Nội Dung Cảm Thụ Văn Học Lớp 4

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Néi dung c¶m thô v¨n häc líp 4 Phần I : Một số vấn đề chung. I. ThÕ nµo lµ c¶m thô v¨n häc : C¶m thô v¨n häc chÝnh lµ sù c¶m nhËn nh÷ng gi¸ trÞ næi bËt, nh÷ng điều sâu sắc tế nhị và đẹp đẽ của văn học thể hiện trong tác phẩm (cuốn truyÖn bµi v¨n, bµi th¬) hay mét bé phËn cña t¸c phÈm (®o¹n v¨n, ®o¹n th¬… thËm chÝ lµ mét tõ ng÷ cã gi¸ trÞ trong c©u v¨n th¬). Nãi c¸ch kh¸c cảm thụ văn học có nghĩa là khi đọc (nghe) một đoạn văn, một đoạn thơ, một câu chuyện ta không những phải hiểu mà còn phải xúc cảm, tưởng tượng, nhập thân với những gì đã học… II. Yªu cÇu cña c¶m thô ë tiÓu häc : 1. Học sinh cảm nhận được cái hay cái đẹp của văn (thơ) thông qua néi dung, nghÖ thuËt. 2. Nắm bắt được tư tưởng chủ đạo của tác giả. 3. BiÕt béc lé suy nghÜ, c¶m xóc cña b¶n th©n. 4. Biết viết thành một đoạn văn cảm thụ sinh động ở mức độ đơn giản phï hîp víi løa tuæi tiÓu häc. III. Đối tượng của cảm thụ văn học ở Tiểu học - Các bài văn, bài thơ, mẩu chuyện ngắn đặc sắc, có giá trị trong chương trình Tập đọc lớp 4. - Các đoạn văn, đoạn thư hay ngoài chương trình có nội dung nói về tình yêu quê hương đất nước, tình cảm gia đình , Bác Hồ hay phản ánh nét sinh hoạt độc đáo của một vùng (miền) trên đất nước. IV. C¸c d¹ng bµi tËp c¶m thô c¬ b¶n ë TiÓu häc Dạng 1 : Bài tập phát hiện hình ảnh và tái hiện vẻ đẹp của hình ảnh. D¹ng 2 : Bµi tËp ph¸t hiÖn c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt nªu gi¸ trÞ cña nghÖ thuËt. D¹ng 3 : Bµi tËp nhËn xÐt c¸ch viÕt c©u vµ sö dông dÊu c©u, nªu t¸c dông. D¹ng 4 : Bµi tËp t×m hiÓu néi dung vµ nªu c¶m nhËn chung. 1 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Dạng 5 : Bài tập cảm thụ hình tượng nhân vật (chỉ yêu cầu cảm thụ một nét tính cách đặc trưng hay một đặc điểm tiêu biểu của nhân vật ở mức độ đơn giản). V/ Một số biện pháp nghệ thuật cơ bản thường dùng ở Tiểu học Để giúp học sinh làm bài tập cảm thụ văn học đạt kết quả cao, người giáo viên cần hướng dẫn học sinh nắm chắc một số những biện pháp nghệ thuật thường dùng trong các bài văn, bài thơ ở tiểu học, bởi đây chính là chìa khóa giúp các em chủ động mở ra các lớp nghĩa sâu xa ẩn sau từng câu ch÷ cña ®o¹n v¨n, ®o¹n th¬ 1. NghÖ thuËt so s¸ch a. Định nghĩa : So sánh là cách đối chiếu hai đối tượng khác loại không đồng nhất nhau hoàn toàn mà chỉ giống nhau một nét nào đó về màu s¾c, h×nh d¸ng, ng÷ nghÜa… b. T¸c dông : PhÐp so s¸nh trong v¨n häc cã t¸c dông t¹o ra c¶m gi¸c mới mẻ, giúp sự vật được miêu tả trở nên cụ thể, sống động… c. C¸ch nhËn biÕt : Trong c©u v¨n cã sö dông nghÖ thuËt so s¸nh thường có các từ : là, như, bằng, tựa như… và dấu hai chấm (:) dấu gạch ngang (-). d. Bµi tËp vËn dông : + NghÖ thuËt nµo ®­îc sö dông trong c©u ca dao sau : “C«ng cha nh­ nói Th¸i S¬n Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra” + Con c¶m nhËn ®­îc g× vÒ t×nh c¶m bµ ch¸u ®­îc thÓ hiÖn qua phÐp so s¸nh sau : “Bµ nh­ qu¶ ngät chÝn råi Càng thêm tuổi tác càng tươi lòng vàng” “Qu¶ ngät cuèi mïa” Vâ Thanh An 2. NghÖ thuËt nh©n ho¸ a- Định nghĩa : Nhân hoá là cách gọi hoặc tả đồ vật, loài vật, cây cối… bằng những từ ngữ vốn được dùng để gọi hoặc tả con người (hoặc nói cách khác là gắn cho những hoạt động đồ vật, loài vật, cây cối… tình cảm, trạng thái như con người). 