Giáo án Giải tích 12 - Tiết 33-34-35 : Hàm số mũ. Hàm số logarit

<span class='text_page_counter'>(1)</span>A. PHẦN MỞ ĐẦU. I . Lý DO CHỌN ĐỀ TÀI: a. CƠ SỞ LÝ LUẬN:. Như chỳng ta đó biết trong chương trình môn Toán ở tiểu học, giải toán có lời v¨n gi÷ mét vai trß quan träng. Th«ng qua viÖc gi¶i to¸n c¸c em thÊy ®­îc nhiÒu khái niệm toán học. Như các số, các phép tính, các đại lượng, các yếu tố hình học...đều có nguồn gốc trong cuộc sống hiện thực, trong thực tiễn hoạt động của con người, thấy được mối quan hệ biện chứng giữa các sự kiện, giữa cái đã cho và cái phải tìm. Qua việc giải toán đã rèn luyện cho học sinh năng lực tư duy và những đức tính của con người mới. Có ý thức vượt khó khăn, đức tính cẩn thận, làm việc có kế ho¹ch, thãi quen xÐt ®o¸n cã c¨n cø, thãi quen tù kiÓm tra kÕt qu¶ c«ng viÖc m×nh làm óc độc lập suy nghĩ, óc sáng tạo, giúp học sinh vận dụng các kiến thức, rèn luyÖn kü n¨ng tÝnh to¸n, kÜ n¨ng ng«n ng÷. §ång thêi qua viÖc gi¶i to¸n cña häc sinh mµ gi¸o viªn cã thÓ dÔ dµng ph¸t hiÖn nh÷ng ­u ®iÓm, thiÕu sãt cña c¸c em vÒ kiÕn thức, kĩ năng, tư duy để giúp học sinh phát huy những mặt đạt được và khắc phục nh÷ng mÆt thiÕu sãt. Chính vì vậy việc đổi mới phương pháp dạy toán có lời văn ở cấp tiểu học là một việc rất cần thiết mà mỗi giáo viên tiểu học cần phải nâng cao chất lượng học toán cho häc sinh. B.CƠ SỞ THỰC TIỄN: T oán học có vị trí rất quan trọng phù hợp với cuộc sống thực tiễn đó cũng là công cụ cần thiết cho các môn học khác và để giúp học sinh nhận thức thế giới xung quanh, để hoạt động có hiệu quả trong thực tiễn. Kh¶ n¨ng gi¸o dôc nhiÒu mÆt cña m«n to¸n rÊt to lín, nã cã kh¶ n¨ng ph¸t triÓn tư duy lôgic, phát triển trí tuệ. Nó có vai trò to lớn trong việc rèn luyện phương pháp suy nghĩ, phương pháp suy luận, phương pháp giải quyết vấn đề có suy luận, có khoa học toàn diện, chính xác, có nhiều tác dụng phát triển trí thông minh, tư duy độc lập sáng tạo, linh hoạt...góp phần giáo dục ý trí nhẫn nại, ý trí vượt khó khăn. Từ vị trí và nhiệm vụ vô cùng quan trọng của môn toán vấn đề đặt ra cho người dạy là làm thế nào để giờ dạy - học toán có hiệu quả cao, học sinh được phát triển tính tích cực, chủ động sáng tạo trong việc chiếm lĩnh kiến thức toán học. Vậy giáo viên phải có phương pháp dạy học như thế nào? Để truyền đạt kiến thức và khả năng häc bé m«n nµy tíi häc sinh tiÓu häc. Từ đặc điểm tâm sinh lý học sinh tiểu học là dễ nhớ nhưng mau quên, sự tập trung chó ý trong giê häc to¸n ch­a cao, trÝ nhí ch­a bÒn v÷ng thÝch häc nh­ng chóng chán. Vì vậy giáo viên phải làm thế nào để khắc sâu kiến thức cho học sinh và tạo ra không khí sẵn sàng học tập, chủ động tích cực trong việc tiếp thu kiến thức. 1 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Xuất phát từ cuộc sống hiện tại, đổi mới của nền kinh tế, xã hội, văn hoá, thông tin...đòi hỏi con người phải có bản lĩnh dám nghĩ dám làm năng động chủ động sáng tạo có khả năng để giải quyết vấn đề. Để đáp ứng các yêu cầu trên trong giảng dạy nói chung, trong dạy học toán nói riêng đạc biệt là trong giải toán có lời văn cần phải vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học để nâng cao hiệu quả dạy - học. HiÖn nay toµn ngµnh gi¸o dôc nãi chung vµ gi¸o dôc tiÓu häc nãi riªng ®ang thùc hiện yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học theo hướng phát huy tính tích cực của học sinh làm cho hoạt động dạy trên lớp "nhẹ nhàng, tự nhiên, hiệu quả". Để đạt được yêu cầu đó giáo viên phải có phương pháp và hình thức dạy học để nâng cao hiệu quả cho học sinh, vừa phù hợp với đặc điểm tâm sinh lí của lứa tuổi tiểu học và trình độ nhận thức của học sinh. Để đáp ứng với công cuộc đổi mới của đất nước nói chung vµ cña ngµnh gi¸o dôc tiÓu