Luận án Tiến sĩ Luật học: Thi hành án hành chính ở Việt Nam - Lý luận và thực tiễn - TRƯỜNG CÁN BỘ QUẢN LÝ GIÁO DỤC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (398.68 KB, 20 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LÊ VIỆT SƠN

THI HÀNH ÁN HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM -

LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LÊ VIỆT SƠN

THI HÀNH ÁN HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM -

LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN

Chuyên ngành :

LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH

Mã số : 62.38.01.02

LUẬN ÁN TIẾN SĨ LUẬT HỌC

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN CẢNH HỢP

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan Luận án này là công trình nghiên cứu của riêng tơi. Các số liệu,
khảo sát, kết quả nghiên cứu trong Luận án là trung thực. Các trích dẫn trong Luận án đều
được ghi rõ nguồn gốc. Nếu có sự gian dối, tơi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm.

Nghiên cứu sinh

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN Trang

MỤC LỤC

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT

DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC, BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ

PHẦN MỞ ĐẦU ... 1

1. Tính cấp thiết của đề tài ... 1

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ... 3

2.1. Mục đích nghiên cứu của đề tài ... 3

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài ... 4

3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu... 4

3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài ... 4

3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài ... 5

4. Ý nghĩa khoa học và giá trị thực tiễn của Luận án ... 5

5. Những điểm mới của Luận án ... 6

6. Cơ cấu của Luận án ... 6

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ THUYẾT 
CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU ... 7

1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu ... 7

1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam ... 7

1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngồi ... 26

1.1.3. Đánh giá chung tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài và những vấn đề được 
luận án tiếp tục nghiên cứu ... 33

1.2. Cơ sở lý thuyết và phương pháp nghiên cứu ... 34

1.2.1. Cơ sở lý thuyết ... 34

1.2.2. Phương pháp nghiên cứu ... 37

Kết luận Chương 1 ... 39

CHƯƠNG 2: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THI HÀNH ÁN HÀNH CHÍNH Ở 
VIỆT NAM ... 40

2.1. Khái niệm, bản chất của thi hành án ... 40

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

2.2.1. Khái niệm thi hành án hành chính ... 46

2.2.2. Đặc điểm của thi hành án hành chính ... 50

2.2.3. Vai trị của thi hành án hành chính ... 60

2.2.4. Những yếu tố cơ bản ảnh hưởng tới hiệu quả thi hành án hành chính ở Việt Nam 63 
2.3. Các nguyên tắc thi hành án hành chính ... 68

2.3.1. Nguyên tắc tuân theo pháp luật trong thi hành án hành chính ... 68

2.3.2. Nguyên tắc bảo đảm sự tham gia của Tòa án trong thi hành án hành chính ... 69

2.3.3. Nguyên tắc bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong thi hành án hành 
chính ... 70

2.3.4. Nguyên tắc bảo đảm sự tham gia tích cực, chủ động của người bị kiện trong vụ án 
hành chính vào hoạt động thi hành án hành chính ... 71

2.4. Thi hành án hành chính theo quy định của pháp luật một số nước trên thế giới 
và những giá trị, kinh nghiệm có thể tham khảo cho Việt Nam ... 71

2.4.1. Thi hành án hành chính theo quy định của pháp luật một số nước trên thế giới ... 71

2.4.2. Những giá trị, kinh nghiệm tham khảo cho Việt Nam ... 84

Kết luận Chương 2 ... 86

CHƯƠNG 3: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ THI HÀNH ÁN HÀNH CHÍNH VÀ 
THỰC TIỄN THI HÀNH ÁN HÀNH CHÍNH Ở VIỆT NAM ... 88

