Giáo án Sinh học 12 hoàn chỉnh

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Ngµy so¹n : 08/08/09. Ngµy gi¶ng: 11/08/09. Ban A.PhÇn V: di truyÒn häc Chương I : Cơ chế di truyền và biến dị TiÕt 1+2: Bài 1: Gen, mã di truyền và quá trình nhân đôi của AND I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Tr×nh bµy ®­îc kh¸i niÖm, cÊu tróc chung cña gen vµ nªu ®­îc hai lo¹i gen chÝnh. - Giải thích được mã di truyền là mã bộ ba và nêu được đặc điểm chung của mã di truyền. - Mô tả quá trình nhân đôi của ADN ở E.coli và phân biệt được sự sai khác giữa nhân đôi ADN ở E.coli so với nhân đôi ADN ở SV nhân thực. 2. KÜ n¨ng: - RÌn luyÖn vµ ph¸t triÓn t­ duy ph©n tÝch, kh¸i qu¸t ho¸. 3. Gi¸o dôc: - Giáo dục bảo vệ môi trường, bảo vệ động – thực vật quý hiếm. II. Phương tiện: - H×nh: 1.1-> 1.2,b¶ng 1 SGK, h×nh 1 SGV. - ThiÕt bÞ d¹y häc: m¸y chiÕu. III. Phương pháp: - vấn đáp - Nghiªn cøu SGK (kªnh h×nh) IV. TiÕn tr×nh: 1. ổ định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè vµ nh¾c nhë gi÷ trËt tù: 2. KTBC: - Không kiểm tra mà giới thiệu chương trình sinh học ở bậc THPT. 3. Bµi míi : Phương pháp Néi dung GV: Gen lµ g× ?cho vÝ dô ? I.Kh¸i niÖm vµ cÊu tróc cña gen. GV: ADN cã tÝnh ®a d¹ng nghÜa lµ gen ®a d¹ng 1. Kh¸i niÖm vÒ gen. từ đó liên hệ với việc bảo vệ vốn gen, bảo vệ môi - Gen lµ mét ®o¹n AND mang th«ng tin m· ho¸ cho mét trường. sản phẩm xác định (chuỗi Pôlipeptit hay một phân tử ARN). VD: gen Hb ,gen tARN. HS: Quan sát hình 1.1 SGK thảo luận nhóm để 2. CÊu tróc cña gen: tr¶ lêi c©u hái: a.CÊu tróc chung cña gen cÊu tróc: - Mçi gen cÊu tróc cã mÊy vïng?(3 vïng) Gåm 3 vïng: - VÞ trÝ,chøc n¨ng cña tõng vïng? - Vïng ®iÒu hoµ: n»m ë ®Çu 3’ cña m¹ch m· gèc cña gen,cã GV: Sù kh¸c nhau vÒ cÊu tróc cña gen gi÷a SV trình tự các Nu đặc biệt ->mang tín hiệu, khởi động,kiểm soát nh©n s¬ vµ SV nh©n thùc? (gen ph©n m¶nh vµ qu¸ tr×nh phiªn m·. gen kh«ng ph©n m¶nh.) - Vïng m· ho¸: mang th«ng tin m· ho¸ aa. GV: Vùng nào của gen quyết định cấu trúc phân - Vïng kÕt thóc: n»m ë ®Çu 5’cña m¹ch m· gèc cña gen, tử Pr mà nó quy định tổng hợp?(vùng mã hoá) mang tÝn hiÖu kÕt thóc phiªn m·. GV: Trong 2 m¹ch P«liNu cña gen, 1 m¹ch chøa b. CÊu tróc ph©n m¶nh vµ kh«ng ph©n m¶nh th«ng tin -> m¹ch khu«n cã chiÒu 3’- 5’(m¹ch cã - Gen ë SV nh©n s¬ cã vïng m· ho¸ liªn tôc->gen kh«ng nghÜa) cßn m¹ch kia lµ m¹ch bæ sung cã chiÒu ph©n m¶nh. 5’-3’ (m¹ch kh«ng ph¶i khu«n) - Gen ë SV nh©n thùc phÇn lín cã vïng m· ho¸ kh«ng liªn tôc, xen kÏ ®o¹n m· ho¸ aa(ex«n) vµ ®o¹n kh«ng m· ho¸ aa (inton)->gen ph©n m¶nh.. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> GV: Giíi thiÖu 1 sè gen kh¸c: - Gen gi¶: mang sai sãt §B gen cÊu tróc. - Gen nh¶y: kh«ng tÜnh t¹i ®an xen vµo 1 sè lo¹i gen kh¸c. HS:§äc SGK phÇn m· di truyÒn. GV: M· di truyÒn lµ g×? GV: T¹i sao m· di truyÒn l¹i lµ m· bé ba? C¨n cø vµo sè Nu (4 lo¹i) vµ sè aa (h¬n 20 lo¹i) -Nếu 1 Nu xác định 1 aa thì có 41 = 4 tổ hợp (chưa đủ để mã hoá hơn 20 loại aa) -Nếu 2 Nu xác định 1 aa thì có 42 = 16 tổ hợp (chưa đủ để mã hoá hơn 20 loại aa) -Nếu 3 Nu xác định 1 aa thì có 43 = 64tổ hợp (thừa đủ để mã hoá hơn 20 loại aa) => nªn gäi m· di truyÒn lµ m· bé ba. GV:1 bộ 3 mã hoá được mấy aa? Có trường hợp nào đặc biệt không? - Bé 3 nµo kh«ng m· ho¸ aa?(UAA, UAG, UGA =>bé 3 kÕt thóc) - Có phải mỗi aa đều chỉ do 1 bộ 3 mã hoá quy định ?(có aa chỉ do 1 bộ ba mã hoá: AUG, UGG; cã aa do nhiÒu bé ba cïng m· ho¸…) GV: Nêu đặc điểm chung của mã DT?. c. C¸c lo¹i gen: - Gen cÊu tróc:m· ho¸ cho tæng hîp Pr. - Gen điều hoà: tạo ra sản phẩm kiểm soát hoạt động của c¸c gen kh¸c. II. M· di truyÒn. 1. Kh¸i niÖm. - Là trình tự các Nu trong gen quy định trình tự các aa trong Pr (cứ 3 Nu kế tiếp nhau quy định 1 aa) 2. M· di truyÒn lµ m· bé ba - Cã 64 m· bé ba (phÇn em cã biÕt) + Bé 3 më ®Çu lµ AUG vµ m· ho¸ aa mªti«in ë SV nh©n thùc. Bé 3 KT:UAA,UAG,UGA. - Gen (ADN) ->ARN -> Pr. 3. §Æc ®iÓm chung cña m· di truyÒn. - Mã DT được đọc liên tục từ 1 điểm xác định theo từng côm gåm 3 Nu. - Mã DT có tính phổ biến, tính đặc hiệu và mang tính tho¸i ho¸. 4. Cñng cè: - Gen cã cÊu tróc nh­ thÕ nµo? cã bao nhiªu lo¹i gen cho vÝ dô. 5. Bµi tËp vÒ nhµ. - Lµm bµi tËp SGK.. GV: ADN nhân đôi trong pha nào của chu kì tế bµo?(pha S) III.Quá trình nhân đôi ADN (tái bản ADN) GV: Quá trình nhân đôi của ADN dựa theo 1. Nguyªn t¾c: nguyªn t¾c nµo? - ADN có khả năng nhân đôi, từ 1 phân tử ADN tạo 2 phân GV: Treo tranh vẽ sơ đồ minh hoạ quá trình nhân tử ADN giống nhau và giống ADN mẹ. đôi của ADN. Quá trình nhân đôi gồm mấy - §Òu dùa theo nguyªn t¾c bæ sung vµ b¸n b¶o tån. bước?(3 bước) 2. Quá trình nhân đôi ADN GV: các enzim tham gia quá trình nhân đôi? a. Nhân đôi ADN ở SV nhân sơ: HS: c¸c enzim th¸o xo¾n, enzim ARN – p«lime - Bước 1: Tháo xoắn phân tử ADN raza tổng hợp đoạn mồi (đoạn ARN mạch đơn), + Nhờ các enzim tháo xoắn ,2 mạch đơn tách nhau , enzim ADN – pôlimeraza, xúc tác bổ sung, các dần dần tạo nên chạc hình chữ Y và để lộ 2 mạch khuôn. Nu để kéo dài mạch mới, enzim ligaza nối đoạn - Bước 2: Tổng hợp các mạch ADN mới Okazaki. + Enzim ADN – p«limeraza sö dông m¹ch lµm khu«n GV: Thµnh phÇn tham gia? tæng hîp nªn m¹ch míi theo nguyªn t¾c bæ sung. HS: ADN khu«n, ®o¹n måi. + Trªn m¹ch khu«n 3’- 5’m¹ch bæ sung tæng hîp liªn GV: ChiÒu tæng hîp cña ®o¹n Okazaki vµ chiÒu tôc, trªn m¹ch khu«n 5’-3’ m¹ch bæ sung tæng hîp ng¾t cña m¹ch míi ®­îc tæng hîp liªn tôc? qu·ng -> ®o¹n Okazaki ,dµi 1000-2000 Nu, c¸c ®o¹n Okazaki HS:ChiÒu cña m¹ch míi bæ sung liªn tôc lµ 5’nèi l¹i víi nhau nhê enzim nèi ligaza. 