Giáo trình dâu tằm - ong mật

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (260.09 KB, 7 trang )

(1)<div class='page_container' data-page=1>

Bộ giáo dục & đào tao

Tr−ờng i hc nụng nghip I

PGS.TS. Nguyễn Văn Long, TS. Nguyễn Huy Trí

ThS. Bùi Thị Điểm, ThS. Trần Thị Ngọc

Giáo trình

Dâu Tằm ong mật

</div>
(2)<div class='page_container' data-page=2>

mơc lơc

Phần A

KỸ THUẬT TRỒNG DÂU-NI TẰM

VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN VÀ Ý NGHĨA NGHỀ TRỒNG DÂU NUÔI TẰM

Chương I: KỸ THUẬT TRỒNG VÀ CHĂM SĨC DÂU 
1.1. ðặc điểm hình thái và vị trí phân loại của cây dâu.

1.2. Ảnh hưởng của một số yếu tố sinh thái ñến sinh trưởng phát triển của cây dâu. 
1.3. Sinh trưởng và phát triển của cây dâu.

1.4. Nhân giống dâu 
1.5. Kü thuËt trång d©u

1.6. Quản lý và chăm sóc vườn dâu. 
1.7. Thu häach và bảo quản lá dâu

1.8. Mt s sõu bnh chính hại dâu và biện pháp phịng trừ.

Chương II: ðẶC ðIỂM SINH VẬT HỌC VÀ SINH THÁI HỌC TẰM ÂU 
2.1. ðặc điểm hình thái các pha phát dục của tằm dâu

2.2. Một sốñặc ñiểm sinh vật học của tằm dâu.

2.3. Sinh thái học tằm dâu (ảnh hưởng của một số yếu tố sinh thái ñến quá 
 trình sinh trưởng phát dục của tằm dâu).

Chương III:KỸ THUẬT NUÔI TẰM.

3.1. Vệ sinh và sát trùng nhà cửa, dụng cụ nuôi tằm.

3.2. Kỹ thuật ấp trứng tằm. 
3.3. Kỹ thuật băng tằm. 
3.4. Kỹ thuật cho tằm ăn.

3.5. Mật độ ni tằm, thay phân và san tằm. 
3.6. Chăm sóc tằm khi tằm ngủ.

3.7. Các phương thức nuôi tằm nhỏ. 
3.8. Các phương thức nuôi tằm lớn.

3.9. Kỹ thuật cho tằm lên né và thu kén

Chương IV : BỆNH VÀ CÔN TRÙNG HẠI TẰM 
4.1. Bệnh bủng và phương pháp phòng chống 
4.2. Bệnh vi khuẩn và phương pháp phòng trừ

4.3. Bệnh nấm cứng trắng và phương pháp phòng trừ

4.4. Bệnh tằm gai

4.5. Ruồi ký sinh tằm và phơng pháp phòng trừ

</div>
(3)<div class='page_container' data-page=3>

Chương V: KỸ THUẬT NHÂN GIỐNG TẰM DÂU

5.1. Giới thiệu vài nét vềñặc ñiểm giống tằm và hệ thống giống 3 cấp.

5.2. Kỹ thuật sản xuất trứng giống tằm cấp II 
5.3. Kỹ thuật bảo quản trứng giống. 
5.4. Xử lý trứng nở nhân tạo.

Phần B

KỸ THUẬT NUÔI ONG

Chương VI: SINH HỌC ONG MẬT

6.1 Ý nghĩa kinh tế của nghề nuôi ong mật. 
6.2. Sơ lược lịch sử phát triển.

6.3. ðặc ñiểm sinh học.

Chương VII: C©Y NGUỒN MẬT PHẤN VÀ SỰ THỤ PHẤN

C©Y TRỒNG BẰNG ONG MẬT 
7.1. Vai trò của cây nguồn mật phấn ñối với ong.

7.2. Những ñiều kiện ảnh hưởng ñến sự tiết mật của cây. 
7.3. Các cây nguồn mật chính ở Việt Nam.

7.4. Xác định sốđàn ong ni trong một vùng. 
7.5. Sử dụng ong mật thụ phấn cho cây trồng.

Chương VIII: KĨ THUẬT NUÔI, TẠO CHÚA, NHÂN ðÀN VÀ 
 CHỌN GIỐNG ONG.

