Giáo án Sinh học 12 cơ bản cả năm

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: TiÕt 1 PhÇn n¨m: di truyÒn häc Chương I: c¬ chÕ di truyÒn vµ biÕn dÞ Bài 1: gen, mã di truyền và quá trình nhân đôi adn Lớp. Ngày dạy. Số HS vắng mặt. Ghi chú. 1.Môc tiªu bµi d¹y: - Häc sinh ph¶i n¾m ®­îc kh¸i niÖm gen, cÊu tróc cña gen.ThÊy ®­îc th«ng tin di truyÒn chÝnh lµ tr×nh tù c¸c nuclª«tit trªn gen. - Hiểu và nắm được khái niệm, đặc điểm của mã di truyền. - Mô tả được các bước trong quá trình nhân đôi ADN. 2.Phương tiện dạy học: - Máy chiếu projecto và phim nhân đôi ADN... -Tranh vẽ phóng hình 1.2 hoặc mô hình lắp ghép nhân đôi ADN. 3.ổn định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè- chuÈn bÞ s¸ch, vë häc cña häc sinh. - Giới thiệu về chương trình môn học- Phương pháp học tập bộ môn. - Yªu cÇu cña bé m«n. 4. KiÓm tra bµi cò: 5. Gi¶ng bµi míi: Bài 1: gen, mã di truyền và quá trình nhân đôi adn *Em h·y nªu kh¸i niÖm gen? I.Gen: *Theo em 1 ph©n tö ADN 1. Kh¸i niÖm: - Gen lµ 1 ®o¹n ph©n tö ADN mang th«ng tin m· chøa 1 hay nhiÒu gen?Gt *Quan s¸t h×nh 1.1 vµ néi ho¸ 1 chuçi p«lipeptit hay 1 ph©n tö ARN. dung phÇn I.2 SGK em h·y 2. CÊu tróc chung cña gen cÊu tróc: nªu cÊu tróc chung cña gen a) Vïng ®iÒu hoµ: -N»m ë ®Çu 3' cña m¹ch m· gèc cña gen. cÊu tróc? (sè vïng, vÞ trÝ vµ chøc n¨ng -Tr×nh tù c¸c Nu cña vïng tham gia vµo qu¸ tr×nh phiªn m· vµ ®iÒu hoµ phiªn m·. cña mçi vïng) + ë sinh vËt nh©n s¬ gen cÊu b)Vïng m· ho¸: tróc cã vïng m· ho¸ liªn tôc -Mang th«ng tin m· ho¸ c¸c axit amin. 1 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> cßn sinh vËt nh©n thùc thường xen kẽ đoạn mã hoá (ªx«n) lµ ®o¹n kh«ng m· ho¸ (intron) gen ph©n m¶nh * Cã 4 lo¹i Nu cÊu t¹o nªn ADN vµ kho¶ng 20 lo¹i axit amin cÊu t¹o nªn pr«tªin. VËy tõ ADN  pr«tªin ??? * Víi 4 lo¹i Nu mµ 3Nu t¹o thµnh 1 bé ba cã bao nhiªu bé ba( triplet) ? + Trong 64 bé ba( triplet) cã 3 bé ba kh«ng m· ho¸ aa 61 bé ba m· ho¸ aa( codon) * C¸c bé ba trong sinh giíi cã gièng nhau kh«ng? * Mçi 1 bé ba chØ m· ho¸ 1 axit amin(đặc hiệu) khoảng 20 lo¹i axit amin mµ cã 61 bé ba  ???(tÝnh tho¸i ho¸) * Quan s¸t h×nh 1.2 vµ néi dung phÇn III SGK( HoÆc xem phim) em h·y nªu thêi ®iÓm vµ diÔn biÕn qu¸ tr×nh nhân đôi ADN. + ở SV nhân thực thường tạo nhiÒu ch¹c sao chÐp rót ngắn thời gian nhân đôi ADN + C¸c ®o¹n Okazaki cã chiÒu tổng hợp ngược với mạch kia vµ cã sù tham gia cña ARN måi, enzim nèi ligaza * Em cã nhËn xÐt g× vÒ 2 ph©n tö ADN míi vµ víi ph©n tö ADN mÑ?. -ë sinh vËt nh©n s¬ gen kh«ng ph©n m¶nh cßn sinh vật nhân thực gen thường phân mảnh. c)Vïng kÕt thóc: -N»m ë ®Çu 5' cu¶ m¹ch m· gèc gen mang tÝn hiÖu kÕt thóc phiªn m·. II. M· di truyÒn: 1. Kh¸i niÖm: -Trên gen cấu trúc cứ 3 Nu đứng liền nhau mã ho¸ cho 1 axit amin- Bé ba m· ho¸( triplet). - Với 4 loại Nu 64 bộ ba mã hoá trong đó có 3 bé ba kÕt thóc( UAA, UAG, UGA) kh«ng m· ho¸ axit amin vµ 1 bé ba më ®Çu( AUG) m· ho¸ a.amin Met( SV nh©n s¬ lµ foocmin Met) 2. §Æc ®iÓm: -Mã di truyền được dọc từ 1 điểm xác định theo tõng bé ba Nu kh«ng gèi lªn nhau. -M· di truyÒn cã tÝnh phæ biÕn( hÇu hÕt c¸c loµi đều có chung 1 bộ ba di truyền). -Mã di truyền có tính đặc hiệu. -M· di truyÒn mang tÝnh tho¸i ho¸. III. Quá trình nhân đôi ADN: 1.Bước 1:(Tháo xoắn phân tử ADN) -Nhê c¸c enzim th¸o xo¾n 2 m¹ch ph©n tö ADN t¸ch nhau dÇn lé ra 2 m¹ch khu«n vµ t¹o ra ch¹c h×nh ch÷ Y ( ch¹c sao chÐp). 2. Bước 2:(Tổng hợp các mạch ADN mới) -2 m¹ch ADN th¸o xo¾n ®­îc dïng lµm m¹ch khu«n tæng hîp nªn m¹ch míi theo nguyªn t¾c bæ sung( A liªn kÕt víi T, G liªn kÕt víi X). -M¹ch khu«n cã chiÒu 3’ 5’ th× m¹ch míi ®­îc tæng hîp liªn tôc cßn m¹ch khu«n cã chiÒu 5’ 3’ th× m¹ch míi ®­îc tæng hîp tõng ®o¹n( Okazaki) rồi sau đó nối lại với nhau. 3. Bước 3:( 2 phân tử ADN được tạo thành) - Trong mçi ph©n tö ADN míi cã 1 m¹ch cña ph©n tö ADN ban ®Çu( b¸n b¶o toµn) vµ 1 m¹ch míi ®­îc tæng hîp.. 6. Cñng cè: -Nêu nguyên tắc bổ sung, bán bảo tồn và ý nghĩa quá trình nhân đôi ADN? -Gi¶i thÝch v× sao trªn mçi ch¹c ch÷ Y 1 m¹ch ®­îc tæng hîp liªn tôc cßn 1 m¹ch ®­îc tæng hîp tõng ®o¹n( C¸c Nu liªn kÕt víi nhau theo chiÒu 5’ 3’ 2 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> nªn m¹ch khu«n cã chiÒu 5’ 3’ c¸c Nu kh«ng liªn kÕt ®­îc víi nhau liªn tục do đó cần ARN mồi tạo điểm liên kết hình thành đoạn Okazaki ) Ngµy so¹n: TiÕt 2 Bµi 2: phiªn m· vµ dÞch m· Lớp. Ngày dạy. Số HS vắng mặt. Ghi chú. 1.Môc tiªu bµi d¹y: - Häc sinh ph¶i hiÓu ®­îc kh¸i niÖm phiªn m·, dÞch m· - Tr×nh bµy ®­îc c¬ chÕ phiªn m·( tæng hîp ph©n tö mARN ). - M« t¶ ®­îc qu¸ tr×nh dÞch m· ( tæng hîp chuçi p«lipeptit ). 2.Phương tiện dạy học: - M¸y chiÕu projecto vµ phim phiªn m·, dÞch m·. - Tranh vÏ phãng h×nh 2.1, 2.2, 2.3, 2.4 SGK 3.