häc nãi riªng. Trong qu¸ tr×nh dạy to¸n nãi chung và d¹y häc sinh gi¶i to¸n cã lêi v¨n nãi riªng, mỗi gi¸o viªn phải lu«n cố gắng phấn đấu kh«ng ngừng t×m tßi nghiªn cứu t×m ra những phương ph¸p giảng dạy mới nhất, hiệu quả nhất. Hướng dẫn giảng dạy như thế nào để phát huy được tính tích cực và linh hoạt của tất cả các đối tượng học sinh, huy động thÝch hợp c¸c kiến thức và khả năng đ· cã vào c¸c t×nh huống kh¸c nhau, khắc s©u được kiến thức cho c¸c em, gióp c¸c em hiểu được m×nh đ· tự làm chủ kiến thức to¸n học, biến những kiến thức thầy c« dạy thành những kiến thức của m×nh. 2.Mục đích và phương pháp nghiên cứu: - Chỉ ra những hoạt động cụ thể học sinh cần phải làm gì - Chỉ ra những phương pháp giải toán có lời văn - Nâng cao chất lượng học tập - Tìm hiểu tình hình học tập của học sinh - Phương pháp giải toán có lời văn - Phương pháp đàm thoại giải quyết vấn đề 3. Giới hạn của đề tài a) Nhiệm vụ nghiên cứu: Nhiệm vụ khái quát: Nêu những phương pháp giải toán có lời văn theo nội dung chương trình đổi mới. b) Đối tượng nghiên cứu: Học sinh lớp 3 Trường tiểu học-THCS Mỹ Xương 4. Kế hoạch thực hiện: - Thời gian thực hiện đề tài: Năm học 2011- 2012 2 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Địa điểm: Lớp 3/2 điểm 1 Trường tiểu học- THCS Mỹ Xương và có thế áp dụng các lớp khác ở trường. - Nhiệm vụ cụ thể; - Tìm hiểu thực trạng của học sinh - Những phương pháp đã thực hiện - Những chuyển biến sau khi áp dụng B. PHẦN NỘI DUNG 1. Cơ sở lý luận: - Lớp học có số lượng học sinh không đồng đều về nhận thức gây khó khăn cho giáo viên trong việc lưa chọn phương pháp phù hợp. Nhiều học sinh có hoàn cảnh khó khăn do đó việc đầu tư chohọc tập bị hạn chế. Vì vậy dạy học môn toán phải thực hiện mục tiêu mới và quan trọng đó là: Giúp học sinh tích cực ứng dụng các kiến thức và kỷ năng về môn toán để giải quyết những tình huống thừng gặp trong đời sống hàng ngày. Cho nên đòi hỏi người giáo viên không chỉ nắm vững nội dung, mục tiêu bài học mà phải có phương pháp dạy phù hợp với đặc điểm đối tượng học sinh. 2. Cơ sở thực tiển: - Đối với học sinh tiểu học thì tư duy trực quan và hình tượng chiếm ưu thế hơn. Nhận thức của các em chủ yếu là nhận thức trực quan cảm tính.Các em lĩnh hội kiến thức, quy tắc, khái niệm toán học và thực hành thao tác đều dưa trên bài toán mẫu cụ thể, diễn đạt bằng lời lẽ đơn giản.Khả năng phân tích, tổng hợp làm rỏ mối quan hệ giữa kiến thức này với các kiến thức khác.Trong quá trình lĩnh hội kiến thức mới cũng như trong quá trình thự hành chưa sâu sắc.Năng lực phán đoán,suy luận còn thấp. Để nâng cao chất lượng dạy học cũng như phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học toán nói chung và trong dạy học phần: Giải toán có lời văn nói riêng là một việc làm rất cần thiết đói với giáo viên. II. THỰC TRẠNG VÀ NHỮNG MÂU THUẨN:. 1. Thùc tr¹ng cña viÖc d¹y vµ häc. Giao vien chỉ truyền thụ những kiến thức sẵn có để cung cấp cho học sinh. Giáo viên còn lúng túng khi đặt câu hỏi để hướng dẫn học sinh giải. Truyền đạt của giáo viên khi hướng dẫn giải không rõ ràng, khó hiểu.. 3 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Chưa đúc kết được kinh nghiệm hướng dẫn giải. Mà cứ hướng dẫn theo bài bản sư ph¹m cña m«n to¸n ë TiÓu häc. Lµm häc sinh trung b×nh, yÕu, kÐm, kh«ng thÓ tiÕp thu được để giải bài toán. Giáo viên chỉ dừng lại ở mức độ giải các bài toán trong chương trình, chưa chú trọng đến kỹ năng giải toán nhận dạng các bài toán và cách giải từng dạng toán, cũng như việc vận dụng phương pháp dạy học còn hạn chế, chưa phát huy hoạt động nhóm, phát huy tính tích cực, độc lập của từng học sinh. Trong khâu lập kế hoạch giải bài toán (thực chất là phân tích đề bài, tìm các bước giải) thì giáo viên