Giáo án Sinh học 12 Cơ bản - Tiết 46: Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Giáo án sinh học 12 – Ban cơ bản. Năm học 2008-2009. Ngày soạn: 15/03/09 Tiết 46 TRAO ĐỔI VẬT CHẤT TRONG HỆ SINH THÁI I/ Mục tiêu: 1 . Kiến thức: Học sinh phải: - Nêu được khái niệm chuỗi, lưới thức ăn và các bậc dinh dưỡng, lấy ví dụ minh họa. - Nêu được nguyên tắc thiết lập các bậc dinh dưỡng. Lấy ví dụ minh họa 2 . Kĩ năng: - Rèn luyện lập chuỗi và lưới thức ăn., xác định các bậc dinh dưỡng trong quần xã. 3. Thái độ - Nâng cao ý thức bảo vệ môi trường thiên nhiên. II/ Phương tiện: Tranh phóng to H 43.1 - 3. SGK III/ Phương pháp: Hỏi đáp, quan sát, thảo luận nhóm IV/ Tiến trình: 1. Ổn định: 2. Bài cũ: 5’ Câu 1,2,3 trang190/SGK 3. Bài mới TG Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung Trao đổi vật chất trong hệ sinh thái được thực hiện trong phạm vi quần xã sinh vật và 24’ Hoạt động 1: giữa quần xã sinh vật với sinh cảnh của nó - GV lấy 2 ví dụ về 2 loại chuỗi thức ăn I. Trao đổi vật chất trong + Nếu ví chuỗi thức ăn - Nếu chuỗi thức ăn là quần xã sinh vật 1. Chuỗi thức ăn là một sợi dây xích thì dây xích thì mỗi loài là mỗi loài trong chuỗi một mắt xích. a/ Khái niệm * Ví dụ thức ăn là bộ phận nào - Trong chuỗi thức ăn của sợi xích? các loài gắn bó với Cây ngô  Sâu ăn lá  Nhái + Cho biết các loài nhau qua mối quan hệ  Rắn  Diều hâu trong chuỗi thức ăn gắn dinh dưỡng (vừa sử Chất mùn bã  Giun đất  bó với nhau qua mối dụng mắt xích phía Gà  Cáo quan hệ nào? trước làm thức ăn vừa * Khái niệm bị mắt xích phía sau sử dụng làm thức ăn). - Chuỗi thức ăn gồm - Vậy chuỗi thức ăn là nhiều loài có quan hệ Chuỗi thức ăn gồm nhiều loài dinh dưỡng với nhau và sinh vật có quan hệ dinh dưỡng gì? mỗi loài là một mắt với nhau, mỗi loài là một mắt xích, vừa sử dụng mắt Nguyễn Thị Thiên An. Trường THPT Hương Vinh Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Giáo án sinh học 12 – Ban cơ bản. Năm học 2008-2009. xích phía trước làm xích vừa sử dụng mắt xích phía thức ăn vừa là nguồn trước làm thức ăn vừa là nguồn thức ăn của mắt xích thức ăn của mắt xích phía sau. - Có mấy loại chuỗi phía sau. b/ Các loại chuỗi thức ăn: thức ăn? Có hai loại chuỗi thức ăn - Thành phần loài trong + Chuỗi thức ăn mở đầu bằng - Có 2 loại chuỗi thức sinh vật sản xuất: gồm các sinh mỗi loại chuỗi thức ăn? ăn: vật tự dưỡng, sau đến là động + chuỗi thức ăn mở vật ăn sinh vật tự dưỡng và tiếp đầu bằng SVSX: gồm nữa là động vật ăn động vật. các SV tự dưỡng, sau + Chuỗi thức ăn mở đầu bằng đến là động vật ăn sinh sinh vật phân giải: gồm các sinh vật tự dưỡng và tiếp vật phân giải mùn bã hữu cơ, nữa là động vật ăn sau đến các loài động vật ăn - Ví dụ: trong một quần động vật. sinh vật phân giải và tiếp nữa là xã sinh vật gồm các + Chuỗi thức ăn mở các động vật ăn động vật. loài sau: cây xanh, sâu đầu bằng SVPG: gồm 2. Lưới thức ăn ăn lá, chim ăn sâu, sóc, các SVPG mùn bã hữu trăn, diều hâu. Viết các cơ, sau đến các loài chuỗi thức ăn có thể có động vật ăn SVPG và trong quần xã trên? tiếp nữa là các đ. vật ăn - Nhận xét về các chuỗi động vật. thức ăn đó? - Trong quần xã, 1 loài sinh vật là mắt xích - Lưới thức ăn gồm nhiều chung của nhiều chuỗi - HS viết các chuỗi chuỗi thức ăn có các mắt xích thức ăn tạo thành một thức ăn theo hướng dẫn chung. - Quần xã sinh vật càng đa lưới thức ăn. Từ các của giáo viên chuỗi thức ăn, Gv tập - Rút ra được mỗi loài dạng về thành phần loài thì lưới hợp lại tạo thành lưới là mắt xích chung của thức ăn trong quần xã càng phức tạp. nhiều chuỗi thức ăn. thức ăn đơn giản. - Thế nào là lưới thức 3. Bậc dinh dưỡng ăn? - Tập hợp các loài sinh vật có - Lưới thức ăn gồm cùng mức