Giáo án Sinh học 12 - Tiết 21: Tạo giống bằng phương pháp gây đột biến và công nghệ tế bào - Nguyễn Kim Hoa

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Gi¸o ¸n sè 21 Gi¸o ¸n sè: 21. Sinh häc 12. Tạo giống bằng phương pháp gây đột biÕn vµ c«ng nghÖ tÕ bµo Ngµy so¹n: / / Ngµy gi¶ng: / /. A – ChuÈn bÞ bµi gi¶ng: I – Môc tiªu bµi häc: Sau khi häc xong bµi, HS cÇn 1) VÒ kiÕn thøc: - Giải thích được quy trình tạo giống mới bằng phương pháp gây đột biến - Nªu ®­îc 1 sè thµnh tùu t¹o gièng thùc vËt b»ng c«ng nghÖ tÕ bµo - Kỹ thuật nhân bản vô tính ở động vật 2) Kü n¨ng: - Phân tích, khái quát, tổng hợp các kiến thức đã học 3) Thái độ: - Liên hệ với việc bảo vệ môi trường II – ChuÈn bÞ cña gi¸o viªn 1– Tµi liÖu: 1. Sinh häc 12 – s¸ch gi¸o viªn. 2. Gi¸o tr×nh di truyÒn häc - §ç Lª Th¨ng & §inh §oµn Long 3. Công nghệ sinh học trên người và động vật 2– ThiÕt bÞ d¹y häc: - Gi¸o ¸n ®iÖn tö, phßng m¸y chiÕu (nÕu cã). III – Träng t©m bµi häc: - Quy trình tạo giống mới bằng phương pháp gây đột biến IV – Phương pháp: - Trùc quan, ph¸t vÊn, th¶o luËn, gîi më. B – TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: I – Më ®Çu: 1. ổn định tổ chức – Kiểm tra sỹ số lớp 2. KiÓm tra bµi cò: - ¦u thÕ lai vµ c¬ së khoa häc cña ­u thÕ lai - Phương pháp tạo ưu thế lai. II – Vào bài mới : GV đặt vấn đề Néi dung kiÕn thøc I – Tạo giống bằng phương pháp gây đột biÕn 1) Kh¸i niÖm: - Là phương pháp sử dụng các tác nhân vật lý và hoá học nhằm làm thay đổi vật liệu di truyền của sinh vật để phục vụ cho lợi ích của con người. 2) Quy tr×nh - Xử lý mẫu vật bằng tác nhân đột biến - Chọn lọc các thể đột biến có kiểu hình. NguyÔn Kim Hoa. Hoạt động của thầy và trò * Hoạt động 1: Tìm hiểu về phương pháp tạo giống bằng gây đột biến * GV yªu cÇu HS: - Nh¾c l¹i c¸c t¸c nh©n g©y §B? + HS : C¸c t¸c nh©n vËt lý, ho¸ häc * GV dÉn d¾t vµo kh¸i niÖm * GV ph¸t vÊn: - Dùa trªn quy tr×nh chung vÒ chän, cho biết tạo giống bằng gây đột biến sẽ ntn?. 1 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Gi¸o ¸n sè 21. Sinh häc 12. mong muèn - T¹o dßng thuÇn chñng 3) Một số thành tựu tạo giống bằng phương pháp gây đột biến ở VN a) T¸c nh©n vËt lý (tia tö ngo¹i, phãng x¹, sèc nhiÖt) - Xö lý §B gièng lóa Méc Tuyªn = tia   giống MT1 có nhiều đặc tính quý: chín sớm, thÊp, cøng c©y, chÞu chua + phÌn, n¨ng suÊt 15 – 20%. - Chän läc tõ 12 dßng §B cña gièng ng« khởi đầu là M1 đã tạo ra giống DT6: chín sớm, năng suất cao, hàm lượng Pr tăng 1,5% b) T¸c nh©n ho¸ häc: 5 – BU; EMS – Etyl Metal