3.1. Thực trạng pháp luật về thi hành án hành chính ở Việt Nam... 89

3.1.1. Những bản án, quyết định của Tịa án về vụ án hành chính được thi hành ... 89

3.1.2. Giải thích bản án, quyết định của Tòa án ... 91

3.1.3. Thủ tục thi hành bản án, quyết định của Tòa án ... 92

3.1.4. Yêu cầu, quyết định buộc thi hành bản án, quyết định của Tòa án ... 101

3.1.5. Kiểm sát thi hành án hành chính ... 105

3.1.6. Xử lý vi phạm trong thi hành án hành chính ... 108

3.1.7. Quản lý nhà nước về thi hành án hành chính ... 120

3.2. Thực tiễn thi hành án hành chính ở Việt Nam ... 122

3.2.1. Một số kết quả đạt được trong thực tiễn thi hành án hành chính ở Việt Nam... 122

3.2.2. Những tồn tại, hạn chế trong thực tiễn thi hành án hành chính ở Việt Nam ... 130

3.2.3. Nguyên nhân của những tồn tại, hạn chế trong thực tiễn thi hành án hành chính ở 
Việt Nam ... 146

Kết luận Chương 3 ... 149

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

4.1. Quan điểm nâng cao hiệu quả thi hành án hành chính ở Việt Nam ... 150
4.1.1. Việc nâng cao hiệu quả thi hành án hành chính phải được tiến hành trên cơ sở thể 
chế hoá các chủ trương, đường lối, quan điểm về cải cách tư pháp, cải cách hành chính 
đã được xác định trong các nghị quyết, văn kiện của Đảng ... 150
4.1.2. Nâng cao hiệu quả thi hành án hành chính phải bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất 
và khả thi của hệ thống pháp luật ... 152
4.1.3. Nâng cao hiệu quả thi hành án hành chính phải gắn liền với việc bảo đảm quyền 
con người, quyền công dân mà cụ thể là quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, 
cá nhân liên quan đến việc thi hành án ... 153
4.1.4. Việc đề ra các giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành án hành chính phải dựa trên 
tổng kết, đánh giá thực tiễn thi hành pháp luật về thi hành án hành chính và vận dụng kinh 
nghiệm pháp luật nước ngoài ... 154

4.2. Các giải pháp nâng cao hiệu quả thi hành án hành chính ở Việt Nam ... 154
4.2.1. Giải pháp hoàn thiện pháp luật về thi hành án hành chính ... 155
4.2.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật về thi hành án hành
chính ... 180

Kết luận Chương 4 ... 188

KẾT LUẬN ... 190

DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH KHOA HỌC LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN 
ÁN ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ

</div>
(7)<div class='page_container' data-page=7>

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Luật TTHC : Luật Tố tụng hành chính

Pháp lệnh TTGQCVAHC: Pháp lệnh thủ tục giải quyết các vụ án hành chính
TAND : Tòa án nhân dân

TANDTC : Tòa án nhân dân tối cao
THAHC : Thi hành án hành chính
THADS : Thi hành án dân sự
THAHS : Thi hành án hình sự
TTHC : Tố tụng hành chính
UBND : Ủy ban nhân dân
VAHC : Vụ án hành chính
VKSND : Viện kiểm sát nhân dân

</div>
(8)<div class='page_container' data-page=8>

DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC, BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ

1. DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC

Phụ lục 1: Tình hình thụ lý giải quyết vụ án hành chính trong những năm gần đây.

Phụ lục 2: Kết quả thi hành án hành chính trong những năm gần đây.

Phụ lục 3: Biểu đồ thống kêkết quả thi hành án hành chính trong những năm gần đây.

Phụ lục 4: Sơ đồ tóm tắt thủ tục thi hành án hành chính.

Phụ lục 5: Danh mục các văn bản quy phạm pháp luật và một số văn bản hành chính về
thi hành án hành chính từ năm 1996 đến 2019.

Phụ lục 6: Danh sách quyết định buộc thi hành án hành chính của Tịa án nhân dân được
đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Tổng cục Thi hành án dân sự thuộc Bộ Tư pháp
(tính đến tháng 12/2019).

Phụ lục 7: Một số điều khoản cơ bản về dự thảo Luật Thi hành án hành chính.

Phụ lục 8: Kết quả điều tra xã hội học Đề tài “Thi hành án hành chính ở Việt Nam – Lý
luận và thực tiễn”.

Phụ lục 9: Một số vụ việc thi hành án hành chính điển hình phức tạp, kéo dài liên quan
đến cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước vi phạm nghĩa vụ thi
hành án.

2. DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 1.1: Số liệu thống kê về cơng tác xét xử vụ án hành chính từ năm 2011 - 2019.
Bảng 1.2: Số vụ án hành chính Tịa án khơng chấp nhận u cầu khởi kiện ở thủ tục sơ
thẩm giai đoạn 2011 – 2019.

Bảng 2.1: Kết quả thi hành án hành chính đối với trường hợp bản án, quyết định của Tòa
án chấp nhận yêu cầu khởi kiện giai đoạn 2013 – 2019.

Bảng 2.2: Kết quả đôn đốc/theo dõi thi hành án hành chính giai đoạn 2013 – 2019.

Bảng 2.3: Kết quả kiểm sát thi hành án hành chính năm 2017 và 2018.

Bảng 2.4: Số bản án, quyết định của Tòa án chưa thi hành xong theo từng năm giai đoạn
2013 – 2019.

Bảng 2.5: Số vụ việc Tòa án ra quyết định buộc thi hành án hành chính năm 2017, 2018
và 2019.

Bảng 2.6: Thống kê thời hạn vi phạm nghĩa vụ thi hành án hành chính của người bị kiện

theo kết quả cơng khai thông tin không chấp hành án của cơ quan thi hành án dân sự tính
đến 12/2019.

