Bài giảng môn học Ngữ văn lớp 7 - Tiết 17: Đọc hiểu văn bản: Sông núi nước Nam - Phò giá về kinh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trần Thúy Hoàn-Trường THCS Thanh An. Giáo án văn 7. Ngµy so¹n :18/9/2008 Ngày giảng:24/9/2008 Văn bản. Sông núi nước ( Nam quèc s¬n Hµ). Nam. PHÒ GIÁ VỀ KINH (Trần Quang Khải). A. Mục tiêu cần đạt. TiÕt 17: §äc-. HiÓu v¨n b¶n.. 1. KiÕn thøc: - Giúp học sinh: Cảm nhận được tinh thần độc lập, khí phách hào hùng, khát vọng lớn lao của dân tộc trong 2 bài thơ: Sông núi nước Nam và bài: Phò giá về kinh. 2. KÜ n¨ng: - Bước đầu hiểu về 2 thể thơ: Thất ngôn tứ tuyệt và ngũ ngôn tứ tuyệt đường luËt. 3. Thái độ: - Gi¸o dôc ý thøc, lßng tù hµo d©n téc.. B. ChuÈn bÞ:. - ThÇy: ChuÈn bÞ néi dung lªn líp. - Trß: So¹n bµi theo c©u hái SGK.. C.Tiến trình tổ chức các hoạt động. * Hoạt động 1:Kiểm tra bài cũ - Đọc thuộc lòng những bài ca dao châm biếm? Nêu nội dung tư tưởng của bài ca dao ch©m biÕm? * Hoạt động 2: Giới thiệu bài Sau chiến thắng bạch đằng năm 938, ta thoát khỏi ách thống trị của các nước phong kiến phương bắc và đang trên đường xây dựng một quốc gia độc lập, tự chủ rất mực hào hùng. Nền văn học mới cũng ra đời và có thể nói văn học viết bằng chữ hán và chữ nôm đã ghi lại được những dây phút hào hùng đó của dân tộc. Để hiểu được phần nào về nội dung của văn học của thời kỳ này bµi h«m nay chóng ta cïng ®i t×m hiÓu. * Hoạt động 3. Bài mới Hoạt động của thầy. - GV: VÒ t¸c gi¶ bµi th¬, l©u nay người ta vẫn cho rằng bài thơ của Lý Thường Kiệt nhưng theo. H/§ cña trß -hs theo dõi phần chú thích * sgk. Néi dung I §äc,tiÕp xóc v¨n b¶n. *Tác giả-tác phẩm. 1 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trần Thúy Hoàn-Trường THCS Thanh An. t­ liÖu kh¶o s¸t míi nhÊt th× mäi v¨n b¶n h¸n n«m cßn l¹i kh«ng cã v¨n b¶n nµo cã ghi t¸c gi¶ bµi thơ là Lý Thường Kiệt. - Bài thơ đến nay cho rõ tác giả là ai. Giáo án văn 7. *§äc.. GV: Nêu yêu cầu đọc.. -Giäng chËm ch¾c, hµo hïng. - GV đọc phiên âm, gọi học sinh đọc - Nhận xét h/s đọc. §äc phiªn ©m, dÞch nghÜa, b¶n dÞch th¬. * Tõ khã.. Theo dâi chó thÝch 1,2 trong §äc chó SGK. thÝch. *CÊu tróc v¨n b¶n GV: Cho học sinh đọc chú thích dÊu sao. ? Dùa vµo chó thÝch dÊu sao cho biÕt ý hiÓu cña em vÒ th¬ trung - Nªu ý hiÓu đại? c¸ nh©n. - Th¬ viÕt ë thÕ kû X- XIX. - ViÕt b»ng ch÷ h¸n vµ ch÷ n«m. ? Nêu đặc điểm của thể thơ thất Suy nghÜ, ng«n tø tuyÖt? ? H·y nhËn d¹ng thÓ th¬ bµi tr¶ lêi. ''Nam quèc s¬n hµ.'' - Bài thơ ra đời trong cuộc ? Nªu xuÊt xø cña bµi th¬? kh¸ng chiÕn chèng qu©n Tèng xâm lược đời lý... GV: ''Nam quèc s¬n hµ" ®­îc coi như là bản tuyên ngôn độc lập