Giáo án Ngữ văn 8 - Học kỳ 1

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n: 15/8/2011. Ngµy d¹y: 16,19/8/2011.. TiÕt 1 : V¨n b¶n T«I ®I häc (Thanh TÞnh) A. Môc tiªu: Gióp häc sinh: 1. Xác định được: Tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân vật tôi ở buổi tựu trường đầu tiên trong đời, thấy được ngòi bút văn xuôi giàu chất thơ gợi dư vị trữ tình man mác. 2. Hưởng ứng: Sự trân trọng những kỉ niệm tuổi thơ, những tình cảm ấm áp mà trong cuộc đời mình đón nhận. 3. BiÕt c¸ch c¶m thô chÊt tr÷ t×nh, chÊt th¬ trong v¨n xu«i, c¶m nhËn m¹ch truyÖn trong nh÷ng truyÖn ng¾n kh«ng cã cèt truyÖn. B. ChuÈn bÞ: 1. GV: SGK, SGV, gi¸o ¸n, b¶ng phô. 2. HS: SGK, bài soạn trước. C. Kiểm tra bài cũ: Kiểm tra sự chuẩn bị sách, vở, đồ dùng của môn học. D. TiÕn tr×nh d¹y vµ häc: 1. ổn định: 2. Khởi động: Trong cuộc đời mỗi con người, những kỷ niệm tuổi học trò thường được lưu giữ lâu bền trong trí nhớ. Đặc biệt là những kỷ niệm về buổi đến trường đầu tiên: Ngày đầu tiên đi học … Mẹ dỗ dành bên em. Truyện ngắn Tôi đi học đã diễn tả những kỷ niệm mơn man, b©ng khu©ng cña mét thêi th¬ Êy. 3. Bµi míi: I. §äc, t×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶, t¸c phÈm: ? Em h·y giíi thiÖu vài nÐt chÝnh vÒ t¸c a/ T¸c gi¶: gi¶? - Thanh TÞnh (1911-1988), tªn khai sinh lµ TrÇn V¨n Ninh, quª ë xãm Gia L¹c, ven sông Hương, ngoại ô thành phố Huế. - Tõ 1933, ®i lµm ë c¸c së t­ råi vµo nghÒ d¹y häc vµ b¾t ®Çu viÕt v¨n, lµm th¬.. ? Em h·y cho biÕt xuÊt xø cña v¨n b¶n?. b/ T¸c phÈm: - Sáng tác của Thanh Tịnh nhìn chung đều toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dÞu, trong trÎo. - T¸c phÈm chÝnh: + Hận chiến trường (tập thơ - 1937). + Quª mÑ (tËp truyÖn ng¾n - 1941). + NgËm ng¶i t×m trÇm (tËp truyÖn ng¾n - 1943). + Søc må h«i (ca dao -1954). + Những giọt nước biển (tập truyện ng¾n - 1956) - TruyÖn ng¾n T«i ®i häc in trong tËp Quª 1. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> - GVHD đọc (Giọng chậm, dịu, hơi buồn, mẹ, xuất bản năm 1941. lắng sâu, phù hợp từng nhân vật), đọc mẫu, 2. §äc, v¨n b¶n: HS đọc VB, HS, GV nhận xét HS đọc. ? Cã thÓ coi VB nµy lµ VB nhËt dông hay 3. ThÓ lo¹i: VB biÓu c¶m ®­îc kh«ng? V× sao? - Kh«ng ph¶i lµ VB nhËt dông v× ®©y lµ mét - V¨n b¶n tù sù, biÓu c¶m. TP văn chương thật sự có giá trị tư tưởng nghệ thuật. - Cã thÓ xÕp vµo lo¹i VB biÓu c¶m v× toµn truyÖn lµ c¶m xóc t©m tr¹ng cña nh©n vËt trong buổi tựu trường đầu tiên. ? T×m bè côc vµ cho biÕt ý chÝnh cña mçi phÇn? - Đoạn 1. Từ đầu đến trên ngọn núi: Cảm nhận của tôi trên đường tới trường. - Đoạn 2. Tiếp đến xa mẹ tôi chút nào hết: Cảm nhận của tôi lúc ở sân trường. - §o¹n 3. Cßn l¹i: C¶m nhËn cña t«i trong líp häc. (Cã thÓ chia lµm 5 ®o¹n nh­ sau: - Đoạn 1. Từ đầu đến tưng bừng rộn rã: Kh¬i nguån nçi nhí. - Đoạn 2. Tiếp đến trên ngọn núi: Tâm tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña t«i trªn ®­êng cïng mẹ tựu trường. - Đoạn 3. Tiếp đến trong các lớp: Tâm trạng và cảm giác của tôi khi đứng giữa sân trường, khi nhìn mọi người, các bạn. - Đoạn 4. Tiếp đến chút nào hết: Tâm trạng cña t«i khi nghe gäi tªn vµ rêi mÑ vµo líp. - §o¹n 5. Cßn l¹i: T©m tr¹ng cña t«i khi ngồi vào chỗ của mình và đón nhận tiết học ®Çu tiªn).. 4. Bè côc: 3 phÇn.. II. §äc, hiÓu v¨n b¶n: 1. C¶m nhËn cña t«i trªn ®­êng tíi trường: - Kh¬i nguån kû niÖm: + Thời điểm: Cuối thu - mùa khai trường. + C¶nh thiªn nhiªn: L¸ rông, m©y bµng ? Nỗi nhớ buổi tựu trường của TG được bạc. khơi nguồn từ thời điểm nào? Tìm những + Con người: Mấy em bé rụt rè cùng mẹ chi tiết thể hiện thời điểm đó? Nhận xét của tới trường. em vÒ c¸ch gîi nçi nhí cña t¸c gi¶? > Nỗi nhớ bắt nguồn từ sự liên tưởng tương đồng, tự nhiên giữa hiện tại và quá khø cña nh©n vËt t«i. - So sánh: Tôi quên … như … quang đãng. - Tõ l¸y: Nao nøc, m¬n man, t­ng bõng, 6 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> ? Trong đoạn văn TG đã sử dụng NT nổi rộn rã. bËt g×? Em h·y ph©n tÝch gi¸ trÞ biÓu c¶m - DiÔn t¶ t©m tr¹ng, c¶m gi¸c trong s¸ng n¶y në trong lßng t¸c gi¶. của NT đó? - GV: §ã lµ c¶m xóc khi TG nhí l¹i c¶m giác thực khi đó. Các từ láy đã góp phần rút ng¾n kho¶ng c¸ch thêi gian gi÷a qu¸ khø vµ hiện tại. Chuyện đã xảy ra từ bao năm rồi - T©m tr¹ng vµ c¶m gi¸c cña t«i khi cïng mµ nh­ míi x¶y ra h«m qua, h«m kia … mẹ tới trường buổi đầu tiên: + Thêi gian: Buæi s¸ng cuèi thu mét buæi ? Kỷ niệm ngày đầu tiên đến trường của tôi mai đầy sương thu và gió lạnh. g¾n víi thêi gian, kh«ng gian cô thÓ nµo? + Kh«ng gian: Trªn con ®­êng lµng dµi vµ Câu văn nào thể hiện rõ điều đó? hÑp. ? Vì sao thời gian và không gian đó trở thµnh kû niÖm trong t©m trÝ TG? - Thêi ®iÓm, n¬i chèn quen thuéc gÇn gòi, gắn liền với tuổi thơ của TG ở quê hương. - §ã lµ lÇn ®Çu tiªn ®­îc c¾p s¸ch tíi trường. - TG là người yêu quê hương. ? Trong câu văn: Con đường này tôi đã quen ®i l¹i l¾m lÇn, nh­ng lÇn nµy tù nhiªn thÊy l¹ … t«i kh«ng léi qua s«ng … kh«ng đi ra đồng như thằng Sơn nữa. Hành động, cảm giác quen mà lạ của nh©n