57 thành ngữ Trung hoa thường gặp

<span class='text_page_counter'>(1)</span><div class='page_container' data-page=1></div>
<span class='text_page_counter'>(2)</span><div class='page_container' data-page=2>

<b>57 THÀNH NGỮ TRUNG HOA</b>

<b>THƯỜNG GẶP</b>

<i><b>Nguồn:</b></i>

<i> Yeuchip sưu tầm và chuyển</i>

<i>sang ebook để tặng riêng cho Thu Viện –</i>

<i>Ebook:</i>

<i></i>

<b>MỤC LỤC</b>

<b>Bình di ̣ câ ̣n nhân.</b>

<b>Bình thủy tương phùng.</b>

<b>Cấm nhươ ̣c hàn thiền.</b>

<b>Cử kỳ bất đi ̣nh.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(3)</span><div class='page_container' data-page=3>

<b>Khẩu mâ ̣t phúc kiếm...</b>

<b>Khéo thủ hào đoa ̣t</b>

<b>Khoáng nhâ ̣t trì cửu.</b>

<b>Khởi tử hồi sinh.</b>

<b>Không trung lầu các.</b>

<b>Khuynh thành khuynh quốc.</b>

<b>Kiêm thính tắc minh.</b>

<b>Kiê ̣t tra ̣ch nhi ngư..</b>

<b>Kim ngo ̣c kỳ ngoa ̣i, ba ̣i tự kỳ trung.</b>

<b>Ký nhân ly ha ̣.</b>

<b>Kỳ hóa khả cư..</b>

<b>Kỷ nhân ưu thiên.</b>

<b>Ky ̣ hổ nan ha ̣.</b>

<b>Lang tử dã tâm...</b>

<b>Lao khổ công cao.</b>

<b>Lao nhi vô công.</b>

<b>Lão mã thức đồ.</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(4)</span><div class='page_container' data-page=4></div>
<span class='text_page_counter'>(5)</span><div class='page_container' data-page=5>

<b>Thanh vân trư ̣c thươ ̣ng.</b>

<b>Thiên quân nhất phát</b>

<b>Thiên tái nan phùng.</b>

<b>Thỉnh quân nhâ ̣p ung.</b>

<b>Tiền công tâ ̣n khí</b>

<b>Tiền sư ̣ bất vong, hâ ̣u sư ̣ chi sư..</b>

<b>Tiền vô cổ nhân.</b>

<b>Tinh bì lư ̣c tâ ̣n.</b>

<b>Xảo đoa ̣t thiên công.</b>

<b>Xuất nhân đầu đi ̣a.</b>

<b>Bình di ̣ câ ̣n nhân</b>

Ý của câu thành ngữ này vốn chỉ chính

sa ̣ch hòa di ̣u dễ thi hành.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Lỗ Chu Công thế gia”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(6)</span><div class='page_container' data-page=6>

viê ̣c thành lâ ̣p vương triều Tây Chu. Về

sau, ông đươ ̣c Chu Vũ Vương phong làm

Lỗ Công, trao quyền cai quản Khúc Phụ,

nhưng ông không đi sang Khúc Phụ, mà

vẫn ở la ̣i kinh đô tiếp tục phò tá Chu Vũ

Vương, chỉ sai người con cả của mình là

Bá Cầm tiếp nhâ ̣n phong hiê ̣u Lỗ Công

sang cai quản Khúc Phụ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(7)</span><div class='page_container' data-page=7>

Trước đó có Khương Thươ ̣ng là người

từng phò tá Văn Vương và Vũ Vương,

đươ ̣c Chu Vũ Vương phong ở Tề Đi ̣a, ông

ta chỉ trong thời gian 5 tháng là đã báo cáo

với Chu Vũ Vương về tình hình thi hành

chính sách ở đi ̣a phương. Lúc đó, thấy ông

trở về nhanh chóng, Chu Công rất nga ̣c

nhiên mới hỏi ông làm sao la ̣i có thể báo

cáo nhanh đến như vâ ̣y. Khương Thươ ̣ng

trả lời rằng: “Vì tôi đã đơn giải hóa nghi

lễ vua tôi ở đó, mo ̣i viê ̣c đều làm theo tâ ̣p

tục đi ̣a phương, nên mới nhanh như vâ ̣y”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(8)</span><div class='page_container' data-page=8>

nhất đi ̣nh sẽ quy phục nó”.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để chỉ người có thái độ

khiêm tốn hòa nhã, dễ gần gũi.

<b>Bình thủy tương phùng</b>

Chữ “Bình” ở đây tức là bèo. Ý của

câu thành ngữ này là chỉ bèo trôi da ̣t trên

mă ̣t nước ngẫu nhiên dồn la ̣i với nhau.

Câu thành ngữ này xuất xứ từ “Vương

Tử An tâ ̣p – Đằng Vương Các tự”.

Vương Bô ̣t, tự Tử An là mô ̣t nhà văn

nổi tiếng thời đầu nhà Đường. Ông lúc 6

tuổi đã biết viết văn chương, 14 tuổi biết

làm thơ phú, 15 tuổi thi đỗ cử nhân.

</div>
<span class='text_page_counter'>(9)</span><div class='page_container' data-page=9>

Vương Các, nên quyết đi ̣nh ngày mùng 9

tháng 9 tết Trùng dương đă ̣t tiê ̣c mời các

văn nhân ma ̣c khách và bè ba ̣n. Con rể của

ông là Ngô Tử Chương là mô ̣t người có tài

ba về thơ phú, Diêm Bá Ngư bảo con rể

viết sẵn mô ̣t bài tự văn để chuẩn bi ̣ khoe

với khách dự tiê ̣c. Vương Bô ̣t lúc đó là

mô ̣t văn nhân có tiếng tăm nên cũng đươ ̣c

mời tới dự tiê ̣c.

</div>
<span class='text_page_counter'>(10)</span><div class='page_container' data-page=10>

“Đằng Vương Các tự” có cấu tứ kỳ

diê ̣u, văn phong khoáng đa ̣t. Bài văn trong

khi miêu tả về quang cảnh tiê ̣c tùng linh

đình, cũng đã để lộ phần nào lời than thở

cảnh ngô ̣ long đong̣, lâ ̣t đâ ̣t sống không gă ̣p

thời của Vương Bô ̣t: “Quan san nan viê ̣t,

thùy bi thất lô ̣ chi nhân? Bình thủy tương

phùng, tâ ̣n thi ̣ tha hương chi khách”. Ý nói

là: Quan san muôn dă ̣m khó leo vươ ̣t, ai

thương cho kẻ nhỡ độ đường, gă ̣p nhau

như bèo tụ trên nước, mới hay đều là

khách tha hương.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để ví với người la ̣ ngẫu

nhiên gă ̣p nhau.

<b>Cấm nhươ ̣c hàn thiền</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(11)</span><div class='page_container' data-page=11>

sầu trong trời rét.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Hâ ̣u

Hán thư – Truyê ̣n Đỗ Mâ ̣t”.

Thời Đông Hán có mô ̣t viên quan

thanh liêm và tài ba tên là Đỗ Mâ ̣t, ông

từng đảm nhiê ̣m chức Thái thú quâ ̣n và

Thươ ̣ng thư lê ̣nh. Ông chấp pháp nghiêm

minh, căm ghét tô ̣i ác, từng đấu tranh với

lũ hoa ̣n quan, đối với những hoa ̣n quan hay

con nhà quyền quý pha ̣m tô ̣i là ông cương

quyết điều tra xử lý, không hề dung tha.

Nhưng ông la ̣i rất quý mến người có tài và

luôn tìm cách giúp ho ̣ làm nên sự nghiê ̣p.

</div>
<span class='text_page_counter'>(12)</span><div class='page_container' data-page=12>

lòng ông, sau đó trở thành nhà Kinh Ho ̣c

rất nổi tiếng thời Đông Hán.

Về sau, Đỗ Mâ ̣t từ quan về quê, những

vẫn rất quan tâm tới tình hình chính sự,

ông thường bàn luâ ̣n với các quan chức

đi ̣a phương về công viê ̣c nhà nước, tiến cử

hiền sĩ và va ̣ch trần người xấu viê ̣c xấu.

Bấy giờ, ba ̣n của Đỗ Mâ ̣t là Lưu Thắng

cũng cáo lão về quê. Ông ta sùng tín triết

ho ̣c xử thế trong sa ̣ch ve ̣n thân, hàng ngày

kín cổng cao tường, không bàn luâ ̣n chính

sự, ai tốt xấu mă ̣c ai. Có người cho rằng,

ông ta làm như vâ ̣y là mô ̣t sự biểu hiê ̣n cao

thươ ̣ng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(13)</span><div class='page_container' data-page=13>

Nhưng ông ta biết có người tài mà không

tiến cử, nghe tin có người làm viê ̣c xấu,

mà không dám nói mô ̣t câu, thì có khác gì

con ve sầu trong ngày trời la ̣nh không biết

kêu, ông ta thực ra là mô ̣t kẻ có tô ̣i”.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ “Cấm nhươ ̣c hàn thiền” để

chỉ những người sống yên phâ ̣n im hơi lă ̣ng

tiếng.

<b>Cử kỳ bất đi ̣nh</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ: Tay

giơ quân cờ lên, nhưng không biết cha ̣y

nước nào.

</div>
<span class='text_page_counter'>(14)</span><div class='page_container' data-page=14>

và em trai trốn sang nước Tề sống cuô ̣c

đời lưu vong.

Bấy giờ, Tôn Văn Tử và Ninh Huê ̣ Tử

cùng nắm viê ̣c triều chính, rồi lâ ̣p Công

Tôn Phiêu lên làm vua tức Vê ̣ Thương

Công. Ninh Huê ̣ Tử trước lúc qua đời, đã

nhâ ̣n rõ mình làm viê ̣c trục xuất vua là một

điều nhục nhã, mới dă ̣n con là Ninh Điê ̣u

Tử hãy tìm cách đón Vê ̣ Hiến Công trở về

nước Vê ̣.

</div>
<span class='text_page_counter'>(15)</span><div class='page_container' data-page=15>

đến nay vẫn chưa sửa đổi. Còn đa ̣i phu

Thúc Nghi nhắc nhở Ninh Điê ̣u Tử rằng:

“Làm viê ̣c gì cũng phải trước sau như một,

dòng ho ̣ Ninh nhà anh đã trục xuất nhà vua,

nay la ̣i muốn đón vua trở về, đây chẳng

khác gì chơi cờ cả. Kỳ thủ đã giơ quân cờ

lên mà chẳng biết đi nước nào, thì tất bi ̣

thua cuô ̣c. Hơn nữa, đây là viê ̣c lớn phế

lâ ̣p vua, nếu không cẩn thâ ̣n thì bi ̣ va ̣ lây

cả ho ̣”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(16)</span><div class='page_container' data-page=16>

sang nước Tề.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ: “Cử kỳ bất đi ̣nh” để ví với

hiê ̣n tươ ̣ng làm viê ̣c do dự, không quả

quyết.

<b>Cùng binh đô ̣c vũ</b>

Chữ “Cùng” ở đây là chỉ hết sa ̣ch. Còn

chữ “Độc” thì chỉ hành vi manh động thiếu

suy nghĩ. Ý của câu thành ngữ này có nghĩa

là la ̣m dụng vũ lực.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Tam

quốc chí - Ngô thư - Truyê ̣n Lục Kháng”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(17)</span><div class='page_container' data-page=17>

quân. Bấy giờ triều đình Đông Ngô vô

cùng mục nát. Tôn Ha ̣o là mô ̣t tên ba ̣o

chúa hoang dâm vô đô ̣, la ̣m dụng mo ̣i cực

hình giết ha ̣i vô số người. Lục Kháng đã

nhiều lần dâng thư khuyên Tôn Ha ̣o phải

cải thiê ̣n chính tri ̣, tăng cường quốc phòng

để củng cố nhà nước, nhưng Tôn Ha ̣o

không chi ̣u nghe theo.

Năm 272 công nguyên, Lục Kháng thừa

lê ̣nh đi thảo pha ̣t phản tướng Bô ̣ Xiển, đối

cho ̣i với quân đô ̣i nước Tấn ở do ̣c đường

biên giới Ngô Tấn. Lục Kháng và đa ̣i

tướng nước Tấn là Dương Hựu cùng cử sứ

giả qua la ̣i với nhau nhằm bày tỏ lòng hữu

hảo. Tôn Ha ̣o biết đươ ̣c tin này vô cùng

tức giâ ̣n, liền sai người đến thúc Lục

Kháng ta ̣i sao không xuất binh tiến công

nước Tấn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(18)</span><div class='page_container' data-page=18>

rằng: “Hiê ̣n nay triều đình không áp dụng

đường lối dân giàu nước ma ̣nh, phát triển

sản xuất nông nghiê ̣p, chỉnh đốn chính tri ̣,

nâng đỡ chúng dân, ngươ ̣c la ̣i cứ dung túng

các tướng lĩnh đeo đuổi đường công danh,

rốc hết binh lực vào viê ̣c chiến tranh liên

miên, gây hao phí biết bao nhân tài vâ ̣t

lực, nay binh sĩ đã vô cùng mỏi mê ̣t, mà

lực lươ ̣ng của kẻ thù la ̣i không mảy may bi ̣

hao tổn, còn chúng ta thì chẳng khác nào

đang bi ̣ mô ̣t trâ ̣n ốm nă ̣ng”. Cuối cùng, Lục

Kháng còn cân nhắc về sự chênh lê ̣ch quân

đô ̣i giữa hai nước Ngô Tấn, cho rằng hiê ̣n

nay nên đình chỉ viê ̣c trâ ̣n ma ̣c, tăng cường

thực lực nhà nước.

</div>
<span class='text_page_counter'>(19)</span><div class='page_container' data-page=19>

<b>Cường nỏ chi ma ̣t</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ khi

cung nỏ bắn ra, mũi tên bay tới đoa ̣t cuối

không còn sức đẩy nữa bi ̣ rơi xuống.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Hàn Trường Nho liê ̣t truyê ̣n”.

Hàn An Quốc nguyên là Trung đa ̣i phu

của Lương vương Lưu Vũ thời Tây Hán,

có công lớn trong viê ̣c bình đi ̣nh cuô ̣c nổi

loa ̣n của bảy nước Ngô Sở. Nhưng về sau

vì pha ̣m pháp, ông bi ̣ cách chức về nhà

sống cuô ̣c đời ẩn cư.

</div>
<span class='text_page_counter'>(20)</span><div class='page_container' data-page=20></div>
<span class='text_page_counter'>(21)</span><div class='page_container' data-page=21>

bày tỏ tán thành, Hán Võ Đế cuối cùng đã

làm theo ý của Hàn An Quốc.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để ví về sức ma ̣nh to

lớn đã đến lúc suy kiê ̣t, không còn tác dụng

gì nữa.

<b>Đắc tâm ứng thủ</b>

Ý của câu thành ngữ “Đắc tâm ứng

thủ” là chỉ làm viê ̣c rất tiê ̣n tay, nghĩ sao

đươ ̣c vâ ̣y. Miêu tả làm viê ̣c rất thuần thục,

trôi chảy.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ

“Trang Tử Thiên đa ̣o”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(22)</span><div class='page_container' data-page=22>

mô ̣c tên là Luân Biển đang ngồi đẽo bánh

xe gỗ. Luân Biển là mô ̣t người lém mồm

lém miê ̣ng, cứ nghe mãi tiếng đọc sách thì

cảm thấy nhàm chán, khó chi ̣u, mới ngừng

tay vào nhà hỏi Tề Hằng Công: “Thưa ông,

xin hỏi ông đang đo ̣c sách gì vâ ̣y?”.