ít khi phân tích từ đáp số (nội dung phải đi tìm để trả lời cho câu hỏi cần giải quyết của bài toán), dần đi đến các dữ kiện, số liệu đã cho ở đầu bài, Vì cách dạy ít hiệu quả trong việc giúp đỡ học sinh phát triển năng lực tư duy, óc phân tích cấu trúc vấn đề tìm ra đường lối giải quyết vấn đề cho phù hợp. Còn một số giáo viên chỉ theo bài giải có sẵn ở trong sách mà nêu các bước giải toán, dùng phương pháp thuyết trình, rập khuôn theo bước đó, điều này làm hạn chế phát triển tư duy toán học ở học sinh. Các em chỉ biết rập khuôn máy móc để giải các bài toán tương tự mà không hiểu tại sao phải làm như vậy cũng như không suy nghÜ t×m tßi c¸ch gi¶i kh¸c cña bµi to¸n. Học sinh đọc cho qua loa, không cần suy nghĩ giải như thế nào? Đưa ra đề toán học sinh còn chưa được tập trung, không đọc kỹ đề để hiểu yêu cÇu bµi tËp lµm g×? Giải toán có lời văn học sinh chưa biết cách để thể hiện bài giải, khó nhận ra đâu là đơn vị, lời giải của bài toán Học sinh không cảm thụ được đề toán yêu cầu làm gì? và phải làm như thế nào? Một số em khi gặp đề toán phức tạp hơn thì đã biết biến đổi dạng đã học để giải bµi to¸n mét c¸ch tèt h¬n. Tuy nhiªn sè häc sinh nµy trong líp th× kh«ng nhiÒu chØ ë c¸c em häc sinh kh¸ giái míi lµm ®­îc. Đại đa số học sinh đều xem bài giải mẫu có trong sách, nên các em theo đó mà thực hiện rập khuôn máy móc, các bước giải toán cho các bài tương tự, cùng dạng như đã đổi giá trị số. Điều này cho thấy cách giảng dạy, kết quả giảng dạy đã không ph¸t triÓn ®­îc ãc t­ duy, l«gÝc to¸n häc cho häc sinh. Đa số khi gặp các dạng bài toán giải hơi khác một chút thì các em đã không biết biến đổi đưa về dạng cơ bản hoặc tìm ra cách giải bằng các bước cơ bản đã học. Một số học sinh cßn chậm, nhót nh¸t, kĩ năng tãm tắt bài to¸n còng hạn chế, chưa cã thãi quen đọc và t×m hiểu kĩ bài to¸n dẫn tới thường nhầm lẫn giữa c¸c dạng to¸n, lựa chọn phÐp tÝnh còng sai, chưa b¸m s¸t vào yªu cầu bài to¸n để t×m lời giải thÝch hợp với c¸c phÐp tÝnh. Kĩ năng tÝnh nhẩm với c¸c phÐp tÝnh (hàng ngang) và kĩ năng thực hành diễn đạt bằng lời cßn hạn chế. Một số em tiếp thu bài một c¸ch thụ động, ghi nhớ bài cßn m¸y mãc nªn cßn chãng quªn c¸c dạng bài to¸n v× thế phải cã phương ph¸p khắc s©u kiến thức. 4 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Mặt kh¸c học sinh kh«ng tÝch cực tư duy s¸ng tạo để t×m nhiều c¸ch giải kh¸c nhau, từ tìm ra con đường ngắn nhất, cách giải hay nhất. Khi tr×nh bày bài giải, học sinh hay rập khu«n m¸y mãc. ChÝnh v× vậy khi gặp dạng to¸n kh¸c học sinh cã thể kh«ng giải được. Tãm l¹i häc sinh kh«ng nhËn ra ®­îc yªu cÇu cèt lâi ë bµi to¸n cã lêi v¨n vµ nÕu thÓ hiÖn th× cßn nhiÒu yÕu tè nh­: tr×nh bµy bµi gi¶i, c¸ch thÓ hiÖn bµi gi¶i, c¸ch nhận ra phép tính cần làm để đáp ứng câu hỏi của bài, cách tìm ra đơn vị, đáp số của bài. Từ đó học sinh không giải được hoặc giải không hoàn chỉnh được bài toán có lời v¨n . I. c¸c gi¶i ph¸p thùc hiÖn. 1. Định hướng phương pháp dạy học phù hợp với các đối tượng học sinh trong líp. 2. Đổi mới phương pháp cách tổ chức dạy học về nội dung giải bài toán có lêi v¨n. II. các biện pháp để tổ chức thực hiện.. 1. Định hướng phương pháp dạy học phù hợp với các đối tượng học sinh trong líp: ViÖc d¹y häc gi¶i to¸n nh»m gióp häc sinh biÕt vËn dông nh÷ng kiÕn thøc vÒ to¸n, ®­îc rÌn luyÖn thùc hµnh víi nh÷ng yªu cÇu thÓ hiÖn mét c¸ch ®a d¹ng, phong phó. Nhê viÖc d¹y häc gi¶i to¸n mµ häc sinh cã ®iÒu kiÖn rÌn luyÖn vµ ph¸t triÓn năng lực tư duy, rèn luyện phương pháp suy luận và những phẩm chất cần thiết của người lao động mới. Giải toán là một hoạt động bao gồm những thao tác: Xác lập được mối quan hệ giữa các dữ liệu , giữa cái đã cho và cái phải tìm trong điều kiện của bài toán: chọn được phép tính