3’.Chiều tổng hợp từng đoạn Okazaki cũng là 5’- Bước 3: Hai phân tử ADN được tạo thành 3’,nhưng nối lại hoàn chỉnh là 3’-5’,ngược với + gièng nhau, gièng ADN mÑ. chiÒu m¹ch khu«n cña nã. + Mỗi ADN con đều có 1 mạch mới được tổng hợp, - Bước 1 diễn ra như thế nào?(enzim? mạch cßn m¹ch kia lµ cña ADN mÑ (nguyªn t¾c b¸n b¶o tån) đơn? hình dạng ADN?...) - Bước 2 diễn ra như thế nào? Tại sao có hiện tượng 1 mạch được tổng hợp liên tục,1 mạch b. Nhân đôi ADN ở SV nhân thực: tæng hîp ng¾t qu·ng? (m¹ch míi cña ADN chØ - C¬ b¶n gièng víi ë SV nh©n s¬. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> tæng hîp theo chiÒu 5’-3’) - TB có nhiều phân tử ADN kích thước lớn ->sảy ra ở nhiều điểm ->tạo ra nhiều đơn vị nhân đôi (SV nhân sơ chỉ có - NhËn xÐt vÒ cÊu tróc cña 2 ADN con? 1) GV: Nguyên tắc bán bảo tồn có ýnghĩagì?(đảm bảo tính ổn định về vật liệu DT giữa các thế hệ tế -Cã nhiÒu lo¹i enzim tham gia bµo ) - Mỗi đơn vị nhân đôi có 2 chạc hình chữ Y,mỗi chạc có 2 mạch được tổng hợp đông thời (rút ngắn thời gian nhân đôi GV: Nghiªn cøu SGK .Sù kh¸c nhau gi÷a nh©n cña tÊt c¶ ADN đôi ở SV nhân sơ và nhân thực? 4. Cñng cè: - L­u ý: 1 ________ 2 ________ 4 __________ 8 - Nếu gọi k là số lần tự nhân đôi thì: _ADN con tạo thành = 2k _ ADN con cung cÊp = 2k – 1 _ ADN con chøa Nu míi hoµn toµn = 2k -2 _ LKH ph¸ vì = Hgen. (2k -1) _ LK H h×nh thµnh = Hgen.2k _ LKHT (LK ph«tpho®isete) ht = LKHTgen. 2k- 1 _ Nu cung cấp từ môi trường = Nugen. (2k- 1) _ Nu mçi lo¹i cung cÊp = Nu mçi lo¹i.(2k- 1) 5. BTVN: - Häc bµi theo c©u hái SGK. - 1 gen có chiều dài là 2040 A0, có G = 20%,khi gen nhân đôi 3 lần thì : + Sè Nu trong toµn bé gen míi ®­îc t¹o thµnh? + Nu mçi lo¹i cung cÊp? + Nu mçi lo¹i trong toµn bé gen míi?. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Ngµy so¹n : 15/08/09. Ngµy gi¶ng: 17/08/09. TiÕt 3:A. Bµi 2: Phiªn m· vµ dÞch m·. I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Nªu ®­îc kh¸i niÖm, dÞch m·, p«lirib«x«m - Tr×nh bµy ®­îc c¬ chÕ phiªn m· ( tæng hîp mARN). - M« t¶ diÔn biÕn cña c¬ chÕ dÞch m·( tæng hîp pr« tªin) 2. KÜ n¨ng: - Rèn luyện khả năng quan sát hình để nhận thức kiến thức. 3. Gi¸o dôc: - Giúp học sinh có quan niệm đúng về vật chất của hiện tượng di truyền II. Phương tiện: - H×nh:2.1-> 2.2.SGK - ThiÕt bÞ d¹y häc: m¸y chiÕu. III. Phương pháp: - vấn đáp - Nghiªn cøu SGK (kªnh h×nh) IV. TiÕn tr×nh: 1. ổ định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè vµ nh¾c nhë gi÷ trËt tù: 2. KTBC: - Khái niệm gen, mã di truyền, đặc điểm chung của mã di truyền? - Cơ chế tự nhân đôi của ADN ở SV nhân sơ, phân biệt với nhân thực? 3. Bµi míi : Phương pháp Néi dung I. C¬ chÕ phiªn m·. GV: Phiªn m· lµ g×? Qu¸ tr×nh nµy s¶y ra ë ®©u?( 1. Kh¸i niÖm. trong nh©n tÕ bµo,k× trung gian gi÷a 2 lÇn ph©n - Lµ qu¸ tr×nh tæng hîp ARN trªn m¹ch khu«n bµo,lóc NST ë d¹ng d·n xo¾n) ADN. 2. DiÔn biÕn cña c¬ chÕ phiªn m·(t¹o c¸c lo¹i GV:QS h×nh 2.2cho biÕt: mARN, tARN, rARN) -Enzim nµo tham gia vµo QT phiªn m·? - Më ®Çu: Enzim ARN- p«limeraza b¸m vµo vïng -Phiªn m· b¾t ®Çu ë vÞ trÝ nµo cña gen? điều hoà làm gen tháo xoắn để lộ mạch mã gốc 3’-Chiều của mạch khuôn tổng hợp mARN? 5’. ChiÒu tæng hîp NTBS khi tæng hîp mARN. - Kéo dài: ARN- pôlimeraza trượt dọc theo mạch gốc để tổng hợp mARN theo nguyên tắc bổ sung (AU,G-X)theo chiều 5’-3’.. GV:T¹i sao qu¸ tr×nh phiªn m· dõng l¹i? GV:QT tæng hîp tARN,rARN ntn? GV: §iÓm kh¸c nhau gi÷a mARN võa míi tæng hîp ë SV nh©n s¬ vµ SV nh©n thùc ?(ë nh©n thùc cã nhiÒu lo¹i enzim tham gia). - Kết thúc: Enzim di chuyển đến cuối gen, gặp tín hiÖu kÕt thóc th× dõng phiªn m·, ph©n tö mARN ®­îc gi¶i phãng.. GV: Treo tranh vÏ h×nh 2.3 cho HS quan s¸t. GV: Qu¸ tr×nh nµy s¶y ra ë ®©u?(tÕ bµo chÊt).VËy sau khi ®­îc tæng hîp ë trong nh©n ph¶i ®i qua. II. C¬ chÕ dÞch m· (QT tæng hîp Pr) 1.Kh¸i niÖm: -M· DT chøa trong mARN ®­îc chuyÓn thµnh. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> mµng ra TBC. GV: QT dÞch m· cã nh÷ng TP nµo tham gia? HS: mARN trưởng thành,tARN, 1 số loại enzim, ATP, aa tù do. GV: ở lớp dưới các em đã biết R gồm 2 tiểu phần n»m t¸ch nhau. Khi cã mÆt cña mARN chóng g¾n lại với nhau thành dạng R hoạt động.Trên R có 2 vị trÝ lµ: peptit (vÞ trÝ P)vµ vÞ trÝ amin(vÞ trÝ A) mçi vÞ trÝ tương ứng với 1 bộ 3, vị trí còn lại của enzim. GV: Liªn hÖ ho¹t ho¸ aa nh­ xe chë hµng. GV:- C¸c bé ba / mARN ->c¸c c«®on. -Bộ ba/ tARN->anticôđon(bộ ba đốimã) -LK gi÷a c¸c aa -> LK peptit do en zim xóc t¸c. - R dÞch chuyÓn / mARN theo chiÒu 5’-3’theo từng nấc tương ứng với 1 côđon . - C« ®on KT lµ:UAA, UAG,UGA. GV: R tiÕp xóc ë vÞ trÝ nµo,®Çu nµo cña m¹ch?(5’) GV: C«®on më ®Çu / mARN? HS:AUG tương ứng với aa foomin meetiônin GV: Côđon / ARN và anticôđon tương ứng của tARN mang aa thø nhÊt? HS: C« ®on c¶ aa thø nhÊt lµ GUX. Anticoo ®on tương ứng là UXAG. GV:LK peptit ®Çu tiªn gi÷a 2 aa nµo? HS: aa M§(fMet)vµ valin(fMet – val) GV:C¸c bé 3/ADN:3’TAX XXG AGT GXX C¸cc«®on/ mARN:5’AUG GGX UXA XGG C¸ antic«®on tARN: UAX XXG AGU GXX c¸c aa: Met - Gly - Ser - Arg. tr×nh tù aatrong chuçi p«lipeptitcña Pr lµ dÞch m·. 