Tê Hằng Công thấy cử chỉ đường đô ̣t,

vô lễ của Luân Biển thì trong lòng không

đươ ̣c vui lắm đáp: “Tôi đang đo ̣c sách của

thánh nhân”.

Luân Biển la ̣i hỏi: “Thế thánh nhân

hiê ̣n còn sống không?”

Tề Hằng Công đáp: “Thánh nhân chết

từ lâu rồi”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(23)</span><div class='page_container' data-page=23>

Tề Hằng Công nghe vâ ̣y bèn tức giâ ̣n

nói: “Tôi đang đo ̣c sách ở đây, anh là mô ̣t

tay thơ ̣ mô ̣c quèn thì biết cái quái gì mà

cũng chõ mõm vào, anh la ̣i còn giám nói

sách của cổ nhân để la ̣i là những thứ că ̣n

bã. Hôm nay, anh mà không nói rõ ngọn

ngành thì tôi sẽ giết chết anh”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(24)</span><div class='page_container' data-page=24>

này thâ ̣t thuần thục, trôi chảy, hơn nữa la ̣i

có thể dùng lời nói để lô ̣t tả đươ ̣c. Còn

như những thứ độc đáo và tuyê ̣t diê ̣u trong

ho ̣c vấn của cổ nhân thì làm sao la ̣i có thể

nói rõ đươ ̣c, vâ ̣y thì những thứ mà ông

đang đo ̣c đây không phải là că ̣n bã của cổ

nhân là gì?”

Tề Hằng Công nghe xong, cảm thấy

Luân Biển nói cũng phải, nên không bắt tội

anh ta nữa.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn dùng câu thành

ngữ “Đắc tâm ứng thủ” để mô tả về làm

viê ̣c rất trôi chảy, thành tha ̣o.

<b>Giá ho ̣a vu nhân</b>

Ý của câu thành ngữ này là gieo va ̣ cho

kẻ khác.

</div>
<span class='text_page_counter'>(25)</span><div class='page_container' data-page=25>

Thời Xuân thu chiến quốc, tướng quân

nước Hàn là Phùng Đình đang trấn giữ ở

Thươ ̣ng Đảng đã sai sứ giả đến nói với

vua nước Triê ̣u là Hiếu Thành Vương

rằng: “Chúng tôi không thể nào trấn giữ

đươ ̣c Thươ ̣ng Đảng, nó sẽ nhanh chóng trở

thành đất đai của nước Tần. Nhưng các

quan la ̣i và dân chúng Thươ ̣ng Đảng đều

chỉ muốn quy thuâ ̣n nước Triê ̣u, chứ không

muốn lê ̣ thuô ̣c nước Tần. Vâ ̣y mong đa ̣i

vương hãy nhanh chóng tiếp quản 17 ngôi

thành trì ở Thươ ̣ng Đảng”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(26)</span><div class='page_container' data-page=26>

ân đức của ta, làm sao la ̣i có thể nói là

mô ̣t mối lơ ̣i vô duyên vô cớ?”

Triê ̣u Báo đáp rằng: “Nước Tần luôn

luôn thôn tính đất đai của nước Hàn, và tin

rằng thế nào cũng sẽ nhanh chóng chiếm

đươ ̣c Trươ ̣ng Đảng. Nay sở dĩ nước Hàn

không muốn giao Thươ ̣ng Đảng cho nước

Tần, mà la ̣i dâng cho nước Triê ̣u, là vì ho ̣

muốn gieo va ̣ cho nước Triê ̣u ta. Bởi lẽ

nước Tần đã từng bỏ ra rất nhiều công

sức, mà vẫn chưa chiếm đươ ̣c Thươ ̣ng

Đảng. Đằng này thì nước Triê ̣u ta la ̣i đươ ̣c

không, thì làm sao la ̣i không thể nói là vô

cớ bắt đươ ̣c của? Đa ̣i vương chớ nên chấp

nhâ ̣n”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(27)</span><div class='page_container' data-page=27>

thành trì. Nay người ta đã hai tay dâng 17

thành trì cho ta, đây quả là của trời cho”.

Sau đó, Hiếu Thành Vương đồng ý nhâ ̣n

đất Thươ ̣ng Đảng, do đó dẫn đến cuô ̣c đa ̣i

chiến giữa hai nước Tần Triê ̣u.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ: “Giá họa vu nhân” để ví về

viê ̣c gieo tai ho ̣a cho người khác.

<b>Giang lang tài tâ ̣n</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ tài văn

chương của chàng Giang không còn nữa.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Nam

sử - Truyê ̣n Giang Yêm”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(28)</span><div class='page_container' data-page=28>

cũng không có. Nhưng ông la ̣i rất chăm chỉ

ho ̣c hành, sau đó trở thành mô ̣t người rất

có tài năng, không những làm đến chức

quan Quang Lô ̣c đa ̣i phu, mà còn trở thành

nhà văn rất nổi tiếng. Những người thời

bấy giờ có sự đánh giá rất cao đối với thơ

và văn chương của ông.

</div>
<span class='text_page_counter'>(29)</span><div class='page_container' data-page=29>

nhắc, chẳng câu nào ra hồn cả.

Người ta truyền rằng, có mô ̣t lần Giang

Yêm đến neo thuyền bên bờ sông chùa

Thuyền Linh, đêm nằm mơ thấy mô ̣t người

tự xưng là Trương Cảnh Dương đến xin

ông mô ̣t tấm lụa, ông liền rút mấy thước

lụa ở trên mình đưa cho ông ta. Nên từ đó,

văn chương của ông không còn tuyê ̣t vời

như trước nữa.

</div>
<span class='text_page_counter'>(30)</span><div class='page_container' data-page=30>

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ: “Giang lang tài tâ ̣n” để ví

với hứng cảm sáng tác văn thơ đã thoái

giảm.

<b>Kê minh cẩu đa ̣o</b>

Ý của câu thành ngữ này là bắt chước

tiếng gà gáy, rồi giả làm chó vào ăn trô ̣m.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ: “Sử

ký - Truyê ̣n Ma ̣nh Thường Quân”.

Theo lời mời của Tần Chiêu Vương,

Ma ̣nh Thường Quân người nước Tề đã

cùng mấy môn khách lên đường sang thăm

nước Tần, đồng thời còn đem theo mô ̣t

chiếc áo lông chồn trắng rất quý hiếm làm

quà biếu vua Tần.

</div>
<span class='text_page_counter'>(31)</span><div class='page_container' data-page=31>

ông ta thâ ̣t quá am hiểu về tình hình nước

Tần, nên không muốn để ông về nước, bèn

giam lỏng ông ở nước Tần.

Người em trai của vua Tần là Kinh

Tương Quân mới đem chuyê ̣n này mách

với Ma ̣nh Thường Quân, và dă ̣n ông đến

tìm Yến phi - người đươ ̣c vua Tần cưng

chiều nhất nói giúp. Nhưng không ngờ, Yến

phi đã đưa ra điều kiê ̣n nan giải là phải

tă ̣ng cho nàng chiếc áo lông chồn trắng quý

giá đó, thì nàng mới xin với vua Tần.

Ma ̣nh Thường Quân sốt ruô ̣t không biết

xử trí ra sao, mới bàn với mấy người ba ̣n

cùng đi theo. Về sau, có mô ̣t người ngồi ở

cuối hàng nói: “Tôi sẽ lẻn vào trong cung

ăn trô ̣m chiếc áo lông chồn trắng, mà

chúng ta đã tă ̣ng cho vua Tần”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(32)</span><div class='page_container' data-page=32>

Người đó đáp: “Tôi sẽ giả làm con

chó lẻn vào ăn trô ̣m”.

Quả nhiên, người này đã không phụ

lòng mong muốn của mo ̣i người, ngay đêm

đó quả nhiên lấy đươ ̣c chiếc áo lông chồn

đem tă ̣ng cho Yến phi. Trước lời cầu xin

của nàng, vua Tần bèn đồng ý tha cho

Ma ̣nh Thường Quân.

Ma ̣nh Thường Quân sơ ̣ vua Tân nuốt

lời, bèn lâ ̣p tức rời khỏi nước Tần. Nhưng

khi đến Hàm Cốc Quan thì gà còn chưa

gáy sáng, nên cửa thành chưa mở. Giữa lúc

này, có mô ̣t môn khách bắt chước tiếng gà

gáy, lâ ̣p tức gà ở xung quanh cũng vỗ cánh

gáy theo. Cửa thành liền mở ra, cả đám

người cha ̣y thoát ra ngoài thành.

Vua Tần quả nhiên hối la ̣i, nhưng bấy

giờ đã muộn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(33)</span><div class='page_container' data-page=33>

câu thành ngữ “Kê minh cẩu đa ̣o” để ví

với kỹ năng hoă ̣c hành vi thấp hèn.

<b>Khánh trúc nan thư</b>

Chữ “Khánh” ở đây có nghĩa là hết,

sách. Còn chữ “Trúc” là chỉ thẻ tre trúc

dùng để viết chữ trong thời cổ. Câu thành

ngữ này có nghĩa là dù chă ̣t sa ̣ch hết tre để

làm thẻ tre thì cũng không thể nào viết hết.

Nó dùng để ví về tô ̣i ác quá nhiều hoă ̣c

căn bê ̣nh phổ biến của xã hội, không thế

nào miêu tả hết đươ ̣c.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Cựu

Đường Thư – Truyê ̣n Lý Mâ ̣t”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(34)</span><div class='page_container' data-page=34>

nhân dân phải gánh vác quá nă ̣ng nề, không

thể nào chi ̣u đựng đươ ̣c nữa đã tới tấp

đứng lên khởi nghĩa. Quân Ngõa Cương do

Trác Nhươ ̣ng lãnh đa ̣o là một đa ̣o quân nổi

tiếng nhất trong nhiều cuô ̣c khởi nghĩa của

nông dân. Ho ̣ anh dũng thiê ̣n chiến, gan da ̣

mưu trí, đô ̣i ngũ đã nhanh chóng phát triển

đến hơn 10 va ̣n người. Sau khi Viê ̣t Quốc

Công-Dương Huyền đem quân sang đánh

nhà Tùy bi ̣ thất ba ̣i, thủ ha ̣ của ông là Lý

Mâ ̣t trốn sang nương nhờ quân Ngõa

Cương, với tài trí thông minh của mình, Lý

Mâ ̣t đã nhanh chóng chiếm đươ ̣c lòng tin

của Trác Nhươ ̣ng, và cuối cùng giành

đươ ̣c quyền lãnh đa ̣o quân Ngõa Cương.

</div>
<span class='text_page_counter'>(35)</span><div class='page_container' data-page=35>

triều nhà Tùy. Bài hi ̣ch sau khi va ̣ch tô ̣i

Tùy Thang Vương, cuối cùng viết: “Dù có

chă ̣t hết tre ở Nam sơn để làm thẻ tre, thì

cũng không thể nào viết hết mọi tội lỗi của

Dương Quảng, dù rốc ca ̣n biểm Đông cũng

không thể nào rửa hết tô ̣i ác của hắn”. Bài

hi ̣ch kêu go ̣i các nơi vùng lên khởi nghĩa,

lâ ̣t đổ ách thống tri ̣ tàn ba ̣o của nhà Tùy, đã

gây ảnh hưởng rất lớn lúc bấy giờ, các nơi

hưởng ứng đã tới tấp đứng lên khởi nghĩa

chống la ̣i triều nhà Tùy.

Đa ̣i nghiê ̣p năm thứ 14, Tùy Thang

Vương bi ̣ tướng lĩnh cấm quân Vũ Văn

Hóa Câ ̣p giết chết ta ̣i Giang Đô, cuối cùng

ách trống tri ̣ của triều nhà Tùy bi ̣ lâ ̣t đổ.

<b>Khẩu mâ ̣t phúc kiếm</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(36)</span><div class='page_container' data-page=36>

bụng da ̣ đầy dao kiếm.

Ý của câu thành ngữ này chỉ, người bề

ngoài miê ̣ng nói rất hay, nhưng bên trong

thì rất hiểm đô ̣c.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ: “Tư

tri ̣ thông giám- Đường kỷ - Huyền Tông

thiên bảo nguyên niên”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(37)</span><div class='page_container' data-page=37>

trăm phương nghìn kế lấy lòng quý phi

sủng ái và thái giám tâm phúc của nhà vua,

khiến ho ̣ vui vẻ và ủng hô ̣ mình, củng cố

thêm đi ̣a vi ̣ của mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(38)</span><div class='page_container' data-page=38>

này. Nhưng vì Hoa Sơn là nơi phong thủy

bảo đi ̣a của vua chúa các triều đa ̣i, ta làm

sao la ̣i có thể tùy tiê ̣n khai thác, đây có thể

là mô ̣t dụng ý xấu”.

Vua Đường Huyền Tông la ̣i lần nữa bi ̣

Lý Lâm Phổ bưng bít, còn cho ông la bâ ̣c

trung thần và dần dần xa lánh Lý Thức Chi.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn dùng câu thành

ngữ này để chỉ người ngoài miê ̣ng thì nói

rất hay, nhưng trong bụng la ̣i rất hiểm đô ̣c.

<b>Khéo thủ hào đoa ̣t</b>

“Khéo thủ” có nghĩa là dùng đủ mo ̣i

thủ đoa ̣n lừa ga ̣t; Còn “Hào đoa ̣t” là dùng

sức ma ̣nh để đoa ̣t lấy.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ

“Thanh Ba ta ̣p chí” của Chu Huy.

</div>
<span class='text_page_counter'>(39)</span><div class='page_container' data-page=39>

cất giữ thư họa của danh nhân các triều

đa ̣i. Thâ ̣m trí không trừ giở thủ đoa ̣n lừa

ga ̣t để đoa ̣t đươ ̣c các bức thư ho ̣a. Chỉ cần

nghe nói nhà nào có cất giữ thư họa của

danh nhân, là ông tìm đủ mo ̣i cách mươ ̣n

cho bằng đươ ̣c, miê ̣ng nói là đem về nhà

thưởng thức, nhưng thực ra là để đối chiếu

vẽ la ̣i, cho mãi tới khi không ai có thể nào

phân biê ̣t rõ hư thực. Sau đó mới đem bức

thư ho ̣a giả trả la ̣i cho người ta, còn mình

giữ la ̣i bức thư họa thâ ̣t. Cũng có khi ông

đem cả hai bức thư ho ̣a ra cho chủ nhân tự

lựa cho ̣n, nhưng chủ nhân vẫn bi ̣ mắc lừa,

thường cho ̣n phải bức tranh giả.

</div>
<span class='text_page_counter'>(40)</span><div class='page_container' data-page=40>

Phế vô cùng ưa thích, cứ ngắm nhìn mãi

không chi ̣u buông tay, cứ khăng khăng đòi

dùng mô ̣t bức thư pháp khác để đổi lấy,

nhưng Sái Du không chi ̣u. Mễ Phế cứ bám

lấy Sái Du nằn nì mãi, thâ ̣m chí còn hăm

do ̣a rằng nếu không đổi đươ ̣c thì mình sẽ

nhảy xuống sông tự tử. Sái Du chẳng còn

cách nào khác đành phải nhâ ̣n lời. Mễ Phế

bấy giờ mừng như điên da ̣i.