vËt t«i cã ý nghÜa g×? - §æi kh¸c trong t×nh c¶m vµ nhËn thøc: Tù thấy mình đã lớn lên, con đường làng không còn dài rộng như trước > Cậu bé nghiêm túc nghĩ đến việc học hành. ? ViÖc häc hµnh g¾n liÒn víi s¸ch, vë, bót, thước. Những hình ảnh này được TG nhớ lại b»ng ®o¹n v¨n nµo? ? Trong ®o¹n v¨n nµy TG sö dông biÖn ph¸p NT g×? ? Các từ loại thể hiện động tác của chú bé?. + Con ®­êng lµng quen mµ l¹ + Không ra đồng, không thả diều. > Thấy mình đã lớn lên, nghiêm túc nghĩ đến việc học hành. - §o¹n v¨n: Trong chiÕc ¸o v¶i dï ®en … lướt ngang trên ngọn núi. - So s¸nh: …. nh­ …. - §éng tõ: ThÌm, bÆm, gh×, xÖch, chói, muèn … ? Em cảm nhận gì về ý nghĩa của biện - Kỉ niệm đẹp, trong sáng, tôi có chí học ph¸p NT trong ®o¹n v¨n trªn? ngay từ đầu, muón tự mình đảm nhiệm viÖc häc tËp, muèn ch÷ng ch¹c nh­ c¸c b¹n, kh«ng thua kÐm b¹n. - GV: Lần đầu tới trường, chưa quen, vẫn 7 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> cßn nhá l¾m nªn vÉn thÌm ®­îc nhÝ nh¶nh, cũng lại muốn thử sức mình … đó là tâm trạng và cảm giác rất tự nhiên của một đứa bé lần đầu được tới trường. Những động từ và hình ảnh so sánh đã làm nổi bật cảm gi¸c trong s¸ng vµ t­ thÕ ngé nghÜnh, cö chØ đáng yêu, ngây thơ của nhân vật tôi trong ngày đầu tới trường. - HS đọc đoạn 2. ? T×m nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt chøng tá t©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c ngì ngµng cña nh©n vËt t«i?. 2. Cảm nhận của tôi lúc ở sân trường: - T©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c ngì ngµng cña nh©n vËt t«i: + Thấy sân trường dày đặc cả người, ai cũng quần áo sạch sẽ, gương mặt vui tươI, s¸ng sña. + Ngôi trường vừa xinh xắn, vừa oai nghiêm khác thường, lòng tôi đâm ra lo sợ vÈn v¬. + Håi hép chê nghe tªn m×nh. Nghe gäi đến tên thì giật mình lúng túng. + Bçng c¶m thÊy sî khi s¾p ph¶i rêi bµn tay dÞu dµng cña mÑ. Nh÷ng tiÕng khãc nøc në hay thuta thÝt bËt ra nh­ ph¶n øng d©y chuyÒn. C¶m thÊy xa mÑ h¬n lóc nµo hÕt. > C¸ch kÓ, t¶ rÊt tinh tÕ vµ hay. + Tõ t©m tr¹ng h¸o høc, h¨m hë sang lo sî vÈn v¬, bì ngì, ngËp ngõng, ch¬ v¬, vông về, lúng túng đó là sự chuyển biến tâm lý rÊt phï h¬p víi trÎ em.. ? Em cã thÓ kh¸i qu¸t vÒ c¸ch kÓ, t¶ cña TG qua hình ảnh và chi tiết trên NTN? Vì sao - Hình ảnh: Trường Mỹ Lý trông vừa xinh em cảm nhận được rằng cách kể, tả đó tinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hoà tÕ vµ hay? Êp. ? Trong ®o¹n v¨n em thÝch nhÊt h×nh ¶nh > So sánh lớp học với đình làng - nơi thờ nào? NTXD hình ảnh đó? cóng, tÕ, lÔ, n¬i thiªng liªng, n¬i cÊt giÊu nh÷ng ®iÒu bÝ Èn. DiÔn t¶ c¶m xóc trang nghiªm cña TG về mái trường, đề cao tri thức của con người trong trường học. - H×nh ¶nh nh÷ng häc trß nhá tuæi: + So sánh: Họ như con chim non đứng ? Em hiểu ý nghĩa của hình ảnh so sánh đó bên bờ tổ, nhìn quãng trời rộng muốn bay nh­ng cßn ngËp ngõng e sî. NTN? 8 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> + Miêu tả sinh động tâm trạng các em nhỏ lần đầu tới trường. + Đề cao sức hấp dẫn của nhà trường, ? Hình ảnh mái trường gắn liền với thầy thể hiện khát vọng bay bổng của TG với giáo. TG đã nhắc tới những thầy giáo nào? trường học. - Ông đốc, thầy giáo trẻ. - H×nh ¶nh thÇy häc: ? Hình ảnh ông đốc và thầy giáo trẻ được nhí l¹i qua chi tiÕt nµo? + Ông đốc: Đọc DS HS, động viên phải gắng học nhìn hiền từ và cảm động tươi ? Từ đó em thấy TG đã nhớ tới ông đốc và cười nhẫn nại chờ chúng tôi. thÇy gi¸o trÎ víi t×nh c¶m nµo? + Thầy giáo trẻ: Gương mặt tươi cười. ? Ngoài thầy học, còn có ai quan tâm đến > Quý trọng, tin tưởng, biết ơn. c¸c em nhá? - Những người lớn: Mẹ, các vị phụ huynh. ? Họ thể hiện sự quan tâm đó NTN? + Chuẩn bị chu đáo. + Cùng đi tới trường. ? Qua c¸c h×nh ¶nh vÒ thÇy häc, vÒ nh÷ng + Cïng tham dù lÔ khai gi¶ng. người lớn, em nghĩ gì về tình cảm, trách + Động viên con em mình vào lớp. nhiệm của người lớn với các em học sinh? > Những người lớn, thầy học không chỉ có - GV: Đó là môi trường giáo dục ấm áp, là trách nhiệm mà còn có tấm lòng đối với một nguồn nuôi dưỡng các em trưởng thế hệ tương lai. thµnh. - GV §äc ®o¹n C¸c cËu l­ng lÎo nh×n ra s©n … vµi tiÕng thót thÝt ®ang ngËp ngõng trong cæ. ? Em nghÜ g× vÒ tiÕng khãc cña c¸c häc trß bé nhỏ khi sắp hàng để vào lớp? - Khóc vì lo sợ (rời người thân), vì sung sướng (tự mình …). - Là những giọt nước mắt báo hiệu trưởng thành, những giọt nước mắt ngoan. - GV chuyÓn ®o¹n: T©m tr¹ng cña t«i khi đến trường, khi đứng giữa sân trường, khi nhìn cảnh dày đặc người, khi nhìn các bạn häc trß cò vµo líp … lµ t©m tr¹ng lo sî vÈn v¬, võa bì ngì, võa ­íc ao thÇm vông, l¹i c¶m thÊy ch¬ v¬, vông vÒ, lóng tóng. Vµ nhân vật tôi đã khóc, khóc vì lo sợ phải rời người thân và cũng khóc vì sung sướng khi lÇn ®Çu ®­îc tù l©p. Víi tiÕng khãc Êy nh©n 9 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> vật tôi đã bước vào lớp học NTN nào? Chóng ta tiÕp tôc t×m hiÓu. - GV đọc đoạn cuối. ? T©m tr¹ng, c¶m gi¸c cña t«i khi ngåi vµo chỗ của mình và đón nhận tiết học