</div>
(9)<div class='page_container' data-page=9>

Biểu đồ 3.1: Số vụ án hành chính bị Tịa án bác đơn khởi kiện ở thủ tục xét xử sơ thẩm
giai đoạn 2011 - 2019.

Biểu đồ 3.2: Kết quả thi hành án hành chính đối với trường hợp bản án, quyết định chấp
nhận yêu cầu của người khởi kiện thuộc trường hợp đôn đốc, theo dõi thi hành án hành
chính của cơ quan thi hành án dân sự giai đoạn 2013 - 2019.

Biểu đồ 3.3: Kết quả thi hành các bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính của
Chủ tịch Ủy ban nhân dân, Ủy ban nhân dân các cấp từ năm 2015 - 2017.

Biểu đồ 3.4: Kết quả đôn đốc/theo dõi thi hành án hành chính giai đoạn 2013 – 2019.

Biểu đồ 3.5: Sự gia tăng số bản án, quyết định của Tòa án chưa được thi hành xong từ
năm 2013 - 2019.

Biểu đồ 3.6: Thời hạn vi phạm nghĩa vụ thi hành án hành chính của người bị kiện theo kết
quả công khai thông tin không chấp hành án của cơ quan thi hành án dân sự (tính đến
12/2019).

4. DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ

Sơ đồ 4.1: Thủ tục thi hành án hành chính trong trường hợp Tịa án không chấp nhận yêu

cầu khởi kiện.

Sơ đồ 4.2: Thủ tục thi hành án hành chính trong trường hợp Tòa án chấp nhận yêu cầu
khởi kiện.

Sơ đồ 4.3: Đề xuất thủ tục thi hành án hành chính trong trường hợp Tịa án khơng chấp
nhận u cầu khởi kiện.

</div>
(10)<div class='page_container' data-page=10>

PHẦN MỞ ĐẦU 
1. Tính cấp thiết của đề tài

Thi hành án nói chung và thi hành án hành chính nói riêng là một trong những hoạt
động quan trọng của bộ máy nhà nước nhằm bảo đảm cho bản án, quyết định của Tịa án
có hiệu lực pháp luật được thi hành trên thực tế. Hoạt động thi hành án có hiệu quả, một
mặt thể hiện tính nghiêm minh của pháp luật, thể hiện quyền lực nhà nước, mặt khác là
công cụ hữu hiệu để khôi phục quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước, xã hội và công
dân đã bị xâm hại bởi các hành vi vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, thi hành án hành chính là
một hoạt động khó khăn và phức tạp, bởi vì ngồi những đặc điểm của thi hành án nói
chung, thi hành án hành chính cịn có những đặc trưng riêng so với các hoạt động thi hành
án khác, trong đó đáng chú ý là việc thi hành án hành chính mang tính tự nguyện thi hành
rất cao do khơng có cơ quan chun trách về thi hành án hành chính, các biện pháp bảo
đảm thi hành án hành chính hạn chế và đặc biệt một bên đương sự trong thi hành án hành
chính ln là cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước.

</div>
(11)<div class='page_container' data-page=11>

Tuy nhiên, việc thi hành án hành chính ở nước ta trong khoảng thời gian qua gặp
những khó khăn, vướng mắc sau:

Thứ nhất, thực tiễn thực hiện các quy định pháp luật về thi hành án hành chính đã 
bộc lộ những hạn chế nhất định. Những khó khăn, vướng mắc trong việc thi hành pháp
luật là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng tồn đọng án, chưa đáp ứng
được yêu cầu bảo vệ một cách kịp thời, hiệu quả quyền, lợi ích hợp pháp của người được
thi hành án hành chính và của các cá nhân, cơ quan, tổ chức có liên quan. Đánh giá kết
quả về cơng tác thi hành án hành chính, Chỉ thị số 26/CT-TTg, ngày 15/11/2019 của Thủ
tướng Chính phủ về việc tăng cường chấp hành pháp luật tố tụng hành chính và thi hành
án hành chính đã nêu rõ: “Tình hình chấp hành pháp luật tố tụng hành chính và thi hành
án hành chính của các cơ quan hành chính nhà nước vẫn cịn những tồn tại, hạn chế, điển 
hình là việc khơng ít các vụ kiện người đại diện khơng tham gia phiên tịa theo triệu tập 
của Tòa án; số lượng bản án hành chính đã có hiệu lực chưa được thi hành ngày càng 
tăng qua các năm”. Bên cạnh đó, Báo cáo về cơng tác thi hành án hành chính của Chính 
phủ từ năm 2015 đến năm 2019 và Báo cáo công tác Tư pháp của Bộ Tư pháp từ năm
2010 đến nay đã chỉ ra rằng hoạt động thi hành án hành chính vẫn chưa đáp ứng được yêu
cầu của thực tiễn đặt ra, số lượng án chuyển sang năm sau thi hành khá lớn, số lượng vụ
việc Tòa án đã ra quyết định buộc thi hành án hành chính nhưng người phải thi hành án là
cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước vẫn khơng thi hành cịn
rất cao, gây bức xúc trong dư luận, một số vụ việc khiếu nại, tố cáo phức tạp, kéo dài, dư
luận xã hội quan tâm chưa được xử lý dứt điểm.

