trªn d−íi 10%. 3.2.2.2.5. §iÒu chØnh bé m¸y tæ chøc theo h−íng s¾p xÕp l¹i Trô së chÝnh, duy trì mạng l−ới chi nhánh khu vực nông thôn đồng thời mở ra các chi nhánh khu vực đô thị để huy động vốn chuyển về đầu t− cho nông nghiệp, nông thôn Ngoài một Văn phòng đại diện tại n−ớc ngoài (Campuchia) và hai Văn phòng đại diện miền: một ở Đà Nẵng điều phối hoạt động của các chi nhánh tại khu vực miền Trung và một ở TP. Hồ Chí Minh điều phối hoạt động của các chi nhánh tại khu vùc miÒn Nam, hiÖn t¹i NHNoVN cã 2.239 chi nh¸nh vµ phßng giao dÞch trªn.

(107) 100. toµn quèc gåm: 01 Së giao dÞch, 149 chi nh¸nh lo¹i 1, lo¹i 2 trùc thuéc NHNoVN; 771 chi nhánh hoạt động hạn chế phụ thuộc chi nhánh trực thuộc NHNoVN (chi nh¸nh lo¹i 3); vµ 1.303 phßng giao dÞch (Xem B¶ng 3.13). B¶ng 3.13: Sè l−îng Së, Chi nh¸nh, §¬n vÞ sù nghiÖp vµ c¸c C«ng ty trùc thuéc cña NHNoVN N¨m. 2001. 1. Së giao dÞch. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. 3. 1. 1. 2. 2. 2. 2. 2. 2. Chi nh¸nh cÊp 1. 84. 89. 91. 105. 105. 106. 117. 149. 3. Chi nh¸nh cÊp 2. 563. 577. 748. 617. 593. 596. 176. 264. 272. 818. 771. 688. 697. 684. 692. 80. 180. 218. 328. 452. 1.154. 1.303. 5. 7. 8. 8. 9. 8. 8. 2. 2. 2. 3. 3. 3. 3. 2. 2. 2. 2. 3. 3. 3. 3. 1.421. 1.651. 1.719. 1.827. 1.990. 2.135. 2.105. 2.239. 4. Chi nh¸nh cÊp 2 lo¹i 5 5. Chi nh¸nh cÊp 3. 717. 846. 49. 49. 6. Ngân hàng l−u động 7. Phßng giao dÞch 8. C«ng ty trùc thuéc. 3. 9. §¬n vÞ sù nghiÖp 10. Văn phòng đại diện Tæng sè. Nguån: NHNo&PTNT VN Để năng cao hiệu quả hoạt động và khắc phục những hạn chế trong chiến l−ợc ph¸t triÓn giai ®o¹n tr−íc, bé m¸y tæ chøc cña NHNoVN ®[ ®−îc ®iÒu chØnh l¹i. a. S¾p xÕp l¹i Trô së chÝnh Trong nh÷ng n¨m ®Çu thµnh lËp, bé m¸y t¹i Trô së chÝnh cña NHNoVN ®−îc m« pháng dËp khu«n theo Ng©n hµng Nhµ n−íc Trung −¬ng, ë Ng©n hµng Nhµ n−íc có Vụ nào thì ở NHNo có phòng đó, cụ thể gồm 13 phòng phân theo các mảng nghiÖp vô Tõ n¨m 1994, Trô së chÝnh NHNoVN ¸p dông m« h×nh khèi (cã c¸c phßng trong khối), tạo tiền đề cho việc quản lý nghiệp vụ theo khách hàng, gồm các khối TÝn dông, DÞch vô vµ S¶n phÈm míi; Kinh tÕ - KÕ ho¹ch; H¹ch to¸n kinh doanh; Kinh tế đối ngoại và quản lý hối đoái; Tổ chức - cán bộ và đào tạo; và một số phòng trực thuộc Tổng giám đốc. Mô hình khối có phòng cho phép Trụ sở chính điều hành.

(108) 101. theo mảng nghiệp vụ đồng thời cho phép phân chia nhỏ các mảng nghiệp vụ hình thµnh chøc n¨ng cña c¸c phßng trùc thuéc khèi, do vËy, m« h×nh nµy võa cã tÝnh tËp trung vừa có sự phân chia chức năng để dễ dàng quản lý. Tháng 06/2001, theo Nghị định 49/2000/NĐ-CP của Chính phủ về tổ chức và hoạt động của ngân hàng th−ơng mại nhà n−ớc, NHNoVN tiến hành điều chỉnh mô h×nh tæ chøc. Theo m« h×nh míi, Trô së chÝnh ban ®Çu ®−îc c¬ cÊu thµnh 18 Ban chøc n¨ng thay v× 10 khèi nh− m« h×nh cò. Kh¸c víi tr−íc ®©y, ban kh«ng chia thµnh c¸c phßng. §Õn cuèi n¨m 2005, sè l−îng ®Çu mèi t¹i Trô së chÝnh ®−îc ph×nh ra và lên tới 25 Ban/ phòng và Trung tâm trực thuộc trực tiếp Tổng giám đốc. Nh»m tinh gän bé m¸y qu¶n lý, gi¶m c¸c cÇu cÊp trung gian, t¨ng hiÖu qu¶ ®iÒu hµnh cña Trô së chÝnh, tõ ®Çu n¨m 2006, NHNoVN thùc hiÖn viÖc s¸t nhËp c¸c ban, phòng có chức năng, nhiệm vụ t−ơng đối giống nhau, giải thể các đầu mối không thực sự cần thiết. Kết quả, đến cuối năm 2008, Trụ sở chính rút xuống còn 22 đầu mối. Theo đánh giá, mô hình hiện tại đ[ làm tăng năng lực và hiệu quả hoạt động của Trụ sở chính, kịp thời tham m−u cho l[nh đạo ban hành các cơ chế, chính sách chỉ đạo toàn hệ thống, giải quyết nhanh chóng các yêu cầu của chi nhánh. Tuy vậy, so với yêu cầu của một ngân hàng hiện đại, mô hình trụ sở chính hiện nay của NHNoVN ®ang béc lé mét sè h¹n chÕ. Thø nhÊt, chøc n¨ng, nhiÖm vô cña mét sè ban vÉn chång chÐo hoÆc ch−a ®−îc phân định rõ ràng do vậy dẫn đến tình trạng có những việc không biết thuộc ban/ phßng nµo xö lý. Ch¼ng h¹n gi÷a hai ban tÝn dông: TÝn dông doanh nghiÖp vµ TÝn dụng cá nhân và hộ sản xuất. Cả hai ban đều có nhiệm vụ ban hành, chỉ đạo và kiểm tra việc triển khai các văn bản liên quan đến tín dụng. Tuy vậy, các cơ chế, chính s¸ch vµ quy tr×nh hiÖn nay vÉn ghÐp chung tÝn dông doanh nghiÖp víi tÝn dông hé gia đình, điển hình là Quyết định 72 về quy định cho vay khách hàng. Do vậy, có nhiÒu c¬ chÕ vÉn cã sù trïng l¾p, chång chÐo gi÷a hai ban. Thø hai, cßn thiÕu mét sè ban rÊt cÇn thiÕt cho mét ng©n hµng th−¬ng m¹i cã quy mô, phạm vi và nội dung hoạt động đa dạng nh− NHNoVN, điển hình là ban qu¶n lý chi nh¸nh. Nh− ®[ ph©n tÝch trong Ch−¬ng II, Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ c¸c Hîp t¸c x[ N«ng nghiÖp Th¸i lan (BAAC) còng cã m¹ng l−íi réng kh¾p nh−.

(109) 102. NHNoVN và để quản lý một cách hiệu quả các chi nhánh, BAAC có riêng ban quản lý chi nhánh có trách nhiệm xây dựng các tiêu chí phân loại, đánh giá và xếp hạng th−ờng xuyên các chi nhánh. Nếu không đáp ứng các tiêu chí đ−a ra, một chi nhánh có thể bị giải thể, sát nhập nh−ng ng−ợc lại nếu tốc độ phát triển và quy mô đ−ợc mở rộng chi nhánh đó có thể đ−ợc tách thành hai hoặc nhiều chi nhánh. Bộ phận rất quan trọng khác tại Trụ sở chính đó là Uỷ ban Quản lý tài sản có, tài sản nợ (ALCO). Uỷ ban có trách nhiệm tổng hợp, theo dõi những biến động dù là nhỏ nhất trong cơ cấu tài sản có, tài sản nợ để tham m−u Tổng giám đốc có những ®iÒu chØnh, quyÕt s¸ch phï hîp. Uû ban ALCO cßn tæng hîp, theo dâi, tham m−u trong viÖc qu¶n trÞ c¸c lo¹i rñi ro nh− rñi ro l[i suÊt, thanh kho¶n, tÝn dông, hèi ®o¸i, … T¹i NHNoVN tr−íc ®©y cã thµnh lËp bé phËn nµy tuy nhiªn sau mét thêi gian hoạt động không phát huy tác dụng nên đ[ bị giải thể. Tuy vậy, đối với một ngân hàng th−ơng mại hiện đại cần thiết phải có một uỷ ban ALCO đủ mạnh. Thứ ba, hiện tại mỗi phó tổng giám đốc đ−ợc phân công chỉ đạo một số ban/ phòng có liên quan. Tuy vậy, việc phân mảng của các phó tổng giám đốc ch−a thực sù râ rµng vµ ch−a thùc sù theo m¶ng c«ng viÖc. ViÖc ph©n m¶ng râ rµng sÏ cho phép các ban/phòng có những chức năng t−ơng đối liên quan đến nhau phối hợp nhÞp nhµng, chÆt chÏ vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ h¬n. b. Duy trì mạng l−ới hoạt động tại khu vực nông thôn HÖ thèng chi nh¸nh réng kh¾p, tr¶i dµi vµ cã mÆt t¹i tÊt c¶ c¸c huyÖn trªn toµn quèc lµ mét lîi thÕ v−ît tréi vµ ®iÓm m¹nh khã mét ng©n hµng nµo t¹i ViÖt nam cã ®−îc. HiÖn t¹i, ë c¸c tØnh, NHNoVN cã chi nh¸nh tØnh (chi nh¸nh lo¹i 1, lo¹i 2), d−ới đó là chi nhánh huyện (chi nhánh loại 3) và xuống d−ới có các phòng giao dịch. Tuy nhiên, việc sử dụng và khai thác kênh phân phối nh− thế nào để tối đa hoá lợi nhuận cũng nh− để khai thác triệt để lợi thế cạnh tranh này là một việc cần đ−ợc phân tích, đánh giá cụ thể. Nh÷ng −u ®iÓm cña m¹ng l−íi chi nh¸nh khu vùc n«ng th«n:.

(110) 103. Một là, NHNoVN có thể tiếp cận tới đông đảo khách hàng tại tất cả các vùng, miÒn, khu vùc trªn toµn quèc. Ngoµi c¸c chi nh¸nh lo¹i 1, lo¹i 2, lo¹i 3 vµ phßng giao dịch là những điểm kinh doanh cố định, NHNoVN còn sử dụng gần 800 xe ôtô ngân hàng l−u động để cho vay, thu nợ, huy động trực tiếp tại các thôn, bản, kể cả các địa bàn thuộc vùng sâu, vùng xa. Hai lµ, th«ng qua kªnh ph©n phèi réng kh¾p, NHNoVN cã thÓ triÓn khai c¸c dịch vụ mà đối t−ợng khách hàng mục tiêu đ−ợc phân bổ rải rác trên một phạm vi réng. §iÓn h×nh lµ dÞch vô chuyÓn tiÒn nhanh Western Union; dÞch vô thanh to¸n; dÞch vô thu tiÒn ®iÖn, tiÒn n−íc. §èi t−îng kh¸ch hµng cña c¸c dÞch vô nµy lµ ng−êi d©n sèng t¹i tÊt c¶ c¸c vïng, miÒn, thËm chÝ lµ vïng s©u, vïng xa. HiÖn t¹i, chØ cã NHNoVN míi cã kh¶ n¨ng cung cÊp c¸c dÞch vô nµy tíi tËn cÊp x[. Ba lµ, NHNoVN x©y dùng ®−îc mèi quan hÖ truyÒn thèng rÊt tèt vµ b¸m rÔ vµo tõng ngâ ng¸ch cña mäi vïng, khu vùc n«ng th«n. Nãi c¸ch kh¸c, NHNoVN ®[ khẳng định đ−ợc uy tín, th−ơng hiệu và một hình ảnh gần gũi với mọi ng−ời dân, với các cấp chính quyền địa ph−ơng. Đây là nhân tố thành công quan trọng giúp NHNoVN th«ng hiÓu cÆn kÏ kh¸ch hµng - yÕu tè gióp duy tr× tû lÖ thu håi nî rÊt cao, trªn 97% khi cho vay n«ng nghiÖp, n«ng th«n. Bốn là, nông thôn là địa bàn cho vay chính của NHNoVN. Do mức độ canh tranh trên thị tr−ờng tài chính nông thôn ch−a cao, ngoài NHNoVN chỉ có hoạt động cña hÖ thèng quü tÝn dông nh©n d©n vµ mét sè ng©n hµng cæ phÇn n«ng th«n, NHNoVN có thể khai thác lợi thế này để mở rộng hoạt động cho vay của mình. Mặc dù cho vay nông thôn với đặc điểm món vay nhỏ và chi phí hoạt động lớn song đổi l¹i lµ søc Ðp vÒ l[i suÊt kh«ng lín, tû lÖ thu håi nî cao vµ chÊt l−îng tÝn dông lu«n đ−ợc đảm bảo. Năm là, hoạt động trên thị tr−ờng tài chính nông thôn, mức độ cạnh tranh kh«ng nhiÒu nªn NHNoVN Ýt bÞ søc Ðp vÒ nguån nh©n lùc. NÕu so s¸nh víi c¸c chi nhánh ngân hàng khác trên cùng địa bàn, mức thu nhập cũng nh− các điều kiện làm viÖc cña c¸c chi nh¸nh NHNoVN cã tÝnh c¹nh tranh do vËy gÇn nh− kh«ng diÔn ra hiÖn t−îng ch¶y m¸u chÊt x¸m t¹i c¸c khu vùc nµy. Do nhu cÇu vÒ c¸c s¶n phÈm,.

(111) 104. dÞch vô, tiÖn Ých kh«ng cao b»ng khu vùc thµnh thÞ nªn yªu cÇu vÒ ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng, nhÊt lµ hÖ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin còng kh«ng thËt gay g¾t. Nh÷ng h¹n chÕ cña hÖ thèng m¹ng l−íi khu vùc n«ng th«n Mét lµ, do tr−íc ®©y tiÕp qu¶n tõ NHNN, kh«ng Ýt chi nh¸nh ®−îc h×nh thµnh theo địa bàn hành chính, theo nhiệm vụ chính sách, do vậy hiện nay không còn phù hợp với yêu cầu kinh doanh. Thực tế tại một số chi nhánh, năng suất lao động thấp, các chỉ tiêu huy động, d− nợ bình quân, doanh thu quá thấp dẫn đến thu nhập không đủ trang trải chi phí. Tại một số huyện, nhất là huyện vùng cao, điều kiện kinh doanh rất khó khăn. Khách hàng chủ yếu là các hộ gia đình nghèo - đối t−ợng phục vụ của Ngân hàng chính sách x[ hội hiện nay. Tuy nhiên, để tiếp tục phục vụ nông nghiệp, nông dân, NHNoVN phải hỗ trợ để duy trì hoạt động các chi nhánh này. Hai là, hoạt động của các chi nhánh khu vực nông thôn vẫn chủ yếu là huy động vốn và cho vay truyền thống. Các dịch vụ khác gần nh− không có. Ngay cả huy động truyền thống, các hình thức ch−a đa dạng do vậy ch−a khai thác triệt để nguån tiÒn nhµn rçi trong d©n c−. Kinh nghiÖm cña mét sè ng©n hµng n«ng nghiÖp tiên tiến trong khu vực chẳng hạn Ngân hàng Nông nghiệp Inđônêsia (Bankrakyat), Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ c¸c Hîp t¸c x[ N«ng nghiÖp Th¸i lan (BAAC) cho thÊy nếu có các hình thức huy động phù hợp, nguồn vốn huy động từ khu vực nông thôn hoàn toàn đủ khả năng đáp ứng nhu cầu vay vốn của khu vực này. Ba lµ, NHNoVN ch−a khai th¸c tèi ®a lîi thÕ vÒ m¹ng l−íi vµ con ng−êi t¹i các khu vực nông thôn để tăng c−ờng bán chéo các sản phẩm. Hiện tại NHNoVN có một số l−ợng đông đảo cán bộ tín dụng (khoảng 17.000 ng−ời) và họ th−ờng xuyên duy trì, tiếp xúc với hàng triệu hộ gia đình đang có quan hệ vay vốn. Tuy vậy, do ch−a đ−ợc đào tạo, trang bị các kiến thức, kỹ năng cần thiết và hệ thống các chi nh¸nh t¹i khu vùc n«ng th«n ch−a cã chiÕn l−îc triÓn khai, nªn mét lo¹t c¸c s¶n phÈm b¸n chÐo vÉn ch−a ®−îc thùc hiÖn t¹i c¸c chi nh¸nh khu vùc n«ng th«n, ch¼ng hạn: đại lý bán bảo hiểm; đại lý thu tiền điện, tiền n−ớc; … c. Mở ra các chi nhánh khu vực đô thị để huy động vốn chuyển về đầu t− cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n.

(112) 105. Từ năm 2006, nhận thức đ−ợc tầm quan trọng trong công tác huy động vốn, chiÕm lÜnh thÞ tr−êng, thÞ phÇn cña c¸c chi nh¸nh t¹i c¸c khu vùc nµy, NHNoVN ®[ xây dựng và triển khai đề án phát triển hoạt động tại các khu vực đô thị loại I và sau đó là đô thị loại II. Số l−ợng chi nhánh và phòng giao dịch tăng mạnh qua các năm tõ 1.421 n¨m 2001 lªn 1.990 n¨m 2005 vµ 2.239 n¨m 2008, phÇn t¨ng lªn chñ yÕu tại khu vực đô thị. Có thể tóm tắt những kết quả nổi bật của việc triển khai Đề án nµy nh− sau: Một là, mạng l−ới chi nhánh đ−ợc hình thành và mở rộng nhanh chóng do đó đ[ tăng khả năng tiếp cận của Ngân hàng tới các đối t−ợng khách hàng. Đến cuối n¨m 2008, trong tæng sè 149 chi nh¸nh lo¹i I, t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh ®[ cã tíi 46 chi nh¸nh vµ Hµ néi 30 chi nh¸nh. Víi m¹ng l−íi chi nh¸nh réng kh¾p t¹i khu vực đô thị, NHNoVN ngày càng khẳng định vị trí và vai trò của mình tại các trung tâm kinh tế lớn của đất n−ớc. Đến cuối năm 2008, tại các thành phố lớn gồm Hà Néi, Tp. Hå ChÝ Minh, §µ N½ng, H¶i Phßng vµ CÇn Th¬, nguån vèn cña c¸c chi nh¸nh NHNoVN chiÕm 18,9% tæng nguån vèn cña tÊt c¶ c¸c tæ chøc tÝn dông trªn địa bàn. Riêng khu vực Hà Nội chiếm gần 24%; Đà nẵng chiếm 23,5% và Tp. Hồ ChÝ Minh chiÕm 14%. Hai là, hệ thống chi nhánh tại các khu vực đô thị loại I, đặc biệt tại 2 thành phố Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh đóng vai trò quan trọng trong công tác huy động vốn của NHNoVN. Trong tổng số 363.001 tỷ đồng tổng nguồn vốn vào cuối năm 2008, nguồn vốn huy động từ khu vực Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh đạt 195.530 tỷ đồng chiếm 53,86%; trong đó khu vực Hà Nội chiếm 29,66% và TP. Hồ Chí Minh 24,20%. Các khu vực khác đều chiếm d−ới 10% (Xem Bảng 3.14). Nói cách khác, việc mở rộng và phát triển các chi nhánh khu vực đô thị là công cụ hiệu quả huy động và thu hút các nguồn vốn tại các khu vực đ−ợc coi là trọng điểm kinh tế của cả n−ớc để đ−a về đầu t− tại khu vực nông thôn. Ba là, nguồn nhân lực tại các chi nhánh khu vực đô thị đ[ đ−ợc quan tâm và chú trọng phát triển. Đến cuối năm 2008, tổng số lao động tại các chi nhánh đô thị loại I là 6.825 ng−ời, chiếm 20,3% lao động toàn hệ thống, tăng 1.032 lao động so với năm 2007. Phần lớn lao động tăng thêm đ−ợc tuyển dụng rộng r[i. Bên cạnh đó,.

(113) 106. NHNoVN dành −u tiên đào tạo cho khu vực này, chủ yếu là đào tạo tin học và ngoại ngữ nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao về chất l−ợng phục vụ và dịch vụ của các đối t−ợng khách hàng. B¶ng 3.14: Tû träng nguån vèn t¹i hai thµnh phè lín §¬n vÞ tÝnh: Tû VND Nguån vèn Khu vùc miÒn nói cao – Biªn giíi. 2006 Sè tiÒn. 2007 %. Sè tiÒn. 2008 %. Sè tiÒn. %. 6.149. 2,63. 7.817. 2,65. 10.578. 2,91. Khu vùc Trung du B¾c bé. 11.586. 4,95. 14.115. 4,78. 17.138. 4,72. Khu vùc TP. Hµ néi. 80.002. 34,20. 94.703. 32,10. 107.664. 29,66. Khu vùc §ång b»ng S«ng Hång. 22.005. 9,41. 27.956. 9,48. 34.369. 9,47. Khu vùc khu bèn cò. 12.186. 5,21. 15.202. 5,15. 19.592. 5,40. Khu vùc duyªn h¶I miÒn trung. 12.92. 5,52. 15.965. 5,41. 18.751. 5,17. Khu vùc T©y nguyªn. 7.037. 3,01. 8.692. 2,95. 9.412. 2,59. Khu vùc TP. Hå ChÝ Minh. 48.881. 20,90. 65.743. 22,28. 87.866. 24,21. Khu vùc §«ng nam bé. 17.097. 7,31. 23.376. 7,92. 29.691. 8,18. Khu vùc T©y nam bé. 16.037. 6,86. 21.479. 7,28. 27.940. 7,70. 233.9. 100,00. 295.048. 100,00. 363.001. 100,00. Tæng céng. Nguån: NHNo&PTNTVN Bèn lµ, −u tiªn ®Çu t− vµ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin t¹i c¸c chi nh¸nh khu vực đô thị loại I. Trong năm 2008, NHNoVN đ[ triển khai Dự án hiện đại hoá ng©n hµng vµ hÖ thèng thanh to¸n t¹i 100% chi nh¸nh . §©y lµ nÒn t¶ng c«ng nghÖ cơ bản để các chi nhánh triển khai các dịch vụ, tiện ích tiên tiến. N¨m lµ, c¸c s¶n phÈm, dÞch vô tiÖn Ých tiªn tiÕn ®−îc −u tiªn ph¸t triÓn do vËy tăng khả năng cạnh tranh của NHNoVN tại khu vực đô thị, cụ thể: trang bị thêm m¸y ATM; dÞch vô göi tiÒn mét n¬i rót tÊt c¶ c¸c n¬i; triÓn khai ph¸t hµnh thÎ quèc tế, thẻ tín dụng nội địa; Mobile banking; … Tuy vậy, hoạt động của các chi nhánh khu vực đô thị đ[ bộc lộ một số hạn chế ảnh h−ởng trực tiếp đến năng lực cạnh tranh của NHNoVN trên địa bàn đ−ợc coi là t©m ®iÓm cña c¹nh tranh..

(114) 107. Một là, hệ thống chi nhánh tại khu vực đô thị loại I nhất là Hà nội và Tp. Hồ Chí Minh đ−ợc mở rộng song thiếu quy hoạch dẫn đến chồng chéo, cạnh tranh kh«ng lµnh m¹nh ngay c¶ gi÷a c¸c chi nh¸nh trong cïng hÖ thèng vµ h¬n n÷a g©y l[ng phí trong đầu t− phát triển cơ sở hạ tầng, đặc biệt là đầu t− xây dựng mạng thanh to¸n néi bé gi÷a c¸c chi nh¸nh. Trªn nhiÒu tuyÕn phè tuy kh«ng dµi nh−ng cã tíi 2 hoÆc 3 chi nh¸nh NHNoVN. Hai là, phần lớn trụ sở, phòng giao dịch là đi thuê, ch−a ổn định có tính tạm thời nên không theo một quy chuẩn vừa có tác động không tốt tới hình ảnh, th−ơng hiệu NHNoVN vừa không tạo dựng đ−ợc lòng tin của khách hàng. Trong khi đó, các ngân hàng khác đặc biệt là các ngân hàng th−ơng mại cổ phần rất chú trọng tới hình ¶nh, th−¬ng hiÖu, ®Çu t− c¸c trô së lµm viÖc, phßng giao dÞch. Ba là, trình độ cán bộ tuy đ[ có cải thiện song ch−a đáp ứng đ−ợc yêu cầu kinh doanh trong cơ chế thị tr−ờng. NHNoVN ch−a có một cơ chế thoả đáng thu hút nguån nh©n lùc cã chÊt l−îng t¹i c¸c khu vùc, thÞ tr−êng cã tÝnh c¹nh tranh cao. Trong khi đó, các ngân hàng th−ơng mại cổ phần, ngân hàng liên doanh và các ngân hµng n−íc ngoµi cã chÝnh s¸ch hÊp dÉn thu hót nguån nh©n lùc trÎ, cã kiÕn thøc, cã n¨ng lùc th«ng qua c¬ chÕ l−¬ng, th−ëng, phô cÊp hoÆc c¸c chÝnh s¸ch phóc lîi kh¸c. Bèn lµ, c«ng nghÖ th«ng tin ®[ ®−îc −u tiªn triÓn khai song ch−a thÓ so s¸nh ®−îc víi c¸c ng©n hµng liªn doanh, ng©n hµng n−íc ngoµi vµ thËm chÝ mét sè NHTMNN hoÆc ng©n hµng cæ phÇn kh¸c. Víi −u thÕ vÒ c«ng nghÖ, c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn lu«n ®−a ra thÞ tr−êng c¸c s¶n phÈm, tiÖn Ých hÊp dÉn l«i kÐo kh¸ch hµng. Năm là, các chi nhánh trên địa bàn đô thị loại I có đóng góp rất lớn về nguồn vèn vµ tµi chÝnh cho toµn hÖ thèng song NHNoVN ch−a cã c¬ chÕ khuyÕn khÝch riêng biệt, hơn hẳn tạo động lực phát triển, mở rộng kinh doanh của các chi nhánh. Phần lớn các cơ chế hoạt động về tín dụng, tài chính, … đều giống nh− các chi nhánh khu vực nông thôn do vậy ch−a tạo ra sức bật và b−ớc đột phá để các chi nh¸nh bung ra ph¸t triÓn, c¹nh tranh ngang b»ng víi c¸c ng©n hµng cæ phÇn, c¸c chi nh¸nh, ng©n hµng n−íc ngoµi..

