Giáo án Vật lý lớp 11 - Trường THPT Tân An

<span class='text_page_counter'>(1)</span>TRƯỜNG THPT TÂN AN. Tổ : Vật Lý. TIẾT THỨ 16 - 18. Ngày soạn:. 18/10/2009. THỰC HÀNH: SỬ DỤNG VẠN NĂNG KẾ A. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Nắm được kiến thức đo điện trở, biết cách phát hiện hư hỏng trong mạch điện bằng vạn năng kế. 2.Kỹ năng: - Đo được điện trở, biết cách phát hiện hư hỏng trong mạch điện bằng vạn năng kế một cách thành thạo. 3.Thái độ: - Giáo dục thái độ học tập nghiêm túc, khoa học, cẩn thận. B.PHƯƠNG PHÁP: Phát vấn, nêu vấn đề, thảo luận, giáo viên hướng dẫn, học sinh thực hành theo nhóm. C. CHUẨN BỊ: 1-Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án, đồ dùng dạy học như: Đồng hồ vạn năng: 4 cái, Bảng mạch đo điện trở: 8 bảng, mỗi bảng gồm các linh liện: Cầu chì, cuộn dây, dây dẫn, bóng đèn, điện trở. 2- Chuẩn bị của học sinh: Vở ghi chép, SGK, dụng cụ học tập. D. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC: I/ Ổn định tổ chức: 1 phút - Kiểm danh, nhắc nhở học sinh thực hiện nội quy ( nếu cần thiết ). II/ Kiểm tra bài cũ: C©u hái: Nªu c¸ch ®o c«ng suÊt vµ ®o ®iÖn n¨ng tiªu thô? III/ Bài mới: 1. Đặt vấn đề: 1 phút Tiết trước các em đã được thực hành đo dòng điện và điện áp xoay chiều, đo công suất và điện năng, hôm nay chúng ta cùng nghiên cứu bài mới thực hành sử dụng vạn năng kế. 2. Triển khai bài: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Nội dung kiến thức I/ HƯỚNG DẪN BAN ĐẦU GV đặt câu hỏi: ( 28 phút ) +VNK là loại đồng hồ như 1.Chuẩn bị thÕ nµo?Em cã hiÓu biÕt g× - Vạn năng kế. về loại đồng hồ này? - Bảng mạch đo điện trở: +VNK thường dùng để đo Mỗi bảng gồm các linh *(HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi liện: Cầu chì, cuộn dây, những đại lượng nào?Ưu ®iÓm ra sao? theo hiÓu biÕt cña b¶n dây dẫn, bóng đèn, điện th©n). trở. *GVtãm t¾t l¹i chøc n¨ng HS tr¶ lêi - Nguồn điện xoay chiều vµ nhiÖm vô cña VNK 220V. 2. Quy trình thực hành Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11 1 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN. *GV lưu ý về vấn đề sử dụng và độ chính xá của VNK *GV giíi thiÖu c¬ cÊu ®o cña VNK.§ã lµ c¬ cÊu ®o kiÓu tõ ®iÖn. *GV yªu cÇu HS xem cÊu t¹o bªn ngoµi cña v¹n năng kế đồng thời kết hợp với hình vẽ (Hình 6.1SGK) để hiểu rõ các chi tiÕt,c¸c nóm .(GV cã thÓ vẽ sơ đồ cấu tạo bên ngoài cña VNK lªn b¶ng). *GV diÔn gi¶i: Trên mặt VNK thường có nhiÒu thang ®o,møc ®iÒu chØnh,lç c¾m ®iÖn.V× vËy viÖc sö dông ph¶i tu©n theo đúng chỉ dẫn để tránh x¶y ra h­ háng. *GV lần lượt giới thiệu c¸ch ®o c¸c đại lượng:dòng điện một chiÒu,xoay chiÒu,®iÖn ¸p mét chiÒu,xoay chiÒu,®iÖn trë.. Tổ : Vật Lý. - Quan sát vạn năng kế và mô tả cấu tạo bên ngoài của vạn năng kế. - Tìm hiểu cách sử dụng các núm điều chỉnh trên mặt đồng hồ đo cho thích hợp. - Nêu ý nghĩa của thang đo điện trở có các vị trí: R  1; R  10; R  100; R  k - Quan sát để hiểu về mạch thực hành. - Dùng vạn năng kế xác định vị trí đứt dây trong mạch điện. Tiến hành thực hành theo nhóm. - Tìm hiểu bảng mạch đo điện trở và tìm hiểu hai que đo.. - Suy nghĩ và trả lời. *GV diÔn gi¶i: Trên mặt VNK thường có nhiÒu thang ®o,møc ®iÒu chØnh,lç c¾m ®iÖn…V× vËy - Thang đo lớn nhất. viÖc sö dông ph¶i tu©n theo đúng chỉ dẫn để tránh xảy ra h­ háng. *GV lần lượt giới thiệu cách đo các đại lượng:dòng điện HS trả lời mét chiÒu,xoay chiÒu,®iÖn ¸p mét chiÒu,xoay chiÒu,®iÖn trë. 4 Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11. Lop11.com. 1/ Sử dụng vạn năng kế đo điện trở Bước1:Tìm hiểu cách sử dụng vạn năng kế, bảng mạch đo điện trở và hai que đo. + Tìm hiểu cách sử dụng vạn năng kế. - Tìm hiểu cách sử dụng núm điều chỉnh trên mặt đồng hồ đo cho thích hợp với đại lượng cần đo. - Thang đo điện trở có các vị trí: Rx1, Rx10, Rx100, Rxk (k=1000), Rx10k trong đó R là điện trở tính bằng ôm. + Tìm hiểu bảng mạch đo điện trở. + Tìm hiểu hai que đo. Bước 2: Hiệu chỉnh 0 của vạn năng kế. Bước 3: Đo điện trở - Khi đo cần bắt đầu từ thang đo lớn nhất rồi giảm dần, cho đến khi nhận được kết quả thích hợp. - Chọn thang đo, hiệu chỉnh 0, lần lượt đo các điện trở từ R1 đến R10 trên bảng mạch đo điện trở. - Kết quả đo được ghi vào bảng 6-1 SGK Tr 34 2/ Sử dụng vạn năng kế để xác định bộ phận hư hỏng của mạch điện a) Phát hiện đứt dây - Mạch điện thực hành gồm 3 bóng đèn nối tiếp trên bảng mạch bị đứt dây. - Sử dụng vạn năng kế xác.