</div>
(12)<div class='page_container' data-page=12>

Thứ ba, ý thức chấp hành bản án, quyết định của Tòa án về vụ án hành chính của 
nhiều cơ quan, tổ chức, cá nhân còn hạn chế. Không chỉ đối với người khởi kiện mà
thường xuyên xảy ra đối với người bị kiện trong vụ án hành chính, thậm chí khơng ít cơ
quan nhà nước chưa nhìn nhận đúng vị trí, vai trị, tầm quan trọng của cơng tác thi hành án
hành chính nên cịn tình trạng các cơ quan và người có thẩm quyền trong cơ quan nhà
nước thiếu tôn trọng các bản án, quyết định của Tịa án, “chây ỳ” khơng thi hành án.

Thứ tư, về đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác thi hành án hành chính cịn yếu 
về năng lực chuyên môn nghiệp vụ. Việc tổ chức, thi hành bản án, quyết định của Tòa án
về vụ án hành chính phần lớn do chính các cán bộ, cơng chức trong cơ quan nhà nước và
người có thẩm quyền trong các cơ quan này thực hiện kiêm nhiệm nhưng những cán bộ,
công chức trong những cơ quan này không được đào tạo, bồi dưỡng về nghiệp vụ nên
không nắm rõ về trình tự, thủ tục thi hành án. Ngồi ra, xuất phát từ lí do khơng có cơ
quan thi hành án hành chính chuyên trách nên cơ quan thi hành án dân sự sẽ chịu trách
nhiệm theo dõi việc thi hành án hành chính. Trong khi đó, cơ quan thi hành án dân sự vẫn
đang trong tình trạng quá tải công việc, nay được bổ sung thêm nhiệm vụ theo dõi thi hành
án hành chính nhưng cơ chế lại thiếu rõ ràng. Vì vậy, cơ quan này vẫn chủ yếu tập trung
vào nhiệm vụ chính của mình là thi hành án dân sự mà khơng có sự đầu tư, quan tâm đúng
mức tới việc theo dõi thi hành án hành chính.

Thứ năm, các cơng trình nghiên cứu về mặt lý luận và tổng kết thực tiễn về thi hành 
án hành chính ở Việt Nam chưa nhiều. Đa số các cơng trình chỉ đề cập đến một số khía
cạnh lý luận và pháp lý mà chưa nghiên cứu một cách hệ thống. Chính vì vậy, việc nghiên
cứu thấu đáo về lý luận và thực tiễn đối với hoạt động thi hành án hành chính là hết sức
cần thiết trong bối cảnh hiện nay để xây dựng những giải pháp khả thi, mang tính đột phá
nhằm hồn thiện những quy định pháp luật và các giải pháp tổ chức thực hiện pháp luật về
thi hành án hành chính, nâng cao hiệu quả của hoạt động này ở Việt Nam, đáp ứng yêu
cầu cải cách tư pháp và hội nhập quốc tế đang diễn ra.

Xuất phát từ nhận thức như vậy, Nghiên cứu sinh cho rằng việc lựa chọn vấn đề
“Thi hành án hành chính ở Việt Nam - Lý luận và thực tiễn” làm đề tài luận án tiến sĩ là
thực sự cần thiết, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

2.1. Mục đích nghiên cứu của đề tài

</div>
(13)<div class='page_container' data-page=13>

các giải pháp về mặt thực tiễn hoạt động nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án hành chính ở
nước ta trong giai đoạn hiện nay và thời gian tới.

2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài

Với mục đích như trên, nhiệm vụ nghiên cứu của Luận án bao gồm:

Một là, phân tích, đánh giá tình hình nghiên cứu trong và ngồi nước về thi hành án 
hành chính ở Việt Nam để từ đó tìm ra những nội dung cần tiếp tục làm rõ trong Luận án.

Hai là, đánh giá về những quan điểm hiện hành và từ đó xây dựng nội dung lý luận 
về thi hành án hành chính như: xây dựng khái niệm về thi hành án hành chính và xác định
các đặc điểm đặc trưng của thi hành án hành chính so với các loại thi hành án khác; làm rõ
vai trò, các yếu tố cơ bản ảnh hưởng đến hiệu quả của thi hành án hành chính ở các khía
cạnh về chính trị - xã hội, hoạt động tố tụng và bảo đảm quyền con người; xây dựng các
nguyên tắc thi hành án hành chính.