2 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> b. Tác dụng : Nghệ thuật so sánh giúp cho thế giới loài vật, đồ vật, cây cối… trở nên gần gũi, sinh động, hấp dẫn, biểu thị được những tình cảm, suy nghĩ của con người. e. Bµi tËp øng dông : + Trong câu văn sau, những sự vật nào được nhân hoá “Từ đó, lão Miệng, bác Tai, cậu Chân, cậu Tay lại sống thân mật với nhau, mỗi người mét viÖc kh«ng ai tÞ ai c¶”. + ChØ ra vµ nªu t¸c dông cña nghÖ thuËt nh©n ho¸ trong ®o¹n th¬ sau : “BÐ ngñ ngon qu¸ §Éy c¶ giÊc tr­a Cái võng thương bé Thøc hoµi ®­a ®­a”. Ngoµi hai biÖn ph¸p nghÖ thuËt c¬ b¶n trªn gi¸o viªn cã thÓ cung cÊp cho häc sinh c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt : §¶o ng÷, ®iÖp tõ, dïng h×nh ¶nh gîi tả, gợi cảm, dùng hình ảnh đối lập… VI/ Phương pháp làm 1 bài tập cảm thụ : Để làm tốt một bài tập cảm thụ văn học, người giáo viên cần hướng dẫn để các em thực hiện đầy đủ từng bước các việc sau đây : a- Đọc kỹ đề bài, xác định rõ yêu cầu của bài tập (phải trả lời được ®iÒu g× ? cÇn nªu bËt ý g× ?…). b- §äc vµ t×m hiÓu ®o¹n v¨n (®o¹n th¬ ; mÈu chuyÖn) ®­îc nªu trong đề bài : (cần dựa vào yêu cầu cụ thể của từng bài tập để tìm hiểu) Thông thường để tìm hiểu một đoạn văn thơ cần hướng dẫn học sinh đọc kỹ đoạn trích, xác định được nội dung chính của đoạn trích thông qua mét sè c©u hái gîi ý. T¸c gi¶ viÕt bµi (®o¹n) v¨n (th¬) nh»m diÔn t¶ g× ? - Điều đó được thể hiện qua những từ ngữ, hình ảnh , chi tiết nào và những biện pháp nghệ thuật nào được thể hiện qua các từ ngữ, hình ảnh đó... - §o¹n th¬ (v¨n) gîi cho em suy nghÜ c¶m xóc g× ?. c. Viết đoạn văn cảm thụ hướng vào yêu cầu của đề : 3 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> - Đoạn văn có thể bắt đầu bằng một câu “mở đoạn” để dẫn dắt người đọc hoặc trả lời thẳng vào câu hỏi chính, tiếp đó cần nêu rõ các ý theo yêu cầu của đề (các hình ảnh, từ ngữ, chi tiết… làm toát nội dung.. thân đoạn ; cuối cùng có thể kết đoạn bằng một câu ngắn gọn để gợi lại nội dung cảm thô. Với từng dạng bài cụ thể có thể trình bày theo các bước cơ bản sau : * Dạng bài phát hiện hình ảnh thường có các bước sau : + Ph¸t hiÖn, nªu ra c¸c h×nh ¶nh. + Tái hiện vẻ đẹp, nêu ý nghĩa của hình ảnh thông qua nghệ thuật. + Nêu bật được tư tưởng, tình cảm của tác giả. + C¶m xóc cña b¶n th©n. * Dạng bài cảm thụ hình tượng nhân vật 1. Nªu c¸c chi tiÕt vÒ : + Ngo¹i h×nh.     cña nh©n vËt (®­îc thÓ hiÖn qua tõ ng÷, h×nh ¶nh nµo)  . + Hành động + Lêi nãi. 2. Nªu bËt tÝnh c¸ch, phÈm chÊt… cña nh©n vËt. 3. Tư tưởng chủ đạo, ý nghĩa sâu xa của mẩu chuyện, của tác giả ®­îc thÓ hiÖn qua nh©n vËt. 4. C¶m xóc cña b¶n th©n * Với các dạng bài còn lại gồm 4 bước sau : + Ph¸t hiÖn nghÖ thuËt + ChØ ra néi dung + Nêu tư tưởng, tình cảm của tác giả + C¶m xóc cña b¶n th©n. phÇn II : Mét sè bµi tËp c¶m thô theo các chủ điểm chương trình SGK lớp 4 chủ điểm : thương người như thể thương thân. 4 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Bài 1 : Trình bày cảm nhận của em về “Lòng thương người” một nét tÝnh c¸ch tiªu biÓu cña DÕ MÌn trong c©u chuyÖn “DÕ MÌn bªnh vùc kÎ yÕu” cña nhµ v¨n T« Hoµi. Gîi ý : 1. Chi tiết thể hiện hành động của Dế Mèn - Quan tâm đến người yếu đuối bất hạnh : Nghe “Tiếng khóc tỷ tê” nhìn thấy “chị nhà trò đang gục đầu” bên tảng đá cuội “đến gần” “gạn hỏi m·i”. - Bênh vực giúp đỡ người gặp hoạn nạn “Xoè hai càng ra” “Dắt chị Nhµ Trß ®i”. - Lời nói “Em đừng sợ, hãy về với tôi đây…” 2. Tính cách, phẩm chất : Dế Mèn rất “giàu lòng thương người” luôn quan tâm giúp đỡ người gặp khó khăn hoạn nạn. 3. Tư tưởng, ý nghĩa : Ca ngợi những con người giàu lòng nhân ái. 4. C¶m xóc cña b¶n th©n c¶m phôc, yªu mÕn, häc tËp. Tham kh¶o : Nh©n vËt DÕn MÌn trong mÈu chuyÖn “DÕ mÌn bªnh vực kẻ yếu” của Nhà văn Tô Hoài đã để lại cho ta ấn tượng tuyệt đẹp. Đó là một con người giàu tình thương người : Khi nghe “Tiếng khóc tỉ tê” và thấy chị Nhà Trò “gục đầu” bên tảng đá cuội, nếu là người khác chắc sẽ thờ ơ, bỏ mặc nhưng Dế Mèn đã “đến gần” và “gặn hỏi” cho thấy Dến Mèn đã rất quan tâm đến mọi người. Hình ảnh chị Nhà Trò “đã bé nhỏ lại gầy gò quá” và đôi cánh “ngắn