Giáo án môn Ngữ văn lớp 12 (cơ bản) - Học kì II

<span class='text_page_counter'>(1)</span>,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. Ngày soạn:. /. /2009. trang 1. TiÕt PPCT: 55, 56. Vî chång A Phñ (T« Hoµi). A. Môc tiªu bµi häc. - Hiểu được cuộc sống cơ cực, tối tăm của đồng bào các dân tộc thiểu số vùng cao dưới ách áp bức kìm kẹp của thực dân và chúa đất thống trị; quá trình người dân các dân tộc thiểu số thức tỉnh cách mạng và vùng lên tự giải phóng đời mình, đi theo tiếng gọi của Đảng. - Nắm được những đóng góp riêng của nhà văn trong nghệ thuật khắc hoạ tính cách các nhân vật, sự tinh tế trong diễn tả đời sống nội tâm; Sở trường của nhà văn trong quan sát những nét lạ về phong tục, tập quán và cá tính người Mông; Nghệ thuật trần thuật linh hoạt, lời văn tinh tế, mang mµu s¾c d©n téc vµ giµu chÊt th¬. B- chuÈn bÞ. 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ:. C- tiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định líp 2. Kiểm tra bµi cò: 3. Giảng mới: Hoạt động của gv & hs. Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu chung 1. HS đọc phần Tiểu dẫn, dùa vµo nh÷ng hiÓu biÕt cña b¶n thân để trình bày những nét cơ b¶n vÒ: - Cuộc đời, sự nghiệp văn học vµ phong c¸ch s¸ng t¸c cña T« Hoµi. - XuÊt xø truyÖn Vî chång A Phñ cña T« Hoµi.. Hoạt động 2: Đọc hiểu VB. Nội dung cần đạt. I. TiÓu dÉn. 1. T¸c gi¶ T« Hoµi tªn khai sinh lµ NguyÔn Sen. ¤ng sinh n¨m 1920. Quª qu¸n: Kim bµi- Thanh Oai- Hµ §«ng (Nay lµ Hµ Néi) Tô Hoài viết văn từ trước cách mạng, nổi tiếng với truyện đồng thoại “Dế mèn phiêu lưu kí”. Tô Hoài là một nhà văn lín s¸ng t¸c nhiÒu thÓ lo¹i nh­: truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt, kÝ, tự truyện, tiểu luận… với một số lượng lớn (gần 200 đầu sách) đạt kỉ lục trong nền văn học Việt Nam hiện đại. Năm 1996, Tô Hoài được nhà nước tặng giải thưởng Hồ ChÝ Minh vÒ v¨n häc nghÖ thuËt. * Mét sè t¸c phÈm tiªu biÓu cña T« Hoµi nh­: DÕ mÌn phiªu l­u kÝ (1941), O chuét (1942), Nhµ nghÌo (1944), TruyÖn T©y B¾c (1953), MiÒn T©y (1967),… 2. XuÊt xø t¸c phÈm “Vî chång A Phñ” (1952) in trong tËp truyÖn “T©y B¾c”. Tập truyện được tặng giải nhất- giải thưởng Hội văn nghệ ViÖt Nam 1954- 1955 II. §äc hiÓu. GV: Em hãy đọc đoạn đầu văn 1. Nhân vật Mị b¶n, nhËn xÐt c¸ch giíi thiÖu a) MÞ qua c¸ch giíi thiÖu cña t¸c gi¶ nh©n vËt MÞ, c¶nh ngé cña MÞ, "Ai ë xa vÒ …" những đày đọa tủi cực khi Mị bị + MÞ xuÊt hiÖn kh«ng ph¶i ë phÝa ch©n dung ngo¹i h×nh b¾t lµm con d©u g¹t nî cho nhµ mµ ë phÝa th©n phËn- mét th©n phËn qu¸ nghiÖt ng·- mét Thèng lÝ P¸ Tra. con người bị xếp lẫn với những vật vô tri giác (tảng đá, tàu ngùa,…)- mét th©n phËn ®au khæ, Ðo le. HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù + MÞ kh«ng nãi, chØ "lïi lòi nh­ con rïa nu«i trong xã Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. do. GV định hướng, nhận xét, nhấn mạnh những ý kiến đúng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn ch­a chÝnh x¸c..  GV tæ chøc cho HS t×m nh÷ng chi tiÕt cho thÊy søc sèng tiÒm Èn trong MÞ vµ nhËn xÐt. GV gîi ý: H×nh ¶nh mét c« MÞ khi cßn ë nhµ? Ph¶n øng cña MÞ khi vÒ nhµ Thèng lÝ? - HS lµm viÖc c¸ nh©n vµ ph¸t biÓu ý kiÕn.. GV tæ chøc cho HS ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ nghÖ thuËt miªu t¶ những yếu tố tác động đến sự hồi sinh của Mị, đặc biệt là tiÕng s¸o vµ diÔn biÕn t©m tr¹ng Mị trong đêm tình mùa xuân.. Ngày soạn:. /. /2009. trang 2. cửa". Người đàn bà ấy bị cầm tù trong ngục thất tinh thần, n¬i lui vµo lui ra chØ lµ "mét c¨n buång kÝn mÝt chØ cã mét chiÕc cöa sæ, mét lç vu«ng b»ng bµn tay" §· bao n¨m råi, người đàn bà ấy chẳng biết đến mùa xuân, chẳng đi chơi tÕt… + "Sống lâu trong cái khổ Mị cũng đã quen rồi", "Mị tưởng mình cũng là con trâu, mình cũng là con ngựa", Mị chØ "cói mÆt, kh«ng nghÜ ngîi", chØ "nhí ®i nhí l¹i nh÷ng viÖc gièng nhau". + MÞ kh«ng cßn ý thøc ®­îc vÒ thêi gian, tuæi t¸c vµ cuéc sèng. + MÞ sèng nh­ mét cç m¸y, mét thãi quen v« thøc. + MÞ v« c¶m, kh«ng t×nh yªu, kh«ng kh¸t väng, thËm chÝ không còn biết đến khổ đau. => Điều đó có sức ám ảnh đối với độc giả, gieo vào lòng người những xót thương. b) Søc sèng tiÒm tµng cña nh©n vËt MÞ: + Đâu đó trong cõi sâu tâm hồn người đàn bà câm lặng vì c¬ cùc, khæ ®au Êy vÉn tiÒm Èn mét c« MÞ ngµy x­a, mét c« Mị trẻ đẹp như đóa hoa rừng đầy sức sống, một người con gái trẻ trung giàu đức hiếu thảo. Ngày ấy, tâm hồn yêu đời cña MÞ göi vµo tiÕng s¸o "MÞ thæi s¸o giái, thæi l¸ còng hay nh­ thæi s¸o". + ë MÞ, kh¸t väng t×nh yªu tù do lu«n lu«n m·nh liÖt. NÕu kh«ng bÞ b¾t lµm con d©u g¹t nî, kh¸t väng cña MÞ sÏ thành hiện thực bởi "trai đến đứng nhẵn cả chân vách đầu buồng Mị". Mị đã từng hồi hộp khi nghe tiếng gõ cửa của người yêu. Mị đã bước theo khát vọng của tình yêu nhưng kh«ng ngê sím r¬i vµo c¹m bÉy. + Bị bắt về nhà Thống lí, Mị định tự tử. Mị tìm đến cái chết chính là cách phản kháng duy nhất của một con người cã søc sèng tiÒm tµng mµ kh«ng thÓ lµm kh¸c trong hoµn cảnh ấy. "Mấy tháng ròng đêm nào Mị cũng khóc", Mị trốn vÒ nhµ cÇm theo mét n¾m l¸ ngãn. ChÝnh kh¸t väng ®­îc sống một cuộc sống đúng nghĩa của nó khiến Mị không muốn chấp nhận cuộc sống bị chà đạp, cuộc sống lầm than, tủi cực, bị đối xử bất công như một con vật. => Tất cả những phẩm chất trên đây sẽ là tiền đề, là cơ sở cho sù trçi dËy cña MÞ sau nµy. Nhµ v¨n miªu t¶ nh÷ng tè chÊt nµy ë MÞ khiÕn cho c©u chuyÖn ph¸t triÓn theo mét l« gíc tự nhiên, hợp lí. Chế độ phong kiến nghiệt ngã cùng với tư tưởng thần quyền có thể giết chết mọi ước mơ, khát vọng, làm tê liệt cả ý thức lẫn cảm xúc con người nhưng từ trong sâu thẳm, cái bản chất người vẫn luôn tiềm ẩn và chắc chắn nÕu cã c¬ héi sÏ thøc dËy, bïng lªn. c) Sù trçi dËy lßng ham sèng vµ kh¸t väng h¹nh phóc cña nh©n vËt MÞ: + Những yếu tố tác động đến sự hồi sinh của Mị: "Những chiếc váy hoa đã đem phơi trên mỏm đá, xòe như con bướm sặc sỡ, hoa thuốc phiện vừa nở trắng lại đổi ra màu đỏ hau, đỏ thậm rồi sang màu tím man mác". Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. GV định hướng, nhận xét, nhấn mạnh những ý kiến đúng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn ch­a chÝnh x¸c.. Ngày soạn:. /. /2009. trang 3. "Đám trẻ đợi tết chơi quay cười ầm trên sân chơi trước nhà" cũng có những tác động nhất định đến tâm lí của Mị. Rượu là chất xúc tác trực tiếp để tâm hồn yêu đời, khát sống của Mị trỗi dậy. "Mị đã lấy hũ rượu uống ừng ực từng b¸t mét". MÞ võa nh­ uèng cho h¶ giËn võa nh­ uèng hËn, nuốt hận. Hơi men đã dìu tâm hồn Mị theo tiếng sáo. + Trong ®o¹n diÔn t¶ t©m tr¹ng håi sinh cña MÞ, tiÕng s¸o có một vai trò đặc biệt quan trọng. "MÞ nghe tiÕng s¸o väng l¹i, thiÕt tha, båi håi. MÞ ngåi nhẩm thầm bài hát của người đang thổi". "Ngày trước, Mị thæi s¸o giái… MÞ uèn chiÕc l¸ trªn m«i, thæi l¸ còng hay như thổi sáo. Có biết bao nhiêu người mê, ngày đêm đã thổi s¸o ®i theo MÞ hÕt nói nµy sang nói kh¸c". "TiÕng s¸o gäi b¹n cø thiÕt tha, båi håi", "ngoµi ®Çu nói lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo", "tai Mị vẳng tiếng sáo gọi b¹n ®Çu lµng", "mµ tiÕng s¸o gäi b¹n yªu vÉn löng l¬ bay ngoµi ®­êng", "MÞ vÉn nghe tiÕng s¸o ®­a MÞ ®i theo nh÷ng cuộc chơi, những đám chơi", "trong đầu Mị rập rờn tiếng s¸o",… => Tô Hoài đã miêu tả tiếng sáo như một dụng ý nghệ thuật để lay tỉnh tâm hồn Mị. Tiếng sáo là biểu tượng của khát vọng tình yêu tự do, đã theo sát diễn biến tâm trạng Mị, là ngọn gió thổi bùng lên đốn lửa tưởng đã nguội tắt. Tho¹t tiªn, tiÕng s¸o cßn "lÊp lã", "löng l¬" ®Çu nói, ngoµi đường. Sau đó, tiếng sáo đã thâm nhập vào thế giới nội tâm cña MÞ vµ cuèi cïng tiÕng s¸o trë thµnh lêi mêi gäi tha thiÕt để rồi tâm hồn Mị bay theo tiếng sáo. + Diễn biến tâm trạng Mị trong đêm tình mùa xuân: - Dấu hiệu đầu tiên của việc sống lại đó là Mị nhớ lại quá khứ, nhớ về hạnh phúc ngắn ngủi trong cuộc đời tuổi trẻ của m×nh vµ niÒm ham sèng trë l¹i "MÞ thÊy ph¬i phíi trë l¹i, lòng đột nhiên vui sướng như những đêm tết ngày trước". "MÞ cßn trÎ l¾m. MÞ vÉn cßn trÎ l¾m. MÞ muèn ®i ch¬i". - Ph¶n øng ®Çu tiªn cña MÞ lµ: "nÕu cã n¾m l¸ ngãn rong tay Mị sẽ ăn cho chết". Mị đã ý thức được tình cảnh đau xót của mình. Những giọt nước mắt tưởng đã cạn kiệt vì đau khổ đã lại có thể lăn dài. - Từ những sôi sục trong tâm tư đã dẫn Mị tới hành động "lấy ống mỡ sắn một miếng bỏ thêm vào đĩa dầu". Mị muốn th¾p lªn ¸nh s¸ng cho c¨n phßng bÊy l©u chØ lµ bãng tèi. MÞ muốn thắp lên ánh sáng cho cuộc đời tăm tối của mình. - Hành động này đẩy tới hành động tiếp: Mị "quấn tóc l¹i, víi tay lÊy c¸i v¸y hoa v¾t ë phÝa trong v¸ch". - MÞ quªn h¼n sù cã mÆt cña A Sö, quªn h¼n m×nh ®ang bÞ trãi, tiÕng s¸o vÉn d×u t©m hån MÞ "®i theo nh÷ng cuéc chơi, những đám chơi". => Tô Hoài đã đặt sự hồi sinh của Mị vào tình huống bi kÞch: kh¸t väng m·nh liÖt- hiÖn thùc phò phµng khiÕn cho søc sèng ë MÞ cµng thªm phÇn d÷ déi. Qua ®©y, nhµ v¨n muốn phát biểu một tư tưởng: sức sống của con người cho dù bị giẫm đạp. bị trói chặt vẫn không thể chết mà luôn Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. GV tæ chøc cho HS ph©n tÝch diễn biến tâm trạng Mị trước c¶nh A Phñ bÞ trãi. GV gîi ý: lóc ®Çu? Khi nh×n thấy dòng nước mắt của A Phủ? Hành động cắt dây trói của Mị? HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. GV định hướng, nhận xét, nhấn mạnh những ý kiến đúng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn ch­a chÝnh x¸c.. Qua tất cả những điều đã tìm hiÓu, HS rót ra nhËn xÐt tæng qu¸t vÒ nh©n vËt MÞ HS ph¸t biÓu tù do. GV nhận xét, định hướng vào mét sè ý chÝnh GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu vÒ nh©n vËt A Phñ (sù xuÊt hiÖn, th©n phËn, tÝnh c¸ch,…). HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. GV định hướng, nhận xét, nhấn mạnh những ý kiến đúng vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn ch­a chÝnh x¸c.. HS ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ cảnh xử kiện A Phủ quái đản, lạ lïng trong t¸c phÈm. HS ph¸t biÓu tù do.. Ngày soạn:. /. /2009. trang 4. lu«n ©m Ø, chØ gÆp dÞp lµ bïng lªn. d) Suy nghĩ và hành động của Mị trước cảnh A Phủ bị trãi + Trước cảnh A Phủ bị trói, ban đầu Mị hoàn toàn vô c¶m: "MÞ vÉn th¶n nhiªn thæi löa h¬ tay". + Thế rồi, "Mị lé mắt trông sang thấy một dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hỏm má đã xám đen lại của A Phủ". Giọt nước mắt tuyệt vọng của A Phủ đã giúp Mị nhớ lại mình, nhận ra mình, xót xa cho mình. Thương người và thương mình đồng thời nhận ra tất cả sự tàn ác của nhà Thống lí, tất cả đã khiến cho hành động của Mị mang tính tÊt yÕu. + TÊt nhiªn, MÞ còng rÊt lo l¾ng, ho¶ng sî. MÞ sî m×nh bÞ trói thay vào cái cọc ấy, "phải chết trên cái cọc ấy". Khi đã ch¹y theo A Phñ, c¸i ý nghÜ Êy vÉn cßn ®uæi theo MÞ: "ë ®©y th× chÕt mÊt". Nçi lo l¾ng cña MÞ còng lµ mét khÝa c¹nh của lòng ham sống, nó đã tiếp thêm cho Mị sức mạnh vùng tho¸t khái sè phËn m×nh. e) Tãm l¹i Mị là cô gái trẻ đẹp, bị đẩy vào tình cảnh bi đát, triền miªn trong kiÕp sèng n« lÖ, MÞ dÇn dÇn bÞ tª liÖt. Nh­ng trong Mị vẫn tiềm tàng sức sống. Sức sống ấy đã trỗi dậy, cho Mị sức mạnh dẫn tới hành động quyết liệt, táo bạo. Điều đó cho thấy Mị là cô gái có đời sống nội tâm âm thầm mµ m¹nh mÏ. Nhà văn đã dụng công miêu tả diễn biến tâm lí nhân vật Mị. Qua đó để thể hiện tư tưởng nhân đạo sâu sắc, lớn lao. 2. T×m hiÓu nh©n vËt A Phñ a) Sù xuÊt hiÖn cña A Phñ A Phủ xuất hiện trong cuộc đối đầu với A Sử: "Một người to lín ch¹y vôt ra vung tay nÐm con quay rÊt to vµo mÆt A Sö. Con quay gç ng¸t l¨ng vµo gi÷a mÆt. Nã võa kÞp b­ng tay lên, A Phủ đã xộc tới nắm cái vòng cổ, kéo dập đầu xuống, xé vai áo đánh tới tấp". Tô Hoài đã sử dụng hàng loạt các động từ chỉ hành động nhanh, mạnh, dồn dập để thể hiện tính cách mạnh mẽ, gan gãc, mét kh¸t väng tù do ®­îc béc lé quyÕt liÖt cña A Phñ. b) Th©n phËn cña A Phñ + Cha mÑ chÕt c¶ trong trËn dÞch ®Ëu mïa. + A Phñ lµ mét thanh niªn nghÌo. + Cuộc sống khổ cực đã hun đúc ở A Phủ tính cách ham chuéng tù do, mét søc sèng m¹nh mÏ, mét tµi n¨ng lao động đáng quý: "biết đúc lưỡi cày, đục cuốc, cày giỏi và đi s¨n bß tãt rÊt b¹o". + A Phủ là đứa con của núi rừng, tự do, hồn nhiên, chất ph¸c. c) Cảnh xử kiện quái đản, lạ lùng + Cuéc xö kiÖn diÔn ra trong khãi thuèc phiÖn mï mÞt tuôn ra các lỗ cửa sổ như khói bếp. "Người thì đánh, người thì quỳ lạy, kể lể, chửi bới. Xong một lượt đánh, kể, chửi, lại hút. Cứ thế từ trưa đến hết đêm". Còn A Phủ gan góc quỳ Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. Ngày soạn:. /. /2009. trang 5. GV nhận xét, định hướng vào chịu đòn chỉ im như tượng đá. + Hủ tục và pháp luật trong tay bọn chúa đất nên kết quả: mét sè ý chÝnh A Phủ trở thành đứa ở trừ nợ đời đời kiếp kiếp cho nhà Thèng lÝ P¸ Tra. => Cảnh xử kiện quái đản, lạ lùng và cảnh A Phủ bị đánh, bị trói vừa tố cáo sự tàn bạo của bọn chúa đất vừa nói lên tình cảnh khốn khổ của người dân. GV tæ chøc cho HS rót ra 3. Giá trị nội dung tư tưởng của tác phẩm những giá trị nội dung tư tưởng a) Gi¸ trÞ hiÖn thùc cña t¸c phÈm. - Bức tranh đời sống xã hội của dân tộc miền núi Tây Bắc- một thành công có ý nghĩa khai phá của Tô Hoài ở đề HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù tµi miÒn nói. do. - Bộ mặt của chế độ phong kiến miền núi: khắc nghiệt, GV định hướng, nhận xét, tàn ác với những cảnh tượng hãi hùng như địa ngục giữa nhấn mạnh những ý kiến đúng trần gian. vµ ®iÒu chØnh nh÷ng ý kiÕn ch­a - Ph¬i bµy téi ¸c cña bän thùc d©n Ph¸p. chÝnh x¸c. - Nh÷ng trang viÕt ch©n thùc vÒ cuéc sèng bi th¶m cña người dân miền núi. b) Giá trị nhân đạo: - Cảm thông sâu sắc đối với người dân. - Phª ph¸n gay g¾t bän thèng trÞ - Ngợi ca những gì tốt đẹp ở con người. - Trân trọng, đề cao những khát vọng chính đáng của con người. - Chỉ ra con đường giải phóng người lao động có cuộc đời t¨m tèi vµ sè phËn thª th¶m. 4. Những nét đặc sắc về nghệ thuật. GV tæ chøc chia nhãm cho - Xây dựng, miêu tả tâm lí nhân vật: nhân vật sinh động, HS thảo luận và nhận xét về có cá tính đậm nét (với Mị, tác giả ít miêu tả hành động, những nét đặc sắc nghệ thuật. dïng thñ ph¸p lÆp l¹i cã chñ ý mét sè nÐt ch©n dung g©y Ên tượng sâu đậm, đặc biệt tác giả miêu tả dòng ý nghĩ, tâm tư, §¹i diÖn c¸c nhãm tr×nh bµy, nhiÒu khi lµ tiÒm thøc chËp chên,… víi A Phñ, t¸c gi¶ chñ bæ sung. yếu khắc họa qua hành động, công việc, những đối thoại GV nhấn mạnh những ý cơ giản đơn) b¶n. - Nghệ thuật kể chuyện tự nhiên, sinh động, hấp dẫn. - Ng«n ng÷ tinh tÕ mang ®Ëm mµu s¾c miÒn nói. Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết IV. Tổng kết Vợ chồng A Phủ là câu chuyện về những người lao động GV tæ chøc cho HS rót ra nh÷ng vùng cao Tây Bắc không cam chịu bọn thực dân, chúa đất gi¸ trÞ c¬ b¶n cña t¸c phÈm. áp bức, đày đoạ, giam hãm trong cuộc sống tối tăm đã vùng lªn ph¶n kh¸ng, ®I t×m cuéc sèng tù do. - GV định hướng. T¸c phÈm kh¾c häc ch©n thùc nh÷ng nÐt riªng biÖt vÒ - HS ph¸t biÓu vµ tù viÕt phÇn phong tục, tập quán, tính cách và tâm hồn người dân các tæng kÕt. d©n téc thiÓu sè b»ng mét giäng v¨n nhÑ nhµng, tinh tÕ, ®­îm mµu s¾c vµ phong vÞ d©n téc, võa giµu tÝnh t¹o h×nh l¹i võa giµu chÊt th¬. 4. Cñng cè, hÖ thèng bµi häc: ( Nh¾c l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n) 5. Hướng dẫn về nhà: Học bài cũ và chuẩn bị bài mới * Rót kinh nghiÖm sau khi d¹y:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. Ngày soạn:. /. /2009. trang 6. TiÕt theo PPCT: 59 - 60. Nh©n vËt giao tiÕp A. Môc tiªu bµi häc. - Nắm chắc khái niệm nhân vật giao tiếp với những đặc điểm về vị thế xã hội, quan hệ thân sơ của họ đối với nhau, cũng những đặc điểm khác chi phối nội dung và hình thức lời nói của các nhân vật trong oạt động giao tiếp. - Nâng cao năng lực giao tiếp của bản thân và có thể xác định được chiến lược giao tiếp trong những ngữ cảnh nhất định. B- chuÈn bÞ. 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ:. C- tiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định líp 2. Kiểm tra bµi cò: 3. Giảng mới: Hoạt động của gv & hs. Hoạt động 1: Phân tích các ngữ liÖu GV: gọi 1 HS đọc ngữ liệu 1 (SGK) vµ nªu c¸c yªu cÇu sau (víi HS c¶ líp): a) Hoạt động giao tiếp trên có nh÷ng nh©n vËt giao tiÕp nµo? Những nhân vật đó có đặc điểm nh­ thÕ nµo vÒ løa tuæi, giíi tÝnh, tÇng líp x· héi? b) C¸c nh©n vËt giao tiÕp chuyÓn đổi vai người nói, vai người nghe và luân phiên lượt lời ra sao? Lượt lời đầu tiên của "thị" hướng tới ai? c) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã bình đẳng về vị thế xã hội không? d) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã quan hÖ xa l¹ hay th©n t×nh khi b¾t ®Çu cuéc giao tiÕp? e) Những đặc điểm về vị thế xã héi, quan hÖ th©n-s¬, løa tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp,… chi phèi lêi nãi cña c¸c nh©n vËt nh­ thÕ nµo? - GV hướng dẫn, gợi ý và tổ chức. - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. - GV nhận xét, khẳng định những ý kiến đúng và điều chỉnh những ý kiÕn sai.. Nội dung cần đạt. I. Ph©n tÝch c¸c ng÷ liÖu. 1. Ng÷ liÖu 1 a) Hoạt động giao tiếp trên có những nhân vật giao tiếp là: Tràng, mấy cô gái và "thị". Những nhân vật đó có đặc điểm : - Về lứa tuổi : Họ đều là những người trẻ tuổi. - VÒ giíi tÝnh : Trµng lµ nam, cßn l¹i lµ n÷. - Về tầng lớp xã hội: Họ đều là những người dân lao động nghẹ đói. b) Các nhân vật giao tiếp chuyển đổi vai người nói, vai người nghe và luân phiên lượt lời như sau: - Lúc đầu: Hắn (Tràng) là người nói, mấy cô gái là người nghe. - Tiếp theo: Mấy cô gái là người nói, Tràng và "thị" là người nghe. - Tiếp theo: "Thị" là người nói, Tràng (là chủ yếu) và mấy cô gái là người nghe. - Tiếp theo: Tràng là người nói, "thị" là người nghe. - Cuối cùng: "Thị" là người nói, Tràng là người nghe. Lượt lời đầu tiên của "thị" hướng tới Tràng. c) Các nhân vật giao tiếp trên bình đẳng về vị thế xã hội (họ đều là những người dân lao động cùng cảnh ngộ). d) Khi b¾t ®Çu cuéc giao tiÕp, c¸c nh©n vËt giao tiÕp trªn cã quan hÖ hoµn toµn xa l¹. e) Những đặc điểm về vị thế xã hội, quan hệ thân-sơ, lứa tuæi, giíi tÝnh, nghÒ nghiÖp,… chi phèi lêi nãi cña c¸c nh©n vật khi giao tiếp. Ban đầu chưa quen nên chỉ là trêu đùa thăm dò. Dần dần, khi đã quen họ mạnh dạn hơn. Vì cùng lứa tuổi, bình đẳng về vị thế xã hội, lại cùng cảnh ngộ nên các nhân vËt giao tiÕp tá ra rÊt suång s·. HS đọc đoạn trích và trả lời 2. Ng÷ liÖu 2 nh÷ng c©u hái (SGK). a) C¸c nh©n vËt giao tiÕp trong ®o¹n v¨n: B¸ KiÕn, mÊy bµ - GV hướng dẫn, gợi ý và tổ vợ Bá Kiến, dân làng và Chí Phèo. chøc. Bá Kiến nói với một người nghe trong trường hợp quay - HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. Ngày soạn:. /. /2009. trang 7. - GV nhận xét, khẳng định những sang nói với Chí Phèo. Còn lại, khi nói với mấy bà vợ, với ý kiến đúng và điều chỉnh những ý dân làng, với Lí Cường, Bá Kiến nói cho nhiều người nghe kiÕn sai. (trong đó có cả Chí Phèo). b) Vị thế xã hội của Bá Kiến với từng người nghe: + Với mấy bà vợ- Bá Kiến là chồng (chủ gia đình) nên "qu¸t". + Víi d©n lµng- B¸ KiÕn lµ "cô lín", thuéc tÇng líp trªn, lêi nãi cã vÎ t«n träng (c¸c «ng, c¸c bµ) nh­ng thùc chÊt lµ ®uæi (vÒ ®i th«i chø! Cã g× mµ xóm l¹i thÕ nµy?). + Với Chí Phèo- Bá Kiến vừa là ông chủ cũ, vừa là kẻ đã đẩy Chí Phèo vào tù, kẻ mà lúc này Chí Phèo đến "ăn vạ". Bá Kiến vừa thăm dò, vừa dỗ dành vừa có vẻ đề cao, coi trọng. + Với Lí Cường- Bá Kiến là cha, cụ quát con nhưng thực chất cũng là để xoa dịu Chí Phèo. c) Đối với Chí Phèo, Bá Kiến thực hiện nhiều chiến lược giao tiÕp: + Đuổi mọi người về để cô lập Chí Phèo. + Dùng lời nói ngọt nhạt để vuốt ve, mơn trớn Chí. + Nâng vị thế Chí Phèo lên ngang hàng với mình để xoa dÞu ChÝ. d) Với chiến lược giao tiếp như trên, Bá Kiến đã đạt được mục đích và hiệu quả giao tiếp. Những người nghe trong cuộc hội thoại với Bá Kiến đều răm rắp nghe theo lời Bá KiÕn. §Õn nh­ ChÝ PhÌo, hung h·n lµ thÕ mµ cuèi cïng còng bÞ khuÊt phôc. Hoạt động 2: Tổ chức rút ra II.Nhận xét về nhân vật giao tiếp trong hoạt nhËn xÐt động giao tiếp. GV nªu c©u hái vµ gîi ý: Tõ viÖc 1. Trong hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ, các nhân vật tìm hiểu các ngữ liệu trên, anh giao tiếp xuất hiện trong vai người nói hoặc người nghe. (chị) rút ra những nhận xét gì về Dạng nói, các nhân vật giao tiếp thường đổi vai luân phiên nhân vật giao tiếp trong hoạt động lượt lời với nhau. Vai người nghe có thể gồm nhiều người, có giao tiÕp? trường hợp người nghe không hồi đáp lời người nói. HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi. 2. Quan hệ giữa các nhân vật giao tiếp cùng với những đặc GV nhËn xÐt vµ tãm t¾t nh÷ng ®iÓm kh¸c biÖt (tuæi, giíi, nghÒ,vèn sèng, v¨n hãa, m«i néi dung c¬ b¶n. trường xã hội,… ) chi phối lời nói (nội dung và hình thức ng«n ng÷). 3. Trong giao tiÕp, c¸c nh©n vËt giao tiÕp tïy ng÷ c¶nh mµ lựa chọn chiến lược giao tiếp phù hợp để đạt mục đích và hiÖu qu¶. 