Ba là, phân tích `thực trạng pháp luật và thực tiễn thi hành án hành chính ở Việt 
Nam, bao gồm việc phân tích quy định của pháp luật và thực tiễn thực hiện pháp luật về
thi hành án hành chính, chỉ rõ những ưu điểm và hạn chế của các quy định và công tác
thực hiện hiện hành. Việc đánh giá được thực hiện chi tiết theo từng nội dung mà pháp
luật quy định nhằm phát hiện những bất cập, hạn chế cơ bản của các quy định pháp luật
hiện hành và xác định nguyên nhân gây ra các bất cập, hạn chế trên.

Bốn là, nghiên cứu pháp luật của một số quốc gia về các chế định cơ bản, quan 
trọngđiều chỉnh hoạt động thi hành án hành chính, tìm ra những điểm tương đồng và khác
biệt với pháp luật về thi hành án hành chính ở Việt Nam để rút ra các giá trị tham khảo.

Năm là, xây dựng các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án hành chính ở
Việt Nam, bao gồm các giải pháp hoàn thiện pháp luật và giải pháp tổ chức thực hiện pháp
luật về thi hành án hành chính. Những giải pháp này sẽ bám sát và thể hiện đúng chủ
trương của Đảng Cộng sản Việt Nam và chính sách của Nhà nước trong việc hoàn thiện
pháp luật nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động thi hành án hành chính ở nước ta. Các giải
pháp đưa ra bảo đảm tính khả thi và có cơ sở khoa học, được dựa trên cơ sở lý luận đã xây
dựng và những đánh giá khách quan về thực trạng pháp luật và thực tiễn thực hiện pháp
luật về thi hành án hành chính ở Việt Nam.

3. Đới tượng, phạm vi nghiên cứu

3.1. Đối tượng nghiên cứu của đề tài

</div>
(14)<div class='page_container' data-page=14>

3.2. Phạm vi nghiên cứu của đề tài

“Thi hành án hành chính ở Việt Nam - Lý luận và thực tiễn” là đề tài nghiên cứu có
nội dung rộng, khá phức tạp nhưng trong giới hạn của Luận án tiến sĩ, đề tài xác định giới
hạn phạm vi nghiên cứu như sau:

Luận án đặt trọng tâm nghiên cứu những vấn đề mang tính lý luận, pháp lý và thực
tiễn thi hành án hành chính ở Việt Nam. Những nội dung liên quan đến thực tiễn thi hành
án hành chính, Luận án sẽ giới hạn trong phạm vi lãnh thổ Việt Nam.

Việc so sánh, đối chiếu quy phạm được giới hạn ở các nước châu Âu, nơi mà có
pháp luật về thi hành án hành chính hồn thiện ở mức độ cao. Bên cạnh đó, Luận án còn
nghiên cứu pháp luật của một số quốc gia ở Châu Á có hệ thống pháp luật phát triển hoặc
có điều kiện về chính trị - xã hội có nét tương đồng với nước ta mà đại diện điển hình là
Trung Quốc, Nhật Bản để rút những bài học kinh nghiệm cho Việt Nam.

Thời gian nghiên cứu: từ năm 1996 đến thời điểm hiện nay (kể từ khi Pháp lệnh
thủ tục giải quyết các vụ án hành chính được ban hành và có hiệu lực thi hành đến năm
2019). Các thông tin, số liệu sử dụng để nghiên cứu được thu thập trên phạm vi cả nước,
chủ yếu trong thời gian từ khi Luật Tố tụng hành chính năm 2010 có hiệu lực thi hành.
Các thông tin, số liệu trong giai đoạn từ năm 1996 đến năm 2010 ít được thu thập và trình
bày trong Luận án vì số vụ việc được đưa ra thi hành trong giai đoạn này rất ít, cơng tác
báo cáo, thống kê về thi hành án hành chính trong giai đoạn này chưa được quy định cụ
thể nên số liệu khơng bảo đảm tính liên tục và chính xác.

4. Ý nghĩa khoa học và giá trị thực tiễn của Luận án

Luận án là một công trình nghiên cứu chuyên sâu về thi hành án hành chính và kết
quả nghiên cứu sẽ là sự bổ sung quan trọng về lý luận cũng như thực tiễn vào hoạt động
thi hành án hành chính ở Việt Nam hiện nay. Theo đó, kết quả nghiên cứu của Luận án sẽ
góp phần cung cấp một cơ sở lý luận vững chắc về thi hành án hành chính, đưa ra cơ sở
khoa học có giá trị tham khảo trong việc hoàn thiện pháp luật và tổ chức thực hiện pháp
luật về thi hành án hành chính nói riêng và pháp luật tố tụng hành chính nói chung nhằm
nâng cao hiệu quả của hoạt động thi hành án hành chính ở Việt Nam.