chùn chụt” đã làm Dế Mèn rất cảm thương, chú ta càng xúc động hơn trước cảnh ngộ bất hạnh của chị : “mẹ mất” “sống thui thủi” một mình, rồi “túng thiếu” … lại còn bị đe dọa bởi món nợ truyền đời của bọn nhện. Cứ chỉ “Xoè hai càng ra” “dắt chị Nhà trò đi và lời nói “Em đừng sợ… càng thể hiện rõ hơn phẩm chất đáng quý của Dế Mèn giàu tình thương yêu, sẵn sàng che chở, giúp đỡ những người yếu đuối bất hạnh. Dế Mèn đúng là biểu tượng của tình thương yêu, lòng nhân ái. Dế Mèn đã để lại trong lòng ta bao tình cảm mến thương, cảm phục. Bµi 2 : H×nh ¶nh chÞ Nhµ Trß trong mÈu chuyÖn “DÕ MÌn bªnh vùc kẻ yếu” đã để lại trong lòng người đọc bao cảm thương. Hãy trình bày cảm nhËn cña em. Gîi ý : H×nh ¶nh chÞ Nhµ Trß ®­îc miªu t¶ qua c¸c chi tiÕt : 5 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> + Ngo¹i h×nh : “bÐ nhá l¹i gÇy yÕu” “c¸nh non nít l¹i ng¾n chïn chïn”. + Hoàn cảnh : “mẹ mất” “sống thui thủi” “bị đe doạ” : “đánh” “vặt c¸nh vÆt ch©n ¨n thÞt”…  ChÞ lµ hiÖn th©n cña sù yÕu ®uèi, bÊt h¹nh vµ bÞ bãc lét trong x· héi. - Cảm xúc của bản thân : thương cảm, xúc động. Bµi 3 : §o¹n th¬ “Vì con mẹ khổ đủ điều Quanh đôi mắt mẹ đã nhiều nếp nhăn Con mong mÑ khoÎ dÇn dÇn Ngày ăn ngon miệng đêm nằm ngủ ngon Rồi ra đọc sách cấy cày Mẹ là đất nước tháng ngày của con”. “MÑ èm” TrÇn §¨ng Khoa Theo em, h×nh ¶nh nµo gãp phÇn nhiÒu nhÊt lµm nªn c¸i hay cña ®o¹n th¬ trªn ! V× sao ?. Gîi ý : + Hình ảnh “Mẹ là đất nước, tháng ngày của con” góp phần làm nên c¸i hay cña ®o¹n th¬. + Nghệ thuật so sánh “Mẹ-Đất nước, tháng ngày” + Hình ảnh “Đất nước” “tháng ngày” cho thấy trong suy nghĩ của người con mẹ là tất cả những gì vĩ đại, lớn lao và cao quý không bao giờ thiếu được với mỗi con người. + Thấy được tình yêu thương lòng biết ơn vô hạn của con cái đối với mÑ. + T×nh c¶m cña b¶n th©n : ThÊm thÝa c«ng ¬n cña mÑ Bài 4 : “Tôi lục tìm hết túi nọ túi kia, không có tiền, không có đồng hồ, không có cả một chiếc khăn tay. Trên người tôi chẳng có tài sản gì . Người ăn xin vẫn đợi tôi. Tay vẫn chìa ra run lẩy bẩy”. T«i ch¼ng biÕt lµm c¸ch nµo. T«i n¾m chÆt lÊy bµn tay run rÈy kia. 6 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> - Ông đừng giận cháu, cháu không có để cho ông cả” (“Người ăn xin” – Tuốc-Ghê-Nhép”). Tr×nh bµy suy nghÜ cña em vÒ nh©n vËt cËu bÐ ®­îc miªu t¶ trong ®o¹n v¨n trªn. Gîi ý : Hành động “Lục tìm hết túi nọ túi kia” “N¾m chÆt lÊy bµn tay run rÈy” + Lời nói : “Ông đừng giận cháu …”  Cậu bé là một con người có tấm lòng nhân hậu thương cảm và muốn giúp đỡ ông lão ăn xin nghèo khổ dù ông lão và cậu là hai con người ë hai hoµn c¶nh kh¸c nhau. - ý nghĩa : Ca ngợi những con người giàu lòng nhân ái. - C¶m xóc cña b¶n th©n : yªu quý – c¶m phôc – häc tËp. Chñ ®iÓm : M¨ng mäc th¼ng Bµi 1 : §o¹n th¬ : “Nßi tre ®©u chÞu mäc cong Chưa lên đã nhọn như chông lạ thường Lưng trần phơi nắng phơi sương Có manh áo cộc tre nhường cho con” “Tre ViÖt Nam” NguyÔn Duy Đoạn thơ trên có những hình ảnh nào đẹp. Nêu ý nghĩa đẹp đẽ của những hình ảnh đó. Gîi ý : H×nh ¶nh m¨ng tre “nhän nh­ ch«ng” : Cho thÊy sù kiªu h·nh, hiªn ngang, bÊt khuÊt, b¶n chÊt ngay th¼ng, kh¶ng kh¸i cña “nßi tre”  nghÖ thuËt so s¸nh. + Hình ảnh “lưng trần phơi nắng phơi sương”  gợi sự dãi dầu, chịu đựng mọi khó khăn của tre. + Hình ảnh “manh áo cộc tre nhường cho con” gợi sự liên tưởng đến sù che chë, hy sinh tÊt c¶ v× m¨ng non cña trÎ. 7 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> + Thông qua những phẩm chất đáng quý của tre đến ca ngợi phẩm chất tốt đẹp của người Việt Nam, dân tộc Việt Nam : Kiên cường bất khuất, ngay thẳng chịu thương chịu khó  thể hiện tình yêu và lòng tự hào của nhà thơ đối với tre Việt Nam dân tộc Việt Nam. + C¶m xóc cña b¶n th©n : Yªu quý vµ tù hµo . Bµi 2 :. “N¨m qua ®i, th¸ng qua ®i Tre giµ m¨ng mäc cã g× l¹ ®©u Mai sau Mai sau Mai sau §Êt xanh tre m·i xanh mµu tre xanh”. “Tre ViÖt Nam” – NguyÔn Du. Em hãy cho biết những câu thơ trên nhằm khẳng định điều gì ? Cách diễn đạt của nhà thờ có gì độc đáo nhằm góp phần khẳng định điều đó. Gîi ý : + NghÖ thuËt : ®iÖp tõ “Mai sau” “xanh”.    