Những viê ̣c làm tương tự của Mễ Phế

còn khá nhiều. Nên người thời bấy giờ mới

go ̣i những thủ đoa ̣n này của ông là “Khéo

thủ hào đoa ̣t”.

<b>Khoáng nhâ ̣t trì cửu</b>

Ý của câu thành ngữ này là dây dưa,

kéo dài thời gian.

</div>
<span class='text_page_counter'>(41)</span><div class='page_container' data-page=41>

Thời Chiến quốc, vua nước Yến phong

Vinh Phân làm Cao Dương Quân, rồi ra

lê ̣nh cho ông dẫn quân sang đánh nước

Triê ̣u, Vinh Phân là mô ̣t vi ̣ tướng dũng

cảm, thiê ̣n chiến. Vua nước Triê ̣u biết

đươ ̣c tin này vô cùng lo sơ ̣, bèn lâ ̣p tức

triê ̣u tâ ̣p quần thần để bàn cách đối phó.

Tướng quốc Triê ̣u Thắng cho rằng, nước

Tề có mô ̣t vi ̣ tướng trí dũng song toàn tên

là Điền Đơn, nếu nước Triê ̣u chi ̣u cắt

nhường ba thành trì cho nước Tề, để nước

Tề cử Điền Đơn sang giúp nước Triê ̣u tác

chiến, thì nhất đi ̣nh sẽ đánh ba ̣i đươ ̣c Vinh

Phân, giữ vững đươ ̣c nước Triê ̣u.

</div>
<span class='text_page_counter'>(42)</span><div class='page_container' data-page=42>

thành trì cho nước Tề, thì còn ra thể thống

gì? Tôi biết rất rõ tình hình quân đội nước

Yến, vâ ̣y ta ̣i sao la ̣i không cử tôi cầm quân

ra trâ ̣n?”

Triê ̣u Xa giải thích thêm rằng: “Dù

Điền Đơn đươ ̣c cử đến chỉ huy quân đô ̣i

nước Triê ̣u, thì chưa chắc ông ta đã giành

đươ ̣c phần thắng. Hơn nữa, Điền Đơn tuy

có tài cán thì đã chắc gì ông ta chi ̣u rốc

sức vì nước Triê ̣u. Mă ̣t khác, Điền Đơn

đươ ̣c mời đến, thì thế nào ông ta cũng sẽ

dàn quân cầm cự dây dưa trên chiến

trường, kéo dài thời gian, thế thì chẳng

mấy năm nước ta ắt bi ̣ thất ba ̣i, hâ ̣u quả

thâ ̣t là khó lường”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(43)</span><div class='page_container' data-page=43>

Xa, ông ta đã đưa nước Triê ̣u vào một

cuô ̣c chiến tranh tiêu hao dai dẳng, rồi

cuối cùng bi ̣ thất ba ̣i thảm ha ̣i.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để ví về hiê ̣n tươ ̣ng dây

dưa, kéo dài thời gian.

<b>Khởi tử hồi sinh</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ người

có y thuâ ̣t cao siêu, đã cứu sống đươ ̣c

người sắp chết.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Biển Thước xương công liê ̣t truyê ̣n”.

Thời Chiến Quốc có mô ̣t danh y tên là

Tần Viê ̣t Nhân, vì ông từng cứu sống đươ ̣c

khá nhiều người sắp chết, nên người ta đều

coi ông như thần y Biển Thước thời Hoàng

Đế trong truyền thuyết.

</div>
<span class='text_page_counter'>(44)</span><div class='page_container' data-page=44>

Quắc, khi ông đi ngang qua Hoàng cung thì

nghe tin Thái tử đã mất vào lúc sáng sớm

do chứng bê ̣nh huyết khí bất hơ ̣p. Sau khi

hỏi rõ bê ̣nh tình, ông cho rằng vẫn còn hy

vo ̣ng cứu sống, nên bèn đi thẳng vào cung.

Vi ̣ đa ̣i thần quản sự trong cung sau khi

tâu với nhà vua, liền nhanh chóng đưa ông

đến trước giường của Thái tử. Ông khom

người quan sát mô ̣t hồi lâu, thấy Thái tử

vẫn còn hơi thở thoi thóp, hai vế đùi bên

trong của Thái tử vẫn còn chút hơi ấm, bắt

ma ̣ch vẫn còn đâ ̣p rất yếu ớt. Ông bèn

quay la ̣i nói: “Thái tử mới chỉ ngất đi thôi,

tôi sẽ cấp cứu ngay, may ra còn có thể cứu

sớng đươ ̣c Thái tử”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(45)</span><div class='page_container' data-page=45>

Ơng la ̣i go ̣i đồ đê ̣ chườm nước nóng dưới

nách của Thái tử thì Thái tử dần dần tỉnh

la ̣i. Quốc vương và các đa ̣i thần nước

Quắc thấy vâ ̣y đều vô cùng mừng rỡ, liên

tiếp bày tỏ lời cảm ơn.

Tần Viê ̣t Nhân nói: “Để Thái tử sớm

bình phục, tôi sẽ kê một đơn thuốc cho

Thái tử uống liền trong 20 ngày thì sẽ khỏi

hẳn”.

Quả nhiên, sau 20 ngày dùng thuốc,

Thái tử đã khỏi hẳn bê ̣nh. Quốc vương la ̣i

lần nữa bày tỏ cảm ơn thì Tần Viê ̣t Nhân

nói: “Không phải tôi có thể khởi tử hồi

sinh, mà là Thái tử vẫn chưa chết, nên tôi

mới cứu đươ ̣c Thái tử”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(46)</span><div class='page_container' data-page=46>

<b>Không trung lầu các</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ “Đình

đài lầu các treo lơ lửng trên không trung”.

Về sau người ta hay dùng nó để ví với sự

mơ tưởng hão huyền, hoă ̣c những điều hư

cấu thoát ly thực tế. Nhưng cũng có thể

dùng để ví với sự cao minh thông đa ̣t.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Bách

Dụ Kinh - Tam trùng lầu dụ”.

Ngày xưa, có mô ̣t tay phú nông rất giàu

có, nhưng la ̣i cũng rất đần độn, nên ông

thường bi ̣ người ta chê cười.

</div>
<span class='text_page_counter'>(47)</span><div class='page_container' data-page=47>

không còn ra thể thống gì nữa, mình cũng

phải có mô ̣t ngôi lầu như vâ ̣y”.

Hôm sau, ông mời thơ ̣ mô ̣c đến nhà rồi

hỏi rằng: “Các anh có biết ngôi lầu ở làng

bên do ai dựng không?”.

Đám thơ ̣ mô ̣c đều nói là do ho ̣ dựng.

Phú nông này nghe vâ ̣y thì mừng quýnh

nói: “Tốt lắm, tốt lắm, bây giờ các anh

cũng dựng cho tôi một ngôi lầu ba tầng y

hê ̣t như vâ ̣y”.

Sau đó, đám thơ ̣ mô ̣c đã làm theo ý

ông bắt đầu dựng nhà.

Mấy hôm sau, phú ông đến xem ho ̣

dựng nhà, ông ta ngó ngang, ngó do ̣c đến

nửa ngày, trong lòng cảm thấy rất khó hiểu

mới hỏi đám thơ ̣ mô ̣c rằng: “Các anh đang

làm gì thế này?”

</div>
<span class='text_page_counter'>(48)</span><div class='page_container' data-page=48>

Phú nông nghe vâ ̣y thì cuống lên nói:

“Không đúng, không đúng, tôi mời các anh

làm là làm tầng thứ ba, chỉ làm tầng trên

cùng thôi, còn hai từng dưới thì khỏi phải

làm, các anh hãy mau mau dỡ đi”.

Đám thơ ̣ mô ̣c nghe vâ ̣y đều cười phá

lên: “Chỉ dựng tầng trên cùng thôi thì

chúng tôi chi ̣u, không thể làm đươ ̣c, ông tự

dựng lấy vâ ̣y”.

Hiên này, người ta vẫn thường dùng

câu “Không trung lầu các” để ví với sự

mơ tưởng hão huyền hoă ̣c sự vâ ̣t hư cấu

thoát ly thực tế. Cũng có thể dùng để ví

với sự cao minh thông đa ̣t, nhưng điều này

hơi hiếm thấy.

<b>Khuynh thành khuynh quốc</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(49)</span><div class='page_container' data-page=49>

Thời Tây Hán, quan thự chuyên quản

về ca nha ̣c trong các yến tiê ̣c và trên

đường du hành của triều đình là Nha ̣c Phủ.

Nha ̣c Phủ lúc bấy giờ có quy mô rất lớn,

nó đồng thời còn sưu tâ ̣p thơ ca và nha ̣c

khúc trong dân gian. Lý Diên Niên là mô ̣t

nha ̣c sư trong Nha ̣c Phủ. Em gái ông là

mô ̣t ca kỹ. Hán Võ Đế rất hâm mộ tài năng

của Lý Diên Niên và thường xuyên triê ̣u

ông vào cung ca hát.

</div>
<span class='text_page_counter'>(50)</span><div class='page_container' data-page=50>

tấm tắc khen ngơ ̣i. Giai nhân xinh đe ̣p như

vâ ̣y quả là hiếm thấy.

Hán Võ Đế nghe xong vô cùng mừng

rỡ, bèn hỏi Lý Diên Niên phải chăng trên

đời này cũng có một phụ nữ xinh đe ̣p như

vâ ̣y? Bấy giờ, chi ̣ của vua là Công chúa

Bình Dương mới nói với Hán Võ Đế rằng:

“Người phụ nữ xinh đe ̣p đó chính là cô em

gái của Lý Diên Niên”.

Hán Võ Đế nghe vâ ̣y lâ ̣p tức chuyền

lê ̣nh triê ̣u nàng vào cung, thì thấy nhan sắc

của nàng quả thâ ̣t là trên đời này không có

người phụ nữ nào có thể sánh ki ̣p.

</div>
<span class='text_page_counter'>(51)</span><div class='page_container' data-page=51>

ra lê ̣nh vẽ chân dung nàng đem treo ở

trong cung, để bày tỏ nỗi niềm thương tiếc

của mình.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để ví về sắc đe ̣p tuyê ̣t

vời của người phụ nữ.

<b>Kiêm thính tắc minh</b>

Ý của câu thành ngữ này là lắng nghe ý

kiến của các bên thì mới phân biê ̣t đươ ̣c

phải trái.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ: “Tư

tri ̣ thông giám”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(52)</span><div class='page_container' data-page=52>

thể nhìn nhâ ̣n sự viê ̣c mô ̣t cách rõ ràng và

chính xác? Ngươ ̣c la ̣i, nguyên nhân nào đã

dẫn đến pha ̣m sai lầm?”

Ngụy Chinh suy nghĩ mô ̣t lát rồi trả lời

rằng: “Bê ̣ ha ̣ nên lắng nghe ý kiến của các

bên, qua đó sẽ rút ra đươ ̣c kết luâ ̣n chính

xác. Nếu chỉ thiên về ý kiến của mô ̣t bên

thôi là lối làm phiến diê ̣n, rất dễ làm hỏng

viê ̣c”. Sau đó, Ngụy Chinh đã nêu ra nhiều

bài ho ̣c li ̣ch sử và va ̣ch rõ, nếu vua chỉ tin

nghe theo mô ̣t phía, thì sẽ dẫn tới hâ ̣u quả

vô cùng nghiêm tro ̣ng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(53)</span><div class='page_container' data-page=53>

như ho ̣ đi sâu tìm hiểu sự viê ̣c, lắng nghe ý

kiến của các bên, thì đều có thể tránh và

ngăn chă ̣n đươ ̣c những tai họa này”.

Đường Thái Tông nghe xong, cảm thấy

ông nói rất có lý, vua gâ ̣t đầu lia li ̣a: “Tốt,

tốt lắm”.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn dùng câu thành

ngữ: “Kiêm thính tắc minh” để ví về viê ̣c

lắng nghe ý kiến của các bên thì mới phân

biê ̣t rõ thi ̣ phi.

<b>Kiê ̣t tra ̣ch nhi ngư</b>

Hai chữ “Kiê ̣t tra ̣ch” ở đây là chỉ: Tát

ca ̣n nước trong ao. Còn “Ngư” là bắt cá.

Vâ ̣y ý của câu thành ngữ này là: Tát ca ̣n

nước trong ao để bắt cá.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Lã

Thi ̣ Xuân Thu – Nghĩa thưởng”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(54)</span><div class='page_container' data-page=54>

Tro ̣ng Nhĩ về nước Tấn kế ngôi vua, đă ̣t

hiê ̣u là Tấn Văn Công. Bấy giờ các nước

chư hầu như Tào, Vê ̣, Trần v v đều tới tấp

quy thuâ ̣n nước Sở, duy chỉ có nước Tống

là không thân với nước Sở mà ngả theo

nước Tấn. Sở Uy Vương thấy vâ ̣y nổi giâ ̣n

bèn ra lê ̣nh cho đa ̣i tướng Tử Ngo ̣c thống

lĩnh ba quân bao vây chă ̣t Thương Khưu

thủ đô nước Tống.

</div>
<span class='text_page_counter'>(55)</span><div class='page_container' data-page=55>

Sở, vâ ̣y làm cách nào mới giành đươ ̣c

thắng lơ ̣i?”

Hồ Yển đáp rằng: “Thần nghe nói,

những người trọng về lễ tiết thì không nga ̣i

điều rắc rối, kẻ giỏi đánh trâ ̣n thì không nề

hà kế lừa dối. Đa ̣i Vương nên dùng

phương pháp lừa dối”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(56)</span><div class='page_container' data-page=56>

sang năm cũng chẳng còn con thú để bắt

nữa, nay nếu dùng phương pháp lừa dối thì

chỉ có thể thành công mô ̣t lần đầu thôi, nếu

dùng mãi thì sẽ không nha ̣y nữa”.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu “Kiê ̣t tra ̣ch nhi ngư” để ví về viê ̣c chỉ

nhìn thấy cái lơ ̣i trước mắt, chứ không nghĩ

về lâu về dài.

<b>Kim ngo ̣c kỳ ngoa ̣i, ba ̣i tự kỳ trung</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ: Bề

ngoài trông rất đe ̣p, nhưng bên trong thì

rữa nát.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ:

“Người bán cam nói” của Lưu Cơ triều

nhà Minh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(57)</span><div class='page_container' data-page=57>

sử trung thừa. Ông từng viết mô ̣t bài văn

nhan đề: “Người bán cam nói”, kể về mô ̣t

sự viê ̣c từng trải của mình.

Vào mô ̣t ngày mùa hè, Lưu Cơ thấy mô ̣t

người bầy bán những quả cam trông rất

tươi mo ̣ng, vỏ vàng óng, bèn mua mấy quả

đem về. Nhưng sau khi về đến nhà mới

phát hiê ̣n những quả cam này đều rữa nát

như sơ bông cũ, ông tức giâ ̣n bèn đi tìm

người bán cam bày lý lẽ, trách móc anh ta

lừa bi ̣p người khác.

Nhưng thâ ̣t không ngờ, người bán cam

điềm nhiên mỉm cười trả lời rằng: “Tôi

làm nghề buôn cam đã nhiều năm, nhưng

chẳng thấy người nào như ông cả”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(58)</span><div class='page_container' data-page=58></div>
<span class='text_page_counter'>(59)</span><div class='page_container' data-page=59>

nhưng bên trong thì rữa nát như sơ bông

cũ”.