2. DiÔn biÕn cña c¬ chÕ dÞch m· a.Ho¹t ho¸ aa - Nhờ enzim đặc hiệu và năng lượng ATP ->các aa được hoạt hoá và gắn với tARN tương ứng >phức hợp aa-tARN b. DÞch m· vµ h×nh thµnh chuçi p«lipeptit - tARN mang aa M§ fMet (fMet-tARN) vµo vÞ trí côđon MĐ,anticôđon tương ứng / tARN khớp bổ sung víi c«®on M§/mARN. - tARN mang aa thø 1(aa1-tARN)tíi bªn c¹nh vµ khíp bæ sung víi c« ®on cña aa thø 1 /mARN.Enzim xóc t¸c t¹o LK peptit gi÷a aa M§ vµ aa thø 1(fMet-aa1) - R dÞch chuyÓn ®i 1 bé ba tiÕp theo, aa2-tARN tiÕn vµo R khíp bæ sung víi aa2.LK peptit gi÷a aa1 và aa2 (aa1-aa2) dược hình thành . - Cứ thế tiếp diễn cho đến khi gặp côđon KT /mARN th× R t¸ch ra khái mARN vµ chuçi p«lipeptit ®­îc gi¶i phãng, aa M§ (fMet) t¸ch ra khái chuçi.Chuçi p«lipeptit cã cÊu tróc bËc cao h¬n t¹o Pr hoµn chØnh. 3. P«lirib«x«m * Thường mARN cùng 1 lúc tiếp xúc với nhiều R-> p«lix«m gióp t¨ng hiÖu suÊt tæng hîp Pr. 4. Mèi liªn hÖ ADN - mARN-Pr- tÝnh tr¹ng Cơ chế của hiện tượng di truyền ở cấp độ phân tử : ADN -------->mARN-------->Pr-------->TT. GV: aa M§ ë SV nh©n thùc lµ g×? 4. cñng cè:- sè bé ba (c«®on) = Nu/6 =rNu/3. - aa môi trường cung cấp = Nu/6 - 1 =rNu/3 - 1. - aa Pr= Nu/6 - 2 =rNu/3 - 2. ->Nu= 6(aa Pr +2) 5. BTVN:Häc bµi theo c©u hái SGK.. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Ngµy so¹n : 17/ 08/ 09. Ngµy gi¶ng:19/ 08/ 09. TiÕt 4:A. Bài 3: Điều hoà hoạt động của gen. I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Nêu được các thành phần tham gia và ý nghĩa điều hoà hoạt động của gen. - Trình bày được cơ chế điều hoà hoạt động của gen ở SV nhân sơ thông qua ví dụ về hoạt động của ôpêrôn Lac ë E.coli. - Mô tả các mức điều hoà hoạt động của gen ở SV nhân thực. 2. KÜ n¨ng: - Rèn luyện khả năng quan sát hình để mmoo tả hiện tượng. 3. Gi¸o dôc: - Gi¶i thÝch ®­îc t¹i sao trong tÕ bµo chØ tæng hîp p«tªin khi cÇn thiÕt. II. Phương tiện: - H×nh 3 SGK - ThiÕt bÞ d¹y häc: m¸y chiÕu. III. Phương pháp: - vấn đáp - Nghiªn cøu SGK (kªnh h×nh) IV. TiÕn tr×nh: 1. ổ định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè vµ nh¾c nhë gi÷ trËt tù: 2. KTBC: - DiÔn biÕn kÕt qu¶ cña c¬ chÕ phiªn m· ? - Tr×nh bµy c¬ chÕ dÞch m· diÔn ra t¹i rib«x«m? 3. Bµi míi : - TÕ bµo ë c¬ thÓ SV bËc thÊp chøa hµng ngh×n gen, SV bËc cao chøa hµng v¹n gen. ë c¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn khác nhau, các gen này hoạt động liên tục,đổng thời hay không? cơ chế hoạt động như thế nào? Phương pháp. Néi dung. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> GV:TB của cơ thể SV chứa đầy đủ các gen,không phải bất kì lúc nào ở giai đoạn nào của cơ thể các gen cũng hoạt động đồng thời.- VD về gen hoạt động thường xuyên, cung cấp SP liªn tôc?(Gen tæng hîp c¸c Pr, enzim chuyÓn ho¸ trong QT T§C, gen tæng hîp enzim tiªu ho¸…) - VD về gen hoạt động tuỳ giai đoạn cần thiết theo nhu cÇu cña c¬ thÓ?(Gen tæng hîp hoocm«n sinh dôc ë §V cã vú…=>phải có cơ chế điều hoà => điều hoà hoạt động gen là gi? GV: Opªron lµ g× ? GV:CÊu t¹o cña opªron Lac gåm nh÷ng thµnh phÇn nào?Opêron Lac hoạt động như thế nào ? GV: lưu ý có nhiều trường hợp chỉ có một gen cấu trúc được ®iÒu hoµ. GV: Gen ®iÒu hoµ (gen R)n»m ë vÞ trÝ nµo ? (kh«ng n»m trong opêron mà nằm trước opêron) GV: Bình thường gen điều hoà tổng hợp pr là chất ức chế kìm hãm không cho opêron hoạt động. GV: cho HS nghiªn cøu h×nh 3 SGKvµ cho biÕt: - Nh÷ng biÓu hiÖn ë gen R vµ opªron Lac trong tr¹ng th¸i bÞ øc chÕ ? - Nh÷ng biÓu hiÖn ë gen R vµ opªron Lac khi cã c¸c chÊt c¶m øng lact«z¬ ? GV: Khi lact«z¬ bÞ ph©n gi¶i hÕt, chÊt øc chÕ ®­îc gi¶i phãng.ChÊt øc chÕ chuyÓn tõ tr¹ng th¸i bÊt ho¹t sang tr¹ng th¸i hoạt động đến bám vào vùng chỉ huy và opêron lại chuyển sang tr¹ng th¸i bÞ øc chÕ. GV: Tại sao sự điều hoà hoạt động của gen ở SV nhân thực phøc t¹p h¬n so víi nh©n s¬ ? (Phøc t¹p h¬n do cÊu tróc ADN trong NST, khối lượng ADN lớn, NST chứa nhiều gen,số gen hoạt động ít, còn lại đa số ở trạng thái không hoạt động.) GV: Khi nào gen hoạt động tổng hợp Pr ? Mức độ tæng hîp cã gièng nhau kh«ng ? (khi cã nhu cÇu cña TB vµ tuú từng giai đoạn PT mà mức độ tổng hợp khác nhau.) GV: TP tham gia ? GV: ë SV nh©n thùc cã møc ®iÒu hoµ nµo ?. Lop12.net. I. Kh¸i niÖm - Là QT điều hoà lượng sản phẩm của gen được tạo ra gióp TB tæng hîp lo¹i Pr cÇn thiÕt vµo lóc cÇn thiÕt trong đời sống. - Trong c¬ thÓ viÖc ®iÒu hoµ gen cã thÓ x¶y ra ë nhiÒu cấp độ:ADN; phiên mã; dịch mã và sau dịch mã II. Cơ chế điều hoà hoạt động gen ở sinh vật nhân s¬. 