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN *GV chia líp thµnh c¸c nhãm thùc hµnh.Mçi nhãm HS nhËn thiÕt bÞ vµ dông cô thùc hµnh. *GV giao nhiÖm vô lµm thùc hµnh cho c¸c nhãm: - Quan s¸t m« t¶ cÊu t¹o ngoµi cña v¹n n¨ng kÕ - T×m hiÓu c¸ch sö dông v¹n n¨ng kÕ c¸c nóm chØnh trªn mặt đồng hồ - T×m hiÓu 2 que ®o chó ý kh«ng ch¹m tay vµo 2 que đo để tránh sai số *GV: Dùng đồng hồ để cho HS quan sát và hướng dẫn các em ®iÒu chØnh. L­u ý: §éng t¸c nµy cÇn ph¶i thùc hiÖn mçi khi ®o ®iÖn trë, v× nguån pin trong v¹n n¨ng kÕ gi¶m dÇn theo thêi gian nªn vÞ trÝ o cña kim chØ thÞ bÞ thay đổi. *GV: l­u ý víi HS khi ®o: - Mạch đã cắt điện chưa, khoá chuyển mạch bắt đầu để ở thang ®o lín nhÊt råi gi¶m dÇn cho đến khi nhận được kết quả ®o thÝch hîp. Hỏi ? Vì sao phải để thang đo lín nhÊt? HS: tr¶ lêi. GV: bæ sung thªm: Tr¸nh kim bÞ va ®Ëp m¹nh, lµm háng kim chØ thÞ. Chó ý: Kh«ng ch¹m tay vµo ®Çu que ®o vµ ®iÖn trë v× ®iÖn trë tiÕp xóc cña tay g©y sai sè.. Tổ : Vật Lý. HS tr¶ lêi. HS chú ý ghi chép - Quan sát GV thực hiện mẫu. - Tiến hành đo điện trở mẫu. HS tr¶ lêi. định vị trí đứt dây. b) Phát hiện mạch điện bị ngắn mạch - Kiểm tra máy biến áp hư hỏng. - Phát hiện chập mạch ở vị trí nào. 3. Yêu cầu - Đo được điện trở và xác định được vị trí đứt dây, bộ phận hư hỏng của mạch điện - Thực hành đúng quy trình. - Hoàn thành kết quả thể hiện ghi ở bảng 61 SGK trang 34 và phiếu đánh giá kết quả thực hành - Đảm bảo an toàn, trật tự và vệ sinh môi trường. II/ HƯỚNG DẪN THƯỜNG XUYÊN. ( 70 phút ) + Sử dụng vạn năng kế đo điện trở + Sử dụng vạn năng kế để xác định bộ phận hư hỏng của mạch điện - Phát hiện đứt dây - Phát hiện mạch điện bị ngắn mạch. HS chú ý ghi chép. - Tự đánh giá và đánh giá *GV l­u ý víi HS khi ®o ®iÖn chéo kết quả thực hành trë: theo các tiêu chí: III/ HƯỚNG DẪN KẾT + ChØ sö dông VNK ®o ®iÖn THÚC (10 phút ) + Công tác chuẩn bị. trở khi biết chắc chắn mạch đã + Thực hiện thực hành 1. Cụng việc chuẩn bị. c¾t ®iÖn. 2. Thực hiện thực hành đúng quy trình đo. Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11 Lop11.com. 5.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN. Tổ : Vật Lý. + Kh«ng ch¹m tay vµo ®Çu nèi + Ý thức thực hiện an toàn theo đúng quy trình. hoÆc ®iÖn trë v× ®iÖn trë tiÕp 3. Ý thức thực hiện an lao động. xóc cña bµn tay cã thÓ g©y sai + Ý thức giữ gìn vệ sinh toàn lao động. sè. 4. Ý thức thực hiện vệ môi trường. sinh môi trường. + Kết quả thực hành. 5. Kết quả thực hành: - Kết quả đo điện trở. - Kết quả kiểm tra phát hiện đứt dây, phát hiện bộ phận hư hỏng. IV/ Củng cố: ( 9 phút ) - GV nhËn xÐt giê thùc hµnh: + Sù chuÈn bÞ cña häc sinh + KÜ n¨ng lµm bµi cña häc sinh +Thái độ của học sinh GV nhắc nhở các em về đọc trước bài 5 SGK V/ Dặn dò: ( 1 phút ). - Yêu cầu HS chuẩn bị kiến thức về vạn năng kế để thực hiên tốt tiết thực hành.. 6 Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN. Tổ : Vật Lý. TIẾT THỨ 19 – 21. Ngày soạn: 24/10/2009. CHƯƠNG II: MÁY BIẾN ÁP LÝ THUYẾT: MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ MÁY BIẾN ÁP A. MỤC TIÊU: 1. Kiến thức: - Biết được khái niệm chung về máy biến áp. - Nắm được công dụng, cấu tạo và nguyên lý làm việc của máy biến áp. 2.Kỹ năng: - Liên hệ thực tế tốt, có kỹ năng nhận biết được cấu tạo, nguyên lý làm việc của máy biến áp. 3.Thái độ: - Giáo dục thái độ học tập nghiêm túc, yêu thích học tập. B.PHƯƠNG PHÁP: Phát vấn, nêu vấn đề, thảo luận,. C. CHUẨN BỊ: 1-Chuẩn bị của giáo viên: Giáo án, đồ dùng dạy học như: Một số loại máy biến áp 2- Chuẩn bị của học sinh: Vở ghi chép, SGK, dụng cụ học tập. D. TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC: I/ Ổn định tổ chức: 1 phút - Kiểm danh, nhắc nhở học sinh thực hiện nội quy ( nếu cần thiết ). II/ Kiểm tra bài cũ: 5 phút III/ Bài mới: 1. Đặt vấn đề: 1 phút Trong cuéc sèng sinh ho¹t còng nh­ s¶n xuÊt,chóng ta rÊt hay gÆp MBA.VËy MBA cã c«ng dông g×? Cã nh÷ng lo¹i MBA nµo? CÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña MBA ra sao? Chóng ta h·y nghiªn cøu bµi . 2. Triển khai bài: Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Hoạt động 1: Tìm hiểu c«ng dông MBA *GV đặt câu hỏi: Häc sinh tr¶ lêi HS chó ý + Để biến đổi điện áp của theo dâi dßng ®iÖn xoay chiÒu tõ ®iÖn ¸p cao xuèng ®iÖn ¸p thấp hoặc ngược lại,ta dùng lo¹i m¸y ®iÖn nµo? Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11 Lop11.com. Nội dung kiến thức I. KHÁI NIỆM CHUNG VỀ MÁY BIẾN ÁP. 1. Công dụng máy biến áp (15phút) - Máy biến áp có vai trò quan trọng trong hệ thống điện, là khâu không thể thiếu trong truyền tải và phân phối điện năng. - Máy biến áp còn được sử dụng trong 7.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN GV ?Em hay gÆp MBA ë ®©u? GV? Em h·y gi¶i thÝch v× sao cÇn cã MBA t¨ng ¸p ë ®Çu ®­êng d©y vµ MBA h¹ ¸p ë cuèi ®­êng d©y? GV: Gi¶i thÝch. Tổ : Vật Lý Máy biến áp được sử hàn điện, trong kỹ thuật điện tử. dụng rộng rãi trong cuộc sống sinh hoạt, trong sản xuất. Cấu tạo, hình dạng không giống nhau.. 2. Định nghĩa máy biến áp (23phút) - MBA là một thiết bị từ tĩnh, làm việc theo nguyên lý cảm ứng điện từ, dung để biến đổi điện áp của hệ thống dòng điện xoay chiều nhưng vẫn giữ nguyên tần số. - Ký hiệu MBA - Đầu vào của MBA nối với nguồn điện được gọi là sơ cấp. Ký hiệu các đại lượng U1, I1, N1, P1. - Đầu ra của MBA được gọi là thứ cấp. Ký hiệu các đại lượng U2, I2, N2, P2. - Máy biến đổi tăng điện áp được gọi là MBA tăng áp, máy biến đổi giảm điện áp được gọi là MBA giảm áp. 3. Các số liệu định mức của máy biến áp (10phút) a) Dung lượng hay công suất định mức Sđm: VA hay kVA b) Điện áp sơ cấp định mức U1đm và điện áp thứ cấp định mức U2đ: V hây kV. c) Dòng điện sơ cấp định mức I1đm và dòng điện thứ cấp định mức I2đm: A hay kA. Giữa công suất, điện áp, dòng điện định mức có mối quan hệ; Sđm = U1đmI1đm = U2đmI2đm d) Tần số định mức fđm: Hz thường các máy biến áp điện lực có tần số. Hoạt động 2 : Định nghĩa MBA GV? Nêu định nghĩa MBA? HS: trả lời *GV hái: + Theo em cuén d©y nµo lµ cuén d©y s¬ cÊp,cuén d©y nµo lµ cuén d©y thø cÊp?. Đầu vào Đầu ra. Hoạt động 3 : Tìm hiểu các số liệu định mức của MBA Ghi chép *GV diÔn gi¶i: Các số liệu định mức của MBA quy định điều kiện kỹ thuËt cña MBA,do nhµ m¸y chế tạo quy định thường ghi trªn nh·n hiÖu cña MBA như:Công suất định mức,điện áp sơ cấp định mức,dòng điện sơ cấp định mức,dòng điện thứ cấp định mức,tần số định mức. 8 Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN. Tổ : Vật Lý. *GV cÇn l­u ý víi HS r»ng: HS chó ý theo dâi MBA khi lµm viÖc kh«ng được vượt quá các trị số định mức ghi trên nhã máy biÕn Hoạt động 5: Tìm hiểu cÊu t¹o MBA. II. CẤU TẠO MÁY BIẾN ÁP. *GVGiới thiệu sơ đồ cấu t¹o maý biÕn ¸p GV? Nªu cÊu t¹o m¸y biÕn ¸p? M¹c hh tõ I I 1 U. 2U. 1. 2. N. Để giảm tổn hao năng lượng. T ¶ i N. 1 *GV chØ ra cÊu t¹o MAB 2 HS quan sát và nêu trên sơ đồ để HS nhận biết những bộ phận chính của vµ t×m hiÓu thùc tÕ. *GV cÇn gi¶i thÝch cho HS MBA thÊy râ: Lâi thÐp gåm 2 phÇn: + Trụ: Là nơi đặt d©y quÊn. + G«ng: §Ó khÐp kÝn m¹ch tõ.. *GV đặt câu hỏi:Tại sao lõi Làm mạch dẫn từ đồng thời làm khung quấn dây. thÐp l¹i ®­îc t¹o bëi nhiÒu HS quan sát, nắm kiến l¸ thÐp KT§ máng mµ thức. kh«ng chÕ t¹o b»ng mét khèi thÐp Hoạt động 6 : Tìm hiểu nguyªn lý LV MBA. công nghiệp là 50 Hz 4. Phân loại máy biến áp (10 phút) - Máy biến áp điện lực. - Máy biến áp tự ngẫu. - Máy biến áp công suất nhỏ. - Máy biến áp chuyên dùng. - Máy biến áp đo lường. - Máy biến áp thí nghiệm.. HS thảo luận, trả lời, bổ. Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11 Lop11.com. (25phút) Máy biến áp gồm 3 bộ phận chính: - Lõi thép tạo thành mạch từ khép kín (bộ phận dẫn từ) - Bộ phận dẫn điện (dây quấn sơ cấp và thứ cấp) - Vỏ máy. a) Lõi thép: - Được ghép bằng những lá thép kỹ thuật điện dày 0,3; 0,35; 0,5mm là thép hợp kim có thành phần silic, bên ngoài phủ lớp cách điện. Các lá thép này được cán mỏng để giảm tổn hao năng lượng b) Dây quấn máy biến áp: - Thường làm bằng dây đồng được tráng men hoặc bọc cách điện, mềm, có độ bền cơ học, khó đứt, dẫn điện tốt. - Dây quấn MBA có 2 cuộn dây. Dây quấn nối với nguồn gọi là dây quấn sơ cấp. dây quấn nối với phụ tải gọi là dây quấn thứ cấp. III. NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC CỦA MÁY BIẾN ÁP (35 phút) 1. Hiện tượng cảm ứng điện từ - Cho dòng điện biến đổi đi qua một cuộn dây dẫn điện sẽ sinh ra một từ trường biến đổi. - Nếu đặt cuộn dây dẫn điện thứ hai trong từ trường của cuộn thứ nhất sẽ 9.