ổn định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè- chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 4. KiÓm tra bµi cò: -Trình bày quá trình nhân đôi ADN. Tại sao 1 mạch được tổng hợp liªn tôc cßn 1 m¹ch ®­îc tæng hîp tõng ®o¹n? 5. Gi¶ng bµi míi: Bµi 2: phiªn m· vµ dÞch m· M¹ch khu«n ADN ( m· gèc) I.Phiªn m·: (Tæng hîp ARN )  NTBS 1.CÊu tróc vµ chøc n¨ng cña c¸c lo¹i Tæng hîp mARN ( phiªn m·) ARN: + mARN lµ b¶n phiªn m· tõ a) ARN th«ng tin( mARN): m· gèc( m¹ch khu«n ADN) vµ - Cã cÊu t¹o m¹ch th¼ng thường bị các enzim phân huỷ - Dùng làm khuôn cho quá trình dịch mã ở sau khi tæng hîp xong P. rib«x«m. * Quan s¸t h×nh 2.1 em h·y nªu b) ARN vËn chuyÓn( tARN) cÊu tróc cña p.tö tARN? - Có nhiều loại tARN, mỗi phân tử tARN đều * Dựa vào bộ ba đối mã theo em có 1 bộ ba đối mã(anticôdon) và 1 đầu để liên có bao nhiêu loại phân tử tARN kết với axit amin tương ứng. ?( 61 loại  61 bộ ba mã hoá - Vận chuyển axit amin tới ribôxôm để tham gia tæng hîp chuçi p«lipeptit. axit amin ) + Rib«x«m ( SV nh©n thùc) cã c) ARN rib«x«m( rARN) 3 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> ®.vÞ lín = 45 pt P+3 pt rARN ®.vÞ bÐ = 33 pt P +1 pt rARN * Tranh h×nh 2.2(xem phim) + M· gèc trªn m¹ch khu«n ADN theo nguyªn t¾c bæ sung tæng hîp nªn p.tö mARN nªn tr×nh tù Nu trªn mARN lµ b¶n phiªn m·. * Tại sao enzim lại trượt theo chiều 3’ 5’ mà không trượt theo chiÒu 5’3’?(P.tö mARN ®­îc tæng hîp liªn tôc vµ chiÒu liªn kÕt gi÷a c¸c Nu lµ chiÒu 5’ 3’) . * Tranh h×nh 2.4 (xem phim) + Mçi lo¹i tARN chØ liªn kÕt víi 1 loại axit amin tương ứng với anticodon nh­ng 1 lo¹i axit amin cã thÓ liªn kÕt víi 1 sè lo¹i tARN(tho¸i ho¸) + M· më ®Çu lu«n lµ AUG nh­ng ë sv nh©n thùc m· ho¸ axit amin lµ Met ë sv nh©n s¬ lµ foocmin Met * Em có nhận xét gì về số lượng codon trên mARN và số lượng axit amin trªn chuçi p«lipeptit được tổng hợp và số lượng axit amin trong chuçi p«lipeptit tham gia cÊu tróc nªn ph©n tö pr«tªin? * Trªn 1 ph©n tö mARN cã nhiều ribôxôm cùng trượt có tác dông g×?. - Gồm 2 tiểu đơn vị kết hợp với prôtêin tạo nên rib«x«m. - Lµ n¬i diÔn ra tæng hîp chuçi p«lipeptit. 2.C¬ chÕ phiªn m·: (Tæng hîp ARN ) - Enzim ARN p«limeraza b¸m vµo vïng ®iÒu hoà làm gen tháo xoắn để lộ ra mạch gốc có chiÒu 3’ 5’ vµ b¾t ®Çu tæng hîp mARN t¹i vÞ trí đặc hiệu( khởi đầu phiên mã). - Enzim ARN pôlimeraza trượt dọc theo mạch gốc chiều 3’ 5’ và các Nu trong môi trường néi bµo liªn kÕt víi c¸c Nu trªn m¹ch gèc theo nguyªn t¾c bæ sung. - Vïng nµo trªn gen võa phiªn m· xong th× 2 mạch đơn đóng xoắn ngay lại. II. DÞch m·: ( Tæng hîp pr«tªin) 1.Ho¹t ho¸ axit amin: - Nhờ các enzim đặc hiệu và ATP mỗi axit amin được hoạt hoá và gắn với tARN tương øng t¹o axit amin- tARN( aa- tARN). 2.Tæng hîp chuçi p«lipeptit: - Rib«x«m g¾n víi m· më ®Çu AUG vµ MettARN( antic«don UAX) bæ sung chÝnh x¸c víi c«don më ®Çu. - C¸c aa-tARN vËn chuyÓn axit amin tíi. NÕu antic«don cña tARN bæ sung víi c«don trªn mARN th× sÏ t¹o liªn kÕt gi÷a 2 axit amin. - Ribôxôm dịch chuyển đến côdon tiếp và cứ tiếp tục như vậy cho đến cuối mARN và tiếp xóc víi m· kÕt thóc th× qu¸ tr×nh dÞch m· hoµn tÊt( kÕt thóc tæng hîp chuçi p«lipeptit). - Nhờ 1 loại enzim đặc hiệu axit amin đầu tiên (Met) ®­îc c¾t khái chuçi vµ chuçi p«lipeptit cÊu tróc bËc cao h¬n thµnh pr«tªin. - Mét nhãm rib«x«m( p«lix«m) g¾n víi mçi mARN gióp t¨ng hiÖu suÊt tæng hîp pr«tªin.. 6. Cñng cè: Nhân đôi ADN. mARN. Phiªn m·. DÞch m· 4 Lop12.net. Pr«tªin. TÝnh tr¹ng.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Chó ý: ë sv nh©n s¬ sau khi tæng hîp xong ph©n tö mARN tham gia tæng. hîp chuçi p«lipeptit cßn ë sv nh©n thùc lµ tiÒn mARN (mARN s¬ khai) sau đó cắt bỏ các đoạn không mã hoá axit amin ( intron) và nối các đoạn mã hoá axit amin (êxôn) lại thành mARN trưởng thành rồi mới tham gia tổng hîp chuçi p«lipeptit. 7.Rót kinh nghiÖm giê d¹y: Ngµy so¹n: TiÕt 3 Bài 3: điều hoà hoạt động gen Lớp. Ngày dạy. Số HS vắng mặt. Ghi chú. 1.Môc tiªu bµi d¹y: - Học sinh phải hiểu được khái quát về điều hoà hoạt động gen. - Hiểu được cơ chế điều hoà hoạt động gen ở sinh vật nhân sơ (opêron Lac) 2.Phương tiện dạy học: - Máy chiếu projecto và phim điều hoà hoạt động gen. - Tranh vÏ phãng h×nh 3.2, 3.2a, 3.2b SGK 3.