đầu tiên ®­îc diÔn t¶ qua nh÷ng h×nh ¶nh vµ chi tiÕt nào? TG đã diễn tả cảm giác đó bằng từ nµo?. 3. C¶m nhËn cña t«i trong líp häc: - Nh×n c¸i g× còng thÊy l¹ vµ hay. - L¹m nhËn bµn, ghÕ, chç ngåi lµ vËt riªng. - Nhìn người bạn mới mà không thấy xa lạ. - Nghiêm trang bước váo tiết học. > QuyÕn luyÕn, tù nhiªn mµ bÊt ngê víi líp häc, víi b¹n bÌ.. ? Hình ảnh: Một con chim liệng đến đứng bªn bê cöa sæ, hãt mÊy tiÕng rôt rÌ råi vç c¸nh bay cao mang ý nghÜa g×? - Chèt: + NghÜa thùc. + Có dụng ý nghệ thuật, có ý nghĩa tượng tr­ng, gîi nhí, gîi tiÕc nh÷ng ngµy ch¬i bêi tự do để đến với giai đoạn làm học sinh, tập làm người lớn.. - Hình ảnh: Một con chim liệng đến … bay cao. + NghÜa t¶ thùc. + Dông ý: Gîi tiÕc, nhí.. ? Dßng ch÷: T«i ®i häc kÕt thóc truyÖn ®­îc hiÓu NTN? - KÕt thóc tù nhiªn, bÊt ngê. - KhÐp l¹i c©u chuyÖn, më ra mét ch©n trêi mới, một giai đoạn mới trong cuộc đời đứa trÎ. - Thể hiện chủ đề của truyện ngắn.. - Dßng ch÷: T«i ®i häc. + KÕt thóc tù nhiªn, bÊt ngê. + KhÐp l¹i c©u chuyÖn. + Më ra mét giai ®o¹n míi. + Thể hiện chủ đề.. - HS đọc ghi nhớ trong SGK Tr 9.. 3. Ghi nhí: (SGK tr9).. III. Tæng kÕt - Ghi nhí: 1. NghÖ thuËt: ? Hãy nhận xét những nét đặc sắc về NT - Truyện được bố cục theo dòng hồi tưởng, cña truyÖn? c¶m nghÜ cña nh©n vËt t«i theo tr×nh tù thêi gian của buổi tựu trường. - KÕt hîp hµi hoµ gi÷a kÓ, t¶ víi béc lé t©m tr¹ng, c¶m cóc. ? Em h·y cho biÕt ND chÝnh cña truyÖn? 2. Néi dung: Ghi l¹i t©m tr¹ng, c¶m xóc cña nh©n vËt t«i trong buổi tựu trường đầu tiên.. IV. LuyÖn tËp: 1. Ph¸t biÓu c¶m nghÜ cña em vÒ dßng c¶m xóc cña nh©n vËt t«i.. - HS th¶o luËn theo nhãm. - C¸c nhãm tr×nh bµy. - HS, GV bæ sung.. 10 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> 4. Cñng cè: - Phương thức biểu đạt nổi trội của truyện là biểu cảm nên gần với thơ, có sức truyền cảm nhÑ nhµng mµ thÊm thÝa. - Truyện đậm chất trữ tình, hầu như không có cốt truyện, đó là tình huống truyện không có truyện, nhưng chất thơ của truyện đã lay động được tình cảm của mọi người. 5. DÆn dß: - ChÐp l¹i c¸c h×nh ¶nh so s¸nh cã trong bµi. - Lµm bµi tËp 2 (SGK Tr 9). - Chuẩn bị trước tiết 3 bài: Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ./. ---------------------------Ngµy so¹n: 18/8/2011 Ngµy d¹y: 20/8/2011 Tiết 3: Cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ I. Môc tiªu: Gióp häc sinh: 1. Kiến thức: Phõn biệt được cỏc cấp độ khái quát của nghĩa của từ ngữ 2. Tư tưởng: Hưởng ứng giáo dục tư duy nhận thức giữa cái chung và cái riêng, giữa tập thể vµ c¸ nh©n. 3. Kü n¨ng: Thực hành, so sánh, phân tích các cấp độ khái quát về nghĩa của từ ngữ. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: SGK, gi¸o ¸n, b¶ng phô. 2. HS: SGK, bài soạn trước. III.. TiÕn tr×nh d¹y vµ häc: 1. ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: ở lớp 7 các em đã được học về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa. Vậy bây giờ một em hãy nhắc lại: Thế nào là từ đồng nghĩa? Thế nào là từ trái nghĩa? Cho ví dụ? * Từ đồng nghĩa: Là những từ có nghĩa giống nhau hoặc gần giống nhau. VÝ dô: + M¸y bay - tµu bay - phi c¬. + §Ìn biÓn - h¶i ®¨ng. + Nhà thương - bệnh viện. - Quan hÖ: Trong nhãm cã thÓ thay thÕ cho nhau trong mét c©u v¨n cô thÓ. * Từ trái nghĩa: Là những từ có nghĩa trái ngược nhau. - VÝ dô: Sèng - chÕt. Nãng - l¹nh. Tèt - xÊu. - Quan hệ: Trong nhóm có thể loại trừ nhau khi lựa chọn để đặt câu. * GV: Từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa là hai mối quan hệ về nghĩa cuả từ. Hôm nay chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu một mối quan hệ khác, đó là mối quan hệ bao hàm, tức là phạm vi kh¸i qu¸t cña nghÜa tõ ng÷. 3. Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt I. Tõ ng÷ nghÜa réng, tõ ng÷ nghÜa hÑp: - GV treo bảng phụ ghi sơ đồ trong SGK. 1. VÝ dô: - HS quan sát sơ đồ. ? Nghĩa của từ động vật rộng hơn hay hẹp hơn nghĩa 2. Nhận xét: cña tõ thó, chim, c¸? V× sao? - Nghĩa của từ động vật rộng hơn hơn nghĩa của các 11 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> tõ thó, chim, c¸. > Vì phạm vi của nghĩa từ động vật bao hàm nghĩa cña ba tõ thó, chim , c¸. ? NghÜa cña tõ thó réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña từ voi, hươu? Vì sao? - Nghĩa của từ thú rộng hơn nghĩa của từ voi, hươu. > V× ph¹m vi nghÜa cña tõ thó bao hµm nghÜa cña 2 từ voi, hươu. ? NghÜa cña tõ chim réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña tõ tu hó, s¸o? V× sao? - NghÜa cña tõ chim réng h¬n nghÜa cña tõ tu hó, s¸o. > V× ph¹m vi nghÜa cña tõ chim bao hµm nghÜa cña tõ tu hó, s¸o. ? NghÜa cña tõ c¸ réng h¬n hay hÑp h¬n nghÜa cña tõ c¸ r«, c¸ thu? V× sao? - NghÜa cña tõ c¸ réng h¬n nghÜa cña tõ c¸ r«, c¸ thu. > V× ph¹m vi nghÜa cña tõ c¸ bao hµm nghÜa cña 2 tõ c¸ r«, c¸ thu. ? NghÜa cña c¸c tõ thó, chim, c¸ réng h¬n nghÜa cña c¸c tõ nµo? hÑp h¬n nghÜa cña tõ nµo? - NghÜa cña tõ thó, chim, c¸: + Rộng hơn nghĩa của các từ: voi, hươu, tu hú, sáo, c¸ r«, c¸ thu. + Hẹp hơn nghĩa của từ động