(115) 108. Sáu là, các sản phẩm, dịch vụ của các chi nhánh NHNoVN tại khu vực đô thị còn t−ơng đối nghèo nàn. Hay nói cách khác NHNoVN ch−a có một chiến l−ợc phát triển các sản phẩm, dịch vụ có tính cạnh tranh cao đáp ứng các yêu cầu/ nhu cầu của các đối t−ợng khách hàng tại các khu vực đô thị. Thị hiếu tiêu dùng; mức độ sử dụng c¸c s¶n phÈm, dÞch vô; yªu cÇu vÒ chÊt l−îng; yªu cÇu vÒ ph−¬ng thøc cung cÊp ; yªu cầu về tiện ích của các đối t−ợng khách hàng tại khu vực đô thị và khu vực nông thôn lµ hoµn toµn kh¸c nhau nh−ng c¸ch tiÕp cËn vµ chiÕn l−îc kinh doanh cña NHNoVN t¹i hai khu vùc nµy vÉn ch−a cã nh÷ng kh¸c biÖt râ nÐt. d. Nh÷ng bÊt cËp trong m« h×nh tæ chøc hÖ thèng hiÖn nay cña NHNoVN Nh− đ[ phân tích ở trên, tính chất và đặc điểm hoạt động của hệ thống chi nhánh khu vực đô thị và khu vực nông thôn có sự khác biệt rất cơ bản. Tuy vậy, NHNoVN vẫn điều hành và chỉ đạo hai hệ thống này với cùng một hệ thống các cơ chÕ, chÝnh s¸ch. Trong thêi gian gÇn ®©y do nhËn thøc ®−îc sù kh¸c biÖt nµy, NHNoVN đ[ áp dụng một số cơ chế, chính sách tạo ít nhiều động lực cho sự mở rộng và phát triển của các chi nhánh khu vực đô thị, chẳng hạn: −u tiên về tuyển dông, −u tiªn trong ®Çu t− c¬ së h¹ tÇng nhÊt lµ trô së lµm viÖc, c«ng nghÖ th«ng tin, ph−¬ng tiÖn lµm viÖc, … tuy nhiªn vÉn ch−a t−¬ng xøng. M« h×nh trén lÉn hiÖn nay ®[ béc lé nhiÒu h¹n chÕ vµ trªn thùc tÕ lµm gi¶m kh¶ n¨ng c¹nh tranh, thui chét động lực phát triển và ch−a khai thác tối đa các lợi thế của một ngân hàng th−ơng m¹i lín nhÊt ViÖt nam. Về bản chất dịch vụ: nhu cầu về các sản phẩm, dịch vụ của các đối t−ợng khách hàng tại hai khu vực là hoàn toàn khác nhau. Tại khu vực đô thị chủ yếu là các tæng c«ng ty, c¸c doanh nghiÖp, c¸c c¸ nh©n cã thu nhËp cao cÇn ®−îc cung cÊp c¸c sản phẩm, tiện ích hiện đại chẳng hạn nh− nối mạng thanh toán trực tuyến, Phonebanking, Internet Banking…trong khi đó đây là các sản phẩm có thể gọi là “xa xỉ” và không phù hợp với trình độ cũng nh− nhu cầu của các hộ gia đình nông thôn. VÒ n¨ng lùc, yªu cÇu c¸n bé: phôc vô t¹i c¸c vïng n«ng th«n n¬i kh¸ch hµng chủ yếu là hộ nông dân không cần phải có các cán bộ có trình độ, kỹ năng cao, kh«ng cÇn ph¶i th«ng th¹o ngo¹i ng÷… song ®©y l¹i lµ ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt khi phôc vụ các khách hàng lớn, các khách hàng tại các khu đô thị, khu công nghiệp..

(116) 109. Về các chính sách, quy trình nghiệp vụ: rõ ràng khi phân tích, thẩm định dự án lớn đòi hỏi các chuyên gia cao cấp, quy trình đánh giá chặt chẽ, trong khi đó cho vay c¸c hé n«ng d©n nhiÒu khi ph¶i “tr«ng giá, bá thãc”. Về chính sách khách hàng: đơn giản là chính sách l[i suất. Đối với khu vực n«ng nghiÖp, n«ng th«n râ rµng NHNoVN cã nhiÒu −u thÕ c¹nh tranh v−ît tréi, thậm chí nhiều nơi giữ vị trí độc quyền do vậy hoàn toàn có thể áp dụng chính sách l[i suất cao để bù đắp rủi ro lớn. Ng−ợc lại, tại các thành phố, thị x[, khu đô thị những nơi diễn ra cạnh tranh gay gắt thì rõ ràng không thể áp dụng chính sách l[i suÊt cao. H¬n n÷a, t¹i c¸c khu vùc nµy, ph¶i më réng dÞch vô phi tÝn dông lÊy nguån thu tõ dÞch vô lµ chÝnh. Nãi c¸ch kh¸c, chÝnh s¸ch kh¸ch hµng gi÷a khu vùc thµnh thÞ vµ n«ng th«n còng cÇn cã sù kh¸c biÖt. Về cơ chế tài chính/ cơ chế tạo động lực: tại các chi nhánh đô thị của NHNoVN hiện đang tồn tại một thực trạng đó là “làm ra nhiều” mà không đ−ợc h−ởng t−ơng xứng do cơ chế tài chính, cơ chế khuyến khích vẫn mang tính đánh đồng giữa các chi nhánh đô thị và chi nhánh nông thôn. Điển hình là cơ chế l−ơng, th−ởng, đ[i ngộ cán bộ. Điều này đang là một trong những trở ngại đối với NHNoVN trong việc thu hút “nhân tài” phục vụ ở những địa bàn, những mảng nghiệp vụ đòi hỏi các cán bộ có trình độ cao. 3.2.2.2.6. Giíi thiÖu vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm, dÞch vô vµ tiÖn Ých míi nh»m gia tăng nguồn nhu từ hoạt động ngoài tín dụng Tuy đ−ợc nâng dần qua các năm song thu từ các hoạt động ngoài tín dụng truyÒn thèng vÉn chiÕm tû lÖ nhá (d−íi 10%) trong tæng thu cña NHNoVN. Nãi c¸ch kh¸c, l[i cho vay vÉn lµ nguån thu chÝnh cña NHNoVN. §Ó t¨ng c−êng kh¶ n¨ng bÒn v÷ng vÒ tµi chÝnh, ®a d¹ng ho¸ c¸c nguån thu nhËp vµ gi¶m bít sù phô thuộc vào hoạt động tín dụng truyền thống theo h−ớng một ngân hàng hiện đại, cùng với tiến độ hiện đại hoá công nghệ ngân hàng, giai đoạn gần đây NHNoVN chú träng ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm, cung cÊp ngµy cµng nhiÒu c¸c dÞch vô, tiÖn Ých tiªn tiÕn, cã chÊt l−îng cao..

(117) 110. Cã nhiÒu tiªu chÝ kh¸c nhau ph©n lo¹i c¸c s¶n phÈm, dÞch vô hiÖn NHNoVN đang cung cấp. Theo đối t−ợng khách hàng, phân thành các sản phẩm, dịch vụ phục vụ các Tổng công ty; Các doanh nghiệp vừa và nhỏ; Các cá nhân và hộ gia đình. Theo kªnh ph©n phèi, ph©n thµnh c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cung cÊp t¹i quÇy; Qua Internet; Qua Mobile; Qua ATM/EDC/POS; ... Tuy nhiªn, ph©n theo c¸c nghiÖp vô hiÖn cã lµ c¸ch ph©n lo¹i th«ng dông nhÊt. Theo c¸ch nµy, NHNoVN ®ang cung cÊp 170 sản phẩm, dịch vụ, trong đó 150 sản phẩm, dịch vụ cung cấp tới khách hàng và 20 sản phẩm, dịch vụ cung cấp tới các tổ chức tín dụng và các định chế tài chính trªn thÞ tr−êng vèn vµ chia thµnh 10 nhãm: (i) Nhãm s¶n phÈm tiÒn göi; (ii) Nhãm s¶n phÈm cÊp tÝn dông; (iii) Nhãm s¶n phÈm dÞch vô tµi kho¶n vµ thanh to¸n trong n−íc; (iv) Nhãm s¶n phÈm dÞch vô thanh to¸n quèc tÕ; (v) Nhãm s¶n phÈm Treasury; (vi) Nhãm s¶n phÈm ®Çu t−; (vii) Nhãm s¶n phÈm thÎ; (viii) Nhãm s¶n phÈm ng©n hµng ®iÖn tö (E-Banking); (ix) Nhãm s¶n phÈm dÞch vô ng©n quü vµ qu¶n lý tiÒn tÖ; vµ (x) Nhãm s¶n phÈm kh¸c (Xem Phô lôc 3.1). Thùc tr¹ng cung cÊp mét sè nhãm c¸c s¶n phÈm, dÞch vô chÝnh nh− sau: a. S¶n phÈm tiÒn göi §©y lµ s¶n phÈm truyÒn thèng cña NHNoVN song còng kh«ng ngõng ®−îc c¶i tiến, thay đổi và đa dạng hoá nhằm đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng. Về tiền gửi, có Tiền gửi không kỳ hạn; Tiền gửi có kỳ hạn (trả sau toàn bộ, trả l[i sau định kú, tr¶ tr−íc toµn bé); TiÒn göi l[i suÊt bËc thang theo thêi gian göi. VÒ tiÒn göi tiÕt kiÖm: TiÕt kiÖm kh«ng kú h¹n; TiÕt kiÖm cã kú h¹n th«ng th−êng; TiÕt kiÖm theo thêi gian, theo sè d−; TiÕt kiÖm göi gãp; TiÒn göi tiÕt kiÖm b»ng vµng; TiÕt kiÖm dù th−ëng; TiÕt kiÖm rót gèc linh ho¹t; … VÒ ph¸t hµnh giÊy tê cã gi¸: GiÊy tê cã gi¸ ng¾n h¹n (kú phiÕu, tÝn phiÕu, chøng chØ tiÒn göi ng¾n h¹n); GiÊy tê cã gi¸ dµi h¹n (tr¸i phiÕu, chøng chØ tiÒn göi dµi h¹n, c¸c lo¹i giÊy tê cã gi¸ dµi h¹n kh¸c). Trong bối cảnh lạm phát cao của nền kinh tế đồng thời nhanh nhạy với tâm lý của ng−ời gửi tiền, năm 2008 NHNoVN giới thiệu ch−ơng trình huy động VND đảm bảo giá trị theo giá vàng. Theo đó, khi giá vàng giảm, khách hàng đ−ợc đảm bảo. NHNoVN đang có kế hoạch giới thiệu các hình thức huy động hấp dẫn khác nh− huy động VND đảm bảo theo giá USD, tiết kiệm l[i suất bậc thang,….

(118) 111. Trong huy động tiết kiệm, NHNoVN có một số lợi thế v−ợt trội so với các ng©n hµng kh¸c, nhÊt lµ c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn. Thø nhÊt, NHNoVN cã m¹ng l−íi réng, phñ kh¾p c¶ n−íc. Thø hai, do lµ ng©n hµng nhµ n−íc vµ gÇn ®©y uy tín, hình ảnh cũng nh− th−ơng hiệu của NHNoVN đ−ợc khẳng định, biết đến rộng r[i trong vµ ngoµi n−íc, nªn ng−êi göi tiÒn cã t©m lý yªn t©m, tin t−ëng h¬n khi göi t¹i NHNoVN. Thø ba, toµn bé tiÒn göi t¹i NHNoVN ®−îc b¶o hiÓm bëi C«ng ty b¶o hiÓm tiÒn göi ViÖt nam. Tuy vậy, hoạt động huy động tiết kiệm vẫn bộc lộ một số hạn chế: khả năng huy động, thu hút tiền gửi tại các chi nhánh nông thôn ch−a đ−ợc khai thác; các sản phẩm huy động đơn điệu; ... NHNoVN đang đứng tr−ớc áp lực cạnh tranh với Công ty tiết kiệm b−u điện. Việc Công ty tiết kiệm b−u điện huy động đ−ợc số tiền rất lớn chứng tỏ tiềm năng huy động tại khu vực nông thôn còn rất tiềm tàng. b. S¶n phÈm cÊp tÝn dông Hiện tại, NHNoVN có d− nợ cho vay tới gần 10 triệu hộ gia đình trong tổng số 13 triÖu hé c¶ n−íc vµ trªn 3 v¹n doanh nghiÖp, chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa. C¸c s¶n phÈm cho vay ngµy cµng ®−îc hoµn thiÖn vµ ®a d¹ng h¬n. Ngoµi c¸c h×nh thøc cho vay n«ng nghiÖp, n«ng th«n truyÒn thèng nh− cho vay l−u vô, cho vay trùc tiÕp, cho vay qua tæ - nhãm, NHNoVN më ra c¸c h×nh thøc cho vay kh¸c nh− cho vay đồng tài trợ, cho vay tiêu dùng, cho vay xuất khẩu lao động và gần đây là cho vay øng tr−íc tiÒn b¸n chøng kho¸n, cho vay mua cæ phiÕu lÇn ®Çu. Mặc dù các quy trình, thủ tục cho vay của NHNoVN đ[ đ−ợc đơn giản hoá rất nhiÒu song so víi c¸c ng©n hµng kh¸c, nhÊt lµ c¸c ng©n hµng cæ phÇn, vÉn cßn t−¬ng đối phức tạp dẫn đến kéo dài thời gian xem xét và quyết định cho vay. Kh¸ch hµng vay vèn cña NHNoVN cã thÓ ph©n thµnh ba nhãm chÝnh: (i) c¸c kh¸ch hµng lín th−êng lµ c¸c tËp ®oµn, c¸c tæng c«ng ty, c¸c doanh nghiÖp lín; (ii) các doanh nghiệp vừa và nhỏ; và (iii) cá nhân và hộ gia đình. Tính chất, phạm vi, quy mô hoạt động cũng nh− nhu cầu vay vốn của các nhóm đối t−ợng khách hàng này là hoàn toàn khác nhau. Đơn cử, các tổng công ty th−ờng vay vốn để triển khai các dự án có quy mô lớn đòi hỏi có quy trình xem xét, đánh giá, thẩm định chặt chẽ..

(119) 112. Ng−ợc lại với các hộ gia đình vay món nhỏ, quy trình này không nhất thiết phải quá phøc t¹p. Tuy vËy, NHNoVN hiÖn ch−a cã quy tr×nh cho vay riªng ¸p dông cho mçi loại đối t−ợng khác nhau. Ngoµi ra mét sè h×nh thøc cho vay tiªn tiÕn kh¸c ch−a ®−îc ¸p dông réng r[i, ch¼ng h¹n cho vay theo h¹n møc thÊu chi. Cho vay tiªu dïng còng míi ®−îc triÓn khai tại các khu vực đô thị. c. S¶n phÈm thanh to¸n TiÒm n¨ng ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm thanh to¸n cña NHNoVN rÊt lín. Thø nhÊt, NHNoVN cã m¹ng l−íi kªnh ph©n phèi réng kh¾p mµ kh«ng mét ng©n hµng nµo t¹i ViÖt Nam cã thÓ c¹nh tranh ®−îc Ýt nhÊt lµ trong vßng 5 n¨m tíi. Thø hai, NHNoVN có số l−ợng khách hàng lớn nhất với trên 10 triệu cá nhân và hộ gia đình, trên 3 vạn doanh nghiÖp. Thø ba, hÖ thèng h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin cña NHNoVN ®ang đ−ợc đầu t−, hiện đại hoá, hoàn thiện các ứng dụng. Thứ t−, nền kinh tế Việt Nam ®ang chuyÓn sang thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt. Thø n¨m, Ng©n hµng nhµ n−íc ®ang triÓn khai giai ®o¹n II HÖ thèng thanh to¸n ®iÖn tö liªn ng©n hµng - HÖ thèng thanh to¸n x−¬ng sèng, huyÕt m¹ch cña nÒn kinh tÕ. Với những lợi thế và cơ hội trên, giai đoạn gần đây đặc biệt là trong năm 2008, NHNoVN ®[ x©y dùng mét hÖ thèng thanh to¸n theo m« h×nh më thÝch øng víi thanh to¸n ®a chiÒu vµ linh ho¹t trong ph©n luång, kªnh thanh to¸n. Thø nhÊt, NHNoVN ®[ thùc hiÖn thanh to¸n trùc tuyÕn trªn toµn hÖ thèng. HÖ thèng Corebank cho phÐp chuyÓn tiÒn, chuyÓn kho¶n trùc tuyÕn do vËy rót ng¾n thêi gian, đáp ứng yêu cầu thanh toán của khách hàng đồng thời giảm thiểu rủi ro trong thanh to¸n. Thø hai, tõng b−íc hoµn thiÖn vµ më réng thanh to¸n liªn ng©n hµng song ph−¬ng. HÖ thèng thanh to¸n song ph−¬ng gi÷a NHNoVN víi Ng©n hµng C«ng th−ơng Việt Nam và Ngân hàng Đầu t− và Phát triển Việt Nam hoạt động ổn định, hiệu quả, rút ngắn thời gian thanh toán, tiết kiệm vốn trong thanh toán đồng thời giải quyết dứt điểm tình trạng tồn đọng chứng từ trong thanh toán..

(120) 113. Thø ba, thùc hiÖn h¹ch to¸n tËp trung qua tµi kho¶n ®iÒu chuyÓn vèn víi Trô së chÝnh. ViÖc h¹ch to¸n qu¶n lý néi b¶ng cña c¸c chi nh¸nh th«ng qua tµi kho¶n ®iÒu chuyÓn vèn gióp viÖc ®iÒu hµnh kÕ ho¹ch kinh doanh cña toµn hÖ thèng diÔn ra thuận lợi đồng thời giúp các chi nhánh chủ động và quan tâm đến việc tính toán hiệu quả kinh doanh của mỗi đơn vị. Thø t−, ngoµi c¸c s¶n phÈm vµ dÞch vô thanh to¸n truyÒn thèng, NHNoVN ®[ triÓn khai vµ cung cÊp nhiÒu s¶n phÈm, tiÖn Ých míi nh−: Göi, rót tiÒn nhiÒu n¬i; KÕt nèi thanh to¸n víi c¸c c«ng ty chøng kho¸n; KÕt nèi thanh to¸n víi kh¸ch hµng lín ë mét sè chi nh¸nh; TriÓn khai hÖ thèng Bill Payment; TriÓn khai c¸c dÞch vô nhê thu vµ qu¶n lý dßng vèn cho c¸c tæng c«ng ty vµ kh¸ch hµng lín; … Tuy vËy, NHNoVN cÇn nghiªn cøu vµ sím triÓn khai c¸c dÞch vô thanh to¸n cho phÐp khai th¸c c¸c lîi thÕ vÒ m¹ng l−íi chi nh¸nh; vÒ sè l−îng kh¸ch hµng. C¸c ng©n hµng kh¸c, næi bËt lµ c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn, trong khi kh«ng cã c¸c lîi thế này nh−ng vẫn hợp tác với các ngân hàng khác để phát triển các dịch vụ thanh to¸n. Nh÷ng s¶n phÈm NHNoVN cã thÓ triÓn khai gåm chuyÓn tiÒn nhanh; c¸c dÞch vô thanh to¸n hé. Víi m¹ng l−íi vµ h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin cña m×nh, NHNoVN hoµn toµn cã thÓ hîp t¸c cung cÊp c¸c dÞch vô thanh to¸n cho c¸c doanh nghiÖp cã các khoản thanh toán dịch vụ th−ờng xuyên, ổn định và có số l−ợng khách hàng lớn nh− b−u ®iÖn, hµng kh«ng, ®−êng s¾t, ®iÖn lùc, n−íc s¹ch, b¶o hiÓm, thuÕ, h¶i quan, x¨ng dÇu. d. Cho thuª tµi chÝnh HiÖn t¹i NHNoVN cã hai c«ng ty cho thuª tµi chÝnh gåm: C«ng ty cho thuª tµi chÝnh I cã trô së t¹i Hµ Néi vµ 2 chi nh¸nh t¹i Qu¶ng Ninh vµ H¶i Phßng vµ C«ng ty cho thuª tµi chÝnh II cã trô së t¹i Tp. Hå ChÝ Minh vµ 5 chi nh¸nh t¹i §µ N½ng, CÇn Th¬, Kh¸nh Hoµ, B×nh D−¬ng, Nam Sµi gßn. C¶ hai c«ng ty cho thuª tµi chÝnh của NHNo&PTNT VN đều là những công ty dẫn đầu trong ngành cho thuê tài chính t¹i ViÖt Nam vÒ vèn ®iÒu lÖ, tæng d− nî, m¹ng l−íi chi nh¸nh còng nh− lîi nhuËn. Chẳng hạn, vốn điều lệ của Công ty cho thuê tài chính I là 200 tỷ đồng, Công ty cho thuê tài chính II là 350 tỷ đồng. Ngoài hai Công ty cho thuê tài chính của NHNoVN.

(121) 114. vµ 01 C«ng ty cña Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam, c¸c c«ng ty cho thuª tài chính khác đều ch−a có màng l−ới chi nhánh tại các tỉnh. Kh¸ch hµng chñ yÕu cña hai c«ng ty cho thuª tµi chÝnh hiÖn nay lµ c¸c doanh nghiÖp t− nh©n vµ mét phÇn Ýt c¸c c¸ nh©n cã nhu cÇu thuª tµi s¶n tiªu dïng mµ chñ yÕu lµ thuª mua « t«. So víi c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh kh¸c, c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh cña NHNoVN cã nhiÒu ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc më réng vµ ph¸t triển hoạt động kinh doanh. Đó là thừa h−ởng hệ thống mạng l−ới rộng khắp và số l−îng kh¸ch hµng lín cña ng©n hµng mÑ. HiÖn t¹i nhu cÇu tiªu dïng cña phÇn lín bé phËn d©n c− t¨ng lªn nhanh chãng nhÊt lµ yªu cÇu sö dông tµi s¶n c¸ nh©n do vËy lµm t¨ng nhu cÇu thuª mua. Tuy vËy, trong tæng d− nî cña hai c«ng ty cho thuª tµi chÝnh, tû träng cho thuª kh¸ch hµng lµ c¸ nh©n míi chiÕm kho¶ng 20%. ThÞ tr−êng cho thuê máy móc thiết bị, công cụ lao động tại khu vực nông nghiệp, nông thôn gÇn nh− cßn bá ngá. e. S¶n phÈm thÎ Việt Nam với dân số đông và mức thu nhập bình quân đầu ng−ời ngày càng tăng; L−ợng khách du lịch n−ớc ngoài đến Việt Nam tăng qua các năm, từ 3,6 triệu l−ît kh¸ch n¨m 2006 lªn 4,25 triệu lượt vào năm 2008; §Ò ¸n thanh to¸n kh«ng dùng tiền mặt giai đoạn 2006 – 2010 và định h−ớng tới năm 2020 đ[ đ−ợc Thủ t−ớng Chính phủ phê duyệt, đây là những tiền đề và điều kiện thuận lợi cho phát triÓn thÞ tr−êng thÎ ë ViÖt Nam. NhËn thøc ®−îc tiÒm n¨ng nµy vµ nh»m ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô đáp ứng nhu cầu khách hàng, từ năm 2003, NHNoVN đ[ xúc tiến triển khai dịch vụ thẻ. Đến nay, NHNoVN đ[ giới thiệu 4 loại sản phẩm thẻ gồm Thẻ ghi nợ nội địa (Success), Thẻ tín dụng nội địa, Thẻ ghi nợ quốc tế Visa, Thẻ tín dụng quốc tế Visa. Sau 5 n¨m tham gia thÞ tr−êng thÎ, NHNoVN ®[ ph¸t hµnh ®−îc h¬n 2 triÖu thÎ, tû lệ tăng tr−ởng đạt 83% so với năm 2007, nâng thị phần thẻ của ngân hàng lên 19% trong tæng sè 40 ng©n hµng tham gia. Doanh sè giao dÞch t¹i hÖ thèng m¸y ATM của NHNo đạt gần 22 tỷ đồng, tăng trên 29,4% so với 2007. Năm 2008, hơn 1200.

(122) 115. m¸y ATM ®[ ®−îc ng©n hµng trang bÞ trªn kh¾p c¸c tØnh thµnh, quËn huyÖn, t¨ng 49% so víi n¨m 2007. Cùng với nỗ lực phát triển nghiệp vụ thẻ nội địa, năm 2008 đánh dấu nỗ lực v−ît bËc cña NHNoVN trong viÖc ®−a ra thÞ tr−êng 2 dßng s¶n phÈm thÎ uy tÝn: ThÎ ghi nî quèc tÕ (Agribank Visa Debit) vµ thÎ tÝn dông quèc tÕ (Agribank Visa Credit) với hạn mức tín dụng lên tới 300 triệu. Việc liên tục ra đời các sản phẩm thẻ mới kh«ng chØ cho thÊy viÖc ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm kh«ng ngõng mµ cßn thÓ hiÖn nh÷ng nç lùc cña ng©n hµng nh»m h¹n chÕ sö dông tiÒn mÆt trong l−u th«ng. Nh»m tèi ®a ho¸ m¹ng l−íi thanh to¸n ATM cña m×nh, trong n¨m 2008, NHNoVN cßn kÕt nèi thanh to¸n thÎ víi 13 ng©n hµng kh¸c qua C«ng ty chuyÓn m¹ch tµi chÝnh quèc gia (Banknetvn) vµ C«ng ty Cæ phÇn dÞch vô thÎ (Smartlink). Nh− vËy, thÎ ATM cña NHNoVN cã thÓ sö dông t¹i bÊt cø m¸y ATM nµo cña c¸c tæ chøc thµnh viªn Banknetvn gåm Ng©n hµng §Çu t− vµ Ph¸t triÓn ViÖt Nam vµ c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn kh¸c. Cho dù dịch vụ thẻ đạt đ−ợc những kết quả đáng ghi nhận trong những năm gần đây, đặc biệt năm 2008, song NHNoVN ch−a xây dựng đ−ợc một chiến l−ợc rõ ràng cho s¶n phÈm nµy. Thø nhÊt, NHNoVN lµ ng©n hµng ®i sau trong dÞch vô thÎ. C¸c ng©n hµng ®i tr−íc nh− Vietcombank, ACB, c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi, ... ®[ chiÕm lĩnh phần lớn thị tr−ờng thẻ tại các khu vực đô thị. Nếu nói về chất l−ợng dịch vụ, m¹ng l−íi ph©n phèi vµ kinh nghiÖm triÓn khai th× NHNoVN ch−a b»ng c¸c ng©n hàng này. Do vậy, NHNoVN cần xác định rõ phân khúc thị tr−ờng cho sản phẩm thẻ cña m×nh, nhÊt lµ víi thÎ tÝn dông quèc tÕ. Thø hai, mÆc dï tæng sè thÎ ph¸t hµnh t¨ng kh¸ cao nh−ng chÊt l−îng s¶n phÈm, dÞch vô thÎ vÉn h¹n chÕ. HiÖn t¹i, hÖ thèng ch−a hỗ trợ sản phẩm thẻ nội địa thực hiện một số chức năng, tiện ích mang tính cạnh tranh cao nh−: Thanh toán hoá đơn tại ATM, giao dịch qua Internet, … Thứ ba, mức độ cạnh tranh của thị tr−ờng thẻ tại khu vực đô thị t−ơng đối gay gắt, do vậy NHNoVN cần khai thác lợi thế của mình đó là mạng l−ới, cơ sở khách hàng để khai thác thị tr−ờng các thị trấn, thị x[ và sau đó là thị tr−ờng nông thôn rộng lớn. Thứ t−, thị tr−ờng thẻ là thị tr−ờng rất cạnh tranh, đòi hỏi đội ngũ cán bộ có ngoại ngữ, đ−ợc đào tạo bài bản trong khi đó nguồn nhân lực phục vụ cho phát triển dịch vụ thẻ của.