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN *GV giải thích hiện tượng c¶m øng ®iÖn tõ b»ng c¸c c©u hái sau: +Cho dòng điện biến đổi đi qua mét cuén d©y,trong cuộn dây sẽ sinh ra đại lượng nào? (Từ trường biến đổi). + Nếu đặt cuộn dây thứ hai vào trong từ trường của cuén d©y thø nhÊt th× trong cuén d©y thø hai sinh ra đại lượng nào? (S®® c¶m øng vµ dßng ®iÖn c¶m øng) *GV nhÊn m¹nh:Hai cuén dây đặt càng sát nhau thì mức độ cảm ứng điện càng mạnh.Mức độ đó tăng lên rÊt m¹nh khi c¶ hai cuén d©y trªn cïng mét lâi thép,đặc biệt trên một mạch tõ khÐp kÝn. *GV nªu ra cho HS thÊy ®­îc nguyªn lý lµm viÖc cña MBA dùa trªn hiÖn tượng cảm ứng điện từ. *GV minh ho¹ trªn h×nh vÏ để chỉ ra từ thông móc vòng qua c¶ hai cuén d©y. C©u hái: MBA nh­ thÕ nµo gäi lµ MBA t¨ng ¸p,MBA. Tổ : Vật Lý sung ý kiến.. HS chó ý theo dâi ghi chép. - HS thảo luận, trả lời. HS tham khảo SGK, trả lời câu hỏi. HS suy nghĩ, trả lời U1/U2 = E1/E2 = N1/N2 U1>U2 MBA giảm áp, U1<U2 MBA tăng áp. HS trả lời: Nếu điện áp tăng lên k lần thì đồng thời dòng điện giảm k lần và ngược lại. HS thảo luận, trả lời.. sinh ra sức điện động cảm ứng. Dòng điện cảm ứng này cũng biến đổi tương tự như dòng điện sinh ra nó và tồn tại trong suốt thời gian từ thông biến đổi được duy trì. 2. Nguyên lý làm việc của máy biến áp - MBA gồm dây quấn sơ cấp có N1 vòng dây, dây quấn thứ cấp có N2 vòng dây hoàn toàn cách biệt nhau về điện, được quấn trên một lõi thép khép kín. - Khi nối dây quấn sơ cấp vào nguồn điện xoay chiều có điện áp U1, sẽ có I1 chạy trong cuộn sơ cấp và sinh ra trong lõi thép từ thông biến thiên. Do mạch từ khép kín nên từ thông móc vòng cảm ứng ra sức điện động cảm ứng E2 trong cuộn thứ cấp, tỷ lệ với số vòng dây N2. - Đồng thời từ thông biến thiên đó cũng sinh ra trong cuộn sơ cấp E1 tỷ lệ với N1. - Do đó: U1/U2 = E1/E2 = N1/N2 = k, k>1 (U1>U2) MBA giảm áp, k<1 ( U1<U2) MBA tăng áp. - Công suất MBA nhận từ nguồn là S1 = U1I1. Công suất MBA cấp cho phụ tải S2 = U2I2. Bỏ qua tổn hao ta có S1 = S2 ~ U1I1 = U2I2 hoặc U1/U2 = I2/I1 = k. h¹ ¸p? IV/ Củng cố: ( 9 phút ) - Kh¸i niÖm chumg vÒ m¸y biÕn ¸p - Ph©n lo¹i m¸y biÕn ¸p - Kh¸i niÖm m¸y biÕn ¸p V/ Dặn dò: ( 1 phút ) Câu 1: Khi nối cuộn sơ cấp máy biến áp với nguồn điện một chiều sẽ xảy ra hiện tượng gì? Tại sao? C©u 2: Nªu kh¸i niÖm vµ c«ng dông cña m¸y biÕn ¸p mét pha c«ng suÊt nhá? 10 Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN. Tổ : Vật Lý. Bµi 8- tÝnh to¸n, thiÕt kÕ m¸y biÕn ¸p mét pha I/ Môc tiªu bµi häc: 1. kiÕn thøc: - HS nắm được quy trình chung để tính toán thiết kế MBAmột pha công suất nhỏ. - Hiểu được yêu cầu,cách tính của từng bước khi thiết kế MBA một pha công suất nhỏ. 2. KÜ n¨ng: - Thực hiện được quy trình chung để tính toán thiết kế MBA một pha công suất nhỏ. - Thực hiện được các bước tính toán: Xác định công suất,tính toán mạch từ, tính số vòng dây cña c¸c cuén d©y,tÝnh tiÕt diÖn d©y quÊn, tÝnh diÖn tÝch cöa sæ lâi thÐp,s¾p xÕp d©y quÊn trong cöa sæ. 3. Thái độ: - HS cã ý thøc t×m hiÓu c¸ch tÝnh to¸n thiÕt kÕ MBA vµ liªn hÖ trong thùc tÕ. II/ ChuÈn bÞ bµi gi¶ng: - Nghiªn cøu bµi 8-SGK . - Đọc tài liệu tham khảo liên quan đến bài giảng. - D©y quÊn m¸y biÕn ¸p, lâi thÐp m¸y biÕn ¸p, k×m, tuavÝt,… III/ TiÕn tr×nh bµi d¹y: 1/ổn định lớp:2’ KiÓm tra sÜ sè líp häc. 2/KiÓm tra bµi cò:3’ C©u hái: Tr×nh bµy cÊu t¹o vµ nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y biÕn ¸p? 3/Đặt vấn đề vào bài mới: Muèn thiÕt kÕ m¸y biÕn ¸p mét pha c«ng suÊt nhá ta ph¶i thùc hiÖn nh÷ng quy tr×nh nh­ thÕ nµo?Chóng ta h·y nghiªn cøu néi dung bµi 8. 4/Néi dung bµi gi¶ng míi: 80’ Hoạt động của thầy và trò. TG. Hoạt động 1: Tìm hiểu 30’ qui tr×nh chung. Néi dung bµi gi¶ng I/Quy trình chung để tính toán thiết kế MBA mét pha c«ng suÊt nhá. * Tính toán thiết kế MBA gồm những bước sau : 1. Xác định công suất Máy biến áp. 2. TÝnh to¸n m¹ch tõ. 3. TÝnh sè vßng d©y cña c¸c cuén d©y. 4. TÝnh tiÕt diÖn d©y quÊn. 5. TÝnh diÖn tÝch cöa sæ lâi thÐp.. *GV diÔn gi¶i: ViÖc tÝnh to¸n chÝnh xácMBA ở chế độ có tải rÊt phøc t¹p v× ph¶i gi¶i quyÕt giíi h¹n t¨nh nhiÖt độ tối đa và sụt áp trong giíi h¹n cho phÐp.§Ó gi¶i quyết các vấn đề này,khi * Chän c«ng suÊt MBA ®iÒu chØnh: tÝnh to¸n cÇn ph¶i tiÕn C«ng suÊt TÝnh to¸n cña MBA ®­îc tÝnh theo hµnh mét sè phÐp tÝnh kh¸ c«ng thøc sau: phøc t¹p.Trong bµi Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11 Lop11.com. 11.