vật. - GV cho HS quan sát trên bảng phụ sơ đồ vòng tròn biÓu thÞ mèi quan hÖ bao hµm qua c¸c VD võa ph©n tÝch. ? ThÕ nµo lµ mét tõ ng÷ cã nghÜa réng? ThÕ nµo lµ mét tõ ng÷ cã nghÜa hÑp?. - Mét tõ ng÷ cã nghÜa réng lµ: Phạm vi nghĩa của từ đó bao hàm phạm vi nghĩa của mét sè tõ ng÷ kh¸c. - Mét tõ ng÷ cã nghĩa hÑp lµ: Phạm vi nghÜa từ đó được bao hàm trong phạm vi nghĩa của ? Mét tõ ng÷ cã thÓ võa cã nghÜa réng võa cã nghÜa mét tõ ng÷ kh¸c. hÑp ®­îc kh«ng? T¹i sao? - Một từ ngữ có nghĩa rộng với một số từ - Cã. V× tÝnh chÊt réng hÑp cña nghÜa tõ ng÷ chØ lµ ngữ này, đồng thời lại có thể có nghĩa hẹp tương đối. với một từ ngữ khác. - HS đọc ghi nhớ trong SGK. 3. Ghi nhí: (SGK tr10). II. LuyÖn tËp: 1. Sơ đồ thể hiện cấp độ khái quát của nghÜa tõ ng÷:. - HS lµm viÖc theo nhãm. - Đại diện các nhóm lên bảng điền vào sơ đồ. - HS, GV nhËn xÐt, bæ sung.. 12 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> a/. Y phôc QuÇn. Quần đùi b/. ¸o. quÇn dµi ¸o dµi s¬ mi Vò khÝ. Sóng Súng trường đại bác bom bi. bom bom ba cµng. - GV gäi HS tr¶ lêi. 2. T×m tõ ng÷ cã nghÜa réng so víi nghÜa cña c¸c tõ ng÷ ë mçi nhãm sau ®©y: a/ X¨ng, dÇu ho¶, (khÝ) ga, ma dót, cñi, than > chất đốt. b/ Héi ho¹, ©m nh¹c, v¨n häc, ®iªu kh¾c > nghÖ thuËt. c/ Canh, nem, rau xµo, thÞt luéc, t«m rang, c¸ r¸n > thøc ¨n. d/ LiÕc, ng¾m, nhßm, ngã > nh×n. - HS lµm viÖc theo bµn. e/ Đấm, đá, thụi, bịch, tát > đánh. 3. T×m c¸c tõ ng÷ cã nghÜa ®­îc bao hµm trong ph¹m vi nghÜa cña mçi tõ ng÷ sau ®©y: a/ Xe cộ: ô tô, xe đạp, xe máy … b/ Kim lo¹i: §ång, nh«m, ch× … c/ Hoa qu¶: Cam, quýt… d/ (Người) họ hàng: ông, dì, cô … - HS lµm ë nhµ. e/ Mang: X¸ch, khiªng, g¸nh … 4. ChØ ra nh÷ng tõ ng÷ kh«ng thuéc ph¹m vi nghÜa cña mçi nhãm tõ ng÷ sau ®©y: a/ Thuèc lµo: Kh«ng ph¶i thuèc ch÷a bÖnh. b/ Thñ quü: Kh«ng ph¶i lµ gi¸o viªn. c/ Bút điện: Không dùng để viết. d/ Hoa tai: Kh«ng ph¶i lµ hoa trång (hoÆc - HS lµm ë nhµ. hoa dại) mà là một đồ vật trang sức. 5. T×m tõ ng÷ cã nghÜa réng vµ tõ ng÷ cã nghÜa hÑp trong ®o¹n trÝch cña v¨n b¶n Trong lßng mÑ (Nguyªn Hång): Khãc (NR) - GV: NghÜa hÑp cña nøc në, sôt sïi cã ý nghÜa biÓu c¶m h¬n nghÜa réng khãc. Nøc në Sôt sïi (NH) 4. Cñng cè: LÊy mét sè vÝ dô vÒ tõ ng÷ nghÜa réng, tõ ng÷ nghÜa hÑp? §Æt c©u víi mçi tõ đã tìm được? 13 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> 5. Dặn dò: Học bài, xem lại các BT đã làm ở lớp, làm bài tập 4, 5 (SGK Tr 11) chuẩn bị trước bài: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản. ************************************* Ngµy so¹n: 18/8/2011 Ngµy d¹y:,20/8/2011 Tiết 4: Tính thống nhất về chủ đề của văn bản I. Môc tiªu: Gióp häc sinh: 1. Kiến thức: Xác định được chủ đề của VB, những thể hiện của chủ đề trong một VB. 2. Tư tưởng: Hưởng ứng ý thức đúng, khi nói và viết cần lưu ý vận dụng kiến thức đã học vào việc xây dựng các văn bản nói và viết, đảm bảo tính thống nhất về chủ đề của VB. 3. Kü n¨ng: - Đọc – hiểu và có khả năng bao quát toàn bộ văn bản - Trình bày một văn bản (nói, viết) thống nhất về chủ đề. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: SGK, gi¸o ¸n, b¶ng phô. 2. HS: SGK, bài soạn trước. III. TiÕn tr×nh d¹y vµ häc: 1. ổn định: 2. Kiểm tra bài cũ: Trong cuộc sống mỗi người chúng ta đều phải tạo lập văn bản (nói, viết). Để cho người đọc, người nghe hiểu được sâu sắc nội dung văn bản đó thì ta cần tuân thủ một yêu cầu cơ bản đó là bảo đảm tính thống nhất về chủ đề. Vậy chủ đề là gì? Tính thống nhất về chủ đề biểu hiện như thế nào? Chúng ta sẽ cùng nhau tìm hiểu bài học ngày hôm nay để giải đáp cho câu hỏi đó. 3. Bµi míi: Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt - HS đọc thầm văn bản Tôi đi học của Thanh I. Chủ đề của văn bản: TÞnh. 1. §äc l¹i v¨n b¶n T«i ®i häc (Thanh TÞnh). ? V¨n b¶n miªu t¶ nh÷ng viÖc ®ang x¶y ra ( hiÖn tại) ? Hay đã xảy ra (hồi ức, kỉ niệm)? Về kỉ niÖm g×? ? Sự hồi tưởng ấy gợi lên ấn tượng gì trong lòng tác giả? Mục đích viết văn bản của tác giả là gì ? ? Em hãy nhắc lại chủ đề của văn bản Tôi đi học?. 2. NhËn xÐt: - Văn bản miêu tả những việc đã xảy ra, đó là hồi tưởng của tác giả về ngày đầu tiên đi học. - Để bộc lộ cảm xúc và ấn tượng của mình về mét kØ niÖm s©u s¾c thña thiÕu thêi.. - Chủ đề văn bản Tôi đi học: Cảm xúc và ấn tượng của Thanh Tịnh trong sự hồi tưởng về ngày ? Từ các nhận xét trên em hiểu chủ đề của văn đầu tiên đi học. b¶n lµ g×? - Chủ đề là đối tượng và vấn đề chính mà văn bản - Chủ đề: Đối tượng và vấn đề chính của văn bản. biểu đạt.. - GV chuyển ý: Mỗi văn bản đều có chủ đề, vậy tính thống nhất của chủ đề biểu hiện NTN? và làm thế nào ta có thể xác định được chủ đề? Chóng ta t×m hiÓu tiÕp. II. Tính thống nhất về chủ đề của văn bản: ? §Ó biÕt ®­îc v¨n b¶n T«i ®i häc nãi lªn nh÷ng T×m hiÓu v¨n b¶n T«i ®i häc. kỉ niệm của tác giả về buổi tựu trường đầu tiên, 1. Căn cứ để xác định chủ đề: 14 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> em cÇn chó ý vµo dÊu hiÖu nµo? - Nhan đề: Giúp ta hiểu ngay nội dung của văn (GV gợi