Lưu Cơ nghe xong chỉ ngẩn người ra,

không biết nói gì hơn.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để chỉ đồ hàng mã,

ngoài đe ̣p trong xấu.

<b>Ký nhân ly ha ̣</b>

Nguyên ý của câu thành ngữ này là

sống dựa vào bờ giâ ̣u của người khác. Tức

sống dưới mái hiên của người khác.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Nam

Tề thư – Truyê ̣n Trương Dung”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(60)</span><div class='page_container' data-page=60>

ngẩng cao đầu, coi trời bằng vung.

Khi Tiêu Đa ̣o Thành còn chưa lên làm

vua cũng rất khâm phục tài năng và phẩm

cách của Trương Dung, hai người kết ba ̣n

với nhau. Ông cho rằng Trương Dung là

mô ̣t nhân tài hiếm có. Về sau, Tiêu Đa ̣o

Thành lâ ̣p nên chính quyền Nam Tề, nhưng

vẫn thường xuyên cùng Trương Dung thảo

luâ ̣n về mă ̣t văn ho ̣c nghê ̣ thuâ ̣t.

</div>
<span class='text_page_counter'>(61)</span><div class='page_container' data-page=61>

tôi”.

Trương Dung chủ chương viết văn thì

phải có tính sáng ta ̣o riêng và phong cách

riêng của mình. Trong mô ̣t bài văn của ông

có viết rằng: “Là đấng mày râu đa ̣i trươ ̣ng

phu, đã viết văn chương thì phải viết ra

“Thi”, “Thư”, đă ̣t ra “Lễ”, “Nha ̣c” như

Khổng Tử, phát huy tính sáng ta ̣o của

mình, không dâ ̣p khuôn của kẻ khác, như

con chim sẻ sống nhờ dưới mái hiên của

người ta”.

Do đó, nguyên ý của “Ký nhân ly ha ̣”

là chỉ sáng tác văn ho ̣c dâ ̣p khuôn của

người khác, không có cách điê ̣u riêng của

mình.

<b>Kỳ hóa khả cư</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(62)</span><div class='page_container' data-page=62>

hoă ̣c tích trữ. Câu thành ngữ này có nghĩa

là tích trữ những hàng hóa quý hiếm, đơ ̣i

tới khi đươ ̣c giá cao thì bán ra.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Lã Bất Vi liê ̣t truyê ̣n”.

Đa ̣i thương gia nước Vê ̣ là Lã Bất Vi

đến Hàm Đan thủ đô nước Triê ̣u làm buôn

bán. Ta ̣i đây, ông đã gă ̣p công tử nước Tần

là Di ̣ Nhân lúc đó đang làm con tin ta ̣i

nước Triê ̣u. Lã Bất Vi suy tính nếu mua

chuô ̣c đươ ̣c Di ̣ Nhân làm tiền vốn đầu cơ

chính tri ̣, thì mình sau này tất công thành

danh toa ̣i. Nên sau khi về nhà, ông mới hỏi

cha mình rằng: “Người nông dân làm

ruô ̣ng, thì sau mô ̣t năm đươ ̣c lơ ̣i gấp mấy

lần?”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(63)</span><div class='page_container' data-page=63>

Người cha đáp: “Lơ ̣i gấp mấy chục

lần”.

Lã Bất Vi la ̣i hỏi tiếp: “Thế nếu giúp

dựng lên mô ̣t nhà vua thì lời lãi gấp bao

nhiêu lần?”

Người cha đáp: “Thế thì thâ ̣t là to lớn

không có cách nào tính toán đươ ̣c”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(64)</span><div class='page_container' data-page=64>

nước Tần cho Lã Bất Vi. Sau đó, Lã Bất

Vi đem theo mô ̣t khoản tiền lớn sang nước

Tần mua chuô ̣c người thiếp yêu của An

Quốc Quân là Hoa Âm phu nhân, khuyên

bà nhâ ̣n Di ̣ Nhân làm con, và yêu cầu An

Quốc Quân sai người sang đón Di ̣ Nhân về

nước, đổi tên là Tử Sở. Mấy năm sau, Tần

Chiêu Vương ta ̣ thế, An Quốc Quân lên nối

ngôi, xưng hiê ̣u là Hiếu Văn Vương. Mô ̣t

năm sau, Hiếu Văn Vương mất, Sở Tử lên

kế vi ̣, Lã Bất Vi trở thành đa ̣i công thần

bâ ̣c nhất.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để chỉ hiê ̣n tươ ̣ng tích

trữ, lũng đoa ̣n, giữ lấy một đồ vâ ̣t hay công

nghê ̣ nào đó, để sau này thu đươ ̣c lời lãi

càng to lớn hơn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(65)</span><div class='page_container' data-page=65>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ ở nước

Kỷ có người lo trời sụp xuống.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ

“Truyê ̣n Vô đoan của Khổng Tử”.

Ngày xưa, ở nước Kỷ có mô ̣t người rất

nhát gan và gàn dở, anh ta thường hay nă ̣n

ra những sự viê ̣c hết sức kỳ cục, quái gở.

Mô ̣t hôm, khi ăn cơm tối xong, anh ta cầm

qua ̣t đang ngồi hóng mát trước sân nhà,

miê ̣ng tự lẩm bẩm: “Nếu mô ̣t ngày nào đó

ông trời bỗng dưng sụp xuống, đè mình

chết tươi thì làm thế nào?” Từ đó về sau,

anh ta ngày nào cũng suy ngẫm mãi về viê ̣c

này, nhưng anh càng nghĩ càng lo, càng

nghĩ la ̣i càng cảm thấy thâ ̣t là nguy hiểm.

Cứ thế thời gian lâu rồi, anh ta trở nên ăn

không ngon, ngủ không yên, khuôn mă ̣t

ngày mô ̣t võ vàng, mình gầy như xác ve.

</div>
<span class='text_page_counter'>(66)</span><div class='page_container' data-page=66>

tinh thần hoảng hốt như vâ ̣y đều lo thay

cho anh. Nhưng sau khi ho ̣ đươ ̣c biết vì

anh ta quá lo ông trời sụp xuống nên mới

như vâ ̣y, bèn khuyên anh rằng: “Này ông

anh ơi, hà tất phải phiền muô ̣n như vâ ̣y, từ

xưa đến nay làm gì có truyê ̣n ông trời sụp

xuống. Mà dù cho trời có sụp xuống đi nữa

thì anh lo nghĩ phỏng đươ ̣c tích sự gì? Tô ̣i

gì la ̣i phải chuốc lấy sự phiền não này?”.

Nhưng dù ai khuyên thế nào, anh ta cũng

tỉnh bơ không.

Cứ thế năm tháng chôi qua, bầu trời

cũng chẳng thấy sụp xuống, còn anh ta vẫn

cứ suốt ngày chìm đắm trong ý nghĩ hoang

đường của mình, nghe nói cho mãi đến khi

nhắm mắt xuôi tay, anh ta vẫn còn rất lo

lắng về viê ̣c này.

</div>
<span class='text_page_counter'>(67)</span><div class='page_container' data-page=67>

ngẫm nghĩ những viê ̣c không đâu hoă ̣c tự

chuốc vạ vào thân.

<b>Ky ̣ hổ nan ha ̣</b>

Năm Hàm Hòa thứ 3 Tấn Thành Đế,

tức năm 328 công nguyên, tướng giữ thành

Li ̣ch Dương là Tô Tuấn và tướng giữ thành

Tho ̣ Xuân là Tổ Ước, cùng hơ ̣p binh nổi

loa ̣n đánh vào kinh thành Kiến Khang với

danh nghĩa tri ̣ kẻ có tô ̣i là trung thư lê ̣nh

Dũ Tín đang phò tá Tấn Thành Đế.

</div>
<span class='text_page_counter'>(68)</span><div class='page_container' data-page=68>

thảo la ̣i gă ̣p khó khăn. Nên nảy sinh tâm

tra ̣ng lo sơ ̣ mới trách hỏi Ôn Kiều rằng:

“Ban đầu khi khởi binh, ông nói ông có

nhiều binh lắm tướng, lương thảo sung túc,

chỉ cần tôi ra làm Bang chủ là đươ ̣c.

Nhưng hiê ̣n nay tướng ở đâu? Lương thảo

ở đâu? Nếu không có lương thảo thì tôi chỉ

còn cách rút quân về, đơ ̣i khi nào có đủ

lương thảo hãy đánh”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(69)</span><div class='page_container' data-page=69>

nguy khốn, chúng ta không thể nửa chừng

bỏ dở. Ông hiê ̣n như đang cưỡi trên lưng

thú, không đánh chết nó thì làm sao mà

xuống đươ ̣c? Nếu bây giờ ông rút quân về

thì tất ảnh hưởng tới dũng khí của quân

lính”. Đào Khảm nghe xong đành phải làm

theo kiến nghi ̣ này và cuối cùng đã giành

đươ ̣c thắng lơ ̣i.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để ví về hiê ̣n tươ ̣ng

đang làm viê ̣c thì gă ̣p khó khăn, do tình thế

bức bách mà viê ̣c không thể không làm.

<b>Lang tử dã tâm</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ sói con

tuy nhỏ, nhưng tính nết hùng tàn của nó thâ ̣t

khó mà thay đổi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(70)</span><div class='page_container' data-page=70>

Tử Văn lê ̣nh doãn nước Sở là một

người ngay thẳng liêm chính, em trai ông

là Tử Lương làm tư mã nước Sở mới có

đươ ̣c đứa con đă ̣t tên là Viê ̣t Thúc. Khi

con đươ ̣c đầy tháng, trong phủ Tư Mã đã

đă ̣t tiê ̣c linh đình mời khác, Tử Văn cũng

đến chúc mừng. Nhưng khi Tử Văn nhìn

thấy cháu thì bỗng giâ ̣t mình sửng sốt, liền

vô ̣i vàng nói với Tử Lương rằng: “Thằng

cháu này thâ ̣t không thể nào nuôi đươ ̣c,

nghe tiếng khóc của nó như tiếng sói gào,

sau này lớn lên tất sẽ đem tai họa cho

chúng ta. Nga ̣n ngữ có câu: “Sói con tuy

nhỏ, tính vốn hung ác”. Đây là mô ̣t con chó

sói, em không thể nuôi mối ho ̣a này, hãy

mau chóng diê ̣t trừ nó đi”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(71)</span><div class='page_container' data-page=71>

sao la ̣i có thể nhẫn tâm giết chết nó?”.

Thế rồi, mă ̣c cho Tử Văn nằn nì

khuyên can, nhưng Tử Lương vẫn không

chi ̣u nghe.

Tử Văn vô cùng buồn bã vì viê ̣c này,

cho đến lúc chết mà lòng vẫn không nguôi.

Trước khi nhắm mắt, ông cho go ̣i các thân

tín của mình đến và dă ̣n rằng: “Chớ có để

Viê ̣t Thúc nắm quyền, nếu nó đắc thế, thì

các ngươi hãy mau mau trốn đi, bằng

không thì hâ ̣u quả thâ ̣t khó lường”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(72)</span><div class='page_container' data-page=72>

nắm quyền liền giết ha ̣i Đấu Ban và các

thân tín của Tử Văn trước đây. “Lang tử dã

tâm” của Viê ̣t Thúc đã đươ ̣c phơi trần.

Hiên nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ “Lang tử dã tâm” để ví với

người lòng da ̣ đô ̣c ác.

<b>Lao khổ công cao</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ người

vất vả lâ ̣p nên công tra ̣ng.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Ha ̣ng Vũ bản kỷ”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(73)</span><div class='page_container' data-page=73>

Bang. Lưu Bang rơi vào thế rất bất lơ ̣i.

Ha ̣ng Bá, chú Ha ̣ng Vũ là ba ̣n thân của

Trương Lương, mô ̣t mưu sĩ tài giỏi của

Lưu Bang nhâ ̣n lời thay Lưu Bang sang

điều đình với Ha ̣ng Vũ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(74)</span><div class='page_container' data-page=74></div>
<span class='text_page_counter'>(75)</span><div class='page_container' data-page=75>

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ “Lao khổ công cao” để ví

với người đã vất vả lâ ̣p nên công tra ̣ng.

<b>Lao nhi vô công</b>

Câu thành ngữ này xuất xứ từ “Trang

Tử - Thiên Vâ ̣n”, có nghĩa là bỏ ra nhiều

sức lực, nhưng chẳng đươ ̣c công cán gì.

Cuối thời Xuân Thu là thời kỳ quá đô ̣

từ xã hội nô lê ̣ sang chế độ phong kiến,

giữa các nước chư hầu nhiều năm liên tục

xảy ra hỗn chiến, mâu thuẫn xã hội vô cùng

gay gắt.

</div>
<span class='text_page_counter'>(76)</span><div class='page_container' data-page=76>

nên, để thực hiê ̣n chủ trương chính tri ̣ này,

ông đã đi du thuyết các nước chư hầu áp

dụng kiến nghi ̣ của mình, nhưng đều bi ̣ các

nước từ chối, đi đến đâu cũng chẳng có kết

quả gì.

Mô ̣t hôm, Khổng Tử đang chuẩn bi ̣

đưa ho ̣c trò của mình là Nga ̣n Hồi sang du

thuyết nước Vê ̣. Nga ̣n Hồi mới hỏi ý kiến

của mô ̣t viên quan la ̣i nước Lỗ tên là Thái

Sư Kim rằng: “Thầy tôi đi khắp nơi tuyên

truyền chủ trương chính tri ̣ của mình,

nhưng đều không thu đươ ̣c kết quả gì. Vâ ̣y

lần này sang nước Vê ̣ thì sẽ ra sao?”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(77)</span><div class='page_container' data-page=77>

Trần là mô ̣t thí dụ. Nếu thầy trò anh đi du

thuyết nước Vê ̣ thì nhất đi ̣nh không có kết

quả gì. Vì điều này chẳng khác nào lấy

thuyền đi trở hàng trên ca ̣n, thâ ̣t là phí hơi

sức, lao nhi vô công, mà còn có thể chuốc

phải tai va ̣. Chẳng lẽ anh đã quên mất lần

đi nước Trần bi ̣ người ta không tiếp, bảy

ngày không có lấy mô ̣t miếng ăn rồi sao?”.

Nga ̣n Hồi nhớ la ̣i chuyến đi nước Trần

hồi đó, thâ ̣t cảm thấy vô cùng lo lắng, anh

bèn đem lời Thái Sư Kim nói la ̣i với thầy

mình, Khổng Tử tuy biết thế, nhưng vẫn

mô ̣t mực đi sang nước Vê ̣, rút cuô ̣c vẫn

chẳng đươ ̣c viê ̣c gì, đành phải quay về.

</div>
<span class='text_page_counter'>(78)</span><div class='page_container' data-page=78>

<b>Lão mã thức đồ</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ con

ngựa già nhâ ̣n biết lối về.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ: “Hàn

Phi Tử - Thuyết Lâm Thươ ̣ng”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(79)</span><div class='page_container' data-page=79></div>
<span class='text_page_counter'>(80)</span><div class='page_container' data-page=80>

những con ngựa già này đều đi về cùng

mô ̣t hướng, dẫn cả đoàn quân ra khỏi thung

lũng, tìm đến đường cái lớn trở về nước

Tề.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ: “Lão mã thức đồ”, để ví

với những người hiểu biết, có kinh nghiê ̣m

phong phú, đi đầu dẫn dắt mo ̣i người.