thích hợp trả lời đúng câu hỏi của bài toán. Các bài toán số học được phân chia thành các bài toán đơn và khối các bài toán hợp. Bài toán được giải bằng một bước tính gọi là bài toán đơn; bài toán được giải bằng một số bước được gọi là bài toán hợp. Hình thành và rèn luyện kỹ năng: thực hành, đọc, viết, đếm, so sánh các số, giải một số dạng bài toán đơn về cộng trừ, bước đầu diễn đạt bằng lời. Những nội dung có quan hệ đến đời sống thực tế của học sinh. Gi¸o dôc häc sinh: ch¨m chØ, tù tin, cÈn thËn, ham hiÓu biÕt vµ høng thó trong häc tËp to¸n. 5 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Thông qua các hoạt động dạy học giải toán có lời văn , giáo viên tiếp tục giúp học sinh: Ph¸t triÓn c¸c n¨ng lùc t­ duy ( so s¸nh, lùa chän, ph©n tÝch , tæng hîp, trõ tượng hoá, khái quát hoá); Pháp triển trí tưởng tượng không gian, tập nhận xét các số liệu thu thập được, diễn đạt gọn, rõ, đúng các thông tin , cẩn thận, chăm chỉ, tự tin, høng thó trong häc tËp vµ thùc hµnh to¸n. Quá trình dạy học toán lớp 3 phải góp phần thiết thực vào việc hình thành phương pháp suy nghĩ, phương pháp học tập và làm việc tích cực, chủ động, khoa học, sáng t¹o cho häc sinh. Để làm được như vậy, sách giáo khoa và các tài liệu hướng dẫn giảng dạy cần giúp Gv tổ chức các hoạt động học tập, thường xuyên tạo ra tình huống có vấn đề, tìm các biện pháp lôi cuốn học sinh tự phát hiện và giải quyết vấn đề bằng cách hướng dẫn học sinh tìm hiểu kĩ vấn đề đó, huy động các kiến thức và công cụ đã có để tìm con đường hợp lí nhất giải đáp từng câu hỏi đặt ra trong quá trình giải quyết vấn đề, diễn đạt và các bước đi trong cách giải, tự kiểm tra lại các kết quả đã đạt được, cùng các bạn rút kinh nghiệm về phương pháp giải. Đó là những cơ hội để rèn luyện ngôn ngữ toán học và tập dượt cho học sinh suy luận, hình thành phương pháp häc tËp vµ lµm viÖc khoa häc, gióp häc sinh tù ph¸p hiÖn vµ chiÕm lÜnh tri thøc míi, tự kiểm tra và tự khẳng định những tiến bộ của mình. 2. Đổi mới phương pháp cách tổ chức dạy học về nội dung giải bài toán có lời v¨n: D¹y häc to¸n cã lêi v¨n lµ mét trong nh÷ng con ®­êng h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn trình độ tư duy ở học sinh (phát hiện và tự giải quyết vấn đề, tự nhận xét, so sánh, phân tích, tổng hợp rút ra qui tắc ở dạng khái quát nhất định...) Tuy nhiên để đạt hiệu cao, người giáo viên phải biết tổ chức, hướng dẫn cho học sinh (cá nhân, nhóm, cả lớp ...) hoạt động theo chủ đích với sự trợ giúp đúng mức của giáo viên, của sách giáo khoa và của đồ dùng dạy học, để mỗi cá nhân học sinh khám phá tự phát hiện vµ gi¶i quyÕt bµi to¸n th«ng qua viÖc biÕt thiÕt lËp mèi quan hÖ gi÷a kiÕn thøc míi với kiến thức có liên quan đã học, với kinh nghiệm bản thân (đã học được ở trường, trong đời sống .) Với đặc trưng của mạch kiến thức này, cần lưu ý một số điểm mang tính phương ph¸p, c¸ch tæ chøc d¹y häc. Cô thÓ lµ: §iÒu chñ yÕu khi gi¶i to¸n cã lêi v¨n lµ d¹y häc sinh biÕt c¸ch gi¶i bµi to¸n (phương pháp giải toán) Giáo viên không làm thay, không được áp đặt cách giải. Cần phải tạo cho học sinh tự tìm ra cách giải bài toán (tập trung vào ba bước: Tóm tắt bài toán để biết bài toán cho gì ?, hỏi gì ?, yều cầu gì?). Tìm cách giải thông qua việc thiết lập mối quan hệ giữa các dữ liệu của đề bài (giả thiết) với yêu cầu của bài (kết luận) để tìm phép tính tương ứng. Trình bày bài giải, viết câu lời giải, phép tính trung gian và đáp số. Trong gi¶i to¸n, gi¸o viªn cÇn khuyÕn khÝch häc sinh t×m nhiÒu c¸ch gi¶i vµ biÕt so s¸nh, lùa chän c¸ch gi¶i tèt. DÇn dÇn, h×nh thµnh cho häc sinh thãi quen kh«ng 6 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> bằng lòng với kết quả đạt được và có lòng mong muốn tìm giải pháp tốt cho