đầu tiên của nước ta viết bằng th¬. VËy theo em thÕ nµo lµ tuyên ngôn độc lập? - Tuyên ngôn độc lập: Là lời ? Nội dung tuyên ngôn độc lập tuyên bố về chủ quyền của đất trong'' Nam quèc s¬n hµ lµ'' g×? nước và khẳng định không một thÕ lùc nµo ®­îc x©m ph¹m. - Khẳng định chủ quyền lãnh thæ cña d©n téc. - Nªu cao ý chÝ quyÕt t©m b¶o GV: Kh¸i qu¸t chuyÓn ý. vệ đất nước. 2 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trần Thúy Hoàn-Trường THCS Thanh An. GV: Gọi học sinh đọc 2 câu đầu. - Gi¶i thÝch tõng tõ cña 2 c©u th¬.. Giáo án văn 7. II. §äc - HiÓu v¨n b¶n. 1. Hai c©u th¬ ®Çu. - Nam: Phương nam, quốc, nước. - S¬n: nói, hµ: s«ng, nam: Nước Nam, đế: Vua, cơ: ở.. - GV: §äc c©u th¬ 1. C©u th¬ më. ®Çu cã viÕt: Nam quèc theo em tõ "Nam quèc"®­îc hiÓu nh­ thÕ nµo? ? VËy t¸c gi¶ dïng tõ"Nam quèc"nh»m thÓ hiÖn ý g×?. -> Nam quốc: Nước ở phương nam.. ? §Æt sau tõ" Nam quèc" lµ tõ " Nam đế" thể hiện ý nghĩa gì?. - Khẳng định nước nam là một quốc gia độc lập: Vì từ xưa bọn phong kiến phương Bắc luôn coi nước ta là quận huyện của chóng. - Nam đế: Là vua nước nam. - Như vậy tác giả đặt vua nước Nam ngang hµng víi vua phương Bắc.. - GV: §äc c©u th¬ thø 2.. ? Giäng cña c©u th¬ thø 2 nh­ thế nào? Giọng điệu đó đã bày tỏ ý nghÜa g×?. - Giäng hµo hïng r¾n rái. - Thể hiện niềm tin sắc đáng vào chủ quyền đất nước Việt Nam đã được ghi ở sách trời.. ? Việc tác giả khẳng định chủ quyền của đất nước được ghi ở s¸ch trêi mang l¹i ý nghÜa g×?. - Khẳng định tạo hoá đã ban cho nước Việt Nam là của người Việt Nam.. ? Em c¶m nhËn ®­îc g× qua hai c©u th¬ ®Çu?. - > Khẳng định nước nam là của người Việt Nam. - ThÓ hiÖn niÒm tù hµo cña tác giả về chủ quyền độc lập dân chủ, độc lập dân tộc.. GV: Hai c©u th¬ ®Çu ng«n ng÷. trang träng, ý th¬ m¹nh mÏ, đanh thép, khẳng định một chân lý lịch sử bất di bất dịch: Nước nam là của người Nam. - Gọi học sinh đọc 2 câu cuối.. 3 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trần Thúy Hoàn-Trường THCS Thanh An. Giáo án văn 7. 2. Hai c©u th¬ cuèi:. ? DiÔn nghÜa vµ diÔn xu«i 2 c©u th¬. ? NhËn xÐt giäng ®iÖu cña 2 c©u th¬?. - Cớ sao mà kẻ thù lại dám đến x©m ph¹m. - Chóng mµy sÏ xem sù thÊt b¹i.. ? Nội dung biểu đạt ở hai câu cuèi lµ g×?. - Giäng dâng d¹c, ch¾c nÞch, kiªu h·nh. -> Cảnh báo hành động xâm lược của kẻ thù, sự thất bại... - Khẳng định sức mạnh vô địch của dân tộc trong cuộc chiến đấu bảo vệ chủ quyền của đất nước.. ? Liªn hÖ víi ? Liªn hÖ víi hoµn cảnh ra đời" Sông núi nước nam" Em hiÓu lêi c¶nh b¸o nµy nh»m vào bọn xâm lược nào? ? Sông núi nước Nam là văn bản biểu cảm. ở đây tư tưởng và cảm xóc võa lé râ l¹i võa Èn