Giáo án giảng dạy môn Vật lý 11 - Bài 3: Điện trường và cường độ điện trường đường sức điện

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giaùo aùn giaûng daïy lyù 11 cô baûn. BAØI 3. Nguyeãn Thò Thu Ba. Bài 3 : ĐIỆN TRƯỜNG VAØ CƯỜNG ĐỘ ĐIỆN TRƯỜNG ĐƯỜNG SỨC ĐIỆN I. Muïc tieâu : 1. Trả lời được câu hỏi điện trường là gì và tính chất cơ bản của điện trường. 2. Phát biểu được định nghĩa vectơ cường độ điện trường. Hiểu được điện trường là một trường vectơ. 3. Hiểu và vận dụng được biểu thức xác định vectơ cường độ điện trường và cường độ điện trường của một điện tích điểm. 4. Hiểu được nội dung của nguyên lí chồng chất điện trường. II. Phöông Phaùp Giaûng Daïy : Phöông phaùp dieãn giaûng. III. Tieán Trình Giaûng daïy. Phaân phoái thời gian. Phaàn laøm vieäc cuûa Giaùo Vieân Noäi dung ghi baûng. Hoạt đông của học sinh Tổ chức , điều khiển. 1. Kieåm tra baøi cuõ. Caâu 1: Trình baøy noäi dung thuyeát electron. Câu 2: Giải thích 3 hiện tượng nhiễm điện. 2. Nghieân cứu bài mới. I. ĐIỆN TRƯỜNG 1) Môi trường truyền tương tác điện. (SGK) 2) Khái niệm điện trường: Điện trường là dạng vật chất bao quanh điện tích và gắn liền với điện tích. Điện trường tác dụng lực ñieän leân caùc ñieän tích khaùc ñaët trong noù.. GV : Khi hai ñieän tích khoâng tieáp xuùc nhau mà vẫn hút nhau với nguyên nhaân naøo ! ? GV Gợi cho HS nhớ lại về định luật HS liên tưởng sự tương quan giữa lực hấp dẫn và điện trường. vaïn vaät haáp daãn. GV caàn cho HS hieåu moät caùch ñôn giản rằng : Điện trường tồn tại xung quanh haït ñieän tích, noù laø nguyeân nhaân II. CƯỜNG ĐỘ ĐIỆN TRƯỜNG gây ra lực điện tác dụng lên điện tích, 1) Ñònh nghóa Cường độ điện trường tại một điểm là đại lượng vì vậy nơi nào có lực điện tác dụng lên Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Giaùo aùn giaûng daïy lyù 11 cô baûn. BAØI 3. đặc trưng cho tác dụng lực của điện trường tại điểm đó và được xác định bằng thương số của độ lớn của lực điện F tác dụng lên điện tích thử đặt tại điểm đó và độ lớn của điện tích. 2) Vectơ cường độ điện trường:.   F E q. điện tích thì nơi đó có điện trường. GV : Khi đặt một hạt điện tích vào HS : Khi đó điện trường sẽ tác trong điện trường thì điện tích đó sẽ dụng lên điện tích một lực điện. nhö theá naøo ? GV : Nhö vaäy daáu hieäu nhaän bieát ñieän trường chính là lực điện  tính chất điện trường.. + Ñieåm ñaët: Taïi ñieåm ta xeùt + Phương: trùng với phương của vectơ F. + Chieàu:   * q > 0 thì F cùng chiều với E ,   * q < 0 thì F ngược chiều với E. Nguyeãn Thò Thu Ba.   F HS thành lập công thức E  q. GV : Hướng dẫn HS thành lập công.   F thức E  q. + Độ lớn: E = F / │q│ Trong đó: E: Cường độ điện trường (V/m) F: Lực điện (N) q: độ lớn điện tích (C) 3. Điện trường của một điện tích điểm  Vectơ cường độ điện trường của điện tích điểm Q taïi ñieåm M laø :. GV caàn laøm cho HS chuù yù raèng hai công thức 18.1 và 18.2 có ý nghĩa khác nhau. hệ thức 18.1 là hệ thức định   nghĩa vectơ cường độ điện trường. Với HS nhận xét chiều của F so với E công thức 18.2 là hệ thức biểu diễn sự phuï thuoäc F vaøo q vaø E. GV gợi ý cho HS cách nhận xét chiều   của F so với E. GV để Hs rút ra những nhận xét “Vectơ cường độ điện trường của điện tích dương hướng ra xa điện tích, của điện tích âm hướng về phía điện tích. Tại những điểm cách điện tích những khoảng bằng nhau thì cường độ điện. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giaùo aùn giaûng daïy lyù 11 cô baûn. BAØI 3. Q r2  Q > 0 thì vectơ cường độ điện trường hướng ra xa ñieän tích Q  Q < 0 thì vectơ cường độ điện trường hướng về phí ñieän tích Q 4. Nguyên lí chồng chất điện trường Nguyên lí chồng chất điện trường : E  9.10 9.    E  E1  E 2. Nguyeãn Thò Thu Ba. trường bằng nhau. “. GV cần lưu ý Hs về phép cộng vectơ, HS lên vẽ đường sức của một nam đó là phép cộng theo nguyên tắc hình châm thẳng. bình haønh. GV gọi HS lên vẽ đường sức từ của 1 thanh nam châm thẳng mà các em đã học ở lớp 9 (THCS) như hình vẽ sau :. III. ĐƯỜNG SỨC ĐIỆN: 1. Ñònh nghóa: Đường sức điện là đường mà tiếp tuyến của nó tại mỗi điểm của nó là giá của vectơ cường độ điện trường tại điểm đó.  Từ đó GV có thể đưa ra khái niệm 2. Hình dạng đường sức của một số điện trường về các đường sức điện trường và vẽ các đường sức điện trường GV : yeâu caâu caùc em HS quan saùt hình veõ 19.4 SGK vaø ruùt ra nhaän xeùt GV : Chẳng hạn như bây giờ nếu ta đặt một điện tích tại những điểm bất kì trên đường thẳng đó thì phương lực điện trường tác dụng lên điện tích sẽ nhö theá naøo ? GV : Như vậy vectơ cường độ điện trường tại một điểm lúc đầu trên 3) Các đặc điểm của đường sức điện “đường hạt bột” sẽ có phương như thế * Tại mỗi điểm trong điện trường nói chung có thể nào ? vẽ được một đường sức đi qua GV mở rộng vấn đề :. Lop11.com. HS : Nhận xét : “Các đường hạt bột của điển phổ này là các đường thẳng , hình như chúng xuất phát từ quaû caàu roài ñi ra xa HS : Phương lực điện trường tác dụng lên điện tích trùng với đường thẳng đó HS : Vectơ cường độ điện trường tại một điểm lúc đầu trên “đường haït boät” seõ coù phöông naèm treân đường hạt bột này. HS : Có thể vẽ những đường cong sao cho các vectơ cường độ điện trường tiếp tuyến với đường cong đó..

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Giaùo aùn giaûng daïy lyù 11 cô baûn. BAØI 3. * Nói chung các đường xuất phất từ các điện tích döông vaø taän cuøng laø caùc ñieän tích aâm * Các đường sức không bao giờ cắt nhau. * Người ta quy ước nơi nào cường độ điện trường lớn hơn thì các đường sức ở đó sẽ được vẽ mau hơn (dày hơn), nơi nào cường độ điện trường nhỏ hơn thì các đường sức ở đó được vẽ thưa hơn. 4) Điện trường đều: SGK 3. Cuûng coá baøi giaûng Daën doø. Nguyeãn Thò Thu Ba. + Khảo sát đường sức của hệ gồm hai ñieän tích cuøng daáu vaø traùi daáu. + GV : Từ hình vẽ trên các em nhận xét như thế nào về cách vẽ đường sức so với phương của vectơ cường độ điện trường. Hướng dẫn và gợi ý để HS trả lời các caâu hoûi 1, 2, 3 trang 101 – 102:SGK. Hướng dẫn học sinh Giải bài tập 11 trang 21 SGK.   . Lop11.com. HS trả lời các câu hỏi 1, 2, 3 trang 101 – 102 SGK..

<span class='text_page_counter'>(5)</span>