(123) 116. NHNoVN ch−a đ−ợc đầu t−, đào tạo bàn bản. Thứ năm, hoạt động marketing cho các sản phẩm, dịch vụ thẻ ch−a đ−ợc triển khai đồng bộ với việc phát triển sản phẩm do vËy hiÖu qu¶ qu¶ng b¸ s¶n phÈm vµ nhËn thøc cña kh¸ch hµng vÒ c¸c s¶n phÈm thÎ cña NHNoVN ch−a cao. f. ChuyÓn tiÒn kiÒu hèi Tõ n¨m 2004, NHNoVN ®[ hîp t¸c víi C«ng ty chuyÓn tiÒn nhanh Western Union triÓn khai dÞch vô chuyÓn tiÒn kiÒu hèi trªn toµn quèc. Doanh sè chi tr¶ kiÒu hối, cụ thể: năm 2007 đạt 713 triệu USD, tăng 254 % so với 2006 , năm 2008 đạt 930 triÖu USD, t¨ng 30,6% so víi 2007. Tuy vËy, so víi tæng l−îng kiÒu håi chuyÓn vÒ ViÖt Nam vµ lîi thÕ cña NHNoVN, thì doanh số trên còn quá nhỏ. Hiện tại, NHNoVN t−ơng đối bị động trong việc triển khai, mở rộng dịch vụ này. Do chỉ ký kết với một đối tác duy nhất, nªn kªnh chuyÓn tiÒn ch−a ®−îc ®a d¹ng vµ trong tho¶ thuËn cßn nhiÒu ®iÓm bÊt lîi đối với NHNoVN. NHNoVN cần có chính sách khai thác, thu hút kiều hối nh−: tổ chøc c¸c ch−¬ng tr×nh tuyªn truyÒn, qu¶ng c¸o vÒ dÞch vô kiÒu hèi; thiÕt lËp nhiÒu kênh chuyển tiền khác nhau, đặc biệt là trực tiếp với các ngân hàng đại lý ở các quốc gia; mở rộng các điểm chi trả kiều hối thông qua ký kết đại lý. g. C¸c s¶n phÈm ph¸i sinh. Đây là những dịch vụ gần nh− là mới đối với NHNoVN trong khi đó các sản phÈm nµy ®−îc triÓn khai kh¸ phæ biÕn t¹i c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi. NHNoVN ®ang lóng tóng trong viÖc nghiªn cøu, ¸p dông c¸c s¶n phÈm nµy. Thø nhÊt, ®©y lµ nh÷ng sản phẩm đòi hỏi phải có đội ngũ cán bộ đ−ợc đào tạo bài bản và có kinh nghiệm. Thứ hai, hệ thống công nghệ và quản trị rủi ro phải đ−ợc xác lập t−ơng đối hoàn chỉnh bởi mức độ rủi ro khi triển khai các sản phẩm này rất cao và gắn rất chặt với những thay đổi, biến động của thị tr−ờng quốc tế. NHNoVN cần có nghiên cứu để đ−a ra một lộ tr×nh thÝch hîp trong viÖc triÓn khai c¸c s¶n phÈm. Cã thÓ, trong giai ®o¹n ®Çu chØ nªn áp dụng và thực hiện những sản phẩm đơn giản, dễ nắm bắt, có phần mềm quản lý để võa häc hái, võa lµm quen vµ tranh thñ tiÕp nhËn c«ng nghÖ. Khi ®[ tÝch luü ®−îc.

(124) 117. kinh nghiÖm vµ lµm chñ ®−îc c«ng nghÖ chuyÓn giao vµ tiÕp nhËn tõ c¸c ng©n hµng cã kinh nghiÖm, NHNoVN míi nªn më réng c¸c dÞch vô nµy. h. S¶n phÈm E-Banking Sau khi hoµn thµnh hÖ thèng Corebank, n¨m 2008, NHNoVN ®[ giíi thiÖu vµ cung cấp 7 sản phẩm, dịch vụ liên quan đến E-banking, cụ thể là Mobile Banking gåm: DÞch vô vÊn tin qua tin nh¾n SMS - SMS Banking (VÊn tin sè d−; In sao kª; Tù động thông báo số d−); VN Topup (Nạp tiền điện thoại; Nạp tiền ví điện tử); Dịch vô chuyÓn kho¶n qua tin nh¾n SMS - A Transfer (ChuyÓn kho¶n c¸ nh©n; ChuyÓn khoản thanh toán); Dịch vụ thanh toán hoá đơn qua tin nhắn SMS - A Paybill. Đến cuèi n¨m 2008 ®[ cã gÇn 70.000 kh¸ch hµng ®¨ng ký sö dông dÞch vô víi tæng céng 2,2 triệu tin nhắn và doanh thu đạt 450 triệu đồng. Tuy vậy, so với tiềm năng phát triÓn, khèi l−îng giao dÞch nµy cßn qu¸ khiªm tèn. NHNoVN đang xây dựng, triển khai đề án Internet Banking. Với hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại; cơ sở khách hàng lớn và mạng l−ới rộng khắp trên toàn quèc, NHNoVN cã tiÒm n¨ng rÊt lín trong viÖc ph¸t triÓn vµ giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm E-banking. Tuy vËy, ng©n hµng cÇn x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm nµy mét c¸ch râ rµng trªn c¬ së n©ng cÊp vµ hoµn thiÖn c¸c øng dông c«ng nghệ kết hợp với việc đào tạo đội ngũ cán bộ đủ khả năng cung cấp các sản phẩm, dÞch vô yªu cÇu chÊt l−îng cao c¶ vÒ tiÖn Ých sö dông vµ phong c¸ch phôc vô. i, Chøng kho¸n Công ty chứng khoán NHNoVN (Agriseco) ra đời trong bối cảnh NHNoVN muèn t¹o thªm kªnh thu hót vèn vµ thùc hiÖn chiÕn l−îc nh»m ®a d¹ng ho¸ s¶n phÈm, më réng c¸c dÞch vô ngoµi tÝn dông. Agriseco ®[ ®−îc cæ phÇn ho¸ tõ ®Çu n¨m 2009 thµnh C«ng ty Cæ phÇn Chøng kho¸n Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triển nông thôn Việt Nam với mức vốn điều lệ 1.200 tỷ đồng, mức vốn điều lệ lớn thứ 2 trong số các công ty chứng khoán tại Việt Nam. Agriseco đ[ triển khai đầy đủ c¸c nghiÖp vô kinh doanh cña mét c«ng ty chøng kho¸n bao gåm: M«i giíi, T− vÊn, Tù doanh, B¶o l[nh ph¸t hµnh vµ Qu¶n lý danh môc ®Çu t− chøng kho¸n….

(125) 118. Hoạt động kinh doanh chứng khoán của NHNoVN đ[ có những b−ớc phát triển đáng kể. Tính đến cuối năm 2008, Agriseco quản lý hơn 16.511 tài khoản, có thÞ phÇn giao dÞch lín t¹i Së giao dÞch Chøng kho¸n TP. Hå ChÝ Minh vµ Trung t©m giao dịch Chứng khoán Hà Nội với số l−ợng đại lý nhận lệnh lớn nhất trong số các công ty chứng khoán (44 đại lý). Với mục tiêu đ−a chứng khoán về nông thôn, mở réng c¬ së kh¸ch hµng, Agriseco ®[ x©y dùng vµ tiÕp tôc më réng m¹ng l−íi nãi chung vµ hÖ thèng nhËn lÖnh nãi riªng trªn toµn quèc. Agriseco còn đ−ợc đánh giá là Công ty có dịch vụ hỗ trợ vốn kinh doanh chøng kho¸n nhanh vµ tèt thø nhÊt trªn thÞ tr−êng; lµ C«ng ty tù doanh tr¸i phiÕu lín thø nhÊt trong sè h¬n 100 C«ng ty chøng kho¸n vµ lµ nhµ t¹o lËp thÞ tr−êng cña nhiÒu tr¸i phiÕu. N¨m 2008, theo HiÖp héi Kinh doanh Chøng kho¸n ViÖt Nam, trong bèi c¶nh "70-80% c¸c C«ng ty chøng kho¸n trong t×nh tr¹ng cÇm cù, ph¶i c¾t gi¶m nh©n lùc, giảm l−ơng, thu hẹp diện tích và địa bàn hoạt động", Agriseco vẫn có đ−ợc kết quả hoạt động kinh doanh tốt, lợi nhuận đạt trên 42 tỷ đồng. Tuy nhiªn, danh môc kinh doanh chøng kho¸n cña Agriseco vÉn ch−a ®a d¹ng, chủ yếu mới chỉ tập trung vào trái phiếu; quy mô hoạt động kinh doanh giữa các loại hình nghiệp vụ còn có sự chênh lệch lớn trong đó chủ yếu phát triển nghiệp vụ tự doanh, c¸c nghiÖp vô nh− t− vÊn, m«i giíi … thÞ phÇn cßn kh¸ khiªm tèn. §©y còng là vấn đề Agriseco cần tập trung khắc phục trong thời gian tới. k, B¶o hiÓm Nh»m ®a d¹ng ho¸ c¸c s¶n phÈm dÞch vô, ngay tõ n¨m 2003, NHNoVN ®[ sím triển khai các dịch vụ bảo hiểm thông qua việc thực hiện thí điểm đại lý bán bảo hiểm cho Công ty Groupama và ký kết hợp đồng hợp tác với Công ty bảo hiểm Prudential. N¨m 2007, NHNoVN ®[ gãp vèn thµnh lËp C«ng ty b¶o hiÓm Ng©n hµng N«ng nghiÖp, nay lµ C«ng ty Cæ phÇn B¶o hiÓm Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam (ABIC). HiÖn, ABIC ®[ cã 38 chi nh¸nh cña NHNoVN ký hîp đồng làm Tổng đại lý cho ABIC, 51 chi nhánh ký thoả thuận hợp tác. Năm 2008, doanh số thu phí bảo hiểm thông qua hệ thống NHNoVN đạt 74 tỷ đồng..

(126) 119. Ngoµi viÖc cung cÊp c¸c loaÞ h×nh b¶o hiÓm nh− b¶o hiÓm tµi s¶n, b¶o hiÓm con ng−êi, b¶o hiÓm hµng ho¸ vËn chuyÓn, tµu thuyÒn, « t«, xe m¸y…. ABIC cßn phối hợp với các chi nhánh NHNoVN triển khai nhiều loại hình bảo hiểm đối với tài sản nội ngành nh− bảo hiểm hoả hoạn và các rủi ro đặc biệt với tài sản; bảo hiểm tiÒn göi; b¶o hiÓm tai n¹n cho chñ thÎ ATM…. Tuy nhiªn, hÖ thèng c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm cña ABIC cßn cã mét sè ®iÓm ch−a thùc sù phï hîp víi nhu cÇu cña kh¸ch hµng. C«ng ty ch−a cã c¸c s¶n phÈm mang tính đặc thù với các vùng, miền, tập quán, phong tục địa ph−ơng và đặc thù hoạt động của NHNoVN nên gặp khó khăn trong việc tiếp cận và cung cấp các sản phẩm để đáp ứng nhu cầu thực tế về dịch vụ phát sinh từ hệ thống NHNoVN; ch−a ph¸t triÓn ®−îc c¸c s¶n phÈm kÕt hîp ng©n hµng - b¶o hiÓm; hÖ thèng kªnh ph©n phèi cßn h¹n chÕ. l. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng chiÕn l−îc cung cÊp c¸c s¶n phÈm, dÞch vô Trªn c¬ së ph©n tÝch trªn, cã thÓ rót ra nh÷ng mÆt ®−îc vµ h¹n chÕ trong viÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cña NHNoVN nh− sau: VÒ mÆt ®−îc: Thứ nhất, qua quá trình phát triển và cùng với những nỗ lực trong hiện đại hoá hạ tầng công nghệ, đến nay NHNoVN đ[ cung cấp phần lớn các sản phẩm, dịch vụ của một ngân hàng hiện đại đáp ứng nhu cầu đa dạng của các đối t−ợng khách hàng, từ các sản phẩm, dịch vụ truyền thống nh− huy động vốn, cho vay đến các dịch vụ, tiÖn Ých tiªn tiÕn nh− thÎ quèc tÕ, mobile banking. Thứ hai, với thế mạnh về mạng l−ới, con ng−ời và đặc biệt là uy tín, th−ơng hiÖu ®−îc tÝch tô qua nhiÒu n¨m, NHNoVN triÓn khai rÊt tèt c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ngân hàng truyền thống gồm: huy động vốn và cho vay. Thứ ba, nguồn thu từ dịch vụ tăng dần qua các năm và có đóng góp tích cực vµo viÖc n©ng cao kh¶ n¨ng sinh lêi còng nh− t¨ng kh¶ n¨ng tù bÒn v÷ng vÒ tµi chÝnh cña NHNoVN. NÕu nh− tû träng thu dÞch vô cña c¸c n¨m tr−íc ®©y chØ chiÕm kh«ng qu¸ 10% th× n¨m 2008 ®[ t¨ng lªn 18%..

(127) 120. Thứ t−, với những tiến bộ v−ợt bậc về hiện đại hoá công nghệ ngân hàng trong giai đoạn gần đây, đặc biệt là năm 2008, NHNoVN đ[ có những bứt phá và v−ợt lên các đối thủ cạnh tranh về một số sản phẩm, tiện ích hiện đại nh− dịch vụ quản lý dßng tiÒn, thu hé kh¸ch hµng trªn toµn quèc qua m¹ng l−íi NHNoVN; DÞch vô chuyển khoản qua tin nhắn; Dịch vụ thanh toán hoá đơn qua tin nhắn. Thø n¨m, NHNoVN cã tiÒm n¨ng lín vµ ®ang chøng tá nh÷ng −u thÕ c¹nh tranh tuyệt đối so với bất cứ đối thủ nào trong n−ớc trong việc cung cấp các sản phÈm, dÞch vô ng©n hµng gåm: M¹ng l−íi chi nh¸nh réng kh¾p toµn quèc; C¬ së kh¸ch hµng lín; §éi ngò c¸n bé cã kinh nghiÖm; H¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin hiÖn đại, nối mạng trực tuyến tất cả các chi nhánh và phòng giao dịch; Quan hệ khách hµng truyÒn thèng, l©u n¨m; Nh÷ng h¹n chÕ: Thø nhÊt, viÖc nghiªn cøu, ph¸t triÓn s¶n phÈm, dÞch vô chñ yÕu xuÊt ph¸t tõ nhu cầu cạnh tranh thực tế trên thị tr−ờng theo h−ớng thị tr−ờng cần đến đâu thì đáp ứng tới đó. NHNoVN ch−a xây dựng một chiến l−ợc dài hạn trong việc nghiên cứu, ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm dÞch vô râ rµng lµm c¬ së cho viÖc x©y dùng c¸c kÕ ho¹ch chi tiÕt vµ lé tr×nh cô thÓ cho tõng giai ®o¹n. Mét chiÕn l−îc s¶n phÈm, dÞch vô míi phải kết hợp chặt chẽ giữa hoạt động nghiên cứu, đánh giá thị tr−ờng; đánh giá thị hiếu, nhu cầu khách hàng; dự báo xu h−ớng phát triển của thị tr−ờng; xác định phân khóc thÞ tr−êng môc tiªu; … Thø hai, tÝnh chuyªn nghiÖp trong triÓn khai c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ch−a cao, chñ yÕu võa lµm võa rót kinh nghiÖm vµ tù hoµn thiÖn. ViÖc triÓn khai mét s¶n phÈm, dịch vụ của một ngân hàng hiện đại cần phải tuân thủ theo một quy trình, cách thức triển khai chuyên nghiệp, thông th−ờng bao gồm các b−ớc: Xác định đặc tính sản phÈm, dÞch vô; ThiÕt kÕ m« h×nh, quy tr×nh vµ c«ng nghÖ xö lý; Thö nghiÖm vµ qu¶ng b¸; §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng thÝch hîp; §−a s¶n phÈm ra thÞ tr−êng; §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng sinh lời và xác định vòng đời sản phẩm; Nâng cấp và hoàn thiện sản phẩm; ... Thứ ba, NHNoVN ch−a xây dựng đ−ợc một hệ thống theo dõi, đánh giá hiệu qu¶ theo tõng s¶n phÈm, dÞch vô. NhiÒu s¶n phÈm, dÞch vô ®−îc giíi thiÖu, cung cÊp.

(128) 121. ra thị tr−ờng song hiệu quả đến đâu, có đóng góp ở mức độ nào đến lợi nhuận của ngân hàng thì vẫn ch−a đ−ợc tách bạch rõ ràng, do vậy ch−a xác định chính xác đ−ợc sản phẩm nào cần đ−ợc mở rộng và mở rộng đến đâu. T−ơng tự sản phẩm nào cần thu hẹp hay dừng cung cấp hoặc thu hẹp ở mức độ nào. Thø t−, c¸c s¶n phÈm cßn m¹ng nÆng tÝnh truyÒn thèng. NHNoVN hÇu nh− mới bắt đầu nghiên cứu, ứng dụng các sản phẩm hiện đại, tiện ích tiên tiến. NHNoVN ch−a triÓn khai Internet banking, ch−a cã c¸c s¶n phÈm ph¸i sinh. Thứ năm, NHNoVN thiếu một đội ngũ cán bộ đ−ợc đào tạo bài bản và kỹ năng cao chuÈn bÞ cho viÖc giíi thiÖu, cung cÊp ra thÞ tr−êng c¸c s¶n phÈm, tiÖn Ých cã chÊt l−îng cao, nhÊt lµ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô E-banking. Thø s¸u, n«ng nghiÖp, n«ng th«n - n¬i NHNoVN cã lîi thÕ c¹nh tranh tuyÖt đối vẫn là một thị tr−ờng “bỏ ngỏ” cho những sản phẩm “bán chéo” rất có tiềm năng ph¸t triÓn t¹i khu vùc nµy. 3.2.2.2.7. −u tiên cho đào tạo và đào tạo lại Với số l−ợng cán bộ đông và phần lớn đ−ợc đào tạo trong cơ chế kế hoạch hoá tập trung, b−ớc sang giai đoạn 2001 - 2010, đào tạo và đào tạo lại đ−ợc NHNoVN đặc biệt quan tâm. Hoạt động đào tạo đ−ợc tổ chức rộng r[i cả ở cấp trung −ơng và tại các chi nhánh. Với trung tâm đào tạo tại Hà Nội và 8 cơ sở đào tạo khu vực, mỗi năm hàng trăm ngàn l−ợt cán bộ NHNo đ−ợc tham gia các khoá đào t¹o vÒ c¸c mÆt nghiÖp vô kh¸c nhau tõ c¸c nghiÖp vô truyÒn thèng nh− kÕ to¸n, tÝn dụng, ngân quỹ, … đến các nghiệp vụ mới, hiện đại nh− tin học, thanh toán quốc tế, kinh doanh ngo¹i tÖ, thanh to¸n biªn mËu, … Đào tạo và đào tạo lại đ−ợc tiến hành d−ới nhiều hình thức khác nhau gồm: tự đào tạo thông qua đội ngũ giảng viên kiêm chức; thuê nguồn giảng viên bên ngoài; cử đi học tập trung tại các cơ sở đào tạo, các tr−ờng đại học; cử tham gia các khoá đào tạo tại n−ớc ngoài; tổ chức các đoàn thăm quan khảo sát tại các ngân hàng trong khu vùc vµ trªn quèc tÕ; … Giai đoạn 2002 - 2008, nhiều ch−ơng trình đào tạo đ−ợc triển khai bằng nguån vèn cña c¸c tæ chøc quèc tÕ nh− WB, ADB, AFD, .. tµi trî. §Æc biÖt trong Dù.

(129) 122. án hỗ trợ thể chế và tài chính, AFD tài trợ gần 5 triệu EURO để đào tạo hàng trăm cán bộ quản lý cấp cao về kỹ năng quản lý ngân hàng hiện đại. Do vậy, chất l−ợng đội ngũ cán bộ đ−ợc cải thiện đáng kể cả về trình độ học vấn và kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp. Tỷ lệ cán bộ có trình độ đại học tăng từ 28,5% năm 2001 lên trên 60% năm 2008 trong khi tỷ lệ cán bộ có trình độ trung, sơ cấp giảm từ 47,7% xuống còn 21,1% (Xem B¶ng 3.16) B¶ng 3.15: Sè l−îng c¸n bé NHNoVN giai ®o¹n 2001 – 2008 §¬n vÞ: Ng−êi N¨m Trªn §¹i häc §¹i häc Cao đẳng Trung, s¬ cÊp Kh¸c Tæng sè. 2001. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. 125. 194. 224. 314. 360. 377. 398. 437. 6.597. 10.237. 12.116. 13.774. 15.705. 16.109. 18.756. 2.0615. 2.399. 3.650. 1.477. 1.067. 5.278. 2.772. 2.000. 2.198. 10.682. 7.476. 8.062. 10.155. 5.749. 6.850. 6.513. 7.158. 2.569. 3.007. 3.483. 3.093. 2.320. 3.352. 3.182. 3.497. 22.372. 24.564. 25.362. 28.403. 29.412. 29.460. 30.849. 33.906. Nguån: NHNo&PTNT VN B¶ng 3.16: C¬ cÊu c¸n bé NHNoVN giai ®o¹n 2001 - 2008 §¬n vÞ: % N¨m Trªn §¹i häc §¹i häc Cao đẳng Trung, s¬ cÊp Kh¸c Tæng sè. 2001. 2002. 2003. 2004. 2005. 2006. 2007. 2008. 0,6. 0,8. 0,9. 1,1. 1,2. 1,3. 1,3. 1,3. 29,5. 41,7. 47,8. 48,5. 53,4. 54,7. 60,8. 60,8. 10,7. 14,9. 5,8. 3,8. 17,9. 9,4. 6,5. 6,5. 47,7. 30,4. 31,8. 35,8. 19,5. 23,3. 21,1. 21,1. 11,5. 12,2. 13,7. 10,9. 7,9. 11,4. 10,3. 10,3. 100,0. 100,0. 100,0. 100,0. 100,0. 100,0. 100,0. 100,0. Nguån: NHNo&PTNT VN Ngoài làm tốt các nghiệp vụ truyền thống, đội ngũ cán bộ NHNo, đặc biệt tại các khu vực đô thị, đ−ợc trang bị các kiến thức và kỹ năng cần thiết để triển khai và mở rộng các nghiệp vụ ngân hàng hiện đại nh− vận hành hệ thống IPCAS, thanh toán quèc tÕ, kinh doanh ngo¹i tÖ, ph¸t hµnh thÎ quèc tÕ, ….

(130) 123. Tuy vậy, NHNoVN hiện đang thiếu đội ngũ cán bộ quản lý đ−ợc đào tạo bài bản, thiếu các chuyên gia giỏi trong mỗi lĩnh vực, phần lớn cán bộ đ−ợc đào tạo theo kiểu mở ra đến đâu đào tạo đến đó, …. Nói cách khác, NHNoVN ch−a xây dựng một chiến l−ợc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực dài hạn trong đó: đánh giá đúng thực trạng đội ngũ cán bộ; xác định rõ các nhu cầu đào tạo; xây dựng mô tả công việc cho từng loại, từng cấp cán bộ; đề xuất các kế hoạch đào tạo cụ thể; … 3.2.2.2.8. Phát triển các công ty trực thuộc để tối đa hoá khả năng bán chéo sản phẩm Đi theo xu thế đa dạng hoá hoạt động, tăng c−ờng bán chéo các sản phẩm, tối ®a ho¸ c¸c lîi thÕ so s¸nh, trong giai ®o¹n gÇn ®©y NHNoVN chó träng më ra c¸c hoạt động trong nhiều lĩnh vực khác bằng việc thành lập các công ty độc lập trực thuộc. Hiện tại, NHNoVN có 8 công ty độc lập trực thuộc kinh doanh trên nhiều lÜnh vùc kh¸c nhau. Trong thuª mua tµi chÝnh cã C«ng ty cho thuª tµi chÝnh I, trô së chÝnh t¹i Hµ Néi vµ C«ng ty cho thuª tµi chÝnh II, trô së chÝnh t¹i Tp. Hå ChÝ Minh. Trong kinh doanh vàng bạc có Công ty kinh doanh Mỹ nghệ vàng bạc đá quý NHNo&PTNTVN, trụ sở chính tại Hà Nội và Công ty Vàng bạc đá quý Tp. Hồ Chí Minh, trụ sở tại Tp. Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó còn có Công ty TNHH Chứng kho¸n, C«ng ty In - Th−¬ng m¹i vµ DÞch vô ng©n hµng, C«ng ty Du lÞch th−¬ng m¹i NHNo&PTNT VN, C«ng ty kinh doanh l−¬ng thùc vµ ®Çu t− ph¸t triÓn. Chøc n¨ng vµ c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh chÝnh cña c¸c c«ng ty ®−îc tãm t¾t trong phô lôc 3.2. Các công ty trực thuộc độc lập của NHNoVN đều là các công ty có quy mô hoạt động hàng đầu trong các lĩnh vực liên quan, có kết quả tài chính tốt. Trong năm 2008, Công ty cho thuê tài chính I đạt tổng d− nợ cho thuê 1.480 tỷ đồng, lợi nhuận tr−ớc thuế trên 57 tỷ; Công ty cho thuê tài chính II đạt tổng d− nợ cho thuê 6.206 tỷ đồng, lợi nhuận tr−ớc thuế đạt 105 tỷ đồng; Công ty In - Th−ơng mại và dịch vụ ngân hàng đạt tổng doanh thu 125,5 tỷ đồng, lợi nhuận tr−ớc thuế trên 21 tỷ đồng; Công ty Du lịch th−ơng mại đạt tổng doanh thu 318,4 tỷ đồng, lợi nhuận tr−ớc thuế trên 3 tỷ đồng; Công ty kinh doanh vàng bạc đá quý NHNo&PTNTVN đạt tổng nguồn vốn huy động 3.645 tỷ đồng, d− nợ 1.210 tỷ đồng, lợi nhuận tr−ớc thuế trên.