Luận án còn là tài liệu tham khảo trong công tác nghiên cứu, giảng dạy, học tập
Luật Tố tụng hành chính Việt Nam cho các cơ sở chuyên nghiên cứu pháp luật, đào tạo
cán bộ pháp luật. Luận án cũng có giá trị tham khảo hữu ích đối với cán bộ làm cơng tác
thực tiễn trong thi hành án hành chính ở nước ta hiện nay.

</div>
(15)<div class='page_container' data-page=15>

pháp luật tố tụng hành chính, hoặc sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật về thi hành án
hành chính nhằm bảo đảm tính thống nhất và chính xác trong thực tiễn thi hành pháp luật
về thi hành án hành chính.

5. Những điểm mới của Luận án

Luận án là một cơng trình khoa học nghiên cứu toàn diện và có hệ thống về thi
hành án hành chính ở Việt Nam. Những điểm mới nổi bật của kết quả nghiên cứu thể
hiện ở những nội dung sau:

(1) Xây dựng được một số vấn đề lý luận cơ bản, quan trọng về thi hành án
hành chính. Việc làm sáng tỏ những vấn đề lý luận này sẽ là cơ sở để tiếp cận các quy
định của pháp luật về thi hành án hành chính, là định hướng cho việc kiến nghị hồn
thiện pháp luật về thi hành án hành chính và pháp luật tố tụng hành chính.

(2) Luận án phân tích, đánh giá các quy định của pháp luật hiện nay về thi hành
án hành chính và thực tiễn thi hành án hành chính, từ đó chỉ ra những vướng mắc, bất
cập trong các quy định của pháp luật hiện nay về thi hành án hành chính. Khơng chỉ
dừng lại ở việc đưa ra những vướng mắc, bất cập đó, luận án cịn phân tích để tìm ra
nguyên nhân của những hạn chế trên.

(3) Luận án đưa ra các kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định của pháp luật và
các giải pháp nâng cao hiệu quả tổ chức thực hiện pháp luật về thi hành án hành chính,
đây là những kiến nghị mới dựa trên những căn cứ, lập luận khoa học, phù hợp với chủ
trương, đường lối của Đảng về cải cách tư pháp, góp phần nâng cao hiệu quả của thi
hành án hành chính ở Việt Nam, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp cho các cá nhân, cơ
quan và tổ chức trong xã hội.

6. Cơ cấu của Luận án

Ngoài phần cam đoan, danh mục các từ viết tắt sử dụng trong Luận án, mục lục,
phần mở đầu, kết luận, danh mục các cơng trình nghiên cứu liên quan đến đề tài Luận án
đã được công bố, danh mục tài liệu tham khảo và các phụ lục, bảng biểu, biểu đồ thì nội

dung chính của Luận án được kết cấu gồm bốn chương:

Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu và cơ sở lý thuyết của đề tài nghiên
cứu.

Chương 2: Những vấn đề lý luận về thi hành án hành chính ở Việt Nam.

Chương 3: Thực trạng pháp luật về thi hành án hành chính và thực tiễn thi hành án
hành chính ở Việt Nam.

</div>
(16)<div class='page_container' data-page=16>

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ 
 LÝ THUYẾT CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU 
1.1. Tổng quan về tình hình nghiên cứu

1.1.1. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam

Những cơng trình khoa học của các tác giả trong nước nghiên cứu về THAHC ở
Việt Nam được công bố thời gian qua chủ yếu thực hiện dưới hình thức các bài báo khoa
học, giáo trình, sách chuyên khảo, luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ và các đề tài nghiên cứu
khoa học.

1.1.1.1. Tình hình nghiên cứu lý luận về thi hành án hành chính ở Việt Nam

Sau khi tổng hợp và phân tích các cơng trình khoa học đã cơng bố có liên quan 
đến THAHC ở Việt Nam, chúng tôi thấy rằng một số các cơng trình nghiên cứu khoa học
đã đề cập đến các vấn đề lý luận về THAHC ở Việt Nam, bao gồm: khái niệm THAHC,

đặc điểm của THAHC, lịch sử hình thành và phát triển của THAHC ở Việt Nam, các yếu
tố ảnh hưởng đến hiệu quả của THAHC, THAHC theo quy định của pháp luật một số
nước trên thế giới và những giá trị, kinh nghiệm có thể tham khảo cho Việt Nam.