bài làm của mình. Vì vậy, điều đáng quan tâm không phải là học sinh làm được nhiều bài và gi¸o viªn cung cÊp thªm nhiÒu bµi tËp cho häc sinh mµ chÝnh lµ gi¸o viªn cïng häc sinh khai th¸c ®­îc c¸c tiÒm n¨ng trong c¸c bµi tËp cã s½n trong s¸ch gi¸o khoa, gi¸o viên hướng dẫn học sinh trao đổi ý kiến về các cách giải, qua củng cố, khắc sâu kiến thøc bµi häc. 2.1: Biện pháp giúp đỡ học sinh. Để đạt mục đích trên, giáo viên phải thực hiện các yêu cầu sau: - Tổ chức cho học sinh hoạt động nắm vững các khái niệm toán học, cấu trúc phÐp tÝnh, c¸c thuËt ng÷,.. (chuÈn bÞ cho häc gi¶i to¸n ) - Tổ chức cho học sinh thực hiện các bước giải. - RÌn luyÖn kÜ n¨ng gi¶i to¸n. - Hoạt động nắm vững các khái niệm toán học, cấu trúc phép tính, các thuật ng÷: - Bài toán có lời văn nêu các vấn đề thường gặp trong đời sống các vấn đề đó g¾n liÒn víi néi dung (kh¸i niÖm, cÊu tróc, thuËt ng÷) to¸n häc, do vËy gi¸o viªn cÇn cho häc sinh n¾m v÷ng kh¸i niÖm, thuËt ng÷ - Việc giải toán có lời văn, giáo viên giúp học sinh hình thành bước đầu về cách trình bày dạng bài toán có lời văn, biết giải các bài toán đơn về thêm bớt (giải b»ng mét phÐp céng hoÆc phÐp trõ, nh©n chia) tr×nh bµy bµi gi¶i gåm: c©u v¨n thÓ hiện lời giải, phép tính, đáp số. - ë líp 3, häc sinh cÇn n¾m râ thÕ nµo lµ bµi to¸n hîp, gi¶i b»ng hai phÐp tÝnh, giải bài hợp khác với bài toán đơn (giải bằng một phép tính ở lớp 1, lớp 2 như thế nào? Trên cơ sở cách giải bài toán đơn mà chuyển sang hình thành các bước giải của bài hợp (Bài toán đơn có một bước giải, bài toán hợp có hai bước giải mà trong đó mỗi bước giải có câu lời giải và phép tính tương ứng) Giải bài toán hợp cần chú ý: + Khi tóm tắt bài toán, giáo viên cho học sinh đọc kĩ bài toán. Điều này hết søc cÇn thiÕt nh»m lµm râ gi¶ thiÕt (bµi to¸n cho g× ?) vµ kÕt luËn (bµi to¸n hái g× ? yều cầu gì ?) Có thể tóm tắt bằng lời văn hoặc bằng sơ đồ đoạn thẳng. Từ đó học sinh có thể tìm mối quan hệ giữa “cái đã biết và cái chưa biết” đó là cầu nối để tìm c¸ch gi¶i quyÕt mét c¸ch hîp lÝ. Tuy nhiªn kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i viÕt phÇn tãm t¾t vµo phÇn tr×nh bµy lêi gi¶i. + Khi tr×nh bµy lêi gi¶i, gi¸o viªn cÇn gióp häc sinh hiÓu râ quy tr×nh ph¶i làm: Viết được câu lời giải và phép tính tương ứng. Cần kiên trì để học sinh tự diễn đạt câu trả lời bằng lời trước khi viết câu lời giải. Có thể chấp nhận cách diễn đạt tuy vụng về nhưng đúng, rồi giáo viên uốn nắn sửa dần. Cái khócủa việc giải toán có lời văn trong toán lớp 3 đối với học sinh chính là trinh bày (viết) bài giải. Điều này đòi 7 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> hái gi¸o viªn kh«ng sèt ruét, véi vµng lµm thay häc sinh mµ ph¶i cho häc sinh tù luyÖn viÕt c©u lêi gi¶i nhiÒu. 2.2: Tổ chức cho học sinh thực hiện các bước giải: - Tæ chøc cho häc sinh t×m hiÓu n«i dung bµi to¸n b»ng c¸c thao t¸c: + Đọc bài toán ( đọc to, đọc nhỏ, đọc thầm- đọc bằng mắt). + Tìm hiểu một số từ, thuật ngữ quan trọng để tìm hiểu nội dung, nắm bắt bài to¸n cho biÕt c¸i g×, bµi to¸n yªu cÇu ph¶i t×m c¸i g× ? - T×m c¸ch gi¶i bµi to¸n b»ng c¸c thao t¸c: + Tãm t¾t bµi to¸n (tãm t¾t b»ng lêi, tãm t¾t b»ng h×nh vÏ, tãm t¾t b»ng s¬ đồ). Hoạt động này thường được tiến hành theo các bước sau : + Cho học sinh diễn đạt bài toán thông qua tóm tắt. + Lập kế hoạch giải bài toán: Xác định trình tự giải bài toán, thông thường xuất phát từ câu hỏi của bài toán đi đến các yếu tố đã cho. Xác lập mối qua hệ giữa các điều kiện đã cho với yêu cầu bài toán phải tìm và tìm được đúng phép tính số học thÝch hîp. - Thùc hiÖn c¸ch gi¶i vµ tr×nh bµy lêi gi¶i b»ng c¸c thao t¸c: + Thực hiện các phép tính đã xác định (có thể viết phép tính sau khi viết câu lêi gi¶i vµ thùc hiÖn phÐp tÝnh). + ViÕt