4. Cñng cè, hÖ thèng bµi häc: ( Nh¾c l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n) 5. Hướng dẫn về nhà: Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi * Rót kinh nghiÖm sau khi d¹y:. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. TiÕt theo PPCT: 61 - 62. A- Môc tiªu bµi häc. Ngày soạn:. /. /2009. trang 8. Vî nhÆt. ( Kim L©n ). - Hiểu được tình cảm thê thảm của người nông dân nước ta trong nạn đói khủng khiếp năm 1945 do thực dân Pháp và phát xít Nhật gây ra. - Hiểu được niềm khát khao hạnh phúc gia đình, niềm tin bất diệt vào cuộc sống và tình thương yêu đùm bọc lẫn nhau giữa những con người lao động ngèo khổ ngay trên bờ vực thẳm của cái chết. - Nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật của thiên truyện: sáng tạo tình huống, gợi không khí, miêu tả tâm lí, dựng đối thoại. B- chuÈn bÞ. 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ:. C- tiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định líp 2. Kiểm tra bµi cò: 3. Giảng mới: Hoạt động của gv & hs. Nội dung cần đạt. Hoạt động1: Tìm hiểu chung I. TIÓU DÉN: HS đọc phần Tiểu dẫn (SGK) 1. Kim L©n (1920- 2007) vµ nªu nh÷ng nÐt chÝnh vÒ: Tªn khai sinh lµ NguyÔn V¨n Tµi. - Nhµ v¨n Kim L©n. Quª qu¸n: lµng Phï L­u, x· T©n Hång, huyÖn Tiªn S¬n, tØnh - XuÊt xø truyÖn ng¾n Vî B¾c Ninh. Kim Lân chỉ học hết tiểu học nhưng ông đã nỗ lực hết mình nhÆt HS dựa vào phần Tiểu dẫn và để trở thành một nhà văn. Năm 2001 ông được tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về văn những hiểu biết của bản thân để häc nghÖ thuËt . tr×nh bµy. T¸c phÈm chÝnh: Nªn vî nªn chång (1955), Con chã xÊu xÝ (1962), ... Lim L©n lµ c©y bót truyÖn ng¾n. ThÕ giíi nghÖ thuËt cña «ng thường là khung cảnh nông thôn, hình tượng người nông dân. Đặc biệt ông có những trang viết đặc sắc về phong tục và đời sèng th«n quª. Kim L©n lµ nhµ v¨n mét lßng mét d¹ ®i vÒ víi "đất", với "người", với "thuần hậu nguyên thủy" của cuộc sống n«ng th«n. 2. XuÊt xø: Vî nhÆt lµ truyÖn ng¾n xuÊt s¾c in trong tËp truyÖn “Con chã xÊu xÝ” (1962). (GV giảng thêm để HS hiểu => Bèi c¶nh x· héi cña truyÖn. thªm vÒ bèi c¶nh x· héi ViÖt Ph¸t xÝt NhËt b¾t nh©n d©n ta nhæ lóa trång ®ay nªn th¸ng 3 n¨m Nam n¨m 1945.) 1945, nạn đói khủng khiếp đã diễn ra. Chỉ trong vòng vài tháng, từ Quảng Trị đến Bắc Kì, hơn hai triệu đồng bào ta chết đói.. Hoạt động 2: Tổ chức đọc- II. Đọc- hiểu 1. §äc- tãm t¾t. hiÓu v¨n b¶n §äc vµ tãm t¾t diÔn biÕn cèt truyÖn víi nh÷ng chi tiÕt chÝnh. HS đọc và tóm tắt tác phẩm GV: Dùa vµo néi dung truyÖn 2. Tìm hiểu ý nghĩa nhan đề Vợ nhặt. em hãy giải thích nhan đề Vợ + Nhan đề Vợ nhặt thâu tóm giá trị nội dung tư tưởng tác nhÆt? phÈm. "NhÆt" ®i víi nh÷ng thø kh«ng ra g×. Th©n phËn con GV gợi ý. HS thảo luận và người bị rẻ rúng như cái rơm, cái rác, có thể "nhặt" ở bất kì đâu, Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. Ngày soạn:. /. /2009. trang 9. tr×nh bµy. bất kì lúc nào. Người ta hỏi vợ, cưới vợ, còn ở đây Tràng "nhặt" GV nhËn xÐt vµ nhÊn m¹nh vî. §ã tùc chÊt lµ sù khèn cïng cña hoµn c¶nh. + Nhưng "vợ" lại là sự trân trọng. Người vợ có vị trí trung tâm mét sè ý c¬ b¶n. xây dựng tổ ấm. Trong tác phẩm, gia đình Tràng từ khi có người vợ nhặt, mọi người trở nên gắn bó, quây quần, chăm lo, thu vén cho tæ Êm cña m×nh. + Như vậy, nhan đề Vợ nhặt vừa thể hiện thảm cảnh của người dân trong nạn đói 1945 vừa bộc lộ sự cưu mang, đùm bọc và khát vọng, sức mạnh hướng tới cuộc sống, tổ ấm, niềm tin của con người trong cảnh khốn cùng. GV: Nhà văn đã xây dựng 3. T×m hiÓu t×nh huèng truyÖn. t×nh huèng truyÖn nh­ thÕ nµo? + Trµng lµ mét nh©n vËt cã ngo¹i h×nh xÊu. §· thÕ cßn dë Tình huống đó có những ý người. Lời ăn tiếng nói của Tràng cũng cộc cằn, thô kệch như nghÜa g×? chÝnh ngo¹i h×nh cña anh ta. Gia c¶nh cña Trµng còng rÊt ¸i ngại. Nguy cơ "ế vợ" đã rõ. Đã vậy lại gặp năm đói khủng HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy, bæ khiÕp, c¸i chÕt lu«n lu«n ®eo b¸m. Trong lóc kh«ng mét ai (kÓ sung. GV gợi ý, nhận xét và cả Tràng) nghĩ đến chuyện vợ con của anh ta thì đột nhiên nhÊn m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n. Tràng có vợ. Trong hoàn cảnh đó, Tràng "nhặt" được vợ là nhặt thêm một miệng ăn cũng đồng thời là nhặt thêm tai họa cho mình, đẩy mình đến gần hơn với cái chết. Vì vậy, việc Tràng có vợ là một nghịch cảnh éo le, vui buồn lẫn lộn, cười ra nước mắt. + D©n xãm ngô c­ ng¹c nhiªn, cïng bµn t¸n, ph¸n ®o¸n råi cïng nghÜ: "biÕt cã nu«i næi nhau sèng qua ®­îc c¸i th× nµy kh«ng?", cïng nÝn lÆng. + Bµ cô Tø, mÑ Trµng l¹i cµng ng¹c nhiªn h¬n. Bµ l·o ch¼ng hiÓu g×, råi "cói ®Çu nÝn lÆng" víi nçi lo riªng mµ rÊt chung: "Biết chúng nó có nuôi nổi nhau sống qua được cơn đói khát nµy kh«ng?" + B¶n th©n Trµng còng bÊt ngê víi chÝnh h¹nh phóc cña mình: "Nhìn thị ngồi ngay giữa nhà đến bây giờ hắn vẫn còn ngê ngî". ThËm chÝ s¸ng h«m sau Trµng vÉn ch­a hÕt bµng hoµng. + T×nh huèng truyÖn mµ Kim L©n x©y dùng võa bÊt ngê l¹i vừa hợp lí. Qua đó, tác phẩm thể hiện rõ giá trị hiện thực, giá trị nhân đạo và giá trị nghệ thuật. - Gi¸ trÞ hiÖn thùc: Tè c¸o téi ¸c thùc d©n, ph¸t xÝt qua bøc tranh xám xịt về thảm cảnh chết đói. Nhặt vợ là cái khốn cùng của cuộc sống. Cái đói quay quắt dồn đuổi đến mức người đàn bà chủ động gợi ý đòi ăn. Chỉ vì đói quá mà người đàn bà tội nghiệp này ăn luôn và "ăn liền một chặp 4 bát bánh đúc". Chỉ cần vài lời nửa đùa nửa thật thị đã * Gi¸ trÞ hiÖn thùc? chấp nhận theo không Tràng. Giá trị con người bị phủ nhận khi chỉ vì cùng đường đói khát mà phải trở nên trơ trẽn, liều lĩnh, bất chấp cả e thẹn. Cái đói đã bóp méo cả nhân cách con người. - Giá trị nhân đạo: Tình nhân ái, cưu mang đùm bọc nhau, khát vọng hướng tới sự sống và hạnh phúc. §iÒu mµ Lim L©n muèn nãi lµ: trong bèi c¶nh bi th¶m, gi¸ trị nhân bản không mất đi, con người vẫn cứ muốn được là con người, muốn được nên người và muốn cuộc đời thừa nhận họ như những con người. Tràng lấy vợ là để tiếp tục sự sống, để sinh con đẻ cái, để hướng đến tương lai. Người đàn bà đi theo Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. * Giá trị nhân đạo?. * Gi¸ trÞ nghÖ thuËt?. GV: C¶m nhËn cña em vÒ diÔn biÕn t©m tr¹ng cña nh©n vËt Trµng? (lúc quyết định để người đàn bµ theo vÒ, trªn ®­êng vÒ xãm ngô c­, buæi s¸ng ®Çu tiªn cã vî). HS: Th¶o luËn nhãm vµ tr¶ lêi.. GV: C¶m nhËn cña em vÒ người vợ nhặt? (tư thế, bước đi, tiếng nói, tâm tr¹ng,…).. GV: C¶m nhËn cña em vÒ diÔn biÕn t©m tr¹ng nh©n vËt bµ cô Tø- mÑ Trµng? (lóc míi vÒ, buæi sím mai, b÷a c¬m ®Çu tiªn).. Ngày soạn:. /. /2009. trang 10. Tràng cũng để chạy trốn cái đói, cái chết để hướng đến sự sống. Bà cụ Tứ, một bà lão nhưng lại luôn nói đến chuyện tương lai, chuyện sung sướng về sau, nhen lên niềm hi vọng cho dâu con. §ã chÝnh lµ søc sèng bÊt diÖt cña Vî nhÆt. Đặc biệt tình người, lòng nhân ái, sự cưu mang đùm bọc của những con người nghèo đói là sức mạnh để họ vượt lên cái chết. - Gi¸ trÞ nghÖ thuËt: T×nh huèng truyÖn khiÕn diÔn