(131) 124. 15 tỷ đồng; Công ty Vàng bạc đá quý Tp. Hồ Chí Minh lợi nhuận tr−ớc thuế đạt trên 12 tỷ đồng … Nh− vậy, tuy ch−a phải tập đoàn tài chính, song các hoạt động của NHNoVN ®−îc ®a d¹ng ho¸ sang c¸c lÜnh vùc kinh doanh kh¸c theo h−íng mét tËp ®oµn tµi chÝnh ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc 3.2.2.3.. KÕt qu¶ vµ tån t¹i cña ChiÕn l−îc ph¸t triÓn giai ®o¹n 2001 - 2008.. 3.2.2.3.1. KÕt qu¶ Thứ nhất, phát huy kinh nghiệm và thành công đúc rút qua giai đoạn tr−ớc, NHNoVN tiếp tục làm tốt nghiệp vụ cho vay hộ nông dân cũng nh− các hoạt động ngân hàng truyền thống gồm huy động vốn và cho vay, khẳng định vai trò chủ đạo, chủ lực trong đầu t− cho nông nghiệp, nông thôn. Nguồn vốn huy động luôn chiếm trên 90% tổng nguồn vốn; d− nợ cho vay cá nhân và hộ gia đình duy trì ở mức trên 55% tæng d− nî víi sè l−îng gÇn 10 triÖu hé n«ng d©n. Thø hai, kh¾c phôc tån t¹i trong giai ®o¹n tr−íc, NHNoVN ®[ më réng vµ ph¸t triển nhanh mạng l−ới ra khu vực đô thị để thu hút vốn về đầu t− cho khu vực nông thôn. Nguồn vốn huy động từ khu vực đô thị chiếm tỷ trọng lớn trong tổng nguồn vốn của Ngân hàng, riêng nguồn vốn huy động từ hai thành phố lớn Hà Nội và Tp. Hồ Chí Minh chiÕm gÇn 55% tæng nguån vèn c¶ hÖ thèng. Thứ ba, để tăng dần tỷ trọng nguồn thu ngoài tín dụng truyền thống, NHNoVN đ[ −u tiên và bứt phá trong đầu t− cho hiện đại hoá công nghệ ngân hàng th«ng qua viÖc triÓn khai Dù ¸n IPCAS nèi m¹ng trùc tuyÕn toµn bé 2.200 chi nh¸nh trªn toµn quèc. Hµng lo¹t c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng vµ tiÖn Ých tiªn tiÕn míi ®−îc giíi thiÖu nh− Göi mét n¬i, rót tÊt c¶ c¸c n¬i; ThÎ trong n−íc vµ quèc tÕ; Mobile Banking; SMS Banking; … Thø t−, hoµn thµnh c¬ cÊu l¹i nî, lµnh m¹nh ho¸ tµi chÝnh th«ng qua xö lý døt điểm nợ tồn đọng đến năm 2000; đ−ợc nhà n−ớc cấp bổ sung vốn điều lệ để nâng dần tỷ lệ an toàn vốn; chấm dứt sự can thiệp trực tiếp của Chính phủ vào hoạt động cho vay thông qua các ch−ơng trình cho vay theo chỉ định, chuyển sang hoạt động nh− một ng©n hµng th−¬ng m¹i tù chñ, tù chÞu tr¸ch nhiÖm..

(132) 125. Thứ năm, cải thiện đáng kể chất l−ợng nguồn nhân lực. Thø s¸u, h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c c«ng ty trùc thuéc theo h−íng mét tËp ®oµn tµi chÝnh ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc vµ khai th¸c kh¶ n¨ng b¸n chÐo c¸c s¶n phÈm, dÞch vô. 3.2.2.3.2. Tån t¹i Thø nhÊt, m« h×nh tæ chøc bé m¸y hÖ thèng c¸c chi nh¸nh ®ang béc lé nhiÒu bất cập. Đặc điểm và tính chất hoạt động của hệ thống các chi nhánh khu vực đô thị và khu vực nông thôn là hoàn toàn khác nhau. Việc đánh đồng và áp dụng chung các c¬ chÕ, chÝnh s¸ch cho c¶ hai hÖ thèng ®ang k×m h[m sù ph¸t triÓn, ch−a tèi ®a ho¸ các lợi thế cạnh tranh tuyệt đối của NHNo và ch−a thực sự “cởi trói” để các chi nhánh khu vực đô thị bung ra phát triển, cạnh tranh thành công với các ngân hàng và chi nh¸nh ng©n hµng n−íc ngoµi còng nh− c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn. Thứ hai, là ngân hàng th−ơng mại nhà n−ớc và nguồn lợi nhuận để lại để tăng vèn tù h¹n chÕ, do vËy, trong ®iÒu kiÖn Nhµ n−íc ch−a cÊp vèn bæ sung, tû lÖ an toµn vèn cña NHNoVN hiÖn ®ang ë møc thÊp. Thø ba, NHNoVN thiÕu mét chiÕn l−îc dµi h¹n cho viÖc giíi thiÖu vµ ph¸t triÓn các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng hiện đại. Các sản phẩm, dịch vụ hiện đang đ−ợc giới thiệu và phát triển theo kiểu “Cần đến đâu cung cấp đến đó”. Thu nhập từ dịch vụ vẫn chiÕm mét tû träng rÊt nhá trong tæng thu cña Ng©n hµng. Thứ t−, thiếu một chiến l−ợc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực bài bản theo h−ớng “Đi tắt, đón đầu” khắc phục tình trạng “chắp vá” và chạy theo yêu cầu nh− hiÖn nay. Thø n¨m, NHNoVN vÉn ch−a kh¾c phôc ®−îc tån t¹i trong chiÕn l−îc ph¸t triển giai đoạn 1988 - 2000, đó là thiếu khả năng huy động các nguồn vốn trung, dài hạn. Trong tổng nguồn vốn của NHNo, vốn huy động có thời hạn >12 tháng chỉ chiếm từ 35 - 40% tổng nguồn vốn, trong khi đó tỷ trọng d− nợ trung, dài hạn luôn chiÕm trªn 40% tæng d− nî..

(133) 126. KÕt luËn ch−¬ng 3 Với cơ sở lý thuyết về quản trị chiến l−ợc ngân hàng th−ơng mại đề cập tại Ch−¬ng I vµ nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña mét sè ng©n hµng n«ng nghiÖp trong khu vùc t¹i Ch−¬ng II, Ch−¬ng III, t¸c gi¶ tËp trung ph©n tÝch thùc tr¹ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña NHNoVN qua c¸c giai ®o¹n. Trải qua 21 năm thành lập, mỗi giai đoạn NHNoVN đều có những b−ớc đi, giải ph¸p kinh doanh thÝch øng víi bèi c¶nh kinh tÕ cña ViÖt Nam. Tuy vËy, NHNoVN ch−a x©y dùng chiÕn l−îc dµi h¹n mµ chØ thÓ hiÖn ë c¸c kÕ ho¹ch hµng n¨m, kÕ ho¹ch trung hạn hay đề án phát triển một hoặc một vài mảng hoạt động cụ thể. Căn cứ các b−ớc ngoặt phát triển qua các giai đoạn mà mỗi giai đoạn đều thể hiện một số định h−íng, gi¶i ph¸p xuyªn suèt cã tÝnh chiÕn l−îc, chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña NHNoVN cã thÓ ph©n thµnh hai giai ®o¹n. Giai ®o¹n 1988 - 2000: víi c¸c gi¶i ph¸p chiÕn l−îc chÝnh nh− lÊy n«ng nghiÖp làm thị tr−ờng, lấy hộ nông dân làm đối t−ợng phục vụ; thực hiện ph−ơng châm "đi vay để cho vay"; mở rộng mạng l−ới tại khu vực nông thôn; … NHNoVN đ[ thoát khỏi nguy cơ “phá sản” và liên tục có l[i từ năm 1993. Mạng l−ới hoạt động đ−ợc mở ra và tiếp cận đến tận thôn, bản trên mọi vùng, miền. Từ việc phụ thuộc gần nh− hoàn toàn vào vốn vay Ngân hàng nhà n−ớc, NHNoVN đ[ tự chủ và chủ yếu hoạt động bằng vốn tự huy động. Tuy vậy, thành thị - một thị tr−ờng tiềm năng trong huy động vốn vẫn còn bÞ bá ngá, c¸c s¶n phÈm, dÞch vô mang nÆng tÝnh truyÒn thèng vµ thiÕu kh¶ n¨ng huy động vốn trung, dài hạn là những tồn tại của chiến l−ợc phát triển giai đoạn này. Giai ®o¹n 2001 - 2008: kh¾c phôc nh÷ng tån t¹i trong chiÕn l−îc ph¸t giai đoạn tr−ớc, NHNoVN thực hiện mở rộng mạng l−ới ra khu vực thành thị để huy động vốn chuyển về đầu t− cho nông nghiệp, nông thôn; đẩy mạnh cho vay doanh nghiÖp nhá vµ võa; −u tiªn ®Çu t− cho c«ng nghÖ th«ng tin; … do vËy ®[ trë thµnh ngân hàng hàng đầu Việt Nam vừa đóng vai trò chủ đạo, chủ lực trong đầu t− tín dụng cho nông nghiệp, nông thôn vừa đa dạng hoá các sản phẩm, dịch vụ đáp ứng tốt hơn nhu cầu của các đối t−ợng khách hàng..

(134) 127. Tuy vậy, hoạt động trong bối cảnh hội nhập quốc tế, NHNoVN đang đối mặt víi mét sè tån t¹i lín: m« h×nh vµ tæ chøc bé m¸y béc lé nhiÒu bÊt cËp; thiÕu chiÕn l−îc dµi h¹n cho viÖc giíi thiÖu vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng hiÖn đại; ch−a đáp ứng một số chỉ số an toàn; … đòi hỏi Ngân hàng phải xây dựng cho m×nh mét chiÕn l−îc ph¸t triÓn thÝch hîp..

(135) 128. Ch−¬ng 4. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn N«ng th«n ViÖt nam trong bèi c¶nh héi nhËp 4.1. Các yếu tố tác động đến hoạt động ngân hàng nông nghiệp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n viÖt nam trong bèi c¶nh héi nhËp. 4.1.1. Xu thÕ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi Tăng c−ờng thâm nhập lẫn nhau, mỗi n−ớc đều tận dụng tối đa lợi thế so sánh của mình để tạo ra những thế mạnh mang tính cạnh tranh đang là xu h−ớng vận động cña kinh tÕ thÕ giíi. ThÕ m¹nh cã thÓ lµ vèn, c«ng nghÖ, bÝ quyÕt, chi phÝ nh©n c«ng. Sự phát triển v−ợt bậc của các thành tựu khoa học, đặc biệt là công nghệ thông tin ®ang lµm thÕ giíi liªn kÕt ngµy cµng chÆt chÏ h¬n. NÒn kinh tÕ mçi n−íc buéc ph¶i vận hành trong guồng máy kinh tế thế giới. Thế giới chuyển từ đối đầu sang đối thoại. Trung t©m kinh tÕ thÕ giíi chuyÓn dÇn tõ Mü, Ch©u ©u vÒ Ch©u ¸. NÒn kinh tÕ Trung quốc đang trở thành động lực phát triển của kinh tế thế giới. Sự khác biệt giữa các n−ớc về trình độ khoa học, trình độ phát triển, dân trí, ứng dụng công nghệ, … ngày cµng bÞ thu hÑp dÇn vµ nh− Thomasl. Friedman (mét nhµ b¸o næi tiÕng cña tê New Your Times, 3 lÇn ®o¹t gi¶i th−ëng Pulitzer - b×nh luËn viªn quan hÖ quèc tÕ) cho r»ng ThÕ giíi ngµy cµng ph¼ng. Khu vùc tµi chÝnh, ng©n hµng ph¸t triÓn h¬n bao giê hÕt vµ trë thµnh c«ng cô hữu hiệu để các nền kinh tế lớn thôn chiếm, điều chỉnh các nền kinh tế nhỏ. Bên cạnh đó, tính liên kết của hệ thống cũng ngày càng thể hiện rõ nét hơn. Sự phát triÓn, lín m¹nh hoÆc khñng ho¶ng cña hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng mét n−íc cã thể ảnh h−ởng và tác động trực tiếp đến hệ thống tài chính, ngân hàng trên thế giới. §iÓn h×nh lµ cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ khu vùc Ch©u ¸ n¨m 1997 kÐo theo những hậu quả nặng nề cho toàn khu vực và sau đó là các trung tâm tài chính, ngân hàng lớn trên thế giới, hoặc gần đây khủng hoảng của thị tr−ờng cho vay bất động.

(136) 129. sản d−ới chuẩn tại Mỹ làm chao đảo thị tr−ờng tài chính thế giới. Về khía cạnh khác, nÕu khu vùc tµi chÝnh – ng©n hµng cña mçi n−íc biÕt tËn dông, khai th¸c tèi ®a c¸c tiÕn bé c«ng nghÖ, kü n¨ng tiªn tiÕn th× sÏ rót ng¾n kho¶ng c¸ch víi nh÷ng nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. 4.1.2. YÕu tè kinh tÕ vÜ m« Giai đoạn gần đây, kinh tế Việt Nam luôn đạt tốc độ tăng tr−ởng cao và bền v÷ng. C¬ cÊu kinh tÕ cã sù chuyÓn dÞch m¹nh theo h−íng t¨ng tû träng cña khu vùc công nghiệp, xây dựng, giao thông vận tải, đặc biệt là dịch vụ và giảm dần tỷ trọng của khu vực nông nghiệp, nông thôn. Tốc độ phát triển của khu vực thành thị diễn ra nhanh chóng với việc hình thành một loạt các khu đô thị, công nghiệp lớn. Ngay cả ở các khu vực tr−ớc kia chỉ có hoạt động nông nghiệp nay đ[ chuyển hoá thành đất công nghiệp. Kéo theo đó là sự dịch chuyển mạnh lao động từ nông nghiệp sang c«ng nghiÖp, tõ n«ng th«n vÒ thµnh thÞ. Mặc dù tỷ trọng đóng góp của khu vực nông nghiệp trong tổng sản phẩm quốc néi (GDP) gi¶m dÇn song trong chiÕn l−îc ph¸t triÓn kinh tÕ - x[ héi dµi h¹n, n«ng nghiÖp, n«ng th«n vÉn lµ khu vùc ®−îc −u tiªn ph¸t triÓn bëi khu vùc nµy chiÕm trên 70% dân số và trên 72% lực l−ợng lao động. Sự ổn định của khu vực nông nghiệp, nông thôn có tác động quyết định tới sự ổn định kinh tế - x[ hội đất n−ớc. Tín dụng đối với nền kinh tế tiếp tục tăng để đáp ứng nhu cầu vốn cho công nghiệp hoá - Hiện đại hoá. Tín dụng trong lĩnh vực nông, lâm, ng− nghiệp vẫn chiếm tØ träng cao nhÊt trong tæng tÝn dông cho nÒn kinh tÕ, tiÕp theo lµ tÝn dông cho khu vùc th−¬ng m¹i vµ dÞch vô, khu vùc s¶n xuÊt, x©y dùng . 4.1.3. YÕu tè v¨n ho¸ x· héi Việt Nam có dân số gần 80 triệu, trong đó hơn 70% đang sống ở khu vực nông thôn với diện tích đất sản xuất nông nghiệp trên đầu ng−ời rất thấp. Việt Nam đạt thành tựu v−ợt bậc trong công cuộc xóa đói giảm nghèo với việc giảm tỉ lệ đói nghÌo mét nöa trong thËp kû qua tõ 29% n¨m 2002 xuèng cßn 13,1% n¨m 2008 nh−ng việc làm và xóa đói giảm nghèo vẫn là những thách thức lớn và bức xúc..

(137) 130. Thu nhËp vµ møc sèng gi÷a thµnh thÞ, n«ng th«n vµ c¸c d©n téc thiÓu sè cßn kho¶ng c¸ch rÊt lín. Trung b×nh mét hé d©n thµnh thÞ tiªu dïng nhiÒu h¬n hé n«ng th«n kho¶ng 85%. TØ träng chi tiªu cña 80% sè d©n sè nghÌo nhÊt ®ang ngµy mét gi¶m, trong khi tØ träng chi tiªu cña sè hé giÇu nhÊt l¹i t¨ng lªn. Theo sè liÖu n¨m 2006, chªnh lÖch chi tiªu trªn ®Çu ng−êi gi÷a nhãm hé giÇu nhÊt vµ nghÌo nhÊt lµ 4,54 lÇn. Sù chªnh lệch về thu nhập có thể tạo nên sức ép lớn về đô thị hóa và di dân lên thành phố. Thói quen chi tiêu của dân c− cũng đang có nhiều biến đổi chuyển từ các chi tiªu cho c¸c nhu cÇu thiÕt yÕu lµ chÝnh sang hoµn thiÖn vµ n©ng cao møc sèng c¶ vÒ vËt chÊt lÉn ®iÒu kiÖn sinh ho¹t. Lßng tin vµo hÖ thèng ng©n hµng ngµy cµng ®−îc c¶i thiÖn. Thµnh thÞ vÉn lµ khu vùc cã nhiÒu nguån tiÒn nhµn rçi vµ hiÖn lµ thÞ tr−êng huy động chính của các ngân hàng. 4.1.4. YÕu tè c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng Cơ sở hạ tầng của ngành Viễn thông có tốc độ phát triển nhanh chóng. Sự cạnh tranh gi÷a doanh nghiÖp Nhµ n−íc víi c«ng ty n−íc ngoµi vµ c«ng ty cæ phÇn ngµy cµng gay g¾t dÉn tíi gi¸ c−íc b−u chÝnh viÔn th«ng gi¶m m¹nh. Nhu cÇu tiªu thô m¸y ®iÖn tho¹i vµ sè thuª bao internet t¨ng nhanh. ViÖc së h÷u vµ sö dông mét ®iÖn thoại di động không còn là nhu cầu xa xỉ đối với đông đảo ng−ời dân ngay cả ở khu vực nông thôn bởi giá điện thoại cũng nh− c−ớc phí đ[ giảm đáng kể. ChØ sè xÕp h¹ng vÒ s½n sµng nèi m¹ng cña ViÖt Nam so víi c¸c n−íc kh¸c ®[ ®−îc c¶i thiÖn mét b−íc. C¬ së ph¸p lý cho giao dÞch ®iÖn tö ®ang ®−îc hoµn thiÖn. Do søc Ðp c¹nh tranh vµ t¹o nÒn t¶ng giíi thiÖu, ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm, dÞch vụ, tiện ích tiên tiến, các ngân hàng đang chú trọng đầu t− cho hiện đại hoá công nghệ thông tin. Các NHTM nhà n−ớc tích cực triển khai dự án hiện đại hoá ngân hàng, hình thành ngân hàng lõi (core-banking) hiện đại. Cùng với đó, các ngân hàng cæ phÇn còng tÝch cùc ®Çu t−, n©ng cÊp h¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin, gia t¨ng c¸c hÖ thống ứng dụng hiện đại. Tuy vậy, hạ tầng công nghệ thông tin của các ngân hàng ch−a đủ đáp ứng yêu cầu của một ngân hàng hiện đại; hệ thống ứng dụng ch−a theo kịp nhu cầu phát triển các tiện ích mới; tính tự động hoá ch−a cao và đặc biệt ch−a đủ.

(138) 131. khả năng đáp ứng các yêu cầu quản lý, quản trị điều hành hoạt động ngân hàng trực tuyÕn. 4.1.5. YÕu tè chÝnh trÞ vµ ph¸p luËt HÖ thèng luËt ph¸p cña ViÖt Nam ch−a thËt hoµn thiÖn nh−ng ChÝnh phñ vµ Quèc héi ®ang cã nhiÒu nç lùc x©y dùng vµ hoµn thiÖn m«i tr−êng ph¸p lý t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi vµ khuyÕn khÝch doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c ng©n hµng nãi riªng phát triển trong môi tr−ờng cạnh tranh bình đẳng. Những năm sắp tới sẽ có nhiều thay đổi đáng kể về kinh tế, luật pháp và quản lý Nhà n−ớc tác động đến hệ thống tài chÝnh, ng©n hµng. §Æc biÖt, trong lé tr×nh më cöa theo cam kÕt gia nhËp WTO, viÖc dỡ bỏ từng b−ớc các quy định, hạn chế đối với phạm vi hoạt động của ngân hàng n−íc ngoµi sÏ cã ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi hÖ thèng ng©n hµng ViÖt Nam. Bên cạnh đó, việc đẩy nhanh tiến trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới của c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam, xo¸ bá c¸c chÝnh s¸ch b¶o hé s¶n xuÊt kinh doanh trong n−ớc cũng sẽ tác động đáng kể đối với ngành Ngân hàng. 4.1.6. M«i tr−êng kinh doanh ng©n hµng §Õn cuèi th¸ng 05/2008, hÖ thèng c¸c tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam gåm 5 ng©n hµng th−¬ng m¹i nhµ n−íc, Ng©n hµng ChÝnh s¸ch x[ héi, Ng©n hµng Ph¸t triÓn, 6 ng©n hµng liªn doanh, 36 ng©n hµng th−¬ng m¹i cæ phÇn, 44 chi nh¸nh ng©n hµng n−íc ngoµi, 10 c«ng ty tµi chÝnh, 13 c«ng ty cho thuª tµi chÝnh vµ 998 quü tÝn dông ngân dân. Nh− vậy, đối thủ cạnh tranh của NHNoVN có thể chia thành 5 nhóm. Thø nhÊt, nhãm c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i vµ ng©n hµng cæ phÇn nhµ n−íc (NHTMNN) gåm Ng©n hµng Ngo¹i th−¬ng ViÖt Nam, Ng©n hµng C«ng th−¬ng ViÖt Nam, Ngân hàng Đầu t− và Phát triển Việt Nam (BIDV) và Ngân hàng Nhà đồng bằng sông Cửu Long. Đây là các ngân hàng ra đời và phát triển cùng thời kỳ với NHNoVN, thËm chÝ cã lÞch sö dµi h¬n ch¼ng h¹n BIDV; cã quy m« vµ ph¹m vi ho¹t động rộng; có tiềm lực vốn lớn; có quan hệ khách hàng truyền thống với nhiều nhóm khách hàng lớn đặc biệt là các tập đoàn, tổng công ty. Do vậy, đây thực sự là đối thủ cạnh tranh nặng ký đối với NHNoVN..

(139) 132. Thø hai, nhãm c¸c ng©n hµng cæ phÇn. HiÖn t¹i cã 36 ng©n hµng cæ phÇn c¶ thành thị và nông thôn. Các ngân hàng này đ−ợc ra đời sau nhóm ngân hàng th−ơng mại nhà n−ớc. Có quy mô hoạt động, quy mô vốn nhỏ hơn và hiện tại chủ yếu tập trung tại khu vực đô thị. Tuy vậy, một số ngân hàng th−ơng mại cổ phần trong những năm gần đây có tốc độ phát triển rất nhanh, định h−ớng chiến l−ợc kinh doanh phù hợp và thực sự là những đối thủ cạnh tranh tiềm năng của NHNoVN. Lợi thế cạnh tranh của các ngân hàng này đó là: quy mô và phạm vi hoạt động nhỏ do vậy dễ dàng thay đổi và thích ứng nhanh với nhu cầu đa dạng của khách hàng; linh hoạt trong cơ chế hoạt động; dễ dàng thay đổi và ứng dụng công nghệ ngân hàng hiện đại; linh hoạt và có chế độ đ[i ngộ nhân viên tốt do vậy thu hút đ−ợc chất xám. Thø ba, nhãm c¸c ng©n hµng n−íc ngoµi, ng©n hµng liªn doanh vµ chi nh¸nh ng©n hµng n−íc ngoµi. §©y lµ nh÷ng ng©n hµng cã kinh nghiÖm vµ kü n¨ng, c«ng nghÖ ng©n hµng tiªn tiÕn. Cã lîi thÕ trong viÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hàng hiện đại. Tuy vậy, do phạm vi hoạt động hạn chế nên hiện tại thực sự ch−a phải là đối thủ cạnh tranh nặng ký, tuy nhiên cùng với lộ trình mở cửa trong hệ thống ngân hàng, đây sẽ là những đối thủ cạnh tranh thực sự trong t−ơng lai, đặc biệt khi các ngân hàng, chi nhánh này mở rộng mạng l−ới, phạm vi hoạt động và đ−ợc kinh doanh đầy đủ các nghiệp vụ ngân hàng nh− một ngân hàng trong n−ớc. Thø t−, nhãm c¸c c«ng ty tµi chÝnh, b¶o hiÓm. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhóm các công ty này có sự phát triển nhanh chóng với việc ra đời của hàng loạt c«ng ty b¶o hiÓm trong n−íc vµ sù xuÊt hiÖn cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm n−íc ngoµi; c¸c c«ng ty tµi chÝnh, c¸c quü ®Çu t−, c¸c c«ng ty qu¶n lý quü. Khi nhãm c¸c c«ng ty này phát triển cũng đồng nghĩa với việc thị phần huy động vốn của các ngân hàng bÞ thu hÑp. Thay v× göi vµo ng©n hµng nh− tr−íc ®©y, kh¸ch hµng cã nhiÒu lùa chän kh¸c nhau ch¼ng h¹n: ®Çu t− chøng kho¸n, mua b¶o hiÓm, uû th¸c ®Çu t−, … Thứ năm, Các công ty tiết kiệm b−u điện đang là những đối thủ cạnh tranh đáng gờm của các ngân hàng. Hệ thống tiết kiệm b−u điện dễ tiếp cận với dân c− khu vùc n«ng th«n h¬n lµ ng©n hµng vµ c¹nh tranh trùc tiÕp víi dÞch vô tiÒn göi cña NHNoVN..