ổn định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè- chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 4. KiÓm tra bµi cò: - H·y tr×nh bµy diÔn biÕn vµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh phiªn m·. - Qu¸ tr×nh dÞch m· t¹i rib«x«m vµ vai trß cña p«lix«m. 5. Gi¶ng bµi míi: Bài 3: điều hoà hoạt động gen + Trong 1 tế bào ở các thời I. Khái quát về điều hoà hoạt động gen: điểm khác nhau các loại gen 1. Đặc điểm hoạt động của gen: và số lượng gen hoạt động - Số lượng gen trong mỗi tế bào rất lớn kh¸c nhau. nhưng thường chỉ có 1 số ít gen hoạt động + C¸c lo¹i tÕ bµo kh¸c nhau cßn phÇn lín c¸c gen ë tr¹ng th¸i kh«ng số lượng các nhóm, loại gen hoạt động hoặc hoạt động rất yếu. hoạt động cũng khác nhau. 2. C¬ chÕ ®iÒu hoµ: + Cơ chế điều hoà hoạt động - ở sinh vật nhân sơ điều hoà hoạt động gen 5 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> gen đặc biệt ở sinh vật nhân chủ yếu ở mức độ phiên mã. thực càng tiến hoá càng II. Điều hoà hoạt động gen ở sinh vật phøc t¹p. nh©n s¬: 1. M« h×nhcÊu tróc cña opªron Lac: *Tranh mô hình cấu trúc - Vùng khởi động P(Promoter): nơi mà ARN cña opªron Lac.(H×nh 3.1 p«limeraza b¸m vµo vµ khëi ®Çu phiªn m·. SGK) - Vïng vËn hµnh O(operator): cã tr×nh tù Nu *Quan sát tranh và nghiên đặc biệt để prôtêin ức chế có thể liên kết làm cøu néi dung II.1 SGK em ng¨n c¶n sù phiªn m·. hãy nêu cấu trúc của opêron - Vùng chứa các gen cấu trúc quy định tổng Lac? hîp c¸c enzim ph©n gi¶i ®­êng lact«z¬. ( Số vùng, thành phần và *Chú ý: Trước mỗi opêron( nằm ngoài chức năng của các gen trong opêron) có gen điều hoà hoạt động các gen mçi vïng) cña opªron. *Tranh hình 3.2a( xem 2. Sự điều hoà hoạt động gen opêron phim) Lac: *Em hãy nêu cơ chế điều a) Khi môi trường không có lactôzơ: hoà hoạt động opêron Lac - Gen điều hoà hoạt động tổng hợp prôtêin trong môi trường không có ức chế. Prôtêin ức chế liên kết vào vùng vận lact«z¬? Vai trß cña gen ®iÒu hµnh cña opªron ng¨n c¶n qu¸ tr×nh phiªn hoµ? mã làm các gen cấu trúc không hoạt động. b) Khi môi trường có lactôzơ: *Tranh h×nh 3.2b( xem - Mét sè ph©n tö lact«z¬ liªn kÕt víi pr«tªin phim) øc chÕ lµm nã kh«ng liªn kÕt vµo vïng vËn * Em h·y nªu c¬ chÕ ®iÒu hµnh cña opªron vµ ARN p«limeraza liªn hoà hoạt động opêron Lac kết với vùng khởi động để tiến hành phiên trong môi trường có lactôzơ? mã. * Lactôzơ có ảnh hưởng như - Các phân tử mARN của gen cấu trúc được thế nào đến hoạt động của dịch mã tạo ra các enzim phân giải lactôzơ. - Khi lact«z¬ bÞ ph©n gi¶i hÕt th× pr«tªin øc opªron Lac? * Theo em thùc chÊt cña qu¸ chÕ l¹i liªn kÕt ®­îc vµo vïng vËn hµnh vµ trình điều hoà hoạt động quá trình phiên mã của các gen trong opêron cña gen( ë sinh vËt nh©n s¬) bÞ dõng l¹i. lµ g×? 6. Cñng cè: - Tr¶ lêi c©u hái vµ bµi tËp cuèi bµi. *KiÕn thøc bæ sung: + ở người bình thường hêmôglôbin trong hồng cầu gồm có 3 loại là HbE, HbF vµ HbA. - HbE gồm 2 chuỗi anpha và 2 chuỗi epsilon có trong thai dưới 3 tháng. 6 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> - HbF gồm 2 chuỗi anpha và 2 chuỗi gama có trong thai từ 3 tháng đến khi lọt lòng mẹ thì lượng HbF giảm mạnh(trẻ 3 tháng tuổi HbF 20%). - HbA gồm 2 chuỗi anpha và 2 chuỗi bêta hình thành khi đứa trẻ được sinh ra đến hết đời sống cá thể. Như vậy gen cấu trúc quy định tổng hợp chuỗi anpha hoạt động suốt đời sống cá thể. Gen cấu trúc quy định tổng hợp chuỗi epsilon chỉ hoạt động trong giai đoạn bào thai dưới 3 tháng. Gen cấu trúc quy định tổng hợp chuỗi gama trong giai đoạn thai 3 tháng đến sau khi sinh 1 thời gian. Gen cấu trúc quy định tổng hợp chuỗi bêta chỉ hoạt động từ khi đứa trẻ sinh ra. 7.Rót kinh nghiÖm giê d¹y Ngµy so¹n: TiÕt 4 Bài 4: đột biến gen Lớp. Ngày dạy. Số HS vắng mặt. Ghi chú. 1.Môc tiªu bµi d¹y: - Học sinh phải nêu được khái niệm và các dạng đột biến gen. - Hiểu được cơ chế phát sinh cũng như hậu quả và vai trò của đột biến gen - Liªn hÖ víi thùc tÕ. 2.Phương tiện dạy học: - Máy chiếu projecto và phim cơ chế phát sinh đột biến gen - Tranh vÏ h×nh 4.1 vµ 4.2 SGK. 3.ổn định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè- chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 4. KiÓm tra bµi cò: - ¤pªron lµ g×? tr×nh bµy cÊu tróc opªron Lac ë E.coli. - Cơ chế điều hoà hoạt động của opêron Lac trong môi trường không có vµ cã lact«z¬. 5. Gi¶ng bµi míi: Bài 4: đột biến gen *Các p.tử ADN(gen)phân I. Khái niệm và các dạng đột biến gen: biÖt víi nhau ë nh÷ng ®iÓm 1. Kh¸i niÖm: 7 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> nµo? *Kết quả của sự thay đổi số lượng, thành phần, trình tự Nu trong gen sÏ nh­ thÕ nµo? ( H×nh thµnh alen míi) * Ph©n tö pr«tªin sÏ nh­ thÕ nào khi xảy ra đột biến thay thÕ 1 cÆp Nu trªn gen?