Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 - GV: Bùi Thị Nga

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 tõ vùng - c¸c biÖn ph¸p tu tõ Tiết 13: từ tiếng việt theo đặc điểm Cấu tạo A. Môc tiªu: Gióp häc sinh: 1. KiÕn thøc: - Củng cố những hiểu biết về cấu tạo từ tiếng Việt: từ đơn, từ phức - Ph©n biÖt c¸c lo¹i tõ phøc (tõ ghÐp, tõ l¸y). 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi tËp B. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS: - GV: Soạn bài và đọc tài liệu tham khảo. - HS: Đọc và chuẩn bị bài ở nhà; tham khảo tài liệu có liên quan đến bài học. C. tổ chức hoạt động dạy học * ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. Bài cũ: Xác định từ tiếng Việt theo đặc điểm cấu tạo trong câu sau: Chị gái tôi có dáng người dong dỏng cao. * Tæ chøc d¹y häc bµi míi Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Củng cố lí thuyết i. Tõ ph©n theo cÊu t¹o. - GV: Từ đơn là gì? Lấy ví dụ? - HS nªu, lÊy VD. - GV: Tõ phøc lµ g×? LÊy vÝ dô? - HS nªu, lÊy VD. - GV: Tõ phøc ®­îc chia thµnh nh÷ng kiÓu phøc nµo? - HS tr¶ lêi.. - GV: Cã nh÷ng kiÓu ghÐp nµo ? LÊy VD cụ thể từng trường hợp? - HS nªu, lÊy VD.. 1. Từ đơn và từ phức. - Từ đơn là từ chỉ có một tiếng có nghÜa. VD: bè, mÑ, xanh,... - Tõ phøc lµ tõ gåm cã hai tiÕng hay nhiÒu tiÕng. VD: bµ ngo¹i, s¸ch vë, s¹ch sÏ,... Tõ phøc gåm: + Tõ ghÐp: lµ tõ ®­îc t¹o c¸ch ghÐp c¸c tiÕng cã quan hÖ vÒ ý. VD: s¸ch vë, ... + Tõ l¸y: gåm nh÷ng tõ phøc cã quan hệ láy âm giữa các tiếng. VD: đo đỏ, ... 2. Tõ ghÐp: a. Từ ghép đẳng lập: Từ ghép đẳng lập là từ ghép mà giữa các tiếng có quan hệ bình đẳng, độc lập ngang hµng nhau, kh«ng cã tiÕng chÝnh,. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net. 31.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 tiÕng phô. VD: bµn ghÕ, s¸ch vë, tµu xe,... b. Tõ ghÐp chÝnh phô: Tõ ghÐp chÝnh phô lµ tõ ghÐp mµ gi÷a c¸c tiÕng cã quan hÖ tiÕng chÝnh, tiÕng phô. VD: bµ + ....(bµ néi, bµ ngo¹i, bµ thÝm, bµ mî,...) 3. Tõ l¸y: - GV: Cã nh÷ng kiÓu l¸y nµo ? LÊy VD a. L¸y toµn bé: cụ thể từng trường hợp? L¸y toµn bé lµ c¸ch l¸y l¹i toµn bé c¶ - HS nªu, lÊy VD. ©m, vÇn gi÷a c¸c tiÕng. VD: xinh xinh, rÇm rÇm, µo µo,... Lưu ý: Tuy nhiên để dễ đọc và thể hiện một số sắc thái biểu đạt nên một số từ láy toàn bộ có hiện tượng biến đổi âm điệu. VD: đo đỏ, tim tím, trăng trắng,... b. L¸y bé phËn: L¸y bé phËn lµ c¸ch l¸y l¹i bé phËn nµo đó giữa các tiếng về âm hoặc vần. + VÒ ©m: r× rÇm, th× thµo, ... + vÒ vÇn: lao xao, lÝch rÝch,... Hoạt động 2: Luyện tập Bài tập 1: Hãy hoàn thiện sơ đồ sau về cấu tạo từ tiếng Việt: CÊu t¹o tõ TiÕng ViÖt. 32. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 Bµi tËp 2: Cho c¸c tõ l¸y sau: lÈm cÈm, hÝ höng, ba ba, thuång luång, rãc r¸ch, ®u đủ, ầm ầm, chôm chôm, xao xác, hổn hển, ngậm ngùi, cào cào, bìm bịp, ù ù, lí nhí, x«n xao, chuån chuån. a. Những từ nào thường được sử dụng trong văn miêu tả? Vì sao? b. Ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a hai tõ rãc r¸ch vµ b×m bÞp. Bài tập 3: Tìm các từ ghép Hán Việt: viên (người ở trong một tổ chức hay chuyên làm một công việc nào đó), trưởng (người đứng đầu), môn (cửa). Gîi ý: Bµi tËp 1: cÇn hoµn thµnh: CÊu t¹o tõ TiÕng ViÖt Từ đơn. Tõ phøc Tõ ghÐp. Tõ ghÐp §L. Tõ l¸y Tõ ghÐp CP. Tõ l¸y Tbé. Tõ l¸y bé phËn. Tõ l¸y ©m. Tõ l¸y vÇn. Bài tập 2: Những từ nào thường được sử dụng trong văn miêu tả: lẩm cẩm, hí hửng, ba ba, róc rách, đu đủ, ầm ầm, chôm chôm, xao xác, hổn hển, ngËm ngïi, cµo cµo, ï ï, lÝ nhÝ, x«n xao. Bµi tËp 3: viªn: gi¸o viªn, nh©n viªn, kÕ to¸n viªn,... trưởng: hiệu trưởng, lớp trưởng, tổ trưởng,... m«n: ngä m«n, khuª m«n,... * Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà - N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc; Lµm hoµn chØnh bµi tËp vµo vë BT - BTVN: Xác định từ ghép, từ láy trong đoạn thơ 4 câu cuối đoạn trích Cảnh ngµy xu©n. - ChuÈn bÞ: NghÜa cña tõ D. §¸NH GI¸ §IÒU CHØNH KÕ HO¹CH: * Thêi gian * KiÕn thøc * Tổ chức các hoạt động:. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net. 33.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 TuÇn 1 TiÕt 1 Ngµy so¹n:...... Ngµy d¹y:........ Nh×n chung vÒ nÒn v¨n häc ViÖt Nam A. Môc tiªu:. Để hoàn thành tốt chủ đề 1, HS cần đạt những mục tiêu sau: + KiÕn thøc: Cñng cè, më réng vµ n©ng cao mét sè kiÕn thøc c¬ b¶n t¸c phÈm v¨n häc trong chương trình Ngữ văn 6,7,8.Hình thành một số kiến thức về lịch sử hình thành và ph¸t triÓn cña v¨n häc ViÖt Nam. + Kĩ năng: Hình thành phương pháp tìm hiểu bài văn học sử. Thấy được mối quan hệ giữa văn học sử với tác phẩm văn học. Rèn tư duy khái quát, tổng hợp. Bồi dưỡng kĩ năng thực hµnh trªn c¸c bµi tËp cô thÓ. + Thái độ: Nhận thức đúng đắn, khoa học, hệ thống về lịch sử văn học Việt nam, trân träng, tù hµo vÒ nÒn v¨n häc d©n téc. B. ý nghĩa của chủ đề: - Chủ đề này được lựa chọn dạy trong những tuần đầu của năm học xuất phát từ ý nghĩa và. tầm quan trọng của nó.Từ hệ thống tác giả, tác phẩm đã học trong chương trình chính khoá, hướng dẫn HS khái quát được quá trình hình thành và phát triển của văn học Việt Nam trªn trôc thêi gian, trôc lÞch sö x· héi. - Từ những kiến thức trên, HS vận dụng vào quá trình đọc - hiểu và tạo lập văn bản dưới ¸nh s¸ng cña v¨n häc sö. - Đây là chủ đề bám sát : Các hoạt động đặt trên nền tảng của hệ thống văn bản trong chương trình chính khoá. - Hình thức dạy học: Trình bày, trao đổi, thảo luận và làm bài tập thực hành. C Tµi liÖu tham kh¶o: 1. “Nh×n chung vÒ nÒn v¨n häc ViÖt Nam qua c¸c thêi k× lÞch sö”- NguyÔn §¨ng M¹nh. 2. “Đại cương về văn học dân gian”- Chu Xuân Diên.. 3. “Khái quát văn học Việt Nam từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX”- Nguyễn Đình Chú 4. “V¨n häc ViÖt nam 1945- 1954” - M· Giang L©n 5. Khái quát văn học VN từ đầu thế kỉ XX đến cách mạng tháng Tám năm 1945. 6. MÊy nÐt kh¸i qu¸t vÒ v¨n häc ViÖt Nam tõ sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m n¨m 1945- §ç B×nh TrÞ. 7. Văn học dân gian trong nhà trường.- NXBGD, 1998 D Phân lượng nội dung chủ đề:. 1 2 3 4 5 6. 34. Mục đích, ý nghĩa, phân lượng chủ đề 1 Nh×n chung vÒ nÒn v¨n häc ViÖt Nam V¨n häc d©n gian Văn học trung đại Văn học hiện đại Hướng dẫn tổng kết, rút kinh nghiệm chủ đề.. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 E. Bµi tËp Thùc hµnh. Nhóm em hãy nhớ lại và thống kê các văn bản đã học trong Ngữ văn 6,7,8 vào bảng sau: Giai ®o¹n V¨n häc d©n gian ViÖt Nam VHVn tõ thÕ kØ XhÕt thÕ kØ XIX V¨n häc viÖt nam tõ ®Çu thÕ kØ XX đến nay. VB tù sù. + truyÒn thuyÕt + ThÇn tho¹i. + Cæ tÝch + Ngô ng«n. + Truyện cười. VB biÓu c¶m. + Ca dao. Vb nghÞ luËn. + Tôc ng÷. + Thầy thuốc giỏi cốt nhất +Sông núi nước Nam- LTK + C«n S¬n ca- N. Tr·i. ë tÊm lßng. + Con Hæ cã nghÜa + Sau phót chia li + Bánh trôi nước. + Qua đèo Ngang + Bạn đến chơi nhà... + DÕ MÌn phiªu l­u kÝ + §ªm nay B¸c kh«ng ngñ + Bức tranh của em gái tôi. +Lượm + M­a + Sèng chÕt mÆc bay. + C¶nh khuya + L·o H¹c. + TiÕng gµ tr­a. + Tắt đèn +Muèn lµm th»ng cuéi + Trong lßng mÑ + Nhí rõng + quê hương (NNT¢)... + Khi con tu hó + Tøc c¶nh P¸c bã. + Ng¾m tr¨ng + §i ®­êng.... + Thiªn đô chiÕu. + Hịch tướng sĩ + nước Đại Việt ta ( BN§C) + Tinh thÇn yªu nước của nhân d©n ta. + §øc tÝnh gi¶n di cña b¸c Hå. + Sự giàu đẹp cña TiÕng ViÖt. + ý ngi· cña v¨n chương.... H. Hướng dẫn về nhà:. 1.Hoµn chØnh b¶ng thèng kª, dùa vµo b¶ng h·y «n l¹i c¸c t¸c phÈm trªn. 2. T×m hiÓu sù ph¸t triÓn cña VHVn qua c¸c thêi k× lÞch sö? 3. Sưu tầm, nghiên cứu các tài liệu có liên quan dã hướng dẫn ở trên. ---------------------------------------. Ngµy so¹n: 08/12/2007 Ngµy d¹y: 12 - 13/12/2007. CHñ §Ò 3: TiÕt 14:. tõ vùng - c¸c biÖn ph¸p tu tõ nghÜa cña tõ tiÕng viÖt. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net. 35.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 A. Môc tiªu: Gióp häc sinh: 1. KiÕn thøc: - Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ nghÜa cña tõ tiÕng ViÖt: nghÜa ®en, nghÜa bãng, hiện tượng chuyển nghĩa của từ, hiện tượng từ đồng âm - đồng nghĩa - trái nghĩa, cấp độ khái quát nghĩa của từ, trường từ vựng. - Phân biệt một số hiện tượng về nghĩa của từ. 2. Kü n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng vËn dông lÝ thuyÕt lµm bµi tËp. B. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS: - GV: Soạn bài và đọc tài liệu tham khảo. - HS: Đọc và chuẩn bị bài ở nhà; tham khảo tài liệu có liên quan đến bài học. C. tổ chức hoạt động dạy học * ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. Bài cũ: Làm bài tập VN: Xác định từ ghép, từ láy trong đoạn thơ 4 câu cuối ®o¹n trÝch C¶nh ngµy xu©n. * Tæ chøc d¹y häc bµi míi Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Củng cố lí thuyết I. Kh¸i qu¸t vÒ nghÜa cña tõ. - GV: Hãy vẽ sơ đồ khái quát về nghĩa cña tõ tiÕng ViÖt? - HS vẽ đúng.. NghÜa cña tõ. NghÜa ®en. NghÜa bãng. - GV: ThÕ nµo lµ nghÜ ®en, nghÜa bãng - NghÜa ®en lµ nghÜa gèc, nghÜa ban ®Çu của từ? Lấy VD để làm rõ? cña tõ. - HS nªu vµ lÊy VD. - NghÜa bãng lµ nghÜa ph¸t triÓn trªn c¬ së nghÜa gèc cña tõ. VD: ¨n (¨n c¬m): nghÜa ®en ¨n (¨n phÊn, ¨n ¶nh,...): nghÜa bãng ii. hiện tượng chuyển nghĩa của từ. - GV: Thế nào là hiện tượng chuyển Chuyển nghĩa: Là hiện tượng thay đổi nghÜa cña tõ? nghÜa cña tõ, t¹o ra nh÷ng tõ nhiÒu nghÜa. - HS nªu. iii. hiện tượng từ đồng âm - đồng nghĩa trái nghĩa. a. Từ đồng âm 36. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 Từ đồng âm là những từ phát âm giống nhau nh­ng nghÜa kh¸c xa nhau, kh«ng liên quan gì với nhau. Từ đồng âm giống nhau vÒ chÝnh t¶ còng cã thÓ kh¸c nhau vÒ chÝnh t¶. - GV: Thế nào là từ đồng âm, từ đồng VD: cái bàn, bàn bạc, ... nghÜa, tõ tr¸i nghÜa? VD? b. Từ đồng nghĩa - HS nªu vµ lÊy VD. Từ đồng nghĩa là những từ có nghĩa giống nhau hoÆc gÇn gièng nhau VD: chÕt/mÊt/toi/hi sinh,... c. Tõ tr¸i nghÜa Tõ tr¸i nghÜa lµ nh÷ng tõ cã nghÜa tr¸i ngược nhau. - Mét tõ nhiÒu nghÜa cã thÓ thuéc nhiÒu cÆp tõ tr¸i nghÜa kh¸c nhau. - Từ trái nghĩa được dùng trong thể đối, tạo các hình tượng tương phản, gây ấn tương mạnh, lời nói thêm sinh động. VD: cao - thấp, xấu - đẹp, hiền - dữ,... iv. cấp độ khái quát nghĩa của từ - trường tõ vùng. 1. Cấp độ khái quát nghĩa của từ NghÜa cña mét tõ ng÷ cã thÓ réng h¬n - GV: ThÕ nµo lµ tõ ng÷ nghÜa r«ng, tõ (kh¸i qu¸t h¬n) hoÆc hÑp h¬n (Ýt kh¸i qu¸t ng÷ nghÜa hÑp? VD? h¬n) nghÜa cña tõ kh¸c. - HS nªu vµ lÊy VD. - Mét tõ ng÷ ®­îc coi lµ cã nghÜa réng khi phạm vi nghĩa của từ đó bao hàm ph¹m vi nghÜa cña mét sè tõ kh¸c. - Mét tõ ng÷ ®­îc coi lµ cã nghÜa hÑp khi phạm vi nghĩa của từ đó được bao hàm trong ph¹m vi nghÜa cña mét tõ ng÷ kh¸c. - Mét tõ ng÷ cã thÓ võa cã nghÜa réng, l¹i vµ cã nghÜa hÑp. VD: C©y: l¸, hoa, cµnh, th©n, gèc, rÔ. C©y lµ tõ ng÷ nghÜa réng so víi l¸, hoa, cµnh, th©n, gèc, rÔ vµ l¸, hoa, cµnh, th©n, gèc, rÔ lµ tõ ng÷ nghÜa hÑp so víi c©y. 2. Trường từ vựng: - GV: Thế nào là trường từ vựng? VD? Trường từ vựng là tập hợp những từ có ít - HS nªu vµ lÊy VD. nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa. VD: Trường từ vựng trạng thái tâm lí. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net. 38.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 gåm: giËn d÷, vui, buån,... Hoạt động 2: Luyện tập Bài tập 1: Từ đồng âm và từ nhiều nghĩa đều có hình thức âm thanh giống nhau. Dựa vào đâu ta phân biệt được từ đồng âm và từ nhiều nghĩa? cho ví dụ? Gîi ý: - Từ đồng âm lẫn từ có hình thức âm thanh giống nhau nhưng hoàn toàn khác xa nhau vÒ nghÜa. VD: Cµ chua (tiÕng trong tªn gäi mét sù vËt - danh tõ)) Cà này muối lâu nên chua quá. (từ chỉ mức độ - tính từ) - Tõ nhiÒu nghÜa lµ nh÷ng tõ cã mèi liªn hÖ víi nhau vÒ nghÜa. VD: mùa xuân, tuổi xuân,... đều có chung nét nghĩa chỉ sự sống tràn trề Bµi tËp 2: Tõ “Bay” trong tiÕng ViÖt cã nh÷ng nghÜa sau( cét A) chän ®iÒn c¸c vÝ dô cho bên dưới ( vào cột B) tương ứng với nghĩa của từ ( ở cột A) A- NghÜa cña tõ 1. Di chuyÓn trªn kh«ng 2. Chuyển động theo làn gió 3. Di chuyÓn rÊt nhanh 4. Phai mÊt ,biÕn mÊt 5. Biểu thị hành động nhanh ,dễ dàng a- Lêi nãi giã bay. b- Ba vuông phấp phới cờ bay dọc( Tú Sương). c- Mây nhởn nhơ bay- Hôm nay trời đẹp lắm( Tố Hữu). d- Vôt qua mÆt trËn- §¹n bay vÌo vÌo( Tè H÷u). e- Chèi bay chèi biÕn. Gîi ý: 1.c 2.b 3.d 4.a 5.e tt. B- vÝ dô. Bµi tËp 3: Ph©n tÝch nghÜa trong c¸c c©u th¬ sau: Tr¨ng cø trßn vµnh v¹nh Kể chi người vô tình ¸nh tr¨ng im ph¨ng ph¾c §ñ cho ta giËt m×nh. (¸nh tr¨ng - NguyÔn Du) Gîi ý: - Hai câu đầu: Gợi lên hình ảnh ánh trăng tròn vành vạnh bất chấp mọi sự thay đổi, sự vô tình của người đời. - Hai câu cuối: Hình ảnh ánh trăng im lặng như nhắc nhở con người nhớ về quá khứ t×nh nghÜa thuû chung. 39. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 Bài tập 4: a. Trong câu văn “Không! Cuộc đời chưa hẳn đã đáng buồn hay vẫn đáng buồn nhưng lại đáng buồn theo một nghĩa khác” (Lão Hạc - Nam Cao) cụm từ “đáng buồn theo một nghĩa khác” ở đây được hiểu với nghĩa nào? A. Buồn vì Lão Hạc đã chết thật thương tâm. B. Buồn vì một người tốt như Lão Hạc mà lại phải chết một cách dữ dội. C. Buồn vì cuộc đời có quá nhiều đau khổ, bất công. D. V× c¶ ba ®iÒu trªn. b. Tõ nµo cã thÓ thay thÕ ®­îc tõ “bÊt th×nh l×nh” trong c©u “Ch¼ng ai hiÓu l·o chÕt vì bệnh gì mà đau đớn và bất thình lình như vậy” (Lão Hạc - Nam Cao) A. nhanh chãng B. đột ngột C. d÷ déi D. qu»n qu¹i Gîi ý: a. D b. B Bìa tập 5: Vận dụng kiến thức về trường từ vựng để phân tích sự độc đáo trong cách dïng tõ ë ®o¹n trÝch sau : Chúng lập ra nhà tù nhiều hơn trường học, chúng thẳng tay chém, giết những người yêu nước thương nòi của ta, chúng tắm các cuộc khởi nghĩa của ta trong nh÷ng bÓ m¸u. Gợi ý: Trường từ vựng : Tắm, bể. Cùng nằm trong trường từ vựng là nước nói chung. - T¸c dông : T¸c gi¶ dïng hai tõ t¾m vµ bÓ khiÕn cho c©u v¨n cã h×nh ¶nh sinh động và có giá trị tố cáo mạnh mẽ hơn. * Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà - N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc; Lµm hoµn chØnh bµi tËp vµo vë BT - BTVN: Gi¶i thÝch nghÜa cña c¸c tõ sau ®©y? Th©m thuý , thÊm thÝa, nghªnh ngang, hiªn ngang. Gợi ý: Thâm thuý: Sâu sắc một cách kín đáo, tế nhị. ThÊm thÝa: TiÕp nhËn mét c¸ch tù gi¸c cã suy nghÜ. Nghªnh ngang: Hµnh vi kÐm v¨n ho¸. Hiªn ngang: T­ thÕ cña ngêi anh hïng. - ChuÈn bÞ: Tõ tiÕng ViÖt theo nguån gèc - chøc n¨ng D. §¸NH GI¸ §IÒU CHØNH KÕ HO¹CH: * Thêi gian * KiÕn thøc * Tổ chức các hoạt động: TuÇn 2 TiÕt 2 Ngµy so¹n:...... Ngµy d¹y:........ Nh×n chung vÒ nÒn v¨n häc viÖt nam qua c¸c thêi k× lÞch sö A. Môc tiªu. + kiến thức: Trên cơ sở bảng hệ thống tiết 1, GV hướng dẫn HS tìm hiểu sự hình thành nền v¨n häc d©n téc vµ kh¸i qu¸t néi dung c¬ b¶n cña v¨n häc VN. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net. 40.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 + Kü n¨ng: H×nh thµnh kÜ n¨ng kh¸i qu¸t, tæng h¬p, nhËn xÐt...cho HS. + thái độ: Bồi dưỡng lòng tự hào về nền văn học dân tộc. Giáo dục ý thức gìn giữ, phát huy truyÒn thèng ViÖt nam. B. Néi dung bµi häc:. I. C¸c thêi k× ph¸t triÓn cña v¨n häc ViÖt Nam - Quan s¸t vµo b¶ng hÖ thèng ë tiÕt 1, em h·y - HS quan s¸t b¶ng thèng kª ë tiÕt 1. cho biết văn học Việt Nam đã trải qua những thêi k× lín nµo? - HS tr×nh bµy ý kiÕn c¸ nh©n. - Gäi HS tr×nh bµy. - NhËn xÐt. - Gäi HS nhËn xÐt, bæ sung GV: V¨n häc ViÖt Nam gåm 2 bé phËn chÝnh cÊu thµnh lµ v¨n häc d©n gian vµ v¨n häc viÕt. V¨n häc viÕt ViÖt Nam ®­îc chia lµm giai ®o¹n lín g¾n bã víi lÞch sö d©n téc : V¨n học trung đại ( Từ thế kỉ XX đến hết thế kỉ XIX ), văn học hiện đại ( Từ đầu thế kỉ XX đến nay). II. Néi dung ph¶n ¸nh cña v¨n häc ViÖt Nam Bài đọc Lịch sử văn học dân tộc , xét đến cùng , là lịch sử tâm hồn của dân tộc ấy. Lòng yêu nước, tinh thần dân tộc là đặc điểm sâu sắc nhất của tâm hồn Việt Nam. Trước nạn ngoại xâm, tinh thần ấy thể hiện qua những áng hùng văn sôi nổi tinh thần quyết chiến, quyết thắng và những hình tượng anh hùng cứu nước. Nhưng lòng yêu nước, tinh thần dân tộc ấy còn thể hiện ở nhiều mức độ và ở nhiều dạng thức khác nữa. Có khi đó là tình yêu đối với một vùng trời đất cụ thể nào đó của quê hương mình, có khi làm sống dậy những phong tục đẹp hay những giá trị văn hoá cổ truyền của dân tộc. Có khi là sự phát hiện những nét riêng đáng yêu của dân tộc Việt Nam, cái duyên dáng của con người Việt Nam. Và có khi đó còn là nỗi buồn đau da diết của một thời mất nước tối tăm, là tấm lòng thành kính thiết tha đói với đất nước, đối với cha ông chỉ biết dồn nén vào lòng yêu tiếng mẹ đẻ. ở người Việt Nam, lòng yêu nước gắn liền với tình nhân ái. Một dân tộc luôn phải cầm gươm, cầm súng, nhưng thơ văn lại nói nhiều hơn đến lòng nhân ái, đến tình yêu, đến thân phận người phụ nữ trong xã họi bất công. Không phải ngẫu nhiên trên đất nước này, những nhà văn lớn từ Nguyễn Trãi, Nguyễn Du đến Hồ Chí Minh đều là những nhà nhân đạo chủ nghÜa lín. Sổng ở một nước nông nghiệp, người Việt Nam luôn gắn bó với thiên nhiên . Văn chương Viẹt Nam vì thế có những tác phẩm đầy tài hoa từ ca dao dân ca đến thơ Nguyễn Trãi, Bà HuyÖn Thanh Quan, NguyÔn KhuyÕn, T¶n §µ, Hµn MÆc Tö, Tè H÷u, v¨n xu«i NguyÔn Tuân, Tô Hoài...đã ghi lại được những nét bút thật tinh tế cảnh sắc thi vị của quê hương đất nước. Sèng triÒn miªn trong khã kh¨n vÊt v¶, nhiÒu c¬ cùc, l¹i tr¶i qua mét lÞch sö ®Çy sãng gió, bão táp, người Việt Nam vẫn luôn yêu đời, vui sống, luôn tin tưởng ở lẽ tất thắng của điều thiện, của chính nghĩa.Trong văn học Việt Nam, tiếng cười không mấy khi dứt hẳn và cũng có lắm cung bậc. Truyện tiếu lâm, truyện Trạng Quỳnh,thơ Hồ Xuân Hương, Tú Xương... văn Nguyễn Công Hoan, Vũ Trọng Phụng ...Tuy nhiên hoàn cảnh thực tế khắc nghiệt không cho phép họ lạc quan một cách dễ dãi. Vì thế những tác phẩm văn chươnglớn nhÊt, tiªu biÓu nhÊt cña d©n téc trong qu¸ khø phÇn nhiÒu l¹i lµ nh÷ng thiªn truyÖn, bµi th¬ viết về nỗi buồn đau của những kiép người chịu nhiều oan trái, bất hạnh. Và tiếng cười nói. 41. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 trên cũng không hẳn là tiếng cười mà chỉ là “ Khi vui muốn khóc, buồn tênh lại cười”Nguyễn Công Trứ. NguyÔn §¨ng M¹nh Bài tập: Qua tìm hiểu bài đọc, em hãy khái quát lại những nội dung chủ yếu của văn häc ViÕt Nam? - Cho HS tìm hiểu kĩ bài đọc và vận dụng kiến - HS tìm hiểu bài đọc và vận dụng kiến thức. thức đã học để trả lời câu hỏi? - Gäi HS tr×nh bµy kÕt hîp nªu dÉn chøng minh - HS tr×nh bµy ý kiÕn c¸ nh©n. - NhËn xÐt. ho¹. - Gäi HS nhËn xÐt, bæ sung GV: Néi dung chñ yÕu cña v¨n häc ViÖt Nam : + Lòng yêu nước, tinh thần dân tộc là đặc điểm sâu sắc nhất của tâm hồn Việt Nam +Lòng yêu nước gắn liền với tình nhân ái. +Người Việt Nam luôn gắn bó với thiên nhiên +Người Việt Nam luôn yêu đời, vui sống, luôn tin tưởng ở lẽ tất thắng của điều thiện, của chÝnh nghÜa C. hướng dẫn về nhà. 1. Dùa vµo bµi häc, h·y giíi thiÖu vÒ nÒn v¨n häc ViÖt Nam? 2. Mượn SGK Ngữ văn lớp 6-7, ôn lại phần văn học dân gian: Nguồn gốc, thể loại, các văn bản đã học... ------------------------------------------. Ngµy so¹n: 15/12/2007 Ngµy d¹y:19-20 /12/2007 CHñ §Ò 3: tõ vùng - c¸c biÖn ph¸p tu tõ TiÕt 15: Tõ tiÕng viÖt theo nguån gèc - chøc n¨ng A. Môc tiªu: Gióp häc sinh: 1. KiÕn thøc: Củng cố những hiểu biết về từ tiếng Việt theo nguồn gốc: từ mượn, từ Hán Việt, từ địa phương, biệt ngữ xã hội, thuật ngữ, từ tượng thanh - từ tượng hình. 2. Kü n¨ng: RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi tËp. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net. 42.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 B. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS: - GV: Soạn bài và đọc tài liệu tham khảo. - HS: Đọc và chuẩn bị bài ở nhà; tham khảo tài liệu có liên quan đến bài học. C. tổ chức hoạt động dạy học * ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. Bµi cò: Lµm bµi tËp GV giao vÒ nhµ. * Tæ chøc d¹y häc bµi míi Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Củng cố lí thuyết i. Cñng cè lÝ thuyÕt. ? Thế nào là từ mượn? Có những bộ phận từ mượn nào là chủ yếu trong tiếng ViÖt? - HS nªu kh¸i niÖm vµ c¸c bé phËn tõ mượn. GV bổ sung qua sơ đồ.. 1. Từ mượn Từ mượn là những từ mượn từ tiếng của nước ngoài để biểu thị sự vật, hiện tượng, đặc điểm ... mà tiếng Việt chưa có từ thật thích hợp để diễn đạt. Từ mượn. Từ mượn tiếng Hán (Tõ H¸n ViÖt). 2. Từ địa phương Từ địa phương là những từ được sử dụng phổ biến ở một địa phương, vùng miền nhất định. VD: m« (®©u), tª (kia), r¨ng (sao), røa (thế)...là những từ ở địa phương vùng B¾c Trung Bé (Thanh Ho¸). 3. BiÖt ng÷ x· héi BiÖt ng÷ x· héi lµ nh÷ng tõ ng÷ ®­îc dïng trong mét tÇng líp x· héi nhÊt định. Kh«ng nªn l¹m dông biÖt ng÷ x· héi v× cã thÓ sÏ g©y khã hiÓu. VD: ngçng (®iÓm 2), trøng (®iÓm 1),... 4. ThuËt ng÷ ThuËt ng÷ lµ nh÷ng biÓu thÞ kh¸i niÖm. ? Thế nào là từ địa phương? VD? - HS nªu kh¸i niÖm vµ VD.. ? ThÕ nµo lµ biÖt ng÷ x· héi? VD? - HS nªu kh¸i niÖm vµ VD.. ? ThÕ nµo lµ thuËt ng÷? VD? - HS nªu kh¸i niÖm vµ VD. 43. Từ mượn các ng«n ng÷ kh¸c (Ph¸p, Anh...). GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 khoa học, công nghệ, thường được dùng trong c¸c v¨n b¶n khoa häc, c«ng nghÖ. VD: th¹ch nhò (§Þa lÝ), tõ vùng (Ng«n ng÷ häc),... 5. Từ tượng thanh - từ tượng ? Thế nào là từ tượng thanh ? VD? h×nh. - HS nªu kh¸i niÖm vµ VD. - Từ tượng thanh là những từ mô phỏng âm thanh của người, vật trong tự nhiên ? Thế nào là từ tượng hình? VD? và đời sống. - HS nªu kh¸i niÖm vµ VD. VD: oa oa, hu hu, h« hè,... - Từ tượng hình là từ mô phỏng hình dáng, điệu bộ của người, vật. VD: Khật khưỡng, lừ đừ,... Hoạt động 2: Luyện tập Bµi tËp 1: a) Trong các từ sau, từ nào không phải là từ tượng hình? A. vËt v· B. rũ rượi C. x«n xao D. xéc xÖch b) Từ nào dưới đây không phải là từ Hán Việt? A. vô địch B. nh©n d©n C. bé ãc D. ch©n lý c) Trong ®o¹n th¬ sau cã mÊy tõ H¸n ViÖt ? Thanh minh trong tiÕt th¸ng ba Lễ là tảo mộ, hội là đạm thanh GÇn xa n« nøc yÕn anh. ChÞ em s¾m söa bé hµnh ch¬i xu©n. DËp d×u tµi tö giai nh©n Ngựa xe như nước áo quần như nêm. Gîi ý: a) B b) C c) 11 Bài tập 2: Tìm các từ láy tượng thanh, từ láy tượng hình trong các câu, đoạn thơ sau: a. Ao thu lạnh lẽo nước trong veo Mét chiÕc thuyÒn c©u bÐ tÎo teo (Thu ®iÕu - NguyÔn KhuyÕn) b. Trêi thu trong v¾t mÊy tÇng cao CÇn tróc l¬ ph¬ giã h¾t hiu (Thu vÞnh - NguyÔn KhuyÕn) c. ôi! Từ không đến có X¶y ra nh­ thÕ nµo?. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net. 44.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 Nay m¸ h©y h©y giã Trªn l¸ xanh rµo rµo ( Qu¶ sÊu non trªn cao - Xu©n DiÖu) Gợi ý: Từ láy tượng thanh: rào rào; từ láy tượng hình: lạnh lẽo, tẻo teo, lơ phơ, hắt hiu, h©y h©y, rµo rµo. Bài tập 3: Xác định các từ địa phương có trong đoạn thơ sau: Chuối đầu vườn đã lổ Cam đầu ngõ đã vàng Em nhớ ruộng nhớ vườn Kh«ng nhí anh r¨ng ®­îc! (Th¨m lóa - TrÇn H÷u Thung) Gîi ý: læ:træ, r¨ng (sao) * Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà - N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc; Lµm hoµn chØnh bµi tËp vµo vë BT - BTVN: 1. Gi¶i nghÜa c¸c thuËt ng÷ sau vµ cho biÕt nã thuéc m«n, lÜnh vùc khoa häc nµo: đơn chất, truyện, đơn bào,truyện Nôm. 2. Đọc đoạn thơ: “Gần miền có một mụ nào... Dớp nhà thờ tượng người thương d¸m nµi !” - TruyÖn KiÒu (NguyÔn Du). Thèng kª tõ H¸n ViÖt theo mÉu: + N¨m tõ theo mÉu “viÔn kh¸ch: + N¨m tõ theo mÉu “tø tuÇn”: + N¨m tõ theo mÉu “vÊn danh” - ChuÈn bÞ: Kh¸i qu¸t vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng D. §¸NH GI¸ §IÒU CHØNH KÕ HO¹CH: * Thêi gian * KiÕn thøc * Tổ chức các hoạt động: TuÇn 3 TiÕt 3 Ngµy so¹n:...... Ngµy d¹y:........ V¨n häc d©n gian viÖt nam A. Môc tiªu:. Trên cơ sở bảng hệ thống tiết 1,bài đọc tham khảo GV hướng dẫn HS tìm hiểu sự phát triển của văn học dân gian trong đời sống tinh thần người Việt Nam.. + Kü n¨ng: H×nh thµnh kÜ n¨ng kh¸i qu¸t, tæng h¬p, nhËn xÐt...cho HS + Thái độ: Bồi dưỡng lòng say mê văn học dân gian Việt Nam + kiÕn thøc:. II. Néi dung bµi häc. I.Bài đọc. 45. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 vị trí của văn học dân gian trong đời sống văn hoá và lịch sử văn học dân tộc.. Chu Xu©n Diªn Như chúng ta đã biết , văn học dân gian được sáng tác phổ biến và lưu truyền bằng con ®­êng truyÒn miÖng. Do ®­îc tiÕp nhËn b»ng con ®­êng truyÒn miÖng mµ v¨n häc d©n gian còn được xem như một loại văn học diễn xướng: VHDG thường được kể, được hát, được trình diễn trong các sinh hoạt văn hoá của nhân dân( như hình thức diễn xướng các sự tích thời các vua Hùng dựng nước, sự tích Thánh Gióng đánh giặc Ân ở hội đền Hùng, hội Gióng...như hát hò trong lao động, hát đối đáp nam nữ trong các hội xuân, hội thu, hát ru con, ru em trong sinh hoạt gia đình...)Văn học dân gian như một thành phần nằm trong tæng thÓ v¨n ho¸ d©n gian tõ thêi viÔn cæ vµ tiÕp tôc ®­îc b¶o tån, ph¸t triÓn vÒ sau nµy, nên nó có vị trí quan trọng trong đời sống văn hoá dân tộc, in đậm dấu ấn bản sắc văn hoá d©n téc. Văn học dân gian thường có nội dung phong phú, phản ánh nhiều mặt của cuộc sốngvà lí tưởng xã hội , đạo đức truyền thống của các tầng lớp nhân dân lao động qua các thời kì lịch sử, thông qua sự khái quát hoá nghệ thuật. Do đó văn học dân gian có những giá trị xã hội to lớn, những giá trị này thường được qui thành ba mặt chính là : giá trị nhận thức, giá trị giáo dục, giá trị thẩm mĩ. Những giá trị đó khiến văn học dân giankhông những luôn tồn tại và phát triển song song với văn học viết mà còn có sự tác động to lớn tới sự h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña v¨n häc viÕt. II. Bµi tËp. 1. Qua bài đọc, nhóm em nhận thức được gì về vị trí , vai trò của văn học dân gian trong đời sống văn hoá và trong lịch sử văn học dân tộc? - Cho HS th¶o luËn theo nhãm 4 em. - 4 nhãm b¸o c¸o kÕt qu¶ lªn b¶ng. - Gäi c¸c nhãm kh¸c nhËn xÐt, bæ sung ý kiÕn.. * Trong đời sống văn hoá: + Phản ánh đời sống tinh thần của người VN. + Bồi dưỡng,vun đắp tâm hồn các thế hệ người VN. * §èi víi v¨n häc: + §Æt nÒn mãng cho v¨n häc viÕt. + Tác động tới quá trình hình thành và phát triển cña v¨n häc viÕt.. 2.Bằng một đoạn văn nói, hãy chứng minh rằng: Truyện cổ tích là giấc mơ đẹp. - Cho HS xác định yêu cầu đề bài. - Xác định đối tượng, nội dung, cách trình bµy bµi nãi? - xây dựng dàn ý đại cương cho bài nói. - Gợi ý: Em đã biết những truyện cổ tích nào? ở những truyện đó người lao động gửi g¾m m¬ ­íc kh¸t väng g×? Nh©n vËt nµo thÓ hiện ước mơ đó? - Gäi HS kh¸ - giái tr×nh bµy. - Líp nhËn xÐt rót kinh nghiªm.. - Truyện cổ tích ra đời khi xã hội phân chia giai cấp. Nó phản ánh cuộc đấu tranh giai cấp, cuộc đấu tranh chống cái ác, cái xấu trong xã héi . - TruyÖn cæ tÝch lµ giÊc m¬ vÒ c«ng b»ng, c«ng lÝ, chÝnh nghi·. - GiÊc m¬ c¸i thiÖn chiÕn th¾ng c¸i ¸c, ë hiÒn gÆp lµnh. - Nh©n vËt: TÊm, Th¹ch Sanh, Sä Dõa... c¸c thÕ lùc siªu nhiªn: Bôt, Tiªn.... GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net. 46.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 3. Theo nhãm em, khi §äc - HiÓu truyÖn d©n gian, cÇn chó ý g×? cho vÝ dô minh ho¹? - Cho HS đọc kĩ câu hỏi. - Nắm vững đặc trưng của tự sự dân gian. - Tãm t¾t cèt truyÖn. - Cho HS thảo luận trong nhóm 4 em. - Nắm vững diễn biến cuộc đời nhân vật chính, diễn biÕn, sù kiÖn quan träng. ( Nh©n vËt trong truyÖn d©n - Gọi đại diện nhóm trình bày ý kiến. gian là con người hành động, con người chức năng, - c¸c nhãm kh¸c bæ sung. chưa có đời sống nội tâm...) - c¸ch kÕt thóc truyÖn... C. Hướng dẫn về nhà: Trong bµi nãi chuyÖn t¹i “ Héi nghÞ c¸n bé v¨n ho¸” ngµy 30 / 10/ 1958, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh nói: “ Quần chúng là những người sáng tạo, công nông là những người sáng tạo. nh­ng quÇn chóng kh«ng ph¶i chØ s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cho x· héi . QuÇn chóng còn là những người sáng tác nữa... Những sáng tác ấy là những hòn ngọc quí” Chọn một số câu tục ngữ, ca dao mà em biết để chứng minh cho nhận định trên. ----------------------------------------------------------. Ngµy so¹n: 22/12/2007 Ngµy d¹y:26- /12/2007 CHñ §Ò 3: tõ vùng - c¸c biÖn ph¸p tu tõ TiÕt 16: Kh¸i qu¸t vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng A. Môc tiªu: Gióp häc sinh: 1. KiÕn thøc: - Cñng cè nh÷ng hiÓu biÕt vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tiÕng ViÖt. Ph©n biÖt mét sè phÐp tu tõ so s¸nh - Èn dô - ho¸n dô - nh©n ho¸. 