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN nµy,chóng ta sö dông phương pháp dựa vào nh÷ng kÕt qu¶ thùc nghiệm,đơn giản nhưng vẫn đảm bảo tính chính x¸c. *GV đưa ra các bước tính toand thiÕt kÕ MBA. *GV hướng dẫn HS cách chän c«ng suÊt MBA trong gia đình.Giải thích các th«ng sè trong c«ng thøc.. *GV ®­a ra vÝ dô,tÝnh to¸n cụ thể để HS dễ hiểu. GV gäi häc sinh lªn gi¶i bµi tËp. Tổ : Vật Lý Stt = K®. . Pi (1+kdt) cos  i. (VA). Trong đó: - Kđ là hệ số đóng đồng thời và lấy bằng 0,61 tuỳ theo số tải nhiều hay ít và tính hoạt động đồng thời của chúng. - Pi lµ c«ng suÊt cña tõng thiÕt bÞ m¾c vµo m¹ch. - cos lµ hÖ sè c«ng suÊt cña tõng thiÕt bÞ m¾c vµo m¹ch,cô thÓ:. +Đèn sợi đốt và các dụng cụ nhiệt điện cos = 1 +§Ìn èng,tñ l¹nh,m¸y ®iÒu hßa: cos = 0,4  0,6 +Qu¹t ®iÖn: cos = 0,6  0,8 +M¸y thu thanh thu h×nh: cos = 0,8  0,9 VÝ dô: Chän MBA ®iÒu chØnh cung cÊp cho tñ lạnh 110W, đèn ống 40W, 2quạt trần 110W, 2quạt bàn 55W, lò sưởi 550W, ấm đun nước 1500W,1ti vi 100W, 1m¸y quay b¨ng 80W. Điện áp giờ cao điểm là 130V, bình thường là 220V. Gi¶i LÊy kdt=20% ; K®=1,ta cã:. *GV gi¶ thÝch: Ta cã thÓ coi khi dùng lò sưởi thì bỏ quạt,tủ lạnh và ngược l¹i.Khi dïng ti vi th× kh«ng dùng quay băng.Do đó phụ tải lớn nhất gồm đèn ống 40W,lò sưởi 550W,ấm đun nước 1500W,ti vi 100W.. 100   40  550  1500    1  0,2 =2605VA 0,9   0,4. Stt= . Ta cã dßng ®iÖn tÝnh to¸n phÝa s¬ cÊp lµ: Itt=. S tt 2605   20 A U min 130. Nh­ vËy: M¸y biÕn ¸p ®­îc chän ph¶i cã c«ng suÊt lín hơn Stt hoặc cường độ dòng điện sơ cấp lớn hơn Itt.. 12 Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN Hoạt động 2: Tìm hiểu các bước tính toán MBA 1 pha CS nhá *GV ®­a ra hai c¸ch tÝnh: - Dùa vµo hiÖu suÊt th×: . P2 P  P1  2 P1 . - Dùa vaß c«ng thøc: S1 = S2 = U2.I2  S®m = U2.I2. * GV thuyÕt tr×nh: Khi chän m¹ch tõ,cÇn chó ý trô vµ cöa sæ.Trô cña m¹ch tõ ph¶i cã tiÕt diÖn phï hîp víi c«ng suÊt cña m¸y.Cöa sæ ph¶i cã kÝch thước phù hợp để có thể đặt vừa cuộn dây.. *GV diÔn gi¶i: DiÖn tÝch trô quÊn d©y ph¶i phï hîp víi c«ng suÊt MBA. *GV gi¶i thÝch: Trong thùc tÕ,lâi thÐp ®­îc Ðp chÆt nhưng vẫn có độ hở giữa các lá thép do độ cong vªnh vµ líp s¬n c¸ch ®iÖn cña l¸ thÐp.V× vËy cÇn ph¶i tÝnh diÖn tÝch thùc cña trô lâi thÐp.. Tổ : Vật Lý 50’. II/Các bước tính toán cụ thể MBA một pha c«ng suÊt nhá. 1.Xác định công suất MBA: - C«ng suÊt cña cuén s¬ cÊp MBA(P1)cã thÓ tÝnh tõ c«ng suÊt cña cuén d©y thø cÊp MBA(P2)nhê biÓu thøc: P1 =. P2. . (VA). Trong đó:  - Hiệu suất của MBA (thường lấy  = 0,850,95).C«ng suÊt MBA cµng nhá th×  cµng nhá. - NÕu hiÖu suÊt cña MBA cao th×: S1 = S2 = U2.I2 C«ng suÊt MBA cÇn chÕ t¹o lµ: S®m = U2.I2 (U2,I2 - Điện áp,dòng điện thứ cấp định mức của MBA theo yªu cÇu thiÕt kÕ). 2.TÝnh to¸n m¹ch tõ: a)Chän m¹ch tõ: Mạch từ của MBA nhỏ thường là mạch từ kiểu bäc,®­îc ghÐp b»ng l¸ thÐp ch÷ E vµ ch÷ I (h×nh 8.1) cã c¸c th«ng sè nh­ sau: a: chiÒu réng trô quÊn d©y. b: chiÒu dµy trô quÊn d©y. c: độ rộng cửa sổ. h: chiÒu cao cña sæ. a/2: độ rộng lá thép chữ I §èi víi lo¹i MBA c«ng suÊt nhá,khi chän m¹ch từ cần xét đến tiết diện của trụ lõi thép mà trên đó sẽ đặt cuộn dây. b)TÝnh diÖn tÝch trô quÊn cña lâi thÐp. §èi víi m¹ch tõ kiÓu bäc,diÖn tÝch trô quÊn dây được tính gần đúng bằng công thức: Shi = 1,2. S dm Trong đó: + Shi = a.b lµ diÖn tÝch h÷u Ých trô,tÝnh b»ng (cm2). + S®m lµ c«ng suÊt MBA,tÝnh b»ng (VA). DiÖn tÝch thùc cña trô lâi thÐp: St =. S hi kl. Trong đó kl là hệ số lấp đầy được cho trong b¶ng:. Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11 Lop11.com. 13.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN *HS kÎ b¶ng hÖ sè lÊp ®Çy để áp dụng khi tính toán, thiÕt kÕ MBA.. GV giao bµi tËp cho häc sinh HS nghiªm cøu vµ tr¶ lêi. *GV diÔn gi¶i: Víi mét MBA vµ tÇn sè nhất định,số vòng của một cuén d©y phô thuéc vµo tiíet diện trụ lõi thép đã chọn và chất lượng lõi thÐp.Cã nhiÒu c¸ch tÝnh sè vßng d©y cña c¸c cuén d©y,Trong khu«n khæ bµi häc,chóng ta chän c¸ch tính qua đại lượng trung gian lµ “sè vßng/v«n”,ký hiệu là n-số vòng tương øng cho mçi v«n ®iÖn ¸p s¬ cÊp hay thø cÊp. *HS kÎ vµ ghi b¶ng 8-3. *GV C©u hái: T¹i sao sè vßng d©y cuén TC l¹i céng thªm 10% ®iÖn ¸p TC? (Trong c«ng thøc tÝnh N2,10%U2là lượng sụt áp khi cã t¶i cña d©y quÊn TC).. Tổ : Vật Lý B¶ng 8-1.HÖ sè lÊp ®Çy kl kl Lo¹i MBA MBA ©m tÇn 0,8 MBA dùng trong gia đình 0,9 MBA lâi ferit 1. Bµi tËp: Hãy chọn mạch từ để quấn một MBA công suÊt 30VA,cã ®iÖn ¸p s¬ cÊp