ý: Nhan đề cho ta hiểu điều gì? Những bản là nói về chuyện đi học. - C¸c tõ ng÷, c©u nãi vÒ chuyÖn ®i häc: tõ ng÷, c©u nµo nãi vÒ chuyÖn ®i häc? + Những kỉ niệm mơn man … tựu trường, đến trường, đi học, vở … + C©u h«m nay t«i ®i häc, H»ng n¨m … tùu trưêng, T«i quªn …, hai quyÓn … nÆng, T«i bÆm tay … xuống đất. - GV: V¨n b¶n T«i ®i häc tËp trung håi + §¹i tõ t«i, c¸c tõ ng÷ biÓu thÞ ý ®i häc tưởng lại tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ được nhắc lại nhiều lần. cña nh©n vËt T«i trong buæi tùu trưêng ®Çu tiªn. C¸c em h·y: 2. T©m tr¹ng håi hép, c¶m gi¸c bì ngì cña ? T×m nh÷ng tõ ng÷, chi tiÕt nghÖ thuËt mµ t¸c nh©n vËt t«i: giả sử dụng để tô đậm cho cảm giác đó? - Trªn ®­êng ®i häc: con ®­êng quen ®i l¹i l¾m lần nhưng thấy lạ, cảnh vật chung quanh đều thay đổi. - Hành động: lội qua sông thả diều … đã thay đổi bằng việc đi học, cố làm như một học trò thùc sù. - Trên sân trường: + Cảm nhận về ngôi trường: Cao ráo và sạch sẽ h¬n c¸c nhµ trong lµng  xinh x¾n, oai nghiªm như cái đình làng Hoà ấp  lòng tôi đâm ra lo sî vÈn v¬. + Bì ngì, lóng tóng khi xÕp hµng vµo líp: “§øng nÐp” chØ d¸m nh×n mét nöa, d¸m ®i tõng bước nhẹ, “muốn bay nhưng ngập ngừng e sợ”… - GV: Nh­ vËy, b»ng c¸c tõ ng÷, chi tiÕt t¸c gi¶ “tù nhiªn thÊy l¹”, “nøc në khãc theo”. đã tô đậm cảm giác trong sáng, tâm trạng bỡ ngỡ - Trong lớp học: “Cảm thấy xa mẹ”. “trước đây của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên. … giờ đây…” Dựa vào kết quả phân tích hai vấn đề trên, em h·y cho biÕt: ? Thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn b¶n? - TÝnh thèng nhÊt: NhÊt qu¸n trong néi dung vµ - NhÊt qu¸n. ? Tính thống nhất này thể hiện ở những phương hình thức. diÖn nµo? - Néi dung,h×nh thøc. ? Làm thế nào để có thể viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề? - Nhan đề, đề mục, từ ngữ, câu … đều hướng về - Các đề mục, nhan đề, từ ngữ, câu... đều hướng đối tượng và vấn đề chính. vÒ “t«i” vµ chuyÖn ®i häc. - HS đọc ghi nhớ. 3. Ghi nhí: (SGK trang 12) 15 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> III. LuyÖn tËp: 1. Phân tích tính thống nhất về chủ đề của văn b¶n “Rõng cä quª t«i”: a/ Văn bản viết về đối tượng: rừng cọ quê tôi, về tình cảm của tác giả với quê hương. - Thø tù tr×nh bµy: Giíi thiÖu rõng cä T¶ c©y cä T¸c dông cña c©y cä T×nh c¶m g¾n bã víi c©y cä - Không nên thay đổi trật tự sắp xếp trên. Vì: Các ý lớn đã được sắp xếp hợp lý. b/ Chủ đề của văn bản là: Vẻ đẹp của rừng cọ sông Thao và sự gắn bó tình cảm của người dân sông Thao với rừng cọ quê hương. c/ Chøng minh (ý b): - Rõng cä chËp trïng: - C©y cä: Th©n cä  bóp cä  c©y non  l¸ non. - Cây cọ với tuổi thơ : Căn nhà  ngôi trường. - C©y cä víi con ngêi:  cuéc sèng  chæi cä  mãm l¸ cä  nãn l¸ cä  mµnh cä, lµn cä  tr¸i cä. - Câu hát khẳng định tình cảm thuỷ chung … d/ Các câu, từ ngữ thể hiện chủ đề: - “ch¼ng cã … chËp trïng” - “th©n cä, c©y non, bóp cä, l¸ cä”. - “rõng cä(3), tµu l¸ cä” - “cuéc sèng… c©y cä”, chæi cä, mãm l¸ cä, nãn l¸ cä, mµnh cä, lµn cä, tr¸i cä, l¸ cä”. - “người … quê mình”. 2. C¸c ý lµm cho bµi viÕt chøng minh luËn ®iÓm “văn chương làm cho tình yêu quê hương đất - HS lµm viÖc c¸ nh©n. nước trong ta thêm phong phú và sâu sắc” - GV gäi HS tr¶ lêi. - Lạc đề: ý b, d. 3. Bæ sung, lùa chän, ®iÒu chØnh c¸c ý cho yªu - HS lµm viÖc c¸ nh©n. cầu của đề bài: - GV gäi HS tr¶ lêi. Ph©n tÝch dßng c¶m xóc thiÕt tha, trong trÎo cña nh©n vËt “t«i” trong v¨n b¶n “T«i ®i häc” cña Thanh TÞnh. - ý lạc chủ đề: c, g. - ý hợp với chủ đề nhưng cần diễn đạt lại: b, e. 4. Củng cố: Chủ đề của văn bản là gì? Chủ đề thường được thể hiện NTN? 5. DÆn dß: - Viết một đoạn văn đảm bảo tính thống nhất về chủ đề Vb (đề tài tự chọn). Chuẩn bị trước tiết 5: Văn bản Trong lòng mẹ./. - HS hoạt động nhóm.. 16 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> --------------------------------Ngµy so¹n: 21/8/2011 Ngµy d¹y: 22, 26/8/2011 Bài 2 - TiÕt 5+ 6 : Trong lßng mÑ (TrÝch: Nh÷ng ngµy th¬ Êu) (Nguyªn Hång) I. Môc tiªu: Gióp häc sinh: 1. KiÕn thøc: - Khái niệm thể loại hồi ký - Cốt truyện, nhân vật, sự kiện trong đoạn trích “Trong lòng mẹ” - Ngôn ngữ truyện thể hiện niềm khát khao tình cảm ruột thịt cháy bỏng của nhân vật. 2. Thái độ: ủng hộ tình mẫu tử, căm ghét cổ tục lạc hậu. 3. Kỹ năng: - Bước đầu biết đọc –hiểu một văn bản hồi ký. - Vận dụng kiến thức về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để phân tích tác phẩm truyện. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: SGK, gi¸o ¸n, b¶ng phô. 2. HS: SGK, bài soạn trước. D. TiÕn tr×nh d¹y vµ häc: 1. ổn định: 2. KiÓm tra bµi cò: 1. Ph©n tÝch t©m tr¹ng, c¶m gi¸c cña nh©n vËt “T«i” trong truyÖn “T«i ®i häc” cña Thanh Tịnh? (Lúc trên đường đến trường, lúc ở sân, lúc vào lớp học) 2. Em cảm nhận như thế nào về nghệ thuật của truyện? (Bố cục theo dòng hồi tưởng, cảm nghÜ theo tr×nh tù thêi gian, kÕt hîp hµi hoµ gi÷a kÓ vµ t¶ víi béc lé c¶m xóc). 