(140) 133. 4.1.7. Các nhóm đối t−ợng khách hàng: Các nhóm khách hàng chính của NHNoVN bao gồm: Hộ gia đình và cá nhân; Doanh nghiÖp Nhµ n−íc; Doanh nghiÖp D©n doanh; Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi; C¸c tæ chøc tµi chÝnh; C¸c tæ chøc ñy th¸c cho vay vµ ñy th¸c thanh to¸n; C¸c c¬ quan, ®oµn thÓ, tr−êng häc. Doanh nghiÖp nhµ n−íc chia lµm nhiÒu lo¹i, lo¹i doanh nghiÖp lín chiÕm vÞ trÝ quan träng trong nÒn kinh tÕ (nh− c¸c Tæng c«ng ty 90, 91) vµ c¸c doanh nghiÖp nhµ n−ớc độc lập . Các Tổng công ty 90, 91 có vốn lớn và đóng vai trò quan trọng trong các ngµnh kinh tÕ träng ®iÓm. C¸c Tæng c«ng ty nµy th−êng ®−îc xem lµ kh¸ch hµng lớn cần quan tâm thoả đáng. Các ngân hàng th−ờng tập trung cho vay các món lớn trung vµ dµi h¹n, nh−ng l[i suÊt th−êng kh«ng thÓ cao b»ng cho vay doanh nghiÖp vừa và nhỏ, hơn nữa khả năng thẩm định các dự án lớn của các ngân hàng Việt Nam còn hạn chế. Trong tr−ờng hợp các khoản cho vay lớn gặp vấn đề, ngân hàng sẽ phải chịu tổn thất lớn và l−ợng vốn bị đọng chờ giải quyết cao gây khó khăn cho điều hµnh nguån vèn cña ng©n hµng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc nhá, rÊt nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç. Do vËy, thµnh phÇn kh¸ch hµng nµy rñi ro lín. Trong nhiều tr−ờng hợp độ rủi ro cho các doanh nghiệp này còn cao hơn các doanh nghiệp t− nh©n võa vµ nhá. Doanh nghiÖp d©n doanh lµ thµnh phÇn kinh tÕ quan träng, cã thÓ nãi lµ n¨ng động nhất của nền kinh tế. Đây cũng là thành phần kinh tế mà các ngân hàng đang quan t©m tíi. ViÖc cho vay thµnh phÇn kinh tÕ nµy sÏ ph©n t¸n rñi ro tÝn dông, mÆt kh¸c l[i suÊt cho vay sÏ cao h¬n cho vay c¸c Tæng c«ng ty lín. Trong t−¬ng lai nguån thu tõ thµnh phÇn nµy sÏ chiÕm tû träng lín trong tæng doanh thu cña ng©n hµng. Doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh bëi ®−îc trî gióp bëi c¸c c«ng ty mÑ toµn cÇu. C¸c doanh nghiÖp nµy ®Çu t− kh«ng chØ vèn mà còn mang theo công nghệ mới về kỹ thuật và quản lý. Các khách hàng này đòi hái cao vÒ chÊt l−îng dÞch vô. HiÖn t¹i nhãm kh¸ch hµng nµy cã xu h−íng sö dông.

(141) 134. dịch vụ, sản phẩm của các ngân hàng n−ớc ngoài, đặc biệt là đối với các công ty đa quèc gia cã chi nh¸nh t¹i ViÖt Nam h¬n lµ c¸c ng©n hµng trong n−íc cña ViÖt Nam. 4.2. Ph©n tÝch c¬ héi, th¸ch thøc, ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu (SWoT). Trªn c¬ së ph©n tÝch m«i tr−êng bªn ngoµi (m«i tr−êng kinh tÕ quèc tÕ, m«i tr−êng kinh tÕ vÜ m« cña ViÖt Nam) vµ ph©n tÝch thùc tr¹ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña NHNoVN, c¸c c¬ héi, th¸ch thøc; ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu chÝnh cña NHNoVN ®−îc tãm t¾t vµ tæng hîp nh− sau: 4.2.1. C¬ héi Mét, ViÖt Nam héi nhËp ngµy cµng s©u, réng vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi; lé tr×nh thực hiện các cam kết gia nhập WTO cũng những các Hiệp định đa ph−ơng, song ph−¬ng t¹o c¬ héi cho c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ NHNoVN nãi riªng tham gia vào một sân chơi bình đẳng với doanh nghiệp các n−ớc. Cụ thể: tạo cơ hội mở rộng thị tr−ờng ra bên ngoài (thiết lập chi nhánh, văn phòng đại diện; khai thác cơ hội đầu t−; tìm kiếm các nguồn vốn trên thị tr−ờng quốc tế; mời gọi các đối tác n−íc ngoµi cïng ®Çu t− triÓn khai c¸c dù ¸n t¹i ViÖt Nam; ..); tranh thñ chuyÓn giao công nghệ, ph−ơng pháp quản trị, điều hành tiên tiến; đào tạo cán bộ. Hai, sự phát triển nhanh chóng của các tiến bộ khoa học kỹ thuật đặc biệt là sự thay đổi và hoàn thiện diễn ra từng ngày, từng giờ các ứng dụng công nghệ thông tin giúp rút ngắn thời gian, tạo b−ớc bứt phá cần thiết trong hiện đại hoá công nghệ ng©n hµng. Ba, nền kinh tế Việt Nam luôn đạt tốc độ tăng tr−ởng cao. Ngay năm 2008 cho dù bị tác động bởi cuộc khủng hoảng kinh tế, tài chính thế giới nghiêm trọng nhất trong vßng 30 n¨m gÇn ®©y, kinh tÕ ViÖt Nam vÉn t¨ng tr−ëng ë møc 6,23%. Kinh tÕ ph¸t triển kéo theo đời sống ng−ời dân thay đổi, nhu cầu tiêu thụ, sử dụng các sản phẩm, dÞch vô vµ tiÖn Ých ng©n hµng gia t¨ng, nhÊt lµ t¹i c¸c khu vùc thµnh phè, thÞ x[. Bốn, Việt Nam có môi tr−ờng chính trị ổn định, an toàn, luật pháp kinh doanh ngµy mét hoµn thiÖn t¹o t©m lý tin t−ëng, yªn t©m ®Çu t−, kinh doanh l©u dµi..

(142) 135. Năm, Chính phủ tiếp tục khẳng định chủ tr−ơng cải cách, đẩy mạnh tiến trình cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc h×nh thµnh c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c doanh nghiệp đóng vai trò chủ đạo, chủ lực, chi phối và định h−ớng phát triển kinh tế. Theo đó, xuất hiện ngày càng nhiều các tổng công ty, các tập đoàn kinh tế có quy mô và vÞ thÕ lín kh«ng chØ trong n−íc vµ cßn v−¬n ra khu vùc vµ quèc tÕ. Sáu, Việt Nam có dân số đông song tỷ lệ ng−ời dân có tài khoản cá nhân tại ng©n hµng cßn kh¸ thÊp so víi c¸c n−íc trong khu vùc; ch−a cã thãi quen sö dông th−êng xuyªn, réng r[i c¸c s¶n phÈm, dÞch vô vµ tiÖn Ých ng©n hµng, ®iÓn h×nh lµ t¹i c¸c khu vùc n«ng th«n. ChÝnh phñ ®[ phª duyÖt §Ò ¸n thanh to¸n kh«ng dïng tiÒn mÆt, song thãi quen sö dông tiÒn mÆt vÉn cßn phæ biÕn trong d©n chóng. §©y lµ c¬ héi, lµ thÞ tr−êng réng lín vÉn cßn bá ngá cho viÖc ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng. 4.2.2. Th¸ch thøc Mét, do nÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®ang héi nhËp ngµy cµng s©u, réng h¬n vµo nÒn kinh tế quốc tế nên mọi biến động về kinh tế, chính trị và x[ hội trên thế giới nói chung và tại các n−ớc lớn nói riêng đều trực tiếp tác động đến Việt Nam và tr−ớc hết đến hệ thống ngân hàng, tài chính về các khía cạnh tỷ giá, khả năng thanh khoản, thu hót c¸c nguån vèn n−íc ngoµi, thanh to¸n, … Hai, nới lỏng các điều kiện hoạt động đối với các ngân hàng n−ớc ngoài theo tiến trình thực hiện các cam kết gia nhập WTO của Việt Nam đồng nghĩa với việc thị phần trong n−ớc của các ngân hàng th−ơng mại sẽ bị chia sẻ, mức độ cạnh tranh sẽ ngày càng gay gắt đặt các ngân hàng th−ơng mại tr−ớc nguy cơ tụt hậu và thua ngay trªn s©n nhµ. Ba, các đối thủ cạnh tranh, đặc biệt khối các ngân hàng cổ phần ngày càng năng động, linh hoạt, nhạy bén và hàng ngày, hàng giờ đang mở rộng và khẳng định thị phần tại các khu vực đô thị. Bèn, c¸c s¶n phÈm thay thÕ dÞch vô ng©n hµng ngµy cµng ®−îc hoµn thiÖn vµ trở thành những “đối trọng nặng ký” đối với các ngân hàng th−ơng mại, điển hình là TiÕt kiÖm b−u ®iÖn cña Tæng c«ng ty B−u chÝnh viÔn th«ng; c¸c s¶n phÈm b¶o hiÓm;.

(143) 136. sự ra đời và phát triển nhanh chóng của các công ty chứng khoán, công ty quản lý quü, … Do vËy, mét khèi l−îng lín tiÒn nhµn rçi thay v× ®−îc göi vµo ng©n hµng nh− tr−íc ®©y nay ®−îc ®Çu t− d−íi nhiÒu h×nh thøc, nhiÒu kªnh kh¸c nhau. Năm, các ngân hàng n−ớc ngoài và ngân hàng cổ phần đặc biệt quan tâm và ®Çu t− rÊt lín cho viÖc hoµn thiÖn c¸c s¶n phÈm, dÞch vô hiÖn t¹i còng nh− nghiªn cứu, giới thiệu và tung ra thị tr−ờng các sản phẩm ngày càng tiện ích hơn, đáp ứng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu, thÞ hiÕu cña kh¸ch hµng. 4.2.3. §iÓm m¹nh Mét, lµ ng©n hµng th−¬ng m¹i lín nhÊt vÒ vèn tù cã (gÇn 21.000 tû); tæng tµi sản (trên 386.000 tỷ đồng); mạng l−ới chi nhánh (hơn 2.200 chi nhánh và phòng giao dÞch kh¾p toµn quèc); sè l−îng nh©n viªn (trªn 34.000 c¸n bé); vµ c¬ së kh¸ch hàng (gần 10 triệu hộ gia đình và trên 30.000 doanh nghiệp, chủ yếu là các doanh nghiệp nhỏ và vừa). Đây là điểm mạnh và lợi thế cạnh tranh tuyệt đối của NHNoVN mà hiện tại không một đối thủ nào có đ−ợc trên thị tr−ờng trong n−ớc. Hai, có vị trí đặc biệt quan trọng trong phát triển kinh tế đất n−ớc; đóng vai trò chủ đạo, chủ lực trên thị tr−ờng tài chính nông thôn. Hiện tại, NHNoVN chiếm thị phần trên 20% về tổng nguồn vốn huy động của toàn hệ thống ngân hàng; chiếm gần 30% về tæng d− nî cho vay. NÕu riªng cho vay n«ng nghiÖp, n«ng th«n, NHNoVN chiÕm thÞ phần gần 80%. Do vậy, hoạt động kinh doanh của NHNoVN có tác động và ảnh h−ởng trực tiếp tới phát triển kinh tế, đặc biệt là phát triển nông nghiệp, nông thôn. Cũng vì vai trò đặc biệt quan trọng của mình, NHNoVN luôn nhận đ−ợc sự ñng hé, hç trî vµ quan t©m trùc tiÕp cña c¸c cÊp uû §¶ng, ChÝnh quyÒn vµ Ng©n hàng nhà n−ớc từ trung −ơng đến cơ sở. Ba, khẳng định vị thế, uy tín và th−ơng hiệu của một ngân hàng th−ơng mại hàng đầu, có bề dày hoạt động. Với những đóng góp của mình và qua 21 năm xây dựng, tr−ởng thành, NHNoVN đ[ tạo dựng đ−ợc lòng tin đối với chính quyền các cấp và đông đảo công chúng. NHNoVN đ−ợc biết đến với hình ảnh của một ngân hàng th−ơng mại có truyền thống, gắn kết chặt chẽ và là ng−ời bạn đồng hành, thuỷ chung của gần 10 triệu hộ gia đình và trên 3 vạn doanh nghiệp. Hoạt động của.

(144) 137. NHNoVN bắt rễ sâu vào đời sống kinh tế và chính trị; có quan hệ truyền thống và bền chặt với các cấp uỷ chính quyền địa ph−ơng, các tổ chức chính trị x[ hội rộng lín nh− Héi n«ng d©n, Héi phô n÷, … §©y lµ nh÷ng thÕ m¹nh ph¶i tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n, nhiÒu thÕ hÖ míi g©y dùng ®−îc. Bốn, có thế mạnh tuyệt đối về mạng l−ới kênh phân phối. Với việc mở ra các chi nhánh tại các khu vực đô thị, NHNoVN đ[ thu hút một khối l−ợng lớn tiền nhàn rçi tõ khu vùc nµy chuyÓn vÒ ®Çu t− t¹i c¸c khu vùc n«ng th«n. M¹ng l−íi chi nh¸nh trải dài và rộng khắp, cho phép NHNoVN cung cấp các sản phẩm tới mọi đối t−ợng kh¸ch hµng, t¹i mäi vïng, miÒn kÓ c¶ vïng s©u, vïng xa. Năm, có một hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại. Với việc hoàn thành Dự án hiện đại hoá ngân hàng và hệ thống thanh toán giai đoạn II, NHNoVN đ[ xây dựng cho mình một ngân hàng lõi (Core Bank) hiện đại; kết nối trực tuyến toàn bộ 2.200 chi nh¸nh. H¹ tÇng c«ng nghÖ th«ng tin cho phÐp NHNoVN chuyÓn m×nh sang mét giai ®o¹n míi – thêi kú cña kinh doanh trùc truyÕn. Sù kÕt hîp cña m¹ng l−íi chi nhánh rộng khắp và hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại tạo cho NHNoVN một −u thế cạnh tranh tuyệt đối. Sáu, kinh doanh đa năng, đa ngành, đa lĩnh vực. Ngoài hoạt động ngân hàng, NHNoVN hiện có 8 công ty độc lập trực thuộc xoay quanh ba trụ cột: Tài chính Bảo hiểm - Ngân hàng. Các công ty trực thuộc của NHNoVN đều là các công ty hàng đầu, có quy mô hoạt động lớn trong mỗi lĩnh vực. Với thế mạnh này, NHNoVN có thÓ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm b¸n chÐo nh»m khai th¸c tèi ®a c¸c nguån lùc hiÖn cã vÒ hÖ thèng m¹ng l−íi, con ng−êi, c«ng nghÖ vµ c¶ kinh nghiÖm, chuyªn m«n nghÒ nghiệp của đội ngũ cán bộ. Bên cạnh nghiệp vụ chính là huy động tiết kiệm và cho vay, các cán bộ NHNoVN có thể làm đại lý bán bảo hiểm; giới thiệu các sản phẩm cho thuª tµi chÝnh; hoÆc kÕt hîp thu tiÒn ®iÖn tho¹i, tiÒn n−íc, tiÒn ®iÖn, … Bảy, có một đội ngũ cán bộ đông đảo, qua trải nghiệm và dày dạn kinh nghiệm. Phần lớn cán bộ của NHNoVN đều có trên 10 năm công tác và đ−ợc đào t¹o vÒ chuyªn ngµnh ng©n hµng. Víi viÖc th−êng xuyªn kiÓm tra, theo dâi vµ giao tiếp với khách hàng, đội ngũ cán bộ NHNoVN nắm bắt rất chắc thông tin về thị tr−êng, nhu cÇu vµ thÞ hiÕu kh¸ch hµng còng nh− c¸c yÕu tè chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n.

(145) 138. hoá, x[ hội ảnh h−ởng đến xu h−ớng, thói quen, mức độ th−ờng xuyên trong sử dụng c¸c dÞch vô, tiÖn Ých ng©n hµng. 4.2.4. §iÓm yÕu Một, ch−a đáp ứng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu; khả năng bền vững về tài chính ch−a cao. Nguồn thu chủ yếu của NHNoVN vẫn là hoạt động tín dụng truyền thống. Với một ngân hàng th−ơng mại hiện đại, tỷ lệ này th−ờng chiếm từ 30 – 40% tổng nguån thu cña ng©n hµng. Hai, mô hình tổ chức tại Trụ sở chính ch−a tinh gọn, hiệu quả và ch−a đủ khả năng chỉ đạo, điều hành một cách thông suốt, nhịp nhàng và có định h−ớng một hệ thèng m¹ng l−íi chi nh¸nh réng kh¾p, cã quy m« lín nh− hiÖn nay. Ba, hệ thống mạng l−ới chi nhánh tại khu vực đô thị ch−a đ−ợc sắp xếp, quy hoạch theo h−ớng vừa đảm bảo hiệu quả, vừa tăng tính cạnh tranh lại không l[ng phí c¸c nguån lùc. ViÖc më c¸c chi nh¸nh vµ phßng giao dÞch t¹i c¸c thµnh phè lín hiÖn đang đ−ợc thực hiện theo cách nhu cầu đến đâu thì mở ra đến đó dẫn đến tình trạng chồng chéo, cạnh tranh không lành mạnh và đặc biệt không tập trung đ−ợc nguồn lùc. Còng do ch−a cã quy ho¹ch ph¸t triÓn dµi h¹n hÖ thèng m¹ng l−íi, nªn viÖc ®Çu t− cho trô së, trang thiÕt bÞ ch−a t−¬ng xøng víi tÇm vãc vµ vÞ thÕ NHNoVN, do vËy ảnh h−ởng đến hình ảnh và th−ơng hiệu NHNoVN. Bốn, các sản phẩm, dịch vụ ch−a thật đa dạng và đặc biệt ch−a có chiến l−ợc, định h−íng râ rµng trong viÖc nghiªn cøu, giíi thiÖu, ph¸t triÓn vµ cung cÊp c¸c s¶n phÈm, dÞch vô míi. ViÖc giíi thiÖu vµ ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm ch−a dùa trªn c¸c nghiªn cøu, đánh giá thị tr−ờng cũng nh− đánh giá hiệu quả của từng sản phẩm, dịch vụ. Năm, các ứng dụng công nghệ ch−a đ−ợc phát triển đầy đủ do vậy làm hạn chế kh¶ n¨ng qu¶n trÞ ®iÒu hµnh còng nh− cung cÊp c¸c s¶n phÈm, tiÖn Ých tiªn tiÕn. NHNoVN ®[ hoµn thµnh hÖ thèng ng©n hµng lâi xong mét lo¹t hÖ thèng øng dông ch−a ®−îc triÓn khai, ®iÓn h×nh: HÖ thèng th«ng tin qu¶n lý; HÖ thèng qu¶n trÞ rñi ro; HÖ thèng giao diÖn víi bªn ngoµi; HÖ thèng an ninh th«ng tin; ….

(146) 139. Sáu, mô hình tổ chức hiện tại với việc đồng nhất hệ thống các chi nhánh đô thị và hÖ thèng m¹ng l−íi n«ng th«n ®ang k×m h[m sù ph¸t triÓn; ch−a t¹o søc bËt nh»m tèi ®a ho¸ tiÒm n¨ng vµ lîi thÕ cña tõng lo¹i h×nh chi nh¸nh. Nãi c¸ch kh¸c, lîi thÕ c¹nh tranh của NHNoVN ch−a đ−ợc khai thác triệt để. Bảy, thiếu đội ngũ cán bộ đ−ợc đào tạo bài bản thích ứng với môi tr−ờng cạnh tranh vµ phï hîp víi bèi c¶nh héi nhËp. §iÒu nµy thÓ hiÖn râ nhÊt t¹i c¸c chi nh¸nh khu vực đô thị. Một ngân hàng hiện đại hoạt động trong môi tr−ờng cạnh tranh cao đòi hỏi phải đội ngũ cán bộ vừa tinh thông nghiệp vụ, có ngoại ngữ, thông thạo vi tính lại vừa đ−ợc trang bị phong cách phục vụ, các kiến thức, kỹ năng để am hiểu và triển khai các dịch vụ ngân hàng tiên tiến. Đ[ đến lúc NHNoVN cần có một chiến l−ợc đào tạo, phát triển nguồn nhân lực phù hợp với từng giai đoạn; từng khu vực; từng phân khúc thị tr−ờng; từng loại hình sản phẩm, dịch vụ; và từng đối t−ợng kh¸ch hµng. 4.3. Tầm nhìn chiến l−ợc đến năm 2020. 4.3.1. Tôn chỉ hoạt ñộng : Giữ vững là một ngân hàng th−ơng mại lớn nhất Việt Nam hoạt động đa năng đóng vai trò chủ đạo, chủ lực trên thị tr−ờng tài chính nông thôn; hoàn thành cổ phần hoá các công ty trực thuộc, chuyển đổi thành tập đoàn tài chính đa ngành, đa lÜnh vùc, ®a së h÷u hµng ®Çu t¹i ViÖt Nam 4.3.2. Mục tiªu tổng qu¸t ñến năm 2020 Trở thành lực lượng chủ ñạo và chủ lực trong vai trß cung cấp tÝn dụng cho c«ng nghiệp ho¸, hiện ñại ho¸ n«ng nghiệp, n«ng th«n; s½n sµng c¹nh tranh vµ c¹nh tranh thành công tại các khu vực đô thị; mở rộng và đa dạng hoá hoạt ủộng một cách an toàn, bền vững c¶ vÒ thÓ chÕ vµ tài chÝnh; øng dông c«ng nghệ th«ng tin hiện ñại trong qu¶n trÞ ®iÒu hµnh còng nh− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c t¹o ®iÒu kiÖn cung cấp các sản phẩm, dịch vụ và tiện ích tiên tiến, tiện lợi ủến mọi đối t−ợng khách.

(147) 140. hµng; x©y dùng nÒn tµi chÝnh m¹nh trªn c¬ së n©ng cao khả năng sinh lời; ph¸t triển nguồn nhân lực đủ sức thích ứng với môi tr−ờng cạnh tranh ngày càng gay gắt. 4.3.3. Các nguyên tắc hoạt ñộng: • Áp dụng các chuẩn mực, thông lệ quốc tế trong mọi mặt hoạt động: Kế toán; TÝn dông; Qu¶n lý rñi ro; Qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh; … • Nâng cao năng lực cạnh tranh tại khu vực đô thị để thu hút vốn chuyển về đầu t− tại nông thôn đồng thời sẵn sàng cạnh tranh và cạnh tranh thành công tại thị tr−ờng này để tăng thu dịch vụ; khai thác tiềm năng bán chéo sản phẩm; • Ph¸t triển và ®−a ra thị trường c¸c sản phẩm, dịch vụ, tiÖn Ých ñ¸p ứng cao yªu cÇu cña kh¸ch hµng, c¹nh tranh vÒ møc phÝ vµ chÊt l−îng phôc vô; • ðẩy nhanh tiến độ ứng dụng công nghệ thông tin tạo tiền đề vững chắc trong phát triển và giới thiệu các dịch vụ ngân hàng hiện đại, nhất là các dịch vụ ng©n hµng b¸n lÎ; • Nâng cao năng lực tài chính, cải thiện các chỉ số hoạt động, tăng khả năng sinh lêi; • Phát triển nguồn nhân lực đáp ứng nhu cầu cạnh tranh và hội nhập; xây dựng c¸c c¬ chÕ khuyÕn khÝch, thu hót c¸n bé chÊt l−îng cao vÒ lµm viÖc t¹i NHNoVN, nhÊt lµ khu vùc thµnh thÞ. 4.3.4. Môc tiªu cô thÓ 1. Giữ vững vai trò chủ đạo và chủ lực trên thị tr−ờng tài chính, tín dụng nông nghiÖp, n«ng th«n; tËp trung ®Çu t− ph¸t triÓn c¸c ph©n khóc thÞ tr−êng ®em lại hiệu quả cao tại khu vực đô thị, khu công nghiệp, các trung tâm kinh tế; 2. Phát triển đầy đủ các sản phẩm, dịch vụ mới trên nền tảng công nghệ thông tin phù hợp nhằm đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu đa dạng của khách hàng và yªu cÇu c¹nh tranh, héi nhËp; 3. §−a NHNoVN trë thành “Lùa chän sè mét” t¹i khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n víi kh¸ch hàng lµ hé s¶n xuÊt, doanh nghiÖp võa và nhá, trang tr¹i, hîp.

(148) 141. tác x[; “Ngân hàng đủ sức cạnh tranh” tại khu vực đô thị, khu công nghiệp với đối t−ợng khách hàng là các doanh nghiệp lớn, dân c− có thu nhập cao. 4. Lành mạnh hoá tài chính, cải thiện các chỉ số hoạt động, nâng cao hiệu quả kinh doanh, đáp ứng các tiêu chuẩn và thông lệ quốc tế về an toàn hoạt động; 5. Bổ sung vốn điều lệ đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu 8%; 6. Xây dựng hệ thống quản trị rủi ro tập trung, độc lập, và toàn diện; 7. Đẩy nhanh tiến độ triển khai các dự án công nghệ thông tin tạo nền tảng tin häc v÷ng ch¾c cho qu¶n trÞ hÖ thèng trùc tuyÕn; 8. Nâng cao năng suất lao động; Đầu t− vào con ng−ời và phát triển năng lực nh©n viªn; Để đạt đ−ợc các mục tiêu nói trên, NHNoVN cần xây dựng và triển khai một lo¹t c¸c chiÕn l−îc ph¸t triÓn dµi h¹n gåm: ChiÕn l−îc vÒ t¸i cÊu tróc m« h×nh tæ chức; Chiến l−ợc nâng cấp và hiện đại hoá công nghệ thông tin; Chiến l−ợc quản trị rñi ro; ChiÕn l−îc t¨ng c−êng vµ n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh; ChiÕn l−îc ph¸t triÓn các sản phẩm, dịch vụ; Chiến l−ợc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực; … Trong khuôn khổ phạm vi nghiên cứu, Luận án tập trung đề xuất hai chiến l−ợc có tính đột phá và tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của NHNoVN trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, đó là: (i) Chiến l−ợc tái cấu trúc m« h×nh tæ chøc; vµ (ii) ChiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n phÈm, dÞch vô. 4.4. ChiÕn l−îc t¸i cÊu tróc m« h×nh tæ chøc ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n viÖt nam.. 4.4.1. Môc tiªu T¸i cÊu tróc NHNoVN theo m« h×nh tËp ®oµn tµi chÝnh ®a ngµnh, ®a lÜnh vùc, đa sở hữu hàng đầu tại Việt Nam, cụ thể: tách hoạt động ngân hàng thành hai hệ thống gồm NHNo đô thị và NHNo nông thôn; hoàn thành cổ phần hoá 8 công ty độc lập trực thuộc, trong đó NHNoVN chiếm cổ phần chi phối; và thành lập các công ty cæ phÇn liªn quan kh¸c xoay quanh ba trô cét Tµi chÝnh - Ng©n hµng - B¶o hiÓm..

