Sáng kiến kinh nghiệm Một vài kinh nghiệm trong dạy-học các loại thể văn học nước ngoài ở THCS

<span class='text_page_counter'>(1)</span>SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS. ````````````` MỤC LỤC Trang 6 7 8 7 8 11 16 17 17 19 20. NéI DUNG Tóm tắt đề tài Giíi thiÖu Phương pháp - Kh¸ch thÓ nghiªn cøu - ThiÕt kÕ nghiªn cøu - Quy tr×nh nghiªn cøu - Đo lường và thu thập dữ liệu - Bµn luËn - KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ Tµi liÖu tham kh¶o Phô lôc. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 2.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS I.TãM T¾T §Ò tµi Văn chương nước ngoài là một bộ phận quan trọng trong chương trình Ngữ văn trung học cơ sở gồm những sáng tác dân gian, văn thơ cổ điển, văn thơ hiện đại được chọn và bố trí song song với chương trình văn học dân tộc. Cùng với văn học dân tộc, văn chương nước ngoài đã góp phần tạo điều kiện cho học sinh mở rộng tầm nhìn và khả năng cảm thụ tinh hoa v¨n ho¸ nh©n lo¹i, hiÓu biÕt thªm vÒ cuéc sèng vµ tµi n¨ng s¸ng t¹o cña c¸c d©n téc tõ đó hiểu rõ hơn đất nước, dân tộc và văn hoá dân tộc đồng thời phát triển tinh thần quốc tế và ý thức về cộng đồng văn hoá nhân loại. §ã lµ nh÷ng s¸ng t¸c ®­îc chän läc trong kho tµng v¨n häc cña c¸c d©n téc. Nãi rộng ra đó là tinh hoa văn hoá nhân loại đủ sức vượt qua sự thử thách khắc nghiệt của thời gian, của không gian đến với chúng ta hôm nay. Ta bắt gặp ở đây những tác phẩm đã thành mÉu mùc cña v¨n häc thÕ giíi tõ c¸c chuyÖn cæ tÝch nh­ “C©y bót thÇn” (Trung Quèc), “Ông lão đánh cá và con cá vàng” (Nga)… cho đến các tác phẩm văn chương nổi tiếng của c¸c nhµ v¨n lín cña c¸c d©n téc còng lµ cña thÕ giíi nh­ “§«n- ki-h«-tª” cña (XÐc-van-tÐt), “C« bÐ b¸n diªm” cña (An-®Ðc-xen), “ChiÕc l¸ cuèi cïng” cña (O.Hen-ry), th¬ cña Lý B¹ch, Đỗ Phủ; Truyện của Lỗ Tấn, Mô-pa-xăng, Giắc Lơn-đơn, Ai-ma-tốp, các trích đoạn kịch cổ ®iÓn cña M«-li-e, Nhìn chung đó là những tác phẩm rất giàu giá trị nhân bản, giàu tinh thần dân tộc có tác dụng rất lớn trong việc giáo dục tình cảm cao đẹp, bồi dưỡng tâm hồn trong sáng và ý thức vươn tới điều thiện để phát triển và hoàn thiện nhân cách cho học sinh. Đó còn là những tác phẩm có giá trị nghệ thuật lớn, đạt trình độ mẫu mực được viết ra bởi tài nghệ bËc thÇy cña c¸c nhµ v¨n xuÊt s¾c. Tuy nhiên trong thực tế dạy và học tác phẩm văn chương nước ngoài ở trung học cơ sở hiện nay gặp rất nhiều khó khăn mà trước hết khó khăn lớn nhất là khoảng cách khá lớn về không gian và thời gian, về lịch sử và tâm lý. Đứng trước nhiều tác phẩm văn chương nước ngoài, nhiều giáo viên nhất là học sinh cảm thấy vô cùng xa lạ. Nếu không được giải thích, hướng dẫn thì trong tiếp cận khó mà hiểu, cảm thụ nổi. VÝ dô: “§¸nh nhau víi cèi xay giã” ( TrÝch “§«n-ki-h«-tª” cña XÐc- van-tÐt) dÉu lµ t¸c phÈm rÊt hay nh­ng ®­îc viÕt ra c¸ch ®©y hµng bèn tr¨m n¨m, tõ thêi trung cæ vÒ tÇng líp. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 3.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS hiệp sĩ giang hồ đã lỗi thời, về phong cách sinh hoạt của quí tộc thời trung cổ Châu Âu với nh÷ng tËp tôc lÒ thãi c¸ch c¶m, c¸ch nghÜ hoµn toµn xa l¹ víi chóng ta. Khó khăn lớn thứ hai là chúng ta dạy và học văn chương nước ngoài trong điều kiện tµi liÖu, s¸ch vë phôc vô cho tham kh¶o cßn khan hiÕm. NhiÒu t¸c phÈm anh chÞ em gi¸o viªn míi ®­îc nghe lÇn ®Çu tiªn. NhiÒu t¸c phÈm anh chÞ em nghe tªn nh­ng ch­a ®­îc một lần được nhìn tận mắt. Hầu hết tác phẩm được đưa vào chương trình anh chị em chỉ biÕt ®­îc qua s¸ch gi¸o khoa, qua tãm t¾t, qua trÝch ®o¹n. khã kh¨n nµy kh«ng ph¶i mét sím mét chiÒu mµ kh¾c phôc ®­îc. Trước những thực trạng khó khăn trong việc tiếp cận, việc dạy và học các tác phẩm văn chương nước ngoài như vậy, với tấm lòng yêu nghề, yêu bộ môn và trong thực tế giảng dạy nhiều năm tôi đã cùng nhiều đồng nghiệp tìm ra những hướng dạy, bàn cách khắc phục những khó khăn trên để góp phần nâng cao hiệu quả của các giờ học văn. Trong khuôn khổ của đề tài này, tôi xin mạnh dạn góp thêm “ Một vài kinh nghiệm trong dạy-học các loại thể văn học nước ngoài ở THCS”. II. Giíi thiÖu Trước khi nghiên cứu và thực nghiệm đề tài này tôi đã cùng với các đồng nghiệp trong nhóm Ngữ văn của nhà trường tiến hành khảo sát các tiết dạy và học phần văn học nước ngoài trong chương trình đối với các khối lớp 6, 7, 8, 9 trong các năm học: 20062007, 2007-2008,2008- 2009; 2010-2011. Tập trung vào mảng kiến thức thuộc phần văn học nước ngoài đã dạy thực tế trong chương trình ở các khối 6, 7, 9 của 4 năm học 2006-2007, 2007-2008,2008- 2009; 20102011. + Thông qua các buổi sinh hoạt tổ, nhóm chuyên môn, qua dự giờ đồng nghiệp, thăm lớp rút kinh nghiệm và đánh giá chất lượng, kết quả của các tiết dạy và học từ đó rút ra những phương pháp và biện pháp chung trong dạy và học các loại thể văn học nước ngoài. + Sử dụng phiếu học tập với những câu hỏi trắc nghiệm để kiểm tra việc nắm kiến thức bài học, sự hiểu biết của học sinh về các tác giả, tác phẩm văn học nước ngoài. + Tiến hành cho học sinh làm các bài kiểm tra viết để đánh giá tổng quát khả năng cảm thụ, phân tích những giá trị nghệ thuật và nội dung của các tác phẩm văn học nước ngoài. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 4.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS III. Phương pháp 1.Kh¸ch thÓ nghiªn cøu Nhìn một cách tổng thể toàn bộ phần văn học nước ngoài trong chương trình ngữ văn THCS, ta có thể phân loại các tác phẩm văn học nước ngoài theo đặc trưng loại thể thành nh÷ng m¶ng sau: 1, TruyÖn cæ d©n gian: Bao gồm 2 tác phẩm chính đó là “Cây bút thần” sáng tác dân gian của Trung Quốc; “Ông lão đánh cá và con cá vàng” của A-lếch - xan-đrơ Xéc-ghê-ê-vích Pu-skin, đại thi hào Nga kÓ l¹i b»ng 205 c©u th¬ trªn c¬ së cña truyÖn d©n gian Nga, §øc. 2, Th¬ §­êng: Một số bài thơ Đường có nội dung trữ tình xã hội, về tình cảm quê hương, về thiên nhiên của các tác giả: Lí Bạch, Hạ Tri Chương, Đỗ Phủ… 3, TruyÖn ng¾n: Bao gåm mét sè ®o¹n trÝch cña c¸c t¸c phÈm: “§¸nh nhau víi cèi xay giã” cña XÐcvan-tÐt, “C« bÐ b¸n diªm” cña An-®Ðc-xen, “ChiÕc l¸ cuèi cïng” cña ¥. Hen-ry, “Hai c©y phong” của Ai-ma-tốp, “Cố hương” của Lỗ Tấn, “Con chó bấc” của Giắc-lơn-đơn, “Những đứa trẻ” của Gor-ki, “Rô-bin-xơn ngoài đảo hoang” của Đi-phô, “Bố của Xi-mông” của Môpa-xăng… 4, KÝ: “Lòng yêu nước” của Ê-ren-bua… 5, KÞch: TrÝch ®o¹n kÞch cæ ®iÓn Ph¸p “ ¤ng Giuèc-®anh mÆc lÔ phôc” cña M«-li-e. 6, Thơ trữ tình hiện đại: Bao gåm mét sè bµi th¬ tr÷ t×nh cña Nga, Ên §é…. Qua việc phân loại như vậy để có cái nhìn tổng quát toàn bộ chương trình phần văn học nước ngoài, từ đó đề ra những phương pháp, biện pháp dạy cụ thể cho từng loại thể một c¸ch hîp lý còng nh­ viÖc vËn dông nguyªn t¾c tÝch hîp trong d¹y vµ häc mét c¸ch phï hîp h¬n. 2 :ThiÕt kÕ nghiªn cøu :. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 5.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS 1a. Muốn dạy tốt các tác phẩm văn chương nước ngoài phải trực tiếp tiếp xúc với tác phÈm: Có thể coi đây là một yêu cầu nghiêm ngặt đối với giáo viên và học sinh khi dạy học tác phẩm văn chương. Nhưng với các tác phẩm văn chương nước ngoài thì đây là một yêu cÇu kh¸ cao song ph¶i t×m mäi c¸ch mµ thùc hiÖn cho ®­îc. Cã thÓ tæ chøc cho tæ, nhãm chuyên môn chia nhau tìm đọc, trao đổi với nhau. Cũng có thể tổ chức báo cáo trong sinh hoạt chuyên môn hoặc có thể tổ chức ngoại khoá cho học sinh. Nếu không đọc được tác phÈm th× còng ph¶i ®­îc nghe, ®­îc kÓ, ®­îc th¶o luËn vÒ t¸c phÈm mµ m×nh ph¶i d¹y vµ häc. 1b. Tìm hiểu những vấn đề liên quan đến tác phẩm: Sự hiểu biết về tác giả, về thời đại, về đất nước đó sản sinh ra tác phẩm, những đặc s¾c vÒ thiªn nhiªn, vÒ tËp tôc x· héi nhÊt lµ vÒ t©m lý d©n téc sÏ gióp ta hiÓu vµ c¶m t¸c phẩm văn chương nước ngoài rất nhiều. Những điều đó không dễ gì có đươc nếu chúng ta kh«ng t×m tßi häc hái. Chóng ta sÏ kh«ng c¶m vµ hiÓu tèt ®o¹n trÝch “ §¸nh nhau víi cèi xay giã”trong “Đôn-ki hô tê” của Xéc-van-tét nếu ta không hiểu biết gì về đất nước Tây Ban Nha thời trung cæ, sù tan gi· cña ý thøc hÖ phong kiÕn vµ sù h×nh thµnh cña ý thøc hÖ t­ s¶n. Vì vậy việc tìm đọc các tài liệu có liên quan trên các tạp chí, các sách báo rất cần thiết đối với giáo viên và học sinh nhất là giáo viên trong việc dạy học tác phẩm văn chương, nhất là tác phẩm văn chương nước ngoài. 1c. Muốn dạy tốt tác phẩm cần hiểu đúng tác phẩm: Muốn dạy tốt văn bản thì phải hiểu đúng nó, tìm hiểu nó đúng trong vị trí tác phẩm, hiểu được toàn bộ tác phẩm và dụng ý nghệ thuật của tác giả từ đó mới lựa chọn được vấn đề và cách hướng dẫn học sinh tìm hiểu, khám phá và lĩnh hội cho phù hợp với trình độ học sinh. Đây là một yêu cầu cao song với tác phẩm văn chương nước ngoài thì việc hiểu đúng t¸c phÈm lµ mét yªu cÇu quan träng. “Con chã BÊc”(trong s¸ch v¨n 7 cò, vµ lµ t¸c phÈm được dạy trong ngữ văn 9 hiện nay) là một văn bản hay nhưng rất xa lạ đối với giáo viên và häc sinh THCS. Hầu như anh chị em chỉ mới biết được nhà văn Giắc-lơn-đơn và “Tiếng gọi nơi hoang d·” qua mét ®o¹n trÝch kh«ng trän vÑn trong s¸ch gi¸o khoa. Còng v× vËy mµ ch­a hiÓu ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 6.