<b>Lão sinh thường đàm</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ những

lời nói cửa miê ̣ng của các ông đồ, chẳng

có ý nghĩa gì mới mẻ.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Tam

quốc chí - Ngụy chí - Truyê ̣n Quản Lộ”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(81)</span><div class='page_container' data-page=81>

khá có tiếng tăm. Tin này cũng đã truyền

đến tai Li ̣ch bô ̣ thươ ̣ng thư Hà Yên và Thi ̣

trung thươ ̣ng thư Đă ̣ng Dương, hai người

đều là tay chân đắc lực của Tào Sảng, cháu

của Tào Tháo, chúng ỷ thế làm càn, tiếng

đồn đa ̣i rất xấu. Quản Lô ̣ cũng đã nghe biết

viê ̣c này.

</div>
<span class='text_page_counter'>(82)</span><div class='page_container' data-page=82>

là điềm gì?”

Quản Lô ̣ nghe xong, suy nghĩ hồi lâu

rồi nói: “Chu Công ngày xưa là mô ̣t người

trung hâ ̣u, chính trực. Ông ta đã giúp Chu

Thành Vương gây dựng nên nghiê ̣p đế

vương, khiến nhân chúng đươ ̣c an cư la ̣c

nghiê ̣p. Chức vụ của ngài hiê ̣n còn cao hơn

Chu Công, nhưng người đươ ̣c hưởng ân

huê ̣ của ngài thì rất ít, còn người sơ ̣ ngài

la ̣i nhiều vô kể. Hơn nữa xét từ giấc mơ

của ngài thì đây là mô ̣t điềm dữ. Nếu ngài

muốn biến dữ thành lành, thì hãy bắt chước

các bâ ̣c thánh nhân như Chu Công chẳng

ha ̣n, tu thân tích đức và làm viê ̣c thiê ̣n”.

Đă ̣ng Dương nghe xong, chẳng coi ra

làm sao nói: “Đây là những lời nói cửa

miê ̣ng của các ông đồ, chẳng có ý nghĩa gì

hết”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(83)</span><div class='page_container' data-page=83>

nói của ông đồ, nhưng chớ nên coi nhẹ”.

Thế rồi, bước sang năm mới thì có tin

về viê ̣c Hà Yên, Đă ̣ng Dương và Tào Sảng

bi ̣ ha ̣ sát do mưu làm phản. Quản Lô ̣ nghe

đươ ̣c tin này bèn than rằng: “Do không coi

lời ông đồ ra gì, nên mới đến nông nỗi

này”.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ: “Lão sinh thường đàm” để

ví với những lời nói có nội dung trùng lă ̣p

làm người ta chán ngán.

<b>Lư ̣c bất tòng tâm</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ người

sức lực yếu kém, không thể làm công viê ̣c

mà mình mong muốn.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Hâ ̣u

Hán thư – Truyê ̣n Ban Siêu”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(84)</span><div class='page_container' data-page=84></div>
<span class='text_page_counter'>(85)</span><div class='page_container' data-page=85>

lắm bê ̣nh, mái tóc ba ̣c phơ, mắt mờ tai

kém, chân tay bủn rủn, đi đâu cũng phải

chống gâ ̣y, nếu chẳng may xảy ra ba ̣o loa ̣n,

thì sức lực của Ban Siêu không thể nào

chiều theo ý muốn của mình nữa. Như vâ ̣y,

trên thì phương ha ̣i đến công tri ̣ vì lâu dài

của nhà nước, dưới thì hủy hoa ̣i đến thành

quả do các bâ ̣c trung thần không dễ mà

giành đươ ̣c, thực là đau lòng lắm thay”.

Bức thư của Ban Chiếu đã có hiê ̣u quả,

Hòa Đế hết sức xúc đô ̣ng trước lời lẽ

trong thư, bèn lâ ̣p tức truyền chỉ điều Ban

Siêu về nhà Hán. Ban Siêu về tới La ̣c

Dương chưa đầy mô ̣t tháng thì bê ̣nh tình

nă ̣ng thêm rồi qua đời, hưởng tho ̣ 71 tuổi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(86)</span><div class='page_container' data-page=86>

<b>Lu ̣c lư ̣c đồng tâm</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ mọi

người cùng đồng tâm hiê ̣p sức, đoàn kết

nhất trí.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Ma ̣c

Tử - Thường Hiền Trung”.

Vua Kiê ̣t – nhà vua cuối cùng của triều

nhà Ha ̣ là mô ̣t tên ba ̣o chúa. Ông hoang

dâm vô đa ̣o, hung ác tàn ba ̣o, khiến dân

chúng sống cảnh cơ cực lầm than, tiếng

oán trách dâ ̣y đất.

Nhà Thương là mô ̣t nước chư hầu nhỏ

nằm ở phía đông nhà Ha ̣. Vua Thang nước

Thương là mô ̣t vi ̣ vua thông minh, ông đã

liên la ̣c và hơ ̣p sức với các nước chư hầu,

chiêu na ̣p hiền sĩ để chuẩn bi ̣ lâ ̣t đổ ách

thống tri ̣ của vua Kiê ̣t triều nhà Ha ̣.

</div>
<span class='text_page_counter'>(87)</span><div class='page_container' data-page=87>

Thang nhà Thương là Y Doãn đang sống

ẩn cư ở vùng ngoa ̣i ô nước Tân. Vua

Thang nghe xong mừng như nhă ̣t đươ ̣c của

báu, bèn lâ ̣p tực sai sứ giả đem them nhiều

của cải châu báu đến mời Y Doãn. Sứ giả

đi mời đã hai lần, nhưng đều bi ̣ Y Doãn từ

chối. Vua Thang thấy vâ ̣y bèn tự mình đến

mời. Y Doãn rất cảm động trước tấm lòng

thành khẩn của ông, nên đã quyết đi ̣nh ra

giúp ông lâ ̣t đổ ách thống tri ̣ của triều nhà

Ha ̣.

</div>
<span class='text_page_counter'>(88)</span><div class='page_container' data-page=88>

nay trời đã sai khiến Y Doãn trơ ̣ giúp ta,

bảo ta cùng đồng lòng hơ ̣p sức với ông để

tri ̣ vì thiên ha ̣. Các tướng sĩ phải gắng sức

chiến đấu, giúp ta hoàn thành sứ mê ̣nh do

trời pho thác”.

Sau khi hai bên giao chiến, quân sĩ nhà

Thương tỏ ra rất anh dũng thiê ̣n chiến,

khiến quân lính nhà Ha ̣ không sao chống

cự nổi, cuối cùng bi ̣ đánh tan tác phải bỏ

cha ̣y tháo thân. Do vua tôi nhà Thương và

Y Doãn cùng chung sức chung lòng, nên

cuối cùng đã lâ ̣t đổ ách thống tri ̣ tàn ba ̣o

của triều nhà Ha ̣.

Hiê ̣n nay người ta vẫn dùng câu thành

ngữ “Lục lực đồng tâm” để ví về hiê ̣n

tươ ̣ng nhiều bên hoă ̣c nhiều người cùng

chung sức chung lòng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(89)</span><div class='page_container' data-page=89>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ trong

cuô ̣c giành giâ ̣t, cả hai bên đều bi ̣ tổn

thương, chẳng có bên nào đươ ̣c lơ ̣i cả.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Truyê ̣n Trương Nghi Liê ̣t”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(90)</span><div class='page_container' data-page=90>

nhưng đến lúc ăn ngon miê ̣ng rồi thì chúng

tất tranh nhau, mà đã tranh giành nhau thì

tất cắn xé nhau. Sau đó thì con hổ to hơn

sẽ bi ̣ thương, con hổ nhỏ sẽ bi ̣ cắn chết.

Đến lúc đó, ông ra tay đâm chết con hổ bi ̣

thương kia, há chẳng phải có tiếng tăm

cùng lúc giết chết hai con hổ sao. Biê ̣n

Trang Tử nghe lời nói này thâ ̣t có lý, bèn

dừng tay ngồi đơ ̣i xem, cuối cùng quả

nhiên đúng như vâ ̣y, ông mô ̣t lúc giết chết

cả hai con hổ”.

Kỳ thực thì Trần Chẩn đã ví hai nước

Hàn Ngụy là hai con hổ, khuyên nước Tần

hãy đơ ̣i khi hai nước này đã thương vong

nă ̣ng nề rồi mới xuất quân, thì sẽ chẳng

khác gì Biê ̣n Trang Tử ngồi không mà

đươ ̣c lơ ̣i.

</div>
<span class='text_page_counter'>(91)</span><div class='page_container' data-page=91>

ta ̣m thời không xuất quân để chờ đơ ̣i thời

cơ.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để chỉ hai bên đều bi ̣

tổn thường trong tranh chấp, chẳng đươ ̣c

ích lơ ̣i gì.

<b>Lưu ngôn phi ngữ</b>

Ý của câu thành này là chỉ những lời

nói vô căn cứ đươ ̣c lưu truyền trong xã

hô ̣i, mà phần lớn là những lời gièm pha vu

va ̣, gây xích mích đối với người khác.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Liê ̣t truyê ̣n Ngụy Kỳ Võ An Hầu”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(92)</span><div class='page_container' data-page=92>

Điền Phân lúc này chỉ là chức Lang Quan.

Về sau do Vương hoàng hâ ̣u thường xuyên

khen ngơ ̣i Điền Phân trước mă ̣t Hán Cảnh

Đế, mới đươ ̣c nhà vua phong làm Võ An

Hầu. Mấy năm sau Đâ ̣u thái hâ ̣u qua đời,

Đâ ̣u Anh trở nên thất thế, còn Điền Phân

thì đươ ̣c phong làm Thừa tướng. Bấy giờ

các quý tô ̣c trong triều đều quay sang ni ̣nh

hót Điền Phân, duy chỉ có tướng quân

Quán Phu là vẫn giữ quan hê ̣ mâ ̣t thiết với

Đâ ̣u Anh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(93)</span><div class='page_container' data-page=93>

như không. Tướng quân Quán Phu thấy vâ ̣y

vô cùng tức giâ ̣n, bèn chê trách hành vi

này của các đa ̣i thần. Điền Phân thấy Quán

Phu lăng nhục các vi ̣ khách của mình thì vô

cùng giâ ̣n dữ, liền bắt giam Quán Phu cùng

gia tô ̣c của ông.

Đâ ̣u Anh xin với Hán Cảnh Đế tha tô ̣i

cho Quán Phu, nhưng Vương thái hâ ̣u biết

đươ ̣c liền bức ép vua bênh vực Điền Phân,

nhà vua đành phải bắt Đâ ̣u Anh giam vào

ngục.

</div>
<span class='text_page_counter'>(94)</span><div class='page_container' data-page=94>

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ “Lưu ngôn phi ngữ” để chỉ

lời gièm pha sau lưng người.

<b>Mãn thành phong vũ</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ cảnh

sắc mùa thu hoă ̣c đêm xuân trong mưa gió.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Lãnh

trai da ̣ thoa ̣i” của Huê ̣ Hồng triều nhà

Tống.

</div>
<span class='text_page_counter'>(95)</span><div class='page_container' data-page=95>

Mô ̣t hôm, Ta ̣ Dâ ̣t quá nhớ ba ̣n mới viết

mô ̣t lá thư sang hỏi thăm và mong Phan

Đa ̣i Lâm gửi cho mấy bài thơ mà ông mới

sáng tác gần đây. Sau khi nhâ ̣n đươ ̣c thư

ba ̣n, Phan Đa ̣i Lâm mừng lắm bèn lâ ̣p tức

hồi thư viết: “Da ̣o này đang là mùa thu khí

trời mát mẻ, phong cảnh đe ̣p say đắm lòng

người, đã khơi dâ ̣y trong tôi biết bao cảm

hứng. Nhưng khốn nỗi la ̣i bi ̣ những chuyê ̣n

vụn vă ̣t không đâu làm cụt hứng.

</div>
<span class='text_page_counter'>(96)</span><div class='page_container' data-page=96>

thôi”.

Do câu thơ này đã miêu tả đươ ̣c cảnh

sắc mùa thu và cảnh rừng hoang qua ̣nh quẽ

rất thâ ̣t và cũng vô cùng sinh động. Nên

mă ̣c dù nó còn chưa thành bài thơ, nhưng

vẫn đươ ̣c người ta ưa thích.

Về sau, “Mãn thành phong vũ câ ̣n trùng

dương” dần dần diễn biết thành câu thành

ngữ “Mãn thành phong vũ”, nhưng nó

không còn miêu tả về cảnh sắc mùa thu

nữa, mà để ví về tin tức một khi chuyền ra

sẽ lan đi nhanh chóng, khiến mọi người

bán tán xôn xao. Câu thành ngữ này thường

chỉ dùng để chê bai.

<b>Mao Toa ̣i tư ̣ tiến</b>

“Mao Toa ̣i tự tiến”. Tức Mao Toa ̣i tự

tiến cử mình.

</div>
<span class='text_page_counter'>(97)</span><div class='page_container' data-page=97>

ký - Bình Nguyên Quân liê ̣t truyê ̣n”.

Năm 251 công nguyên, Hàm Đan thủ

đô nước Triê ̣u bi ̣ đa ̣i quân nước Tần bao

vây. Vua Triê ̣u vô ̣i cử Thừa tướng Bình

Nguyên Quân đi sứ nước Sở, khuyên nước

Sở cùng hơ ̣p sức với nước Triê ̣u đánh la ̣i

quân Tần. Bình Nguyên Quân phụng chỉ

bèn tuyển cho ̣n 20 người có mưu trí cùng

đi theo, nhưng qua tuyển cho ̣n chỉ đươ ̣c có

19 người, ngoài ra chẳng còn người nào

xứng đáng cả. Bấy giờ có mô ̣t người tên là

Mao Toa ̣i tự tiến cử rằng: “Ngài hãy để tôi

đi theo cho đủ số”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(98)</span><div class='page_container' data-page=98>

chắn là tôi đã trở thành chiếc dùi nhọn

trong túi vải đâm lòi ra ngoài. Bây giờ

ngài hãy bỏ tôi vào trong túi có đươ ̣c

không?”. Bình Nguyên Quân nghe vâ ̣y bèn

đồng ý để Mao Toa ̣i đi theo.

Nhưng không ngờ, vua nước Sở không

đồng ý cùng nước Triê ̣u hơ ̣p sức đánh Tần,

Mao Toa ̣i thấy Bình Nguyên Quân không

còn biết ăn nói ra sao, vô ̣i bước lên

khuyên vua Sở, thì bi ̣ vua Sở mắng cho

mô ̣t trâ ̣n rồi đuổi ra ngoài. Mao Toa ̣i nổi

giâ ̣n cầm kiếm xấn đến gần vua Sở thét

rằng: “Tôi đứng gần đa ̣i vương chỉ trong

gang tấc, dù nước Sở có ma ̣nh đến mấy

cũng chẳng thể cứu đươ ̣c đa ̣i vương, tính

ma ̣ng của đa ̣i vương hiê ̣n đang nằm trong

tay tôi”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(99)</span><div class='page_container' data-page=99>

của viê ̣c hai nước hơ ̣p sức đánh nước Tần,

lý lẽ thâ ̣t rõ ràng thấu triê ̣t. Cuối cùng, vua

Sở đã bi ̣ thuyết phục trước lời lẽ và lòng

dũng cảm của Mao Toa ̣i, cùng Bình

Nguyên Quân trích máu ăn thề liên hơ ̣p

đánh nước Tần.

Hiên nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ “Mao Toa ̣i tự tiến” để ví

với hiê ̣n tươ ̣ng tự mình tiến cử mình đi làm

mô ̣t công viê ̣c nào đó.