dinh dưỡng hợp nhiều chuỗi thức ăn có thành một bậc dinh dưỡng. các mắt xích chung. - Trong lưới thức ăn có nhiều - Trong lưới thức ăn bậc dinh dưỡng: trên cây xanh là bậc + Bậc dinh dưỡng cấp 1 (Sinh dinh dưỡng cấp 1; sóc vật sản xuất) và sâu ăn là là bậc dinh + Bậc dinh dưỡng cấp 2 (Sinh dưỡng cấp 2 …Thế nào - Tập hợp các loài vật tiêu thụ bậc 1) + Bậc dinh dưỡng câp 3 (Sinh là bậc dinh dưỡng? sinh vật có cùng mức Nguyễn Thị Thiên An. Trường THPT Hương Vinh Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Giáo án sinh học 12 – Ban cơ bản. 10’. Năm học 2008-2009. dinh dưỡng trong một - Phân biệt các bậc lưới thức ăn hợp thành dinh dưỡng trong lưới một bậc dinh dưỡng. thức ăn? - Trong lưới thức ăn có nhiều bậc dinh dưỡng: Hãy ghi chú tên các + Bậc dinh dưỡng cấp bậc dinh dưỡng thay 1 (Sinh vật sản xuất) cho các chữ cái a,b,c + Bậc dinh dưỡng cấp …trong hình 43.2 2 (Sinh vật TT bậc 1) SGK. + Bậc dinh dưỡng câp 3 (Sinh vật TT bậc 2) Hoạt động 2: .................................... .................................... + Bậc dinh dưỡng cấp cao nhất (bậc cuối - Trong mỗi bậc dinh cùng) dưỡng độ lớn các bậc dinh dưỡng giống hay - HS điền được tên các bậc dinh dưỡng: khác nhau? - Độ lớn của mỗi bậc a: sinh vật sản xuất dinh dưỡng được xác b: sinh vật tiêu thụ bậc 1 định như thế nào? - Để xem xét mức độ c: SVTT bậc 2 dinh dưỡng ở từng bậc d: SVTT bậc 3 dinh dưỡng và toàn bộ e: SVTT bậc cao nhất quần xã, người ta xây dựng các tháp sinh thái. - Độ lớn các bậc dinh - GV sử dụng sơ đồ H dưỡng khác nhau. 43.3 SGK, yêu cầu HS - Độ lớn các bậc dinh cho biết: dưỡng đuợc xác định + Tháp sinh thái được bằng số lượng cá thể, xây dựng như thế nào? sinh khối hoặc năng lượng ở mỗi bậc dinh dưỡng.. vật tiêu thụ bậc 2) ................................................ ........................ + Bậc dinh dưỡng cấp cao nhất (bậc cuối cùng). II/ THÁP SINH THÁI - Trong lưới thức ăn, độ lớn các bậc dinh dưỡng không bằng nhau. Độ lớn của các bậc dinh dưỡng được xác định bằng số lượng cá thể, sinh khối hoặc năng lượng ở mỗi bậc dinh dưỡng. - Để xem xét mức độ dinh dưỡng ở từng bậc dinh dưỡng và toàn bộ quần xã, người ta xây dựng các tháp sinh thái.. - Tháp sinh thái bao gồm nhiều hình chữ nhật xếp chồng lên nhau, các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, còn chiều dài thì khác nhau biểu thị độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng. - Có ba loại tháp sinh thái: + Tháp số lượng:xây dựng dựa trên số lượng cá thể ở mỗi + Phân biệt các loại bậc dinh dưỡng. tháp sinh thái? + Tháp sinh khối: xây dựng dựa trên khối lượng tổng số của - Tháp sinh thái bao tất cả các sinh vật trên một đơn gồm nhiều hình chữ vị diện tích hay thể tích ở mỗi nhật xếp chồng lên bậc dinh dưỡng.. Nguyễn Thị Thiên An. Trường THPT Hương Vinh Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Giáo án sinh học 12 – Ban cơ bản. Năm học 2008-2009. nhau, các hình chữ nhật có chiều cao bằng nhau, còn chiều dài thì khác nhau biểu thị độ lớn của mỗi bậc dinh dưỡng.. + Tháp năng lượng: xây dựng dựa trên số năng lượng được tích lũy trên một đơn vị diện tích hay thể tích trong một đơn vị thời gian ở mỗi bậc dinh dưỡng.. - HS dựa vào H43..3, kết hợp các thông tin trong SGK phân biệt được các loại tháp sinh thái. 4. Củng cố: 5’ - GV đưa ra ví dụ , cho HS phân biệt chuỗi và lưới thức ăn? - GV sử dụng 3 loại tháp sinh thái , cho học sinh nhìn vào hình vẽ phân biệt 3 loại tháp sinh thái? - GV cho một học sinh đọc phần tóm tắt cuối bài. 5. Dặn dò: 1’ - Trả lời các câu hỏi SGK. - Đọc trước nội dung bài mới.. Nguyễn Thị Thiên An. Trường THPT Hương Vinh Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>