lµ U1=220V,®iÖn ¸p thø cÊp lµ U2= 12V,hiÖu suÊt MBA  = 0,7. *GV yªu cÇu HS ®­a ra kÕt qu¶. (Tra b¶ng 8-2,ta cã diÖn tÝch h÷u Ých cña trô thÐp lµ Shi = 6,6cm2) 3. TÝnh sè vßng d©y cña c¸c cuén d©y. - §Ó tÝnh ®­îc sè vßng d©y cña c¸c cuén d©y,ta xem b¶ng 8-3 vÒ quan hÖ gi÷a tiÕt diÖn lâi thÐp và số vòng/vôn (với tần số 50Hz và cường độ từ c¶m B = 1,2T). *B¶ng 8-3.Quan hÖ gi÷a tiÕt diÖn lâi thÐp vµ sè vßng /v«n Với tần số 50Hz và cường độ từ cảm B = 1,2T TiÕt diÖn lâi thÐp h÷u Ých(cm2) 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24 26 28 30. Sè vßng/v«n 9,5 6,3 4,7 3,8 3,2 2,7 2,4 2,1 1,9 1,7 1,6 1,5 1,4 1,3. Từ đó ta tính được số vòng dây cuộn SC: N1 = U1.n Sè vßng d©y cuén TC: N2 = (U2 + 10%U2).n. VÝ dô: TÝnh sè vßng d©y quÊn cho MBA víi nh÷ng th«ng sè sau: c«ng suÊt 30VA,cã ®iÖn ¸p s¬ cÊp *GV đưa ra ví dụ để HS lµ U1=220V,®iÖn ¸p thø cÊp lµ U2 = 12V,hiÖu 14 Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN ¸p dông tÝnh to¸n. *GV hướng dẫn HS làm ví dụ bằng cách đặt câu hỏi gîi më: +§Ò bµi ch S = 30VA,tõ đó ta có thông số nào? +T×m ®­îc Shita sÏ t×m được đại lượng nào? +H·y tÝnh N1vµ N2?. *GV gi¶i thÝch: TiÕt diÖn d©y quÊn cña c¸c cuén d©y SC vµ TC tØ lÖ thuËn víi dßng ®iÖn vµ tỉ lệ nghịch với mật độ dßng ®iÖn cho phÐp. Vậy mật độ dòng đện cho phÐp lµ g×?. Tổ : Vật Lý suÊt MBA  = 0,7. Gi¶i: -Tõ th«ng sè S =30VA,tra b¶ng 8-2 ta cã diÖn tÝch h÷u Ých cña trô thÐp lµ:Shi=6,6cm2. -Từ đó tra bảng 8-3 lấy số vòng/vôn là: 4,7 vßng/V(cã thÓ lÊy n=5vßng/v«n). VËy sè vßng d©y s¬ cÊp lµ: N1 = 220.5 = 1100 (vßng) Sè vßng d©y cuén TC lµ: N2 = (12+1,2).5 = 66(vßng) 4.TÝnh tiÕt diÖn d©y quÊn (hoÆc ®­êng kÝnh d©y quÊn). a)TÝnh tiÕt diÖn d©y quÊn. - Mật độ dòng điện cho phép(A/1mm2) là số ampe/1mm2 d©y dÉn khi vËn hµnh liªn tôc mµ kh«ng sinh ra ph¸t nãng nguy hiÓm vµ tæn thÊt lớn,được xác định bằng thực nghiệm.Công suất MBA càng nhỏ thì mật độ dòng điện cho phép cµng lín. Bảng8-4.Mật độ dòng điện cho phép C«ng suÊt(VA). *HS theo dâi b¶ng (8-4) mật độ dòng điện cho phép để tính toán. GV hướng dẫn học sinh c¸ch tÝnh tiÕt diÖn d©y quÊn HS chó ý theo dâi. Mật độ dòng điện cho phÐp(A/mm2).  50  100  200  500  1000. 4 3,5 3 2,5 2. 50 100 200 500. VËy tiÕt diÖn d©y quÊn ®­îc tÝnh nh­ sau: Sdd =. I (mm2) J. Trong đó: - Sdd lµ tiÕt diÖn d©y quÊn (mm2). - I là cường độ dòng điện (A). - J: mật độ dòng điện cho phép(A/mm2). b)TÝnh ®­êng kÝnh d©y quÊn. GV đưa ra bảng 8-5 để HS Để đơn giản trong tính toán,ta có thể tra bảng tra b¶ng. để tìm tiết diện và đường kính dây quấn sau khi đã tính được dòng điện SC và TC.Sau khi đã *HS theo dâi b¶ng (8-5) tÝnh ®­îc tiÝet diÖn d©y quÊn,ta tiÕn hµnh tra lµm t­ liÖu. bảng 8-5 đựoc giá trị đường kính dây quấn hoặc ngược lại. Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11 Lop11.com. 15.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN. Tổ : Vật Lý. *GV vÏ h×nh vµ chØ dÉn cho HS thÊy râ cöa sæ lâi thÐp cña MBA.. 5.TÝnh diÖn tÝch cöa sæ lâi thÐp. - H×nh ch÷ nhËt bÞ bao bäc bëi m¹ch tõ khÐp kín gọi là cửa sổ lõi thép,đó là một thông số quan träng khi tÝnh to¸n. - DiÖn tÝch cöa sæ ®­îc tÝnh nh­ sau: Scs = h.c (Theo kinh nghiÖm h  3c sÏ tiÕt kiÖm ®­îc vËt liệu và hình dáng MBA đẹp).. *GV ®­a ra 2 c¸ch tÝnh cöa sæ lâi thÐp. *GV gi¶i thÝch vÒ hÖ sè lÊp ®ÇyKl: Trong thùc tÕ cßn thªm phÇn c¸ch ®iÖn vµ kho¶ng hở,người ta dùng hệ số lấp ®Çy cöa sæ Kl ®­îc cho trong b¶ng 8-6.. C¸ch tÝnh diÖn tÝch cña cöa sæ lâi thÐp: C¸ch1: -TÝnh tæng tiÕt diÖn 2cuén d©y SC vµ TC chiÕm diÖn tÝch cöa sæ lµ: SSC = N1. S dq1 ; STC = N2. S dq 2 Trong đó: +N1 , N2 lµ sè vßng d©y cña cuén s¬ cÊp vµ thø cÊp. + S dq1 , S dq 2 lµ tiÕt diÖn d©y quÊn SC vµ TC. -DiÖn tÝch cöa sæ ®­îc tÝnh: Scs = h.c . S SC  S TC Kl. . C¸ch2: - Tra b¶ng sè vßng d©y/1cm2(B¶ng 8-7). - Từ đó tiến hành tính diện tích cửa sổ lõi thép: Scs = h.c . *GV đưa ra các bước sắp xÕp d©y quÊn trong cöa sæ.. N1 N 2  n1 n2. n1- Sè vßng d©y/cm2 cña cuén s¬ cÊp. n2- Sè vßng d©y/cm2 cña cuén thø cÊp. Chó ý: * Các cỡ dây ở trên có thay đổi chút ít tuỳ theo nhµ chÕ t¹o. 6.S¾p xÕp d©y quÊn trong cöa sæ. -TÝnh sè vßng d©y mçi líp: Sè vßng d©y mçi líp =. 16 Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11. Lop11.com. h §K d©y cã c¸ch ®iÖn. - -1.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN. *GV kÕt luËn: Tra c¸c b¶ng s½n cã vµ theo nh÷ng phương pháp tính toán trªn,chóng ta cã thÓ x¸c địnhấcc thông số của bất kú mét MBA nhá nµo.. Tổ : Vật Lý. -Tiếp đó ,tính số lớp dây quấn bằng cách chia tæng sè vßng cho sè vßng cña mçi líp: Sè líp d©y quÊn =. IV.Tæng kÕt bµi häc: 5’ - Kh¸i niÖm chumg vÒ m¸y biÕn ¸p - Ph©n lo¹i m¸y biÕn ¸p - Kh¸i niÖm m¸y biÕn ¸p V. Bài tập và hướng dẫn tự học Câu 1: Khi nối cuộn sơ cấp máy biến áp với nguồn điện một chiều sẽ xảy ra hiện tượng gì? Tại sao? C©u 2: Nªu kh¸i niÖm vµ c«ng dông cña m¸y biÕn ¸p mét pha c«ng suÊt nhá? VI. Tự đánh giá và rút kinh nghiệm. Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11 Lop11.com. 17.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN. Tổ : Vật Lý. Bµi 9: thùc hµnh tÝnh to¸n m¸y biÕn ¸p mét pha c«ng suÊt nhá I/ Môc tiªu bµi häc: 1. KiÕn thøc: - HS hiÓu ®­îc cÊu t¹o cña m¸y biÕn ¸p - HS hiÓu ®­îc tr×nh tù tÝnh to¸n thiÕt kÕ MBAmét pha c«ng suÊt nhá. 2. KÜ n¨ng: -TÝnh to¸n, thiÕt kÕ ®­îc m¸y biÕn ¸p mét pha c«ng suÊt nhá. 3. Thái độ: - HS cã ý thøc t×m hiÓu cÊu t¹o vµ tÝnh to¸n thiÕt kÕ MBA 1pha c«ng suÊt nhá. II/ ChuÈn bÞ bµi d¹y:. - Nghiªn cøu bµi 9-SGK . - Đọc tài liệu tham khảo liên quan đến bài giảng. - MBA một pha công suất nhỏ (đã tháo vỏ): mỗi nhóm 1 máy. -Thước kẻ,thước cặp,(hoặc pan me) cho mỗi nhóm. -PhiÕu häc tËp, B¶ng 9-2 SGK. III/ Qu¸ tr×nh thùc hiÖn bµi gi¶ng. 1/ổn định lớp: 2 phút KiÓm tra sÜ sè líp häc. 2/KiÓm tra bµi cò: 3’ Câu hỏi: Trình bày các bước tính toán máy biến áp một pha công suất nhỏ? 3/Néi dung bµi gi¶ng míi: 125’ Hoạt động của thầy và trò. Hoạt động 1: Tìm hiểu cấu t¹o MBA *Gv chia líp thµnh c¸c nhãm thùc hµnh. *Mçi nhãm HS nhËn thiÕt bÞ vµ dông cô thùc hµnh. *GV giao nhiÖm vô cho HS vµ yªu cÇu thùc hµnh theo c¸c néi dung như đã nêu ở mục tiêu bµi thùc hµnh. * HS ®o vµ ghi kÕt qu¶ vµo b¶ng m« t¶ cÊu t¹o m¸y biÕn ¸p (9-1). *GV yªu cÇu HS nªu l¹i tõng bước thực hành theo nội dung 18 Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11. TG. Néi dung bµi gi¶ng. Phót. 45’. 1/T×m hiÓu cÊu t¹o M¸y biÕn ¸p B¶ng 9-1.M« t¶ cÊu t¹o M¸y biÕn ¸p Lâi thÐp. D©y quÊn. Cöa sæ lâi thÐp. - Quan s¸t vµ m« t¶ cÊu t¹o M¸y biÕn ¸p. - Đo kích thước lõi thép. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN. Tổ : Vật Lý. thực hành ở trên.Từ đó đánh gi¸ nhËn thøc cña HS. *GV thu phiÕu thùc hµnh cña c¸c nhãm. Hoạt động 2: Tìm hiểu trình tù tÝnh to¸n,thiÕt kÕ MBA *GV ph¸t phiÕu häc tËp cho HS vµ yªu cÇu HS tr×nh bµy vµo phiÕu häc tËp HS t×m hiÓu vµ ghi kÕt qu¶ t×m hiÓu vµo phiÕu häc tËp - GV thu phiÕu häc tËp. - GV nêu lại các bước để HS tự đánh giá kết quả của bản thân. Hoạt động 3: Tính toán thiết kÕ MBA 1 pha. 20’. - §o ®­êng kÝnh d©y quÊn s¬ cÊp vµ thø cÊp. - Đo kích thước cửa sổ lõi thép. -ViÕt phiÕu thùc hµnh. 2. Tr×nh tù tÝnh to¸n, thiÕt kÕ m¸y biÕn ¸p PhiÕu häc tËp Các bước tính toán thiÕt kÕ. Néi dung. Nh÷ng ®iÓm cÇn l­u ý. 1. 2. 3. 4. 5. 6.. 60’. Gi¸o viªn ®­a ra bµi tËp tÝnh to¸n thiÕt kÕ m¸y biÕn ¸p HS chó ý theo dâi vµ thùc hµnh Giáo viên hướng dẫn học sinh c¸ch tÝnh to¸n bµi tËp HS thực hiện theo hướng dẫn cña gi¸o viªn GV? Em h·y nªu c«ng thøc tÝnh tiÕt diÖn tiÕt diÖn d©y quÊn? HS tr¶ lêi GV? Muèn tÝnh sè vßng d©y cña c¸c cuén d©y ta lµm thÕ nµo? HS tr¶ lêi Víi c«ng suÊt cña MBA< 50VA ta nªn chän mËt độ dòng điện cho phép là bao nhiªu ? HS tr¶ lêi GV ? Nªu c¸ch tÝnh ®­êng Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11 Lop11.com. 3. TÝnh to¸n thiÕt kÕ m¸y biÕn ¸p mét pha c«ng suÊt nhá Bµi tËp: H·y tÝnh to¸n thiÕt kÕ MBA cã c¸c th«ng sè sau: - §iÖn ¸p s¬ cÊp 220V-50Hz - §iÖn ¸p thø cÊp 24 - C«ng suÊt 30VA Các bước tính toán 1. Xác định công suất máy biến áp. C«ng suÊt MBA: S1 = S2 = 30VA 2. TÝnh to¸n m¹ch tõ TiÕt diÖn trô quÊn d©y cña lâi thÐp: Shi = 1,2. S dm =1,2. 30 = 6,6cm2 St =. S hi 6,6 = = 7,3cm2 kl 0,9. (kl = 0,9 v× ®©y lµ biÕn ¸p dïng trong gia đình) 3. TÝnh sè vßng d©y cña c¸c cuén d©y Chän sè vßng d©y/v«n: n = 5vßng/V(Theo b¶ng 8-3). - Sè vßng d©y cuén s¬ cÊp lµ: N1 = U1.n = 220.5 = 1100 vßng - Sè vßng d©y cuén thø cÊp lµ: N2 = (U2 + 10%U2).n = (24 + 2,4).5 = 19.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN kÝnh d©y quÊn ? HS tr¶ lêi GV ? Nªu c¸ch tÝnh diÖn tÝch cöa sæ lâi thÐp? HS tr¶ lêi ?. Tổ : Vật Lý 132 vßng 4. TÝnh tiÕt diÖn d©y quÊn vµ ®­êng kÝnh d©y quÊn. C«ng suÊt cña MBA< 50VA nªn ta chän mật độ dòng điện cho phép là J = 4A/mm2 (c¨n cø vµo b¶ng 8-4). - Tõ c«ng thøc: S1 = U1.I1  I1 =. S1 30   0,14 A U 1 220. S2 = U2.I2  I2 =. S 2 30   1,25 A U 2 24. VËy tiÕt diÖn d©y quÊn SC vµ TC lµ: S dq1 . I 1 0,14   0,035mm 2 ; S dq 2 = J1 4. I 2 1,25   0,31mm 2 J 4. 