3 lÇn  . + Điệp từ “Mai sau” nhắc lại 3 lần thể hiện rất đẹp sự kế tiếp tre già măng mọc đồng thời gợi cảm xúc về không gian và thời gian như mở ra vô tËn t¹o cho ý th¬ bay bæng. §iÖp tõ “xanh” (3 lÇn)  gîi søc sèng m·nh liÖt, vÜnh cöu cña mµu s¾c cña trÎ.  Nghệ thuật (…) đã góp phần khẳng định sự trường tồn, sự sống m·nh liÖt cña tre ViÖt Nam, d©n téc ViÖt Nam. + C¶m xóc : yªu quý vµ tù hµo vÒ nßi tre ViÖt Nam vÒ d©n téc ViÖt Nam. Bµi 3 : Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt “Gµ trèng” trong c©u chuyÖn th¬ “Gµ trèng vµ C¸o” cña t¸c gi¶ La-Ph«ng-Ten. Tham khảo : Đọc truyện thơ “Gà trống và Cáo” của nhà thơ LaPhông-Ten ta có ấn tượng thật sâu sắc về chú Gà Trống đáng yêu. Chú ta thËt th«ng minh nhanh nhÑn víi c¸i d¸ng “v¾t vÎo” trªn cµnh vµ “tinh nhanh 8 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> lõi đời”. Nhưng trước một lão cáo già có cái dáng “đon đả” và những lời ®­êng mËt ngät ngµo “k×a anh b¹n quý, xin mêi xuèng ®©y” vµ c¸i th«ng điệp tuyệt vời mà Cáo mang đến liệu gà ta sẽ xử lý thế nào ?. Gà rằng xin được “ghi ơn” trong lòng đã khiến ta giật mình lo lắng cho Gà Trống, lĩnh m¹ng cña Gµ Trèng râ ra. Sao khi bÞ c¸o lõa g¹t vµ råi : “k×a t«i thÊy cÆp chó săn từ xa chạy lại chắc loan tin này” đã khiến cáo ta “hồn bay phách l¹c” “qu¾p ®u«i, co c¼ng” ch¹y mÊt khiÕn ta thë phµo nhÑ nhâm vµ bËt lªn tiếng cười sảng khoái trước sự thông minh tuyệt vời của Gà Trống. Với lời kÓ chuyÖn b»ng nh÷ng vÇn th¬ nhÑ nhµng, dÝ dám, c©u chuyÖn lµ mét bµi học sâu sắc đừng vội tin những lời nói ngọt ngào của kẻ xấu mà hại đến thân và nhân vật gà trồng đã để lại cho ta tình cảm yêu quý và mến phục. Bµi 4 : Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ nh©n vËt C¸o trong c©u chuyÖn “Gà trống và Cáo”. Qua đó em rút ra bài học gì ?. Chủ điểm “ Trên đôi cánh ước mơ” Bài 1 : Đoạn văn “Trăng đêm nay sáng quá ! Trăng mai còn sáng hơn. Anh mừng cho các em vui tết trung thu độc lập đầu tiên và anh mong ước ngày mai đây những tết trung thu tươi đẹp hơn nữa sẽ đến với các em” “Trung thu độc lập” – Thép Mới. - §o¹n v¨n trªn gióp em c¶m nhËn ®­îc ®iÒu g× ? Em cã suy nghÜ g×, mơ ước gì về tương lai của Đất nước ?. Gîi ý : + Câu cảm ở đầu đoạn văn “Trăng đêm nay sáng quá” gợi vẻ đẹp của ánh trăng và cảm xúc vui sướng của anh chiến sỹ khi ngắm trăng độc lập ®Çu tiªn. + Các từ chỉ cảm xúc “mừng” “mong ước” từ gợi tả “tươi đẹp”  diễn tả niềm vui, những suy nghĩ của anh chiến sỹ về tương lai tươi đẹp của các em của đất nước. + Suy nghÜ vµ m¬ ­íc cña b¶n th©n : Bµi 2 :. “NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹ H¸i triÖu v× sao xuèng cïng §óc thµnh «ng mÆt trêi míi Mãi mãi không còn mùa đông” 9 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> “NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹” -§inh H¶i Đoạn thơ thể hiện những điều gì đẹp đẽ. Em có những cảm nhận gì khi đọc đoạn thơ trên. Gợi ý : + Nghệ thuật liên tưởng Biểu tượng “Ông mặt trời” gợi một thế giới ấm no hạnh phúc, đầy ánh sáng. Biểu tượng “Mùa đông” gợi sự lạnh lẽo, đói rét, nghèo khổ. + Cách dùng các động tự “hái” “đúc” thể hiện khát vọng của tuổi thơ muèn chinh phôc vò trô bao la vµ c¸c hµnh tinh xa x«i. + Đoạn thơ thể hiện sinh động ước mơ cao đẹp đầy tính nhân văn của tuổi thơ không còn đói rét nghèo khổ và bất công. Các em ước mơ một thế giới tốt đẹp đầy ánh sáng văn