Sáng kiến kinh nghiệm: Dạy tiết thực hành đo góc trên mặt đất

<span class='text_page_counter'>(1)</span>* S¸ng kiÕn kinh nghiÖm *. A. më ®Çu 1. C¬ së lÝ luËn: Nhằm rèn luyện cho học sinh các kĩ năng trong chương trình toán học bậc trung học cơ sở thì kĩ năng đo đạc trên thực địa là một kĩ năng cần thiết vì đây chính là bước đầu vận dụng kiến thức toán học vào đời sống. Được đo đạc trên thực địa không những rèn luyện cho học sinh khả năng quan sát, phát triển trí tưởng tượng không gian, bồi dưỡng phẩm chất của tư duy linh hoạt, tính độc lập sáng tạo mà còn gây hứng thú học tập cho học sinh, rèn luyện cho học sinh ý thức làm việc tập thể có tính kỷ luật đồng thêi h×nh thµnh thãi quen tù häc, tù nghiªn cøu vËn dông kiÕn thøc to¸n häc vµo thøc tÕ. 2. C¬ së thùc tÕ: Thực tế hiện nay các tiết dạy thực hành đo đạc trên thực địa, đặc biệt là thực hành đo góc trên mặt đất không được giáo viên xem trọng bởi vì nhiều lí do trong đó có các lí do sau: 1. Giáo viên không nắm bắt hết tầm quan trọng đối với học sinh mà tiết dạy có khả năng đem đến nếu thực hiện tốt. 2. Giáo viên ngại tổ chức hoạt động ngoài trời do khả năng quản lí học sinh nên chỉ hướng dẫn sơ qua trong lớp học. 3. Dụng cụ giảng dạy của nhà trường không tốt, thiếu tính chính xác. 4. Nghiên cứu tiết dạy không kĩ nên không có phương pháp thực hiện hiÖu qu¶. 5. Xem nhÑ kh¶ n¨ng cña häc sinh. Bởi vì những lí do đó mà tôi chọn đề tài “ Dạy tiết Thực hành đo góc trên mặt đất” nhằm giúp giáo viên nhìn lại tầm quan trọng của tiết dạy với sự hình thành kiến thức, kĩ năng và thái độ của học sinh. Ngoài ra tiết dạy còn liªn quan mãc xÝch phôc vô cho c¸c tiÕt thùc hµnh ngoµi trêi kh¸c ë c¸c líp trªn nh­ : TiÕt 42 -43 H×nh häc líp 7 TiÕt 51 -52 H×nh häc líp 8.. B. Néi dung 1. Môc tiªu cña tiÕt day. + Häc sinh hiÓu ®­îc cÊu t¹o cña gi¸c kÕ ngang. + Biết cách sử dụng giác kế ngang để đo góc trên mặt đất. + Giáo dục ý thức tập thể, tính kỉ luật và biết thực hiện những qua định vÒ kÜ thuËt thùc hµnh cho häc sinh.. GV: Hå V¨n Th¬. 7 Lop8.net. Trường THCS Quỳnh Phương.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> * S¸ng kiÕn kinh nghiÖm * 2. Dông cô: TiÕt 23: 1 bé thùc hµnh gåm: 1 gi¸c kÕ ngang + 2 cäc tiªu cao 1,5 m + 1 cọc tiêu cao 0,3 m + 1 búa để đóng coc tiêu. TiÕt 24: Gåm cã 4 bé thôc hµnh nh­ trªn. Các bộ thực hành trên hầu hết đã có ở phòng thực hành của mỗi trường nªn gi¸o viªn chuÈn bÞ cho häc sinh. Häc sinh chØ chuÈn bÞ thªm lo¹i cäc tiªu 0,3 m. 3. Các hoạt động thực hiện. Tiết 23: Gồm các hoạt động 1 và 2 Tiết 24: Gồm các hoạt động 3 và 4 §Ó gi¶m bít thêi gian chuÈn bÞ dung cô d¹y häc gi¸o viªn nªn bè trÝ thùc hiÖn d¹y tiÕt 23 vµ 24 liÒn nhau vµ thùc hiÖn d¹y ngoµi trêi. TiÕt 23 Môc tiªu chÝnh cña tiÕt nµy lµ gi¸o viªn ph¶i gióp häc sinh nắm bắt được cấu tạo và cách sử dụng giác kế ngang để đo góc trên mặt đất bằng phương pháp trực quan và đàm thoại.  