c©u lêi gi¶i. + Viết phép tính tương ứng . + Viết đáp số. - KiÓm tra bµi gi¶i: KiÓm tra sè liÖu, kiÓm tra tãm t¾t, kiÓm tra phÐp tÝnh, kiÓm tra c©u lêi gi¶i, kiÓm tra kết quả cuối cùng có đúng với yêu cầu bài toán. VÝ dô: Hướng dẫn học sinh thực hiện các bước giải bài toán sau: Thu ho¹ch ë thöa ruéng thø nhÊt ®­îc 127 kg cµ chua, ë thöa ruéng thø hai ®­îc nhiÒu gÊp 3 lÇn sè cµ chua ë thöa ruéng thø nhÊt. Hái thu ho¹ch hai thöa ruéng ®­îc bao nhiªu ki- l«- gam cµ chua? - Cho học sinh tìm hiểu thuật ngữ thu hoạch nghĩa là gì? (đồng nghĩa với việc hái cà chua để sử dụng). Thuật ngữ ở thửa ruộng thứ hai được nhiều gấp 3 lần số cà chua ë thöa ruéng thø nhÊt. - N¾m b¾t néi dung bµi to¸n: 8 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> + BiÕt sè cµ chua ë thöa ruéng thø nhÊt 127 kg vµ sè cµ chua ë thöa ruéng thø hai nhiÒu gÊp 3 lÇn sè cµ chua ë thöa ruéng thø nhÊt. - T×m c¸ch gi¶i bµi to¸n: + Tóm tắt bài toán: Bước đầu học sinh mới giải toán, giáo viên làm mẩu và hướng dẫn học sinh tóm tắt, các bài tập kế tiếp giáo viên chỉ định, hướng dẫn kiểm tra häc sinh tù tãm t¾t (tãm t¾t b»ng lêi, hoÆc tãm t¾t b»ng h×nh vÏ). + Tóm tắt ngắn gọn làm nổi bật yếu tố đã cho và yếu tố phải tìm . C¸ch 1: Thöa 1 : 127 kg cµ chua. Thöa 2 : GÊp 3 lÇn thöa 1 ? kg cµ chua C¸ch 2 : Thöa 1 : Thöa 2 :. ? kg cµ chua. + Cho học sinh diễn đạt bài toán thông qua tóm tắt (không nhìn đề toán mà nh×n vµo tãm t¾t, häc sinh tù nªu bµi to¸n theo sù hiÓu biÕt vµ ng«n ng÷ cña tõng em). + LËp kÕ ho¹ch gi¶i to¸n - Xác định bài toán theo cách thông thường: + T×m sè cµ chua ë hai thöa ruéng, cÇn biÕt nh÷ng g×? (BiÕt sè cµ chua ë tõng thöa ruéng lµ bao nhiªu kil«gam?). + Số ki- lô –gam cà chua ở từng thửa ruộng đã biết chưa? (Biết số kilô gam cµ chua ë thöa thø 1 lµ 127 kg, cßn sè kil«gam cµ chua ë thöa ruéng thø 2 ch­a biÕt). + VËy ph¶i t×m sè kil« gam cµ chua ë thöa thø 2. - T×nh tù gi¶i: + Trước hết tìm số kilôgam cà chua ở thửa ruộng thứ hai. + Sau đó tìm tìm số cà chua ở hai thửa ruộng. + Xác lập mối quan hệ giữa các yếu tố và tìm đúng phép tính thích hợp: Tìm sè cµ chua ë thöa ruéng thø 2 ? + BiÕt sè cµ chua ë thöa thø 1 lµ 127 kg . + BiÕt sè cµ chua ë thöa thø 2 nhiÒu gÊp 3 lÇn sè cµ chua ë thöa thø 1. + VËy sè kil«gam cµ chua ë thöa thø 2 b»ng sè kil«gam cµ chua ë thöa thø 1 nh©n víi 3. T×m sè cµ chua ë hai thöa ruéng ? BiÕt sè cµ chua ë thöa 1 : 127kg 9 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> BiÕt sè cµ chua ë thöa thø 2 : ( 127x 3) kg VËy sè cµ chua ë hai thöa ruéng b»ng tæng sè kil«gam cµ chua ë hai thöa ruéng. Thùc hiÖn c¸ch gi¶i vµ tr×nh bµy: Giáo viên cho học sinh thực hiện các phép tính trước ở ngoài nháp sau đó trình bày bài giải hoặc viết câu lời giải và phép tính tương ứng, thực hiện phép tính, viết kÕt qu¶. Sè kil«gam cµ chua thu ho¹ch ë thöa ruéng thø hai lµ : 127 x 3 = 381 (kg) Sè kil«gam cµ chua thu ho¹ch ë hai thöa ruéng lµ : 127 + 381 = 508 (kg) §¸p sè:. 508 kg .. KiÓm tra bµi gi¶i: Kiểm tra tóm tắt, câu lời giải, phép tính, bằng cách đọc lại, làm lại phép tính - Tæ chøc rÌn kÜ n¨ng gi¶i to¸n + Sau khi học sinh đã biết cách giải toán (có kĩ năng giải toán), để định hình kÜ n¨ng Êy, gi¸o viªn rÌn kÜ n¨ng gi¶i to¸n cho häc sinh. RÌn kÜ n¨ng gi¶i to¸n, nghÜa lµ cho häc sinh vËn dông kÜ n¨ng vµo gi¶i c¸c bµi to¸n kh¸c nhau vÒ h×nh thøc. Gi¸o viên có thể rèn kĩ năng từng bước hoặc tất cả các bước giải toán. VÝ dô : RÌn kÜ n¨ng t×m hiÓu néi dung bµi to¸n b»ng c¸c thao t¸c: + Đọc bài toán (đọc to, đọc nhỏ, đọc thầm, đọc bằng mắt). + Tìm hiểu một số từ, thuật ngữ quan trọng để tìm hiểu nội dung của các bµi to¸n cô thÓ ë s¸ch gi¸o khoa. Tóm lại để giải bài toán có lời văn học sinh cần nắm các yếu tố sau. T×m hiÓu bµi to¸n: - Bµi to¸n