minh, ấm no và hạnh phúc. + C¶m xóc cña b¶n th©n Bµi 3 : §o¹n th¬ “NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹ Ho¸ tr¸i bom thµnh tr¸i ngon Trong ruét kh«ng cßn thuèc næ ChØ toµn kÑo vµ bi trßn” “NÕu chóng m×nh cã phÐp l¹”- §inh H¶i Trình bày cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên. Chñ ®iÓm “Cã chÝ th× nªn” Bµi 1 : Em cã suy nghÜ g× vÒ nh©n vËt NguyÔn HiÒn trong c©u chuyÖn “¤ng Tr¹ng th¶ diÒu”. Tham kh¶o : Đọc mẫu chuyện “Ông Trạng thả diều” ta thực sự ngưỡng mộ tài năng (tư chất và đức tính ham học, chịu khó của nhân vật Nguyễn Hiền, ông là người có trí thông minh “thiên bẩm”. Mới lên sáu tuổi ông đã “học đâu hiểu đấy” và có trí nhớ “lạ thường” khiến thầy giáo phải “kinh ngạc” . Song điều đáng quý hơn ở ông đó là đức tính chịu khó, ham học, ý chí vượt lên những khó khăn để vươn lên, ta hãy xem cách học của ông : Vì nhà nghèo, «ng ph¶i bá häc nh­ng hµng ngµy «ng võa ch¨n tr©u võa “nghe gi¶ng nhê ngoµi cöa líp” bµn häc cña «ng lµ “l­ng tr©u” s¸ch vë cña «ng lµ “mÆt c¸t” 10 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> là “lá chuối” bút mực là “ngón tay” “mảnh gạch” … và ông đã đỗ Trạng Nguyên khi mới 13 tuổi, ông là trạng nguyên trẻ nhất trong lịch sử nước ta. B»ng nh÷ng c©u v¨n kÓ méc m¹c, dÔ hiÓu, c©u chuyÖn “¤ng Tr¹ng th¶ diÒu” đã cho ta hiểu được những đức tính quý báu của Trạng Nguyên Nguyễn Hiền, ông là niềm tự hào của đất nước dân tộc và là tấm gương sáng cho tuæi trÎ chóng ta ngµy nay. Bài 2 : ý chí và nghị lực của nhân vật Bạch Thái Bưởi trong câu chuuyện “Vua tàu thuỷ Bạch Thái Bưởi” đã để cho em cảm nhận gì ? Chñ ®iÓm : “TiÕng s¸o diÒu” Bµi 1 : §o¹n v¨n “Tuæi th¬ cña t«i ®­îc n©ng lªn tõ nh÷ng c¸nh diÒu. ChiÒu chiÒu, trªn bãi thả, bọn trẻ mục đồng chúng tôi hò hét thi nhau thả diều. Cánh diều mềm mại như cánh bướm, chúng tôi vui sướng đến phát dại khi nhìn lên trời. Tiếng sáo diều vi vu trầm bổng. Sáo đơn, sáo kép, sáo bè như gọi thấp xuèng nh÷ng v× sao. “C¸nh diÒu tuæi th¬” T¹ Duy Anh. Trình bày cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên ? Gîi ý : NghÖ thuËt : so s¸nh, dïng h×nh ¶nh gîi t¶ : “C¸nh diÒu mÒm mại như cánh bướm”, “vui sướng đến phát dại”, “vi vu, trầm bổng”. + Nh©n ho¸ : “n©ng” , “gäi”. + Nội dung ca ngợi vẻ đẹp độc đáo của cánh diều và niềm vui ngộ nghĩnh đáng yêu của trẻ thơ. + C¶m xóc b¶n th©n : Gîi nhí kû niÖm… Bµi 2 :. Tuæi con lµ tuæi Ngùa Nhưng mẹ ơi đừng buồn DÉu c¸ch nói c¸ch rõng DÉu c¸ch s«ng c¸ch bÓ Cßn t×m vÒ víi mÑ Ngùa con vÉn nhí ®­êng” (“Tuæi Ngùa” Xu©n Quúnh). T¸c gi¶ muèn nãi ®iÒu g× qua ®o¹n th¬ trªn ? 11 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Nªu c¶m nghÜ cña em ! Đoạn tham khảo : Đoạn thơ là lời nhắn nhủ dễ thương, chứa chan bao tình cảm thân thương mà người con dành cho mẹ. Nhà thơ Xuân Quỳnh đã có cách diễn tả thật độc đáo. Người con “Tuổi Ngựa” dù đã khôn lớn, trưởng thành, đã bay đi muôn phương nhưng vẫn luôn nhớ về mẹ, hướng về mẹ, vẫn tìm về cố hương gặp mẹ dù xa cách muôn trùng núi, rừng, sông, biển. “DÉu c¸ch nói… …nhí ®­êng” Cụm từ “vẫn nhớ” khẳng định một niềm tin, một tình nghĩa thuỷ chung son sắt. Đoạn thơ đậm đà, gợi cảm giúp ta cảm nhận được tình cảm của Xuân Quỳnh dành cho “Mẹ thật sâu nặng và đẹp đẽ”.. Chủ điểm : Người ta là hoa đất Bµi 1 : §o¹n th¬ “S«ng La ¬i s«ng La Trong veo nh­ ¸nh m¾t Bê tre xanh im m¸t Mươn mướt đôi hàng mi” “BÌ xu«i S«ng La” Vò Duy Th«ng §o¹n th¬ trªn cã nh÷ng h×nh ¶nh nµo ?. §o¹n th¬ trªn cã nh÷ng h×nh ảnh nào ? Tái hiện vẻ đẹp của hình ảnh đó và nêu cách nghĩ của em khi đọc ®o¹n th¬ ?. Gîi ý : §o¹n th¬ cã hai h×nh ¶nh + S«ng La – trong veo nh­ ¸nh m¾t + Bờ tre xanh im mát – mươn mướt đôi hàng mi 12 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> + Nghệ thuật nhân hoá, so sánh khiến các hình ảnh đó trở nên sinh động, đẹp đẽ và hấp dẫn. + Đoạn thơ giúp ta cảm nhận vẻ đẹp thanh bình, êm ả và quyến rũ của dßng s«ng La. + Tình cảm gắn bó yêu thương của tác giả với dòng sông. Bµi 2 : §o¹n th¬ “BÌ ®i chiÒu thÇm th× Gỗ lượn đàn thong thả Nh­ bÇy tr©u lim dim §¾m m×nh trong ªm ¶”. (“BÌ xu«i s«ng La” Vò Duy Th«ng) Nghệ thuật nào đã được tác giả sử dụng trong đoạn thơ trên. Nêu cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ. Gîi ý : + NghÖ thuËt : nh©n ho¸ “ChiÒu thÇm th×” So s¸nh bè gỗ như “đàn” cá lượn “thong thả” như “bầy trâu” đang “lim dim” tắm mát trên dòng nước trong xanh “êm ả”. + C¸c tõ l¸y “thÇm th×” “thong th¶” “lim dim” “ªm ¶” ®­îc dïng rÊt đắt có tác dụng đặc tả buổi chiều thanh bình thơ mộng trên dòng sông La. Chủ điểm “Vẻ đẹp muôn màu” Bµi 1 : §o¹n v¨n “§øng ng¾m c©y sÇu riªng, t«i cø nghÜ m·i vÒ c¸i d¸ng c©y kú l¹ nµy. Th©n nã kh¼ng khiu, cao vót, cµnh ngang th¼ng ®uét, thiếu cái dáng cong, dáng nghiêng, chiều quằn chiều lượn của cây xoài, cây nhãn. Vậy mà khi trái chín, hương toả ngào ngạt, vị ngọt đến đam mê”. “SÇu riªng” – Mai V¨n T¹o Em có nhận xét và cảm nghĩ gì khi đọc đoạn văn trên. Gợi ý : Đoạn văn miêu tả dáng vẻ đặc của cây và hương vị của trái s©u riªng. H×nh ¶nh (th©n c©y) “kh¼ng khiu” , “cao vót” Cµnh : “ngang” , “th¼ng ®uét” 13 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> L¸. : nhá, xanh vµng, nh­ l¸ hÐo..  dáng vẻ đặc biệt của cây sầu riêng + Quả sầu riêng : “hương toả ngọt ngào, vị ngọt đam mê” Từ “vậy mà” được dùng rất đắt nhằm nhấn mạnh sự đối lập giữa vẻ bªn ngoµi vµ gi¸ trÞ néi dung cña nã (qu¶ sÇu riªng).  Qua cách miêu tả độc đáo trên, người đọc nhân ra giá trị đặc biệt cña c©y sÇu riªng, mét lo¹i tr¸i quý hiÕm cña MiÒn Nam. Bµi 2 : §o¹n th¬ “Dải mây trắng đỏ dần trên đỉnh núi Sương hồng lam ôm ấp nóc nhà gianh Trên con đường viền trắng mép đồi xanh Người các ấp tưng bừng ra chợ tết” “Chî TÕt” - §oµn V¨n Cõ Đoạn thơ trên miêu tả cảnh gì ? Nêu cảm nhận của em khi đọc đoạn th¬ trªn. §o¹n tham kh¶o : §o¹n th¬ lµ mét bøc tranh ng«n tõ ®Çy mµu s¾c vÒ khung cảnh tươi đẹp tráng lệ của một vùng quê vào buổi “bình minh”. Trong ánh bình rực rỡ dải mây trắng ở đỉnh núi “đỏ dần” lên, những giọt sương mai long lanh như những viên ngọc “hồng lam” đang “ôm ấp” những nóc nhà giành nơi thôn ấp rồi con đường uốn lượn “viên trắng” nhưng mép đồi xanh. Đỉnh núi, nóc nhà, con đường… Tât cả đều mang màu sắc tinh kh«i rùc rì. Víi ãc quan s¸t tinh tÕ vµ c¸ch sö dông tõ ng÷ chÝnh x¸c biÓu cảm của nhà thơ, cảnh vật gần gũi quen thuộc của quê hương trở nên đẹp đẽ, sống động lung linh sắc màu. Qua đó ta cảm nhận tình cảm tha thiết của nhà thơ với quê hương. Bµi 3 : §o¹n th¬ Sương trắng rỏ đầu cành như giọt sữa Tia n¾ng tia nh¸y hoµi trong ruéng lóa Nói uèn m×nh trong chiÕc ¸o the xanh Đồi thoa son nằm dưới ánh bình minh “Chî TÕt” §oµn V¨n Cõ 14 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Nghệ thuật nào đã góp phần làm nên nét độc đáo của đoạn thơ trên ? Nªu c¶m nhËn cña em ?. Bµi 4 : §o¹n th¬ Ta h¸t bµi ca gäi c¸ vµo Gõ thuyền đã có nhịp trăng sao BiÓn cho ta c¸ nh­ lßng mÑ Nuôi lớn đời ta tự thuở nào” “Đoàn thuyền đánh cá” Huy Cận Đoạn thơ miêu tả cảnh gì ? Nêu cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trªn.. Chñ ®iÓm : Kh¸m ph¸ thÕ giíi Bµi 1 : Đoạn văn “Phong cảnh ở đây thật đẹp. Thoắt cái, lác đác lá vàng rơi trong kho¶nh kh¾c mïa thu. Tho¾t c¸i, tr¾ng long lanh mét c¬n m­a tuyÕt trên cành đào, lê, mận. Thoát cái, gió xuân hây hẩy nồng nàn với những b«ng hoa lay ¬n mµu ®en nhung hiÕm quý” “§­êng ®i Sa Pa” NguyÔn Phan H¸ch - Em nhận xét gì về cách dùng từ đặt câu ở đoạn văn trên. Nêu tác dụng của cách dùng từ đặt câu đó. Gîi