1. CÊu t¹o cña opªron Lac theo Jac«p vµ M«n« - K/n:Các gen có liên quan về chức năng thường ®­îc ph©n bè thµnh mét côm, cã chung mét c¬ chÕ ®iÒu hoµ ®­îc gäi lµ mét opªron. - CÊu t¹o:+Mét nhãm gen cÊu tróc liªn quan vÒ chøc n¨ng (gåm 3 gen:Z, Y, A tæng hîp c¸c Pr kÝ hiÖu lµ Z, Y, A). + Vùng vận hành(O): nằm trước gen cấu trúc là vị trí tương tác với chất Pr ức chế (khi có Pr ức chế thì vùng vận hành không hoạt động, khi không có Pr ức chế thì vùng vận hành hoạt động) + Vùng khởi động(P)nằm trước vùng vận hành,là vị trí tương tác của en zim ARN pôlimeraza để khởi đầu phiên mã. 2. Cơ chế hoạt động của opêron Lac ở E.coli. - Khi môi trường không có lactôzơ(đk thường)gen ®iÒu hoµ (R) phiªn m· t¹o ra mARN cña nã, mARN này được sử dụng để tổng hợp ra chất ức chế(pr ức chÕ). ChÊt øc chÕ b¸m vµo vïng vËn hµnh-> vïng vËn hành bị ức chế do đó các gen cấu trúc không phiên m·. - Khi môi trường có lactôzơ, thì lactôzơ tác dụng víi chÊt øc chÕ ->chÊt øc chÕ bÞ bÊt ho¹t. Do vËy nã kh«ng tÓ kÕt hîp víi vïng vËn hµnh n÷a. Vïng vËn hµnh ®­îc tù do ®iÓu khiÓn QT phiªn m· cña opªron, mARN của các gen Z, Y, A được tổng hợp và sau đó được sử dụng để dịch mã tổng hợp các Pr tương ứng =>trạng thái hoạt động của opêron. III. . Cơ chế điều hoà hoạt động gen ở sinh vật nh©n thùc. - C¬ chÕ ®iÒu hoµ phøc t¹p ®a d¹ng thÓ hiÖn ë mäi gđ từ gđ trước phiên mã đến sau dịch mã. - TÕ bµo tæng hîp Pr nhiÒu hay Ýt do nhu cÇu cña TB vµ tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña tÕ bµo. - Thành phần tham gia gồm: gen gây tăng cường,gen gây bất hoạt, các gen cấu trúcvùng khởi động,vùng KT vµ nhiÒu yÕu tè kh¸c. - Møc ®iÒu hoµ:NST th¸o xo¾n, phiªn m·, sau phiªn m·, ®iÒu hoµ dÞch m· vµ sau dÞch m· - Gen gây bất hoạt có tác dụng ngược với gen gây.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> tăng cường. Gen gây bất hoạt làm ngừng QT phiên m·. 4. Củng cố : - ý nghĩa của điều hoà hoạt động gen? + Đảm bảo cho hoạt động sống của tế bào trở nên hài hoà. + Tuú tõng nhu cÇu cña tÕ bµo, tuú tõng m«, tõng giai ®o¹n ST, PT mµ mçi TB cã nhu cÇu tæng hîp c¸c lo¹i Pr kh«ng gièng nhau, tr¸nh tæng hîp l·ng phÝ. + Các pr tổng hợp vẫn thường xuyên chịu cơ chế kiểm soát để lúc không cần thiết, các Pr đó lập tức bị enzim ph©n gi¶i. 5. BTVN: - Häc bµi theo c©u hái SGK.. Ngµy so¹n : 20/ 08/ 09. Ngµy gi¶ng: 24 / 08/ 09. TiÕt 5:A. Bµi 4: §ét biÕn gen. I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Phân biệt khái niệm đột biến gen và thể đột biến. Phân biệt được các dạng đột biến gen( đột biến điểm) - Nêu được nguyên nhân và cơ chế phát sinh đột biến gen.. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> - Nêu được hậu quả và ý nghĩa của đột biến gen. - Giải thích tính chất biểu hiện của đột biến gen. - Phát triển kĩ năng quan sát hình vẽ để rút ra hiện tượng, bản chất sự vật. 2. KÜ n¨ng: - Rèn luyện khả năng quan sát hình để mô tả hiện tượng. 3. Gi¸o dôc: - Giải thích được hậu quả của đột biến đối với SV và con người. II. Phương tiện: - H×nh 4.1- 4.2 SGK - Thiết bị dạy học: máy chiếu,tranh ảnh về các thể đột biến ở SV và người. III. Phương pháp: - Vấn đáp - Nghiªn cøu SGK (kªnh h×nh) IV. TiÕn tr×nh: 1. ổ định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè vµ nh¾c nhë gi÷ trËt tù: 2. KTBC: - Thế nào là điều hoà hoạt động gen ? - Giải thích cơ chế điều hoà hoạt động của opêron Lac ? 3. Bµi míi : Phương pháp Néi dung GV:VCDT- Ph©n tö :ADN I. Khái niệm và các dạng đột biến gen -TB :NST =>Bị biến đổi ->ĐB. 1. kh¸i niÖm ? §B lµ g× ? - ĐB là những biến đổi trong cấu trúc của gen, xảy HS: là những biến đổi trong VTDT,xảy ra ở cấp độ ra tại 1 điểm nào đó trên phân tử ADN liên quan PT (ADN)hay cấp độ TB (NST). đến 1 cặp Nu (ĐB điểm) hoặc 1 số cặp Nu. GV:ĐB xảy ra ở cấp độ PT (ADN) có liên quan đến -Tất cả các biến đổi làm côđon xác định aa này -> sự thay đổi của yếu tố nào ? (Nu) aa kh¸c =>§B nhÇm nghÜa (sai nghÜa) ? §B gen lµ g× ? - Tất cả các biến đổi côđon này -> côđon khác nhưng cùng mã hoá cho 1 loại aa =>ĐB đồng nghÜa(§B c©m). GV: ở người bệnh bạch tạng do gen lặn quy định - ĐB thêm mất 1 cặp Nu làm thay đổi khung đọc (a)trạng thái KG: Aa, AA- bình thường. m· => §B dÞch khung. Aa – biÓu hiÖn b¹ch t¹ng => thÓ §B. - Đột biến làm thay đổi côđon xác định aa ->côđon ? thể đột biến là gì? kÕt thóc => §B v« nghÜa. GV:Trong tự nhiên các gen đều có ĐB nhưng tần số - Thể đột biến là những cá thể mang ĐB đã biểu thÊp (10-6 – 10-4) hiÖn ra KH cña c¬ thÓ . 2. Các dạng đột biến gen GV: Cho HS quan sát hình vẽ 4.1 SGK rồi cho nhận - Các dạng đột biến điểm: ĐB thay thế, thêm, mất 1 xét: Sự biến đổi cụ thể các Nu trên ADN, các riboNu cặp Nu. /mARN và các aa ở mỗi dạng đột biến điểm.? HS:- §B thay thÕ Nu :CÆp Nu thø 6 G-X ë gen ban ®Çu ®­îc thay thÕ b»ng A-T ->bé ba thø 2 ë mARN §B lµ AAA nh­ng vÉn lµ c«®on cña lizin. - §B mÊt cÆp Nu: CÆp Nu thø 5 A-T cña gen ban đầu mất đi -> bộ ba thứ 2 / mARN đổi thành AGU tương ứng với aa là seezin đo đó khung đọc mã bị dÞch chuÓn. - §B thªm cÆp Nu:thªm cÆp A-T vµo vÞ trÝ Nu thø 4 -> bộ ba thứ 2 ? mARN đổi thành UAA đó là mã. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> kÕt thóc => QT dÞch m· dõng l¹i . GV: Nguyên nhân nào gây ra đột biến? VD: G*dạng hiếm két cặp với T trong QT nhân đôi => §B G-X->A-T. G* G* X. T. A T. GV: Cơ chế tác động của các tác nhân dẫn đến §BG nh­ thÕ nµo ? §BG phô thuéc vµo c¸c yÕu tè nµo ? VD: §B tay thÕ cÆp A-T => G –X do chÊt 5-br«m uraxin (5-BU) GV: Khi gen bÞ §B th× hËu qu¶, v¸i trß vµ ý nghÜa ntn ? GV: T¹i sao nhiÒu §B ®iÓm nh­ §B thay thÕ cÆp Nu lại hầu như vô hại đối với thể ĐB ? HS: Do tÝnh tho¸i ho¸ cña m· DT ->§B thay thÕ Nu này = Nu khác -> biến đổi côđon này thành côđon khác nhưng cùng xác định 1 aa ->Pr thay đổi -> trung tÝnh. GV:Vì sao trong gen đã biến đổi nhưng tính trạng l¹i ®­îc biÓu hiÖn kh¸c nhau ? GV:ĐB xảy ra trong giảm phân nếu là đột biến trội, lÆn th× biÓu hiÖn thÕ nµo ? GV:§B x¶y ra trong NP th× thÕ nµo ? GV: tÝnh chÊt biÓu hiÖn kh¸c cña §B G lµ g×? HS : §B cÊu tóc cña gen cÇn ®iÒu kiÖn míi biÓu hiÖn.. II. Nguyên nhân và cơ chế phát sinh đột biến gen 1. Nguyªn nh©n: - Do bazơ nitơ thường có 2 dạng:dạng thường và dạng hiếm (hỗ biến).Dạng hiếm gây hiện tượng kết cặp bổ sung sai trong QT nhân đôi ADN. - Do t¸c nh©n lÝ ho¸ nh­ tia tö ngo¹i, tia phãng xạ…, hoá chất gây đột biến hoặc dối loạn TĐC trong tÕ bµo. 2. Cơ chế phát sinh đột biến gen - Do đối loạn QT nhân đôi ADN, làm mất, thêm, thay đổi cặp Nu. - Đột biến gen phụ thuộc vào cường độ,liều lượng,loại tác nhân và đặc điểm cấu trúc của gen. - Sự thay đổi 1 Nu ở 1 mạch của ADN dưới dạng tiÒn §B ,c¸c d¹ng tiÒn §B nµy tiÕp tôc ®­îc nh©n đôi theo mẫu Nu lắp sai. Các Nu lắp sai sẽ liên kết víi Nu bæ sung víi nã lµm ph¸t sinh §B . 3.Hậu quả của đột biến gen - Sự thay đổi Nu trong gen ->thay đổi trình tự Nu trong mARN ->thay đổi trình tự aa của Pr tương ứng ->tính trạng thay đổi.Nếu là Pr có chức năng thì enzim chức năng bị thay đổi thậm chí còn làm mất chøc n¨ng =>g©y h¹i cho c¬ thÓ. - ĐB gen thường là lặn và có hại, 1 số có lợi hoặc trung tÝnh . III.Sự biểu hiện của đột biến gen - §B tréi ®­îc biÓu hiÖn ngay trªn KH ë thÓ §B. NÕu lµ §B lÆn th× tån t¹i ë tr¹ng th¸i dÞ hîp, ph¸t t¸n trong quần thể, chỉ XH khi ở thể đồng hợp lặn. - NÕu §B x¶y ra ë TB hîp tö (2n) trong nh÷ng lÇn nguyªn ph©n ®Çu tiªn -> tiÒn ph«i th× tiÒm Èn trong c¬ thÓ vµ DT ®­îc cho thÕ hÖ sau = SS h÷u tÝnh. NÕu là ĐB ở TB sinh dưỡng (ĐB xôma)thì biểu hiện 1 phÇn cña c¬ thÓ -> thÓ kh¶m vµ kh«ng DT qua SS h÷u tÝnh .. 4. Cñng cè. - Đột biến gen là gi? Các dạng đột biến điểm. Cơ chế phát sinh và tác nhân gây đột biến gen. - Hởu quả và ý nghĩa của đột biến gen. 5. BTVN. - C©u 1. môc I. SGK - C©u 2. + Do d¹ng hiÕm cña baz¬nit¬ + Do tác nhân lí, hoá, môi trường nội bào gây đột biến gen. + Cơ chế khác do bổ sung nhầm, do tự nhiên, do tác động của con người. - C©u 3, 4. môc II.III. SGK. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> - C©u5. C Ngµy so¹n : 26/ 08/ 09. Ngµy gi¶ng: 02 / 08/ 09. TiÕt: 6- A. Bµi 5: NhiÔm s¾c thÓ. I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Nªu ®­îc nh÷ng ®iÓm kh¸c nhau gi÷a vËt chÊt di truyÒn cña sinh vËt nh©n s¬ (vikhuÈn ) víi NST sinh vËt nh©n thùc. 2. KÜ n¨ng: - Rèn luyện khả năng quan sát hình để mô tả hình thái, cấu trúc và chức năng của NST II. Phương tiện: - bảng số lượng NST ( 2n) của 1 số loài sinh vật - sơ đồ biến đổi hình thái của NST qua các kì của quá trình nguyên phân - sơ đồ cấu trúc NST III. Phương pháp: - Vấn đáp - Nghiªn cøu SGK (kªnh h×nh) IV. TiÕn tr×nh: 1. ổ định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè vµ nh¾c nhë gi÷ trËt tù: 2. KTBC: - Đột biến gen là gì? đột biến gen được phát sinh như thế nào? hậu quả của đột biến gen? 3. Bµi míi : hoạt động của thầy và trò nội dung I.Đại cương về nhiễm sắc thể * ë SV nh©n s¬ VCDT lµ ph©n tö ADN trÇn kh«ng cã Pr tham gia, m¹ch kÐp cã d¹ng vßng, ch­a cã cÊu tróc ®iÓn h×nh. * ë SV nh©n thùc: HS: đọc mục I.3.a tìm hiểu về vật chất cấu tạo nên NST, - NST ®­îc cÊu t¹o tõ chÊt nhiÔm s¾c gåm ADN vµ tính đặc trưng của bộ NST mỗi loài, trạng thái tồn tại của pr«tªin hist«n. các NST trong tế bào xôma? - Mỗi loài có bộ NST đặc trưng về số lượng, hình thái cấu tróc. - Trong tế bào xô ma NST thường tồn tại thành từng cặp tương đồng. GV: Cho HS quan NST ë 1 sè loµi SV,nhËn xÐt vÒ mèi - có 2 loại NST:NST thường và NST giới tính. quan hệ giữa số lượng NST của các loài với mức độ tiến - Sự tiến hoá của SV k0 phụ thuộc vào số lượng NST mà ho¸ cña chóng? phô thuéc vµo gen trªn NST. GV: ở sv nhân sơ cã NST hay kh«ng?(kh«ng). GV:VËy cÊu tróc VCDT cña Sv nh©n s¬ nh­ thÕ nµo?. Gv: yêu cầu hs nhớ lại kiến thức cũ về phân bào Hình thái NST qua các kì phân bào và đưa ra nhận xét?. II. Cấu tróc NST ë tÕ bµo nh©n thùc 1.CÊu tróc hiÓn vi: - Qs NST râ nhÊt ë k× gi÷a cña nguyªn ph©n.Cã cÊu tróc kép gồm 2 crômatit gắn nhau ở tâm động NST , khi phân chia có cấu trúc đơn, tương ứng với 1 crômatit ở kì giữa. - Hình thái NST ổn định qua các thế hệ TB nhưng biến đổi qua các chu kì tế bào.. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> 2.CÊu tróc siªu hiÓn vi: GV: quan sát hình 5.1 sgk hãy mô tả cấu trúc hiển vi của - Thành phần : ADN và prôtêin histon - CÊu tróc 1 Nuclª«x«m:8 ph©n tö Pr hist«n NST ? vµ 1 ®o¹n ADN chøa 146 cÆp Nu, quÊn quanh 1 3/4 vßng. GV:CÊu tróc 1 Nuclª«x«m ? - các mức cấu trúc: GV: chuỗi poli nuclêôxôm? + ADN m¹ch xo¾n kÐp : 2 nm GV: đường kính của sợi cơ bản ,sợi nhiễm sắc? + sợi cơ bản : 11 nm + sợi nhiễm sắc : 30 nm GV: đặt vấn đề: trong nhân mỗi tế bào đơn bội chứa 1m + Vïng xÕp cuén : 300 nm ADN, bằng cách nào lượng ADN khổng lồ này có thể xếp gọn trong nhân? + crômatit : 700 nm Hs: ADN được xếp vào 23 cÆp NST và được gói gọn theo + NST kép co cực đại ở kì giữa : 1400 nm các mức độ xoắn cuộn khác nhau làm chiều dài co ngắn lại hàng nghìn lần 3. chức năng của NST - lưu giữ, bảo quản và truyền đạt thông tin di truyền -> GV: dựa vào cấu trúc hãy nêu chức năng của NST? VCDT ở cấp độ TB. -lưu giữ ,bảo quản ,truyền đạt TTDT ( lưu giữ nhờ mang - Đảm bảo sự phân chia đều VCDT cho các tế bào con nhờ gen, bảo quản vỡ ADN liờn kết với histon và cỏc mức độ sự phân chia đều của các NST trong phân bào. - Điều hoà hoạt động của gen thông qua sự cuộn xoắn, mở xoắn khác nhau. truyền đạt vì có khả năng tự nhân đôi, xo¾n NST. phân li ,tổ hợp ). 