<b>Mê đồ tri phản</b>

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Quy

khứ lai hề tự” của Đào Uyên Minh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(100)</span><div class='page_container' data-page=100>

mất, cảnh nhà nghèo xơ xác. Đào Uyên

Minh tuy nhà nghèo nhưng la ̣i là người có

trí lớn, ho ̣c hành rất chăm chỉ. Về sau, do

đươ ̣c người chú tiến cử, ông đươ ̣c làm

huyê ̣n lê ̣nh Bành Tra ̣ch (thuô ̣c tỉnh Giang

Tây ngày nay).

</div>
<span class='text_page_counter'>(101)</span><div class='page_container' data-page=101>

ngày, la ̣i trở về sống ở nơi đồng quê dân

dã.

Theo sử sách ghi chép thì do Đào

Uyên Minh không chi ̣u khúm núm trước

mô ̣t tên đốc bưu do quâ ̣n cử đến đi ̣a

phương thi ̣ sát, nên mới bỏ quan về quê

sinh sống.

</div>
<span class='text_page_counter'>(102)</span><div class='page_container' data-page=102>

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ “Mê đồ tri phản” để ví với

hiê ̣n tươ ̣ng biết sai thì sửa.

<b>Minh châu ám đầu</b>

Ý của câu thành ngữ này thường dùng

để ví về báu vâ ̣t quý hiếm nằm trên tay

người không biết về giá tri ̣ của nó.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Lỗ Tro ̣ng Liên Châu Dương liê ̣t

truyê ̣n”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(103)</span><div class='page_container' data-page=103>

rất có tài đức tên là Châu Dương. Châu

Dương sau khi biết đươ ̣c viê ̣c này liền

khuyên Lương Hiếu Vương đừng có gây

nên tai ho ̣a này. Dương Thắng và Công

Tôn Ngụy rất lo sự viê ̣c bi ̣ ba ̣i lô ̣, bèn

khuyên Lương Hiếu Vương bắt giam Châu

Dương vào ngục.

</div>
<span class='text_page_counter'>(104)</span><div class='page_container' data-page=104>

câu nói này, bèn tha cho Châu Dương.

Ít lâu sau, trước lời khuyên của đa ̣i

thần Ái Áng, Hán Cảnh Đế đã nhanh chóng

lâ ̣p ngôi Thái tử. Lương Hiếu Vương thấy

vâ ̣y vô cùng căm tức, bèn mâ ̣t sai người

giết chết Ái Áng. Hán Cảnh Đế biết ngay

là người của Lương Hiếu Vương gây ra vụ

mưu sát này, nên bức hắn khai ra kẻ chủ

mưu. Lương Hiếu Vương chẳng còn cách

nào khác đành phải ra lê ̣nh cho Dương

Thắng và Công Tôn Ngụy tự sát. Nhưng

Hán Cảnh Đế nào có chi ̣u tha cho viê ̣c này.

Cuối cùng, Lương Hiếu Vương đành phải

mời Châu Dương sang đấu di ̣u vơi Hán

Cảnh Đế, sự viê ̣c mới coi như kết thúc.

</div>
<span class='text_page_counter'>(105)</span><div class='page_container' data-page=105>

<b>Như ngư đắc thủy</b>

Đây có ý ví về người hoă ̣c tình hình rất

hơ ̣p với ý mình. Câu thành ngữ này có xuất

xứ từ “Tam quốc chi - Ngô thư - Truyê ̣n

Gia Cát Lươ ̣ng”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(106)</span><div class='page_container' data-page=106>

chiến lươ ̣c đoa ̣t lấy Ích Châu và Kinh

Châu, phía Tây nam giao hảo với các dân

tô ̣c thiểu số, phía Đông liên hơ ̣p với Tôn

Quyền, phía Bắc chống Tào Tháo. Đồng

thời dự đoán sau này thiên ha ̣ tất hình

thành cục diê ̣n ba nước Thục, Ngụy, Ngô

theo thế chân va ̣c. Lưu Bi ̣ nghe xong vô

cùng mừng rỡ, bèn tôn Khổng Minh làm

quân sư.

</div>
<span class='text_page_counter'>(107)</span><div class='page_container' data-page=107>

mong các chư tướng chớ có nói nhiều”.

Từ đó Khổng Minh trơ ̣ giúp Lưu Bi ̣

Bắ́c pha ̣t, chiếm đươ ̣c Kinh Châu và Ích

Châu, liên tiếp giành thắng lơ ̣i về mă ̣t quân

sự, cục diê ̣n quả nhiên hình thành ba nước

thế chân va ̣c.

<b>Phá kính trùng viên</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ

“Gương vỡ la ̣i lành”.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Bản

sự thi – Tình cảm” của Ma ̣nh Khởi triều

nhà Đường.

</div>
<span class='text_page_counter'>(108)</span><div class='page_container' data-page=108>

diê ̣t vong, vơ ̣ chồng mình sẽ buộc phải

chia lìa, nên ông mới dă ̣n vơ ̣ rồi bẻ chiếc

gương gẫy làm đôi, mỗi người giữa một

nửa làm tin để sau này la ̣i đoàn tụ với

nhau.

Ít lâu sau, vua nước Tùy Dương Kiên

diê ̣t đươ ̣c nước Trần thống nhất miền Bắc.

Dương Tố là người có công trong viê ̣c tiêu

diê ̣t nước Trần không những đươ ̣c phong

làm Viê ̣t Quốc Công, mà còn đươ ̣c nhiều

phong thưởng, trong đó có Công chúa La ̣c

Xương. Còn Từ Đức Ngôn thì đành phải

cha ̣y trốn. Tuy tình cảnh vơ ̣ chồng bi ̣ chia

lìa, nhưng ho ̣ vẫn nhớ thương nhau da diết.

</div>
<span class='text_page_counter'>(109)</span><div class='page_container' data-page=109>

nửa mảnh gương của vơ ̣ mình. Thì ra bà

già này là người đầy tớ trong Dương phủ

đươ ̣c Công chúa La ̣c Xương sai đem

gương ra bán để tìm chồng mình. Từ Đức

Ngôn liền viết mô ̣t bài thơ nhờ bà cụ

chuyển cho Công chúa. Trong thơ đa ̣i ý

viết: Gương và người đều rời tôi mà đi,

nhưng nay thấy gương mà chẳng thấy

người. Công chúa La ̣c Xương sau khi đo ̣c

thơ và thấy mảnh gương kia của chồng,

ngày nào nàng cũng đầm đìa nước mắt.

Dương Tố biết đươ ̣c viê ̣c này thì vô cùng

cảm đô ̣ng, bèn cho phép hai vơ ̣ chồng ho ̣

đoàn tụ và còn biếu tă ̣ng nhiều của cải.

</div>
<span class='text_page_counter'>(110)</span><div class='page_container' data-page=110>

<b>Phá phủ trầm châu</b>

Phá phủ trầm châu (Chữ Phủ là chỉ nồi,

còn chữ Châu là chỉ thuyền). Nguyên ý của

thành ngữ này là đâ ̣p vỡ nồi và đục thủng

thuyền.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Ha ̣ng Vũ bản kỷ”.

Vào những năm cuối triều nhà Tần,

nước Tần xuất binh tấn công nước Triê ̣u.

Nước Triê ̣u bi ̣ thất ba ̣i bèn lui về cố thủ ở

Cự Lô ̣c (Tức phía Tây nam Bình Hương

tỉnh Hà Bắc ngày nay) thì bi ̣ quân Tần bao

vây chă ̣t. Bấy giờ, Sở Hoài Vương của

nước Sở bèn phong Tống Nghĩa làm

thươ ̣ng tướng, Ha ̣ng Vũ làm phó tướng

cùng dẫn quân sang cứu viê ̣n nước Triê ̣u.

</div>
<span class='text_page_counter'>(111)</span><div class='page_container' data-page=111>

nán la ̣i ở đó những 46 ngày. Ha ̣ng Vũ thấy

vâ ̣y vô cùng sốt ruô ̣t, ông nhiều lần yêu cầu

Tống Nghĩa đưa quân Bắc tiến cùng quân

Triê ̣u hơ ̣p sức, trong đánh ra, ngoài đánh

vào thì quân Tần tất bi ̣ thất ba ̣i. Nhưng

Tống Nghĩa la ̣i muốn chờ cho tới khi hai

bên Tần Triê ̣u đánh nhau mê ̣t rồi mới tiến

đánh thì ngư ông đươ ̣c lơ ̣i, nên ra lê ̣nh

nghiêm cấm quân sĩ không ai đươ ̣c tùy ý

hành đô ̣ng. Sau đó, Tống Nghĩa mở tiê ̣c

mời khách ăn uống no say, mă ̣c cho đám

quân lính chi ̣u đói khát.

</div>
<span class='text_page_counter'>(112)</span><div class='page_container' data-page=112>

sông sang cứu viê ̣n nước Triê ̣u.

Sau khi quân đô ̣i đã qua sông, Ha ̣ng Vũ

đã áp dụng một loa ̣t hành động quả quyết,

đục thủng hết chiến thuyền, đâ ̣p vỡ hết nồi

nấu cơm, đốt hết doanh tra ̣i, chỉ đem theo

ba ngày lương khô, nhằm tỏ lòng quyết tâm

chiến đấu đến cùng, ngoài ra không còn lối

thoát nào khác. Cho nên toàn quân sau khi

đến ngoa ̣i vi Cự Lô ̣c, liền nhanh chóng vây

chă ̣t quân Tần, qua 9 ngày ki ̣ch chiến đã

đánh ba ̣i đươ ̣c quân Tần.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để ví về lòng quyết tâm

chiến đếu đến cùng, anh dũng tiến lên,

quyết mô ̣t trâ ̣n tử chiến.

<b>Phao chuyên dẫn ngo ̣c</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(113)</span><div class='page_container' data-page=113>

ra để đem la ̣i ngo ̣c báu.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ

“Truyền đăng lục Cảnh Đức – Quyển

mười” của Thích Đa ̣o Nguyên đời nhà

Tống.

Tương truyền, cao tăng triều nhà

Đường - Tùng Thẩm thiền sư là người yêu

cầu rất nghiêm ngă ̣t đối với các đồ đê ̣ khi

tham thiền, mỗi người đều phải tâ ̣p trung

sức chú ý, tĩnh tâm to ̣a thiền, ga ̣t bỏ mo ̣i sự

quấy nhiễu, đa ̣t tới mức thân tâm bất đô ̣ng.

Có mô ̣t lần, trong khi đang tham thiền

vào ban đêm, Tùng Thẩm thiền sư có ý

muốn thử sự tâp trung chú ý của các đồ đê ̣

mình, ông nói: “Đêm nay ta đă ̣t ra câu hỏi,

ai có lý giải gì về Phâ ̣t pháp thì đứng ra”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(114)</span><div class='page_container' data-page=114>

rồi trả lời thiền sư. Tùng Thẩm thiền sư

nhìn chú tiểu tăng chỉ nói mô ̣t câu rằng:

“Ta vừa ném ga ̣ch ra để lấy ngo ̣c về,

những không ngờ la ̣i chuốc về một cục đất

còn kém hơn cả viên ga ̣ch”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(115)</span><div class='page_container' data-page=115>

Kiến, cho nên, người ta mới go ̣i lối làm

lấy thơ kém để dẫn ra thơ hay này là “Phao

chuyên dẫn ngo ̣c”.

Hiê ̣n nay người ta vẫn dùng câu thành

nhữ này để ví với viê ̣c dùng lý giải thô

thiê ̣n hoă ̣c văn tự không thành thục của

mình để dẫn ra cao kiến và giai tác của

người khác.

<b>Phi kinh trảm cức</b>

Chữ “Kinh” và chữ “Cức” ở đây là chỉ

bụi gai. Còn chữ “Trảm” là chă ̣t đứt. Vâ ̣y

câu thành ngữ này có ý là chă ̣t đứt bụi gai.

Nói mô ̣t cách nôm na là “Đa ̣p bằng chông

gai”.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Hâ ̣u

Hán Thư – truyê ̣n Phùng Di ̣”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(116)</span><div class='page_container' data-page=116>

điều kiê ̣n sinh hoa ̣t cũng hết sức tồi tê ̣. Do

đó có rất nhiều người không chi ̣u nổi đều

rời ông ra đi. Duy chỉ có chủ bô ̣ Phùng Di ̣

là vẫn mô ̣t mực theo ông, không hề tỏ ra có

chút giao đô ̣ng trước điều kiê ̣n sống kham

khổ.

</div>
<span class='text_page_counter'>(117)</span><div class='page_container' data-page=117>

công viê ̣c khi mình gă ̣p khó khăn này.

Năm 25 công nguyên, Phùng Di ̣ la ̣i

hoàn thành xuất sắc nhiê ̣m vụ bình đi ̣nh

Quan Trung. Lúc này, có mô ̣t số tiểu nhân

viết thư khuyên Lưu Tú nên đề phong

Phùng Di ̣. Lưu Tú không tin và đem bức

thư cho Phùng Di ̣ xem. Năm 30 công

nguyên, khi Phùng Di đến triê ̣u kiến vua

Quang Vũ Lưu Tú, Lưu Tú mới nói với các

đa ̣i thần rằng: “Phùng Di là chủ bô ̣ khi ta

mới khởi binh, ông ta đã loa ̣i trừ mọi

trướng nga ̣i, khắc phục nhiều khó khăn trên

con đường đầy gai góc giúp trẫm lâ ̣p nên

nghiê ̣p lớn, về sau la ̣i vì trẫm bình đi ̣nh

đươ ̣c Quan Trung”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(118)</span><div class='page_container' data-page=118>

nghiê ̣p.

<b>Phu ̣ kinh thỉnh tô ̣i</b>

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Truyê ̣n Liêm Pha và La ̣n Tương Như”.

Truyê ̣n xảy ra ta ̣i nước Triê ̣u thời

Chiến quốc. Hai nhân vâ ̣t trong truyê ̣n này

là võ tướng Liêm Pha và văn quan La ̣n

Tương Như.

Do La ̣n Tương Như có công trong viê ̣c

giao thiê ̣p với nước Tần, nên đươ ̣c Triê ̣u

Huê ̣ Văn vương phong làm thươ ̣ng khanh,

là chức tước cao hơn chức của Liêm Pha.

Liêm Pha rất bất mãn trước viê ̣c này, cho

rằng mình có công lao hiển hách, còn La ̣n

Tương Như có công cán gì mà cũng ngồi

trên đầu mình. Liêm Pha còn thề sẽ kiếm

di ̣p sỉ nhục La ̣n Tương Như.

</div>
<span class='text_page_counter'>(119)</span><div class='page_container' data-page=119>

nhưng cũng chẳng ̣để bụng, mà làm viê ̣c gì

cũng hết sức thâ ̣n trọng và cố né tránh gă ̣p

mă ̣t Liêm Pha, ngay đến viê ̣c ra chầu vua

cũng thác bê ̣nh không đến.

</div>
<span class='text_page_counter'>(120)</span><div class='page_container' data-page=120>

de ̣p sang mô ̣t bên nhường lối.

Liêm Pha biết đươ ̣c viê ̣c này rất xúc

đô ̣ng trước tấm lòng vì nghĩa cả của La ̣n

Tương Như và cảm thấy rất hổ the ̣n trước

thái đô ̣ nhỏ nhen, ti ̣ na ̣nh của mình, bèn cởi

trần rồi cài mô ̣t cành mâ ̣n gai sau lưng

sang nhà La ̣n Tương Như xin lỗi.