ý : - §iÖp tõ “tho¾t c¸i” (3 lÇn) (tr¹ng ng÷ gîi c¶m gi¸c vÒ thêi gian). - §¶o ng÷. “Tr¾ng long lanh mét c¬n m­a tuyÕt” “lác đác, lá vàng rơi”. - Cách dùng từ đặt câu rất đặc biệt đó gợi cảm giác đột ngột, ngỡ ngàng nhấn mạnh sự thay đổi nhanh chóng của thời gian và sự biến đổi kỳ l¹ cña c¶nh s¾c thiªn nhiªn ë Sa Pa. Bµi 2 : §o¹n th¬ “Dßng s«ng míi ®iÖu lµm sao Nắng lên mặc áo lụa đào thướt tha 15 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Tr­a vÒ trêi réng bao la ¸o xanh s«ng mÆc nh­ lµ míi may” “Dßng s«ng mÆc ¸o” NguyÔn Träng T¹o Nghệ thuật nào được sử dụng trong đoạn thơ trên ? nghệ thuật đó có tác dụng gì trong việc miêu tả vẻ đẹp của dòng sông quê hương. Gîi ý : + NghÖ thuËt nh©n ho¸ lång dïng h×nh ¶nh gîi t¶ “®iÖu” “mÆc ¸o lôa đào thướt tha” “áo xanh sông mặc”. + Tác dụng : Gợi sự biến đổi kỳ diệu màu sắc của dòng sông theo thời gian nhằm miêu tả vẻ đẹp độc đáo của dòng sông quê hương – dòng sông đẹp như nàng thiếu nữ điệu đà thích làm duyên làm dáng. + Thể hiện tình yêu tha thiết của tác giả với dòng sông quê hương. + C¶m xóc cña b¶n th©n. Bµi 3 : §o¹n v¨n “Chao ôi ! Chú chuồn chuồn nước mới đẹp làm sao ! Màu vàng trên l­ng chó lÊp l¸nh. Bªn c¸i c¸nh máng nh­ giÊy bãng. C¸i ®Çu trßn vµ hai con m¾t long lanh nh­ thuû tinh. Th©n chó nhá vµ thon vµng nh­ mµu vµng cña n¾ng mïa thu. Chó ®Ëu trªn mét canh léc võng ng¶ dµi trªn mÆt hå”. “Chú chuồn chuồn nước” Nguyễn Thế Hội NghÖ thuËt nµo ®­îc sö dông trong ®o¹n th¬ trªn ? nªu t¸c dông cña biện pháp nghệ thuật đó. Gîi ý : NghÖ thuËt so s¸nh “C¸nh máng nh­ giÊy bãng” “M¾t nh­ thuû tinh” “Vµng nh­ mµu vµng cña n¾ng mïa thu” + NghÖ thuËt dïng h×nh ¶nh gîi t¶ “lÊp l¸nh” “long linh” + C¸ch dïng tõ béc lé c¶m xóc m¹nh “chao «i!” . + Tác dụng : Cách so sánh vừa cụ thể vừa sinh động làm nổi bật hình dáng, màu sắc, vẻ đẹp hấp dẫn của chú chuồn chuồn nước. +“Chao ôi … làm sao ! Bộc lộ” cảm giác thích thú của tác giả trước vẻ đẹp của chú chuồn chuồn  tình yêu cảnh vật quê hương của tác giả. Chñ ®iÓm : T×nh yªu cuéc sèng Bµi 1 : Bµi th¬. “Trong tù không rượu cũng không hoa Cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ 16 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ Tr¨ng nhßm khe cöa ng¾m nhµ th¬”. “Ng¾m Tr¨ng” Hå ChÝ Minh Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ trªn. Đoạn văn tham khảo : Bác Hồ là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc ta, người còn là một nhà thơ tài ba. Bác đã viết rất nhiều bài thơ hay, ý mỗi bài thơ Bác viết đều ngắn, ý thơ mộc mạc dễ hiểu và rất sâu sắc. “Ngắm trăng” là một bài thơ Bác viết trong nhà tù của Tưởng Giới Thạch. Bài thơ mang nét đẹp của con người Bác : Bác là người yêu thiên nhiên vì thế trước cảnh đẹp của đêm trăng Bác vẫn “khó hững hờ” dù trong tù, chân tay bị cùm bị trói, chẳng có rượu, hoa để thưởng thức . “Trong tù… hững hờ” Và cách ngắm trăng của Bác thật khác thường : “Người ngắm… ngắm nhà thơ” NghÖ thuËt nh©n ho¸ tr¨ng “nhãm” , “ng¾m” sö dông rÊt khÐo lÐo khiến ta cảm thấy dường như trăng không còn là vật mà đã trở thành người bạn tri âm, tri kỷ của Bác và dưới ánh mắt của trăng Bác không còn là người tï mµ lµ mét nhµ th¬ tao nh·. Bµi th¬ “Ng¾m tr¨ng” lµ sù thÓ hiÖn t©m hån trong s¸ng, phong th¸i thanh tao, ung dung tự tại của Bác đồng thời cũng thể hiện tình yêu trăng, yªu thiªn nhiªn cña B¸c. Bµi 2 : §o¹n th¬. “Bay cao cao vót chim biÕn mÊt råi ChØ cßn tiÕng h¸t Lµm xanh da trêi” “Con chim ChiÒn ChiÖn” Huy CËn. Trình bày cảm nhận của em khi đọc đoạn thơ trên. Gîi ý : + §o¹n th¬ nªu lªn t¸c dông kú diÖu cña tiÕng chim hãt. + Ca ngợi cuộc sống thanh bình, tươi đẹp của quê hương, đất nước.. *. * 17. GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> *. PhÇn III : mét sè