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS ®­îc tinh thÇn cña v¨n b¶n còng nh­ ch­a hiÓu s©u s¾c t¸c gi¶ vµ néi dung toµn bé t¸c phÈm. Thùc ra, ®©y chØ lµ mét ®o¹n trÝch trong t¸c phÈm “ TiÕng gäi n¬i hoang d·” cña Giắc-lơn-đơn một nhà văn Mỹ nổi tiếng thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX. “Tiếng gọi nơi hoang d·” lµ mét kiÖt t¸c cña nhµ v¨n nh»m chøng minh: m©u thuÉn gi÷a sù t¹n b¹o d· man cña c¸i gäi lµ v¨n minh vµ sù tù do cña loµi vËt sèng hoang d· trong thiªn nhiªn. KiÖt t¸c nµy ®­îc nhµ v¨n viÕt tõ 1903. Truyện kể về số phận của con chó Bấc bị bắt cóc mang đi khỏi trang trại của một người chñ giµu cã ë Ca-li-phoãc-ni-a, vµ bÞ nÐm vµo vïng B¾c cùc hoang d· trong cuéc s¨n vµng của con người. Thiên nhiên nguyên thuỷ, sự nghiệt ngã tàn bạo của môi trường đã đánh thức và làm phát triển mạnh mẽ trong đáy sâu thẳm của nó những bản năng thú dữ của tổ tiên nó. Nó đã sống với đủ hạng người phần lớn họ là những kẻ độc ác, tàn bạo đối với thú vật. Chỉ có một người là chiếm được thiện cảm của nó bằng lòng nhân đạo và tình thương yªu réng lín. §ã lµ Gi«n Thoãc-t¬n. Truyện toát lên một nhân sinh quan rõ rệt: Lòng thương yêu loài vật, ông cho rằng chỉ có trên cơ sở một tình thương yêu vô hạn đối với loài vật mới chiến thắng được những con vËt, thËm chÝ lµ nh÷ng con vËt d÷ tîn. Tình yêu thương thực sự và nồng nàn đến mức cuồng nhiệt dấy lên trong lòng con chó Bấc thì đến Giôn Thoóc-tơn mới khơi dậy được những điều đáng tìm hiểu là vì sao mà Bấc yêu thương Giôn Thoóc-tơn đến mức có những hành động đep đẽ thế ? Bởi vì con người này đã cứu sống nó. Nhưng hơn thế nữa, con người này là một ông chủ lý tưởng. Anh chăm sãc chã cña m×nh nh­ thÓ chÝnh nã lµ con c¸i cña anh vËy. Có đọc toàn bộ tác phẩm ta mới thấy hết tình thương yêu thực sự của Giôn Thoóc-tơn đối với loài vật mà cụ thể là đối với con chó Bấc trong sự so sánh với bao nhiêu ông chủ trước đó, trong bối cảnh khốc liệt của cuộc hành trình dai dẳng dài dặc trên những con đường ngập tuyết, trong cơn tuyệt mệnh của đàn chó… Chính đây mới là phần cốt yếu của tác phẩm, mới là dụng ý nghệ thuật của tác giả. Chỉ có trên cơ sở tình yêu vô hạn đối với loài vật mới chiến thắng được những con vật. Nội dung của tác phẩm là thế, tư tưởng của t¸c phÈm còng lµ thÕ nh­ng nÕu chØ dùa vµo tªn cña v¨n b¶n, qua hai chiÕn c«ng cña con chó, nhiều người chỉ thấy nổi lên hình ảnh “Con chó Bấc” mà thôi.. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 7.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS 3. Quy tr×nh nghiªn cøu Dạy học tác phẩm văn chương nước ngoài cũng là dạy-học tác phẩm văn chương nói chung. Đó cũng là tác phẩm văn chương dân gian, văn chương cổ điển và văn chương hiện đại… Đó cũng là tác phẩm trữ tình và tự sự. Dạy học tác phẩm văn chương nước ngoài cũng đến phải vận dụng các phương pháp và biện pháp dạy học tác phẩm văn chương nói chung nhưng với tác phẩm văn chương nước ngoài, do những đặc điểm, những khó khăn như đã nói ở trên nên ta cần vận dụng những hình thức, biện pháp sao cho hợp lý và đạt ®­îc hiÖu qu¶ giê d¹y : 2a. T×m hiÓu bèi c¶nh lÞch sö vµ hoµn c¶nh s¸ng t¸c t¸c phÈm: Tác phẩm văn chương bao giờ cũng mang trên mình dấu ấn của một thời lịch sử nhất định. Vì vậy việc tìm hiểu bối cảnh lịch sử và hoàn cảnh sáng tác bao giờ cũng là một yêu cầu có tính nguyên tắc. Dạy học tác phẩm văn chương nước ngoài thì việc tìm hiểu bối cảnh lịch sử và việc sáng tác thật là việc vô cùng quan trọng. Vì đây là những điều rất xa lạ đối với học sinh. Sự phụ thuộc của tác phẩm văn chương vào hoàn cảnh lịch sử sẽ rất khó giải thích cho học sinh nếu như không gắn liền với những điểm phân tích, đánh giá chung với hoàn cảnh cuộc sống và hoạt động sáng tác của nhà văn. Có như thế mới giúp học sinh có ®iÒu kiÖn t×m hiÓu s©u t¸c phÈm. Ví dụ: Dạy học bài“ Cố hương”. HoÆc cã hiÓu s©u s¾c bèi c¶nh lÞch sö cña n«ng th«n. Trung Quèc sau c¸ch m¹ng T©n Hîi ta míi thÊm thÝa nçi hiu qu¹nh cña Lç TÊn, trong khi dạy “ Cố hương” (Ngữ văn 9), mới thấy rõ ràng nhà văn đã thông qua việc tường thuật chuyến về quê lần cuối cùng của nhân vật “Tôi” để lên án tội ác của chế độ phong kiến đối với nông dân, từ đó đặt ra vấ đề con đường đi của nông dân và của toàn xã hội để mọi người suy nghÜ. 2b. Tìm hiểu phong tục, tập quán sinh hoạt, quan niệm đạo đức, thẩm mĩ của dân tộc đã sản sinh ra tác phẩm trong mối tương quan với văn hoá dân tộc. Để hiểu cảm đúng tác phẩm văn chương nước ngoài, giáo viên cần giúp học sinh hiểu được phong tục, tập quán sinh hoạt cũng như quan niệm đạo đức, thẩm mĩ của dân tộc mà tác phẩm phản ánh trong mối tương quan với nền văn hoá dân tộc mình.. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 8.