(149) 142. 4.4.2. M« h×nh TËp ®oµn tµi chÝnh NHNoVN ®−îc x©y dùng theo m« h×nh C«ng ty mÑ - C«ng ty con, trong đó: C«ng ty mÑ: TËp ®oµn tµi chÝnh NHNoVN lµ c«ng ty n¾m vèn, kh«ng trùc tiÕp kinh doanh; thùc hiÖn ®Çu t− vèn vµo c¸c c«ng ty con vµ c«ng ty liªn kÕt; ®iÒu phèi các công ty con đảm bảo đạt đ−ợc mục tiêu chung của toàn tập đoàn. C«ng ty con: h×nh thµnh hai lo¹i h×nh c«ng ty gåm: (i) C«ng ty con 100% vèn do c«ng ty mÑ n¾m gi÷ hay nãi c¸ch kh¸c theo m« hình công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên gồm: NHNo đô thị, NHNo nông th«n vµ mét sè c«ng ty kh¸c cã thÓ sÏ ®−îc thµnh lËp; vµ (ii) Các công ty con trong đó Công ty mẹ nắm cổ phần chi phối gồm: 8 công ty độc lËp trùc thuéc, tÊt c¶ sÏ ®−îc cæ phÇn ho¸ theo lé tr×nh ®[ ®−îc ChÝnh phñ phª duyÖt; C«ng ty b¶o hiÓm NHNoVN (ABIC); vµ mét sè c«ng ty cã thÓ sÏ thµnh lËp, ch¼ng h¹n: C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä, C«ng ty qu¶n lý tµi s¶n, C«ng ty qu¶n lý quü, … 4.4.3. Kế hoạch hành động 4.4.3.1. Tách hoạt động ngân hàng thành 2 hệ thống gồm Ngân hàng nông nghiệp đô thị và Ngân hàng nông nghiệp nông thôn 4.4.3.1.1. Phân chia địa bàn hoạt động: Có hai cách phân chia địa bàn hoạt động: (i) Phân theo địa giới hành chính, cụ thể: NHNo đô thị hoạt động tại các tỉnh, thành phố có điều kiện và tiềm năng phát triÓn kinh tÕ gåm: Hµ Néi, Tp. Hå ChÝ Minh, §µ N½ng, CÇn Th¬, B×nh D−¬ng, §ång Nai, Kh¸nh Hoµ, H¶i Phßng, ..., nãi c¸ch kh¸c t¹i c¸c khu vùc §« thÞ lo¹i I vµ II; hoÆc (ii) Phân theo môi tr−ờng hoạt động, cụ thể: NHNo đô thị bao gồm tất cả các chi nhánh và phòng giao dịch ở những địa bàn kinh tế phát triển, gồm các thành phố, thị x[, khu công nghiệp, khu đô thị tập trung, … NHNo nông thôn hoạt động tại các địa bµn cßn l¹i..

(150) 143. 4.4.3.1.2. Mục tiêu hoạt động NHNo đô thị: Phát triển đầy đủ các sản phẩm, dịch vụ và tiện ích ngân hàng hiện đại lấy thu từ hoạt động dịch vụ là chính đồng thời huy động tối đa các nguồn vốn nhàn rỗi để ®iÒu tiÕt cho vay NHNo n«ng th«n ®Çu t− cho khu vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. NHNo n«ng th«n: Duy trì và phát triển hoạt động đảm bảo tự bền vững về tài chính; giữ vững vị trí chủ đạo, chủ lực trên thị tr−ờng tài chính nông thôn; lấy nguồn thu từ tín dụng truyÒn thèng lµm chÝnh. 4.4.3.1.3. Kh¸ch hµng môc tiªu NHNo đô thị: C¸c tæng c«ng ty, c¸c doanh nghiÖp lín, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c khách hàng cá nhân tại khu vực đô thị. NHNo n«ng th«n: Các hộ sản xuất, các doanh nghiệp vừa và nhỏ, các hợp tác x[ hoạt động trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n. 4.4.3.1.4. Yªu cÇu vÒ c«ng nghÖ th«ng tin NHNo đô thị: TËp trung ®Çu t−, n©ng cÊp c¬ së vËt chÊt, h¹ tÇng c«ng nghÖ theo h−íng mét ngân hàng th−ơng mại hiện đại ngang bằng với các ngân hàng tiên tiến trong khu vực. NHNo n«ng th«n: Xây dựng hạ tầng công nghệ cơ bản đáp ứng yêu cầu về quản trị trực tuyến và theo dâi tËp trung kh¸ch hµng..

(151) 144. 4.4.3.1.5. Yªu cÇu vÒ s¶n phÈm, dÞch vô NHNo đô thị: Phát triển, giới thiệu các sản phẩm, dịch vụ và tiện ích tiên tiến, hiện đại là −u tiªn sè 1. Tû lÖ thu tõ dÞch vô chiÕm Ýt nhÊt 40% tæng nguån thu. TiÕn tíi cung cÊp đầy đủ các tiện ích của một ngân hàng tiên tiến nh− E-Banking; Internet Banking; … NHNo n«ng th«n: Huy động và cho vay là hai nhóm sản phẩm chính song tiếp tục nghiên cứu, hoµn thiÖn vµ ®a d¹ng ho¸ hai nhãm s¶n phÈm nµy cho phï hîp víi nhu cÇu t¹i khu vực nông thôn nh−: huy động món nhỏ; tiết kiệm theo thời vụ; tiết kiệm qua nhóm; cho vay tài chính vi mô; cho vay đời sống;… 4.4.3.1.6. Yªu cÇu vÒ con ng−êi NHNo đô thị: Lựa chọn, đào tạo những cán bộ về cơ bản đáp ứng yêu cầu đồng thời tuyển chọn từ bên ngoài những cán bộ đ−ợc đào tạo bài bản, có kỹ năng, có ngoại ngữ, th«ng th¹o vi tÝnh, cã phong c¸ch phôc vô tèt. NHNo n«ng th«n: Duy trì, đào tạo và đào tạo lại đội ngũ cán bộ hiện có 4.4.3.1.7. Yêu cầu về cơ chế hoạt động NHNo đô thị Xây dựng cơ chế hoạt động theo h−ớng linh hoạt và thích ứng với môi tr−ờng c¹nh tranh cao: thu nhËp tr¶ theo lîi nhuËn lµm ra; cã chÝnh s¸ch thu hót c¸n bé cã trình độ, kỹ năng cao; trả l−ơng theo tính chất công việc; .. NHNo n«ng th«n: Hoạt động tại khu vực nông thôn nên mức độ cạnh tranh không cao do vậy NHNo nông thôn áp dụng một cơ chế khoán theo năng suất lao động..

(152) 145. 4.4.3.2. Hoàn thành cổ phần hoá các công ty độc lập trực thuộc Theo lé tr×nh ®[ ®−îc ChÝnh phñ phª duyÖt, trong n¨m 2008, NHNoVN ph¶i hoàn thành cổ phần hoá toàn bộ 8 công ty độc lập, trực thuộc. Tuy nhiên, đến thời ®iÓm hiÖn nay, míi cã 4 c«ng ty ®−îc cæ phÇn ho¸ gåm: C«ng ty Chøng kho¸n; Công ty cho thuê tài chính I; Công ty cho thuê tài chính II; Công ty vàng bạc, đá quý NHNo&PTNTVN, trong đó NHNo&PTNT VN đều nắm cổ phần chi phối. Đến cuối năm 2009, NHNoVN đặt mục tiêu hoàn tất quá trình cổ phần hoá các c«ng ty cßn l¹i 4.4.3.3. Thµnh lËp thªm mét sè c«ng ty thµnh viªn. Trong m« h×nh TËp ®oµn tµi chÝnh lÊy 3 trô cét Tµi chÝnh - Ng©n hµng - B¶o hiểm làm trung tâm, NHNoVN tiếp tục thành lập một số công ty có liên quan để bổ trî vµ t¨ng c−êng b¸n chÐo s¶n phÈm gåm: C«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä; C«ng ty qu¶n lý tµi s¶n; C«ng ty qu¶n lý quü; .... HÖ thèng m¹ng l−íi c¸c chi nh¸nh NHNoVN kết hợp làm đại lý bán bảo hiểm tài sản, bảo hiểm nhân thọ hoặc quản lý nî. ViÖc h×nh thµnh hÖ thèng c¸c c«ng ty nµy cho phÐp NHNoVN tèi ®a ho¸ c¸c nguån lùc vÒ c¬ së vËt chÊt, con ng−êi, c¬ së kh¸ch hµng vµ kinh nghiÖm. C¸c c«ng ty nµy sÏ ®−îc thµnh lËp d−íi d¹ng c«ng ty cæ phÇn hoÆc c«ng ty liªn doanh. Do NHNoVN hiện ch−a có kinh nghiệm trong từng lĩnh vực, các đối tác cần chọn sẽ là những tập đoàn, công ty lớn trong khu vực và trên thế giới hoạt động chuyên ngành trong các lĩnh vực liên quan, qua đó có thể tranh thủ kinh nghiệm qu¶n trÞ, ®iÒu hµnh; kü n¨ng nghiÖp vô vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ. 4.4.4. Thêi gian hoµn thµnh - Lập đề án tách hoạt động ngân hàng nông nghiệp thành NHNo đô thị và NHNo n«ng th«n: hoµn thµnh tr−íc 31/12/2009; - Lập và trình duyệt đề án thành lập Tập đoàn tài chính NHNo: hoàn thành tr−íc 30/06/2010; - Cæ phÇn ho¸ C«ng ty vµng b¹c Tp. Hå ChÝ Minh; C«ng ty Du lÞch th−¬ng m¹i; C«ng ty kinh doanh l−¬ng thùc: hoµn thµnh tr−íc 30/06/2010. - TriÓn khai §Ò ¸n thµnh lËp TËp ®oµn tµi chÝnh NHNo: tõ 30/06/2010.

(153) 146. 4.5. ChiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n phÈm, dÞch vô. 4.5.1. Môc tiªu 4.5.1.1. Môc tiªu chung Duy trì, phát triển và hoàn thiện các sản phẩm, dịch vụ truyền thống đồng thời nghiªn cøu, ph¸t triÓn vµ nhanh chãng cung cÊp ra thÞ tr−êng c¸c s¶n phÈm và dÞch vụ mới, có tiện ích cao, phù hợp với nhu cầu, thị hiếu của các đối t−ợng khách hàng môc tiªu. Víi c¸c s¶n phÈm, dÞch vô phi tryÒn thèng: tËn dung c¬ héi, ph¸t huy thÕ m¹nh và −u thế cạnh tranh rút ngắn khoảng cách đối với những sản phẩm giới thiệu sau đối thủ cạnh tranh (thẻ, sản phẩm thanh toán, …) đồng thời có những bứt phá cần thiết và v−ợt đối thủ cạnh tranh ở các sản phẩm, dịch vụ mới (mobile banking, Internet Banking, …) 4.5.1.2. Môc tiªu cô thÓ Phân tích khả năng sinh lời của các sản phẩm, dịch vụ trên cơ sở đó phát triÓn c¸c s¶n phÈm dÞch vô cã kh¶ n¨ng sinh lêi cao, gi¶m dÇn c¸c ho¹t động có khả năng sinh lời thấp, hạn chế cung cấp các sản phẩm, dịch vụ kh«ng mang l¹i lîi nhuËn; Khai th¸c c¸c c¬ héi làm uû th¸c cho vay và uû th¸c thanh to¸n c¸c dù ¸n do Nhà n−ớc và các Tổ chức quốc tế tài trợ trong lĩnh vực xoá đói, giảm nghÌo, ®Çu t− cho n«ng nghiÖp, n«ng th«n vµ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng; Phát triển dịch vụ và sản phẩm ngân hàng bán lẻ tại các khu vực đô thị, các trung tâm kinh tế trên nền tảng ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại; TËp trung ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm cho vay tiªu dïng, cho vay tr¶ gãp, cÇm cè là nh÷ng s¶n phÈm cã tû lÖ chªnh lÖch l[i suÊt ®Çu vào - ®Çu ra cao h¬n c¸c s¶n phÈm tÝn dông truyÒn thèng. Ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hàng b¸n bu«n cho c¸c kh¸ch hàng lớn, nhất là các tổng công ty, các tập đoàn có mạng l−ới hoạt động rộng và đông nhân viên, các doanh nghiệp trong khu công nghiệp, khu chế xuất, ....

(154) 147. Ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm qu¶n lý nguån vèn và kinh doanh ngo¹i tÖ, ®Èy m¹nh m¶ng kinh doanh kiÒu hèi. §Èy m¹nh cho thuª tài chÝnh, tËp trung cho doanh nghiÖp võa và nhá. 4.5.2. Phân khúc thị tr−ờng và định h−ớng phát triển NHNoVN phân chia thị tr−ờng hoạt động thành 4 phân khúc chính: (i) Vùng n«ng th«n khã kh¨n gåm vïng s©u, vïng xa, vïng nói cao; (ii) Vïng n«ng th«n cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸; (iii) C¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt, khu kinh tế mở; và (iv) Các khu đô thị loại I và loại II. Mục tiêu phát triển từng phân khóc thÞ tr−êng nh− sau: 4.5.2.1. Vïng n«ng th«n khã kh¨n §©y lµ c¸c khu vùc khã kh¨n nhÊt vµ thiÕu ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn thµnh kinh tÕ hµng ho¸ do c¬ së h¹ tÇng yÕu kÐm, kinh tÕ mang tÝnh tù cÊp, tù tóc vµ thuÇn n«ng. Tû lÖ hé nghÌo t¹i c¸c khu vùc nµy rÊt cao, cã nh÷ng n¬i gÇn 100% lµ hé nghÌo. T¹i c¸c khu vùc nµy, NHNoVN mét lµ bµn giao toµn bé hÖ thèng m¹ng l−íi sang cho Ng©n hµng ChÝnh s¸ch x[ héi hoÆc lµm dÞch vô uû th¸c cho Ng©n hµng ChÝnh s¸ch x[ héi, Ng©n hµng ph¸t triÓn triÓn khai ch−¬ng tr×nh cho vay −u ®[i hé nghÌo hoÆc c¸c ch−¬ng tr×nh, dù ¸n ph¸t triÓn cña ChÝnh phñ còng nh− c¸c tæ chøc tµi trî quèc tÕ. 4.5.2.2. Vïng n«ng th«n cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn s¶n xuÊt hµng ho¸ §©y là thÞ tr−êng truyÒn thèng vµ còng lµ thÕ m¹nh cña NHNoVN. Khu vùc này là trọng tâm của chiến l−ợc hiện đại hoá nông nghiệp, nông thôn, cụ thể: chuyển dịch cơ cấu, cây trồng, vật nuôi theo h−ớng sản xuất lớn; khai thác triệt để tiềm năng, thế mạnh của nông nghiệp Việt Nam đó là chi phí lao động thấp, các điều kiện tù nhiªn thuËn lîi cho ph¸t triÓn c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶, nu«i trång thuû h¶i sản, phát triển các đàn gia súc; phát triển kinh tế trang trại; ứng dụng công nghệ tiên tiến để nâng cao năng suất lao động. Do vËy, nhu cÇu vèn cho khu vùc nµy rÊt lín vµ thu nhËp cña d©n c− ngµy cµng t¨ng kÐo theo nhu cÇu vÒ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng còng gia t¨ng. §èi t−îng.

(155) 148. kh¸ch hµng môc tiªu cña NHNoVN t¹i khu vùc nµy lµ c¸c hé s¶n xuÊt, c¸c chñ trang tr¹i, c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c c¸ nh©n cã thu nhËp tõ ng−êi th©n ®i xuÊt khÈu lao động hoặc di c− ra đô thị làm việc. Tại khu vực này, NHNoVN giữ vai trò chủ đạo, chủ lực trong cung cấp tín dông, c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ng©n hµng truyÒn thèng víi thÞ phÇn Ýt nhÊt 70%. Nãi cách khác, định h−ớng phát triển của NHNoVN tại phân khúc thị tr−ờng này là “Tín dông vµ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô truyÒn thèng”. 4.5.2.3. Khu vực đô thị loại I, loại II Đây là thị tr−ờng có sự cạnh tranh khốc liệt do có nhiều đối thủ cạnh tranh tham gia, đặc biệt là các ngân hàng liên doanh, chi nhánh ngân hàng n−ớc ngoài, c¸c ng©n hµng cæ phÇn, .. vµ yªu cÇu rÊt cao cña kh¸ch hµng vÒ tÝnh ®a d¹ng còng nh− chÊt l−îng c¸c s¶n phÈm, dÞch vô. §èi t−îng kh¸ch hµng môc tiªu trong ph©n khóc nµy gåm: (i) c¸c doanh nghiÖp, tæng c«ng ty, tËp ®oµn lín; (ii) c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá; (iii) c¸c c¸ nhân có thu nhập từ trung bình trở lên. Mục tiêu của NHNoVN là huy động các nguồn vốn tiềm năng, nhàn rỗi để chuyển về đầu t− tại khu vực nông thôn đồng thời phát triển và giới thiệu các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng tiên tiến đủ sức cạnh tranh với các đối thủ nhằm tăng nguồn thu từ dịch vụ. Nói cách khác, định h−ớng phát triển tại phân đoạn này là “Huy động vốn và Các sản phẩm, dịch vụ, tiện ích ngân hµng tiªn tiÕn”. Trong lÜnh vùc ng©n hàng b¸n bu«n, NHNoVN c¹nh tranh b»ng viÖc cung cÊp các sản phẩm và dịch vụ có qui mô lớn, độ phức tạp cao nh− nghiệp vụ quản lý vốn và kinh doanh tiÒn tÖ, chøng kho¸n, b¶o l[nh ph¸t hành, tài trî xuÊt nhËp khÈu, c¸c dÞch vô thanh to¸n, cho thuª tài chÝnh, tài trî dù ¸n, … Trong lÜnh vùc ng©n hµng b¸n lÎ, NHNoVN c¹nh tranh b»ng viÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm, dÞch vô vµ tiÖn Ých cã tÝnh linh ho¹t cao nh− chuyÓn tiÒn, thanh to¸n qua tµi khoản, ATM, thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ, thanh toán hoá đơn, … T¹i khu vùc nµy NHNoVN lµ “ Lùa chän c¹nh tranh” vµ chiÕm thÞ phÇn tõ 20% - 25% vÒ nguån vèn, tÝn dông còng nh− c¸c s¶n phÈm dÞch vô..

(156) 149. 4.5.2.4. Khu vùc c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt vµ khu kinh tÕ më Trong chiến l−ợc phát triển kinh tế x[ hội dài hạn, Việt Nam đặt mục tiêu trở thành n−ớc công nghiệp phát triển vào năm 2020. Đi theo định h−ớng này, một loạt c¸c khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt ®−îc më ra kh«ng chØ ë khu vùc c¸c thµnh phè lín nh− Hµ Néi, Tp. Hå ChÝ Minh mµ cßn ë c¸c tØnh, thµnh phè kh¸c nh− H¶i Phßng, H¶i D−¬ng, B¾c Ninh, Hµ Nam, .. ë miÒn B¾c; B×nh D−¬ng, §ång Nai, CÇn Th¬, An Giang.. ë miÒn Nam; Phó Yªn, Dung QuÊt, .. ë miÒn Trung. §èi t−îng kh¸ch hµng môc tiªu cña ph©n khóc nµy lµ c¸c doanh nghiÖp c«ng nghiÖp cã sè l−ợng lao động đông, trình độ quản lý tốt, chủ yếu sản xuất các sản phẩm xuất khẩu hoÆc l¾p r¸p c¸c s¶n phÈm trong n−íc ch−a s¶n xuÊt ®−îc. HiÖn t¹i phôc vô t¹i ph©n khóc thÞ tr−êng nµy lµ c¸c ng©n hµng lín, c¸c chi nhánh ngân hàng n−ớc ngoài. Mức độ cạnh tranh tại phân khúc này không khốc liệt bằng khu vực đô thị loại I, loại II nh−ng mang tính chuyên môn hoá cao. Các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng chính là dịch vụ thanh toán, đặc biệt là thanh toán quốc tế; huy động vốn, cụ thể là vốn nhàn rỗi trên tài khoản thanh toán; chuyển tiền; cho vay ng¾n h¹n; tr¶ l−¬ng. §Ó phôc vô ph©n khóc nµy, NHNoVN h×nh thµnh c¸c chi nh¸nh cã tÝnh chuyªn môn hoá cao, đ−ợc trang bị đầy đủ các ph−ơng tiện và điều kiện làm việc hiện đại, có đội ngũ cán bộ chuyên sâu, thông thạo ngoại ngữ. 4.5.3. Kh¸ch hµng môc tiªu Môc tiªu ph¸t triÓn kh¸ch hµng: ph¸t triÓn, më réng vµ ®a d¹ng ho¸ c¬ së kh¸ch hµng dùa trªn nguyªn t¾c hiÖu qu¶, chia sÎ lîi Ých, vµ lîi nhuËn. §Þnh h−íng kh¸ch hàng: •. Mở rộng và phát triển quan hệ với mọi đối t−ợng khách hàng trên cơ sở hai bªn cïng cã lîi (Win - Win Solution);. •. Cam kết phục vụ nhóm đối t−ợng khách hàng truyền thống gồm hộ nông d©n, chñ trang tr¹i, doanh nghiÖp nhá vµ võa;.

(157) 150. •. Khai thác các nhóm đối t−ợng khách hàng tiềm năng gồm: nhóm dân c− cã thu nhËp trung b×nh kh¸ trë lªn; c¸c doanh nghiÖp nhµ n−íc sau khi ®−îc cæ phÇn ho¸;... •. TiÕp cËn, khai th¸c, thu hót nhãm kh¸ch hµng míi gåm c¸c hé n«ng d©n thoát nghèo; lao động xuất khẩu; sinh viên các tr−ờng đại học; các công ty tµi chÝnh; c¸c quü ®Çu t−; c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t− n−íc ngoµi; c¸c c«ng ty b¶o hiÓm; …. 4.5.3.1. Hé s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ chñ trang tr¹i §©y lµ nhãm kh¸ch hµng −u tiªn sè 1 cña NHNoVN. Nhu cÇu vÒ chÊt l−îng phôc vô cña nhãm kh¸ch hµng nµy kh«ng cao vµ chñ yÕu lµ c¸c s¶n phÈm, dÞch vô truyÒn thèng gåm: tiÕt kiÖm vµ tÝn dông víi sè tiÒn göi vµ mãn vay nhá, lÎ, cã tÝnh thêi vô. 4.5.3.2. Các cá nhân và hộ gia đình khu vực đô thị §©y lµ nh÷ng c¸ nh©n cã thu nhËp tõ trung b×nh trë lªn. Nhãm kh¸ch hàng này ngày càng đ−ợc mở rộng và phát triển do tốc ủộ đô thị hoá, tốc độ tăng thu nhập. Nhu cầu các sản phẩm, dịch vụ của nhóm đối t−ợng khách hàng này cũng rất đa dạng, từ huy động, cho vay đến các dịch vụ, tiện ích tiên tiến nh− Internet banking; Mobile banking; … Nhãm kh¸ch hµng nµy yªu cÇu c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cã chÊt l−îng cao, thuËn tiÖn, tiÖn Ých vµ h¹n chÕ tèi ®a c¸c quy tr×nh, thñ tôc. 4.5.3.3. Doanh nghiệp Nhà nước Theo lộ trình đ[ đ−ợc Chính phủ phê duyệt, đến năm 2009, toàn bộ các doanh nghiÖp nhµ n−íc ph¶i hoµn thµnh qu¸ tr×nh s¾p xÕp l¹i. Sau khi c¬ cÊu l¹i, c¸c doanh nghiÖp nhà n−íc trë thµnh c¸c doanh nghiÖp cã quy m« lín c¶ vÒ ph¹m vi hoạt động và vốn đồng thời đóng vai trò then chốt trong các lĩnh vực quan trọng của nÒn kinh tÕ. §èi víi c¸c doanh nghiÖp ®[ hoµn thµnh s¾p xÕp l¹i hiÖn ®ang ho¹t động theo mô hình Tổng công ty hoặc tập đoàn kinh tế, điển hình Tập đoàn cao su, TËp ®oµn dÖt may, TËp ®oµn than vµ kho¸ng s¶n, TËp ®oµn ®iÖn lùc, Tæng c«ng ty b−u chÝnh viÔn th«ng, Tæng c«ng ty l−¬ng thùc miÒn Nam, ….

(158) 151. Nhóm đối t−ợng khách hàng này yêu cầu các sản phẩm và dịch vụ ngân hàng có chất l−ợng cao, phức tạp và đòi hỏi các ngân hàng có tiềm lực về vốn và tài chính mạnh mới có thể đáp ứng đ−ợc. Về khía cạnh này, NHNoVN đang có −u thế hơn c¸c ng©n hµng kh¸c. §©y lµ nhãm kh¸ch hµng rÊt thÝch hîp víi nghiÖp vô ng©n hµng bán buôn và chu trình đầu t− khép kín từ sản xuất, phân phối đến xuất khẩu. Quan hÖ víi nhãm kh¸ch hµng nµy, NHNoVN cßn ®−îc h−ëng lîi trong viÖc cung cÊp c¸c sản phẩm, dịch vụ ngân hàng cho số l−ợng khách hàng rất đông đảo hiện đang là kh¸ch hµng cña c¸c tËp ®oµn, tæng c«ng ty. 4.5.3.4. C¸c doanh nghiÖp nhá vµ võa §©y là nhãm kh¸ch hµng môc tiªu vµ tiÒm n¨ng cña cña NHNoVN. Cïng víi tiÕn tr×nh më cöa, ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc së h÷u, nhãm kh¸ch hµng này sÏ ph¸t triÓn c¶ vÒ qui m«, sè l−îng và chÊt l−îng. Theo dù b¸o sè l−îng doanh nghiÖp ho¹t động theo luật doanh nghiệp sẽ tăng mạnh từ 350 nghìn doanh nghiệp hiện nay lên 500 ngh×n doanh nghiÖp vào n¨m 2010. §èi víi nhãm kh¸ch hàng này, NHNoVN tèi ®a ho¸ quan hÖ truyÒn thèng, cung cÊp c¸c s¶n phÈm tÝn dông, cho thuª tài chÝnh, cho vay có đảm bảo, bảo hiểm, kết nối thanh toán. 4.5.3.5. C¸c doanh nghiệp cã vốn ñầu tư nước ngoài §©y lµ c¸c doanh nghiÖp thu hót ®Çu t− n−íc ngoài cña ViÖt Nam ®ang cã xu h−íng ph¸t triÓn nhanh vµ cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn m¹nh. Tuy nhiªn, viÖc tiÕp cËn, cung cấp sản phẩm dịch vụ ngân hàng của NHNoVN cho các đối t−ợng này còn hạn chÕ bëi c¸c doanh nghiÖp cã xu h−íng sö dông dÞch vô cña ng©n hàng n−íc ngoài cã cùng xuất xứ. Trong khi đó, chỉ có một số ít chi nhánh ngân hàng n−ớc ngoài hiện cung cÊp dÞch vô ng©n hàng, chñ yÕu là phôc vô ng−êi n−íc ngoài và nh©n viªn cña các công ty đa quốc gia hoạt động tại Việt Nam. Các dịch vụ NHNoVN cung cấp cho nhóm đối t−ợng khách hàng này gồm thanh toán quốc tế, thanh toán l−ơng, dịch vô ng©n quü, mua b¸n ngo¹i tÖ, h¹n møc thÊu chi,… 4.5.4. C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn ChiÕn l−îc ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm, dÞch vô cña NHNoVN ®−îc chia thµnh 2 giai ®o¹n:.