Sunphonat - T¹o c©y trång ®a béi nhê conxixin  NS cao (d©u t»m tam béi…) - "T¸o m¸ hång" – 2 vô/n¨m : KL t¨ng, th¬m ngon. II – T¹o gièng b»ng c«ng nghÖ tÕ bµo 1) C«ng nghÖ tÕ bµo thùc vËt * Kh¸i niÖm: Lµ c«ng nghÖ nu«i cÊy c¸c TB, m« thùc vËt trong èng nghiÖm vµ t¸i sinh chóng  c©y hoµn chØnh. * C¸c h×nh thøc cña c«ng nghÖ TBTV a) Nu«i cÊy h¹t phÊn hoÆc no·n ch­a TT - C¸c h¹t phÊn hoÆc no·n ch­a thô tinh MTNC dòng TB đơn bội - Chọn lọc các dòng đơn bội (Invitro – ống nghiÖm) - Lưỡng bội hoá các dòng đơn bội đã chọn läc + Lưỡng bội n  2n  cây lưỡng bội 2n + Mọc cây đơn bội lưỡng bội hoá cây lưỡng bội 2n b) Nu«i cÊy TBTV Invitro t¹o m« sÑo - Sö dông MTNC phï hîp + chÊt K’T’ ST - M« sÑo: m« gåm nhiÒu TB ch­a biÖt ho¸, có khả năng sinh trưởng mạnh biệt hoá mô kh¸c nhau t¸i sinh c©y TT - Đối tượng: chồi, lá, thân, rễ, hoa c) Chän dßng tÕ bµo xoma cã BD - NCTB cã 2n NST/MTNCnh©n t¹o sinh s¶n nhiÒu dßng TB cã tæ hîp NST kh¸c nhau cã BD cao (BD dßng TB xoma) - T¹o ra c¸c KG kh¸c nhau of 1 # ban ®Çu d) Dung hîp TB trÇn – Lai TB xoma - Lo¹i bá thµnh Xenluloz¬  TB trÇn - Dung hîp c¸c TB trÇn  TB lai t¸i sinh c©y lai xoma. NguyÔn Kim Hoa. 2 Lop12.net. + HS biết vận dụng kiến thức để trả lời - HS l¾ng nghe vµ chØnh söa, nhËn xÐt. * GV cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c thµnh tùu t¹o gièng vµ ph¸t vÊn: - Xö lý §B gièng lóa Méc Tuyªn = tia  lµ PP sö dông t¸c nh©n §B lµ g×? + HS : vËt lý - T¹o c©y trång ®a béi nhê conxixin lµ PP sö dông t¸c nh©n §B lµ g×? + HS: T¸c nh©n ho¸ häc - LÊy thªm c¸c VD thùc tÕ **) Câu lệnh: Với những kiến thức đã học, đề xuất cách thức nhận biết sơ bộ các cây tứ bội trong số các cây lưỡng béi. - Kích thước, Khối lượng TB, Lượng VCDT  cơ quan dinh dưỡng to, khoẻ, sức chống chịu tốt; Đa bội lẻ thường kh«ng h¹t) * Hoạt động 2: Tìm hiểu về tạo giống b»ng c«ng nghÖ tÕ bµo thùc vËt * GV yªu cÇu HS nh¾c l¹i kh¸i niÖm: - HS tái hiện lại kiến thức đã có ở lớp 10 (công nghệ 10) và lớp 11 (Sinh) để trả lời - GV chØnh söa  KN chÝnh x¸c * GV: Cung cÊp c¸c h×nh thøc cña c«ng nghÖ TB * Hoạt động 2.1: Tìm hiểu về PP nuôi cÊy h¹t phÊn hoÆc no·n VD : T¹o gièng lóa chiªm chÞu l¹nh, lÊy h¹t phÊn nu«i cÊy trªn MT nh©n t¹o trong ®iÒu kiÖn : 8- 10oC. Dßng nµo mäc  dßng chÞu l¹nh - GV: cung cấp thông tin về các PP lưỡng bội hoá các dòng đơn bội. * Hoạt động 2.2: Tìm hiểu về PP nuôi cÊy invitro t¹o m« sÑo - Mô sẹo là gì? Đối tượng nào thường ®­îc sö dông? + HS : dùa vµo tµi liÖu tr¶ lêi * Hoạt động 2.3: Tìm hiểu về PP chọn dßng TB Xoma cã BD vµ PP dung hîp TB trÇn - GV cung cấp thông tin về 2 phương ph¸p t¹o gièng míi nµy - GV lưu ý HS về đối tượng áp dụng PP dung hîp TB trÇn. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Gi¸o ¸n sè 21. Sinh häc 12. - Ph¹m vi: trong cïng 1 loµi, chi, hä, bé. 2) C«ng nghÖ TB§V a) Nhân bản vô tính động vật - Điển hình: Cừu Dolly. Gồm các bước B1: T¸ch TB tuyÕn vó cña cõu cho nh©n, nu«i trong phßng TN (Cõu 1) B2: T¸ch TB trøng cña cõu kh¸c, lo¹i bá nh©n (Cõu 2) B3: ChuyÓn nh©n TB tuyÕn vó (Cõu 1) + TB trøng lo¹i bá nh©n (Cõu 2) B4: Nuôi cấy trên MTNC để trứng  phôi. B5: ChuyÓn ph«i vµo tö cung cõu mÑ mang thai hé (Cõu 3) 1 t/gian Cõu Dolly (# cõu mÑ cho nh©n) ¦D: - Nh©n nhanh gièng vËt nu«i quý hiÕm - Tạo ĐV mang gen người  cấy ghép nội t¹ng b) CÊy truyÒn ph«i - KN: Chia c¾t ph«i thµnh nhiÒu phÇn (ph«i) CÊy vµo tö cung c¸c con vËt kh¸c nhau  nhiÒu con vËt cã KG kh¸c nhau - Cã thÓ kÕt hîp 2 hay nhiÒu ph«i  cÊy. * GV §V§ b»ng c©u lÖnh: “NÕu b¹n cã 1 con chã mang KG quý hiÕm, lµm thÕ nµo b¹n cã thÓ t¹o ra nhiÒu con chã y hÖt nh­ con chã cña b¹n? + HS : Nh©n b¶n v« tÝnh * GV cùng HS nhắc lại các bước nhân bản vô tính cừu Dolly đã học ở SH 11 - Cõu Dolly cã mÊy bµ mÑ? + HS : 3 - Dolly cã ngo¹i h×nh gièng cõu mÑ nµo? + HS : Cõu mÑ cho nh©n - øng dông cña NBVT? + HS vËn dông kiÕn thøc thùc tÕ tr¶ lêi:. *GV: GV giíi thiÖu nhanh vÒ PP cÇy truyền phôi ở động vật. III. Cñng cè: - Nh¾c l¹i kiÕn thøc träng t©m, cÇn nhí cña bµi - §äc phÇn ghi nhí. - Tr¶ lêi c©u hái: Câu 1: Thực chất của phương pháp cấy truyền phôi A. T¹o ra nhiÒu c¸ thÓ tõ 1 ph«i ban ®Çu B. Phèi hîp vËt liÖu di truyÒn cña nhiÒu loµi trong 1 ph«i C. Cải biến thành phần của phôi theo hướng có lợi cho con người D. C¶ A, B, C. Câu 2: Chọn 1 loại cây thích hợp trong số các loại cây sau để có thể áp dụng chất c«nxixin nh»m t¹o gièng míi ®em l¹i hiÖu qu¶ KT cao A. đậu tương B. Lóa C. Cñ c¶i ®­êng D. Ng«. IV. DÆn dß: - Tr¶ lêi c©u hái Trang 78 – SGK. - Đọc trước bài “Tạo giống bằng công nghệ gen” Ngµy th¸ng n¨m 200 Ký duyÖt cña TTCM V. Rót kinh nghiÖm bµi gi¶ng: ………………………………………………………………………………………. ……………..………………………………………………………………………... ….………………………...…………………………………………………………. ..…….…………………………………...………………………………………….... NguyÔn Kim Hoa. 3 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Gi¸o ¸n sè 21. Sinh häc 12. ……...……….……………………………………………...……………………….. …..……...……………………………………………………………………………. NguyÔn Kim Hoa. 4 Lop12.net. THPT Ng« QuyÒn.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>