cho biÕt g×? - Bài toán hỏi gì? (Tức là bài toán đòi hỏi phải tìm gì?) Gi¶i bµi to¸n: - Thực hiện phép tính để tìm điều chưa biết nêu trong câu hỏi - Tr×nh bµy bµi gi¶i: + Nªu c©u lêi gi¶i + Phép tính để giải bài toán + §¸p sè 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> III. HIỆU QUẢ SAU KHI ÁP DỤNG. Qua một thời gian áp dụng sáng kiến trên học sinh lớp 3/2 của tôi đã có tiến bộ rõ rÖt trong gi¶i to¸n cã lêi v¨n nãi riªng vµ trong m«n to¸n nãi chung. C¸c em kh«ng cßn ng¹i khi gÆp bµi to¸n cã lêi v¨n n÷a mµ cßn ham thÝch gi¶i to¸n cã lêi v¨n còng nh­ biÕt t×m ra ®­îc nhiÒu c¸ch gi¶i kh¸c nhau trong mét bµi to¸n cã lêi v¨n. Với cách hướng dẫn học sinh tìm ra nhiều cách giải của một bài toán có lời văn đã đưa ra như trên, tôi thấy chất lượng giải toán có lời văn lớp tôi dạy đã được nâng cao rõ rệt, học sinh nắm vững cấu trúc và phương pháp của từng dạng toán đã học, biết tr×nh bÇy lêi gi¶i mét c¸ch chÝnh x¸c, ng¾n gän. KÕt qu¶ cô thÓ lµ:. SÜ sè häc sinh. 28/12. ®Çu n¨m. Giái SL. %. 4. 14. đến CUOI HOC kỳ I. Kh¸. Trung b×nh. YÕu. Giái. Kh¸. SL %. SL %. SL %. SL %. SL %. 6. 21 14 50. 4. 14 10 35 13 46. Trung b×nh SL %. 5. 17. YÕu SL. %. 0. 0. KẾT LUẬN 1. Ý nghĩa đề tài đối với công tác: Trong thực tế giảng dạy hiện nay. Nâng cao chất lượng giải toan có lời văn cho học sinh lớp 3,đã được nhiều giáo viên quan tâm,học sinh còn lúng túng nhiều khi xác định phương pháp giải,cách viết lời giải...Nhất là đối với chương trình toán lớp 3 mới lại càng đòi hỏi giáo viên cần phải tích cực,chủ động,đầu tư ,nghiên cứu mới.Nâng cao được kết quả giải toán có lời văn cho học sinh đặc biệt là học sinh lớp 3. Nếu chăm chỉ học tập cùng với sự giúp đở hướng dẫn của thầy,cô chắc chắn các em sẽ học tiến bộ. Nếu có sự tiến bộ trong học tập thì đó là động lực thúc đẩy tinh thần phấn khởi sai mê ham thích học. 2. Khả năng áp dụng: Khả năng áp dụng của đề tài cho học sinh lớp 3, các đối tượng học sinh,giỏi,khá,trung bình,yếu.Nếu được áp dụng đúng trong học tập sẽ mang lại hiệu quả cao trong học tập. 11 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> 3.Bài học kinh nghiệm hướng phát triển C¶ thÇy trß ph¶i rÌn tÝnh kiªn tr×, b×nh tÜnh, cÈn thËn, chÞu khã trong gi¶ng d¹y còng nh­ trong häc tËp. Nh÷ng kinh nghiÖm trªn ch¼ng nh÷ng t«i ¸p dông ë líp, mµ cßn giíi thiÖu ra tæ chuyên môn để các đồng nghiệp cùng thực hiện và đạt kết quả khá tốt. Muốn đạt được chất lượng trong giảng dạy, người giáo viên phải được nâng cao tay nghề, phải tìm tòi nghiên cứu tìm ra những cách tốt nhất cho học sinh. Trước tiên người giáo viên phải chuẩn bị tốt kế hoạch bài học khi lên lớp. Thường xuyên sửa đổi bổ sung những rút mắc trong quá trình giảng dạy. Người giáo viên phải kịp thời phát huy những mặt tốt, còn những thiếu sót, chưa tốt có thể trao đổi cùng đồng nghiệp trong các lần sinh hoạt tổ để cùng tìm ra cách giải quyết. Trong quá trình gi¶ng d¹y trªn líp gi¸o viªn ph¶i vËn dông lêi nãi râ rµng cô thÓ b¸m s¸t tõng häc sinh. Giáo viên phải tận dụng tất cả những đồ dùng hiện có, sử dụng trực quan, tranh ảnh, mô hình, Người giáo viên phải kiên trì vượt qua những khó khăn .Tất cả vì học sinh th©n yªu. Lu«n tham gia häc hái trau dåi kinh nghiÖm. “ThÇy d¹y tèt trß häc tốt. Do đó người giáo viên cần nắm vững phương pháp giảng dạy. Chuẩn bị tốt cho tiÕt d¹y vµ ¸p dông mét c¸ch nhuÇn nhuyÔn linh ho¹t. Gi¸o viªn ph¶i lu«n quan t©m giúp đỡ học sinh yếu, uốn nắn sửa sai kịp thời động viên khích lệ học sinh “Vừa học võa ch¬i, võa ch¬i võa häc”. Bªn c¹nh cÇn cã sù thèng nhÊt trong tæ chuyªn m«n, tích cực tham gia chuyên đề do tổ, trường tổ chức nhằm góp phần nâng cao chất lượng. Việc đổi mới phương pháp giảng dạy, lấy học sinh làm trung tâm cần thiết, theo hướng đổi mới