<b>Quyển thổ trùng lai</b>

Hai chữ “Quyển thổ” ở đây là chỉ có

rất đông người cưỡi ngựa đang phi nước

đa ̣i. Ý của câu thành ngữ này là chỉ, sau

khi đã thất ba ̣i thì tâ ̣p trung lực lươ ̣ng đánh

la ̣i lần nữa.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ: “Đề

Ô Giang đình” của Đỗ Mục triều nhà

Đường.

</div>
<span class='text_page_counter'>(121)</span><div class='page_container' data-page=121>

làm bá chủ thiên ha ̣, mà sử sách go ̣i là

“Cuô ̣c giành dâ ̣t giữa Sở Hán”. Bấy giờ,

do Ha ̣ng Vũ và người chú tên là Ha ̣ng

Lương đã tổ chức một toán quân rất tinh

nhuê ̣ và đáng tin ca ̣y gồm hơn 8 nghìn đê ̣

tử ở vùng Ngô Trung, tức Huyê ̣n Ngô, tỉnh

Giang Tô ngày nay. Tám nghìn tinh binh

này rất anh dũng thiê ̣n chiến, rồi dần dần

phát triển thành mô ̣t đô ̣i quân lớn ma ̣nh.

</div>
<span class='text_page_counter'>(122)</span><div class='page_container' data-page=122>

ngâ ̣p. Người trưởng đình Ô Giang nói với

Ha ̣ng Vũ rằng: “Giang Đông tuy he ̣p,

nhưng cũng là đất rộng nghìn dă ̣m, vẫn có

thể xưng chúa ta ̣i đây, bây giờ tôi dùng

thuyền đưa ông qua sông, thì quân nhà Hán

cũng chẳng có cách nào”..

Nhưng Ha ̣ng Vũ từ chối rằng: “Đây

cũng là trời muốn giết tôi, tôi làm sao có

thể qua sông cha ̣y trốn. Hơn nữa, tôi dẫn 8

nghìn lính Giang Đông qua sông đánh sang

phía tây, nay chỉ mô ̣t mình tôi trở vê, thì

còn mă ̣t mũi nào nhìn các phụ lão Giang

Đông”.

Ha ̣ng Vũ nói xong bèn tă ̣ng con ngựa Ô

Truy của mình cho trưởng đình, sau khi

chém chết mấy chục tên quân nhà Hán, rồi

nhảy xuống sông tự tử, bấy giờ Ha ̣ng Vũ

mới có 31 t̉i.

</div>
<span class='text_page_counter'>(123)</span><div class='page_container' data-page=123>

Đường đến bờ sơng Ơ Giang, ơng tiếc thay

cho Ha ̣ng Vũ, vì ông cho rằng, nếu Ha ̣ng

Vũ chi ̣u lên thuyền qua sông thì tất có ngày

đánh trở la ̣i. Ông đã đề một bài thơ trên

đình Ô Giang trong có hai câu: Giang

Đông tử đê ̣ đa tài tuấn. Quyển thổ trùng lai

vi ̣ khả tri.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu: “Quyển thổ trùng lai”, để chỉ hiê ̣n

tươ ̣ng làm la ̣i sự viê ̣c mà lần trước đã bi ̣

thất ba ̣i.

<b>Tần Tấn chi hảo</b>

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Tả

truyê ̣n – Hy Công năm 23”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(124)</span><div class='page_container' data-page=124>

Công khi tuổi về già rất ân sủng Hoàng phi

Ly Cơ, bức chết Thái tử Thân Sinh. Ly Cơ

la ̣i còn muốn bức ha ̣i hai vi ̣ công tử là Di

Ngô và Tro ̣ng Nhĩ, khiến hai người đành

phải trốn khỏi nước Tấn. Sau khi Tấn Hiến

Công qua đời, con trai của Ly Cơ lên làm

vua, nhưng ít lâu sau bi ̣ hai vi ̣ đa ̣i phu

trung thành với công tử Di Ngô giết chết.

Ho ̣ còn cử người đi đón công tử Di Ngô

đang sống lưu vong ở nước Lương về làm

vua.

</div>
<span class='text_page_counter'>(125)</span><div class='page_container' data-page=125>

mối bang giao với nước Tấn.

Bấy giờ, công tử Tro ̣ng Nhĩ đang sống

lưu vong ta ̣i các nước chư hầu, cuối cùng

lưu la ̣c đến nước Tần. Tần Mục Công rất

mến mô ̣ và gả Công chúa Hoài Doanh cho

chàng. Công chúa Hoài Doanh thấy Tro ̣ng

Nhĩ rất coi thường mình liền nói: “Hai

nước Tần Tấn đi ̣a vi ̣ ngang nhau, ta ̣i sao

chàng la ̣i khinh rẻ tôi?”. Tro ̣ng Nhĩ biết

mình đã sai, bèn lâ ̣p tức xin lỗi nàng.

Về sau, Tần Mục Công cử người hô ̣

tống Tro ̣ng Nhĩ về nước. Cuối cùng Tro ̣ng

Nhĩ trở thành vua nước Tấn, rồi cũng cho

con trai mình lấy con gái vua nước Tần

làm vơ ̣. Hai cha con đều thông gia với

nước Tần.

</div>
<span class='text_page_counter'>(126)</span><div class='page_container' data-page=126>

nam nữ.

<b>Thân thống thù khoái</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ viê ̣c

làm khiến người thân đau lòng, kẻ thù đi ̣ch

hả hê.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Hâ ̣u

Hán thư – truyê ̣n Chu Phù”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(127)</span><div class='page_container' data-page=127>

Bấy giờ, Ngư Dương thuô ̣c quyền cai

quản của U Châu mục Chu Phù. Chu Phù

từng ra lê ̣nh trưng thu tiền nong và lương

thực ta ̣i Ngư Dương, nhưng Bành Bàng câ ̣y

mình có công, nên đã từ chối yêu cầu này

của Chu Phù, đồng thời còn nói ra nhiều

lời oán trách. Chu Phù vô cùng tức giâ ̣n,

sự mâu thuẫn giữa hai người ngày càng trở

nên gay gắt.

</div>
<span class='text_page_counter'>(128)</span><div class='page_container' data-page=128>

Chu Phù. Chu Phù viết thư khuyên ông

rằng: “Nay nhà nước vừa mới ta ̣m yên ổn,

chúng ta đều đang rốc sức xây dựng cơ

nghiê ̣p, cớ sao ông la ̣i tự mình làm những

viê ̣c ba ̣o ngươ ̣c. Ông nên biết rằng, phàm

viê ̣c gì cũng đừng nên khiến người thân

đau lòng, khiến kẻ thù hả hê”. Nhưng Bành

Bàng không nghe theo lời khuyên này, vẫn

mô ̣t mực xuất binh đánh chiếm đươ ̣c Kế

Thành. Sau đó, Bành Bàng tự xưng là Yến

Vương, quyền thế từng mô ̣t thời trở nên

lớn ma ̣nh, nhưng do ông không đươ ̣c lòng

người, cuối cùng đã bi ̣ thất ba ̣i, dẫn tới

mô ̣t kết cục bi thảm.

</div>
<span class='text_page_counter'>(129)</span><div class='page_container' data-page=129>

<b>Thất phu chi dũng</b>

Hai chữ “Thất phu” ở đây là chỉ người

vô ho ̣c thức và không có mưu trí. Ý của

câu thành ngữ này là chỉ người kém mưu

trí, chỉ biết dựa vào chút dũng khí của

mình mà làm bừa.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Quốc

ngữ - Viê ̣t ngữ thươ ̣ng”.

Thời Xuân Thu, Viê ̣t vương Câu Tiễn

bi ̣ Ngô vương Phu Sai đánh ba ̣n, ông bi ̣

giam cầm trong ba năm trải qua nhiều trắc

trở. Sau khi về nước, ông treo mâ ̣t nếm vi ̣

đắng, nuôi trí lớn quyết tâm báo thù.

</div>
<span class='text_page_counter'>(130)</span><div class='page_container' data-page=130>

cho cha me ̣, thần tử báo thù cho nhà vua.

Xin bê ̣ ha ̣ hãy ra lê ̣nh, chúng tôi nguyê ̣n

mô ̣t trâ ̣n tử chiến với nước Ngô”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(131)</span><div class='page_container' data-page=131>

thưởng. Tiến mà không nghe lê ̣nh, lui mà

không biết nhục thì tất bi ̣ trừng pha ̣t”.

Khi xuất quân, ngưới nước Viê ̣t đều

lấy lời nói của Viê ̣t vương để cổ vũ nhau.

Toàn thể tướng sĩ với trí khí hiên ngang,

cuối cùng đã đánh ba ̣i Ngô vương Phu Sai,

diê ̣t đươ ̣c nước Ngô.

Hiê ̣n nay người ta vẫn thường câu

thành ngữ này để ví với người “hữu dũng

vô mưu”.

<b>Thanh vân trư ̣c thươ ̣ng</b>

Hai chữ “Thanh Vân” ở đây là chỉ bầu

trời. Câu thành ngữ này là ví về người cực

kỳ thuâ ̣n lơ ̣i và nhanh chóng đươ ̣c thăng

quyền cao chức tro ̣ng.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Pha ̣m Thư Sái Tra ̣ch liê ̣t truyê ̣n”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(132)</span><div class='page_container' data-page=132>

người tài ba xuất chúng tên là Pha ̣m Thư,

nhưng vì hoàn cảnh gia đình khó khăn, nên

ông đành phải làm người phục di ̣ch cho

trung đa ̣i phu Tuy Giả.

Mô ̣t hôm, Tuy Giả theo lê ̣nh vua Ngụy

đi sứ nước Tề, cũng cho Pha ̣m Thư cùng

đi theo. Tề Tương Vương vô cùng khâm

phục tài ăn nói của Pha ̣m Thư, bèn ra lê ̣nh

thưởng vàng và ban rươ ̣u cho ông. Nhưng

viê ̣c này la ̣i khiến Tuy Giả lầm tưởng

Pha ̣m Thư làm điều gì mờ ám có ha ̣i cho

nước Ngụy, nên mới đem viê ̣c này bẩm

báo với Thừa tướng Ngụy Tề. Ngụy Tề vô

cùng tức giâ ̣n, đánh cho Pha ̣m Thư mô ̣t

trâ ̣n nhừ tử. Sau đó Pha ̣m Thư giả chết mới

trốn sang nước Tần và đổi tên là Trương

Lô ̣c.

</div>
<span class='text_page_counter'>(133)</span><div class='page_container' data-page=133>

sự mến mô ̣ của Tần Chiêu Vương, và đề

ba ̣t ông lên làm chức Thừa tướng nước

Tần. Bấy giờ, nước Ngụy đươ ̣c tin nước

Tần đang chuẩn bi ̣ tấn công hai nước Hàn

và Ngụy, vua Ngụy liền cử Tuy Giả đi sứ

nước Tần để cầu hòa. Sau khi biết đươ ̣c

viê ̣c này, Pha ̣m Thự ngầm quyết đi ̣nh sẽ

báo thù Tuy Giả. Ông liền thay mô ̣t bô ̣

quần áo rách rưới đến gă ̣p Tuy Giả. Tuy

Giả thấy vâ ̣y rất thương ông và tă ̣ng cho

ông mô ̣t chiếc áo bào.

</div>
<span class='text_page_counter'>(134)</span><div class='page_container' data-page=134>

sau, tôi thâ ̣t không dám bàn luâ ̣n sách thiên

ha ̣, cũng không dám hỏi đến viê ̣c chính tri ̣

nữa. Tôi là kẻ có tội, xin ông hãy trừng

pha ̣t tôi”.

Pha ̣m Thư nêu ra ba tô ̣i danh của Tuy

Giả, nhưng la ̣i nghĩ ông ta đã tă ̣ng mình

chiếc áo bào, cũng còn là người có tình có

nghĩa, nên cuối cùng đã tha thứ cho Tuy

Gia.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để ví với người đươ ̣c

thăng chức nhanh chóng và thuâ ̣n lơ ̣i.

<b>Thiên quân nhất phát</b>

Chữ “Quân” ở đây là một đơn vi ̣ trọng

lươ ̣ng thời cổ, mô ̣t quân bằng 30 cân. Còn

“Nhất phát” là chỉ sơ ̣i tóc. Ý của câu thành

ngữ này tức là “Ngàn cân treo sơ ̣i tóc”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(135)</span><div class='page_container' data-page=135>

thư - Truyê ̣n Mai Thă ̣ng”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(136)</span><div class='page_container' data-page=136>

rơi xuống vực thẳm, suốt đời không thể

nào ngóc đầu lên đươ ̣c, vâ ̣y xin chúa công

hãy cân nhắc kỹ lưỡng, chớ nên tùy tiê ̣n

làm bừa, mà chuốc lấy mối nguy ha ̣i cho

tính ma ̣ng và tiền đồ của mình”. Nhưng

Lưu Bì không nghe theo lời khuyên này,

vẫn mô ̣t mực ngấm ngầm chiêu binh mãi

mã, chờ đơ ̣i thời cơ khởi binh làm phản.

</div>
<span class='text_page_counter'>(137)</span><div class='page_container' data-page=137>

na ̣n sang nước khác.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để miêu tả về tình hình

hết sức nguy cấp.

<b>Thiên tái nan phùng</b>

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Hàn

Xương Lê toàn tâ ̣p - Triều Châu Thứ Sử ta ̣

thươ ̣ng biểu”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(138)</span><div class='page_container' data-page=138></div>
<span class='text_page_counter'>(139)</span><div class='page_container' data-page=139>

đức của vua Đường Hiến Tơng. Ơng la ̣i

lần nữa đươ ̣c tín nhiê ̣m và điều về kinh

thành. Trong biểu ông kiến nghi ̣ vua

Đường Thái Tông đến Thái Sơn to ̣a thiền.

Nhưng trong thời cổ chỉ có các quân

vương có công tra ̣ng to lớn như vua Tần,

vua Hán mới tổ chứa hoa ̣t đô ̣ng này. Hàn

Dũ còn bày tỏ mong muốn đươ ̣c tham gia

đa ̣i lễ phong thiền của nhà vua, cho rằng

nếu không đươ ̣c tham gia lễ hô ̣i lớn ngàn

năm có mô ̣t này là mô ̣t điều đáng tiếc.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để chỉ di ̣p may hiếm có.

<b>Thỉnh quân nhâ ̣p ung</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(140)</span><div class='page_container' data-page=140>

Nó tương tự như “Gâ ̣y ông la ̣i đâ ̣p lưng”.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Tư

tri ̣ thông giám – Đường Kỷ”.

Võ Tắc Thiên thời nhà Đường là một

vi ̣ nữ hoàng duy nhất trong li ̣ch sử TQ.

Nhằm giữ gìn ách thống tri ̣ của mình, bà đã

giở thủ đoa ̣n khủng bố ma ̣nh mẽ và hâ ̣u

thưởng cho người tố giác. Do đó, mô ̣t số

quan viên hà khắc của bà đã tìm đủ mọi

cách để vu cáo cho người bất đồng chính

kiến với mình, và không ngừng cải tiến

dụng cụ tra tấn để tiến hành bức cung đối

với pha ̣m nhân. Trong đó, đa ̣i thần Chu

Hưng và Lai Tuấn Thần là thối tha nhất.