4. Cñng cè: - 1 NST cã 1000 Nuclª«x«m , sè ®o¹n nèi b»ng sè Nuclª«x«m ,mçi ®o¹n nèi chøa 50 cÆp Nu . TÝnh sè ph©n tö hisst«n? ChiÒu dµi cña ADN cÊu t¹o nªn NST? Gi¶i: - Sè ph©n tö hisst«n = (1000 x 8) + 1000 = 9000 ph©n tö L ADN = ((1000 x 146 ) + (1000 x 50)) x 2 . 3,4 = 666 400 A0 2 5. BTVN: - Häc bµi theo c©u hái SGK.. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Ngµy so¹n : 13/ 09/ 08. Ngµy gi¶ng: 18/ 09/ 08. Tiết: 7 Bài 6+7: đột biến cấu trúc và số lượng nhiễm sắc thể I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Nêu được khái niệm đột biến cấu trúc và số lượng nhiễm sắc thể. - Phân biệt được đặc điểm của các dạng đột biến NST. - Nêu được nguyên nhân, cơ chế phát sinh, hậu quả, vai trò và ý nghĩa của các dạng đột biến NST. - Nhận thức được sự nguy hại của đột biến cấu trúc NST đối với con người, từ đó rút ra được biện pháp phòng tránh đột biến có hại. - ph©n biÖt tù ®a béi vµ dÞ ®a béi, c¬ chÕ h×nh thµnh ®a béi. 2. KÜ n¨ng: - Rèn luyện khả năng quan sát tranh vẽ để hiểu hiện tượng, từ đó rút ra kiến thức. II. Phương tiện: - Tranh vÏ: H×nh : 6 - 7.1 - 7.2 - H×nh : 22 - 23.2 (sinh 9) III. Phương pháp: - Vấn đáp - Nghiªn cøu SGK (kªnh h×nh) IV. TiÕn tr×nh: 1. ổ định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè vµ nh¾c nhë gi÷ trËt tù: 2. KTBC: - Nªu cÊu tróc siªu hiÓm vi cña NST? 3. Bµi míi : hoạt động của thầy và trò nội dung GV: yêu cầu hs đọc thông tin sgk nêu khái niệm đột biến Đột biến cấu tróc NST cấu trúc nst ? I. Khái niệm - Là những biến đổi trong cấu trúc của NST, có thể GV : có thể phát hiện đột biến cấu trúc NST bằng cách làm thay đổi hình dạng và cấu trúc NST. nào?(Pp quan s¸t tế bào ®ang ph©n chia,nhuém b¨ng. vì NST là vcdt ở cấp độ tế bào) II. nguyên nhân: GV: Nguyªn nh©n ? - tỏc nhõn vật lớ, hoỏ học , sinh học hay biến đổi GV:Kh¸i niÖm? HËu qu¶? Vai trtof tõng d¹ng §B cÊu tróc sinh lÝ néi bµo. NST? - Tần số ĐB phụ thuộc vào loại tác nhân, cường độ,. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> liều lượng và giai đoạn phát triển của TB hoặc cơ thể. GV: Tại sao đb dạng này thường gây chết ( do mất cân bằng hệ gen) III. các dạng đột biến cấu trúc NST và hậu quả của GV: tại sao d¹ng đột biến đảo đoạn ít hoặc ko ảnh hưởng chúng: đến sức sống?(ko tăng,ko giảm VCDT ,chỉ làm tăng sự sai khác giữa các NST) GV: tại sao dạng đb chuyển đoạn thường gây hậu quả nghiêm trọng?(do sự chuyển đoạn có thay đổi lớn trong cấu trúc,khiến cho các NST trong cặp mất trạng thái tương đồng → khó khăn trong phát sinh giao tử ) dạng §B 1. mất đoạn 2. lặp đoạn 3.§ảo đoạn. 4.chuy ển đoạn. Khái niệm. Hậu quả. Vai trß. -Lµ sù lµm mÊt từng đoạn NST,làm giảm số lưîng gen / NST. -1 đoạn NST bị lặp lại 1 lần hay nhiều lần làm tăng số lưîng gen/NST 1 đoạn NST bị đứt ra rồi quay ngược 1800(cã chøa tâm động hoặc k0) ,làm thay đổi trình tự gen /NST.. -Thường gây chết, mất đoạn nhỏ không ảnh hưởng. -Làm tăng hoặc giảm cường độ biểu hiện của tính trạng. - Ýt ảnh hưởng đến sức sống. Khi GP ht G nÕu cã hiện tượngTĐCtrong vùng đoạn đảo sẽ tạo G k0 bình thường->Hợp tử k0 có khả n¨ng sèng. - Chuyển đoạn lớn thường gây chết hoặc mất khả n¨ng sinh s¶n. - Chuyển đoạn nhỏ k0 ảnh hưởng gì.. - Lo¹i bá nh÷ng gen cã hại, xác định vị trí gen / NST. - T¹o ra VCDT bæ sung->có ý nghĩa đối víi tiÕn ho¸ cña hÖ gen. - T¹o ra sù ®a d¹ng gi÷ c¸c thø, c¸c nßi trong cïng 1 loµi.. -Mất đoạn NST 22 ở người gây ung thư máu. -Lặp đoạn ở ruồi giấm gây hiện tượng mắt lồi , mắt dẹt. -ở ruồi giấm thấy có 12 dạng đảo đoạn liên quan đến k/n thích ứng T0 khác nhau của môi trường.. - ChuyÓn gen tõ loµi nµy sang loµi kh¸c -> øng dông trong t¹o gièng.. -Lóa chuèi ®Ëu…. -Là sự trao đổi đoạn trong 1 NST hoÆc giữa các NST không tương đồng gồm:chuyển đoạn tương hỗ và k0 tương hỗ.. GV: Giới thiệu hình 6 SGK chuyển đoạn tương hỗ giữa NST 13 vµ NST 18.(cho 1 G bt,3 G cã chuyÓn ®o¹n) GV: Trong c¸c d¹ng §B trªn §B nµo g©y hËu qu¶ lín nhÊt? GV:đột biến số lượng NST là gì , có mấy loại? GV:VD: NST của ruồi giấm 2n=8 nhưng có khi lại gặp 2n=7, 2n=9, 2n=6 -> đột biến lệch bội. GV:vậy thế nào là đột biến lệch bội? ( dị bội) VD:NST thường :Hội chứng Đao, các dạng quả ở cà độc dược.NST giới tính: 44 + XXX, 44 + XXY, 44 + XO. GV: nếu trong tế bào sinh dưỡng có 1 cặp NST bị thiếu 1 chiếc, bộ NST sẽ là bao nhiêu ? ( 2n-1) GV: Nguyªn nh©n ?. Lop12.net. Ví dụ. Đột biến số lượng NST A. Kh¸i niÖm -Là sự thay đổi về số lượng NST ë 1 hay 1 sè NST hoÆc ë toµn bé NST trong tế bào . B.C¸c d¹ng §B SL NST I.Đột biến lệch bội (dÞ béi) 1.Kh¸i niÖm vµ ph©n lo¹i - Là đột biến làm thay đổi số lượng NST chỉ xảy ra ở 1 hay 1 số cặp NST tương đồng. - gồm :+ thể không nhiễm (2n – 2) + thể một nhiễm (2n – 1) + thể một nhiễm kép (2n -1 -1) + thể ba nhiễm (2n +1) + thể bốn nhiễm (2n +2) + thể bốn nhiễm kép (2n +2 +2) 2.Nguyªn nh©n vµ cơ chế phát sinh.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> GV: hãy viết sơ đồ đột biến lệch bội xảy ra với cặp NST giới tính? TiÕt: 7 Bµi 6+7: ( gv cung cấp thêm về biểu hiện kiểu hình ở nguời ở thể lệch bội với cặp NST giới tính GV:theo em đột biến lệch bội gây hậu quả gì? Có ý nghĩa gì? Gv :thực tế có nhiều dạng lệch bội không hoặc ít ảnh hưởng đế sức sống của sv những loại này có ý nghĩa gì trong tiến hoá và chọn giống? GV:có thể sử dụng loại đột biến lệch bội nào để đưa NST theo ý muốn vào cây lai ? tại sao?