(H×nh thµnh Pr«tªin míi víi chøc n¨ng míi- VD: HbAHbS) * Ph©n tö pr«tªin sÏ nh­ thÕ nào khi xảy ra đột biến mất hoÆc thªm 1 cÆp Nu trªn gen? (H×nh thµnh Pr«tªin míi víi chøc n¨ng míi) *Tr¶ lêi c©u lÖnh trang 19 - §ét biÕn thay thÕ 1 cÆp Nu có thể dẫn đến thay thế 1 aa nµy b»ng 1 aa míi trong ph©n tö pr«tªin. - §ét biÕn thªm hoÆc mÊt cặp Nu sẽ dẫn đến làm thay đổi toàn bộ aa từ điểm đột biÕn trë vÒ cuèi cña p.tö pr«tªin . *Tranh h×nh 4.1, 4.2(phim) - C¸c baz¬ nit¬ d¹ng hiÕm thường có những vị trí liên kết hyđrô bị thay đổi làm chúng kết cặp không đúng trong quá trình nhân đôi ADN đột biến. *Tr¶ lêi c©u lÖnh trang 21 - Gây hại lớn nhất của đột biÕn thay thÕ 1 cÆp Nu lµ lµm thay thÕ 1 aa nµy b»ng 1 aa kh¸c trong ph©n tö prôtêin song đôi khi cũng không ảnh hưởng đến chức n¨ng cña pr«tªin .. - Đột biến gen là những biến đổi trong cấu tróc cña gen kÕt qu¶ h×nh thµnh 1 alen míi. 2. Các dạng đột biến gen: a) §ét biÕn thay thÕ 1 cÆp nuclª«tit: - Khi thay thÕ 1 cÆp Nu nµy b»ng 1 cÆp Nu khác có thể làm thay đổi trình tự axit amin trong prôtêin và làm thay đổi chức năng của pr«tªin. b) §ét biÕn thªm hoÆc mÊt 1 cÆp nuclª«tit: - Khi mÊt hoÆc thªm 1 cÆp Nu trong gen lµm thay đổi trình tự axit amin trong prôtêin và làm thay đổi chức năng của prôtêin. II. Nguyên nhân và cơ chế phát sinh đột biÕn gen: 1.Nguyªn nh©n: - Bên ngoài: do các tác nhân gây đột biến nh­ vËt lý(tia phãng x¹, tia tö ngo¹i…), ho¸ häc (c¸c ho¸ chÊt 5BU, NMS…) hay sinh häc(1 sè virut…). 2. Cơ chế phát sinh đột biến gen: a)Sự kết cặp không đúng trong nhân đôi ADN: - Trong quá trình nhân đôi do sự kết cặp không hợp đôi( không theo nguyên tắc bổ sung) dẫn đến phát sinh đột biến gen. b) Tác động của các tác nhân gây đột biến: - Tia tö ngo¹i (UV) cã thÓ lµm cho 2 baz¬ T trên cùng 1 mạch liên kết với nhau đột biÕn. - 5-br«mua uraxin ( 5BU) g©y ra thay thÕ cặp A-T bằng G-X đột biến. - Virut viêm gan B, virut hecpet… đột biÕn. III. Hậu quả và ý nghĩa của đột biến gen: 1. Hậu quả của đột biến gen: - Phần nhiều đột biến điểm vô hại( trung tính) 1 số có hại hay có lợi cho thể đột biến. - Mức độ gây hại của alen đột biến phụ thuộc vào tổ hợp gen chứa nó và môi trường sèng. 9 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> 2.Vai trò và ý nghĩa của đột biến gen: * §ét biÕn gen lµm xuÊt hiÖn a) §èi víi tiÕn ho¸: a len míi cã vai trß nh­ thÕ - §ét biÕn gen lµm xuÊt hiÖn c¸c alen míi nào đối với tiến hoá và chọ tạo ra biến dị di truyền phong phú là nguồn nguyªn liÖu cho tiÕn ho¸. gièng? b) §èi víi thùc tiÔn: - Cung cÊp nguån nguyªn liÖu cho qu¸ tr×nh t¹o gièng còng nh­ trong nghiªn cøu di truyÒn 6. Cñng cè: - C©u hái vµ bµi tËp cuèi bµi. * KiÕn thøc bæ sung: - Những dạng đột biến gen làm thay đổi codon (bộ ba) đồng thời làm thay đổi axit amin tương ứng gọi là đột biến sai nghĩa ( nhầm nghĩa). - Những dạng đột biến gen làm thay đổi codon nhưng không làm thay đổi axit amin tương ứng gọi là đột biến đồng nghĩa ( đột biến câm). - Những dạng đột biến gen làm thay đổi codon thành bộ ba kết thúc gọi là đột biến vô nghĩa. - Những dạng đột biến gen làm thay đổi codon từ điểm đột biến đến cuối gen gọi là đột biến dịch khung.( đột biến thêm hoặc mất1 cặp Nu) 7.Rót kinh nghiÖm giê d¹y:. Ngµy so¹n: TiÕt 5 Bµi 5: nhiÔm s¾c thÓ vµ đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể. Lớp. Ngày dạy. Số HS vắng mặt. Ghi chú. 1.Môc tiªu bµi d¹y: - Häc sinh ph¶i n¾m ®­îc h×nh th¸i vµ cÊu tróc siªu hiÓn vi cña NST. 10 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> - Nắm được các dạng đột biến cấu trúc NST- Hậu quả và ứng dụng của đột biến trong thực tiễn. 2.Phương tiện dạy học: - M¸y chiÕu projecto vµ phim cÊu tróc siªu hiÓn vi cña nhiÔm s¾c thÓ. - Tranh vÏ phãng h×nh 5.1 vµ 5.2 SGK. 3.ổn định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè- chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 4. KiÓm tra bµi cò: - Đột biến gen là gì?Nêu các dạng đột biến điểm thường gặp và hậu qu¶. - Hãy nêu 1 số cơ chế phát sinh đột biến gen. 5. Gi¶ng bµi míi: Bài 5: nhiễm sắc thể và đột biến cấu trúc nhiễm sắc thể I.H×nh th¸i vµ cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ: * Tranh h×nh 5.1 *Quan s¸t tranh em h·y m« 1.H×nh th¸i nhiÔm s¾c thÓ: - Kú gi÷a cña nguyªn ph©n khi NST co ng¾n t¶ h×nh th¸i NST ? +NST trong các tế bào cực đại nó có hình dạng, kích thước đặc kh«ng ph©n chia cã cÊu tróc tr­ng cho loµi. đơn hình gậy, chữ V…ở kỳ - Mỗi loài có 1 bộ nhiễm sắc thể đặc trưng giữa nguyên phân có dạng về số lượng, hình thái, kích thước và cấu tróc. kÐp. +Tâm động là vị trí liên kết - Trong tế bào cơ thể các NST tồn tại thành của NST với thoi phân bào. từng cặp tương đồng( bộ NST lưỡng bội-2n). + Đầu mút có tác dụng bảo - NST gồm 2 loại NST thường, NST giới vÖ NST vµ lµm cho c¸c NST tÝnh. - Mỗi NST đều chứa tâm động, 2 bên của kh«ng dÝnh vµo nhau. *Tranh hình 5.2( xem phim) tâm động là cánh của NST và tận cùng là *Quan s¸t tranh(xem phim) ®Çu mót vµ néi dung phÇn I.2 em h·y 2.CÊu tróc siªu hiÓn vi cña nhiÔm s¾c m« t¶ cÊu tróc siªu hiÓn vi thÓ: - Mét ®o¹n ADN( kho¶ng 146 cÆp Nu) quÊn cña NST. + ë sinh vËt nh©n s¬ mçi tÕ quanh 8 ptö hist«n(13/4vßng) nuclª«x«m bào thường chỉ chứa 1 phân - Chuỗi nuclêôxôm (mức xoắn 1) tạo sợi cơ tö ADN m¹ch kÐp cã d¹ng b¶n