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS Đặt tác phẩm văn học vào mối tương quan văn học của hai dân tộc là để khai thác đến cạn kiệt những tư tưởng hữu dụng cho đời sống tinh thần công dân tương lai, kích thích những truyền thống tốt đẹp hiện tại, để hiểu sâu sắc hơn nhân loại. Cho đến nay, dạy học văn học phục hưng Anh hay Tây Ban Nha trong nhà trường vẫn là vấn đề khó với thầy và trò. Thời đại phục hưng ở Châu Âu, từ ý qua Pháp rồi đến nhiều nước. ở mỗi nước lại có màu sắc riêng. Vì sao chàng Đôn- ki-hô-tê lại nói nhiều lời có cánh? Nhưng chính chàng lại là một hiệp sĩ đạo không hợp thời, hình ảnh hiệp sĩ đạo ở Việt Nam học sinh khó hình dung ra. Đôn Kihôtê yêu tự do, công bằng, nhân đạo, Xan-trôpan-xa thì thực tế, lạc quan, lành mạnh, yêu đời. Cả hai nhân vật chung đúc lại đã làm nổi bật truyền thống đạo đức của nhân dân Tây Ban Nha. Cái mê sảng và cả cái tỉnh táo đến siêu việt của Đôn-ki-hô-tê chứng tỏ Xéc-van-tex tán thành lý tưởng nhân đạo là tuyệt vời nhưng khó thực hiện được trong thời đại mà tầng lớp quý tộc lại toan làm cái đó là mơ hồ ảo tưởng. Tác phẩm có nhạo báng sách hiệp sĩ nhưng cơ bản vẫn là khẳng định khát vọng, lý tưởng nhân văn cao cả của những con người khổng lồ trong một xã hội đầy đen tối xấu xa. Nếu không cảnh giác, đấy chỉ là một ảo tưởng, một trò cười lịch sử. Hoặc cái lối “vẽ trăng thấy mây”, “ý ở ngoài lời”, “ý đến mà bút chẳng cần đến”, hay việc sử dụng vần (nhất, tam, ngũ bất luận; nhị , tứ, lục phân minh), những kiểu đối: Đối thanh, đối ý (24 loại), những bút pháp lấy“động” tả “tĩnh”; “cao” tả “thấp”; “quá khứ” tả “hiện tại”… trong thơ Đường cũng cần được học sinh hiểu biết trước khi đi sâu vào tìm hiểu những bài thơ của Lý Bạch, Đỗ Phủ, Hạ Tri Chương. Đặt tác phẩm trong mối tương quan văn hoá của hai dân tộc sẽ giúp cho việc nghiên cứu tác phẩm cụ thể nhận ra và làm phong phú hơn đời sống tâm hồn và tình cảm dân tộc của mỗi người khi tiếp xúc với tác phẩm. Trên thực tế trong quá trình tiếp xúc với tác phẩm dù thế nào cũng vẫn gợi ra sự liên tưởng so sánh nhất định nhưng trong chương trình văn học nước ngoài ở Trung học cơ sở, có rất nhiều điểm khác nhau, thậm trí trái ngược nhau trong cách cảm, cách nghĩ và cách diễn đạt bởi thế, để học sinh hiểu cảm đúng tác phẩm, cÇn ph¶i gióp häc sinh rót ng¾n kho¶ng c¸ch nµy l¹i. 2c. Tìm hiểu mối quan hệ giữa văn bản ngôn từ và văn bản hình tượng.. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 9.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS Văn chương nước ngoài đến với giáo viên và học sinh đều qua lời dịch của các dịch gi¶. V¨n b¶n t¸c phÈm mµ gi¸o viªn vµ häc sinh ®­îc d¹y-häc lµ v¨n b¶n dÞch chø kh«ng phải là nguyên tác. Như thế người dịch đã phải thực thi một hoạt động rất phức tạp là: - ChuyÓn dÞch mét t¸c phÈm tõ mét ng«n ng÷ kh¸c. - ChuyÓn dÞch mét t¸c phÈm tõ mét thêi gian nµy (thêi gian lich sö xuËt hiÖn nguyªn b¶n) sang mét thêi gian kh¸c (thêi gian lÞch sö cña b¶n dÞch) vµ, - ChuyÓn dÞch mét t¸c phÈm tõ mét kh«ng gian v¨n ho¸ nµy sang mét kh«ng gian v¨n ho¸ kh¸c. Như vậy, dịch bản là văn bản hình tượng. Dạy học tác phẩm văn chương nước ngoài chủ yếu là dạy học trên văn bản hình tượng gặp phải những bài thơ nước ngoài từ nguyên bản đến bản dịch nghĩa, sang đến bản dịch thơ thì về mặt ngôn từ đã có sự khác nhau rất xa những bài thơ của Đỗ Phủ, Lý Bạch trong thơ Đường đều nằm trong trường hợp đó. Thế là việc bám lấy ngôn từ để khai thác như với trường hợp thơ nói chung là không thể được. Nhưng các đặc điểm khác của thi pháp bài thơ lại có thể giúp ta hiểu cảm bài thơ thì lại phải khai thác. Tuỳ từng bài mà có cách vận dụng linh hoạt, sáng tạo để đạt hiệu quả cao trong c¸c tiÕt d¹y vµ häc t¸c phÈm. §ã lµ ®iÒu cÇn ®­îc qu¸n triÖt trong d¹y häc t¸c phÈm văn chương nước ngoài. Ta có thể thấy, biện pháp so sánh, đối chiếu là biện pháp đặc trưng, đắc dụng trong quá trình dạy học tác phẩm văn chương nước ngoài. Biện pháp đó được thực hiện trong việc đối chiếu bản dịch với nguyên tác, so sánh các chi tiết, các hình ảnh cùng một phong cách, một giọng điệu… để giúp học sinh hiểu cảm tác phẩm sâu sắc hơn. VD: Khi dạy văn bản “Tình dạ tứ” (Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh) của Lý Bạch, qua biện pháp đối chiếu, so sánh bản dịch thơ với nguyên tác ta thấy: Trong nguyªn t¸c ta thÊy nhµ th¬ viÕt lµ “minh nguyÖt quang”, b¶n dÞch th¬ dÞch lµ “ánh trăng rọi”, dùng từ “rọi” (động từ), thay cho “sáng” (tính từ) đã làm nhạt mối liên tưởng trong bài thơ vì trăng phải sáng nhà thơ mới nhầm là sương, hơn nữa, trăng rọi và sương phủ làm cho bài thơ tăng thêm hai chủ thể, làm mờ đi cái chủ thể cô độc, nhớ quê. Trong nguyªn t¸c chØ cã mét chñ thÓ lµ Lý B¹ch. Trong b¶n dÞch viÖc thªm hai chñ thÓ n÷a đang hoạt động làm giảm đi cái thanh tĩnh, yên ắng của đêm khuya. Do đó để học sinh cảm nhận được sâu sắc hơn hai câu thơ đầu: Sµng tiÒn minh nguyÖt quang, ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 10.