(thể k) - hs đọc mục II.1.a đưa ra khái niệm thể tự đa bội Gv hướng dẫn hs quan sát hình 6.2 GV:ThÕ nµo lµ thÓ ®a béi? GV: thể tứ bội,tam béi ®c hình thành như thế nào? GV: các giao tử n và 2n ®c hình thành như thế nào? nhờ qt nào? GV:ThÕ nµo lµ tù ®a béi ?. - Nguyªn nh©n : -Cơ chế phát sinh + trong giảm phân: một hay vài cặp ST nào đó không phân li tạo giao tử thừa hoặc thiếu một vài NST. Các giao tử này kết hợp với giao tử bình thường (n) sẽ tạo các thể lệch bội. + trong NP ( tế bào 2n): đột biến lệch bội x¶y ra ë g® ph¸t triÓn sím cña HT -> hình thành thể khảm 3. Hậu qña vµ ý nghĩa - mất cân bằng toàn bộ hệ gen ,thường giảm sức sống ,giảm khả năng sinh sản hoặc chết. - Cung cấp nguyên liệu cho tiến hoá - sử dụng lệch bội để đưa các NST theo ý muốn vào 1 giống cây trồng nào đó.. I. Đột biến đa bội 1. khái niệm - Là dạng biến đổi số lượng cả bộ NST lớn hơn 2n (3n,4n,5n..) 2. Ph©n lo¹i ®a béi a.tự đa bội GV: ThÕ nµo lµ dÞ ®a béi ? - là sự tăng số NST đơn bội của cùng 1 loài lên một số nguyên lần lín h¬n 2n. - Đa bội chẵn : 4n ,6n, 8n GV:sự khác nhau giữa thể tự đa bội và thể dÞ ®a bội? - Đa bội lẻ:3n ,5n, 7n ( lệch bội xảy ra với 1 hoặc 1 vài cặp NST , tự đa bội xảy ra b. dị đa bội với cả bộ NST ) - là hiện tượng làm gia tăng số bộ NST đơn bội Gv hướng dẫn hs quan sát hình 7.2 của 2 loài khác nhau trong một tế bào GV:phép lai trong hình gọi tên là gì? 3 Nguyªn nh©n vµ cơ chế phát sinh (c¬ b¶n GV:cơ thể lai xa có đặc điểm gi? gièng lÖch béi) GV: bộ NST của cơ thể lai xa trước và sau khi trở thành thể -dị đa bội ph¸t sinh ở con lai khác loài ( lai xa)kÕt tứ bội? hîp víi ®a béi ho¸-> thÓ song nhÞ béi h÷u thô . - thế nào là song dị bội? 3 . hậu quả và vai trò của đa bội thể gv giải thích : tại sao cơ thể đa bội có những đặc điÓm trên - tế bào to, cơ quan sinh dưỡng lớn, phát triển khoẻ, ? chống chịu tốt ( hàm lượng ADN tăng gấp bội,qt sinh tổng hợp các chất - các thể tự đa bội lẻ không sinh giao tử bình thường xảy ra mạnh mẽ, trạng thái tồn tại của NST không tương t¹o c©y ¨n qu¶ tam béi k0 h¹t. đồng, gặp khó khăn trong phát sinh giao tử). - DÞ ®a béi cã thÓ t¹o ra loµi míi. - khá phổ biến ở thực vật, ít gặp ở động vật. 4. Củng cố : một loài có 2n=20 NST sẽ có bao nhiêu NST ở: thể một nhiễm, thể ba nhiễm, thÓ không nhiễm…..? 5. Hướng dẫn về nhà: Làm BT chương. TiÕt: 7 Bµi 6+7:. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Ngµy so¹n : 15 / 09/ 08. Ngµy gi¶ng: 17 / 09/ 08. TiÕt: 8. A. Bµi 8.. Bài tập chương I. I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - Xác định được dạng đột biến gen khi cấu trúc của gen thay đổi. - Giải bài tập về nguyên phân dể xác định dạng liệch bội. - Xác định được các dạng đột biến cấu trúc NST khi biết sự phân bố của các gen trên NST thay đổi. - Xác định được kiểu gen và tỉ lệ phân li kiểu gen khi biết dạng đột biến số lượng NST. 2. KÜ n¨ng: - Vận dụng được các kiến thức đã học để giải bài tập tương tự. - Tăng cường khả năng phối hợp, tổng hợp các kiến thức để giải quyết vấn đề. II. Phương tiện: - Các bài tập và câu hỏi cuối chương I. III. Phương pháp: - Vấn đáp - Hướng dẫn HS giải sau đó gọi lên bảng làm ,rồi GV chỉnh sửa,chữa BT IV. TiÕn tr×nh: 1. ổ định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè vµ nh¾c nhë gi÷ trËt tù: 2. KTBC: - KiÓm tra hs chuÈn bÞ bµi vÒ nhµ. 3. Bµi míi : Giải bài tập chương I. Phương pháp Néi dung Bµi 1. Ruåi giÊm cã 8 NST, vËy chiÒu dµi cña bé NST cña ruåi giÊm lµ: 2,83 x 108 x 3,4 A0 = 9,62 x 108 A0.. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> GV. Cơ chế nhân đôi ADN. - Th¸o xo¾n cña ADN. - Tæng hîp c¸c m¹ch ADN míi bæ sung: + Trªn m¹ch khu«n cã chiÒu 3,->5,. + Trªn m¹ch khu«n cã chiÒu5, -> 3,. - Xo¾n l¹i cña c¸c ph©n tö ADN con GV: Phiªn m·. - Tháo xoắn một đoạn ADN tương ứng với một gen để có mạch khuôn( mạch mã gèc, cã nghÜa) cã chiÒu 3, -> 5,. -Tæng hîp m ARN t¹o ra m ARN s¬ khai( m ARN ban ®Çu) vµ h×nh thµnh m ARN thµnh thôc.. HS: Nªu Nu cña m¹ch bæ sung Trªn m¹ch khu«n.. GV: §ét biÕn gen? HS: Chỉ rõ đoạn bị đột biến?.. HS: ADN -> Pr«tªin.. ChiÒu dµi trung b×nh mét ph©n tö ADN cña ruåi giÊm lµ: 9,62 x 108 A0 = 1,2 x 108 A0 8 NST RG ë k× gi÷a cã chiÒu dµi lµ 2Mm = 20000A0. Vậy NST kì giữa đã cuộn chặt với số lần là: 1,2 x 108 A0 = 6000 lÇn 20000 A0 Bµi 2. ChØ cã 2 ph©n tö, v× chØ cã 2 m¹ch cò n»m ë 2 ph©n tö. Bµi 3. a). Ta có dạng bình thường: -aa : mªti«nin – alanin – lizin – valin - l¬xin – KT -mARN: AUG - GXX - AAA - GUU - UUG - UAG - khu«n:TAX - XGG - T T T - XAA - AAX - AT X - BS: ATG - GXX - AAA - GTT - TT G - TAG 1,2,3 4,5,6 7,8,9 10,1,2 3,4,5 6,7,8 b). NÕu mÊt 3 cÆp nuclª«tit 7,8,9 th× mARN mÊt mét bé ba AAA cßn l¹i lµ: * mARN : AUG - GXX - GUU - UUG - UAG *Chuçi aa : mªti«nin - alanin - vali - l¬xin - KT c). NÕu cÆp nuclª«tit thø 10( X =G) ->( A = T) ta sÏ cã: - khu«n: TAX - XGG - TTT - AAA - AAX - UAG - mARN :AUG - GXX - AAA - UUU - UUG - AUX -aa : mªti«nin- alanin – lizin - phª - l¬xin - KT Bµi 4: a) Thø tù c¸c rib«nuclª«tit trong m ARN vµ thø tù c¸c