Thứ nhất, về khái niệm THAHC

</div>
(17)<div class='page_container' data-page=17>

Ngồi ra, Lê Đình Phùng (2011), trong Luận văn thạc sĩ “THAHC ở Việt Nam” tại
Trường Đại học Luật Hà Nội cho rằng “THAHC là hoạt động hành chính – tư pháp của
Nhà nước, do các cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền tiến hành theo trình tự, thủ tục 
luật định, nhằm đảm bảo thi hành phần tài sản trong bản án, quyết định của Tòa án trong 
VAHC hoặc các quyết định hành chính, hành vi hành chính bị xét xử”. Trong khi đó,
Phạm Xuân Nam (2012) với Luận văn thạc sĩ “THAHC ở Việt Nam: Thực trạng và
phương hướng hoàn thiện” tại Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng 
“THAHC là giai đoạn xuất hiện sau khi bản án, quyết định giải quyết VAHC của Tịa án
đã có hiệu lực pháp luật, là tổng thể các hoạt động nhằm mục đích làm cho bản án, quyết

định của Tòa án được thực hiện nghiêm chỉnh trên thực tế”. Đề tài khoa học “Bảo đảm

quyền con người trong THAHC ở Việt Nam”, tác giả Nguyễn Thị Thương Huyền (chủ 
nhiệm) (2012) thực hiện tại Trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh đưa ra khái
niệm “THAHC là hoạt động do các chủ thể có thẩm quyền tiến hành nhằm thực hiện các
bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tịa án về VAHC theo trình tự, thủ tục do 
pháp luật quy định”. Tác giả Nguyễn Thị Phương Hà (2019) trong Luận án “Thi hành bản

án, quyết định của Tịa án về vụ án hành chính ở Việt Nam hiện nay” thực hiện tại Học

viện Khoa học xã hội thì “Thi hành bản án, quyết định của Tòa án về VAHC là hành vi
của các đương sự trong VAHC và các chủ thể có liên quan nhằm hiện thực hóa các bản

án, quyết định của Tòa án về VAHC theo thủ tục do pháp luật quy định. Đây không phải là 
một giai đoạn TTHC độc lập mà là tổng thể các hoạt động mang tính hành chính – tư 
pháp”. Như vậy, giữa các khái niệm này có điểm chưa thống nhất: THAHC có phải là giai 
đoạn tố tụng độc lập? Nội dung của THAHC có bao gồm thi hành phần tài sản hay khơng?

Bên cạnh đó, các luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ nghiên cứu về THADS và pháp
luật về THADS đã nghiên cứu trực tiếp và toàn diện về vấn đề THADS và hoàn thiện
pháp luật THADS1. Trong đó, các tác giả đã phân tích và làm rõ những vấn đề lý luận về

1 Bao gồm các Luận án tiến sĩ và thạc sĩ Luật học: Nguyễn Thanh Thủy (2001), Hoàn thiện pháp luật về THADS

Luận văn thạc sĩ, Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội; Nguyễn Văn Hiệp (2003), Hoàn thiện pháp luật về THADS Việt 
Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, Đại học Luật TP. Hồ Chí Minh, TP. Hồ Chí Minh; Phạm Thị Thu Nga (2004), Thực

trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả THADS ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật – Đại học
Quốc gia Hà Nội, Hà Nội; Nguyễn Thanh Thủy (2008), Hoàn thiện pháp luật về THADS ở Việt Nam hiện nay, Luận
án tiến sĩ Luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội; Nguyễn Văn Cơng (2013), Thực trạng và giải

</div>
(18)<div class='page_container' data-page=18>

THADS như: khái niệm, đặc điểm, nội dung, vai trò của pháp luật THADS, các tiêu chí
hồn thiện pháp luật THADS, phân tích lịch sử và thực trạng pháp luật THADS, từ đó,
đưa ra các quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật THADS nhằm nâng cao
hiệu quả của hoạt động THADS. Tuy đây là các cơng trình khơng trực tiếp nghiên cứu về
THAHC nhưng phần cơ sở lý luận của các luận văn, luận án này về THADS và pháp luật
THADS cũng là cơ sở để chúng tôi xem xét so sánh với THAHC nhằm làm rõ bản chất
của THAHC với các loại hình thi hành án khác để có thể đưa ra khái niệm về THAHC một
cách khách quan và khoa học nhất.