Giáo viên tổ chức học sinh tập hợp thành 4 hàng hình vuông và đặt 1 bé gi¸c kÕ ë t©m h×nh vu«ng giíi thiÖu cho häc sinh; thùc hiÖn hoạt động 1. Ho¹t §éng 1: T×m hiÓu cÊu t¹o cña gi¸c kÕ vµ c¸ch tiÕn hµnh. a) T×m hiÓu cÊu t¹o cña gi¸c kÕ: - Bộ phận chính là một địa tròn chia độ có thể quay độc lập xung quanh t©m ( 3600 hoÆc hai gãc bÑt 1800 ) - Một thanh ngắm trên địa đi qua tâm địa có 2 khe hở ở hai đầu thanh, thanh ngắm có thể quay độc lập xung quanh tâm. - Dây dõi treo thẳng đứng từ tâm đĩa hướng xuống dưới mặt đất. - Bộ phận căn mặt bằng cho đĩa ( 1 ống thuỷ tinh kín 2 đầu nằm ngang, trong đựng nước còn thiếu một ít là đầy ) Các bộ phận trên giáo viên gọi tên của từng bộ phận sau đó cho học sinh chØ trªn gi¸c kÕ råi giíi thiÖu chøc n¨ng cña tõng bé phËn sau: + Địa chia độ: Đọc số đo của góc + Thanh Ngắm: Ngắm cạnh của góc cần đo từ gốc đến 1 điểm n»m trªn c¹nh chÝnh lµ cäc tiªu 1,5 m. + Tâm dọi: Chỉ đỉnh của góc cần đo. + Bộ Phận lấy mặt bằng ống thuỷ tinh: Xác định mặt địa song song với mặt đất khi giọt nước thiếu nằm chính giữa ống. ( Lấy mặt bằng cho mặt địa). GV: Hå V¨n Th¬. 7 Lop8.net. Trường THCS Quỳnh Phương.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> * S¸ng kiÕn kinh nghiÖm * b) Hướng dẫn thực hành đo: Gi¸o viªn t¹o ra t×nh huèng cÇn ®o gãc <BAC nh­ SGK. Cho häc sinh c¾m cäc tiªu 1,5 m ë c¸c vÜ trÝ A vµ B, cäc 0,3 m ë vÜ trÝ C. Yêu cầu 2 học sinh đọc cách đo ở SGK sau đó cho 2 học sinh nên thử thực hành đo. Qua đó giáo viên năm bắt sự tiếp thu của học sinh qua kinh SGK và giới thiệu, hướng dẫn lại cách đo cho học sinh nh­ sau: Bước 1: Đặt giác kế sao cho tâm dọi chỉ vào điểm C, mặt địa song song với mặt đất khi giọt nước thiếu nằm chính giữa ống Bước 2: Đưa thanh ngắm về vĩ trí điểm 00 của địa. Quay đồng thời thanh ngắm và địa sao cho thanh ngắm ngắm thẳng tới điểm A. ( Lóc nµy 2 khe hë cña thanh ng¾m vµ ®iÓm A th¼ng hµng) Bước 3: Cố định địa chia độ rồi quay thanh ngắm sang ngắm ®iÓm B. (Lóc nµy 2 khe hë cña thanh ng¾m vµ ®iÓm B th¼ng hµng) Bước 4: Đọc số đo của góc <ACB trên mặt địa ( Đó chính là số đo chỉ trên mặt địa mà thanh ngắm khi ngắm tới điểm B đi qua.) Ho¹t §éng 2:. Ph©n nhãm thùc hµnh. Gi¸o