nuclª«tit trong 2 mạch đơn của đoạn gen là: - aa : xªrin - tir«zin- iz«l¬xin- tript«pham - lizin - … - mARN: UXU- UAU - AUA - UGG - AAG - … - khu«n: AGA - ATA - TAT - AXX - TT X - … BS : T XT - TAT - ATA - TGG - AAG - … b) Gen bị đột biến mất các cặp nuclêôtit 4, 11 và 12 sẽ hình thành đoạn p«lipeptit. -khu«n: AGA - ATA - TAT - AXX - TTX - … BS : TXT - TAT - ATA - TGG - AAG - … 1,2,3 4,5,6 7,8,9 10,1,2 3,4,5 - … -khu«n §B: AGA - TAT - ATA - TTX - … -m ARN: UXU - AUA - UAT - UUG - … aa : xªzin - iz«l¬xin - tir«zin - lizin - …. Bµi 5. Tế bào sinh dục sơ khai của thể đột biến nguyên phân 4 lần tạo ra số tế bào lµ 24 = 16 tÕ bµo. a) Bộ NST lưỡng bội của loài có số NST là: 144 NST : 16 = 9 -> bộ NST của thể đột biến 2n = 9. Vậy đó là dạng đột biến liệch bội và có thể ở hai dạng: thể ba: ( 2n + 1 = 9 -> 2n =8 ), hoÆc thÓ mét: ( 2 n – 1 = 9 -> 2n = 10). b) - Nếu đột biến ở dạng 2n + 1, hay 8 + 1 thì có thể có 4 giao tử thừa một NST. - Nếu đột biến ở dạng 2n – 1, hay 10 – 1, thì có thể có 5 dạng giao tử thiÕu 1 NST. Bµi 6.. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> GV: Qu¸ tr×nh tæng hîp ARN trªn m¹ch khu«n ADN ?. a) Tên và các kiểu của đột biến NST của 7 trường hợp: 1. Đảo đoạn gồm có tâm động: Đoạn DEF có tâm động đứt ra, quay 1800, råi g¾n vµo vÞ trÝ cò cña NST. 2. LÆp ®o¹n : §o¹n B C lÆp l¹i 2 lÇn. 3. MÊt ®o¹n: MÊt ®o¹n D. 4. ChuyÓn ®o¹n trong mét NST: §o¹n B C ®­îc chuyÓn sang c¸nh( vai) khác của chính NST đó. 5. Chuyển đoạn không tương hỗ: Đoạn M N O gắn sang đầu A B C của NST kh¸c. HS: §ét biÕn gen trªn m¹ch bæ sung? ChØ 6. Chuyển đoạn tương hỗ: Đoạn M N O và A B đổi chỗ tương hỗ với nhau rõ đoạn bị đột biến. . 7. Đảo đoạn ngoài tâm động: Đoạn B C D quay 1800, rồi gắn lại. b) Trường hợp đảo đoạn ngoài tâm động(7) không làm thay đổi hình thía NST. c) Trường hợp chuyển đoạn tương hỗ ( 6) và chuyển đoạn không tương hỗ (5), làm thay đổi các nhóm liên kết khác nhau do một số gen từ NST này chuyÓn sang NST kh¸c. Bµi 7. Ta cã: P: đực AaBB x cái AAbb G : AB, aB Ab Con lai cã 2 d¹ng: AABb , AaBb a) Con lai tù ®a béi ho¸ sÏ h×nh thµnh: (2n) AA Bb -> (4n) AAAABBbb (2n) AaBb -> (4n) AaaaBBbb b) Xảy ra đột biến trong giảm phân: + ë c©y c¸i : -> giao tö sÏ lµ 2n ( AaBB) GV: §ét biÕn NST KÕt hîp giao tö: 2n ( AaBB) kÕt hîp víi n (Ab) -> con lai 3n lµ AaaBBb + Cây đực: -> giao tử sẽ là 2n( AAbb) - KÕt hîp G:2n (AAbb)+ n(AB)-> con lai 3n lµ AAABbb. 2n (AAbb) + n (aB) -> con lai 3n lµ AAaBbb. c) ThÓ ba ë NST sè 3: - §ét biÕn ë c©y c¸i:- KÕt hîp G: AaB + Ab -> AaaBb - Đột biến ở cây đực:Kết hợp G:AAb + AB ->AAABb. AAb + aB -> AaaBb. Bµi 8. a) Cây tứ bội quả đỏ thuần chủng AAAA có thể được hình thành theo các phương thức sau: - Nguyên phân: Lần phân bào đầu tiên của hợp tử các NST đã tự nhân đôi nhưng không phân li. Kết quả là tạo ra bộ NST trong tế bào tăng lên gấp đôi: GV: Đột biến số lượng NST? AA -> AAAA. - Gi¶m ph©n vµ thô tinh: trong qu¸ tr×nh ph¸t sinh giao tö, sù kh«ng ph©n li của tất cả các cặp NST tương đồng sẽ tạo nên giao tử 2n ở cả bố và mẹ. - Khi thô tinh, c¸c giao tö 2n kÕt hîp víi giao tö 2n sÏ cho ra hîp tö 4n. P: c¸i. AA x đực. AA GP: AA AA GV:Hướng dẫn HS cách viết G ở cơ thể tứ Hîp tö: AAAA béi ? b) P: quả đỏ AAAA x qu¶ vµng aaaa F1: KiÓu gen: Aaaa quả đỏ - C©y F1 cã c¸c lo¹i G: AA, Aa, aa, A, a, Aaa, Aaa,Aaaa.. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> - chØ cã 3 d¹ng G h÷u thô lµ: AA, Aa, aa. c) Do vậy, ta có sơ đồ lai là: F1: AA aa x AA aa Giao: 1/6 AA: 4/6 Aa: 1/6 aa x 1/6 AA: 4/6 Aa: 1/6 aa. F2:KG:1AAAA: 8AAAa: 18Aaaa: 8Aaaa: 1 aaaa. KH:quả đỏ : quả đỏ : quả đỏ : quả đỏ: quả vàng ( Trên thực tế tỷ lệ quả đỏ rất lớn so với quả vàng: 35/36 : 1/36) 4. Cñng cè. - Hs nêu phương pháp lập sơ đồ lai. - Phương pháp xác định giao tử. 5 Bµi tËp vÒ nhµ. - häc bµi vµ lµm bµi trong s¸ch bµi tËp. - ChuÈn bÞ bµi TH Ngµy so¹n : / 09/ 08. Ngµy gi¶ng: / 09/ 08. TiÕt:9. Bài 9. Thực hành: xem phim về cơ chế nhân đôi ADN, phiªn m·, dÞch m·.. I. Môc tiªu: 1. KiÕn thøc: - biết vận dụng kiến thức đã học để phân tích sơ đồ diễn biến của quá trình nhân đôi ADN, phiên mã và dịch mã 2. KÜ n¨ng: - RÌn luyÖn kÜ n¨ng quan s¸t, tÝnh s¸ng t¹o trong c¸c t×nh huèng kh¸c nhau II. Phương tiện: - Đĩa CD về diễn biến quá trình nhân đôi ADN, phiên mã, dịch mã. - ThiÕt bÞ d¹y häc:m¸y vi tÝnh, m¸y chiÕu,tranh ¶nh . III. Phương pháp: - Vấn đáp - Nghiªn cøu SGK, (kªnh h×nh), Phim minh ho¹. IV. TiÕn tr×nh: 1. ổ định tổ chức: - KiÓm tra sÜ sè vµ nh¾c nhë gi÷ trËt tù: - Phân nhóm theo số lượng. 2. KTBC: - Cơ chế cơ chế nhân đôi ADN, phiên mã, dịch mã. ( ADN -> m ARN -> axit amin -> pr«tªin -> tÝnh tr¹ng. 3. Bµi míi : Phương pháp Néi dung GV: Quan sát diễn biến quá trình nhân đôi ADN – 1. Cơ chế nhân đôi ADN. nhận xét các hiện tượng. - Th¸o xo¾n cña ADN. - Tæng hîp c¸c m¹ch ADN míi bæ sung: + Trªn m¹ch khu«n cã chiÒu 3, -> 5,. + Trªn m¹ch khu«n cã chiÒu 5, -> 3,. GV: Quan s¸t qu¸ tr×nh phiªn m· råi rót ra nhËn xÐt. - Xo¾n l¹i cña c¸c ph©n tö ADN con 2. Phiªn m·. - Tháo xoắn một đoạn ADN tương ứng với một gen để có mạch khuôn( mạch mã gốc, có nghĩa) có chiều 3, -> 5,. -Tæng hîp m ARN t¹o ra m ARN s¬ khai( m ARN ban ®Çu) vµ h×nh thµnh m ARN thµnh thôc.. Lop12.net.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>