Giáo án Ngữ văn 10 Đọc thêm: Vận nước (Quốc tộ) Đỗ Pháp Thuận

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Đọc thêm: Vận nước (Quèc té). §ç Ph¸p ThuËn. A. Môc tiªu bµi häc. Gióp HS : 1. Cảm nhận được vẻ đẹp của bài thơ, thể hiện quan niệm sống của một vị đại sư. 2. Biét cách đọc bài thơ giàu triết lí. B. Hướng dẫn đọc thêm. Hướng dẫn đọc thêm Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung SGK. (§äc tiÓu dÉn, c¸c chó thÝch) II. §äc - hiÓu - Vận nước là bài thơ có tên tác giả sớm nhất cña v¨n häc ViÖt Nam còng lµ bµi th¬ sím nhÊt vÒ kÕ 1. "Vận nước như mây quấn" Tác giả so sánh như vậy nhằm sách dựng nước lâu dài. Đây là lời tuyên ngôn của diÔn t¶ ®iÒu g×? một vị đại sư. Bài thơ được sáng tác năm 981 - 982 - So s¸nh nh­ vËy nh»m diÔn t¶: HiÓu vÒ vËn nước rất sâu sắc chứ không lạc quan dễ dãi: "Vận nước như máy quấn" là vận nước phụ thuộc vào nhiều quan hệ ràng buộc. Vận nước không thể tồn tại của một lực lượng có tính độc lập. Vận nước không chỉ dùa vµo mét yÕu tè mµ thµnh. Nã lµ quan hÖ cña nhiều yếu tố để giữ được vận nước phát triển dài lâu, thịnh vượng. Tuy pháp sư không nói ra nhưng ta hiểu. - Cã ®­êng lèi trÞ quèc tèt, phï hîp. - Có quan hệ ngoại giao và các nước láng giềng tèt. - Cã tiÒm n¨ng vÒ qu©n sù. - Cã tiÒm lùc vÒ kinh tÕ. - Có sự nhất trí cao giữa người cầm đầu với mu«n d©n. 2. Tâm trạng tác giả trước hoàn - t¸c gi¶ muèn ®em hiÓu biÕt cña m×nh vÒ t­ cảnh đất nước được thể hiện như tưởng trị nước bày tỏ với nhà vua (người đứng đàu) thÕ nµo? làm thế nào để giữ cho đất nước yên tĩnh, vui vẻ, dân ®­îc an c­ l¹p nghiÖp. 3. HiÓu thÕ nµo lµ "V« vi"…? - V« vi lµ v« vi ph¸p cña nhµ phËt. NghÜa lµ tõ bi bác ái. Điện các để chỉ triều đình, chỉ nhà vua. Cả câu thơ nên hiểu muốn giữ yên vận nước và để vận nước phát triển thịnh vượng nhà vua pgải vô vi, phải lµm nh÷ng g× thuËn víi tù nhiªn thuËn víi lßng. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> người. Theo nghĩa nhà Phật làm cho mọi chúng sinh ®­îc yªn vui, xo¸ bá mäi khæ n¹n cho hä. §ã lµ lo cho d©n. - Chèn chèn t¾t ®ao binh: nghÜa lµ n¬i n¬i kh«ng cßn c¶nh chÐm giÕt n÷a, kh«ng cßn chiÕn tranh, đất nước thanh bình thì vận nước, ngôi vua mới bÒn v÷ng. 4. Hai c©u cuèi ph¶n ¸nh truyÒn - Hai câu phản ánh truyền thống yêu nước thống tốt đẹp gì của dân tộc Việt khao khát nhân đạo hoà bình là nét đẹp truyền thống Nam? cña d©n téc ViÖt Nam. III. Cñng cè - §©y lµ lêi nhµ s­ tr¶ lêi vua Lª §¹i Hµnh. Bµi thơ bộ lộ tư tưởng trị nước, cách nhìn xa trông rộng cña t¸c gi¶.. Đọc thêm: Cáo bệnh, bảo mọi người (M·n Gi¸c) Hướng dẫn đọc thêm Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung - PhÇn tiÓu dÉn (SGK) ta cÇn n¾m v÷ng hai néi dung: (§äc tiÓu dÉn vµ c¸c chó thÝch) + M·n Gi¸c thiÒn s­ (SGK) II. §äc - hiÓu + Kệ: Thể văn Phật giáo dùng để truyền bá giáo lý đạo phật. Kệ được viết bằng văn bản. Nhiều 1. C©u hái 1. - Bốn câu thơ đầu nói lên quy bài kệ có giá trị văn chương. luật nào của tự nhiên, của đời - Diễn tả quy luật vận động biến đổi. người. + Quy luật biến đổi của thiên nhiên. Anh (chÞ) h·y ph©n tÝch bèn c©u + Quy luật biến đổi của đời người. th¬ ®Çu? - Câu 1 và 2 diễn tả quy luật biến đổi của thiên nhiên. Cây cối biến đổi theo thời tiết. Thông thường mùa xuân đến hoa nở "xuân tới trăm hoa đua tươi". Nhưng bài thơ nói về hoa rụng trước, hoa nở sau. Ph¶i ch¨ng nhµ th¬ muèn nãi vÒ sù lu©n håi cña thiªn nhiªn. Hoa tµn råi hoa l¹i në. H×nh ¶nh xu©n vµ hoa mang đến cái đẹp, sự ấm áp tràn đầy sức sống của thêi tiÕt vµ c©y cèi. - Câu 3 và 4 diễn tả quy luật biến đổi của đời người. Thời gian sự việc qua đi, con người trải theo năm tháng cũng già đi. Mái đầu bạc là tượng trưng cho tuổi già. Đó là biểu hiện cụ thể nhất sự biến đổi của con người trước thời gian. Nhưng con người. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> - Nếu đảo vị trí câu thơ thứ hai lªn c©u 1 th× ý th¬ nh­ thÕ nµo? 2. C©u hái 2. Hai c©u cuèi cã ph¶i lµ th¬ t¶ thiªn nhiªn kh«ng? c©u ®Çu vµ cuèi cã m©u thuÉn kh«ng? V× sao. C¶m nhËn cña anh (chÞ) về hình tượng cành mai trong bài th¬?. không luân hồi như cây cối. Cuộc đời con người sẽ đi về phía hủy diệt, không hề cứu vãn. Con người sẽ nuèi tiÕc, xãt xa. - ý thơ sẽ khác và hai quy luật (sinh trưởng, tuần hoàn sẽ bị ảnh hưởng). - Hai c©u cu«iÝ kh«ng ph¶i t¶ thiªn nhiªn. V× xuân tàn hoa rụng để chuyển sang mùa hè. Cành mai xuất hiện. Hoa mai chỉ nở vào cuối đông, đầu xuân. Nªn kh«ng ph¶i lµ miªu t¶ thiªn nhiªn. C©u ®Çu vµ c©u cuèi m©u thuÉn . V× : Xu©n qua hoa rông hÕt vËy nhà thơ vẫn thấy "Đừng tưởng xuân tàn hoa rụng hết. Đêm qua sân trước một cành mai" - Cµnh mai gióp ta cã nhiÒu c¶m nhËn. + Cành mai đã phủ nhận cái quy luật vận động và biến đổi ở bốn câu thơ đầu. Dù cho xuân sắp đi qua, muôn loài hoa đã lìa cành nhưng vẫn còn cành mai hoa nở trắng trong đêm. + Cành mai còn mang ý nghĩa tượng trưng. Nó thể hiện sức sống mãnh liệt của vạn vật và con người. Nó vượt lên tất cả sự sống, chết, thịnh, suy, khai, lạc bÒ ngoµi. §ã lµ quy luËt vÒ sù bÊt biÕn. Cã ®iÒu ph¶i hiểu đây là sự bất biến về tư tưởng, tình cảm, ý chí (bÊt biÕn bªn trong) chø kh«ng ph¶i lµ sù bÊt biÕn vÒ hình thức con người. Cành mai là sự biểu hiện tính bÊt biÕn trong tinh thÇn nhµ th¬. + Cành mai còn là hình tượng nghệ thuật đẹp không phải cái đẹp của bức tranh tứ quý, tùng, cúc, trúc, mai để diễn tả sự thanh cao, quý phái mà là cái đẹp của tinh thần lạc quan, mạnh mẽ và kiên định trước những biến đổi của trời đất và thời cuộc. Đó là tinh thÇn ý chÝ bÊt diÖt cña nhµ PhËt dï ph¶i tr¶i qua bÊt cø hoµn c¶nh nµo. §iÒu nµy gióp chóng ta hiÓu con người đời Lí, thời kỳ phật giáo thịnh đạt. Dù xuất giá tu hành nhưng họ không quay lưng lại cuộc đời vÉn ®Çy b¶n lÜnh vµ ý chÝ tham gia tÝch cùc vµo c«ng cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> §äc thªm: Høng trë vÒ (Quy Høng) NguyÔn Trung Ng¹n Hướng dẫn đọc thêm Yêu cầu cần đạt I. T×m hiÓu chung - Giíi thiÖu vÒ NguyÔn Trung Ng¹n (SGK) 1. T×m hiÓu phÇn tiÓu dÉn - Gi¶i nghÜa chó thÝch (SGK) 2. HS đọc văn bản (SGK) II. §äc - HiÓu 1. Nỗi nhớ quê hương ở hai câu - Hai c©u th¬ ®Çu thơ đầu có gì đặc sắc? D©u giµ l¸ rông t»m võa chÝn Lóa sím b«ng th¬m cua bÐo ghª Nçi nhí rÊt cô thÓ, d©n d· lµm næi lªn gèc gác đồng quê, nghề trồng dâu nuôi tằm, nghề trồng lúa và sinh hoạt đạm bạc "cua béo ghê". Đời thường hiÖn lªn trong c¶m xóc nhµ th¬. C¸i cèt lâi cña c¶m xúc ấy là lòng yêu quê hương xứ sở. Cách nói mộc mạc làm rung động lòng người. 2. Ph©n tÝch nÐt riªng cña lßng - Tình yêu quê hương không phải bằng cảm yêu nước và niềm tự hào dân tộc xúc hô to gọi giật mà bằng những hình ảnh gợi nhớ. trong bài thơ qua hình tượng thơ Đó là dâu tằm, là hương thơm đồng lúa, là cua cá độc đáo? trên đồng, dẻo thơm ngọt ngào trong bữa cơm quê. - NÐt thø hai lµ c¶m xóc b¾t nguån tõ nhËn thøc, cña lÝ trÝ. DÉu r»ng nghÌo khã vÉn lµ quª hương hơn danh vọng ở đời phồn hoa đô hội. Tiếng gäi trë vÒ tha thiÕt, kh¾c kho¶i trong lßng kÎ xa quª. Rõ ràng lòng yêu quê hương đất nước, niềm tự hào về dân tộc là cảm xúc chủ đạo của bài thơ quy hứng. III. Cñng cè - Bµi th¬ gióp ta rót ra nhËn xÐt: kh«ng c¸i g× bằng quê hương xứ sở của mình. Bài thơ giúp ta thªm yªu, thªm quý n¬i m×nh sinh ra, lín lªn vµ trưởng thành. Quê hương lúc này còn đang nghèo khã, bao ®iÒu ph¶i bµn.. Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Lop10.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span>