viªn chia nhãm thùc hµnh, mçi nhãm 3 häc sinh. Sau khi chia nhóm giáo viên cần yêu cầu đại diện của các nhóm lên thực hành đo thử. Giáo viên tinh chỉnh cho các đại diện của nhóm vì đây chính là hạt nhân hướng dẫn và kiểm tra các thành viên của nhóm khi hoạt động thực hành. Giáo viên giao nhiệm vụ cho các nhóm trưởng chỉ đạo 2 thành viên còn lại của nhóm thực hành trước và nhóm trưởng theo dõi kiểm tra lại sau đó ghi phiếu báo cáo, dự nguyên hiện trường khi thực hành xong. PhiÕu b¸o c¸o cã mÉu nh­ sau: Nhãm 1 gåm c¸c b¹n:…………. §o gãc < MIK = …… Nhãm 2 gåm c¸c b¹n:…………. §o gãc < EDF = …… TiÕt 24 Môc tiªu chÝnh cña tiÕt nµy lµ häc sinh ®­îc thùc hµnh, được đánh giá kết quả thực hành và rút ra những điểm sai mà học sinh đã m¾c ph¶i. Ho¹t §éng 3:. Häc sinh tiÕn hµnh thùc hµnh:. Giáo viên đưa 4 bộ thực hành đến các vĩ trí khác nhau, đặt yêu cầu đo cho c¸c nhãm. Cø 7 phót tiÕn hµnh cho 4 nhãm ®o víi 12 häc sinh thùc hµnh ®o. Sau khi lÇn ®o thø nhÊt kÕt thóc gi¸o viªn thu phiÕu b¸o c¸o kÕt qu¶ vµ cùng các nhóm trưởng đi kiểm tra lại kết quả thực hành của các nhóm qua đó GV: Hå V¨n Th¬. 7 Lop8.net. Trường THCS Quỳnh Phương.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> * S¸ng kiÕn kinh nghiÖm * ghi lại chỗ sai từng nhóm mắc phải để nhận xét cuối giờ và đánh giá công bằng chính xác kết quả giữa các nhóm ( hoạt động tiến hành kiểm tra này kho¶ng 3 phót) TiÕp tôc lÇn thùc hµnh thø 2 víi 4 nhãm tiÕp theo. Lưu ý giáo viên nên đặt lại yêu cầu như sau: Nhãm 5 thùc hiÖn ®o l¹i gãc cña nhãm 1 Nhãm 6 thùc hiÖn ®o l¹i gãc cña nhãm 2 Nhãm 7 thùc hiÖn ®o l¹i gãc cña nhãm 3 Nhãm 8 thùc hiÖn ®o l¹i gãc cña nhãm 4. Các hoạt động như thế tiến hành cho đến học sinh cuối cùng. Trong quá trình kiểm tra kết quả của nhóm 5 cần so sánh độ chính xác cña nhãm víi nhãm 1 , nhãm 6 víi nhãm 2 .v.vv. Giáo viên cần chú đến tính kỉ luật trật tự của học sinh khi tiến hành thùc hµnh hoÆc chê thùc hµnh, cã thÓ trõ ®iÓm thùc hµnh cho nh÷nh häc sinh bÞ nh¾c nhë. Ho¹t §éng 4:. NhËn xÐt.. Giáo viên cho học sinh tập hợp lớp thành 4 hàng dọc để báo cáo kết quả đánh gi¸ cña tõng nhãm vµ tõng häc sinh, nh÷ng ®iÓm sai häc sinh m¾c ph¶i. Những điểm sai- sai số học sinh hay mắc phải thường do những nguyªn nh©n nh­ sau: 1. Giác kế đặt chưa bằng phẳng dẫn đến sai số. 2. Đọc số trên địa sai do học sinh đọc ngược hoặc do địa chia 3600 làm khã kh¨n cho häc sinh. §Ó kh¾c phôc cÇn chän gi¸c kÕ chia 1800 vµ hình thành tính ước lượng cho học sinh, giúp học sinh nhìn lại trên địa trường hợp sai này để học sinh tự khắc phục. 3. Khi đưa thanh ngắm quay sang ngắm vĩ trí điểm A không quay đĩa về v¹ch sè 0. 