(159) 152. 4.5.4.1. Giai ®o¹n 1: §a d¹ng ho¸ Môc tiªu cña NHNoVN trong giai ®o¹n nµy lµ trë thµnh ng©n hµng hµng ®Çu ViÖt nam trong viÖc giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm míi, c¸c dÞch vô vµ tiÖn Ých hoµn chØnh, chuyªn nghiÖp h¬n cho c¸c nhãm kh¸ch hµng kh¸c nhau. Nãi c¸ch kh¸c, NHNoVN chuyÓn dÇn tõ mét ng©n hµng thu nhËp tõ tÝn dông lµ chÝnh sang ng©n hµng cã nguồn thu tăng dần từ các hoạt động phi tín dụng. Ma trËn S¶n phÈm Trong giai đoạn này, bên cạnh các sản phẩm truyền thống là huy động và cho vay, NHNoVN tËp trung giíi thiÖu c¸c s¶n phÈm ®a chøc n¨ng nh− thÓ hiÖn trong ma trËn s¶n phÈm 4.1. Việc giới thiệu các sản phẩm dịch vụ đ−ợc triển khai phù hợp với tiến độ đầu t−, triển khai cơ sở hạ tầng công nghệ thông tin, đặc biệt là hệ thống thông tin quản lý. C¸c dù ¸n c«ng nghÖ th«ng tin cÇn ®−îc triÓn khai vµ hoµn thµnh gÊp rót trong giai ®o¹n nµy gåm: N©ng cÊp vµ hoµn thiÖn trung t©m d÷ liÖu chÝnh vµ Trung t©m d÷ liÖu dù phßng; N©ng cao kh¶ n¨ng qu¶n lý, gi¸m s¸t m¹ng; X©y dùng hÖ thèng qu¶n trÞ ng−êi dïng; N©ng cÊp m¹ng truyÒn th«ng; Dù ¸n kho d÷ liÖu dù phßng; Dù ¸n b¶o mËt hÖ thèng; … 4.5.4.2. Giai ®o¹n 2: Ph¸t triÓn Sau giai đoạn đa dạng hoá, NHNoVN đạt đ−ợc trình độ công nghệ tiên tiến, đ[ tÝch luü ®−îc kinh nghiÖm do vËy b−íc vµo “giai ®o¹n sung m[n”. ThÞ tr−êng tµi chÝnh, ng©n hµng giai ®o¹n nµy còng ®−îc dù b¸o lµ cã b−íc ph¸t triÓn m¹nh gièng nh− thÞ tr−êng t¹i c¸c n−íc ph¸t triÓn trong khu vùc hiÖn nay. NHNoVN giai ®o¹n này tập trung nghiên cứu, phát triển và giới thiệu các sản phẩm ở mức độ phát triển và hoàn thiện cao hơn đó là các sản phẩm tài chính phái sinh; các dịch vụ ngân hàng tÝch hîp. Ma trËn S¶n phÈm Dịch vụ ngân hàng giai đoạn này cần đáp ứng yêu cầu cao về tính thời điểm, chính.

(160) 153. x¸c vµ hiÖu qu¶, ch¼ng h¹n dÞch vô internet banking, mobile banking và telephone banking. C¸c dÞch vô, tiÖn Ých giai ®o¹n nµy ph¶i cho phÐp kh¸ch hµng tiÕp cËn vµ sö dụng tại bất kỳ thời điểm nào mà không gặp phải trở ngại về thời gian và địa điểm. (Ma trËn s¶n phÈm 4.2). C¸c s¶n phÈm b¸n lÎ C¸c s¶n phÈm c¬ b¶n. • • • • • • •. TÝn dông. • • • • • • •. §Çu t− vµ b¶o hiÓm. Tµi kho¶n tiÕt kiÖm ATM Call Center Mobile Banking Göi, rót nhiÒu n¬i Ng©n hµng qua ®iÖn tho¹i Ng©n hµng qua §TD§ ThÎ tÝn dông Cho vay mua nhµ tr¶ gãp Cho vay cÇm cè Cho vay l−u vô Cho vay tiªu dïng H¹n møc thÊu chi Cho thuª tµi chÝnh. • TiÒn göi cã kú h¹n • B¶o hiÓm nh©n thä • TiÒn göi tiÕt kiÖm liªn kÕt víi chøng kho¸n • C¸c quü • §Çu t− ngo¹i hèi • Uû th¸c ®Çu t− Ma trËn s¶n phÈm 4.1. C¸c s¶n phÈm b¸n bu«n • Tµi kho¶n sÐc vµ tiÕt kiÖm • Ng©n hµng ®iÖn tö • ThÎ tÝn dông. • §ång tµi trî, cho vay hîp vèn • Tµi trî th−¬ng m¹i • Cho vay c¸c doanh nghiÖp vi m« • B¶o l[nh thanh to¸n • B¶o l[nh cho vay • Bảo l[nh đấu thầu • Bảo l[nh thực hiện hợp đồng • B¶o l[nh ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu • TiÒn göi cã kú h¹n • B¶o hiÓm tµi s¶n • B¶o hiÓm tû gi¸.

(161) 154. C¸c s¶n phÈm b¸n lÎ C¸c s¶n phÈm c¬ b¶n. TÝn dông. • • • • • • • • • • • • • •. §Çu t− vµ b¶o hiÓm. Tµi kho¶n tiÕt kiÖm ATM Call Center Mobile Banking Göi, rót nhiÒu n¬i Ng©n hµng qua ®iÖn tho¹i Ng©n hµng qua §TD§ ThÎ tÝn dông Cho vay mua nhµ tr¶ gãp Cho vay cÇm cè Cho vay l−u vô Cho vay tiªu dïng H¹n møc thÊu chi Cho thuª tµi chÝnh. • TiÒn göi cã kú h¹n • B¶o hiÓm nh©n thä • TiÒn göi tiÕt kiÖm liªn kÕt víi chøng kho¸n • C¸c quü • §Çu t− ngo¹i hèi • Uû th¸c ®Çu t− • DÞch vô qu¶n lý tµi kho¶n • Quü h−u trÝ • T− vÊn ®Çu t−. C¸c s¶n phÈm b¸n bu«n • Tµi kho¶n sÐc vµ tiÕt kiÖm • Ng©n hµng ®iÖn tö • ThÎ tÝn dông • Ng©n hµng trùc tuyÕn. • §ång tµi trî, cho vay hîp vèn • Tµi trî th−¬ng m¹i • Cho vay c¸c doanh nghiÖp vi m« • B¶o l[nh thanh to¸n • B¶o l[nh cho vay • Bảo l[nh đấu thầu • B¶o l[nh thùc hiÖn hîp đồng • B¶o l[nh ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu • TiÒn göi cã kú h¹n • B¶o hiÓm tµi s¶n • B¶o hiÓm tû gi¸ • C«ng cô ph¸i sinh tû gi¸ • C«ng cô ph¸i sinh b¶o hiÓm l[i suÊt • T− vÊn ®Çu t−. Ma trËn s¶n phÈm 4.2 ChiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n phÈm trong giai ®o¹n nµy cÇn tËp trung vµo c¸c s¶n phÈm tµi chÝnh ph¸i sinh. Theo chiÒu däc, Ng©n hµng tÝch hîp víi c¸c quü, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm, chøng kho¸n. Theo chiÒu ngang tÝch hîp c¸c kªnh b¸n lÎ. C¨n cø vµo quy tr×nh tÝch hîp gi÷a c¸c ngµnh kh¸c nhau, Ng©n hµng cung cÊp c¸c s¶n phÈm ®a.

(162) 155. chøc n¨ng. §ång thêi, c¨n cø vµo chiÕn l−îc marketing trong giai ®o¹n nµy, Ng©n hµng khai th¸c kh¸ch hµng cã thu nhËp cao. Trong giai ®o¹n nµy, c¸n bé NHNoVN đ−ợc đào tạo đặc biệt để nâng cao kỹ năng chuyên nghiệp. 4.5.5. Kế hoạch hành động 4.5.5.1. TiÕn hµnh nghiªn cøu thÞ tr−êng, h×nh thµnh c¬ së d÷ liÖu kh¸ch hµng. Có hai nguồn cơ sở dữ liệu cần thiết lập. Thứ nhất, đó là các thông tin, dữ liệu vÒ kh¸ch hµng ®ang cã quan hÖ, giao dÞch víi NHNoVN. Th«ng th−êng tr−íc ®i thực hiện giao dịch, khách hàng thông báo và điền đầy đủ thông tin vào mẫu đơn giao dÞch. Víi hÖ thèng Corebank võa hoµn thµnh, NHNoVN tiÕn hµnh khai th¸c, qu¶n lý tËp trung nguån d÷ liÖu nµy gåm: lo¹i kh¸ch hµng (c¸ nh©n, doanh nghiÖp, tổ chức, ..); chi tiết về khách hàng (tên, địa chỉ giao dịch, ngày tháng năm sinh…); nhu cÇu sö dông s¶n phÈm, dÞch vô; .. Thø hai, c¸c th«ng tin, d÷ liÖu thu thËp qua ®iÒu tra, pháng vÊn. C¸c c«ng viÖc thùc hiÖn gåm: H×nh thµnh c¸c mÉu ®iÒu tra, mÉu c©u hái pháng vÊn; Tæ chøc thu thËp th«ng tin th«ng qua ph¸t mÉu ®iÒu tra, pháng vÊn trùc tiÕp, ... Víi c¸c mÉu ®iÒu tra, câu hỏi phỏng vấn này, NHNoVN sẽ biết, đánh giá đ−ợc thực trạng cung cấp sản phẩm, dịch vụ; yêu cầu về chất l−ợng; đánh giá mức độ hài lòng về các sản phẩm, dÞch vô ®ang cung cÊp; nhu cÇu vÒ c¸c s¶n phÈm, tiÖn Ých míi .. 4.5.5.2. X©y dùng bé tiªu chÝ s¶n phÈm Víi mçi s¶n phÈm, dÞch vô, NHNoVN tiÕn hµnh x©y dùng bé tiªu chÝ hoµn chỉnh gồm: tên gọi; các đặc tính của sản phẩm để phân biệt cũng nh− xác định rõ tính năng sử dụng; mô hình sản phẩm; mô hình đánh giá khả năng sinh lời, trong đó xác định cụ thể cơ cấu chi phí và nguồn thu để tính cho đ−ợc mức độ sinh lời mà sản phẩm mang lại; tiêu chí đánh giá sự tiện ích, mức độ thuận tiện và khả năng đáp ứng nhu cÇu cña kh¸ch hµng; .. 4.5.5.3. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng cung cÊp s¶n phÈm, dÞch vô Sau khi ®[ h×nh thµnh c¬ së d÷ liÖu vµ trªn c¬ së bé tiªu chÝ s¶n phÈm, tiÕn hành đánh giá thực trạng cung cấp sản phẩm, dịch vụ của NHNoVN gồm:.

(163) 156. - Phân loại các nhóm sản phẩm, dịch vụ theo địa bàn cung cấp (thành thị, nông thôn, khu công nghiệp, …); theo đối t−ợng khách hàng (doanh nghiệp nhà n−ớc, tổng c«ng ty, doanh nghiÖp nhá vµ võa, hé s¶n xuÊt, hîp t¸c x[, c¸ nh©n, c¸c tæ chøc tÝn dụng, …); theo kênh phân phối (phân phối tại quầy, phân phối qua đại lý, phân phối qua ATM/EDC/POS, phân phối qua điện thoại di động, …); theo cấp độ khách hàng (khách VIP, khách th−ờng, khách đặc biệt, …) - Phân loại sản phẩm, dịch vụ theo mức độ sinh lời gồm: nhóm các sản phẩm, dÞch vô cã kh¶ n¨ng sinh lêi cao; nhãm c¸c s¶n phÈm, dÞch vô ch−a sinh lêi; nhãm c¸c s¶n phÈm, dÞch vô kh«ng sinh lêi; .. 4.5.5.4. X©y dùng quy tr×nh nghiªn cøu, ph¸t triÓn vµ cung cÊp c¸c s¶n phÈm, dÞch vô Quy trình xác định các b−ớc trong quá trình nghiên cứu, phát triển một sản phẩm, dịch vụ mới; đơn vị chịu trách nhiệm chính, trách nhiệm phối hợp và mức độ tham gia của các đơn vị liên quan (thu thập thông tin; phân tích thị tr−ờng; đề xuất phát triển sản phẩm, dịch vụ; tiếp thị; các hoạt động đào tạo; …); … Quy trình có thể đề xuất nhóm chuyên viên chuyên trách chịu trách nhiệm nghiên cứu, phát triển đối với mỗi sản phẩm, dịch vụ mới. Nhóm chuyên trách bao gồm chuyên gia từ các đơn vị có liên quan với nòng cốt là các đơn vị chuyên môn và thµnh viªn tham gia tõ c¸c bé phËn nh− Tµi chÝnh, C«ng nghÖ th«ng tin, tiÕp thÞ. C¸c thành viên của nhóm chuyên trách làm việc theo chế độ kiêm nhiệm hoặc tr−ng tập lµm viÖc tËp trung, nÕu cÇn thiÕt. Víi viÖc cö c¸c thµnh viªn th−êng trùc tham gia vào quá trình phát triển sản phẩm, dịch vụ mới, các đơn vị liên quan chủ động có tiếng nói và đóng góp trong suốt quá trình nghiên cứu, phát triển sản phẩm và xử lý một cách toàn diện nhất các khía cạnh liên quan đến sản phẩm, dịch vụ mới. 4.5.5.5. H¹ch to¸n theo s¶n phÈm Theo bé tiªu chÝ x©y dùng cho mçi s¶n phÈm, dÞch vô, tiÕn hµnh h¹ch to¸n t¸ch b¹ch c¸c kho¶n chi vµ nguån thu theo tõng s¶n phÈm. X©y dùng nguyªn t¾c quản lý và chia sẻ phí, trong đó xác định rõ nghĩa vụ và quyền lợi của mỗi cấp, mỗi đơn vị, mỗi chi nhánh trong các giao dịch sản phẩm, dịch vụ liên chi nhánh..

(164) 157. 4.5.5.6. Më réng kªnh ph©n phèi Với hạ tầng công nghệ thông tin hiện đại, ngoài kênh phân phối truyền thống qua hÖ thèng chi nh¸nh, phßng giao dÞch, NHNoVN h×nh thµnh vµ më réng m¹ng l−ới kênh phân phối thông qua ATM, EDC, POS; phân phối qua điện thoại di động; ph©n phèi qua Internet. Căn cứ vào nhu cầu của từng nhóm khách hàng, mức độ hoàn thiện của các ứng dụng công nghệ để quyết định sử dụng kênh phân phối thích hợp. 4.5.5.7. Hoµn thiÖn vµ n©ng cÊp c¸c øng dông c«ng nghÖ - Trªn c¬ së hÖ thèng Corebank hiÖn cã, ph¸t triÓn c¸c hÖ thèng trùc tuyÕn, hiện đại hoá hệ thống kết nối khách hàng - ngân hàng; phát triển các ch−ơng trình øng dông khai th¸c vµ xö lý th«ng tin kh¸ch hµng, øng dông qu¶n lý s¶n phÈm, dÞch vô trªn hÖ thèng IPCAS. - Ưu tiên triển khai các dự án nâng cao khả năng an toàn và ổn định hệ thống - Nâng cao khả năng tự động hoá của hệ thống xử lý 4.5.5.8. Đào tạo và đạo tạo lại đội ngũ cán bộ - Đào tạo, tập huấn cho toàn bộ đội ngũ cán bộ tiếp thị về các sản phẩm, dịch vụ mới để họ trở thành các nhân viên bán hàng/ dịch vụ chuyên nghiệp, đủ kiến thức và kỹ năng xử lý các vấn đề về tiếp thị; có khả năng thoả m[n nhu cầu thông tin về sản phẩm của tuyệt đại đa số khách hàng có nhu cầu sử dụng sản phẩm. - Tổ chức tập huấn về các sản phẩm, dịch vụ mới đến tất cả các cán bộ nghiệp vô cã liªn quan nhÊt lµ nh÷ng c¸n bé th−êng xuyªn tiÕp xóc víi kh¸ch hµng nh− kÕ toán giao dịch, nhân viên tín dụng, nhân viên dịch vụ khách hàng để đội ngũ cán bộ đủ khả năng trở thành các “nhân viên tiếp thị” thực thụ. - Đổi mới phong cách phục vụ từ việc “bị động chờ khách hàng” sang “chủ động tìm kiếm, thu hút khách hàng” - Xây dựng và nâng cấp hệ thống đào tạo trực tuyến (E-Learning) nhằm đơn giản hoá công tác tập huấn và đào tạo..

(165) 158. 4.5.5.9. T¨ng c−êng c«ng t¸c tiÕp thÞ - Nghiên cứu những đặc thù kinh tế, x[ hội và văn hoá của từng vùng, miền cũng nh− đặc điểm về nhu cầu và thói quen tiêu dùng của từng đối t−ợng khách hàng để triển khai các hình thức tiếp thị, quảng bá sản phẩm phù hợp. - Khai thác đội ngũ cán bộ để tiếp thị sản phẩm, dịch vụ, tr−ớc hết tiếp thị đến bạn bè, ng−ời thân sau đó đến khách hàng. Đây là một trong những kênh truyền th«ng, tiÕp thÞ hiÖu qu¶ vµ chi phÝ thÊp nhÊt bëi lßng tin ®[ ®−îc x¸c lËp ngay tõ ®Çu. - Thực hiện các hoạt động tiếp thị trực tiếp (gửi th−, tờ rơi, giới thiệu, …); trao đổi trực tuyến; thông tin trên các kênh truyền thông; tổ chức các buổi thuyết trình giới thiệu khách hàng; tăng c−ờng các hoạt động tài trợ, từ thiện, khuyến mại gắn víi qu¶ng b¸ s¶n phÈm, dÞch vô mçi khi tung ra c¸c s¶n phÈm, dÞch vô míi. 4.5.5.10. X©y dùng hÖ thèng thu thËp, ph©n tÝch vµ xö lý th«ng tin, ph¶n håi cña kh¸ch hµng Sau khi s¶n phÈm ®−îc cung cÊp ra thÞ tr−êng, NHNoVN h×nh thµnh hÖ thèng thu thËp, ph©n tÝch c¸c gãp ý, ph¶n håi vµ ý kiÕn cña kh¸ch hµng. C¸c ý kiÕn nµy cã thể phản ánh về chất l−ợng phục vụ; đặc tính sản phẩm; sự tiện ích; phong cách phục vụ cũng nh− các đề xuất nhằm hoàn thiện sản phẩm, dịch vụ. §©y lµ nh÷ng th«ng tin bæ Ých sÏ ®−îc thu thËp th−êng xuyªn phôc vô cho viÖc hoµn chØnh, n©ng cÊp, chØnh söa hoÆc bæ sung c¸c tÝnh n¨ng s¶n phÈm phï hîp víi nhu cầu và thị hiếu của khách hàng; hoặc nhiều tr−ờng hợp để giải toả các khiếu nại, phµn nµn vÒ chÊt l−îng s¶n phÈm/ chÊt l−îng phôc vô. C¸c h×nh thøc thu thËp th«ng tin gåm: Göi th− xin gãp ý; Hßm th− gãp ý; Gãp ý qua trang Web; Pháng vÊn trùc tiÕp; Ph¶n ¸nh gi¸n tiÕp; … 4.6. Một số đề xuất, kiến nghị Thø nhÊt, ChÝnh phñ cÇn sím xem xÐt cÊp vèn bæ sung cho NHNoVN. Trong sè các NHTM nhà n−ớc, do đóng vai trò chủ đạo, chủ lực trong đầu t− cho nông nghiệp, n«ng th«n, n«ng d©n, nªn duy nhÊt NHNoVN ch−a cã chñ tr−¬ng cæ phÇn ho¸. Trong bối cảnh đó, bổ sung vốn của Nhà n−ớc là cách duy nhất để đảm bảo tỷ lệ an toàn vốn.

(166) 159. tèi thiÓu (8%) cho NHNoVN. T¹i thêi ®iÓm 31/03/2009, tæng tµi s¶n cã rñi ro cña NHNoVN đạt 358.794 tỷ VND và dự kiến đến 31/12/2009 đạt 414.495 tỷ đồng. Để có tû lÖ an toµn vèn 8,5%, theo tiªu chuÈn kÕ to¸n ViÖt Nam, vèn tù cã cña NHNoVN ph¶i đạt 35.232 tỷ VND, nh− vậy còn thiếu 14.690 tỷ VND. Để đảm bảo đủ vốn đầu t− cho nông nghiệp, nông thôn, giả định tốc độ tăng tr−ởng tín dụng của NHNoVN là 20%/n¨m, th× sè vèn cÇn bæ sung thªm cho NHNoVN qua c¸c n¨m tiÕp theo nh− sau: N¨m 2009: 14.690 tû VND; N¨m 2010: 7.046 tû VND; vµ N¨m 2011: 8.456 tû VND. Nếu tốc độ tăng tr−ởng tín dụng là 25%, số vốn cần bổ sung thêm còn cao hơn, cụ thể: n¨m 2009: 16.158 tû VND vµ 2010: 9.175 tû VND. Thứ hai, Chính phủ sớm ban hành nghị định về Tập đoàn tài chính, trong đó nêu rõ các yêu cầu, tiêu chí và điều kiện để trở thành Tập đoàn tài chính; các loại mô hình TËp ®oµn tµi chÝnh ë ViÖt Nam; C¬ cÊu bé m¸y tæ chøc cña mét tËp ®oµn tµi chÝnh; ... Nghị định này sẽ là khung pháp lý cho các tổng công ty và doanh nghiệp tuân thủ khi chuyển đổi hoặc phát triển theo mô hình Tập đoàn tài chính. Trong khi ch−a có Nghị định quy định chi tiết về Tập đoàn tài chính, đề nghị Chính phủ cho phép NHNoVN x©y dùng §Ò ¸n thÝ ®iÓm tr×nh ChÝnh phñ phª duyÖt. Thứ ba, để có thêm nguồn vốn trung, dài hạn đáp ứng nhu cầu vốn ngày càng tăng của khu vực nông nghiệp, nông thôn, đặc biệt trong bối cảnh cơ cấu kinh tế n«ng nghiÖp ®ang cã sù chuyÓn dÞch m¹nh mÏ sang ®Çu t− theo chiÒu s©u, ph¸t triÓn kinh tế trang trại, ... đề nghị Chính phủ giao các dự án do các tổ chức tài chính quốc tÕ nh− WB, ADB, AFD tµi trî cho lÜnh vùc n«ng nghiÖp, n«ng th«n cho NHNoVN qu¶n lý, phôc vô.. KÕt luËn ch−¬ng 4 Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, NHNoVN đang đứng tr−ớc nhiều cơ hội: đ−ợc tham gia vào một sân chơi bình đẳng với doanh nghiệp các n−ớc; tiếp cận các tiến bộ cña khoa häc c«ng nghÖ; nhu cÇu sö dông c¸c s¶n phÈm, dÞch vô vµ tiÖn Ých ng©n hàng ngày càng tăng; ... Tuy vậy, cũng phải đối mặt với không ít thách thức: tác động.

(167) 160. trực tiếp của những biến động về kinh tế, chính trị và x[ hội trên thế giới; sức ép cạnh tranh ngày càng gia tăng; sự ra đời và phát triển của các sản phẩm thay thế; ... Trong bối cảnh trên, để tận dụng tối đa cơ hội v−ợt qua thách thức, khai thác điểm mạnh, khắc phục điểm yếu, tác giả đ[ mạnh dạn đề xuất chiến l−ợc phát triển của NHNoVN với mục tiêu tổng quát đến năm 2020 đó là:“ Trở thành lực lượng chủ ñạo và chủ lực trong vai trß cung cấp tÝn dụng cho c«ng nghiệp ho¸, hiện ñại ho¸ n«ng nghiệp, n«ng th«n; s½n sµng c¹nh tranh vµ c¹nh tranh thµnh c«ng t¹i c¸c khu vực đô thị; mở rộng và đa dạng hoá hoạt ủộng một cách an toàn, bền vững cả về thể chÕ vµ tài chÝnh; øng dông c«ng nghệ th«ng tin hiện ñại trong qu¶n trÞ ®iÒu hµnh còng nh− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng v÷ng ch¾c t¹o ®iÒu kiÖn cung cấp c¸c s¶n phÈm, dịch vụ và tiện ích tiên tiến, tiện lợi ủến mọi đối t−ợng khách hàng; xây dựng nền tài chính mạnh trên cơ sở nâng cao khả năng sinh lời; phát triển nguồn nhân lực đủ sức thÝch ứng víi m«i tr−êng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t”. Để đạt đ−ợc các mục tiêu nói trên, NHNoVN cần xây dựng và triển khai một lo¹t c¸c chiÕn l−îc ph¸t triÓn dµi h¹n gåm: ChiÕn l−îc vÒ t¸i cÊu tróc m« h×nh tæ chức; Chiến l−ợc nâng cấp và hiện đại hoá công nghệ thông tin; Chiến l−ợc quản trị rñi ro; ChiÕn l−îc t¨ng c−êng vµ n©ng cao n¨ng lùc tµi chÝnh; ChiÕn l−îc ph¸t triÓn các sản phẩm, dịch vụ; Chiến l−ợc đào tạo và phát triển nguồn nhân lực; … Trong khuôn khổ phạm vi nghiên cứu, Ch−ơng IV của Luận án tập trung đề xuất hai chiến l−ợc có tính đột phá và tạo nền tảng vững chắc cho sự phát triển bền vững của NHNoVN trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế, đó là: (i) Chiến l−ợc tái cÊu tróc m« h×nh tæ chøc; vµ (ii) ChiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n phÈm, dÞch vô..