3. Bài mới: Tuổi thơ cay đắng, tuổi thơ ngọt ngào, tuổi thơ dữ dội, tuổi thơ êm đềm. Tuổi thơ của em, tuổi thơ của tôi. Ai chẳng có một tuổi thơ, một thời thơ ấu đã trôi qua và không bao giờ trở lại. Đoạn trích “Trong lòng mẹ” thể hiện tuổi thơ cay đắng của nhà văn Nguyên Hång nh­ thÕ nµo?... Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt ? Em h·y giíi thiÖu mÊy nÐt chÝnh vÒ t¸c gi¶ Nguyªn I. §äc, t×m hiÓu chung: Hång? 1. T¸c gi¶, t¸c phÈm: a/ T¸c gi¶: - Nguyªn Hång (1918 - 1982), là nhà văn của những người cùng khổ có nhiều sáng tác ở các thể loại tiểu thuyết, kí, thơ. b/ T¸c phÈm: ? Em h·y cho biÕt xuÊt xø cña v¨n b¶n? - Đoạn trích Trong lòng mẹ là chương IV cña tập hồi ký ‘Những ngày thơ ấu”. 2. §äc, chú giải: - GVHD đọc: Giọng chậm, tình cảm, thể hiện cảm xúc thay đổi của nhan vật tôi, giọng đay đả, kéo dài, lé râ s¾c th¸i ch©m biÕm, cay nghiÖt cña bµ c«. - GV đọc mẫu, HS đọc VB, HS, GV nhận xét HS đọc. 3. ThÓ lo¹i: - Hồi ký: thể văn ghi chép, kể lại những ? Em hiÓu ntn vÒ thÓ lo¹i cña cuèn tiÓu thuyÕt? 17 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> ? Qua v¨n b¶n trÝch gi¶ng, em hiÓu thÕ nµo lµ håi kÝ? - GV: X­ng “t«i” kÓ chuyÖn ch©n thùc, trung thµnh.. biến cố đã xảy ra trong quá khứ mà tác giả đồng thời là người kể, người tham gia hoặc chứng kiến. ? So víi bè côc, m¹ch truyÖn vµ c¸ch kÓ chuyÖn trong 4. Bè côc: 2 ®o¹n. VB “Trong lßng mÑ” cã g× gièng, kh¸c VB “T«i ®i häc”? - Gièng: + Kể, tả theo trình tự thời gian, trong hồi tưởng, nhớ l¹i ký øc tuæi th¬. + KÓ, t¶ theo c¸ch biÓu hiÖn c¶m xóc kÕt hîp. - Kh¸c: + “T«i ®i häc”: C©u chuyÖn liÒn m¹ch. + “Trong lßng mÑ”: C©u chuyÖn ng¾t qu·ng thêi gian vài ngày trước khi gặp mẹ. - Đoạn 1. Từ đầu đến “hỏi đến chứ ?”: Cuộc ? T×m bè côc vµ cho biÕt ý chÝnh cña mçi phÇn? đối thoại giữa người cô cay độc và chú bé Hồng; ý nghĩ cảm xúc của chú về người mẹ bÊt h¹nh. - §o¹n 2. Cßn l¹i: Cuéc gÆp l¹i bÊt ngê víi mẹ và cảm giác vui sướng cực điểm của chú bÐ Hång. ? §o¹n trÝch cã mÊy nh©n vËt? Nh©n vËt nµo lµ nh©n II. §äc, hiÓu v¨n b¶n: vËt chÝnh? - Ba, cả ba đều là nhân vật chính, nhân vật chú bé Hång lµ nh©n vËt chñ yÕu. - GV: Chúng ta có hai vấn đề cơ bản cần phân tích: + Tâm địa độc ác của nhân vật người cô + Tình yêu mãnh liệt của chú bé Hồng với người mẹ 1. Nhân vật người cô trong cuộc đối thoại bÊt h¹nh cña chó. víi chó bÐ Hång: ? BÐ Hång cã hoµn c¶nh nh­ thÕ nµo? - Hoàn cảnh của bé Hồng: Đáng thương, cha chết, gia đình khánh kiệt, mẹ sinh em bé với người khác và phải đi tha hương cầu thùc. ? Bèn c©u ®Çu ®o¹n v¨n cã t¸c dông g×? Cô thÓ? Em h·y nhËn xÐt vÒ c¸ch kÓ cña t¸c gi¶? - Hoàn cảnh, thời gian, không gian, sự việc để bà cô đối thoại với bé Hồng, cụ thể: + Gần đến ngày giỗ đầu của bố, mẹ vẫn chưa về. + Nghe tin đồn về mẹ. - Dòng tự sự đã khơi nguồn và nhân vật người cô xuất hiÖn. - GV: Më ®Çu ®o¹n trÝch, víi giäng v¨n gi¶n dÞ, tù nhiên, Nguyên Hồng đã cho ta hình dung cảnh ngộ đáng thương của bé Hồng. Với vài câu tiếp theo, nhà v¨n còng cho ta biÕt thêi gian x¶y ra c©u chuyÖn vµ - Cuộc đối thoại của bà cô với chú bé Hồng hoàn cảnh sống của người mẹ bất hạnh. + Bà cô: Là em của bố bé Hồng chủ động ? Ai là người chủ động tạo ra cuộc gặp gỡ? Em hiểu 18 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> bµ c« cã quan hÖ nh­ thÕ nµo víi bÐ Hång?. t¹o ra cuéc gÆp gì.. ? H·y t×m nh÷ng chi tiÕt t¸c gi¶ miªu t¶ vÒ h×nh ¶nh bà cô trong cuộc đối thoại với bé Hồng? - Cười hỏi - cười rất kịch - hỏi luôn - long lanh nhìn cháu chằm chặp, giọng ngọt, vỗ vai cười. - Tươi cười kể chuyện chị dâu. - §æi giäng, vç vai, nh×n, nghiªm nghÞ, chËp chõng nãi. ? Cử chỉ “cười hỏi” và nội dung câu hỏi của bà cô có phản ánh đúng tâm trạng của bà ta hay không? Vì sao em nhận ra điều đó? - Nụ cười và câu hỏi có vẻ quan tâm, thương cháu, lại xo¸y vµo t©m lÝ thÝch ®i xa, thÝch l¹ cña trÎ con, ®iÒu đó khiến ta tưởng bà cô tốt bụng. Nhưng bé Hồng bằng sự thông minh và nhạy cảm của mình, đã nhận ra ngay ý nghĩa cay độc trên gương mặt rất kịch của bµ vµ trong giäng nãi. ? “Rất kịch” nghĩa là gì? Vì sao bà cô lại có thái độ và c¸ch c­ xö nh­ vËy? - Giống người đóng kịch trên sân khấu  giả vờ … ? Sau lêi tõ chèi cña bÐ Hång, bµ c« l¹i hái bÐ Hång điều gì? Nét mặt và thái độ của bà thay đổi ra sao? Em nhËn xÐt g× vÒ tÝnh c¸ch cña bµ c« qua nh÷ng sù thay đổi ấy? ? Cuộc đối thoại sau đó diễn ra như thế nào? - Hái lu«n, m¾t long lanh nh×n ch¸u ch»m chÆp  tiÕp tôc trß ch¬i, gi¶ dèi, trªu cît ch¸u. - Khuyªn, an ñi, ng©n dµi hai tiÕng “em bД thËt ngät  biểu hiện của tâm địa săm soi độc ác, xoáy vào nỗi ®au cña ch¸u. - Tươi cười kể các chuyện về chị dâu, đổi giọng, vỗ vai, nghiêm nghị, tỏ rõ sự thương xót anh trai. ? Việc bà cô để mặc cháu “cười dài trong tiếng khóc”, “vẫn cứ tươi cười kể các chuyện về chị dâu mình”, “rồi đổi giọng vỗ vai nghiêm nghị, tỏ rõ sự thương xót anh trai”, tất cả những điều đó thể hiện bản chất gì cña bµ c«? ? Em cã nhËn xÐt g× vÒ c¸ch kÓ, t¶ cña t¸c gi¶? Qua đó em khái quát tính cách của bà cô như thế nào? - GV: + Đó là người đàn bà lạnh lùng, độc