8.1 Kĩ thuật ni ong.

8.2. Kỹ thuật tạo chúa, nhân đàn ong 
8.3 Chọn lọc và lai giống ong.

Ch−¬ng IX: SâU BệNH Và Kẻ THù HạI ONG MậT.

9.1. Bệnh thối ấu trùng châu Âu ( European foulbrood )
9.2. BƯnh Êu trïng tói (Sacbrood)

9.3. Bệnh ỉa chảy (Nosema).
9.4. Ngộ độc hóa học.
9.5. Các kí sinh hại ong.

9.6. Các cơn trùng và động vật hại ong.

Phụ lục: Danh mục các cây ngun mt chớnh Vit Nam

Tài liệu tham khảo

</div>
(4)<div class='page_container' data-page=4>

Trường ðại học nông nghiệp Hà Nội --- Giáo trình Dâu tằm – Ong mật ………..1

GIỚI THIỆU

Giáo trình Dâu tằm- Ong mật do PGS. TS. Nguyễn Văn Long chủ biên, chỉnh lý cùng tập
thể các giáo viên Bộ môn Dâu tằm biên soạn.

• Mục tiê u.

Là cuốn sách giáo khoa dùng giảng dạy cho sinh viên các chuyên ngành kỹ thuật nông
nghiệp. Nó cũng là tài liệu tham khảo rất hữu ích cho các cán bộ kỹ thuật tằm ong, các cán
bộ khuyến nông và nông dân sản xuất Dâu tằm Nuôi ong mật.

Nhằm trang bị c ho sinh viên những kiến thức cơ bản về:

- Cây dâu, kỹ thuật trồng, c hăm sóc và khai thác lá dâ u.
- Giống tằm và kỹ thuật nuôi tằm tốt.

- Bệnh tằm và biện phá p phòng chống.
- Kỹ thuật ni, tạo chúa, nhân đàn ong mật.

- Biê n pháp phòng c hống sâu bệnh và động vật hại ong.

• Giáo trình gồm 2 phần: Kỹ thuật trồng dâu nuôi tằm và kỹ thuật nuôi ong mt. Giáo

trình không đi sâu vào cơ chế các hiện tợng cũng nh sinh lý giải phẫu dâu - t»m - ong mËt.
• Nội dung và phân cơng biên soạn.

Nội dung Cán bộđảm nhiệm chính

• Phần thứ nhất: Kỹ thuật trồng dâu nuôi tằm

Chương 1- Cây dâ u - Kỹ thuật trồng và chăm sóc dâu
Chương 2- ðặc ñiểm sinh vật học và sinh thái học tằm dâu

Chương 3- Kỹ thuật nuôi tằm

Chương 4- Bệnh và c ôn trùng hại tằm
Chương 5- Kỹ thuật nhân giống tằm dâ u

• Phần thứ 2: Kỹ thuật nuôi ong mật

Chương 1- Sinh học ong mật
Chương 2- Cây nguồn mật phấn

Chương 3- Kỹ thuật nuôi, tạo chúa, nhân ñàn, chọn giống ong
Chương 4- Sâ u bệnh và kẻ thù hại ong

ThS. Trần Thị Ngọc
ThS. Trần Thị Ngọc
ThS. Trần Thị Ngọc
TS. Nguyễn Huy Trí
PGS.TS. Nguyễn Văn Long

ThS. Bùi Thịðiểm
ThS. Bùi Thịðiểm
ThS. Bùi Thịðiểm
ThS. Bùi Thịðiểm

• Là 1 giáo trình tổng hợp Tằm - Ong cã nội dung rộng, khuôn khổ giáo trình qui định
có hạn nê n biê n soạn không thể tránh khỏi những khiếm khuyết. Chúng tôi rất mong sựđóng
góp ý kiến bổ sung của cá c em sinh viên và ñộc giảñể lần sau tái bản được hồn thiện hơn.