kÝn. Theo em tư tưởng lộ rõ trong văn b¶n nµy lµ g×?. - Lêi c¶nh b¸o nh»m vµo qu©n Tống xâm lược. Quân và dân ta dưới sự chỉ huycủa Lý Thường Kiệt đã đánh tan đạo quân xâm lược Tống.. ? C¶m xóc Èn kÝn trong v¨n b¶n nµy lµ g×?. - Khẳng định trước kẻ thù về chủ quyền đất nướcta và ý chí quyÕt t©m b¶o vÖ chñ quyÒn đó.. ? Văn bản Sông núi nước nam bồi đắp tình cảm nào trong em? ? Trong lÞch sö d©n téc ta ngoµi " Sông núi nước Nam" Em còn biÕt nh÷ng v¨n b¶n nµo kh¸c được gọi là tuyên ngôn độc lập của nước ta.. - NiÒm tù hµo, tù tin vµo chñ quyÒn d©n téc. Tinh thÇn ph¶n kháng chiến tranh xâm lược cña ngo¹i bang. - Tự hào về truyền thống đấu tranh giữ nước, quyết tâm bảo vệ chủ quyền đất nước của cha «ng ta. - Tin tưởng vào sự bền vững của độc lập dân tộc .. ? C¶m nhËn chung cña em vÒ bµi th¬? Gọi học sinh đọc ghi nhớ.. 4 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trần Thúy Hoàn-Trường THCS Thanh An. GV: Kh¸i qu¸t toµn b. Giáo án văn 7. - Văn bản " Bình ngô đại cáo" cña NguyÔn Tr·i. - Văn bản " Tuyên ngôn độc lËp" cña Hå Chñ TÞch. * Ghi nhí: SGK.. 5 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trần Thúy Hoàn-Trường THCS Thanh An. Giáo án văn 7. - Khẳng định sức mạnh vô Tr¶ lời địch của dân tộc trong cuộc độc lập. chiến đấu bảo vệ chủ quyền của đất nước.. ? Liên hệ với hoàn cảnh ra đời" Sông núi nước nam" Em hiểu lời c¶nh b¸o nµy nh»m vµo bän x©m -Tr×nh bµy - Lêi c¶nh b¸o nh»m vµo qu©n lược nào? ý kiÕn. Tống xâm lược. Quân và dân ta dưới sự chỉ huycủa Lý Thường Kiệt đã đánh tan đạo quân xâm lược Tống. ? Sông núi nước Nam là văn bản Suy nghĩ, biểu cảm. ở đây tư tưởng và cảm trả lời. xóc võa lé râ l¹i võa Èn kÝn. Theo em tư tưởng lộ rõ trong văn bản -Trình bày ý kiÕn. - Khẳng định trước kẻ thù về nµy lµ g×? chủ quyền đất nước ta và ý chí quyÕt t©m b¶o vÖ chñ quyÒn đó. ? C¶m xóc Èn kÝn trong v¨n b¶n nµy lµ g×? - Tr¶ lêi - NiÒm tù hµo, tù tin vµo chñ độc lập. quyÒn d©n téc. Tinh thÇn ph¶n kháng chiến tranh xâm lược cña ngo¹i bang. ? Văn bản Sông núi nước nam bồi - Tự hào về truyền thống đấu đắp tình cảm nào trong em? -Phát biểu tranh giữ nước, quyết tâm bảo suy nghĩ. vệ chủ quyền đất nước của cha «ng ta. - Tin tưởng vào sự bền vững của độc lập dân tộc . ? Trong lÞch sö d©n téc ta ngoµi " Sông núi nước Nam" Em còn biết nh÷ng v¨n b¶n nµo kh¸c ®­îc gäi là tuyên ngôn độc lập của nước ta. - Liên hệ - Văn bản " Bình ngô đại cáo" më réng. cña NguyÔn Tr·i. - Văn bản " Tuyên ngôn độc ? C¶m nhËn chung cña em vÒ bµi lËp" cña Hå Chñ TÞch. th¬? Nªu c¶m nhËn. Gọi học sinh đọc ghi nhớ. §äc nhí.. ghi. * Ghi nhí: SGK.. GV: Kh¸i qu¸t toµn bé. 6 