ác, thâm hiểm. + Đó là hình ảnh mang ý nghĩa tố cáo hạng người tàn nhẫn đến khô héo cả tình cảm ruột thịt trong xã hội. + Có vẻ quan tâm đến cháu, nhưng lại mang ý nghĩa cay độc trong giọng nói và trên nét mÆt.. + Gi¶ dèi, gi¶ vê. - Bµ ta ®ang b¾t ®Çu mét trß ch¬i tai ¸c víi đứa cháu đáng thương.. - Bµ c« l¹nh lïng, v« c¶m, tiÕp tôc tÊn c«ng đến khi thấy bé Hồng đau khổ tột cùng mới tỏ ra ngậm ngùi, thương xót người đã khuất, thâm hiểm đến trắng trợn, trơ trẽn.. 19 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> thùc d©n nöa phong kiÕn x­a vµ kh«ng ph¶i kh«ng cßn tån t¹i trong x· héi ngµy nay. + Hình ảnh bà cô gây cho người đọc sự khó chịu, căm ghét nhưng cũng chính là hình ảnh tương phản giúp tác giả thể hiện hình ảnh người mẹ và tình cảm của bé Hång víi mÑ m¹nh mÏ, m·nh liÖt h¬n. > C¸ch kÓ, t¶ chi tiÕt, tinh tÕ cho thÊy râ bµ c« lµ người lạnh lùng, độc ác, thâm hiểm đến trắng trợn, trơ trÏn. 2. Tình yêu thương mãnh liệt của chú bé ? Em hãy nhắc lại hoàn cảnh thương tâm của bé Hồng với mẹ: Hång? - Bè ch¬i bêi nghiÖn ngËp, mÊt sím. - Mẹ xa con nhỏ tha hương cầu thực, gần năm trời kh«ng cã tin tøc g×. - Hång sèng víi bµ c« l¹nh lïng, th©m hiÓm, trong sù cô đơn, buồn tủi. a/ DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña bÐ Hång trong ? Tâm trạng của bé Hồng khi lần lượt nghe những câu cuộc đối thoại với người cô: hỏi và thái độ, cử chỉ của bà cô như thế nào? - Trước câu hỏi ngọt nhạt đầu tiên: Toan trả lời “có”, cúi đầu không đáp, im lặng, tìm cách đối phó vì đã nhận ra sự lừa mị, giả dối của cô, cười và từ chối với lý do chính đáng. - Sau lêi hái thø hai: + Lòng thắt lại vì đau đớn, tủi nhục. + Thương mẹ, thương thân, khoé mắt Hồng cay cay rồi oà khóc vì xúc động ngày càng ? Em hiểu như thế nào về chi tiết “tôi cười dài trong trào dâng, không thể kìm nén. tiÕng khãc”? - Thể hiện nồng nhiệt, mạnh mẽ cường độ, trường độ cña c¶m xóc, t©m tr¹ng nh©n vËt. BÐ Hång vÉn dµo dạt niềm tin yêu đối với người mẹ khốn khổ của mình. - Sau câu hỏi lại và câu chuyện về mẹ được kể với vẻ mặt tươi cười của bà cô: + Cổ đã nghẹn lại, không khóc ra tiếng. + Nçi uÊt hËn ngµy cµng lín bËt thµnh so s¸nh: “gi¸ nh÷ng cæ tôc … míi th«i”.  BÐ Hång ph¶i chÞu nh÷ng lêi nhiÕc mãc vÒ mÑ. - HS đọc lại đoạn “Nhưng đến ngày giỗ … nghĩ ngợi b/ Diễn biến tâm trạng của bé Hồng khi gì nữa” đến hết. bÊt ngê ®­îc gÆp mÑ, khi ®­îc n»m trong ? Chú bé Hồng đã có hành động và suy nghĩ gì khi lòng mẹ, khi nhìn thấy mẹ: ch¹y ®uæi theo chiÕc xe kÐo? - Thoáng thấy bóng người ngồi trên xe kéo: - Nếu không phải mẹ, ảo ảnh dòng nước giữa sa mạc. chạy đuổi theo, gọi bối rối. - Khi gäi mÑ: + Véi v·, cuèng cuång ch¹y ®uæi theo xe. 20 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> +Thë hång héc, rÝu c¶ ch©n l¹i. ? Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì? Hãy phân tích cái hay của việc sử dụng nghệ thuật so sánh đó? - So sánh, nêu giả thiết để cực tả xúc động tâm trạng cña bÐ Hång: tét cïng h¹nh phóc, tét cïng ®au khæ, c¶m gi¸c gÇn víi c¸i chÕt. ? Cử chỉ, hành động và tâm trạng của bé Hồng khi gặp đúng mẹ mình như thế nào? - Khi gÆp mÑ: + Oµ lªn khãc, cø thÕ nøc në. + Ngồi trên đệm xe, đùi áp vào đùi mẹ, đầu ng¶ vµo c¸nh tay mÑ … thÊy mÑ cã mét dÞu ? Em nhËn xÐt g× vÒ giäng v¨n? NhÞp v¨n? ªm v« cïng. - Giäng v¨n Êm ¸p, t×nh c¶m. NhÞp v¨n nhanh gÊp mõng vui, hên tñi vµ trÎ con. ? Em c¶m nhËn ®iÒu g× vÒ t×nh c¶m cña cña bÐ Hång - BÐ Hång h¹nh phóc d¹t dµo, quªn hÕt víi mÑ? nh÷ng u t­, phiÒn muén, sÇu ®au, tñi hæ. - GV: Qua ®©y, ta cµng thÊy bÐ Hång lµ mét chó bÐ giµu t×nh c¶m, giµu tù träng. Trong cuéc sèng th¬ Êu đầy đau khổ, chú cũng đã phần nào được đền bù. Dấu ấn đó đã để lại cho chúng ta những trang hồi ức tự truyÖn tuyÖt vêi. - HS th¶o luËn nhãm: ? Chương IV “Trong lòng mẹ” của tiểu thuyết “Những ngµy th¬ Êu” cña Nguyªn Hång ®Ëm chÊt tr÷ t×nh. Theo em chất trữ tình đó thể hiện ở những điểm nào?. III. Tæng kÕt: 1. NghÖ thuËt: - Là chương tự truyện - hồi ức đậm chất trữ t×nh. - ChÊt tr÷ t×nh thÓ hiÖn ë: + T×nh huèng vµ néi dung c©u chuyÖn. + Dßng c¶m xóc phong phó cña chó bÐ Hång (m¹ch kÕt cÊu). - C¸ch thÓ hiÖn: + KÕt hîp gi÷a kÓ vµ béc lé c¶m xóc. + C¸c h×nh ¶nh thÓ hiÖn t©m tr¹ng, c¸c so s¸nh. + Lời văn nhiều khi say mê khác thường. ? §o¹n trÝch thÓ hiÖn néi dung g×? 2. Néi dung: 3. Ghi nhí (SGK trang 21). IV. LuyÖn tËp: ? Em hãy chứng minh nhận định: Nguyên Hồng là 2. Nguyên Hồng là nhà văn của phụ nữ nhà văn của phụ nữ và nhi đồng. và nhi đồng: - Viết nhiều về phụ nữ và nhi đồng. - Dành cho phụ nữ và nhi đồng tình yêu thương và thái độ nâng niu trân trọng. - DiÔn t¶ thÊm thÝa nçi c¬ cùc (dÉn chøng) - Trân trọng vẻ đẹp, đức tính cao quý (dẫn chøng). 