4. Khi quay thanh ngắm để ngắm tới vĩ trĩ điểm B không cố định địa quay, để cho địa chia độ bị xê dịch. 5. Sai số do người ngắm chủ yếu là nguyên nhân do giác kế sản xuất không đảm bảo yếu tố kĩ thuật; hai khe hở có độ hở quá lớn. Để khắc phục vấn đề này có thể dùng hai chiếc đinh nhỏ gắn thẳng đứng vào giữa hai khe hở. Khi ngắm cần đạt được hai chiếc đinh và mục tiêu ngắm thẳng hàng.( Giáo viên khắc phục nguyên nhân này trước khi thùc hiÖn tiÕt d¹y) Với nhưng sai số đó giáo viên nêu ra nhóm nào đã mắc phải lỗi sai nào. Kết thúc giáo viên cần nhắc học sinh khắc phục những những điểm sai đó để học sinh rút kinh nghiệm cho những lần đo góc trên mặt đất cho những tiết häc sau nµy.. GV: Hå V¨n Th¬. 7 Lop8.net. Trường THCS Quỳnh Phương.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> * S¸ng kiÕn kinh nghiÖm * Cuèi cïng yªu cÇu häc sinh thu dän dông cô tr¶ vÒ phßng thùc hµnh, vÖ sinh c¸ nh©n chuÈn bÞ cho tiÕt häc sau.. C. kết thúc đề tài. Với nhận thức đầy đủ về tầm quan trọng của tiết dạy trong chương trình toán học THCS tôi đã thực hiện tiết dạy này tại lớp 6A trường THCS Quỳnh Phương theo nội dung của đề tài và đã thu lại kết quả rất tốt: Hầu hết học sinh hứng thú, chú ý học tập, thực hành , có ý thức kỉ luật cao nên đã có kÕt qu¶ nh­ sau: 60% Học sinh đạt kết quả loại : Tốt 35% Học sinh đạt kết quả loại : Khá 5% Học sinh đạt kết quả loại : TB Trước đó năm học 2005 – 2006 Tôi đã thực hiện tiết dạy này tại lớp 6G năm đố nhưng với cách thực hiện chỉ mang tính giới thiệu thuần tuý, không t×m hiÓu sù tiÕp thu cña häc sinh qua phÇn giíi thiÖu, tÝnh tæ chøc kØ luËt chưa cao, đặc biệt là không chia nhóm nhỏ 3 học sinh và không phân nhiệm vụ cụ thể cho nhóm trưởng nên kết quả đạt được tương đối thấp; chỉ có kết qua: 30% Học sinh đạt kết quả loại : Tốt 40% Học sinh đạt kết quả loại : Khá 20% Học sinh đạt kết quả loại : TB 10% Học sinh đạt kết quả loại : Yếu. §Ó cã kÕt qu¶ cao trong d¹y häc nh­ng víi kinh nghiÖm h¹n chÕ, T«i chỉ đưa ra mấy ý kiến của đề tài: “ Dạy tiết Thực hành đo góc trên mặt đất” như vậy, mong răng các bạn đồng nghiệp với sáng tạo thêm của mình, cùng víi gi¸o ¸n chi tiÕt h¬n sÏ thùc hiÖn ®­îc tiÕt d¹y nµy cã hiÖu qu¶ cao. Qua đó bổ sung thêm để đề tài này giúp được phần nào cho các đồng nghiệp, góp phần hình thành kiến thức, kĩ năng, thái độ đã nêu trên cho học sinh.. GV: Hå V¨n Th¬. 7 Lop8.net. Trường THCS Quỳnh Phương.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>