cã ®­êng kÝnh  11nm. vßng(plasmit) vµ ch­a cã - Sîi c¬ b¶n xo¾n (møc 2) t¹o sîi chÊt nhiÔm cÊu tróc NST. s¾c cã ®­êng kÝnh 30nm. - Sîi chÊt nhiÔm s¾c xo¾n møc 3 cã ®­êng *Em hiểu thế nào là đột biến kính  300 nm và hình thành Crômatit có mÊt ®o¹n NST ? ®­êng kÝnh  700 nm. *Khi NST bÞ mÊt ®o¹n II. §ét biÕn cÊu tróc nhiÔm s¾c thÓ: g©y nªn hËu qu¶ nh­ thÕ 1. MÊt ®o¹n: 11 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> nµo? + ở động vật khi mất đoạn NST thường gây tử vong nhất là các động vật bậc cao. *Em hiểu thế nào là đột biến lÆp ®o¹n NST ? *Khi NST cã lÆp ®o¹n g©y nªn hËu qu¶ nh­ thÕ nµo ? * Em hiểu thế nào là đột biến đảo đoạn NST? * Khi NST có đảo đoạn g©y nªn hËu qu¶ nh­ thÕ nµo ? * Em hiểu thế nào là đột biÕn chuyÓn ®o¹n NST? * Khi NST cã chuyÓn ®o¹n g©y nªn hËu qu¶ nh­ thÕ nµo. - NST bị đứt mất 1 đoạn làm giảm số lượng gen trên NST  thường gây chết. - ë thùc vËt khi mÊt ®o¹n nhá NST Ýt ¶nh hưởng  loại khỏi NST những gen không mong muèn ë 1 sè gièng c©y trång. 2. LÆp ®o¹n: - Mét ®o¹n NST ®­îc lÆp l¹i mét hay nhiÒu lầnlàm tăng số lượng gen trên NST. - Tính trạng do gen lặn quy định được tăng cường biểu hiện( có lợi hoặc có hại). 3. §¶o ®o¹n: - Một đoạn NST bị đứt ra rồi đảo ngược 1800 và nối lạilàm thay đổi trình tự gen trên NST  làm ảnh hưởng đến hoạt động của gen. 4. ChuyÓn ®o¹n: - Sự trao đổi đoạn NST xảy ra giữa 2 NST cùng hoặc không cùng cặp tương đồng làm thay đổi kích thước, cấu trúc gen, nhóm gen liên kết  thường bị giảm khả năng sinh s¶n.. 6. Cñng cè: * Trả lời câu lệnh trang 26: Vị trí đứt gãy khác nhau trên NST trong các đột biến cấu trúc NST thường gây nên các hậu quả khác nhau cho thể đột biến song chúng đều là nguồn nguyên liệu cho chọn lọc và tiến hoá. *KiÕn thøc bæ sung: - Để phát hiện các dạng đột biến cấu trúc NST người ta thường dùng phương pháp nhuộm băng G, C, Q… - Trên NST những vùng có gen đang hoạt động( gen mở xoắn để phiên mã)  vùng đồng nhiễm( bắt màu nhạt khi nhuộm). Vùng chứa các gen không hoạt động (các gen xoắn chặt) vùng dị nhiễm (bắt màu đậm khi nhuém). - Thể đột biến cấu trúc NST thường sinh ra các giao tử không bình thường. Các giao tử này khi đi vào hợp tử làm giảm sức sống của cơ thể lai hoÆc g©y nªn c¸c héi chøng kh¸c nhau. 7.Rót kinh nghiÖm giê d¹y:. Ngµy so¹n: 12 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> TiÕt 6 Bài 6: đột biến số lượng nhiễm sắc thể. Lớp. Ngày dạy. Số HS vắng mặt. Ghi chú. 1.Môc tiªu bµi d¹y: - Häc sinh ph¶i n¾m ®­îc kh¸i niÖm, c¬ chÕ ph¸t sinh c¸c thÓ lÖch béi và thể đa bội. Hậu quả của các dạng đột biến số lượng NST -ThÊy ®­îc sù kh¸c nhau gi÷a 2 d¹ng thÓ lÖch béi vµ thÓ ®a béi. 2.Phương tiện dạy học: - Máy chiếu projecto và phim về đột biến lệch bội và đa bội -Tranh vÏ phãng h×nh 6.1 6.4 SGK. 3.ổn định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè- chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 4. KiÓm tra bµi cò: -Tại sao mỗi NST lại đóng xoắn lại theo nhiều cấp độ khác nhau? - Tại sao phần lớn các đột biến cấu trúc NST là có hại thậm chí gây chết cho các thể đột biến nhưng lại là nguồn nguyên liệu cho tiến hoá? 5. Gi¶ng bµi míi: Bài 6: đột biến số lượng nhiễm sắc thể *Tranh h×nh 6.1 * Quan s¸t tranh em cã nhËn xÐt g× vÒ NST cña thÓ lưỡng bội 2n? * Khi số lượng NST trong một cặp thay đổi có thể xảy ra c¸c d¹ng nµo vµ bé NST sÏ cã d¹ng nh­ thÕ nµo? + 2 cặp đều mất 1 NST  thÓ 1 kÐp( bé NST d¹ng 2n1-1). + 2 cặp đều thêm 1NST thÓ ba kÐp(bé NST d¹ng 2n+1+1) * Sù kh«ng ph©n ly cña 1. I.§ét biÕn lÖch béi: 1. Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i: a)Khái niệm: số lượng NST trong 1 hay 1 số cặp tương đồng khác 2 ( thêm hoặc mất NST ). b)Ph©n lo¹i: -ThÓ mét:1 cÆp NST mÊt 1 NST vµ bé NST cã d¹ng 2n-1. -ThÓ kh«ng: 1 cÆp NST mÊt 2 NST vµ bé NST cã d¹ng 2n-2. -ThÓ ba:1 cÆp NST thªm 1 NST vµ bé NST cã d¹ng 2n+1. -ThÓ bèn:1 cÆp NST thªm 2 NST vµ bé NST cã d¹ng 2n+2. 2.C¬ chÕ ph¸t sinh: 13 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> cÆp NST trong GP sÏ t¹o ra c¸c lo¹i giao tö cã bé NST nh­ thÕ nµo? * NÕu c¸c giao tö kh«ng b×nh thường trên ( lệch nhiễm) kết hîp víi c¸c giao tö b×nh thườngHình thành bộ NST cã d¹ng nh­ thÕ nµo? + LÖch béi x¶y ra trªn NST giới tính ở người gây nên hội chøng Klaifent¬ XXY, T¬cn¬ XO, siªu n÷ XXX (thÓ 3X). * H×nh ¶nh 1 sè d¹ng lÖch bội ở người và các sinh vật kh¸c. + Đối với các động vật đột biến lệch bội thường gây hại(ở người bệnh Đao, T¬cn¬…) cßn trong chän gièng cã thÓ sö dông lÖch béi để xác định vị trí của gen trªn NST. *Tranh h×nh 6.2 *Bé NST cña 1 loµi lµ 2n, khi bé NST t¨ng lªn thµnh 3n, 4n...