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trần Thúy Hoàn-Trường THCS Thanh An. Giáo án văn 7. V¨nb¶n2. Phß gi¸ vÒ kinh. ( TrÇn Quang Kh¶i). Hoạt động của GV. H§ cña HS. Nội dung cần đạt. I. §äc tiÕp xóc v¨n b¶n. * T¸c gi¶, t¸c phÈm. - GV: Cho học sinh đọc chú. thÝch dÊu sao / SGK.. - §äc chó thÝch.. ? Nªu vµi nÕt kh¸i qu¸t vÒ t¸c gi¶? ? Bài thơ ra đời trong hoàn - Trả lời dùa vµo c¶nh nµo? -GV cuộc k.chiến chống giặc SGK. Mông-Nguyên đời trần đã tạo lên hào khí chiến thắng,đây là nguồn cảm hứng để tác giả viết bài thơ này. * §äc.. GV:Nêu yêu cầu đọc:Giọng. phấn khởi hµo hïng chËm ch¾c. - §äc bµi. GVđọc- gọi học sinh đọc.. *Tõ khã. GV: Cho häc sinh gi¶i thÝch. nhan đề của bài thơ.. Chó ý sgk. * CÊu tróc v¨n b¶n.. ? Vận dụng kiến thức đã học phÇn thÓ lo¹i em h·y nhËn diÖn thÓ lo¹i bµi" Tông gi¸ hoàn kinh sư" trên các phương diÖn, sè c©u, sè ch÷ trong c©u, - Tr¶ lêi - Bµi th¬ ngò ng«n tø tuyÖt : 4 c©u c¸ch hiÖp vÇn. độc lập. mçi c©u 5 tiÕng. - HiÖp vÇn ë cuèi c©u 2,4 GV: Kh¸i qu¸t chuyÓn ý.. - C©u 1-2, 3- 4 GV: Cho học sinh đọc 2 câu. ®Çu.. II. §äc – hiÓu v¨n b¶n. 1. Hai c©u ®Çu. §äc 2 c©u th¬. 7 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Trần Thúy Hoàn-Trường THCS Thanh An. Giáo án văn 7. ? Gi¶i thÝch tõng yÕu tè trong HS dùa 2 c©u th¬, diÔn xu«i 2 c©u vµo SGK th¬? gi¶i thÝch. ? Nh÷ng chiÕn c«ng nµo ®­îc nh¾c tíi trong lêi th¬ nµy? Tr¶ lêi Các chiến công đó gợi nhắc độc lập. - Chiến thắng Trương Dương và nh÷ng sù kiÖn lÞch sö næi Hµm Tö . tiÕng nµo cña d©n téc ta trong qu¸ khø? - Hai trËn th¾ng lín trªn s«ng Hång thời trần đại thắng quân x/l Mông Nguyªn. ? Theo em trong lêi th¬ trªn có gì đáng chú ý về cách dùng từ, cách nhắc tới các địa danh, cách tạo đối xứng, giọng Phát hiện ®iÖu? nghệthuật. -> Động từ mạnh đặt ở đầu câu. -> 2 địa danh nổi tiếng được nhắc liền đôi giọng thơ khoẻ hùng tráng ? Điều đó có tác dụng gì trong Trình bày viÖc diÔn t¶: ý kiÕn. - HiÖn thùc k/c chèng ngo¹i x©m -> T¸i hiÖn khong khÝ chiÕn th¾ng oanh liÖt cña d/t ph¶ ¸nh sù thÊt b¹i. -> T×nh c¶m tù hµo phÊn chÊn cña thÕ giíi. 2.Hai c©u cuèi. GV: Kh¸i qu¸t chuyÓn ý. §äc bµi. - Gọi học sinh đọc 2 câu cuối. ? DiÔn xu«i 2 c©u th¬. ? Lêi th¬ nµy nãi tiÕp chiÕn - Tr¶ lêi - Kh¸t väng hoµ b×nh độc lập. thắng hay nói về vấn đề gì? - 1 đất nước vững bền mãi mãi non ? Tác giả đã mong ước về 1 nước ấy của ngàn thu đất nước như thế nào? ? Em h·y so s¸nh nghÜa cña côm tõ ''Tu trÝ lùc '' víi côm tõ Th¶o luËn - ë b¶n phiªn ©m tu trÝ lùc cã nghÜa nhãm. ''Nªn g¾ng søc''? m¹nh h¬n nªn dèc hÕt søc lùc. ? §iÒu g× cho thÊy t¸c gi¶ Tr¶. lêi 8. Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Trần Thúy Hoàn-Trường THCS Thanh An. mong mái ®iÒu g× ë d©n téc?. độc lập.. Giáo án văn 7. - Khi đất ta nước đã thái bình chóng ta cÇn tËp chung hÕt søc lùc vào xây dựng đất nước mạnh giầu ko nªn qu¸ say x­a víi chiÕn th¾ng.. ? T¸c gi¶ mong ­íc vµ cæ động cho công cuộc xây dựng đất nước sau chiến tranh. Điều này cho thấy tư tưởng và tình cảm nào của tác giả trước vận Trả lêi - Chuéng hoµ b×nh mệnh của đất nước. độc lập. - Hy vọng vào tương lai tươi đẹp. - Tin vµo søc m¹nh dùng x©y cña d©n téc. ? Theo em, niÒm hi väng lín - Häc sinh lao của tác giả về tương lai chứng tươi sáng của đất nước đã minh. -> Kh¸t väng hoµ b×nh ph¶n ¸nh kh¸t väng nµo cña d©n téc ta thêi TrÇn? -> Khát vọng xõy dựng đất nước bền vững muôn đời. ? Khát vọng đó có biến thành hiÖn thùc ë thêi nhµ TrÇn kh«ng? Dùa vµo kiÕn thøc lÞch sử lớp 7 để chứng minh điều nµy.. - Thêi trÇn sau 2 cuéc K/C chèng M«ng Nguyªn lÇ 1 thêi kú th¸i b×nh thÞnh trÞ kh¸ dµi trong L/s d©n téc ta. III. Tæng kÕt. 1 NghÖ thuËt -Diễn đạt cô đúc 2. Néi dung.. GV: Kh¸i qu¸t.. ? Bµi häc cho em hiÓu nh÷ng néi dung hiÖn thùc nµo ®­îc ph¶n ¸nh trong v¨n b¶n'' Phß Kh¸i qu¸t gi¸ vÒ kinh''? néi dung. - NiÒm tin chiÕn th¾ng qu©n x/l mong ước hy vọng vè 1 đất nước th¸i b×nh ? Từ nội dung đó tư tưởng và t×nh c¶m nµo cña t¸c gi¶ ®­îc - Tr¶ lêi - Cña t¸c gi¶ còng nh­ cña d©n téc độc lập. béc lé? - Vì Trần Quang khải là 1 vị tương tài đại diệncho ý chí và sức mạnh DT thêi trÇn ? Tư tưởng và tình cảm đó là cña riªng t¸c gi¶ hay cña Th¶o 9 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Trần Thúy Hoàn-Trường THCS Thanh An. chung d©n téc thêi TrÇn?. ? Theo em, v× sao lêi th¬ trong bµi'' Phß gi¸ vÒ kinh'' gi¶n dÞ kh«ng hoa mü mµ vÉn gîi được cảm xúc của người đọc vÒ hµo khÝ chiÕn th¾ng vµ kh¸t väng hoµ b×nh cña d©n téc?. Giáo án văn 7. luËn nhãm. §¹i diÖn tr×nh bµy. §äc sgk. ? C¸ch tr×nh bµy vÇ biÓu c¶m Lµm cña 2 bµi th¬ cã g× gièng nhau tËp. bµi. - Nã ®­îc t¹o bëi hµo quang c/t d/t võa diÔn ra - Nã ®­îc viÕt = tÊm lßng ch©n thµnh nång nhiÖt cña t¸c gi¶ - Nã ®­îc chiÕu däi bëi hµo khÝ cña thêi trÇn * Ghi nhí.(sgk) IV. LuyÖn tËp Bµi 1. + §Òu thÓ hiÖn b¶n lÜnh khÝ ph¸ch d/t ta. + ý tưởng được diễn đạ rõ ràng ko cầu kỳ hoa mỹ, cảm xúc độc đáo bộc lộ 12 cách kín đáo qua ý tưởng. * Hoạt động 4.Hoạt động nối tiếp. -Đối với hs khá giỏi: ?Viết 1 đoạn văn phát biểu cảm nghĩ của em về bài thơ Sông núi Nước Nam? -Đối với hs trung bình yếu: ?Nêu nội dung chính của 2 bài thơ + Häc thuéc lßng hai bµi th¬, ph©n tÝch. + So¹n bµi: Tõ h¸n viÖt.. 10 Lop7.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span>