5. TÝnh diÖn tÝch cöa sæ. Ta cã: Scs . S SC  S TC Kl. ( c¨n cø vµo b¶ng 8-. 6,ta chän Kl = 0,2). VËy: Scs IV. Tæng kÕt. . bµi. 1100.0,035  132.0,31  397,1mm 2  4cm 2 0,2. häc: 5’ - Nh¾c l¹i c¸c néi dung chÝnh cña bµi häc V. Bài tập và hướng dẫn tự học H·y tÝnh to¸n thiÕt kÕ MBA cã c¸c th«ng sè sau:§iÖn ¸p s¬ cÊp 220V. §iÖn ¸p thø cÊp 24V.C«ng suÊt 60VA;  = 0,8 VI. Tự đánh giá và rút kinh nghiệm …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 20 Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN. Tổ : Vật Lý. Bµi 10: VËt liÖu chÕ t¹o m¸y biÕn ¸p a/ Môc tiªu bµi häc: 1. kiÕn thøc: - HS nắm được một số vật liệu thông dụng để chế tạo máy biến áp. - Công dụng và phạm vi sử dụng các loại vật liệu đó. 2. KÜ n¨ng: - Nhận biết được các vật liệu thông dụng để chế tạo MBA như vật liệu để chế tạo lõi thép,dây quÊn ... 3. Thái độ: - HS cã ý thøc t×m hiÓu c¸c vËt liÖu chÕ t¹o MBA trong thùc tÕ. B/ ChuÈn bÞ bµi gi¶ng:. - Nghiªn cøu bµi 10-SGK . - Đọc tài liệu tham khảo liên quan đến bài giảng. - ChuÈn bÞ mét sè vËt liÖu: +VËt liÖu dïng lµm m¹ch tõ: L¸ thÐp kü thuËt ®iÖn. + VËt liÖu dïng lµm d©y quÊn: D©y ª may. + VËt liÖu c¸ch ®iÖn: Nhùa,cao su... c/ TiÕn tr×nh bµi gi¶ng: STT Ngµy lªn líp T¹i líp. V¾ng mÆt cã lý do. V¾ng mÆt kh«ng lý do. Ghi chó. 1 2 3. 1/ổn định lớp: 2’ KiÓm tra sÜ sè líp häc. 2/KiÓm tra bµi cò: 3’ Câu hỏi: Em hãy cho biết mạch từ của MBA được chế tạo như thế nào?Tại sao người ta lại chÕ t¹o nh­ vËy? 3/Đặt vấn đề vào bài mới: MBA ®­îc chÕ t¹o tõ nh÷ng lo¹i vËt liÖu nµo?Chóng ta h·y nghiªn cøu trong bµi häc nµy. 4/Néi dung bµi gi¶ng: 37’ Hoạt động của GV và HS TG Hoạt động 1: Tìm hiểu vật liệu 10’ dïng lµm m¹ch tõ. Néi dung I/ VËt liÖu dïng lµm m¹ch tõ: - M¹ch tõ cña MBA ®­îc ghÐp tõ nh÷ng. Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11 Lop11.com. 21.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> TRƯỜNG THPT TÂN AN Hoạt động của GV và HS TG *GV đặt câu hỏi: Mạch từ của MBA cã cÊu t¹o nh­ thÕ nµo? *HS suy nghÜ vµ tr¶ lêi. *GV gi¶i thÝch vÒ tØ lÖ silÝc: TØ lÖ silÝc cµng nhiÒu th× cµng dÔ g·y,do đó không thể tăng quá mức.Để xác định một cách tương đối tỉ lệ silíc chØ cÇn gÊp l¸ thÐp l¹i.NÕu l¸ thÐp bÞ g·y tøc lµ tØ lÖ silÝc trong l¸ thÐp cao,còn loại thường thì chỉ cong,kh«ng g·y.. *GV gi¶i thÝch cho HS hiÓu vÒ viÖc chÕ t¹o lâi thÐp MBA,c¸ch sắp đặt các lá thép sao cho hợp lý.. GV giíi thiÖu b¶ng 10-1 trong s¸ch gi¸o khoa. *GV đặt câu hỏi: 10’ +Dây quấn MBA thường làm bằng vËt liÖu g×?§Æc tÝnh ra sao? +Tiết diện dây quấn MBA thường lµ nh÷ng h×nh g×?. *GV l­u ý víi HS: Trøoc khi quÊn 22 Giáo án: Điện dân dụng. Khối 11. Tổ : Vật Lý Néi dung l¸ thÐp KT§ dµy tõ 0,18-0,5mm.TÝnh chất lá thép KTĐ thay đổi theo tỉ lệ silíc. (Lo¹i t«n cã tæn thÊt Ýt lµ lo¹i cã chøa nhiÒu silÝc: T«n cã 1% silÝc tæn thÊt 3,6W/kg,t«n cã 2,2% silÝc tæn thÊt 2,4W/kg). - §Î gi¶m tæn thÊt,c¸c l¸ t«n dïng cho MBA c«ng nghiÖp ®­îc c¸ch ®iÖn víi nhau b»ng líp giÊy rÊt máng d¸n trªn mÆt l¸ t«n hoÆc b»ng mét líp s¬n c¸ch ®iÖn. - C¸c l¸ t«n cÇn cã bÒ dµy nh­ nhau,l¸ t«n cµng máng,tæn thÊt c«ng suÊt (W/kg) cµng nhá ®i. - Khi chÕ t¹o lâi thÐp,cã thÓ xÕp xen kÏ tõng l¸ mét,hoÆc tõng sÊp hai hoÆc bèn l¸ thÐp.TiÕt diÖn trô cña lâi thÐp cã thÓ t¨ng lªn b»ng c¸ch xÕp thªm l¸ thÐp,nh­ng kh«ng ®­îc xÕp qu¸ møc v× khi bÒ dµy cña lâi thÐp gÊp ba lÇn bÒ réng cña trô th× viÖc quÊn d©y sÏ gÆp khã kh¨n. - Để đơn giản cho việc chuẩn bị lõi thÐp,cã thÓ sö dông b¶ng quy c¸ch nh÷ng m¹ch tõ dïng víi nh÷ng l¸ thÐp tiªu chuÈn sau:(B¶ng 10-1) Dựa vào bảng này, ta chọn thép KTĐ đẻ lµm m¹ch tõ theo thiÕt kÕ.. II/D©y quÊn M¸y biÕn ¸p: -D©y quÊn SC vµ TC cña MBA lµm b»ng đồng điện phân,có độ bền cơ học tốt,dễ dát mỏng để không bị đứt khi quấn dây và mềm để các liên kết tốt. - Dây quấn MBA có công suất lớn thường cã tiÕt diÖn ch÷ nhËt hoÆc h×nh vu«ng,cßn d©y quÊn MBA c«ng suÊt nhá cã tiÕt diÖn h×nh trßn. - C¸c cuén d©y cã thÓ ®­îc cuèn thµnh tõng bèi hoÆc thµnh líp liªn tôc,vßng nµy s¸t vßng kia.C¸ch quÊn thµnh tõng bèi nhanh h¬n,®­îc dïng víi ®iÖn ¸p kh«ng Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>