(168) 161. KÕt luËn §Ò tµi “ ChiÕn l−îc ph¸t triÓn cña Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn Nông thôn Việt Nam trong bối cảnh hội nhập” có những đóng góp chính sau: Thứ nhất: đ[ nghiên cứu những vấn đề cơ bản mang tính lý thuyết liên quan đến quản trị chiến l−ợc doanh nghiệp nh− khái niệm, vai trò quản trị chiến l−ợc, quy tr×nh thùc hiÖn qu¶n trÞ chiÕn l−îc. Thứ hai: đề xuất và tiếp cận tới ph−ơng pháp luận về quản trị chiến l−ợc Ngân hµng th−¬ng m¹i. §Ó thùc hiÖn tèt viÖc qu¶n trÞ chiÕn l−îc, c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch m«i tr−êng bªn trong vµ m«i tr−êng bªn ngoµi. C¸c ph©n tÝch nµy lµ c¬ së, lµ nÒn t¶ng ban ®Çu cña viÖc x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn. LuËn ¸n cũng đ[ đề xuất các b−ớc cụ thể trong việc xây dựng chiến l−ợc cho một ngân hàng th−ơng mại, từ việc xác định mục tiêu chiến l−ợc, xây dựng chiến l−ợc, đ−a ra chiến l−ợc thay thế đến xây dựng kế hoạch hành động và cuối cùng là kiểm tra, đánh giá, điều chỉnh chiến l−ợc. Những vấn đề lý luận về quản trị chiến l−ợc ngân hàng th−ơng m¹i lµ c¬ së lý thuyÕt c¨n b¶n, quan träng vµ kh«ng thÓ thiÕu khi x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn cho mét ng©n hµng th−¬ng m¹i Thứ ba: Luận án đi sâu đánh giá thực trạng chiến l−ợc phát triển của NHNoVN qua c¸c giai ®o¹n vµ c¸c gi¶i ph¸p chiÕn l−îc chÝnh ®−îc ¸p dông trong từng giai đoạn phát triển của NHNoVN. Luận án đ[ làm nổi bật những thành tựu đạt đ−ợc đồng thời chỉ ra những điểm yếu, hạn chế còn tồn tại của chiến l−ợc phát triển NHNoVN trong mçi giai ®o¹n, chñ yÕu trong viÖc cung cÊp c¸c s¶n phÈm dÞch vô ngân hàng và những bất cập về mô hình tổ chức bộ máy hệ thống. Từ đó rút ra kết luận cơ bản đó là: Cần phải xây dựng một chiến l−ợc phát triển cho Ngân hàng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam trong bèi c¶nh héi nhËp. Thứ t−: Luận án cũng đ[ phân tích và đánh giá những yếu tố tác động đến hoạt động của NHNoVN nh− xu thế phát triển của nền kinh tế thế giới, yếu tố văn ho¸ x[ héi, yÕu tè c«ng nghÖ th«ng tin vµ viÔn th«ng, m«i tr−êng kinh doanh ng©n hµng… Trªn c¬ së ph©n tÝch c¬ héi, th¸ch thøc, ®iÓm m¹nh, ®iÓm yÕu (SWOT), luËn.

(169) 162. án đ[ xây dựng hệ thống các mục tiêu hoạt động của NHNoVN; từ đó, đề xuất các chiến l−ợc phát triển dài hạn mà tập trung chủ yếu vào hai chiến l−ợc có tính đột phá và tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững của NHNoVN đó là Chiến l−ợc tái cấu tróc m« h×nh tæ chøc vµ ChiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n phÈm dÞch vô. Víi nh÷ng néi dung c¬ b¶n trªn, luËn ¸n ®[ hoµn thµnh môc tiªu nghiªn cøu đề ra. Việc nghiên cứu luận án với đề tài trên có ý nghĩa quan trọng vừa giúp các ngân hàng th−ơng mại tiếp cận đến một ph−ơng pháp luận trong quá trình hoạch định chiến l−ợc phát triển vừa đề xuất những chiến l−ợc cụ thể đối với riêng NHNoVN. Tác giả mong đ−ợc đóng góp phần nhỏ vào quá trình hoàn thiện, đổi mới hoạt động của NHNoVN trong bối cảnh hội nhập. Lĩnh vực nghiên cứu của đề tài t−ơng đối mới, đặc biệt khi ở Việt Nam ch−a cã c¬ së lý thuyÕt c¨n b¶n vµ quy tr×nh chuÈn cho qu¶n trÞ chiÕn l−îc ng©n hµng th−ơng mại, do vậy luận án sẽ không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tác giả rất mong nhận đ−ợc ý kiến đóng góp của các thầy cô, các nhà kinh tế, bạn đọc và đồng nghiệp để luận án đ−ợc hoàn thiện hơn. Xin tr©n träng c¶m ¬n!.

(170) vii. Nh÷ng c«ng tr×nh khoa häc cña t¸c gi¶ có liên quan đến luận án đ công bố. 1. Phạm Minh Tú (2004), “Thực hiện tốt các cam kết quốc tế - Một thành công lớn của NHNo&PTNT Việt Nam trong quá trình phát triển và hội nhập quốc tế”, Tạp chí Thị trường Tài chính tiền tệ, (8), Tr. 19 – 20, Hµ Néi. 2. Phạm Minh Tú (2006), “Phân tích ngành – Phương pháp luận cho quản trị chiến lược của các Ngân hàng thương mại ở Việt Nam”, Tạp chí Kinh tế và Phát triển, (9), Tr. 8 - 11, Hµ Néi. 3. Phạm Minh Tú (2009), “Bàn về vai trò và ñặc ñiểm của quản trị chiến lược ngân hàng thương mại”, Tạp chí Ngân hàng, (4), Tr. 30 - 31, Hµ Néi..

(171) vii. Danh MỤC TÀI LiÖu Tham kh¶o TiÕng ViÖt 1. Ban chỉ đạo cơ cấu lại tài chính NHTM (2005), “Định h−ớng cơ cấu lại tài chính các ngân hàng th−ơng mại nhà n−ớc giai đoạn 2001 – 2010”, Một số vấn đề cơ bản về tµi chÝnh tiÒn tÖ cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2000–2010, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Hµ Néi. 2. Ph¹m Thanh B×nh (2006), "N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ", Vai trß cña hệ thống ngân hàng trong 20 năm đổi mới ở Việt Nam, Nhà Xuất bản Văn hóa – Th«ng tin, Hµ Néi. 3. Ph¹m Thanh B×nh, TS. Ph¹m Huy Hïng (2006), “ N©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hÖ thèng ng©n hµng th−¬ng m¹i trong ®iÒu kiÖn héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ", Kû yÕu c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc ngµnh ng©n hµng, Nhµ XuÊt b¶n V¨n hãa – Th«ng tin, Hµ Néi. 4. Bé C«ng Th−¬ng, Häc ViÖn ChÝnh TrÞ – Hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh (2008), Hai năm Việt Nam gia nhập WTO - Đánh giá tác động hội nhập kinh tế quốc tế, Hµ Néi. 5. Vò Hoµi Chang (2005), “§¸nh gi¸ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c ng©n hµng Th−¬ng mại Việt Nam tr−ớc xu thế hội nhập kinh tế quốc tế”, Một số vấn đề cơ bản về tµi chÝnh tiÒn tÖ cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2000 – 2010, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª , Hµ Néi. 6. C«ng ty TNHH Chøng kho¸n Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ PTNT ViÖt Nam (2007), Quy tr×nh Cæ phÇn hãa Doanh nghiÖp Nhµ n−íc & Cæ phÇn hãa t¹i Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam, Hµ Néi. 7. Côc xuÊt b¶n – Bé v¨n hãa th«ng tin (2002), ViÖt Nam chiÕn l−îc Hç trî Quèc gia cña nhãm Ng©n hµng ThÕ giíi giai ®o¹n 2003 – 2000, Hµ Néi. 8. Lê Thị Huyền Diệu (2005), “Thực trạng cạnh tranh dịch vụ thẻ của các ngân hàng TM Việt Nam – Cơ hội và thách thức”, Tạp chí Thị trường Tài Chính – Tiền Tệ, (7)..

(172) vii. 9. Lê Đăng Doanh (2005), “ Đẩy mạnh cải cách và phát triển hệ thống tài chính để tăng tr−ởng và hội nhập kinh tế quốc tế”, Một số vấn đề cơ bản về tài chính tiền tệ cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2000 – 2010, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª , Hµ Néi. 10. Vũ thị Ngọc Dung (2007), “Phát triển dịch vụ Ngân hàng bán lẻ ở Việt Nam: Thực trạng và giải pháp”, Phát triển dịch vụ bán lẻ của các Ngân hàng Thương Mại Việt Nam, Nhà xuất bản Văn Hóa – Thông Tin, Hà Nội. 11. Nguyễn Văn Dũng (2005), “Từ Banking 2005 nhìn lại vấn ñề hiện ñại hóa công nghệ của các ngân hàng thương mại trên ñịa bàn thành phố Hồ Chí Minh”, Tạp chí ngân hàng, (8). 12. T« ¸nh D−¬ng (2005), “Kinh nghiÖm cña Trung Quèc vÒ c¶i c¸ch hÖ thèng tµi chính và cải cách tỷ giá hối đoái”, Một số vấn đề cơ bản về tài chính tiền tệ của ViÖt Nam giai ®o¹n 2000 – 2010, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Hµ Néi. 13. Nguyễn Thùy Dương (2006), “Nâng cao khả năng hội nhập kinh tế quốc tế của hệ thống ngân hàng Việt Nam”, Tạp chí khoa học & ñào tạo ngân hàng, (4). 14. Nguyễn Thùy Dương (2006), “Biện pháp tăng trưởng vốn tự có của các ngân hàng thương mại”, Tạp chí khoa học & ñào tạo ngân hàng, (10). 15. NguyÔn Thµnh §é, NguyÔn Häc HuyÒn, Gi¸o tr×nh ChiÕn l−îc kinh doanh vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp, Bé m«n Qu¶n trÞ kinh doanh, Tr−êng §¹i häc Kinh tÕ quốc dân, Nhà xuất bản Lao động – X[ hội, Hà Nội 16. Edward W. Reed, Ph. D vµ Edward K. Gill, Ph. D ( 1993), Ng©n hµng thu¬ng m¹i, Nhµ xuÊt b¶n Tp. Hå ChÝ Minh, Tp. Hå ChÝ Minh. 17. Fredr. David, Kh¸i luËn vÒ qu¶n trÞ chiÕn l−îc (Concepts of Strategic Management), Nhµ xuÊt b¶n thèng kª 18. Frederic S.Mishkin (1994), TiÒn tÖ ng©n hµng & ThÞ tr−êng tµi chÝnh, Nhµ xuÊt b¶n khoa häc vµ kü thuËt, Hµ Néi. 19. Vũ Thu Hà (2006), “ Sử dụng mô hình phân tích giới hạn ngẫu nhiên ñể phân tích hiệu quả chi phí của các ngân hàng thương mại Việt Nam”, Tạp chí ngân hàng , (5). 20. Hiệp hội ngân hàng Việt Nam (2003), Diễn ñàn Hội nhập kinh tế quốc tế - cơ và thách thức ñối với các Ngân hàng Việt Nam, Hà Nội.. hội.

(173) vii. 21. Lª Quý Hßa (2005), “ChiÕn l−îc héi nhËp quèc tÕ vµ khu vùc cña hÖ thèng ng©n hàng Việt Nam”, Một số vấn đề cơ bản về tài chính tiền tệ của Việt Nam giai ®o¹n 2000 – 2010, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Hµ Nội. 22. Nguyễn Thị H−ơng (2006), “Vai trò của dịch vụ ngân hàng đối với phát triển kinh tế”, Vai trò của hệ thống ngân hàng trong 20 năm đổi mới ở Việt Nam, Nhà XuÊt b¶n V¨n hãa – Th«ng tin, Hµ Néi. 23. Phạm Thị Thu Hương (2005), “Tiếp tục ñẩy nhanh tiến ñộ cơ cấu lại các Ngân hàng TM Nhà nước”, Tái cơ cấu các Ngân hàng Thương mại Nhà nước: Thực trạng và triển vọng, Nhà xuất bản Phương đông, Hà Nội. 24. Phùng Khắc Kế (2006), “Ngân hàng Việt Nam 20 năm đổi mới cùng đất n−ớc và nh÷ng viÖc cÇn lµm trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cïng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, héi nhập của Việt Nam”, Vai trò của hệ thống ngân hàng trong 20 năm đổi mới ở ViÖt Nam, Nhµ XuÊt b¶n V¨n hãa – Th«ng tin, Hµ Néi. 25. Nguyễn ðại Lai (2005), "Chiến lược hội nhập quốc tế và ñề xuất những nội dung cơ bản về ñịnh hướng phát triển các tổ chức tín dụng Việt Nam xu trong xu thế hội nhập", Tạp chí ngân hàng, (12). 26. Nguyễn ðại Lai (2007), “ Nhận dạng và ñề xuất giải pháp phát triển dịch vụ Ngân hàng bán lẻ tại các ngân hàng thương mại Việt Nam thời hậu kỳ WTO”, Phát triển dịch vụ bán lẻ của các Ngân hàng Thương Mại Việt Nam, Nhà xuất bản Văn Hóa – Thông Tin, Hà Nội. 27. Trịnh Ngọc Lan (2006), "Hoạt ñộng dịch vụ thu phí và kinh doanh khác của các ngân hàng thương mại – Thực trạng và giải pháp”, Tạp chí ngân hàng, (6). 28. Nguyễn ðức Lệnh (2007), “Công nghệ ngân hàng hiện ñại và quá trình phát triển các dịch vụ ngân hàng bán lẻ hiện nay”, Phát triển dịch vụ bán lẻ của các Ngân hàng Thương Mại Việt Nam, Nhà xuất bản Văn Hóa – Thông Tin, Hà Nội. 29. Lê Văn Luyện (2005), “Những thách thức và khuyến nghị ñối với hệ thống. ngân. hàng Việt Nam trước ngưỡng cửa hội nhập”, Tạp chí khoa học & ñào tạo ngân hàng, (12). 30. Trịnh Thị Hoa Mai (2006), “Đa dạng hóa loại hình kinh doanh để nâng cao năng lực c¹nh tranh cña ng©n hµng Th−¬ng M¹i ViÖt Nam”, Vai trß cña hÖ thèng ng©n.

(174) vii. hàng trong 20 năm đổi mới ở Việt Nam, Nhà Xuất bản Văn hóa – Thông tin, Hà Néi. 31. Michael E. Porter (2008), Lîi thÕ C¹nh Tranh, Nhµ xuÊt b¶n trÎ, TP. Hå ChÝ Minh. 32. Nguyễn Thị Mùi (2005), Ộđánh giá thực trạng hoạt ựộng của các Ngân hàng TM nhà nước qua kết quả ñiều tra khảo sát và một số khuyến nghị", Tái cơ cấu các Ngân hàng Thương mại Nhà nước: Thực trạng và triển vọng, Nhà xuất bản Phương đông, Hà Nội. 33. Lê Hoàng Nga (2007), Phát triển dịch vụ bán lẻ của các Ngân hàng Thương Mại Việt Nam, Nhà xuất bản Văn Hóa – Thông Tin, Hà Nội. 34. Ng©n hµng nhµ n−íc ViÖt Nam ( 2004), ChiÕn l−îc ph¸t triÓn ngµnh ng©n hµng Việt Nam đến năm 2010, Hà Nội. 35. Ngân hàng nhà nước Việt Nam (2002), Hoàn thiện môi trường pháp lý cho hoạt ñộng Ngân hàng ở Việt Nam trong ñiều kiện thực hiện hiệp ñịnh thương mại Việt – Mỹ và hội nhập quốc tế, Hà Nội. 36. Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam (2001), §Ò ¸n c¬ cÊu l¹i Ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam giai ®o¹n 2000 – 2010, Hµ Néi. 37. Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam (2001), Dù ¸n x©y dùng chiÕn l−îc ph¸t triÓn C«ng nghÖ th«ng tin vµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn s¶n phÈm míi cña ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam giai ®o¹n 2006 – 2015, Hµ Néi. 38. Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam (2004), Chuyển ñổi hoạt ñộng Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Việt Nam hướng tới một ñịnh chế tài chính bền vững ñáp ứng các chuẩn mực quốc tế, Hà Nội. 39. Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n ViÖt Nam ( 2007), §Ò ¸n triÓn khai cæ phÇn hãa vµ x©y dùng tËp ®oµn Tµi chÝnh Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Việt Nam, Hµ Néi. 40. Ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u Á (2002), Dự án tăng cường quản trị Doanh nghiệp tại Ng©n hµng N«ng nghiÖp vµ Ph¸t triÓn n«ng th«n Việt Nam, Hà Nội..

(175) vii. 41. NguyÔn H÷u NghÜa (2006), “ChiÕn l−îc ph¸t triÓn dÞch vô ng©n hµng giai ®o¹n 2006 – 2010: T− duy míi vÒ qu¶n lý vµ ph©t triÓn dÞch vô ng©n hµng“, Vai trò của hệ thống ngân hàng trong 20 năm đổi mới ở Việt Nam, Nhà Xuất bản V¨n hãa – Th«ng tin, Hµ Néi. 42. Lê Xuân Nghĩa (2005), “5 vấn đề có tính trụ cột trong chiến l−ợc phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm 2010”, Một số vấn đề cơ bản về tài chính tiền tệ cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2000 – 2010, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Hµ Néi. 43. Lê Xuân Nghĩa (2005), Tái cơ cấu các ngân hàng Thương mại Nhà nước: Thực trạng và triển vọng, Nhà xuất bản Phương đông, Hà Nội. 44. Lê Xuân Nghĩa (2006), “ Một số vấn đề về chiến l−ợc phát triển ngành ngân hàng Việt Nam đến năm 2010 và định h−ớng đến năm 2020", Vai trò của hệ thống ngân hàng trong 20 năm đổi mới ở Việt Nam, Nhà Xuất bản Văn hóa – Thông tin, Hµ Néi. 45. ðỗ Tất Ngọc (2000), ðề tài nghiên cứu khoa học cấp ngành “ Tiếp tục ñổi mới mô hình tổ chức và hoạt ñộng của ngân hàng thương mại Việt Nam phục vụ Công nghiệp hóa, Hiện ñại hóa ñất nước”, Hà Nội. 46. NguyÔn §×nh Nguéc (2005), “Nh÷ng th¸ch thøc cña ng©n hµng th−¬ng m¹i nhµ nứơc trong quá trình hội nhập quốc tế”, Một số vấn đề cơ bản về tài chính tiền tệ cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2000 – 2010, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Hµ Néi. 47. Nhµ xuÊt b¶n v¨n hãa – Th«ng tin ( 2006), X©y dùng m« h×nh TËp ®oµn Tµi chÝnh Ng©n hµng ë ViÖt Nam, Hµ Néi. 48. Nguyễn Thị Kim Nhung (2004), “Mở rộng kinh doanh các sản phẩm và dịch vụ mới của Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam”, Tạp chí ngân hàng, Hà Nội. 49. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (2005),“ Giải pháp cơ cấu lại tài chính ngân hàng thương mại Nhà nước trong tình hình mới”, Tái cơ cấu các Ngân hàng Thương mại Nhà nước: Thực trạng và triển vọng, Nhà xuất bản Phương đông, Hà Nội. 50. Phòng Thương Mại và Công nghiệp Việt Nam (2007), Việt Nam và WTO một số kinh nghiệm chinh phục thị trường quốc tế, Hà Nội. 51. đào Minh Phúc (2005), ỘCuộc chạy ựua các ngân hàng thương mại Việt Nam trong tiến trình hội nhập”, Tạp chí khoa học & ñào tạo ngân hàng, (12)..

(176) vii. 52. Quỹ tín thác ASEM tài trợ ủy thác thông qua Ngân hàng thế giới (2006), Dự thảo dự án hỗ trợ kỹ thuật “ Xây dựng kế hoạch tổng thể về hội nhập trợ giúp kỹ thuật thực hiện chiến lược hội nhập kinh tế quốc tế cho ngành ngân hàng”, Hà Nội. 53. Ngân hàng Nhà nước (2003), Quyết ñịnh 663/Qð – NHNN “ Kế hoạch hội nhập kinh tế quốc tế ngành ngân hàng”. 54. Lê Văn Sở (2006), “ Ngân hàng nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam tiếp tục phát triển thị trường truyền thống ñẩy nhanh quá trình ña dạng hóa các sản phẩm dịch vu ngân hàng”, Tạp chí Thị trường Tài Chính – Tiền Tệ, (1). 55. Bùi Thiện Sơn (2005), “Mốt số vấn đề về nâng cao năng lực hoạt động của hệ thống ngân hàng th−ơng mại Việt Nam trong điều kiện hội nhập”, Một số vấn đề cơ b¶n vÒ tµi chÝnh tiÒn tÖ cña ViÖt Nam giai ®o¹n 2000 – 2010, Nhµ xuÊt b¶n thèng kª, Hµ Néi. 56. Trần Văn Tần (2005), “ Tiếp tục thực hiện tái cơ cấu, nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh của các Ngân hàng thương mại nhà nước trong quá trình hội nhập”, Tái cơ cấu các Ngân hàng Thương mại Nhà nước: Thực trạng và triển vọng, Nhà xuất bản Phương đông, Hà Nội. 57. NguyÔn H÷u Th¾ng (2006), "§¸nh gi¸ c«ng t¸c qu¶n trÞ rñi ro t¹i c¸c ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam vµ chuÈn mùc Basel trong qu¶n lý rñi ro”, Gi¶i ph¸p ph¸t triÓn hÖ thèng gi¸m s¸t tµi chÝnh – ng©n hµng h÷u hiÖu, Nhµ XuÊt b¶n V¨n hãa – Th«ng tin , Hµ Néi. 58. Phan §×nh ThÕ (2006), “ Nh÷ng gi¶i ph¸p tµi chÝnh tÝn dông nh»m ®Èy m¹nh c«ng cuéc cæ phÇn hãa doanh nghiÖp nhµ n−íc ViÖt Nam trong giai ®o¹n hiÖn nay”, Kû yÕu c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc ngµnh ng©n hµng ( QuyÓn 5), Nhµ XuÊt b¶n V¨n hãa – Th«ng tin , Hµ Néi. 59. NguyÔn ThÕ Tháa (2006), “ Kh¸i qu¸t vÒ chiÕn l−îc héi nhËp kinh tÕ qu«c tÕ cña ngành ngân hàng Việt Nam đến 2010”, Vai trò của hệ thống ngân hàng trong 20 năm đổi mới ở Việt Nam, Nhà Xuất bản Văn hóa – Thông tin, Hà Nội. 60. NguyÔn V¨n Th−êng, NguyÔn KÕ TuÊn, Kinh tÕ ViÖt nam n¨m 2005 tr−íc ng−ìng cöa cña Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi, Nhµ xuÊt b¶n Tr−êng §¹i häc KTQD..

(177) vii. 61. Lê Khắc Trí (2006), “Đổi mới hoạt động ngân hàng với đổi mới nền kinh tế trong 20 năm qua”, Vai trò của hệ thống ngân hàng trong 20 năm đổi mới ở Việt Nam, Nhµ XuÊt b¶n V¨n hãa – Th«ng tin, Hµ Néi. 61. Lê Khắc Trí (2006), “ Xây dựng ngân hàng hiện ñại ở nước ta”, Tạp chí Thị tr−êng Tài Chính – Tiền Tệ, (9). 62. Nguyễn Huy Tuấn (2007), Phát triển dịch vụ bán lẻ của các Ngân hàng Thương Mại Việt Nam, Nhà xuất bản Văn Hóa – Thông Tin, Hà Nội. 63. Nguyễn đình Tự , Nguyễn Thị Thanh Sơn (2005), Ộđa dạng. hóa hoạt ñộng ñể. nâng cao khả năng cạnh tranh và hội nhập của các ngân hàng thương mại Việt Nam”, Tạp chí ngân hàng, (7). 64. Trịnh Bá Tửu (2005), “Cần ñổi mới nhận thức về dịch vụ ngân hàng hiện ñại”, Tạp chí ngân hàng, (8). 65. Trịnh Bá Tửu (2005), “Xây dựng các ngân hàng thương mại ña năng trong hệ thống ngân hàng ña dạng ở Việt Nam”, Tạp chí Thị tr−êng Tài Chính – Tiền Tệ, (7). 66. Văn phòng ngân hàng nhà nước (2005), “Ngân hàng Việt Nam với tiến trình hội nhập quốc tế”, Tạp chí khoa học & ñào tạo ngân hàng, (12). 67. Lê Thị Xuân (2006), “Giải pháp hoàn thiện công tác phân tích hoạt động kinh doanh ng©n hµng th−¬ng m¹i ViÖt Nam”, Kû yÕu c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc ngµnh ng©n hµng( QuyÓn 6), Nhµ XuÊt b¶n V¨n hãa – Th«ng tin, Hµ Néi. 68. Phan ThÞ Hoµng YÕn (2006), “C¬ héi vµ th¸ch thøc cña c¸c ng©n hµng. th−¬ng. m¹i. Việt Nam khi hội nhập kinh tế quốc tế”, Tạp chí khoa học & đào tạo ngân hàng, Hà Néi. TiÕng Anh 69. Apraca & Agribank (2004), The 3rd Ceo forum on “ Corporate Governance of Rural financial intitutions”, Ha Noi. 70. Channon, Derek F. (1986), Bank strategic management and marketing, Chichester: Wiley..

(178) vii. 71. George H. Hempel, Donald G. Simonson & Alan B. Coleman (1994), Bank Management : Text and Cases, John Wiley & Sons, New york. 72. Paul A.Samuelson & William D. Nordhans (1993), Economic, Echanis Press, Metro manila. 73. Samuel C. Certo & J. Paul Peter ( 1994), Strategic Management - Concepts and Appclications, Austen Press, Homewood. 74. Michael E. Porter ( 1998), Competitive Strategy, Free Press, New York. 75. Rose, Peter S. (2001), Commercial Bank Management, Boston, Mass: McGrawHill/Irwin. 76. Koch, Timothy W. and MacDonald, S. Scott (2005), Bank Management, Fort Worth, TX: Dryden Press. 77. Viet Nam Development Report 2001, Viet Nam 2010 Entering the 21 st Century, Ha Noi..

(179)

Chiến lược phát triển của Ngân hàng Nông nghiệp và phát triển nông thôn Việt Nam trong bối cảnh hội nhập

Tài liệu liên quan

Tài liệu bạn tìm kiếm đã sẵn sàng tải về