biÕn ph¸t triển dễ dàng và làm nổi bật được những cảnh đời, những thân phận đồng thời nổi bật chủ đề tư tưởng tác phẩm. 4. T×m hiÓu vÒ diÔn biÕn t©m tr¹ng c¸c nh©n vËt. a) Nh©n vËt Trµng: + Trµng lµ nh©n vËt cã bÒ ngoµi th«, xÊu, th©n phËn l¹i nghÌo hÌn, m¾c tËt hay võa ®i võa nãi mét m×nh,… + Tràng "nhặt" được vợ trong hoàn cảnh đói khát. "Chậc, kệ", cái tặc lưỡi của Tràng không phải là sự liều lĩnh mà là một sự c­u mang, mét tÊm lßng nh©n hËu kh«ng thÓ chèi tõ. QuyÕt định có vẻ giản đơn nhưng chứa đựng nhiều tình thương của con người trong cảnh khốn cùng. + Tất cả biến đổi từ giây phút ấy. Trên đường về xóm ngụ cư, Trµng kh«ng cói xuèng lÇm lòi nh­ mäi ngµy mµ "phën ph¬", "vªnh vªnh ra ®iÒu". Trong phót chèc, Trµng quªn tÊt c¶ t¨m tèi, "chỉ còn tình nghĩa với người đàn bà đi bên" và cảm giác êm dịu cña mét anh Trµng lÇn ®Çu tiªn ®i c¹nh c« vî míi. + Buổi sáng đầu tiên có vợ, Tràng biến đổi hẳn: "Hắn thấy bây giờ hắn mới nên người". Tràng thấy trách nhiệm và biết gắn bã víi tæ Êm cña m×nh. b) Người vợ nhặt: + Thị theo Tràng trước hết là vì miếng ăn (chạy trốn cái đói). + Nh­ng trªn ®­êng theo Trµng vÒ, c¸i vÎ "cong cín" biÕn mất, chỉ còn người phụ nữ xấu hổ, ngượng ngừng và cũng đầy nữ tính (đi sau Tràng ba bốn bước, cái nón rách che nghiêng, ngồi mớm ở mép giường,…). Tâm trạng lo âu, băn khoăn, hồi hộp khi bước chân về "làm dâu ngà người". + Buổi sớm mai, chị ta dậy sớm, quét tước, dọn dẹp. Đó là hình ảnh của một người vợ biết lo toan, thu vén cho cuộc sống gia đình, hình ảnh của một người "vợ hiền dâu thảo". Người phụ nữ xuất hiện không tên, không tuổi, không quê như "rơi" vào giữa thiên truyện để Tràng "nhặt" làm vợ. Từ chỗ nhân cách bị bóp méo vì cái đói, thiên chức, bổn phận làm vợ, làm dâu được đánh thức khi người phụ nữ này quyết định gắn sinh mạng mình với Tràng. Chính chị cũng đã làm cho niềm hi vọng của mọi người trỗi dậy khi kể chuyện ở Bắc Giang, Thái Nguyên người ta đi phá kho thóc Nhật. c) Bµ cô Tø: + T©m tr¹ng bµ cô Tø: mõng, vui, xãt, tñi, "võa ai o¸n võa xãt thương cho số kiếp đứa con mình". Đối với người đàn bà thì "lòng bà đầy xót thương". Nén vào lòng tất cả, bà dang tay đón người đàn bà xa lạ làm con dâu mình: "ừ, thôi thì các con phải duyªn, ph¶i sè víi nhau, u còng mõng lßng". + Bữa cơm đầu tiên đón nàng dâu mới, bà cụ Tứ đã nhen nhãm cho c¸c con niÒm tin, niÒm hi väng: "tao tÝnh khi nµo cã Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. 5. Hướng dẫn về nhà:. /. /2009. trang 11. tiền mua lấy con gà về nuôi, chả mấy mà có đàn gà cho xem". -> Bà cụ Tứ là hiện thân của nỗi khổ con người. Người mẹ ấy đã nhìn cuộc hôn nhân éo le của con thông qua toàn bộ nỗi đau khổ của cuộc đời bà. Bà lo lắng trước thực tế quá nghiệt ngã. Bà mừng một nỗi mừng sâu xa. Từ ngạc nhiên đến xót thương nhưng trên hết vẫn là tình yêu thương. Cũng chính bà cụ là người nói nhiều nhất về tương lai, một tương lai rất cụ thể thiết thực với những gà, lợn, ruộng, vườn,… một tương lai khiến các con tin tưởng bởi nó không quá xa vời. Kim Lân đã khám phá ra một nét độc đáo khi để cho một bà cụ cập kề miệng lỗ nói nhiều với đôi trẻ về ngày mai. 5. §Æc s¾c nghÖ thuËt. + C¸ch kÓ chuyÖn tù nhiªn, l«i cuèn, hÊp dÉn. + Dựng cảnh chân thật, gây ấn tượng: cảnh chết đói, cảnh bữa cơm ngày đói,… + Miªu t¶ t©m lÝ nh©n vËt tinh tÕ nh­ng béc lé tù nhiªn, ch©n thËt. + Ng«n ng÷ n«ng th«n nhuÇn nhÞ, tù nhiªn.. GV: Em h·y nhËn xÐt vÒ nghÖ thuËt viÕt truyÖn cña Kim L©n? (C¸ch kÓ chuyÖn, c¸ch dùng cảnh, đối thoại, nghệ thuật miêu t¶ t©m lÝ ng©n vËt, ng«n ng÷,…) HS th¶o luËn vµ tr¶ lêi Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết GV yªu cÇu HS: H·y kh¸i qu¸t l¹i bµi häc vµ tæng kÕt trªn hai mÆt: néi dung vµ h×nh thøc. GV gîi ý. HS suy nghÜ, xem l¹i toµn bµi vµ ph¸t biÓu tæng kÕt. 4. Cñng cè, hÖ thèng bµi häc:. Ngày soạn:. III. Tæng kÕt. + Vợ nhặt tạo được một tình huống truyện độc đáo, cách kể chuyện hấp dẫn, miêu tả tâm lí nhân vật tinh tế, đối thoại sinh động. + TruyÖn thÓ hiÖn ®­îc th¶m c¶nh cña nh©n d©n ta trong n¹n đói năm 1945. Đặc biệt thể hiện được tấm lòng nhân ái, sức sống kì diệu của con người ngay bên bờ vực thẳm của cái chết vẫn hướng về sự sống và khát khao tổ ấm gia đình. ( Nh¾c l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n). * Rót kinh nghiÖm sau khi d¹y:. Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi. TiÕt theo PPCT: 63. NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TÁC PHẨM MỘT ĐOẠN TRÍCH VĂN XUÔI A. Môc tiªu bµi häc. - Có kĩ năng vận dụng các thao tác phân tích , bình luận, chứng minh, so sánh ... để làm văn nghị luËn v¨n häc. - BiÕt c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm mét trÝch ®o¹n v¨n xu«i . B- chuÈn bÞ. 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ:. C- tiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định líp 2. Kiểm tra bµi cò: 3. Giảng mới: Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. Ngày soạn:. /. /2009. trang 12. Hoạt động của gv & hs. Nội dung cần đạt. Hoạt động 1: Tìm hiểu cách viết bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, ®o¹n trÝch v¨n xu«i GV tæ chøc cho HS thùc hiÖn c¸c yªu cÇu (SGK) §Ò 1: Ph©n tÝch truyÖn ng¾n Tinh thÇn thÓ dôc cña NguyÔn C«ng Hoan.. I. C¸ch viÕt bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, ®o¹n trÝch v¨n xu«i. 1. Gợi ý các bước làm đề 1 a) Tìm hiểu đề, định hướng bài viết: + Ph©n tÝch truyÖn ng¾n Tinh thÇn thÓ dôc cña NguyÔn Công Hoan tức là phân tích nghệ thuật đặc sắc làm nổi bật néi dung cña truyÖn. + Cách dựng truyện đặc biệt: sau tờ trát của quan trên là c¸c c¶nh b¾t bí. + §Æc s¾c kÕt cÊu cña truyÖn lµ sù gièng nhau vµ kh¸c GV nêu yêu cầu và gợi ý, hướng nhau cña c¸c sù viÖc trong truyÖn. dÉn. + M©u thuÉn trµo phóng c¬ b¶n: tinh thÇn thÓ dôc vµ HS thảo luận về nội dung vấn đề nghị luận, nêu được dàn ý đại cuộc sống khốn khổ, đói rách của nhân dân. cương. Qua việc nhận thức đề và lập ý b) C¸ch lµm nghÞ luËn mét t¸c phÈm v¨n häc + §äc, t×m hiÓu, kh¸m ph¸ néi dung, nghÖ thuËt cña t¸c cho đề trên, GV yêu cầu HS rút ra kÕt lËn vÒ c¸ch lµm nghÞ luËn mét phÈm. + §¸nh gi¸ ®­îc gi¸ trÞ cña t¸c phÈm. t¸c phÈm v¨n häc. HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu. GV tæ chøc cho HS nhËn xÐt vÒ 2. Gợi ý các bước làm đề 2 nghÖ thuËt sö dông ng«n tõ trong Tìm hiểu đề, định hướng bài viết: Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân + §Ò yªu cÇu nghÞ luËn vÒ mét kÝa c¹nh cña t¸c phÈm: (có so sánh với chương Hạnh phúc nghệ thuật sử dụng ngôn từ. + C¸c ý cÇn cã: một tang gia- Trích Số đỏ của Vũ - Giới thiệu truyện ngắn Chữ người tử tù, nội dung và Träng Phông). đặc sắc nghệ thuật, chủ đề tư tưởng của truyện. - Tài năng nghệ thuật trong việc sử dụng ngôn ngữ để GV nªu yªu cÇu vµ gîi ý. dựng lại một vẻ đẹp xưa- một con người tài hoa, khí HS th¶o luËn vµ tr×nh bµy. phách, thiên lương nên ngôn ngữ trang trọng (dẫn chứng ngôn ngữ Nguyễn Tuân khi khắc họa hình tượng Huấn Cao, ®o¹n «ng HuÊn Cao khuyªn qu¶n ngôc). - So s¸nh víi ng«n ng÷ trµo phóng cña Vò Träng Phông trong Hạnh phúc của một tang gia để làm nổi bật ngôn ng÷ NguyÔn Tu©n. Qua việc nhận thức đề và lập ý b) C¸ch lµm nghÞ luËn mét khÝa c¹nh cña t¸c phÈm v¨n cho đề trên, GV yêu cầu HS rút ra học kÕt lËn vÒ c¸ch lµm nghÞ luËn mét + Cần đọc kĩ và nhận thức được kía cạnh mà đề yêu cÇu. t¸c phÈm v¨n häc. HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu. + T×m vµ ph©n tÝch nh÷ng chi tiÕt phï hîp víi khÝa c¹nh mà đề yâu cầu. Tõ hai bµi tËp trªn, GV tæ chøc 3. C¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, mét cho HS rót ra c¸ch lµm bµi v¨n ®o¹n trÝch v¨n xu«i nghÞ luËn vÒ mét t¸c phÈm, mét + Có đề nêu yêu cầu cụ thể, bài làm cần tập trung đáp ®o¹n trÝch v¨n xu«i. ứng các yêu cầu đó. + Có đề để HS tự chọn nội dung viết. Cần phải khảo sát HS phát biểu. GV nhận xét, nhấn và nhận xét toàn truyện. Sau đó chọn ra 2, 3 điểm nổi bật m¹nh nh÷ng ý c¬ b¶n. nhất, sắp xếp theo thứ tự hợp lí để trình bày. Các phần khác nói lướt qua. Như thế bài làm sẽ nổi bật trọng tâm, kh«ng lan man, vôn vÆt. II. LuyÖn tËp Hoạt động 2: Luyện tập Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. Ngày soạn:. /. /2009. trang 13. Đề: Đòn châm biếm, đả kích 1. Nhận thức đề trong truyÖn ng¾n Vi hµnh cña Yêu cầu nghị luận một khía cạnh của tác phẩm: đòn NguyÔn ¸i Quèc. châm biếm, đả kích trong truyện ngắn Vi hành của - GV gợi ý, hướng dẫn. NguyÔn ¸i Quèc. - HS tham kh¶o c¸c bµi tËp trong 2. C¸c ý cÇn cã: phÇn trªn vµ tiÕn hµng tuÇn tù theo + S¸ng t¹o t×nh huèng: nhÇm lÉn. các bước. + T¸c dông cña t×nh huèng: miªu t¶ ch©n dung Kh¶i Định không cần y xuất hiện, từ đó mà làm rõ thực chất những ngày trên đất Pháp của vị vua An Nam này đồng thêi tè c¸o c¸i gäi lµ "v¨n minh", "khai hãa" cña thùc d©n Ph¸p. 4. Cñng cè, hÖ thèng bµi häc: ( Nh¾c l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n) 5. Hướng dẫn về nhà: Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi * Rót kinh nghiÖm sau khi d¹y:. TiÕt theo PPCT 64 - 65. A. Môc tiªu bµi häc. Rõng xµ nu. (NguyÔn Trung Thµnh). - Nắm vững đề tài, cốt truyện , các chi tiết sự việc tiêu biểu và hình tượng nhân vật chính ; trên cơ sở đó , nhân rõ chủ đề cùng ý nghĩa đẹp đẽ , lớn lao của truyện ngắn đối với thời đại bấy giờ và đối với thời đại ngày nay . - ThÊy ®­îc tµi n¨ng cña NguyÔn Trung Thµnh trong viÖc t¹o dùng cho t¸c phÈm mét kh«ng khÝ đậm đà hương sắc Tây Nguyên , một chất sử thi bi tráng và một ngôn ngữ nghệ thuật được chau chuèt kÜ cµng . - Thành thục hơn trong công việc vận dụng các kĩ năng phân tích tác phẩm văn chương tự sự . B- chuÈn bÞ. 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ:. C- tiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định líp 2. Kiểm tra bµi cò: 3. Giảng mới: Hoạt động của gv & hs. Hoạt động 1: Tổ chức tìm hiểu chung HS đọc phần Tiểu dẫn (SGK) kÕt hîp víi nh÷ng hiÓu biÕt c¸ nhân để giới thiệu về nhà văn Nguyễn Trung Thành (cuộc đời, sự nghiệp, đặc điểm sáng tác,…) vµ cho biÕt xuÊt xø cña truyÖn ng¾n Rõng xµ nu.. Nội dung cần đạt. I. TiÓu dÉn:. 1. T¸c gi¶ + Tªn khai sinh cña NguyÔn Trung Thµnh (Nguyªn Ngäc) lµ NguyÔn Ngäc B¸u. ¤ng sinh n¨m 1932, quª ë Th¨ng B×nh, Qu¶ng Nam. + NguyÔn Trung Thµnh lµ bót danh ®­îc nhµ v¨n Nguyªn Ngọc dùng trong thời gian hoạt động ở chiến trường miền Nam thêi chèng MÜ. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. HS b»ng viÖc tham kh¶o tµi liÖu vµ hiÓu biÕt lÞch sö, cho biÕt hoàn cảnh ra đời của truyện ngắn Rõng xµ nu. GV ®iÒu chØnh, nhËn xÐt vµ cho nh÷ng HS kh¸c ph¸t biÓu bæ sung.. Ngày soạn:. /. /2009. trang 14. + Năm 1950, ông vào bộ đội, sau đó làm phóng viên báo quân đội nhân dân liên khu V. Năm 1962, ông tình nguyện trở về chiến trường miền Nam. + Tác phẩm: Đất nước đứng lên- giải nhất, giải thưởng Hội văn nghệ Việt Nam năm 1954- 1955; Trên quê hương những anh hïng §iÖn Ngäc (1969); §Êt Qu¶ng (1971- 1974);… + Năm 2000, ông được tặng giải thưởng Nhà nước về văn häc nghÖ thuËt. Rõng xµ nu (1965) ra m¾t lÇn ®Çu tiªn trªn T¹p chÝ v¨n nghÖ qu©n gi¶i phãng miÒn Trung Trung bé (sè 2- 1965), sau đó được in trong tập Trên quê hương những anh hùng Điện Ngäc. 2. Hoàn cảnh ra đời tác phẩm. + Sau chiến thắng Điện Biên Phủ, hiệp định Giơ-ne-vơ được kí kết, đất nước chia làm hai miền. Kẻ thù phá hoại hiệp định, khủng bố, thảm sát, lê máy chém đi khắp miền Nam. C¸ch m¹ng r¬i vµo thêi k× ®en tèi. + Đầu năm 1965, Mĩ đổ quân ồ ạt vào miền Nam và tiến hành đánh phá ác liệt ra miền Bắc. Nguyễn Trung Thành và các nhà văn miền Nam lúc đó muốn viết "hịch thời đánh Mĩ". Rừng xà nu được viết vào đúng thời điểm mà cả nước ta trong không khí sục sôi đánh Mĩ. Tác phẩm được hoàn thành ở khu căn cứ của chiến trường miền Trung Trung bộ. + MÆc dï Rõng xµ nu viÕt vÒ sù kiÖn næi dËy cña bu«n làng Tây Nguyên trong thời kì đồng khởi trước 1960 nhưng chủ đề tư tưởng của tác phẩm vẫn có quan hệ mật thiết với tình hình thời sự của cuộc kháng chiến lúc tác phẩm ra đời.. Hoạt động 2: Tổ chức đọc- hiểu II. Đọc- hiểu 1. §äc- tãm t¾t v¨n b¶n t¸c phÈm. + Đọc với giọng hào sảng thể hiện âm hưởng sử thi và cảm GV đọc đoạn mở đầu. HS đọc tiÕp mét sè ®o¹n vµ tãm t¾t toµn høng l·ng m¹n cña t¸c phÈm. + Tóm tắt tác phẩm cần đảm bảo những chi tiết chính: bé t¸c phÈm. - Rừng xà nu- hình tượng mở đầu và kết thúc. - Tnó nghØ phÐp vÒ th¨m lµng. - Cụ Mết kể cho dân làng nghe về cuộc đời Tnú và lịch sử làng Xô Man từ những năm đau thương đến đồng khởi nổi dËy. Qua việc đọc và chuẩn bị ở 2. Cèt truyÖn vµ c¸ch tæ chøc bè côc t¸c phÈm nhµ, HS nhËn xÐt vÒ cèt truyÖn vµ + Rõng xµ nu ®­îc kÓ theo mét lÇn vÒ th¨m lµng cña Tnó cách tổ chức bố cục tác phẩm sau 3 năm đi bộ đội. Đêm ấy, dân làng quây quần bên bếp (HS th¶o luËn vµ ph¸t biÓu tù do). löa nhµ r«ng nghe cô MÕt kÓ l¹i c©u chuyÖn bi tr¸ng vÒ cuéc GV định hướng, nhận xét và điều đời Tnú và cuộc đời làng Xô Man. chØnh, nhÊn m¹nh nh÷ng ý c¬ + Rừng xà nu là sự lồng quyện hai cuộc đời: cuộc đời Tnú b¶n. và cuộc đời làng Xô Man. Hai cuộc đời ấy đều đi từ bóng tối đau thương ra ánh sáng của chiến đấu và chiến thắng, đi từ hai bàn tay không đến hai bàn tay cầm vũ khí đứng lên dùng b¹o lùc c¸ch m¹ng chèng l¹i b¹o lùc ph¶n c¸ch m¹ng. + Cốt truyện Rừng xà nu căng ra trong xung đột quyết liệt mét mÊt mét cßn gi÷a mét bªn lµ nh©n d©n, mét bªn lµ kÎ thù Mĩ- Diệm. Xung đột ấy đi theo tình thế đảo ngược mà thời điểm đánh dấu là lúc ngọn lửa của lòng căm thù ngùn Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. HS ph¸t biÓu c¶m nhËn vÒ nhan đề tác phẩm (thảo luận và phát biểu tự do). GV định hướng, nhËn xÐt vµ ®iÒu chØnh, nhÊn m¹nh ý c¬ b¶n.. GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu vÒ hình tượng rừng xà nu theo các yªu cÇu sau ®©y: Hình tượng rừng xà nu dưới tầm đại bác. T×m c¸c chi tiÕt miªu t¶ c¸nh rừng xà nu đau thương và phát biÓu c¶m nhËn vÒ c¸c chi tiÕt Êy. Søc sèng man d¹i, m·nh liÖt cña rõng xµ nu mang ý nghÜa biểu tượng