</div>
(5)<div class='page_container' data-page=5>

Trường ðại học nông nghiệp Hà Nội --- Giáo trình Dâu tằm – Ong mật ………..2

Ph

ầ

n A

KỸ THUẬT TRỒNG DÂU-NUÔI TẰM

VÀI NÉT VỀ LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN VÀ Ý NGHĨA NGHỀ TRỒNG DÂU NUÔI TẰM

Trồng dâu, nuôi tằm, ươm tơ và dệt lụa là nghề cổ truyền có lịch sử 4-5 ngàn năm.
Nghề nà y có sớm nhất ở Trung Quốc . Nó đã trải qua 3 giai ñoạn khủng hoảng: Bệng tằm gai,
thế chiến II và sự ra ñời cạnh tra nh cuă tơ nhâ n tạo tưởng c hừng nghề tằm tơ bị diệt vong.
Song do ñặc ñiểm vật lý, hoá học quí hiếm của tơ lụa (Tính đà n hồi ca o, khả năng hút ẩm,
cách ñiện cá ch nhiệt tốt, độ óng mượt v. v.) khơng c ó sợi tự nhiê n cũng như nhân tạo nà o có
thể thay thế ñược. Người ta phải thừa nhận: “ Ngà n năm trước tơ là vàng thì ngàn năm sau
vàng vẫn là tơ”.

Nghề trồng dâu nuôi tằm ở nước ta ñã c ó lịch sử và i ngà n năm na y từ thời Hùng vương
thứ 6. Trải qua ba o thăng trầm bởi biến cố c hiến tranh và kinh tế thị trường chi phối, ñến nay
nó vẫn là nghề truyền thống không bao giờ bị mai một.

Phá t triển nghề trồng dâu nuôi tằm có nhiều ý nghĩa về kinh tế, văn hoá , xã hội và môi
trường:

- Thực tếñã c ho thấy năm 2000 – 2001 và 2004 sản xuất dâ u tằm có thểđạt 3-4 triệu ñồng/
sào, năm- cao hơn 3-4 lần trồng lúa. Trồng dâu ni tằm cho phép qua y vịng đồng vốn
nhanh. Từ tháng 3- 11 cứ sau 3 tuần lễ kết thúc một lứa tằm là cho thu hoạch. Nơng dâ n có
nhận xét: “Cây dâu là cây xố đói giảm nghèo, là c ây ni c on ăn học đại học”.

- Sản xuất 1 ha dâu tằm huy ñộng 15- 20 lao ñộng. Nghề này sử dụng triệt ñể cơng lao động
chính và phụ, la o ñộng ngày và ñê m nên rất có ý nghĩa về mặt xã hội.

- ðặc biệt vùng ñồng ñất bãi bị ngập nước hàng năm cây dâu có thế mạnh hơn hẳn các cây
trồng khác vì câ y dâu chịu được nước ngập không sợ c huột phá hại.

- Trồng dâ u cịn có ý nghĩa phủ xanh ñất trống, giảm sự xói mịn của đất và rất ít khi phải sử
dụng thuốc sâ u nên ñảm bảo môi trường sinh thá i tốt v.v.

Ch

ươ

ng I: K

Ỹ

THU

Ậ

T TR

Ồ

NG VÀ CH

Ă

M SÓC DÂU

Chương “ Kỹ thuật trồng và c hăm sóc dâ u” nhằm trang bị cho sinh viê n những kiến thức về
ñặc ñiểm sinh vật hoc, sinh thái học, ñặc ñiểm sinh trưởng, phát triển của câ y dâu và những
biện pháp kỹ thuật trồng, c hăm sóc dâ u và thu hoạch lá dâu.

Lá dâu là thức ăn duy nhất của tằm dâu (Bombyx mori). Protein trong lá dâu là nguồn
vật chất ñể con tằm tổng hợp nên sợi tơ, gần 70% Protein trong thành phần sợi tơñược tổng
hợp trực tiếp từ Protein trong lá dâu. Vì vây, sản lượng và c hất lượng lá dâ u quyết ñịnh ñến
sản lượng, c hất lượng tơ kén và hiệu quả của nghề nuôi tằm. Việc làm tăng tối đa sản lượng lá
dâu có c hất lượng tốt trên một đơn vị diê n tích sẽ góp phần nâ ng ca o hiệu quả của nghề nuôi
tằm.

</div>
(6)<div class='page_container' data-page=6>

Trường ðại học nông nghiệp Hà Nội --- Giáo trình Dâu tằm – Ong mật ..174