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS Nghi thị địa thượng sương. DÞch: Đầu giường ánh trăng rọi, Ngỡ mặt đất phủ sương. Giáo viên cần đặt câu hỏi có tính chất gợi mở để dẫn dắt học sinh khi tìm hiểu: Bản dịch nghĩa theo nguyên tác là dịch “quang” là “sáng”. Nhưng câu thơ dịch đổi thµnh “räi”. Em thÊy “s¸ng” vµ “räi” còng nh­ “chiÕu” kh¸c nhau nh­ thÕ nµo? Em cã thÝch tõ “räi” trong b¶n dÞch nµy kh«ng? t¹i sao? Tại sao nhà thơ lại xúc cảm từ một ánh trăng đầu giường? Trong hai c©u, c©u nµo lµ miªu t¶, c©u nµo lµ biÓu c¶m? Quan hÖ gi÷a t¶ vµ c¶m cã hîp lý kh«ng? Còng nh­ khi häc sinh c¶m nhËn hai c©u th¬ cuèi: Cö ®Çu väng minh nguyÖt, Đê đầu tư cố hương. DÞch: NgÈng ®Çu nh×n tr¨ng s¸ng, Cúi đầu nhớ cố hương. Sau khi đọc lại toàn bộ bài thơ, cần dẫn dắt qua các câu hỏi sau: Em cã nhËn xÐt g× vÒ 3 tõ trong 3 v¨n b¶n (phiªn ©m, dÞch nghÜa, dÞch th¬): “väng”, “ngắm”, nhìn về mặt đồng nghĩa em thích từ nhìn hay ngắm hơn? tại sao? Phân tích hai từ trái nghĩa: “ngẩng” (ngẩng đầu) và “cúi” (cúi đầu) để thấy hai từ ngữ đó thể hiện cảm xúc gì của nhà thơ? Tại sao từ vầng trăng sáng mà lại nhớ cố hương ? Sự liên tưởng cảm xúc đó có tự nhiªn kh«ng? 2d. Tìm hiểu những dấu hiệu thi pháp của tác phẩm theo đặc trưng loại thể. Mỗi tác phẩm văn học xuất hiện bên cạnh động lực lớn, cảm hứng chủ quan của nhà văn còn bị chi phối trực tiếp bởi trào lưu văn hoá trong khu vực ảnh hưởng cụ thể đến dân tộc. Vì vậy, chúng ta đặt yêu cầu này ra là để tìm kiếm những điều kiện lý tưởng khi dạy và häc còng nh­ nghiªn cøu t¸c phÈm. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 11.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS VÝ dô: Víi th¬ §­êng th× dï bót ph¸p hiÖn thùc nh­ §ç Phñ, l·ng m¹n nh­ Lý B¹ch đều bị chi phối bởi triết học Đạo giáo và Phật giáo không đơn thuần chỉ là Nho giáo. Màu sắc của Đạo giáo trong thơ Lý Bạch rất rõ, ở Vương Duy chất phật rõ hơn còn Đỗ Phủ thì chất nhân văn từ hiện theo đời sống là chủ đề chính. Ta thấy thơ đường có màu sắc rất riêng, có lẽ khó gặp ở một trào lưu văn học Phương t©y nµo cã mét lo¹i th¬ nh­ thÕ. C¸i t«i víi tÝnh chÊt “phi c¸ thÓ”, ­íc lÖ trong th¬ ®­êng kh¸ phæ biÕn. Tuy vËy, ta vÉn kh«ng lo¹i trõ nh÷ng ngo¹i lÖ. Dï nh­ vËy ta còng vÉn ph¶i gäi ra mÊy nÐt cã tÝnh chÊt thi ph¸p cña §­êng thi: - Đề tài thường trang trọng, thi ý thường nhiều tầng nghĩa gợi một màu sắc trí tuệ. - Ngôn ngữ Đường thi thường mang tính khái quát cao chứ rất ít đi vào miêu tả chi tiết. - Trong quá trình thể hiện, thơ Đường thường thể hiện những nguyên tắc rất chặt chẽ t¹o sù hµi hoµ k× thó. MÆt kh¸c, nã l¹i sö dông vÇn (nhÊt, tam, ngò bÊt luËn; nhÞ, tø, lôc phân minh), trên cơ sở những tiểu đối: Đối thanh, đối ý. - Thể cách luật trong thơ Đường là qui tắc kết hợp luật bằng trắc để tạo ra một sự hài ©m, “niªm” lµ sù kÕt dÝnh hµng däc t¹o ®­îc s­ ªm ¸i, chÊt trÝ tuÖ vµ “nçi buån thiªn cæ” trong th¬ §­êng. Vì vậy, khi dạy và học thơ Đường nếu chúng ta đặt được tác phẩm vào những nét tiêu biÓu cña thi ph¸p th¬ §­êng th× rÊt cã thuËn lîi khi khai th¸c gióp häc sinh tiÕp nhËn, c¶m vµ hiÓu nã mét c¸ch s©u s¾c h¬n. Một trong những vấn đề đáng quan tâm nhất của dạy và học phát triển hiện nay là đi “từ khái quát đến cụ thể”. Trước đến nay dạy và học thơ Đường chúng ta thường chủ yếu khám phá cấu trúc: đề, thực, luận, kết (đối với thể thất ngôn bát cú) hoặc: khai, thừa, chuyển, hợp (đối với thể thất ngôn tứ tuyệt). Nhưng trên thực tế của khối lượng đồ sộ những bài thơ Đường, nó thể hiện cả một trào lưu thơ ca độc đáo: ý tứ, đề tài của trào lưu này thể hiện cả một ý chí sáng tạo. ý thơ thường nhiều tầng nghĩa. Luật bằng trắc: 1-8, 2-3, 4-5, 6-7. Sự đối ngẫu thường diễn ra ở các câu 3-4, 5-6 ngoài đối thanh “bằng”, “trắc”, còn có tới 24 loại đối thuận, nghịch, tương thành, tương phản… mà người giáo viên dạy văn cần quan tâm khai thác trong dạy và học, giúp học sinh hiểu đến cạn kiệt những tầng ý nghĩa trong thi tứ và thi ý của từng câu thơ Đường theo đặc trưng thi pháp, thể loại.. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 12.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS Ch¼ng h¹n khi khai th¸c, ph©n tÝch hai c©u th¬ cuèi cña bµi “TÜnh d¹ tø” cña LÝ B¹ch häc sinh cã thÓ hiÓu vµ c¶m ®­¬c sù tuyÖt hay cña hai c©u th¬. Hay vÒ lêi vµ ý: vÒ lêi lµ ngôn ngữ trong sáng, giản đơn, dễ hiểu, từ ngữ đối nghịch trong (từ cử-đê; vọng-tư; minh nguyệt-cố hương). Về ý diễn tả được tư thế và tâm trạng của tác giả. Tư thế của Lý Bạch ở đây hoàn toàn trái ngược (khi ngẩng đầu nhìn trăng thì phấn khởi vui vẻ, thoải mái - khi cúi đầu là buồn rầu, tưởng nhớ đến quê hương). 4. Đo lường và thu thập dữ liệu Sau khi vận dụng những kinh nghiệm này vào thực tế giảng dạy, tôi đã mạnh dạn thực nghiệm đối với khối 6, khối 7 và khối 9 còn ở khối 8 tôi chưa có điều kiện áp dụng. Để biết được kết quả của việc vận dụng “kinh nghiệm trong dạy-học các thể loại văn học nước ngoài”. Tôi đã tiến hành khảo sát ở các tiết văn học của khối 6, khối 7, khối 9. Cách khảo s¸t ®­îc tiÕn hµnh nh­ ë phÇn: Giíi thiÖu Qua thùc tÕ vµ kÕt qu¶ kh¶o s¸t t«i nhËn thÊy r»ng: + Sự hiểu biết của học sinh về các tác giả cũng như các tác phẩm văn học nước ngoài được học trong chương trình còn rất hạn chế. + Khả năng tiếp thu và cảm nhận những tác phẩm văn chương nước ngoài chưa cao. + Kĩ năng phân tích và cảm thụ những giá trị đặc sắc về nghệ thuật và nội dung các tác phẩm văn chương nước ngoài còn hời hợt và chưa sâu sắc. Vì vậy số bài đạt điểm khá chưa cao. + KÜ n¨ng ph©n tÝch c¸c yÕu tè ng«n ng÷, c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt, chi tiÕt, h×nh ¶nh, nhân vật … trong các tác phẩm văn học nước ngoài của học sinh còn lúng túng. + ë mét vµi gi¸o viªn sù hiÓu biÕt vÒ phong tôc, tËp qu¸n sinh ho¹t, quan niÖm thÈm mÜ của dân tộc đó sản sinh ra tác phẩm chưa thật sâu sắc, chưa có điều kiện đọc trọn vẹn các t¸c phÈm cã ®o¹n trÝch ®­îc d¹y. 5. KÕt qu¶ Khèi. Líp 6C. SÜ sè 34. Giái SL. (%). 