như thế nào? H×nh ¶nh c¸nh rõng xµ nu tr¶i ra hút tầm mắt chạy tít đến tận ch©n trêi xuÊt hiÖn ë ®Çu vµ cuèi t¸c phÈm gîi cho anh (chÞ) Ên tượng gì? HS thảo luận theo nhóm, cử đại diÖn tr×nh bµy vµ tranh luËn víi c¸c nhãm kh¸c. GV định hướng, nhận xét và ®iÒu chØnh, nhÊn m¹nh ý c¬ b¶n.. Ngày soạn:. /. /2009. trang 15. ngôt ch¸y trªn 10 ®Çu ngãn tay Tnó. 3. Nhan đề tác phẩm + Nhà văn có thể đặt tên cho tác phẩm của mình là "làng Xô Man" hay đơn giản hơn là "Tnú"- nhân vật chính của truyÖn. Nh­ng nÕu nh­ vËy t¸c phÈm sÏ mÊt ®i søc kh¸i qu¸t vµ sù gîi më. + Đặt tên cho tác phẩm là Rừng xà nu dường như đã chứa đựng được cảm xúc của nhà văn và linh hồn tư tưởng chủ đề t¸c phÈm. + H¬n n÷a, Rõng xµ nu cßn Èn chøa c¸i khÝ vÞ khã quªn của đất rừng Tây Nguyên, gợi lên vẻ đẹp hùng tráng, man d¹i- mét søc sèng bÊt diÖt cña c©y vµ tinh thÇn bÊt khuÊt cña người. + Bëi vËy, Rõng xµ nu mang nhiÒu tÇng nghÜa bao gåm c¶ ý nghĩa tả thực lẫn ý nghĩa tượng trưng. Hai lớp ý nghĩa này xuyên thấm vào nhau toát lên hình tượng sinh động của xà nu, đưa lại không khí Tây Nguyên rất đậm đà cho tác phẩm. 4. Hình tượng rừng xà nu + Më ®Çu t¸c phÈm, nhµ v¨n tËp trung giíi thiÖu vÒ rõng xà nu, một rừng xà nu cụ thể được xác định rõ: "nằm trong tầm đại bác của đồn giặc", nằm trong sự hủy diệt bạo tàn: "Hầu hết đạn đại bác đều rơi vào đồi xà nu cạnh con nước lín". Truyện mở ra một cuộc đụng độ lịch sử quyết liệt giữa lµng X« Man víi bän MÜ- DiÖm. Rõng xµ nu còng n»m trong cuộc đụng độ ấy. Từ chỗ tả thực, rất tự nhiên hình ảnh xà nu đã trở thành một biểu tượng. Xà nu hiện ra với tư thế của sự sống đang đối diện với cái chết, sự sinh tồn đối diện với sự hủy diệt. Cách mở của câu chuyện thật gọn gàng, cô đúc mà vÉn ®Çy uy nghi tÇm vãc. + Với kĩ thuật quay toàn cảnh, Nguyễn Trung Thành đã ph¸t hiÖn ra: "c¶ rõng xµ nu hµng v¹n c©y kh«ng c©y nµo lµ không bị thương". Tác giả đã chứng kiến nỗi đau của xà nu: "có những cây bị chặt đứt ngang nửa thân mình đổ ào ào như mét trËn b·o". Råi "cã nh÷ng c©y con võa lín ngang tÇm ngực người bị đạn đại bác chặt đứt làm đôi. ở những cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn loãng, vết thương không lành được cứ loét mãi ra, năm mười hôm sau thì cây chết". Các từ ngữ: vết thương, cục máu lớn, loét mãi ra, chết,… là những từ ngữ diễn tả nỗi đau của con người. Nhà văn đã mang nỗi đau của con người để biểu đạt cho nỗi đau của cây. Do vậy, nỗi đau của cây tác động đến da thịt con người gợi lên cảm giác đau đớn. + Nhưng tác giả đã phát hiện được sức sống mãnh liệt của c©y xµ nu: "trong rõng Ýt cã lo¹i c©y sinh s«i n¶y në kháe như vậy". Đây là yếu tố cơ bản để xà nu vượt qua giới hạn cña sù sèng vµ c¸i chÕt. Sù sèng tån t¹i ngay trong sù hñy diệt: "Cạnh một cây xà nu mới ngã gục đã có bốn năm cây con mọc lên". Tác giả sử dụng cách nói đối lập (ngã gụcmọc lên; một- bốn năm) để khẳng định một khát vọng thật của sự sống. Cây xà nu đã tự đứng lên bằng sức sống mãnh Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. GV tæ chøc cho HS t×m hiÓu vÒ cuộc đời Tnú và cuộc nổi dậy của d©n lµng X« Man theo c¸c néi dung sau: - Phẩm chất của người anh hùng Tnó. - V× sao trong c©u chuyÖn bi tráng về cuộc đời Tnú, cụ Mết 4 lÇn nh¾c tíi ý: "Tnó kh«ng cøu được vợ con" để rồi ghi tạc vào tâm trí người nghe câu nói: "Chúng nó đã cầm súng, mình ph¶i cÇm gi¸o". - Cảm nhận về cuộc đời Tnú và cuéc næi dËy cña d©n lµng X« Man. - HS thảo luận theo nhóm, cử đại. Ngày soạn:. /. /2009. trang 16. liÖt cña m×nh: "…c©y con mäc lªn, h×nh nhän mòi tªn lao thẳng lên bầu trời". Xà nu đẹp một vẻ đẹp hùng tráng, man d¹i ®Ém tè chÊt nói rõng. Xµ nu kh«ng nh÷ng tù biÕt b¶o vÖ m×nh mµ cßn b¶o vÖ sù sèng, b¶o vÖ lµng X« Man: "Cø thÕ hai ba n¨m nay, rõng xµ nu ưỡn tấm ngực lớn ra che chở cho làng". Hình tượng xà nu chứa đựng tinh thần quả cảm, một sự kiêu hãnh của vị trí đứng đầu trong bão táp chiến tranh. + Trong qu¸ tr×nh miªu t¶ rõng xµ nu, c©y xµ nu, nhµ v¨n đã sử dụng nhân hóa như một phép tu từ chủ đạo. Ông luôn lấy nỗi đau và vẻ đẹp của con người làm chuẩn mực để nói về xà nu khiến xà nu trở thành một ẩn dụ cho con người, một biểu tượng của Tây Nguyên bất khuất, kiên cường. Các thế hệ con người làng Xô Man cũng tương ứng với các thÕ hÖ c©y xµ nu. Cô MÕt cã bé ngùc "c¨ng nh­ mét c©y xµ nu lín", tay "sÇn sïi nh­ vá c©y xµ nu". Cô MÕt chÝnh lµ c©y xµ nu cæ thô héi tô tÊt c¶ søc m¹nh cña rõng xµ nu. Tnó cường tráng như một cây xà nu được tôi luyện trong đau thương đã trưởng thành mà không đại bác nào giết nổi. Dít trưởng thành trong thử thách với bản lĩnh và nghị lực phi thường cũng giống như xà nu phóng lên rất nhanh tiếp lấy ¸nh mÆt trêi. CËu bÐ Heng lµ mÇm xµ nu ®ang ®­îc c¸c thÕ hệ xà nu trao cho những tố chất cần thiết để sẵn sàng thay thÕ trong cuéc chiÕn cam go cßn cã thÓ ph¶i kÐo dµi "n¨m năm, mười năm hoặc lâu hơn nữa". + Câu văn mở đầu được lặp lại ở cuối tác phẩm (đứng trên đồi xà nu ấy trông ra xa đến hết tầm mắt cũng không thấy gì khác ngoài những đồi xà nu nối tiếp tới chân trời) gợi ra c¶nh rõng xµ nu hïng tr¸ng, kiªu dòng vµ bÊt diÖt, gîi ra sù bất diệt, kiêu dũng và hùng tráng của con người Tây Nguyên nói riêng và con người Việt Nam nói chung trong cuộc kháng chiến chống Mĩ cứu nước vĩ đại. ấn tượng đọng lại trong kí ức người đọc mãi mãi chính là cái bát ngát của cánh rừng xà nu kiêu dũng đó. 5. Cuộc đời Tnú và cuộc nổi dậy của dân làng Xô Man Cuộc đời Tnú gắn liền với cuộc đời làng Xô Man. Âm hưởng sử thi chi phối tác giả trong khi xây dựng nhân vật này. Tnú có cuộc đời tư nhưng không được quan sát từ cái nhìn đời tư. Tác giả xuất phát từ vấn đề cộng đồng để phản ánh đời tư của Tnú. + Phẩm chất, tính cách của người anh hùng: - Gan gãc, t¸o b¹o, dòng c¶m, trung thùc (khi cßn nhá cïng Mai vµo rõng tiÕp tÕ cho anh QuyÕt). - Lßng trung thµnh víi c¸ch m¹ng ®­îc béc lé qua thö th¸ch (bÞ giÆc b¾t, tra tÊn, l­ng Tnó ngang däc vÕt dao chÐm cña kÎ thï nh­ng anh vÉn gan gãc, trung thµnh). - Số phận đau thương: không cứu được vợ con, bản thân bị bắt, bị tra tấn (bị đốt 10 đầu ngón tay). - Quật khởi đứng dậy cầm vũ khí tiêu diệt bọn ác ôn. + "Tnú không cứu được vợ con"- cụ Mết nhắc tới 4 lần để nhÊn m¹nh: khi ch­a cÇm vò khÝ, Tnó chØ cã hai bµn tay Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. diÖn tr×nh bµy vµ tranh luËn víi c¸c nhãm kh¸c. - GV định hướng, nhận xét và ®iÒu chØnh, nhÊn m¹nh ý c¬ b¶n.. HS nhËn xÐt vÒ c¸c nh©n vËt: cô MÕt, Mai, DÝt, Heng (GV gîi ý: Các nhân vật này có đóng góp g× cho viÖc kh¾c häa nh©n vËt chính và làm nổi bật tư tưởng cơ b¶n cña t¸c phÈm?).. Qua nh÷ng ph©n tÝch trªn, HS phát biểu chủ đề của truyện. GV ®iÒu chØnh vµ nhÊn m¹nh.. GV nêu vấn đề để HS tìm hiểu vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm. Ngày soạn:. /. /2009. trang 17. không thì ngay cả những người thương yêu nhất Tnú cũng không cứu được. Câu nói đó của cụ Mết đã khắc sâu một chân lí: chỉ có cầm vũ khí đứng lên mới là con đường