Có thể khẳng định, đến thời điểm này đã có một số cơng trình khoa học nghiên cứu

khái niệm về THAHC. Các kết quả nghiên cứu nói trên đã đưa ra một số kết luận bước
đầu về nội hàm khái niệm THAHC như: đối tượng THAHC là bản án, quyết định đã có
hiệu lực pháp luật về VAHC của Tòa án, THAHC được thực hiện sau hoạt động xét xử
của Tòa án… Bên cạnh một số điểm đã được làm rõ, các nghiên cứu cũng cho thấy rằng
khái niệm này còn một số nội dung chưa được thống nhất như: THAHC có phải là một
giai đoạn TTHC độc lập hay không? THAHC là một hoạt động tư pháp hay là hành chính
– tư pháp, người tiến hành và người có trách nhiệm THAHC là những chủ thể nào? Nội
dung thi hành án có bao gồm phần thi hành bản án, quyết định của Tòa án liên quan đến
tài sản trong VAHC hay khơng? Có thể kết luận, khái niệm về THAHC vẫn chưa được
xây dựng một cách chuẩn xác dựa vào bản chất của nó với những đặc trưng giúp phân biệt
một cách rõ ràng THAHC với các loại thi hành án khác. Những vấn đề trên là nhiệm vụ
mà chúng tôi cần tiếp tục nghiên cứu để xây dựng nên khái niệm về THAHC, giúp chúng
ta nhận diện được chính xác bản chất của hoạt động THAHC, làm tiền đề cho việc nghiên
cứu, đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả THAHC ở Việt Nam.

Thứ hai, đặc điểm THAHC

</div>
(19)<div class='page_container' data-page=19>

là hoạt động mang tính hành chính - tư pháp vì đối tượng THAHC là các bản án, quyết
định đã có hiệu lực pháp luật của Tịa án, trong đó cơ quan tư pháp cũng tham gia vào quá
trình thi hành án và hoạt động mang tính hành chính vì đặc trưng của hành chính là
phương pháp mệnh lệnh - phục tùng. Trong Luận án của mình, tác giả Nguyễn Thị
Phương Hà đã nêu một số điểm đặc trưng của THAHC như: THAHC là lĩnh vực thi hành
án vừa mang tính tự nguyện, vừa mang tính cưỡng chế, khơng có cơ quan chuyên trách tổ
chức thi hành đối với những phán quyết của Tịa án về tính hợp pháp của quyết định hành
chính, hành vi hành chính bị khởi kiện; nội dung của đối tượng THAHC có sự khác biệt so
với THADS và THAHS; THAHC là lĩnh vực thi hành án có nhiều yếu tố phức tạp.

Bên cạnh đó, một số luận văn thạc sĩ nghiên cứu về THADS đã liệt kê ở phần trên

cho rằng thi hành án là hoạt động mang tính hành chính nhưng theo một số luận văn khác
thì hoạt động thi hành án mang tính tư pháp. Ngồi đặc điểm này, một số đặc điểm khác
của THAHC được các cơng trình này cơng bố. Theo Giáo trình Luật TTHC Việt Nam của
Khoa Luật - Đại học quốc gia Hà Nội thì: THAHC là giai đoạn cuối cùng của quá trình
TTHC, THAHC là hoạt động đòi hỏi sự quản lý tập trung thống nhất của Nhà nước, đối
tượng thi hành là các bản án và quyết định của Tịa án về VAHC đã có hiệu lực pháp luật.
Giáo trình Luật TTHC của trường Đại học Luật Thành phố Hồ Chí Minh cho rằng
THAHC được tiến hành chủ yếu theo thủ tục hành chính vì việc tổ chức THAHC thuộc về
chính cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền trong cơ quan nhà nước đã ban hành các
quyết định hành chính hoặc cơ quan đã thực hiện hành vi hành chính.

</div>
(20)<div class='page_container' data-page=20>

án. Tuy nhiên, bài viết này chủ yếu phân tích các đặc điểm dưới khía cạnh thi hành án nói
chung mà chưa chỉ ra được các đặc điểm đặc trưng riêng của THAHC.

Có thể khẳng định, những vấn đề lý luận liên quan đến đặc điểm THAHC đã được
đề cập trong các cơng trình nghiên cứu trước đây và có giá trị tham khảo nhất định cho
Luận án. Một số đặc điểm mà các công trình khoa học nghiên cứu được cơng bố đã thống
nhất như: THAHC là quá trình diễn ra sau quá trình xét xử của Tịa án, đối tượng thi hành
án là các bản án và quyết định của Tòa án về VAHC đã có hiệu lực pháp luật sẽ được
chúng tôi nghiên cứu kế thừa. Tuy nhiên, các cơng trình nghiên cứu trên lại có nhiều cách
hiểu khác nhau về các đặc điểm riêng của THAHC. Hơn nữa, một số cơng trình đưa ra
một số điểm đặc trưng riêng của THAHC khơng chính xác như đặc điểm: THAHC vừa
mang tính tự nguyện, vừa mang tính cưỡng chế vì THADS cũng có đặc điểm này. Ngồi
ra một số đặc điểm nêu chưa rõ ràng như: nội dung của đối tượng THAHC có sự khác biệt
so với THADS và THAHS; THAHC là lĩnh vực thi hành án có nhiều yếu tố phức tạp và
nhạy cảm. Vì vậy, việc làm rõ các đặc điểm riêng của THAHC là cơ sở để hiểu rõ bản chất
của loại thi hành án này nhằm xây dựng các giải pháp nâng cao chất lượng và hiệu quả của
THAHC.