đột biến đa bội là nh­ thÕ nµo? +ThÓ ®a béi ch½n 4n, 6n, 8n.. thÓ ®a béi lÎ 3n, 5n, 7n... * Quan s¸t tranh h×nh 6.2 em h·y nªu c¬ chÕ h×nh thµnh thÓ ®a béi 3n, 4n. *Tranh h×nh 6.3( xem phim) * Quan s¸t tranh ( hoÆc xem phim) em h·y nªu kh¸i niÖm vµ c¬ chÕ h×nh thµnh thÓ dÞ ®a béi? +Cá Spartina 2n=120 lµ kÕt qu¶ cña lai xa vµ ®a béi ho¸. a)Trong gi¶m ph©n: - Do sự phân ly không bình thường của NST cña 1 hay 1 sè cÆp kÕt qu¶ t¹o ra c¸c giao tö thiÕu, thõa NST(giao tö lÖch nhiÔm). - C¸c giao tö nµy kÕt hîp víi giao tö b×nh thường thể lệch bội. b)Trong nguyªn ph©n: -Do sự phân ly không bình thường của các cÆp NST trong nguyªn ph©n h×nh thµnh tÕ bµo lÖch béi. -TÕ bµo lÖch béi tiÕp tôc nguyªn ph©n1 phÇn c¬ thÓ cã c¸c tÕ bµo bÞ lÖch béi thÓ kh¶m. 3.HËu qu¶: -§ét biÕn lÖch béi tuú theo tõng loµi mµ g©y ra c¸c hËu qu¶ kh¸c nhau nh­: tö vong, gi¶m søc sèng, gi¶m kh¶ n¨ng sinh s¶n… 4.ý nghÜa: - §ét biÕn lÖch béi cung cÊp nguyªn liÖu cho tiÕn ho¸ vµ trong chän gièng. II.§ét biÕn ®a béi: 1.Kh¸i niÖm vµ c¬ chÕ ph¸t sinh thÓ tù ®a béi: a)Khái niệm: Là dạng đột biến làm tăng 1 số nguyên lần bộ NST đơn bội của loài và lín h¬n 2n ( 3n, 4n, 5n, 6n...). b)C¬ chÕ ph¸t sinh: -D¹ng 3n lµ do sù kÕt hîp gi÷a giao tö n víi giao tử 2n( giao tử lưỡng bội). -D¹ng 4n lµ do sù kÕt hîp gi÷a 2 giao tö 2n hoÆc do sù kh«ng ph©n ly cña NST trong tÊt c¶ c¸c cÆp. 2.Kh¸i niÖm vµ c¬ chÕ ph¸t sinh thÓ dÞ ®a béi: a) Khái niệm: Sự tăng số bộ NST đơn bội cña 2 loµi kh¸c nhau trong 1 tÕ bµo. b)C¬ chÕ h×nh thµnh: - Do hiện tượng lai xa và đa bội hoá. 3.Hậu quả và vai trò của đột biến đa béi: - Tế bào đa bội thường có số lượng ADN 14 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> giữa cỏ Châu Âu 2n=50 và tăng gấp bội tế bào to, cơ quan sinh dưỡng cá Ch©u MÜ 2n=70. lớn, sinh trưởng phát triển mạnh khả năng chèng chÞu tèt... *Tranh hình 6.4( xem phim) - Đột biến đa bội đóng vai trò quan trọng * Quan s¸t tranh (phim) em trong tiÕn ho¸ (h×nh thµnh loµi míi) vµ trong trång trät( t¹o c©y trång n¨ng suÊt cã nhËn xÐt g× vÒ c¸c c¬ thÓ cao...) ®a béi? 6. Cñng cè: * Tr¶ lêi c©u lÖnh trang 30: - Đột biến lệch bội thường gây hậu quả nặng nề cho thể đột biến hơn là thể đa bội là vì thể đột biến lệch bội là do có sự tăng giảm số lượng NST trong một vài cặp đã làm mất cân bằng của toàn hệ gen nên các thể lệch bội thường chết, giảm sức sống, giảm khả năng sinh sản... * KiÕn thøc bæ sung: - Các thể lệch bội cũng tương tự như các thể đa bội lẻ thường mất khả n¨ng sinh s¶n h÷u tÝnh do khã kh¨n trong qu¸ tr×nh gi¶m ph©n t¹o giao tö vµ nÕu gi¶m ph©n ®­îc sinh ra cã c¸c giao tö kh«ng b×nh thường. - Nếu xét 1 lôcut gen trên cặp NST nào đó thể đột biến lệch bội dạng ba và đột biến đa bội dạng 3n đều có kiểu gen tương tự như nhau ví dụ Aaa khi gi¶m ph©n sÏ sinh ra c¸c lo¹i giao tö nh­ sau: - Giao tử bình thường A, a. - Giao tử không bình thường Aa, aa. - Các thể đa bội thường gặp ở thực vật còn ở động vật đặc biệt là động vật bậc cao thì hiếm gặp là do khi các cơ thể động vật bị đa thường dẫn đến làm giảm sức sống, gây rối loạn giới tính, mất khả năng sinh sản hữu tính và thường tử vong. Một số đặc điểm phân biệt giữa thể lệch bội và thể đa bội ThÓ lÖch béi - Sự biến động số lượng NST xảy ra ë 1 vµi cÆp. - Số lượng NST trong mỗi cặp có thể t¨ng hoÆc gi¶m. - Thường có ảnh hưởng bất lợi đến thể đột biến và thường có kiểu hình không bình thường. - Thể lệch bội thường mất khả năng sinh s¶n h÷u tÝnh do khã kh¨n trong. ThÓ ®a béi - Sự biến động số lượng NST xảy ra ë tÊt c¶ c¸c cÆp NST. - Số lượng NST trong mỗi cặp chỉ có tăng 1 số nguyên lần bộ đơn bội. - Thường có lợi cho thể đột biến vì thể đa bội thường sinh trưởng , phát triÓn m¹nh, chèng chÞu tèt. - ThÓ ®a béi ch½n sinh s¶n h÷u tÝnh bình thường còn thể đa bội lẻ mới. 15 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> gi¶m ph©n t¹o giao tö. khã kh¨n trong sinh s¶n h÷u tÝnh. - Thể lệch bội có thể gặp ở cả động - Thể đa bội thường gặp ở thực vật ít vËt vµ thùc vËt. gặp ở động vật. 7.Rót kinh nghiÖm giê d¹y:. TiÕt 7. Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng:. Bµi 7: THùc hµnh. Lớp. Ngày dạy. Số HS vắng mặt. Ghi chú. 1.Môc tiªu bµi d¹y: - Học sinh phải quan sát được NST dưới kính hiển vi quang học. - Xác định được 1 số dạng đột biến NST trên các tiêu bản NST cố định. - Rèn luyện kỹ năng làm tiêu bản NST và xác định số lượng NST dưới kÝnh hiÓn vi. - Xác định được các cặp NST tương đồng của người trên ảnh chụp. 2.Phương tiện dạy học: - KÝnh hiÓn vi quang häc ( 4 em 1 chiÕc ) - Tiêu bản bộ NST người bình thường và bất thường. - Tranh vẽ phóng bộ NST người bình thường và bất thường. - Châu chấu đực ( đầu nhỏ, mình thon), nước cất, oocxêin axêtic 4-5 %, phiÕn kÝnh, l¸ kÝnh, kim mæ, kÐo mæ, giÊy thÊm. 3.ổn định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè- chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 4. KiÓm tra bµi cò: - Nªu h×nh th¸i NST vµ m« t¶ cÊu tróc cña NST . 