9. 26%. Kh¸ SL 15. TB. (%) 44%. SL 9. YÕu (%). 26%. SL 1. (%) 4%. 6. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 13.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS 7. 7A. 36. 7. 19%. 13. 36%. 14. 39%. 2. 6%. 9. 9A. 38. 9. 23%. 16. 42%. 12. 31.5%. 1. 3.5%. 6. Bµn luËn Với kết quả khảo sát như trên, qua việc đối chiếu, so sánh kết quả ở hai khối lớp 6,7,9 tôi nhận thấy rằng những biện pháp và hình thức dạy-học các tác phẩm văn học nước ngoài đã góp phần phục vụ hữu ích và góp phần nâng cao hiệu quả, chất lượng của các giờ dạyhọc tác phẩm văn học nước ngoài. PhÇn lín häc sinh høng thó, n¾m ch¾c vµ n¾m s©u kiÕn thøc bµi häc, hiÓu vµ c¶m thụ sâu sắc những giá trị đặc sắc về nghệ thuật, nội dung của các tác phẩm văn, thơ nước ngoµi. Có kỹ năng tìm hiểu, khám phá, phân tích những tác phẩm văn chương nước ngoài theo đặc trưng, thể loại. 7.KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ *KÕt luËn Tác phẩm văn chương nước ngoài là tiếng nói tâm tình, là cuộc đời của những con người sống rất xa ta về không gian và thời gian nhưng lai có cùng một nhịp đập trái tim với chúng ta. Ta phải vận dụng cả những tình cảm và hiểu biết nhiều khi tưởng như không dính dáng đến tác phẩm một cách linh hoạt, sáng tạo để đưa các em đến những bến bờ xa lạ của thế giới văn học nhân loại, để nâng cao tầm nhìn, tầm suy nghĩ của các em. Có như thế, việc dạy học tác phẩm văn chương nước ngoài mới có hiệu quả và góp phần nâng cao chất lượng bộ môn. §Ó d¹y – häc tèt phÇn v¨n häc nµy, gi¸o viªn cÇn ph¶i cã mét vèn hiÓu biÕt réng rãi, vốn sống, vốn ngoại ngữ, sự am hiểu các nền văn minh, văn hoá thế giới và đặc biệt là tấm lòng say mê văn chương để có thể khám phá những tinh hoa văn hoá thế giới. *KiÕn nghÞ + Víi gi¸o viªn: - Giáo viên phải thực sự là người yêu nghề, yêu văn chương, có kiến thức sâu sắc về lịch sử, văn hoá, phong tục tập quán, quan niệm thẩm mỹ của các dân tộc đã sản sinh ra những t¸c phÈm mµ m×nh sÏ trùc tiÕp gi¶ng d¹y. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 14.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS - Có ý thức tìm đọc và hiểu đúng, hiểu trọn vẹn các tác phẩm văn chương nước ngoài ph¶i d¹y. - Nắm chắc hệ thống phương pháp dạy-học tác phẩm văn chương theo loại thể, đặc biệt là các tác phẩm văn chương nước ngoài. +Tăng cường bồi dưỡng kiến thức lịch sử văn hoá, văn học, ngoại ngữ… cho giáo viên d¹y v¨n. + Khẩn trương bổ sung nguồn tư liệu mới có liên quan đến tác phẩm (cho đến nay rất ít thầy cô được đọc tác phẩm trọn vẹn, nhưng đã dạy đoạn trích mấy năm nay). + Với các giáo viên đứng lớp cần tạo cho việc chiếm lĩnh thơ, văn nước ngoài bằng những biện pháp khác nhau với từng loại cụ thể của từng tác giả khác nhau tránh sự áp đặt. + Víi häc sinh: - Các em phải là những bạn đọc thực sự say mê, yêu thích văn học đặc biệt là các tác phẩm văn chương nước ngoài. - Mỗi học sinh luôn có ý thức đọc trước tác phẩm, tự tìm hiểu hệ thống câu hỏi qua phần đọc hiểu văn bản. - Mçi häc sinh lu«n cã ý thøc tù rÌn luyÖn c¸c kü n¨ng ph©n tÝch, t×m hiÓu c¸c yÕu tè ngôn ngữ, nhân vật trong các tác phẩm văn chương nước ngoài. VËn dông tèt nh÷ng kinh nghiÖm trªn, theo t«i kÕt qu¶ c¸c giê häc v¨n phÇn v¨n häc nước ngoài mới có kết quả cao. Đồng thời khắc phục được tình trạng lười học, chán học và ng¹i häc bé m«n do quan niÖm phÇn v¨n häc nµy lµ khã cña häc sinh. Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi trong giảng dạy văn học nước ngoài ở bậc THCS. Rất mong được sự đóng góp ý kiến của các đồng chí để tôi có thêm kinh nghiệm để gi¶ng d¹y tèt m«n Ng÷ v¨n THCS. T«i xin tr©n träng c¶m ¬n ! Cao Nh©n, ngµy 26 th¸ng 02 n¨m 2012 Người viết Bïi ThÞ Thóy. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 15.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS. IV.Tµi liÖu tham kh¶o 1. Lí luận văn học: Trần Đình Sử, Phương Lựu, Nguyễn Xuân Nam tập 2, Nxb Giáo dôc, Hµ Néi 1986. 2. Mấy vấn đề lí luận tiếp nhận văn học: Trần Đình Sử; tiếp nhận văn học: Trần Văn D©n (chñ biªn), Nxb Khoa häc kÜ thuËt Hµ Néi1991. 3. Phương pháp dạy học văn Tập I, Phan Trọng Luận, Nxb Giáo dục Hà Nội 1993. 4. Phương pháp dạy học tác phẩm văn chương (theo loại thể) Nguyễn Viết Chữ, Nxb §¹i häc s­ ph¹m Hµ Néi 2004. 5. Thơ văn nước ngoài trên trang sách PTTH. Tạ Đức Hiền, Nxb Hải Phòng 1996. 