</div>
<span class='text_page_counter'>(141)</span><div class='page_container' data-page=141>

mâ ̣t thiết với nhau, nên cảm thấy rất khó

xử. Ông suy đi tính la ̣i mãi, cuối cùng đã

nghĩ ra mơ ̣t kế. Ơng mời Chu Hưng đến

phủ mình chơi, rồi hỏi Chu Hưng có cách

nào hay nhất để bức cung pha ̣m nhân.

</div>
<span class='text_page_counter'>(142)</span><div class='page_container' data-page=142>

Hiê ̣n nay, người ta vẫn hay dùng câu

thành ngữ này để chỉ hiê ̣n tươ ̣ng dùng cách

tri ̣ người của anh ta để tri ̣ la ̣i anh ta.

<b>Tiền công tâ ̣n khí</b>

Ý của câu thành ngữ này là nói những

công lao trước đây sẽ bi ̣ mất hết, nói mô ̣t

cách nôm na là công cốc.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Sử

ký - Chu bản kỷ”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(143)</span><div class='page_container' data-page=143>

này.

Năm 281 công nguyên, Tần Chiêu

Vương la ̣i cử Ba ̣ch Khởi dẫn quân đánh

vào đô thành Đa ̣i Lương của nước Ngụy

(Tức Khai Phong tỉnh Hà Nam ngày nay).

Bấy giờ, có mô ̣t người tên là Tô Lê ̣ biết

đươ ̣c tin này mới nói với vua nước Chu là

Chu Hà Vương rằng: “Nếu Quân Tần mà

đánh chiếm đươ ̣c Đa ̣i Lương thì triều đình

nhà Chu tất nguy to”.

</div>
<span class='text_page_counter'>(144)</span><div class='page_container' data-page=144>

vùng miền Bắc, chiến công vô cùng hiển

hách. Hiê ̣n nay ông la ̣i muốn đi qua nước

Hàn để tiến công vào nước Ngụy, nhưng

chẳng may có điều gì bất trắc thì những

công tra ̣ng trước kia của ông sẽ chẳng còn

nữa. Cho nên, ông hãy thác bê ̣nh không ra

trâ ̣n là hơn”.

Sau khi nghe xong lời này, Ba ̣ch Khởi

quả nhiên đã đình chỉ hành động quân sự

tấn công vào nước Ngụy.

Về sau, do Ba ̣ch Khởi có ý kiến bất

hòa với vua Tần và Thừa tướng Pha ̣m Tuy

nên buô ̣c phải tự sát.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để ví về công tra ̣ng và

thành tích trước đây đều bi ̣ phế bỏ.

<b>Tiền sư ̣ bất vong, hâ ̣u sư ̣ chi sư</b>

</div>
<span class='text_page_counter'>(145)</span><div class='page_container' data-page=145>

trước làm gương cho viê ̣c sau.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ

“Chiến quốc sách – Triê ̣u Sách Nhất”

Đầu thời Chiến Quốc, nước Tấn có có

mô ̣t vi ̣ đa ̣i phu nắm viê ̣c chính tri ̣ và binh

quyền nhà nước tên là Tri Bá, ông tự xưng

là bá chủ, cưỡng bức ba nước Hàn, Triê ̣u,

Ngụy cắt nhường lãnh thổ, hai nước Hàn

Ngụy do sơ ̣ Tri Bá nên đành phải cắt

nhường đất đai, duy chỉ có Triê ̣u Tương

Tử là không chi ̣u làm như vâ ̣y. Tri Bá tức

giâ ̣n bèn liên hơ ̣p với hai nước Hàn Ngụy

xuất binh tiến đánh nước Triê ̣u.

Triê ̣u Tương Tử làm theo mưu kế của

Trương Ma ̣nh Đàm, ngấm ngầm liên la ̣c

với hai nước Hàn Ngụy, bất ngờ đánh úp

doanh tra ̣i quân nước Tấn, bắt sống đươ ̣c

Tri Bá.

</div>
<span class='text_page_counter'>(146)</span><div class='page_container' data-page=146>

lớn với nước Triê ̣u, nhưng sau đó ông la ̣i

viết đơn xin từ chức. Triê ̣u Tương Tử cảm

thấy la ̣ mới hỏi ông ta ̣i sao. Trương Ma ̣nh

Đàm trả lời rằng: “Tôi nghe nói, các bâ ̣c

quân thần trước đây cùng nhau đánh de ̣p

thiên ha ̣, cuối cùng giành đươ ̣c thắng lơ ̣i là

điều ta vẫn thường thấy, đây là mô ̣t viê ̣c

tốt đe ̣p. Nhưng sau khi thành công rồi,

muốn khiến các bâ ̣c quân thần đươ ̣c bình

đẳng về quyền lực, có mô ̣t kết cục thỏa

đáng thì làm gì có, sự viê ̣c trước kia đã

như vâ ̣y, thì người đời sau nên lấy đó là

gương”.

Triê ̣u Tương Tử thấy Trương Ma ̣nh

Đàm đã nói như vâ ̣y, nên đành phải để ông

ra đi.

</div>
<span class='text_page_counter'>(147)</span><div class='page_container' data-page=147>

cho viê ̣c sau.

<b>Tiền vô cổ nhân</b>

Ý của câu thành ngữ này có nghĩa là

“Xưa nay chưa người nào làm đươ ̣c”.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Đăng

U Châu Đài Ca của Trần Tử Ngang”.

Trần Tử Ngang là mô ̣t nhà văn nổi

tiếng triều nhà Đường, hai mươi tư tuổi thi

đỗ tiến sĩ. Ông là người có kiến thức uyên

bác và có hoài bão lớn lao, từng nhiều lần

dâng thư cho triều đình luâ ̣n bàn về chính

sự, nên đươ ̣c Võ Tắc Thiên rất mến mộ và

đươ ̣c bà cử giữ chức Lân Đài Chính Tự

(tức quan Tư Đồ). Ít lâu sau la ̣i đươ ̣c

thăng chức Hữu Thâ ̣p Di. Sau đó, Trần Tử

Ngang cũng từng một thời tham gia quân

đô ̣i.

</div>
<span class='text_page_counter'>(148)</span><div class='page_container' data-page=148>

cử Kiến An Vương Võ Du Nghi dẫn quân

sang thảo pha ̣t Khi Tan (mô ̣t dân tô ̣c thời

cổ TQ). Trần Tử Ngang la ̣i lần nữa xin gia

nhâ ̣p quân đô ̣i và giữ chức tham mưu.

Kỳ thực thì Kiến An Vương không phải

là người văn tài võ lươ ̣c, nên nhiều lần

giao chiến đều bi ̣ thất ba ̣i. Mă ̣c dù Trần Tử

Ngang đã nhiều lần bày mưu hiến kế, thâ ̣m

trí xin lĩnh mười nghìn quân làm tiên

phong, nhưng đều bi ̣ Võ Du Nghi ga ̣t đi và

giáng chức ông xuống làm quân tào.

</div>
<span class='text_page_counter'>(149)</span><div class='page_container' data-page=149>

ni ̣nh thần đã vu oan giáng họa cho Nha ̣c

Nghi ̣. Trần Tử Ngang nghĩ la ̣i viê ̣c xưa mà

thương cho thân phâ ̣n mình, trong bao nỗi

thương cảm hỗn đô ̣n, ông đã ngân lên bài

“Đăng U Châu Đài Ca” bất hủ để giãi bày

tâm tra ̣ng u uất, bi thương của mình. “Tiền

bất kiến cổ nhân, Hâ ̣u bất kiến lai giả.

Niê ̣n thiên đi ̣a chi u u, Đô ̣c thương nhiên

nhi thế ha ̣”.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này dẫn giải thành người và

sự viê ̣c chưa từng xảy ra.

<b>Tinh bì lư ̣c tâ ̣n</b>

Chữ “Bì” ở đây là chỉ mỏi mê ̣t, còn

chữ “Tâ ̣n” là chỉ kiê ̣t quê ̣.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ bài

thơ “Trâu ốm” của Lý Cương.

</div>
<span class='text_page_counter'>(150)</span><div class='page_container' data-page=150>

(Tức Phúc Kiến ngày nay), ông là mô ̣t đa ̣i

thần của triều nhà Tống. Trong thời kỳ vua

Tống Huy Tông ta ̣i vi ̣, ông thi đỗ tiến sĩ,

sau nhâ ̣m chức Thái thường thiếu khanh.

Khi Cao Tông lên kế vi ̣ thì ông đươ ̣c

phong làm Thừa tướng, nhưng chỉ làm

đươ ̣c 70 ngày thì bi ̣ miễn chức. Lý Cương

là người tính tình cương trực, mô ̣t lòng

trung thành với nhà nước. Năm Tĩnh Khang

thứ nhất, Khai Phong bi ̣ giă ̣c Kim bao vây,

Lý Cương kiên quyết phản đối ý kiến của

phe đầu hàng, chủ trương chống giă ̣c Kim,

mô ̣t tấc đất ở biên cương cũng không

nhường cho kẻ đi ̣ch.

</div>
<span class='text_page_counter'>(151)</span><div class='page_container' data-page=151>

hàng xúi giục, mà nhà vua thì u mê nên đã

nhiều lần giáng chức Lý Cương. Nhưng Lý

Cương vẫn luôn luôn coi sự sống còn của

nhà nước và dân tô ̣c là nhiê ̣m vụ của mình,

không hề so đo đươ ̣c mất. Dù đang ở trong

triều đình hay nơi thôn quê dân dã, ông

đều trình thư lên nhà vua bàn về kế lớn

chống giă ̣c Kim, ý kiến này tuy không

đươ ̣c nhà vua áp dụng, nhưng ông vẫn

không tỏ ra chán nản. Ngay đến kẻ đi ̣ch

nghe đươ ̣c tin này cũng phải nể sơ ̣ trước

khí tiết hiên ngang của ông.

</div>
<span class='text_page_counter'>(152)</span><div class='page_container' data-page=152>

mùa thóc lúa đầy kho, nhưng có ai thương

tình con trâu đã mê ̣t đến không còn chút

hơi sức nào? Chỉ cần dân chúng đều đươ ̣c

no bụng, thì dù cho mê ̣t đến không thể nào

bò dâ ̣y đươ ̣c thì trâu cũng cam lòng. Thực

ra là tác giả đã áp dụng thủ pháp ví von để

nói lên hoài bão và nỗi lòng mình.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn hay dùng câu

thành ngữ: “Tinh bì lực tâ ̣n” để ví về

người mê ̣t đến nỗi không còn chút hơi sức

nào.

<b>Xảo đoa ̣t thiên công</b>

Ý của câu thành ngữ này là chỉ viê ̣c

làm của con người còn khéo léo và vươ ̣t

trô ̣i hơn cả sức sáng ta ̣o của thiên nhiên.

</div>
<span class='text_page_counter'>(153)</span><div class='page_container' data-page=153>

Cuối thời Đông Hán, cô con gái út của

Chân Dâ ̣t- huyê ̣n lê ̣nh huyê ̣n Thươ ̣ng Sái là

người phụ nữ có nhan sắc đe ̣p như tiên,

theo lời thầy bói nói thì nàng sau này tất là

người đa ̣i phú đa ̣i quý. Về sau, câ ̣u công tử

thứ hai của Viên Thiê ̣u là Viên Hy rất mến

mô ̣ nhan sắc của Chân cô nương rồi cưới

nàng làm vơ ̣. Nhưng ít lâu sau, Viên Thiê ̣u

bi ̣ thất ba ̣i trong trâ ̣n chiến Quan Lô ̣, Viên

Hy cũng bi ̣ Tào Tháo giết chết. Bấy giờ,

vơ ̣ Viên Thiê ̣u và Chân cô nương đều ở

trong Nghiê ̣p Thành. Khi Tào Phi con trai

của Tào Tháo chiếm đươ ̣c Nghiê ̣p Thành

đi vào Viên phủ, tỏ ra vô cùng mến mô ̣ sắc

đe ̣p của Chân cô nương, bèn sai mô ̣t tốp

binh sĩ canh giữ chă ̣t Viên phủ. Ít lâu sau,

Tào Phi mới nói rõ với Tào Tháo, rồi cưới

nàng làm vơ ̣.

</div>
<span class='text_page_counter'>(154)</span><div class='page_container' data-page=154>

nương, nàng muốn sao đươ ̣c vâ ̣y. Về sau,

Tào Phi phế bỏ Hán Hiến Đế, rồi tự mình

kế ngôi vua, dựng nên nước Ngụy và lâ ̣p

Chân cô nương làm Hoàng Hâ ̣u. Bấy giờ

nàng đã 40 tuổi, nhưng để khiến mình càng

đươ ̣c Tào Phi cưng chiều, nàng đã phải bỏ

ra khá nhiều thời gian vào viê ̣c trang điểm

chải chuốt.

</div>
<span class='text_page_counter'>(155)</span><div class='page_container' data-page=155>

khen ngơ ̣i.

Hiê ̣n nay, người ta vẫn thường dùng

câu thành ngữ này để chỉ công nghê ̣ vô

cù̉ng cao siêu và khéo léo.

<b>Xuất nhân đầu đi ̣a</b>

Ý của câu thành ngữ này là cao hơn

người mô ̣t đầu người, cao hơn người mô ̣t

bâ ̣c hoă ̣c vươ ̣t lên trên người khác.

Câu thành ngữ này có xuất xứ từ “Tống

sử - Truyê ̣n Tô Thức”, Tô Thức còn go ̣i là

Tô Đông Pha, cùng Âu Dương Tu trong

truyê ̣n này đều là nhà văn triều nhà Tống.

</div>
<span class='text_page_counter'>(156)</span><div class='page_container' data-page=156>

Bấy giờ, hàn lâm tú tài Âu Dương Tu

là quan chấm thi, trên văn đàn thời bấy

giờ, người ta rất tôn sùng loa ̣i văn chương

có phong cách quái gở và khó hiểu, Âu

Dương Tu rất bất mãn trước viê ̣c này. Khi

ông duyê ̣t qua bài viết “Hình thưởng trung

hâ ̣u luâ ̣n” thì cảm thấy vô cùng phấn khởi

và đi ̣nh chấm bài này đỗ bâ ̣c tú tài. Nhưng

ông la ̣i ngờ rằng bài này là của Tăng Củng

ho ̣c trò của ông, nên để tránh tai tiếng, ông

đã phê bài này đỗ bảng nhãn.

</div>
<span class='text_page_counter'>(157)</span><div class='page_container' data-page=157>

Âu Dương Tu sau khi biết tác giả của

“Hình thưởng trung hâ ̣u luâ ̣n” không phải

là Tăng Củng mà là Tô Thức, mô ̣t người

chưa hề có tên tuổi trong văn đàn, nay ông

đã chót phê để Tô Thức chỉ đỗ bàng nhãn,

nên ông cảm thấy vô cùng áy náy trước sự

oan uổng này của Tô Thức.

</div>
<span class='text_page_counter'>(158)</span><div class='page_container' data-page=158>

Về sau, Tô Thức đươ ̣c sự chỉ bảo của

các nhà văn nổi tiếng trên văn đàn như Âu

Dương Tu v.v, văn chương ngày càng tuyê ̣t

vời, quả nhiên “Xuất nhân đầu đi ̣a”, cao

hơn người mô ̣t đầu người.

Về sau, người ta dùng câu thành ngữ

“Xuất nhân đầu đi ̣a” để ví về cao hơn

người mô ̣t bâ ̣c hoă ̣c vươ ̣t cao hơn người

khác.

</div>

<!--links-->