bµi c¶m thô c¸c ®o¹n v¨n đoạn thơ hay ngoài chương trình. Bµi 1 : §o¹n th¬ “Nhµ anh cã mét c©y hång Qua son nhún nhảy đèn lồng cành tơ C©y hång nh­ thùc nh­ m¬ Kh¸ch qua ®­êng nh÷ng ngÈn ng¬ ghÐ nh×n” “C©y Hång” – Tè H÷u Em cã nhËn xÐt g× vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ trong ®o¹n th¬ trªn. Víi c¸ch miªu t¶ Êy, nhµ th¬ gióp em c¶m nhËn ®­îc h×nh ¶nh c©y hång nh­ thÕ nµo ?. Gîi ý : + NghÖ thuËt : dïng h×nh ¶nh gîi t¶. “Nhón nhÈy” “ngÈn ng¬” So s¸nh : “Qu¶ son” – “§Ìn lång” + Nội dung : Miêu tả vẻ đẹp rực rỡ quyến rũ của cây hồng vào mùa qu¶ chÝn. Bµi 2 : §o¹n th¬ “Vui sao khi chím vµo hÌ X«n xao tiÕng sÎ, tiÕng ve b¸o mïa Rén rµng lµ mét c¬n m­a Trên đồng bông lúa cũng vừa uốn câu” “Mïa xu©n – mïa hÌ” TrÇn §¨ng Khoa §o¹n th¬ trªn miªu t¶ c¶nh g× ? Tr×nh bµy c¶m nhËn cña em vÒ ®o¹n th¬. Gîi ý : + Nghệ thuật : đảo ngữ - dùng từ gợi tả “X«n xao – tiÕng sÎ, tiÕng ve” “Rén rµng lµ mét c¬n m­a”. 18 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> + Nội dung : Đoạn thơ miêu tả khung cảnh tươi đẹp sống động của quê hương khi chớm vào hè. Bµi 3 :. “Quê em đồng lúa nương dâu Bªn dßng s«ng nhá nhÞp cÇu b¾c ngang Dõa xanh to¶ m¸t ®­êng lµng Ng©n nga giäng h¸t, rén rµng tiÕng thoi”. “Quª em” Nguyªn Hå. Quê em hiên lên qua bài thơ đẹp như thế nào ? Nghệ thuật nào đã làm nên cái đẹp đó. Con cảm nhận gì về tình cảm của nhà thơ đối với quê hương. Gîi ý : + NghÖ thuËt : - Liệt kê các sự vật, “đồng lúa” nương dâu, dòng sông, cây cầu, dừa… - §¶o ng÷. “Ng©n nga giäng h¸t “Rén rµng tiÕng thoi”. + NghÖ thuËt so s¸nh vµ liÖt kª c¸c sù vËt ®­îc sö dông khÐo lÐo gîi cảnh đẹp gần gũi, giản dị mà nên thơ và cuộc sống sinh hoạt sôi nổi vui tươi của quê hương. + Đoạn thơ thể hiện tình yêu, sự gắn bó của nhà thơ đối với cảnh vật quê hương. + Cảm xúc của bản thân : yêu thích cảnh vật quê hương gắn bó với quê hương. Bµi 4 :. “Bªn nµy lµ nói uy nghiªm Bên kia là cánh đồng liền chân mây Xãm lµng xanh m¸t bãng c©y S«ng xa tr¾ng c¸nh, buåm bay l­ng trêi” “Quª em” TrÇn §¨ng Khoa. Cảnh quê hương hiện lên trong bài thơ trên đẹp như thế nào ? Nêu cảm nhận của em khi đọc bài thơ trên. Gîi ý : CÇn nªu ®­îc + NghÖ thuËt : - Dùng hình ảnh gợi tả núi “uy nghiêm” ; cánh đồng “liền chây mây” “xanh m¸t” . - §¶o ng÷ : “Xanh m¸t bãng c©y” , “Tr¾ng c¸nh buåm” 19 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span>  Nội dung : Cảnh quê hương đẹp, thơ mộng, thanh bình, yên ả, sơn thuû h÷u t×nh – thÓ hiÖn t×nh c¶m, sù g¾n bã, tù hµo cña t¸c gi¶ víi quª hương. Bộc lộ được cảm xúc của bản thân (hiểu biết hơn về vẻ đẹp riêng biệt của các vùng quê, yêu và thêm tự hào về đất nước tươi đẹp, trù phú). Bài 5 : Em hãy nêu cảm nhận của mình khi đọc bài thơ sau : Sau lµn m­a bôi th¸ng ba Luỹ tre xém đỏ như là lửa thiêu NÒn trêi rõng rùc s¸ng treo Tưởng như ngựa sắt sớm chiều vẫn bay. (“Th¸ng ba” – TrÇn §¨ng Khoa) Gợi ý : Nghệ thuật dùng hình ảnh gợi tả luỹ tre “xém đỏ” nền trời “rõng rùc” + So s¸nh. : “Cỏ cây xem đỏ như là lửa thiêu. + Liên tưởng: Hình ảnh ngựa Thánh Gióng + Nội dung : Cảnh sắc tươi đẹp, huy hoàng tráng lệ của quê hương vµo th¸ng ba. Bµi 6 :. “Mùa xuân hoa nở đẹp tươi Bướm con, bướm mẹ ra chơi hoa hồng Bướm mẹ hút mật đầu bông Bướm con đùa với nụ hồng đỏ tươi”. “Mïa xu©n – mïa hÌ” – TrÇn §¨ng Khoa. Nêu cảm nhận của con khi đọc đoạn thơ trên ?. Gîi ý : CÇn nªu ®­îc + Nghệ thuật dùng từ gợi tả “đẹp tươi” “đỏ tươi”, nhân hoá : “ra chơi” “đùa”  Cảnh đẹp tươi tắn, sống động của vườn hoa mùa xuân. Bµi 7 :. Lªn th¨m nhµ B¸c h«m nay Trắng ngần hoa huệ hương bay dịu hiền Tưởng trong truyện cổ, cảnh tiên Nhµ sµn m¸t mÎ kÒ bªn mÆt hå” “Lên thăm nhà Bác” Hằng Phương. 20 GiaoAnTieuHoc.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>