hiện đại hoá hiện. Học sinh chủ động trong các hoạt động, giáo viên chỉ hướng dẫn giúp đỡ các em. Đối với học sinh yếu giáo viên cần ân cần giúp đỡ, nh¾c nhë, khen ngîi kÞp thêi. Người giáo viên phải luôn nắm vững các kiến thức, kĩ năng và giáo dục học sinh. Khi giảng dạy luôn theo hướng đổi mới lấy học sinh làm trung tâm, học sinh học theo hướng tích cực. Giáo viên luôn quan tâm giúp đỡ các em. Giáo viên quan sát theo dõi để có biện pháp giúp đỡ phù hợp. Người giáo viên phải nắm rõ nguyên nhân tại sau các em học yếu? Yếu ở phần nào? Từ đó để có biện pháp giúp đỡ thích hợp víi tõng häc sinh. 4. Kiến nghị đề xuất:. Qua quá trình nghiên cứu và tổ chức thực hiện sáng kiến, để dạy giải toán có lời văn ở lớp 3 nói riêng và giải toán có lời văn trong chương trình toán Tiểu học nói chung đạt kết quả cao bản thân tôi có một số kiến nghị và đề xuất như sau: Người giáo viên cần phải nắm vững nội dung chương trình, bản chất của bài toán, dạng toán, mối tương quan giữa các dữ kiện của bài toán. Huy động được những kiến thức vốn có của học sinh để tự các em chiếm lĩnh được nội dung kiến thức của bài 12 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> học một cách độc lập, phát huy vai trò hoạt động cá nhân của học sinh trong quá tr×nh gi¶i to¸n. Giáo viên cần chú trọng từng bước trong quá trình tổ chức dạy giải toán, đặc biệt là tìm hiểu đề để phân tích và lập kế hoạch giải. Cần hướng dẫn học sinh đường lối chung, cách lựa chọn phương pháp giải sao cho phù hợp với từng dạng toán. Giáo viên phải tìm hiểu được đối tượng học sinh, nắm được cái ưu, nhược về tâm sinh lý của học sinh để có biện pháp, phương pháp giáo dục cho thích hợp. Tổ chức học sinh luyện tập theo từng mức độ dễ, khó khác nhau nâng dần khả năng phát triển của các bài toán, rèn phương pháp suy nghĩ độc lập, tự chủ, tư duy sáng tạo. Đưa ra những bài toán có nội dung giải quyết các vấn đề gắn liền với thực tiễn để gây hứng thú cho học sinh trong quá trình giải toán. Để việc dạy học có kết quả, cần đảm bảo tính khoa học, chính xác và tính sư phạm, đòi hỏi mỗi giáo viên không ngừng tự học, tự bồi dưỡng, tìm hiểu, nghiên cứu về nội dung, phương pháp dạy học toán, tự hoàn thiện và nâng cao những tri thức cần thiết, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ, biết phát huy năng lực tiếp thu của học sinh và động viên tinh thần học tập của các em kịp thời đúng lúc, chuẩn bị đồ dïng d¹y häc phï hîp néi dung bµi häc.Tr¸nh t¹o mÆc c¶m yÕu kÐm ë c¸c em mµ bằng mọi cách phải tạo được niềm tin ở khả năng mình. Ngoài ra người giáo viên phải thật sự thương yêu và gần gũi các em, luôn tìm phương pháp giảng dạy hết sức cụ thể, ngắn gọn để các em dễ nắm, dễ nhớ, dễ làm. Chú trọng rèn kỹ năng đọc viết vµ kü thuËt tÝnh cho c¸c em cµng nhiÒu cµng tèt. Trên đây là sáng kiến :Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn cho học sinh líp 3. t«i đ· vận dụng trong qu¸ tr×nh giảng dạy và kết quả đạt được cũng tương đối khả quan, gióp học sinh say mª, hứng thó, chịu khã nghiªn cứu t×m tßi nhiều c¸ch giải hay của một bài to¸n. Trong giảng dạy, t«i lu«n coi học sinh là trung t©m, tổ chức và hướng dẫn học sinh trong khi tãm tắt bài to¸n, hướng dẫn học sinh ph©n tÝch bà to¸n để t×m ra c¸c c¸ch giải, gióp học sinh cã suy nghĩ độc lập, vận dụng linh hoạt, s¸ng tạo, cã lßng tự tin, tự tạo trong làm bài. Tôi rất mong được tiếp thu các ý kiến đóng góp bổ sung của các bạn đồng nghiệp để bản thân vận dụng kinh nghiệm này vào việc : Nâng cao chất lượng giải toán có lời văn cho học sinh lớp 3. đạt hiệu quả cao hơn. Tôi xin chân thành c¶m ơn! Mỹ xương, ngày 20 tháng 02 năm 2012 XÁC NHẬN CỦA NHÀ TRƯỜNG. NGƯỜI VIẾT. TRẦN THANH PHONG 13 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span>