6. Phân tích – bình giảng tác phẩm văn học nước ngoài (THCS) Lê Nguyên Cẩn, Nxb §¹i häc quèc gia Hµ Néi 2001. 7. Thiết kế bài học tác phẩm văn chương ở nhà trường phổ thông. Tập I, II, Phan Trọng LuËn NXB gi¸o dôc Hµ Néi 2000. 8. S¸ch gi¸o khoa ng÷ v¨n 6, 7, 8, 9. NhiÒu t¸c gi¶, Nxb Gi¸o dôc 2002.. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 16.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS. V. Phô lôc V.1 : Các đề kiểm tra và đáp án A.Bµi tËp tr¾c nghiÖm : 1.Sö dông trong bµi Con chã BÊc (Ng÷ v¨n 9) * Khoanh tròn vào đáp án trước các câu trả lời đúng cho các câu hỏi sau : 1. §o¹n trÝch Con chã BÊc do ai s¸ng t¸c ? A. Đô-đê B. M.Go-rơ-ki C. J. Lơn-đơn D.§i-ph« 2. §o¹n v¨n b¶n trªn ®­îc trÝch tõ t¸c phÈm nµo ? A. ChiÕc l¸ cuèi cïng B. Những đứa trẻ C.Cố hương D. Tiếng gọi nơi hoang dã 3.Tác giả của đoạn trích trên là người nước nào ? A. Nước Mĩ B. Nước Nga C.Nước Anh D. Nước Pháp 4. T¸c phÈm chøa ®o¹n trÝch trªn thuéc thÓ lo¹i nµo ? A. TruyÖn ng¾n B. TiÓu thuyÕt C. Hµi kÞch D. Th¬ tr÷ t×nh 5. NghÖ thuËt chñ yÕu cña ®o¹n trÝch trªn lµ g× ? A. Sö dông réng r·i biÖn ph¸p nh©n hãa. B. C©u v¨n tù nhiªn, uyÓn chuyÓn. C.Xây dựng nhiều hình ảnh liên tưởng, tưởng tượng thú vị. D. Đi sâu miêu tả tâm hồn con chó Bấc bằng trí tưởng tượng phong phú. 6. Néi dung chÝnh cña ®o¹n trÝch lµ : A. kÓ vÒ hoµn c¶nh cña con chã BÊc. B. miªu t¶ t×nh c¶m cña con chã BÊc víi «ng chñ. C.miªu t¶ t×nh c¶m cu¶ nh÷ng con chã víi nhau. D.miªu t¶ viÖc BÊc cøu Thoãc-t¬n. 7. H·y nªu ý nghÜa cña v¨n ®o¹n trÝch ? .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................. 2. Sử dụng trong bài : Tổng kết văn học nước ngoài – Ngữ văn 9 *GhÐp tªn nh©n vËt víi tªn t¸c gi¶, t¸c phÈm cho phï hîp : Tªn nh©n vËt. Tªn v¨n b¶n. Tªn t¸c gi¶. 1. Mã Lương 2.Gi«n-xi 3. §uy-sen 4.Bl¨ng-sèt 5. Gi«n Thoãc-t¬n 6. A-li-«-sa 7. Thñy Sinh 8. Con c¸ vµng 9. Xan-tr« Pan-xa 10. Phã may. A. ChiÕc l¸ cuèi cïng B. C©y bót thÇn C.Cố hương D. Những đứa trẻ Đ. Ông lão đánh cá và con cá vàng E. Bè cña Xi-m«ng G.Con chã BÊc H. §¸nh nhau víi cèi xay giã I.¤ng Giuèc-®anh mÆc lÔ phôc K.Hai c©y phong. a. M«-li-e b.Lç TÊn c.Go-r¬-ki d. Ai-ma-tèp ®.XÐc-van-tÐc e. Giắc Lơn-đơn g. M«-pa-x¨ng h.Nh©n d©n Trung Quèc i.O’.Hen-ri k. Pu-skin. §¸p ¸n. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 17.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS *§¸p ¸n – BiÓu ®iÓm :. Bài 1 : Mỗi đáp án đúng (từ câu 1->6) được 1 đ 1- C ; 2- D ; 3- A ; 4-B ; 5-A ; 6-B ; 7: (4đ)- Giáo dục con người có tình yêu thương loài vật. Chỉ khi nào loài vật được yêu thương thực sự thì chúng mới yêu kính con người. - Loài vật đặc biệt là loài chó thì cũng có đời sống nội tâm sâu sắc gần gũi với con người. Bµi 2 : 1- A- h ; 2-A-i ; 3- K- d ; 4-E-g ; 5- G-e ; 6- D - c ; 7- C- b ; 8-D-k ; 9-H- ® ; 10- I-a B. Bµi tËp (Tù luËn) *Lớp 6 (kiểm tra sau khi học xong bài : Ông lão đánh cá và con cá vàng ) - So sánh và nhận xét cách kết thúc truyện Ông lão đánh cá và con cá vàng với cách kết thúc thường thấy trong một số truyện cổ tích em đã được học, được đọc, nghe kể ? ý nghĩa cña c¸ch kÕt thóc Êy ? (Đáp án : - Cách kết thúc thường thấy trong truyện cổ tích là kết thúc có hậu nhưng ở truyện này cách kết thúc không có hậu. Vì : bà lão là người quá tham lam, vong ân bội nghĩa nên bị trừng trị đích đáng. - Câu chuyện cho người đọc một bài học sâu sắc : Đừng tham lam, vô ơn bạc nghĩa vì điều đó có thể biến một con người hiền lành thành một kẻ nhẫn tâm, độc ác.) *Lớp 7 : So sánh điểm giống nhau và khác nhau về chủ đề và phương thức biểu đạt của hai bài thơ: “Tĩnh dạ tứ” và “Hồi hương ngẫu thư”. a, Gièng nhau: - Chủ đề: tình yêu quê hương sâu nặng . - Phương thức biểu đạt: biểu cảm . b, Kh¸c nhau - Cách thức thể hiện chủ đề : + Bài “Tĩnh dạ tứ”: từ nơi xa nghĩ về quê hương (Thể hiện nỗi nhớ quê da diết, sâu sắc của một người con xa quê) + Bài “Hồi hương ngẫu thư”: từ quê hương nghĩ về quê hương (Bài thơ biểu hiện một cách chân thực mà sâu sắc, hóm hỉnh mà ngậm ngùi tình yêu quê hương thắm thiết của một người sống xa quê lâu ngày, trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ.) - Phương thức biểu cảm : + Bµi “TÜnh d¹ tø”: biÓu c¶m trùc tiÕp . + Bài “ Hồi hương ngẫu thư”: biểu cảm gián tiếp . *Líp 9 : Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ nh©n vËt R«-bin-x¬n trong trÝch ®o¹n “R«-bin-x¬n ngoµi đảo hoang” của Đi-phô ? (§¸p ¸n : - Là một nhân vật điển hình cho ý chí, nghị lực vượt lên hoàn cảnh để khẳng định sức mạnh của con người. - Cã tinh thÇn l¹c quan (qua c¸ch miªu t¶ diÖn m¹o, trang phôc cña m×nh mét c¸ch dÝ dỏm, hài hước) - Bằng lao động sáng tạo của mình đã bắt thiên nhiên phục vụ con người ( qua những đồ dùng anh mang theo trên người : quần áo, mũ, ...bằng da dê) - Rô-bin-xơn muốn duy trì lối sống văn minh, hi vọng được trở về với thế giới hiện đại (mÆc quÇn ¸o, c¾t tØa r©u...) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 18.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS - Bồi dưỡng cho em nghị lực, tinh thần vượt mọi khó khăn gian khổ, tin tưởng vào bản th©n) V.2. Gi¸o ¸n minh häa : Ng÷ v¨n 9 TiÕt 156, 157 : §äc - hiÓu v¨n b¶n. Con chã BÊc. (Trích "Tiếng gọi nơi hoang dã" - G. Lân - đơn) A - Mục tiêu cần đạt. 1. KiÕn thøc - Những nhận xét tinh tế kết hợp với trí tưởng tượng tuyệt vời của tác giả khi viết về loµi vËt. - Tình yêu thương, sự gần gũi nhà văn khi viết về con cho Bấc. 2. KÜ n¨ng - §äc- hiÓu mét v¨n b¶n dÞch thuéc thÓ lo¹i tù sù. 3. Thái độ : Yêu mến loài vật. B. ChuÈn bÞ :. - ThÇy : M¸y chiÕu, m¸y tÝnh, b¶ng phô - Trò : Đọc, tóm tắt đoạn trích, trả lời các câu hỏi, tìm đọc cả tác phẩm. C. Tổ chức các hoạt động dạy học. 1. ổn định tổ chức 2. KiÓm tra bµi cò : 5p; HT : Tù luËn - Suy nghÜ cña em sau khi häc v¨n b¶n Bè cña Xi-m«ng ? - GV kiÓm tra bµi so¹n cña HS. 3. Bµi míi Hoạt động của giáo viên. Hoạt động của học sinh. Kiến thức cần đạt. *Họat động 1: Tạo tâm thế (Thời gian 2p; PP : thuyÕt tr×nh do GV thực hiện ; KT : động não) Trong đời sống, con người và con vËt nu«i cã nh÷ng t×nh c¶m khiÕn chúng ta phải xúc động. Vậy tình Lắng nghe. c¶m Êy ®­îc thÓ hiÖn nh­ thÕ nµo qua ®o¹n trÝch Con chã BÊc? *Hoạt động 2: Tri giác (Thời gian 15p; PP : thuyết trình, đọc diễn cảm ; KT : động não) ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 19.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS H: H·y cho biÕt nh÷ng nÐt c¬ b¶n I - §äc, chó thÝch vÒ t¸c gi¶, t¸c phÈm? Häc sinh tr¶ lêi dùa theo 1 T¸c gi¶ GV bæ sung thªm cho häc sinh ë SGK. - Giắc Lân-đơn (1876SGV (161) 1916) lµ nhµ v¨n næi tiÕng GV hướng dẫn đọc: Thể hiện tình nước Mĩ. cảm giữa người và chó, chó và 2. T¸c phÈm người nồng nàn đầy thương yêu. - TiÓu thuyÕt TiÕng gäi n¬i hoang d· cña «ng thÓ hiÖn quan niệm đạo đức, tình c¶m lµ céi nguån g¾n kÕt GV gọi HS đọc, tóm tắt đoạn trích. trËt tù vµ tån t¹i. GV bæ sung thªm mét sè th«ng tin 3. §äc,tãm t¾t trong t¸c phÈm. 3 học sinh đọc - 1 häc sinh kÓ tãm t¾t - Häc sinh nhËn xÐt H: Nªu bè côc cña v¨n b¶n vµ cho II - T×m hiÓu v¨n b¶n biết ý đồ của tác giả? (Nhà văn - Bố cục: 3 đoạn - Bè côc chủ yếu muốn nói đến những biểu + §1: Më ®Çu hiÖn t×nh c¶m cña phÝa nµo?) + §2: T×nh c¶m cña Thoãc-t¬n víi BÊc + §3, 4, 5: T×nh c¶m cña BÊc víi Thoãc-t¬n- T×nh cảm đặc biệt của chó với người: Nhưng trước đó tác giả đã dùng một đoạn nãi vÒ t×nh c¶m cña chñ đối với Bấc. Đó là một dông ý nghÖ thuËt. * Hoạt động 3 : Phân tích (Thời gian 50p; PP : thuyết trình, đọc diễn cảm ; thảo luận, nêu vấn đề ; HS t×m chi tiÕt KT : động não) H: C¸ch c­ xö cña Thoãc-t¬n víi - Coi chóng nh­ con c¸i Bấc có gì đặc biệt ? Biểu hiện của anh vậy. Trong ý nghĩ tình cảm dường như b»ng nh÷ng chi tiÕt nµo ? anh kh«ng xem BÊc chØ là con chó mà là người h¼n hoi, b¹n bÌ cña anh.. 1/. T×nh c¶m cña Thoãct¬n víi BÊc. Coi chóng nh­ con c¸i cña anh. - chµo hái th©n mËt - nãi lêi vui vÎ. + Chµo hái th©n mËt nãi lêi vui vÎ, chuyÖn trß ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 20.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> SKKN: Đổi mới phương pháp dạy- học các loại thể văn học nước ngoài ở trường THCS tÇm phµo, tóm chÆt lÊy ®Çu BÊc råi dùa vµo ®Çu m×nh råi ®Èy tíi ®Èy lui + TiÕng rñ rØ bªn tai kh«ng ph¶i lµ tiÕng qu¸t tøc giËn GV bæ sung thªm : Thoãc-t¬n thËt ra kh«ng ph¶i lµ chñ ®Çu tiªn cña Bấc. Trước anh, Bấc đã từng qua tay nh÷ng «ng bµ chñ, c« cËu chñ giµu cã vµ còng nh©n hËu nh­ nhµ thÈm ph¸n Mi - l¬ råi bÞ b¾t cãc, bÞ mua ®i b¸n l¹i cho nh÷ng «ng chñ khô khan hay tàn bạo để giúp việc t×m vµng ë MB mÜ l¹nh gi¸ (Pª-x«, Phrăng-xoa, anh chàng người lai Ê -cốt, gã mặc áo thun đỏ với cái dùi cui đáng sợ ...) Nhưng chỉ có riêng Thoãc-t¬n b¶n tÝnh nh©n hËu hiÕm có, chẳng những đã cứu sống Bấc, mua lại Bấc, đối xử với Bấc thật tận tình khả ái cho đến khi anh qua đời. Tác giả đã chứng minh anh kh«ng chØ lµ ©n nh©n cøu m¹ng mµ còn là ông chủ lí tưởng của Bấc H: Qua đó ta thấy Thoóc-tơn kh«ng nh÷ng lµ 1 «ng chñ mµ cßn là 1 ông chủ lí tưởng nữa. Em hãy so sánh với các ông chủ trước đó cña BÊc?. - C¸c «ng chñ ch¨m sãc - tóm chÆt lÊy ®Çu nã råi chã chØ lµ nghÜa vô vµ v× dùa vµo ®Çu m×nh, råi ®Èy lîi Ých kinh doanh cßn tíi ®Èy lui Thoãc-t¬n ch¨m sãc BÊc như với những đứa con đặc biệt của mình vậy.. H: T×nh c¶m cña Thoãc-t¬n biÓu hiÖn cµng râ rÖt khi Thoãc-t¬n kªu lên trân trọng: "Trời đất! Đằng ấy hầu như biết nói đấy!" Hãy phân tÝch c©u nãi cña Thoãc-t¬n víi BÊc ?. - HS ph©n tÝch : ThÓ hiÖn t×nh c¶m ng¹c nhiên yêu thương vô hạn, nång nµn cña 1 «ng chñ đối với con chó quý của. ----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------Trường THCS Cao Nhân GV: Bïi ThÞ Thóy Lop8.net. 21.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>