5. Hướng dẫn thực hành: a) Quan sát các bộ NST trên tiêu bản cố định: *Yªu cÇu: -ThÊy ®­îc c¸c NST trong c¸c tiªu b¶n. - Mô tả, vẽ và đếm được số lượng NST trong tế bào các tiêu bản. ( Gi¸o viªn ®i tõng nhãm kiÓm tra kÕt qu¶ vµ söa sai) 16 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> b) Lµm tiªu b¶n t¹m thêi vµ quan s¸t NST: ( Như hướng dẫn trong SGK ) * Chú ý: Mỗi nhóm cử 1 em làm còn các em khác giúp đỡ và quan sát. Giáo viên đi các nhóm chỉnh sửa những sai sót, và hướng dẫn. 6. Cñng cè: - Gi¸o viªn nhËn xÐt kÕt qu¶ quan s¸t tiªu b¶n NST cña c¸c nhãm vµ đánh giá kết quả. - NhËn xÐt vÒ viÖc lµm tiªu b¶n cè ®inh t¹m thêi NST ë c¸c nhãm. 7.Rót kinh nghiÖm giê d¹y:. Ngµy so¹n: Chương II. tính quy luật của hiện tượng di truyền TiÕt 8 Bµi 8: Quy luËt Men®en: quy luËt ph©n ly Lớp. Ngày dạy. Số HS vắng mặt. Ghi chú. 1.Môc tiªu bµi d¹y: - Häc sinh ph¶i gi¶i thÝch ®­îc t¹i sao Men®en l¹i thµnh c«ng trong viÖc ph¸t hiÖn ra c¸c quy luËt di truyÒn ? - RÌn luyÖn kü n¨ng suy luËn l«gic vµ kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thứctoán học trong việc giải quyết vấn đề của sinh học. 2.Phương tiện dạy học: - M¸y chiÕu projecto vµ phim vÒ thÝ nghiÖm ®/l ph©n ly cña Men®en. -Tranh vÏ phãng h×nh 8.1, 8.2 SGK . 3.ổn định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè- chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 4. KiÓm tra bµi cò: 17 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> 5. Gi¶ng bµi míi: Bµi 8: Quy luËt Men®en: quy luËt ph©n ly * Nghiªn cøu néi dung môc I em hãy nêu trong phương ph¸p nghiªn cøu di truyÒn của Menđen trước tiên là gì? * ThÕ nµo lµ dßng thuÇn chñng? Men®en t¹o ra c¸c dßng thuÇn chñng b»ng c¸ch nµo? * Menđen đã xử lý kết quả lai cña c¸c thÕ hÖ F1, F2, F3 nh­ thÕ nµo? * Menđen đã làm gì để chøng minh cho gi¶ thuyÕt của đó? *ThÝ nghiÖm nµo cña Menđen đã chứng minh 2/3 số cây hoa đỏ F2 không thuÇn chñng ? * Qua c¸c kÕt qu¶ lai vµ sù ph©n tÝch tû lÖ ph©n ly tÝnh tr¹ng cña c¸c c¬ thÓ lai ë c¸c thế hệ Menđen đã đưa ra giả thuyÕt nh­ thÕ nµo ?. * Menđen đã chứng minh gi¶ thuyÕt cña m×nh nh­ thÕ nµo? (gi¶i thÝch thªm b»ng b¶ng 8 SGK ) * Menđen dùng phương pháp nào để kiểm định giả thuyÕt cña m×nh? * ThÕ nµo lµ phÐp lai ph©n tÝch? ( §em lai 1 c¬ thÓ cã kiÓu. I. Phương pháp nghiên cứu di truyền häc cña Men®en: 1. Phương pháp lai: - Bước 1: Tạo các dòng thuần chủng về từng tÝnh tr¹ng. - Bước 2: Lai các dòng thuần chủng khác biÖt nhau bëi 1 hoÆc nhiÒu tÝnh tr¹ng råi phân tích kết quả lai ở đời F1, F2, F3. - Bước 3: Sử dụng toán xác suất để phân tích kết quả lai, sau đó đưa ra giả thuyết giải thÝch kÕt qu¶. - Bước 4: Tiến hành chứng minh cho giả thuyÕt cña m×nh. 2. Phương pháp phân tích con lai của Men®en: - Tû lÖ ph©n ly ë F2 xÊp xØ 3:1. - Cho c¸c c©y F2 tù thô phÊn råi ph©n tÝch tû lÖ ph©n ly ë F3 Men®en thÊy tû lÖ 3:1 ë F2 thùc chÊt lµ tû lÖ 1:2:1 II. H×nh thµnh häc thuyÕt khoa häc: 1.Gi¶ thuyÕt cña Men®en: -Mỗi tính trạng đều do 1 cặp nhân tố di truyền quy định và trong tế bào các nhân tố di truyÒn kh«ng hoµ trén vµo nhau. -Giao tö chØ chøa 1 trong 2 thµnh viªn cña cÆp nh©n tè di truyÒn. - Khi thô tinh c¸c giao tö kÕt hîp víi nhau 1 c¸ch ngÉu nhiªn 2.Chønh minh gi¶ thuyÕt: -Mçi giao tö chØ chøa 1 trong 2 thµnh viªn của cặp nhân tố di truyền do đó sẽ hình thµnh 2 lo¹i giao tö vµ mçi lo¹i chiÕm 50%( 0,5). -Xác suất đồng trội là 0,5X 0,5=0,25 (1/4) 1 -X¸c suÊt dÞ hîp tö lµ 0,25+ 0,25=0,5 (2/4) 2 -Xác suất đồng lặn là 0,5X 0,5=0,25 (1/4) 18 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> h×nh tréi víi 1 c¬ thÓ cã kiÓu hình lặn về tính trạng đó nếu các cơ thể lai đồng tính th× c¬ thÓ cã kiÓu h×nh tréi thuÇn chñng cßn c¸c c¬ thÓ lai ph©n tÝnh( cã c¶ kiÓu h×nh tréi vµ lÆn) th× c¬ thÓ ®em lai kh«ng thuÇn chñng) Tranh h×nh 8.2 * Quan niệm hiện đại về di truyền học đã chứng minh sự đúng đắn giả thuyết của Men®en nh­ thÕ nµo ? *Yếu tố nào đã dẫn đến sự ph©n tÝnh cña c¸c c¬ thÓ lai? ( Sự phân ly đồng đều của c¸c alen trong qu¸ tr×nh h×nh thµnh giao tö ®­îc thùc hiÖn nhê sù ph©n ly cña c¸c cÆp NST trong gi¶m ph©n.). 