21 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> 4. Cñng cè: DiÔn biÕn t©m tr¹ng cña chó bÐ Hång? 5. DÆn dß: - Đọc lại một vài đoạn văn ngắn trong đoạn trích “Trong lòng mẹ”, hiểu tác dụng của một vài chi tiết miêu tả và biểu cảm trong đoạn văn đó. - Ghi lại một trong những kỷ niệm của bản thân với người thân. - Soạn trước bài: Trường từ vựng./. Ngµy so¹n: 26/8/2011. Ngµy d¹y: 27/8/2011 Tiết 7 - Tiếng Việt: Trường từ vựng I. Môc tiªu: Gióp häc sinh: 1. Kiến thức: Xác định được thế nào là trường từ vựng, biết xác lập các trường từ vựng đơn giản, mối liên quan giữa trường từ vựng với các hiện tượng ngôn ngữ đã học như đồng nghÜa, tr¸i nghÜa, Èn dô, ho¸n dô, nh©n ho¸ , gióp cho viÖc häc v¨n vµ lµm v¨n. 2. Tư tưởng: Hưởng ứng ý thức sử dụng trường từ vựng trong giao tiếp, tạo lập văn bản, đặc biÖt lµ c¸c bµi tËp lµm v¨n. 3. Kỹ năng: Biết cách lập trường từ vựng và sử dụng trường từ vựng trong nói, viết. II. ChuÈn bÞ: 1. GV: SGK, SGV, gi¸o ¸n, b¶ng phô. 2. HS: SGK, bài soạn trước. III. TiÕn tr×nh d¹y vµ häc: 1. ổn định: 2. KiÓm tra bµi cò: ThÕ nµo lµ tõ ng÷ nghÜa réng, tõ ng÷ nghÜa hÑp? Cho vÝ dô? 3. Bài mới: Hiện nay, ở nước ta có ba thuật ngữ: trường từ vựng - ngữ nghĩa - trường nghĩa cùng chỉ chung một khái niệm. Vậy trường từ vựng là gì? Phân biệt chúng như thế nào … Bài học ngày hôm nay sẽ giúp chúng ta bước đầu giải đáp điều đó. Hoạt động của GV và HS Kiến thức cần đạt - GV treo b¶ng phô. I. Thế nào là trường từ vựng? - HS đọc đoạn trích. 1.VÝ dô: (SGK Tr 21) ? Các từ in đậm: mặt, mắt, da, gò, má, đùi, đầu, cánh tay, miÖng cã nÐt chung nµo vÒ nghÜa. 2. NhËn xÐt: - Bộ phận cơ thể con người. ? Các từ trên được gọi là cùng nằm trong một trường từ vựng. Vậy trường từ vựng là gì? - Trường từ vựng là tập hợp của những từ có Ýt nhÊt mét nÐt chung vÒ nghÜa. 3. Ghi nhí: (SGK tr 21). - HS đọc ghi nhớ.. ? Trong khái niệm trường từ vựng chúng ta cần lưu ý 4. Lưu ý: nh÷ng ®iÓm nµo? (GV treo bảng phụ có các VD từng trường hợp). a- Một trường từ vựng có thể bao gồm nhiều trường từ vựng nhỏ hơn. b- Một trường từ vựng có thể bao gồm những từ khác biÖt nhau vÒ tõ lo¹i. 22 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> c- Một trường từ vựng có thể thuộc nhiều trường từ vùng kh¸c nhau. d- Trong thơ văn, cuộc sống, người ta dùng cách chuyển từ vựng để tăng cường tính nghệ thuật của ngôn từ và khả năng diễn đạt (phép ẩn dụ, nhân hoá, II. LuyÖn tËp: so s¸nh …) 1. Các từ thuộc trường từ vựng người ruột - HS tù t×m c¸ nh©n. thÞt trong v¨n b¶n “Trong lßng mÑ” cña - GV gäi HS tr¶ lêi. Nguyªn Hång: ThÇy, mÑ , vî, c«, con, em. 2. Hãy đặt tên trường từ vựng cho mỗi dãy từ dưới đây: a/ Phương tiện đánh bắt thuỷ sản. b/ Đồ dùng để chứa đựng. c/ Hoạt động của chân. d/ Tr¹ng th¸i t©m lý. e/ TÝnh c¸ch. g/ Dụng cụ để viết. 3. C¸c tõ: Hoµi nghi, khinh miÖt, ruång - GV gäi HS tr¶ lêi. rẫy, thương yêu, kính mến, rắp tâm . Thuộc trường từ vựng thái độ. 4. XÕp c¸c tõ: Mòi, nghe, tai, thÝnh, ®iÕc, thơm, rõ vào đúng trường từ vựng. Khøu gi¸c ThÝnh gi¸c mòi, th¬m, tai, nghe, râ, ®iÕc, thÝnh ®iÕc, thÝnh 5. Tìm các trường từ vựng của mỗi từ sau: - Lưới: - HS hoạt động nhóm. + Công cụ đánh bắt thuỷ sản: lưới, câu, n¬m. + Hành động đánh bắt thuỷ sản: lưới, câu, giËm .. + Kỹ thuật, chiến thuật: lưới lửa phòng không, lưới điện … - L¹nh: + Thêi tiÕt: l¹nh, l¹nh lÏo, Êm, nãng, m¸t … + T×nh c¶m: l¹nh lïng, l¹nh nh¹t, nång Êm … 6. Tác giả đã chuyển từ trường từ vựng “quân sự” sang từ trường từ vựng “nông nghiÖp”. 7. ViÕt ®o¹n v¨n cã Ýt nhÊt 5 tõ cïng trường từ vựng “trường học” hoặc trường từ vựng “môn bóng đá”. 4. Củng cố: Khái niệm trường từ vựng? Những điều lưu ý về trường từ vựng? 23 - HS hoạt động nhóm (mỗi nhóm 2 ý).. Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> 5. DÆn dß: - Häc lý thuyÕt (kh¸i niÖm, l­u ý). - Lµm bµi tËp: 4, 6, 7 (SGK tr 23 vµ 24). - Chuẩn bị trước nội dung tiết 8 bài: Bố cục của văn bản./. Ngµy so¹n 26/8/2011 Ngµy gi¶ng : 27 / 8 /2011 TiÕt 8 :Tập làm văn. Bè côc cña V¨n b¶n I. Mục tiêu cần đạt: 1.KiÕn Thøc: - Bè côc cña v¨n b¶n , t¸c dông cña viÖc x©y dùng bè côc. 2.Tư tưởng: giao tiÕp theo bè côc cña v¨n b¶n. 3.KÜ n¨ng: - Sắp xếp các đoạn văn trong bài theo bố cục nhất định. - Vận dụng kiến thức về bố cục trong việc đọc- hiểu văn bản. II. ChuÈn bÞ: - Thµy: Xem l¹i c¸c v¨n b¶n: T«i ®i häc, Trong lßng mÑ. - Trò: Xem trước các bài tập trong bài. III.TiÕn tr×nh d¹y vµ häc 1. ổn định tổ chức: 2. KiÓm tra bµi cò: ? thế nào là chủ đề của văn bản . ? Tính thống nhất về chủ đề của văn bản là gì. ? Gi¶i bµi tËp 3 (SGK - tr 14) bµi tËp 3 (SBT - tr 7) 3. Bµi míi: Hoạt động của thầy và trò Néi dung Hoạt động 1 : I. Bè côc v¨n b¶n GV: Bè côc v¨n b¶n lµ sù tæ chøc c¸c đoạn văn để thể hiện chủ đề. - HS đọc VB *. Tìm hiểu văn bản : ?/- VB trªn cã thÓ chia lµm mÊy phÇn? Người thầy đạo cao đức trọng Chỉ ra các phần đó? - VB cã ba phÇn : + Më bµi (Tõ ®Çu-> danh lîi) : giíi thiÖu tæng qu¸t NV. + Thân bài (tiếp->vào thăm) : Kể rõ đạo cao đức träng cña NV. + Kết bài (còn lại) : Khi NV mất, mọi người đều thương tiếc. - Mèi quan hÖ gi÷a c¸c phÇn : ?/- Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c phÇn + MB : Giíi thiÖu NV trong VB? + TB : NV sÏ ®­îc lµm râ + KB : t«n cao, nhÊn m¹nh thªm 24 Lop8.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>