2. Kü n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng lµm bµi tËp B. ChuÈn bÞ cña GV vµ HS: - GV: Soạn bài và đọc tài liệu tham khảo. - HS: Đọc và chuẩn bị bài ở nhà; tham khảo tài liệu có liên quan đến bài học. C. tổ chức hoạt động dạy học 47. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 * ổn định lớp, kiểm tra bài cũ. Bµi cò: Lµm bµi tËp GV giao vÒ nhµ. * Tæ chøc d¹y häc bµi míi Hoạt động của GV - HS Nội dung cần đạt Hoạt động 1: Củng cố lí thuyết i. Cñng cè lÝ thuyÕt. - GV cho HS nªu kh¸i niÖm c¸c phÐp tu tõ tõ vùng vµ lÊy ®­îc c¸c VD. - HS lµm theo yªu cÇu cña GV.. C¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng: So s¸nh, Èn dô, nh©n ho¸, ho¸n dô, ®iÖp ng÷, ch¬i ch÷, nãi qu¸, nãi gi¶m - nãi tr¸nh. 1. So sánh: Là đối chiếu sự vật, sự việc này với sự vật, sự việc khác có nét tương đồng để làm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. VD: TrÎ em nh­ bóp trªn cµnh 2. Nhân hoá: là cách dùng những từ ngữ vốn dùng để miêu tả hành động của con người để miêu tả vật, dùng loại từ gọi người để gọi sự vật không phải là người làm cho sự vật, sự việc hiện lên sống động, gần gũi với con người. VD: Chú mèo đen nhà em rất đáng yêu. 3. ẩn dụ: Là cách dùng sự vật, hiện tượng này để gọi tên cho sự vật, hiện tượng khác dựa vào nét tương đồng (gièng nhau) nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diễn đạt. VD: Gần mực thì đen, gần đèn thì rạng. 4. Hoán dụ: Là cách dùng sự vật này để gọi tên cho sự vật, hiện tượng khác dựa vào nét liên tưởng gần gũi nhằm tăng sức gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt. VD: Đầu bạc tiễn đầu xanh (Người già tiễn người trẻ: dùa vµo dÊu hiÖu bªn ngoµi). 5. §iÖp ng÷: lµ tõ ng÷ (hoÆc c¶ mét c©u) ®­îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn trong khi nãi vµ viÕt nh»m nhÊn m¹nh, béc lé c¶m xóc... VD: Vâng m¾c ch«ng chªnh ®­êng xe ch¹y L¹i ®i, l¹i ®i trêi xanh thªm. 6. Chơi chữ là cách lợi dụng đặc sắc về âm, nghĩa nhằm tạo sắc thái dí dỏm hài hước. VD: Mªnh m«ng mu«n mÉu mµu m­a Mái m¾t miªn man m·i mÞt mê 7. Nói quá là biện pháp tu từ phóng đại mức độ, qui mô, tính chất của sự vật, hiện tượng được miêu tả để nhấn. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net. 48.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 mạnh, gây ấn tượng, tăng sức biểu cảm. VD: Lỗ mũi mười tám gánh lông Chång khen chång b¶o r©u rång trêi cho. 8 Nãi gi¶m, nãi tr¸nh lµ mét biÖn ph¸p tu tõ dïng c¸ch diễn đạt tế nhị, uyển chuyển, tránh gây cảm giác quá ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ; tr¸nh th« tôc, thiÕu lÞch sù. VÝ dô: Bác Dương thôi đã thôi rồi Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta. Hoạt động 2: Luyện tập Bµi tËp 1: Ph©n biÖt Èn dô, ho¸n dô tõ vùng häc vµ Èn dô, ho¸n dô tu tõ häc? Gîi ý: 1.( 1®iÓm) Trả lời đợc : - Èn dô, ho¸n dô tõ vùng häc lµ phÐp chuyÓn nghÜa t¹o nªn nghÜa míi thùc sù cña tõ, c¸c nghÜa nµy ®­îc ghi trong tõ ®iÓn. - Èn dô, ho¸n dô tu tõ häc lµ c¸c Èn dô, ho¸n dô t¹o ra ý nghÜa l©m thêi (nghĩa ngữ cảnh) không tạo ra ý nghĩa mới cho từ. Đây là cách diễn đạt bằng hình ảnh, hình tượng mang tính biểu cảm cho câu nói; Không phải là phương thức chuyÓn nghÜa t¹o nªn sù ph¸t triÓn nghÜa cña tõ ng÷. Bµi tËp 2: BiÖn ph¸p tu tõ ®­îc sö dông trong hai c©u th¬ sau lµ g× ? Người về chiếc bóng năm canh KÎ ®i mu«n dÆm mét m×nh xa x«i . ( TruyÖn KiÒu - NguyÔn Du ) A. Èn dô C. Tương phản B. Ho¸n dô D. Nãi gi¶m , nãi tr¸nh . Gîi ý: C Bµi tËp 3: Hai c©u th¬ sau sö dông nh÷ng biÖn ph¸p tu tõ nµo ? “MÆt trêi xuèng biÓn nh­ hßn löa Sóng đã cài then đêm sập cửa” A. Nh©n ho¸ vµ so s¸nh C. Èn dô vµ ho¸n dô. B. Nãi qu¸ vµ liÖt kª. D. Ch¬i ch÷ vµ ®iÖp tõ. Gîi ý: A Bµi tËp 4: H·y chØ ra biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng trong hai c©u th¬ sau: Ngµy ngµy mÆt trê ®i qua trªn l¨ng Thấy một mặt trời trog lăng rất đỏ. Gợi ý: Phép tu từ ẩn dụ: Mượn hình ảnh mặt trời để chỉ Bác Hồ. * Hướng dẫn học sinh học bài ở nhà 49. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 - N¾m v÷ng toµn bé kiÕn thøc tiÕt häc; Lµm hoµn chØnh bµi tËp vµo vë BT - BTVN: Viết đoạn văn kể về một con vật trong gia đình em, trong đó vận dông c¸c phÐp tu tõ. - ChuÈn bÞ: LuyÖn tËp lµm bµi tËp vÒ c¸c biÖn ph¸p tu tõ tõ vùng D. §¸NH GI¸ §IÒU CHØNH KÕ HO¹CH: * Thêi gian * KiÕn thøc * Tổ chức các hoạt động:. TuÇn 4 TiÕt 4 Ngµy so¹n:...... Ngµy d¹y:........ Văn học trung đại việt nam A. Môc tiªu:. Trên cơ sở bảng hệ thống tiết 1,bài đọc tham khảo GV hướng dẫn HS tìm hiểu sự phát triển của văn học trung đại Việt Nam, tác giả tác phẩm, nội dung văn học... + Kü n¨ng: H×nh thµnh kÜ n¨ng kh¸i qu¸t, tæng h¬p, nhËn xÐt...cho HS + Thái độ: Bồi dưỡng lòng say mê văn học trung đại Việt Nam + kiÕn thøc:. B. Néi dung d¹y häc:. * KiÓm tra nhanh phÇn bµi tËp vÒ nhµ cña HS. Bài đọc: Mấy nét cơ bản về văn học trung đại Việt Nam Từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX, nền văn học Việt Nam phát triển trong môi trường xã hội phong kiến trung đại. Qua nhiều gian đoạn nhưng về cơ bản nước ta vẫn là một quốc gia phong kiến độc lập. Văn học trung đại có nhiều đặc điểm chung về tư tưỏng quan niÖm thÈm mÜ, hÖ thèng thÓ lo¹i vµ ng«n ng÷. Từ thế kỉ X đến thế kỉ XV, dân tộc ra giành tự chủ, giai cấp phong kiến có vai trò tích cực trong việc lãnh đạo nhân dân chống Tống, Nguyên , Minh. Văn học thời kì này tập trung ca ngợi chủ nghĩa yêu nước thời phong kiến, ý thức về độc lập chủ quyền biên cương lãnh thổ ( Nam quốc sơn hà - Lý Thường Kiệt ), lòng căm thù giặc xâm lược, tinh thần chiến đấu ( Hịch tướng sĩ - Trần Quốc Tuấn, Bình Ngô đại cáo - Nguyễn Trãi ). Từ thế kỉ XVI đến nửa đầu thế kỉ XVIII, giai cấp phong kiến Việt Nam mâu thuẫn với nhân dân và mâu thuẫn nội bộ. Khởi nghĩa nông dân và chiến tranh phong kiến triền miên, đời sống nhân dân lầm than, cực khổ, đất nước tạm thời chia cắt. Văn học giai đoạn này thể hiện sự bất mãn với triều đình phong kiến, cảm thông với nỗi thống khổ của nhân dân, hi vọng phục hồi nền trị bình xã hội, thống nhất đất nước. Văn học xuất hiện thể loại mới là truyÒn k× ( TruyÒn k× m¹n lôc - NguyÔn D÷), tuú bót ( Vò trung tuú bót - Ph¹m §×nh Hæ). Nửa cuối thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX là giai đoạn bão táp sôi động của lịch sử. Chế độ phong kiến khủng hoảng trầm trọng, phong trào khởi nghĩa nông dân bùng nổ ở khắp nơi ( tiêu biểu là khởi nghĩa Tây Sơn ). Thực dân Pháp xâm lược. Văn học chữ Hán, chữ Nôm phát triển rầm rộ. Truyện kí phát triển mạnh mẽ. Nổi bât là trào lưu nhân đạo với hai nội dung : Phê phán các thế lực phong kiến, đề cao quyền sống con người, đặc biệt là người phô n÷. Tiªu biÓu lµ “TruyÖn KiÒu” cña NguyÔn Du, “Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ” cña Ng«. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net. 50.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Kế hoạch dạy học bài học chủ đề Tự chọn Ngữ văn 9 Gia văn phái, thơ Hồ Xuân Hương, “Cung oán ngâm khúc”- Nguyễn Gia Thiều, “Chinh phô ng©m khóc” cña §Æng TrÇn C«n, §oµn ThÞ §iÓm...§Õn nöa cuèi thÕ kØ XIX, nh©n d©n đánh Pháp. Văn học tập trung đề cao tinh thần yêu nước chống ngoại xâm, đả kích những thãi lè l¨ng hñ b¹i cña x· héi phong kiÕn thù d©n. Tiªu biÓu : NguyÔn §×nh ChiÓu, TrÇn TÕ Xương... Suốt chặng đường dài 9 thế kỉ, văn học viết Việt Nam hình thành, phát triển và đạt nhiÒu thµnh tùu rùc rì. II.Bµi tËp thùc hµnh: 1. Qua bài đọc, nhóm em hãy xác định các thời kì nhỏ của văn học trung đại Việt Nam? Sắp xếp các tác phẩm VHTĐ trong chương trình đã học vào mỗi thời kì đó? - Cho HS đọc kĩ yêu cầu bài tập. + Từ thế kỉ X đến thế kỉ XV: “ Nam quốc sơn hà” ( Lí Thường Kiệt), “Hịch tướng sĩ” (Trần Quốc Tuấn), “ Nước - Hướng dẫn HS làm việc cá nhân : §¹i ViÖt ta” ( NguyÔn Tr·i)... Dựa vào nội dung bài đọc, kiến thức đã + Từ thế kỉ XVI đến nửa đầu thế kỉ XVIII: “ Truyền kì học để hoàn thiện bài tập trên? m¹n lôc”( NguyÔn D÷),“Vò trung tuú bót”( Ph¹m §×nh Hæ) - Gäi HS tr×nh bµy. +N ửa cuối thế kỉ XVIII đến nửa đầu thế kỉ XIX “Truyện KiÒu”( NguyÔn Du), “Hoµng Lª nhÊt thèng chÝ” cña Ng« Gia văn phái, thơ Hồ Xuân Hương, “Cung oán ngâm khóc”- NguyÔn Gia ThiÒu... -Gäi HS nhËn xÐt, bæ sung. + Nöa cuèi thÕ kØ XIX: NguyÔn §×nh ChiÓu, TrÇn TÕ Xương... 2. Quan sát, bảng thống kê ở tiết 1và nội dung bài đọc, hãy xác định các chủ đề lớn của văn học trung đại Việt Nam? - Cho HS lµm viÖc theo nhãm 4 em. *Chủ nghĩa yêu nước, tinh thần dân tộc: + §äc kÜ yªu cÇu c©u hái. - ý thức về đọc lập chủ quyền, biên cương lãnh + Chủ đề lớn trong văn học trung đại? thæ... + Các khía cạnh của chủ đề? - Tinh thÇn chèng ngo¹i x©m. + T¸c gi¶ t¸c phÈm tiªu biÓu? - lßng tù hµo d©n téc. + DÉn chøng minh ho¹? - Tình yêu thiên nhiên đất nước. * Tinh thần nhân đạo: - §¹i diÖn nhãm tr×nh bµy ý kiÕn . - Lên án các thế lực tàn bạo trà đạp lên quyền sống con người. - Cảm thông với nỗi bất hạnh của con người,đặc - Gäi c¸c nhãm nhËn xÐt, bæ sung. biệt là người phụ nữ. - Ca ngợi tình yêu tự do, ca ngợi vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách con người Việt Nam 3. Từ bản tuyên ngôn độc lập “ Sông núi nước Nam” của Lí Thường Kiệt đến “ Nước Đại Việt ta” ( Bình Ngô đại cáo- Nguyễn Trãi) đã thể hiện bước phát triển mới trong ý thức về nền đọc lập dân tộc. Hãy chứng minh ý kiến trên bằng một đoạn văn nói? - Cho HS xác định yêu cầu đề bài. “ Sông núi nước Nam”: Lãnh thổ, chủ quyền( - Xác định đối tượng, nội dung, cách trình bày đế vương),bất khả xâm phạm. bµi nãi? “ Nước Đại Việt ta”: Bổ sung thêm : văn hiến,. 51. GV: Bïi ThÞ Nga Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>