1 3.Quy luËt ph©n ly: - Mỗi tính trạng do 1 cặp alen quy định, 1 có nguån gèc tõ bè , 1 cã nguån gèc tõ mÑ. - C¸c alen cña bè vµ mÑ tån t¹i trong tÕ bµo c¬ thÓ con 1 c¸ch riªng rÏ kh«ng hoµ trén vµo nhau. - Khi h×nh thµnh giao tö c¸c alen ph©n ly đồng đều về các giao tử cho ra 50% giao tử chøa alen nµy vµ 50% giao tö chøa alen kia. III. C¬ së tÕ bµo häc cña quy luËt ph©n ly: 1. Quan niÖm sau Men®en: -Trong tế bào sinh dưỡng các gen và NST lu«n tån t¹i thµnh tõng cÆp. -Khi gi¶m ph©n t¹o giao tö mçi alen, NST cũng phân ly đồng đều về các giao tử. 2. Quan niệm hiện đại: - Mỗi gen chiếm 1 vị trí xác định trên NST ®­îc gäi lµ locut. - Mét gen cã thÓ tån t¹i ë c¸c tr¹ng th¸i kh¸c nhau và mỗi trạng thái đó gọi là alen.. 6. Cñng cè: - C©u hái vµ bµi tËp cuèi bµi. 7.Rót kinh nghiÖm giê d¹y: Cã thÓ dïng phiÕu häc tËp khi thùc hiÖn gi¶ng d¹y phÇn I yªu cÇu häc sinh nghiªn cøu néi dung vµ hoµn thµnh phiÕu häc tËp sau: - Bước1: Tạo ra các dòng thuần chủng có các kiểu hình tương phản( Hoa đỏ- Hoa trắng...) - Bước 2: Lai các dòng thuần chủng với nhau để tạo ra Quy tr×nh F1. thÝ nghiÖm - Bước 3: Cho các cây lai F1 tự thụ phấn để tạo ra đời F2. - Bước 4: Cho từng cây F2 tự thụ phấn để tạo ra đời F3. - F1 : 100% cây hoa đỏ. - F2 : cho 3/4 cây hoa đỏ và 1/4 cây hoa trắng. KÕt qu¶ - F3 : 1/3 số cây hoa đỏ F2 cho toàn cây F3 hoa đỏ. 2/3 thÝ nghiÖm số cây hoa đỏ F2 cho F3 với tỷ lệ 3 hoa đỏ : 1 hoa trắng vµ 100% c©y hoa tr¾ng F2 cho ra toµn c©y hoa tr¾ng. Giải thích kết - Mỗi tính trang do 1 cặp nhân tố di truyền quy định(cặp 19 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> qu¶ ( thµnh thuyÕt). h×nh alen), 1 cã nguån gèc tõ bè vµ 1 cã nguån gèc tõ mÑ. C¸c gi¶ nh©n tè di truyÒn cña bè vµ mÑ tån t¹i ë c¬ thÓ con 1 c¸ch riªng rÏ, kh«ng hoµ trén vµo nhau vµ khi gi¶m phân chúng phân ly đồng đều về các giao tử . - Nếu giả thuyết nêu trên là đúng thì cây dị hợp tử Aa khi gi¶m ph©n sÏ cho ra 2 lo¹i giao tö víi tû lÖ ngang Kiểm định gi¶ thuyÕt nhau vµ cã thÓ kiÓm tra ®iÒu nµy b»ng phÐp lai ph©n tÝch.. + Mục II: để chứng minh sự phân tính theo tỷ lệ 1:2:1 ở F2 có thể dùng phương pháp sau. Chuẩn bị 2 túi ( hoặc nhiều hơn) mỗi túi đựng 50 viên bi đỏ và 50 viên bi trắng trộn đều. Sau đó cho 1 học sinh lấy từ mỗi túi ra 1 viªn bi( cã thÓ bíi t©y trong tói nh­ng chØ ®­îc lÊy ra 1 viªn bi) vµ ghi kÕt qu¶ l¹i vµo b¶ng sau råi l¹i cho bi tr¶ l¹i tói. NÕu cã nhiÒu tói bi th× cã thÓ chia ra nhiều nhóm cùng tiến hành sau đó tập hợp kết quả của các nhóm. B¶ng ghi kÕt qu¶ bèc viªn bi. C¸c lÇn lÊy bi tõ tói KÕt qu¶ chung LÇn 1 Ví dụ: 2 bi đỏ LÇn 2 Ví dụ : 1 đỏ – 1 trắng ..... ........ Tæng sè ?đỏ - đỏ; ? đỏ – trắng; ? trắng – trắng. TiÕt 9. Ngµy so¹n: Ngµy gi¶ng:. Bài 9: quy luật Menđen: quy luật phân ly độc lập Lớp. Ngày dạy. Số HS vắng mặt. Ghi chú. 1.Môc tiªu bµi d¹y: - Häc sinh ph¶i gi¶i thÝch ®­îc t¹i sao Men®en l¹i suy ra ®­îc quy luËt các cặp alen phân ly đọc lập nhau trong quá trình hình thành giao tử. - Biết vận dụng quy luật xác suất để dự đoán kết quả lai. 20 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> - BiÕt c¸ch suy luËn ra kiÓu gen cña sinh vËt dùa trªn kÕt qu¶ ph©n ly kiÓu h×nh cña c¸c phÐp lai. - Nªu ®­îc c«ng thøc tæng qu¸t vÒ tû lÖ ph©n ly giao tö, tû lÖ kiÓu gen, kiÓu h×nh trong c¸c phÐp lai nhiÒu cÆp tÝnh tr¹ng. - Giải thích được cơ sở tế bào học của quy luật phân ly độc lập. 2.Phương tiện dạy học: - Máy chiếu projecto và phim về quy luật phân ly độc lập. - Tranh vÏ phãng h×nh 9 SGK . 3.ổn định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè- chuÈn bÞ bµi cña häc sinh. 4. KiÓm tra bµi cò: - Cần phải làm gì để biết chính xác kiểu gen của 1 cá thể có kiểu hình tréi? Gi¶i thÝch ? 5. Gi¶ng bµi míi: Bài 9: quy luật Menđen: quy luật phân ly độc lập * Em h·y tr×nh bµy thÝ nghiÖm lai 2 tÝnh tr¹ng cña Men®en. + Chó ý: Ptc dïng c©y nµo làm bố hoặc mẹ đều cho kết qu¶ F1 gièng nhau. * NÕu xÐt riªng tõng cÆp tÝnh tr¹ng th× tû lÖ ph©n ly F2 nh­ thÕ nµo?( Tû lÖ  3:1) * Tõ quy ­íc gen trªn em hãy xác định kiểu gen của Ptc h¹t vµng, tr¬n vµ xanh, nh¨n. + Hướng dẫn học sinh viết sơ đồ lai và kể bảng tổ hợp giao tö F1 F2 *Tranh h×nh 9.1(xem phim) * Em cã nhËn xÐt g× vÒ trường hợp 1 ? (sự kết cặp, ph©n ly cña c¸c gen vµ kÕt quả về số lượng, tỷ lệ các lo¹i giao tö ) * Em cã nhËn xÐt g× vÒ trường hợp 2 ? (sự kết cặp, ph©n ly cña c¸c gen vµ kÕt. I.ThÝ nghiÖm lai hai tÝnh tr¹ng: 1.ThÝ nghiÖm: Ptc H¹t vµng, tr¬n X H¹t xanh, nh¨n F1 100% c©y cho h¹t vµng tr¬n F2 315 h¹t vµng, tr¬n: 108 h¹t vµng nh¨n: 101 h¹t xanh, tr¬n : 32 h¹t xanh nh¨n 2.Gi¶i thÝch: A quy định hạt vàng; a quy định hạt xanh B quy định hạt trơn; b quy định hạt nhăn Ptc h¹t vµng, tr¬n cã kiÓu gen AABB Ptc h¹t xanh nh¨n cã kiÓu gen aabb -Viết sơ đồ lai đến F2 ta thu được tỷ lệ phân ly kiÓu h×nh lµ: 9/16 vµng, tr¬n ( AB ); 3/16 vµng, nh¨n (Abb); 3/16 xanh, tr¬n (aaB); 1/16 xanh, nh¨n ( aabb) II. C¬ së tÕ bµo häc: 1.Trường hợp 1:(Các gen quy định các tính tr¹ng h¹t vµng vµ h¹t tr¬n ph©n ly cïng nhau vµ h¹t xanh víi h¹t nh¨n) -KÕt qu¶ cho ra 2 lo¹i giao tö AB vµ ab víi tû lÖ ngang nhau 2.Trường hợp 2:(gen quy định các tính tr¹ng h¹t vµng vµ h¹t nh¨n ph©n ly cïng nhau vµ h¹t xanh víi h¹t tr¬n) - KÕt qu¶ cho ra 2 lo¹i giao tö Ab vµ aB víi 21 Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>