sống duy nhÊt, míi b¶o vÖ ®­îc nh÷ng g× th©n yªu, thiªng liªng nhất. Chân lí cách mạng đi ra từ chính thực tế máu xương, tính mạng của dân tộc, của những người thương yêu nên chân lí ấy phải ghi tạc vào xương cốt, tâm khảm và truyền lại cho c¸c thÕ hÖ tiÕp nèi. + Số phận của người anh hùng gắn liền với số phận cộng đồng. Cuộc đời Tnú đi từ đau thương đến cầm vũ khí thì cuộc đời của làng Xô Man cũng vậy. - Khi ch­a cÇm vò khÝ, lµng X« Man còng ®Çy ®au thương: Bọn giặc đi lùng như hùm beo, tiếng cười "sằng sặc" cña nh÷ng th»ng ¸c «n, tiÕng gËy s¾t nÖn "hï hù" xuèng th©n người. Anh Xút bị treo cổ. Bà Nhan bị chặt đầu. Mẹ con Mai bị chết rất thảm. Tnú bị đốt 10 đầu ngón tay. - Cuộc sống ngột ngạt dòn nén đau thương, căm thù. Đên Tnú bị đốt 10 đầu ngón tay, làng Xô Man đã nổi dậy "ào ào rung động", "xác mười tên giặc ngổn ngang", tiếng cụ Mết như mệnh lệnh chiến đấu: "Thế là bắt đầu rồi, đốt lửa lên!" Đó là sự nổi dậy đồng khởi làm rung chuyển núi rừng. Câu chuyện về cuộc đời một con người trở thành câu chuyện một thời, một nước. Như vậy, câu chuyện về cuộc đời Tnú đã mang ý nghĩa cuộc đời một dân tộc. Nhân vật sử thi của NguyÔn Trung Thµnh g¸nh trªn vai sø mÖnh lÞch sö to lín. 6. Vai trß cña c¸c nh©n vËt: cô MÕt, Mai, DÝt, Heng. + Cô MÕt, Mai, DÝt, bÐ Heng lµ sù tiÕp nèi c¸c thÕ hÖ lµm næi bËt tinh thÇn bÊt khuÊt cña lµng X« Man nãi riªng, cña T©y Nguyªn nãi chung. + Cụ Mết "quắc thước như một cây xà nu lớn" là hiện thân cho truyền thống thiêng liêng, biểu tượng cho sức mạnh tập hợp để nổi dậy đồng khởi. + Mai, DÝt lµ thÕ hÖ hiÖn t¹i. Trong DÝt cã Mai cña thêi trước và có Dít của hôm nay. Vẻ đẹp của Dít là vẻ đẹp của sự kiên định, vững vàng trong bão táp chiến tranh. + Bé Heng là thế hệ tiếp nối, kế tục cha anh để đưa cuộc chiÕn tíi th¾ng lîi cuèi cïng. Dường như cuộc chiến khốc liệt này đòi hỏi mỗi người ViÖt Nam ph¶i cã søc trçi dËy cña mét Phï §æng Thiªn Vương. 7. Chủ đề tác phẩm Chủ đề tác phẩm được phát biểu trực tiếp qua lời cụ Mết:Chúng nó đã cầm súng, mình phải cầm giáo!", tức là ph¶i dïng b¹o lùc c¸ch m¹ng chèng l¹i b¹o lùc ph¶n c¸ch mạng. Đó là con đường giải phóng dân tộc của thời đại cách m¹ng. 8. Vẻ đẹp nghệ thuật của tác phẩm + Khuynh hướng sử thi thể hiện đậm nét ở tất cả các phương diện: đề tài, chủ đề, hình tượng, hệ thống nhân vật, giäng ®iÖu,… + Cách thức trần thuật: kể theo hồi tưởng qua lời kể của cụ Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. Ngày soạn:. /. /2009. trang 18. MÕt (giµ lµng), kÓ bªn bÕp löa gîi nhí lèi kÓ " khan" sö thi cña c¸c d©n téc T©y Nguyªn, nh÷ng bµi "khan" ®­îc kÓ nh­ những bài hát dài hát suốt đêm. + C¶m høng l·ng m¹n: tÝnh l·ng m¹n thÓ hiÖn ë c¶m xóc của tác giả bộc lộ trong lời trần thuật, thể hiện ở việc đề cao vẻ đẹp của thiên nhiên và con người trong sự đối lập với sự tµn b¹o cña kÎ thï. IV. Tæng kÕt Hoạt động 3: Tổ chức tổng kết + Qua truyện gắn Rừng xà nu, ta nhận thấy đặc điểm Qua truyÖn ng¾n Rõng xµ nu, HS nhận xét về phong cách phong cách sử thi Nguyễn Trung Thành: hướng vào những vấn đề trọng đại của đời sống dân tộc với cái nhìn lịch sử và NguyÔn Trung Thµnh. quan điểm cộng động. + Rừng xà nu là thiên sử thi của thời đại mới. Tác phẩm đã đặt ra vấn đề có ý nghĩa lớn lao của dân tộc và thời đại: phải cầm vũ khí đứng lên tiêu diệt kẻ thù bạo tàn để bảo vệ sự sống của đất nước, nhân dân. 4. Cñng cè, hÖ thèng bµi häc: ( Nh¾c l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n) 5. Hướng dẫn về nhà: Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi * Rót kinh nghiÖm sau khi d¹y:. TiÕt theo PPCT: 66. B¾t sÊu rõng u minh h¹. A. Mục tiêu cần đạt. (Trích “Hương rừng Cà Mau”) S¬n Nam. Hướng dẫn HS: - Cảm nhận những nét riêng của thiên nhiên và con người vùng U Minh Hạ. - Ph©n tÝch tÝnh c¸ch, tµi nghÖ cña nh©n vËt N¨m Hªn. - Chú ý những đặc điểm kể chuyện, sử dụng ngôn ngữ đậm màu sắc Nam bộ của Sơn Nam. B- chuÈn bÞ. 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ:. C- tiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định líp 2. Kiểm tra bµi cò: 3. Giảng mới: Hoạt động của gv & hs. Nội dung cần đạt. Hoạt động 1: Tìm hiểu chung I. TiÓu DÉn HS đọc phần Tiểu dẫn trong SGK, nêu 1. Nhµ v¨n S¬n Nam nh÷ng nÐt chÝnh vÒ nhµ v¨n S¬n Nam - Tªn bót danh, n¨m sinh, quª qu¸n. và tập truyện Hương rừng Cà Mau - Qu¸ tr×nh s¸ng t¸c. - C¸c t¸c phÈm tiªu biÓu. GV nhận xét, lướt qua những nét - §Æc ®iÓm s¸ng t¸c. chÝnh. 2. Tập truyện Hương rừng Cà Mau. - Nội dung: viết về thiên nhiên và con người vùng Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. Ngày soạn:. /. /2009. trang 19. rừng U Minh với những người lao động có sức sống mãnh liệt, sâu đậm ân nghĩa và tài ba can trường. - NghÖ thuËt: Dùng truyÖn li k×, chi tiÕt gîi c¶m, nh©n vËt vµ ng«n ng÷ ®Ëm mµu s¾c Nam Bé. Hoạt động 2: Hướng dẫn đọc- hiểu II. Hướng dẫn đọc- hiểu v¨n b¶n. GV: Qua ®o¹n trÝch, anh (chÞ) nhËn 1. Thiên nhiên và con người U Minh Hạ thấy thiên nhiên và con người vùng U a) Thiªn nhiªn Minh Hạ có những đặc điểm nổi bật Thiªn nhiªn vïng U Minh H¹ lµ mét thÕ giíi bao la, nµo? l× thó: + "U Minh đỏ ngòm - HS đọc đoạn trích, chú ý những chi Rõng trµm xanh biÕc" tiết về thiên nhiên, con người, từ đó đưa + "Sấu lội từng đàn", "những ao sấu", "Miền Rạch ra nh÷ng nhËn xÐt. Gi¸, Cµ Mau cã nh÷ng con l¹ch ng· ba mang tªn §Çu - GV hướng dẫn đọc, tìm hiểu, thảo Sấu, Lưng Sấu, Bàu Sấu". Đó là những nơi ghê gớm. luËn. b) Con người + Con người vùng U Minh Hạ là những người lao động có sức sống mãnh liệt, đậm sâu ân nghĩa và cũng đầy tài ba trí dũng, gan góc can trường. + Tất cả những điều đó tập trung ở hình ảnh ông Năm Hên, một con người sống phóng khoáng giữa thiên nhiên bao la kì thú. Tài năng đặc biệt của ông là b¾t sÊu. Sù xuÊt hiÖn cña «ng N¨m cïng mét con xuồng, lọn nhang trần và một hũ rượu, vừa bơi xuồng mµ h¸t: "Hån ë ®©u ®©y. Hån ¬i! Hån hìi!" võa huyÒn bí vừa mang đậm dấu ấn con người đất rừng phương Nam. GV tæ chøc cho HS ph©n tÝch tÝnh 2. Nh©n vËt «ng N¨m Hªn c¸ch, tµi nghÖ cña nh©n vËt «ng N¨m TÝnh c¸ch, tµi nghÖ cña «ng N¨m Hªn tiªu biÓu cho Hên. (Gợi ý: ông là người thế nào? điều tính cách con người vùng U Minh Hạ: đó được biểu hiện qua những chi tiết + Một con người tài ba, cởi mở nhưng cũng đầy bí nµo? Bµi h¸t cña «ng N¨m gîi cho anh Èn. + ¤ng lµ thî b¾t sÊu, "b¾t sÊu b»ng hai tay kh«ng". (chÞ) c¶m nghÜ g×?,…) + ¤ng cã tµi nghÖ phi phµm, m­u kÕ k× diÖu, b¾t sèng 45 con sÊu, "con nµy buéc nèi ®u«i con kia ®en ngßm nh­ mét khóc c©y kh« dµi". + Bµi h¸t cña «ng N¨m Hªn: Hån ë ®©u ®©y Hån ¬i! Hån hìi! … Ta thương ta tiếc Lập đàn giải oan… "TiÕng nh­ khãc lãc, nµi nØ. TiÕng nh­ phÉn né, bi ai". TiÕng h¸t Êy cïng h×nh ¶nh: "«ng ®i ra khái mÐ rõng, áo rách vai, tóc rối mù, mắt đỏ ngầu, bó nhang cháy đỏ quơ đi quơ lại trên tay" gợi những đau thương mà con người phải trả giá để sinh tồn trên mảnh đất hoang dại kì thú. Đồng thời hình ảnh ấy cũng thể hiện vẻ đẹp bi tráng của những con người gan góc vượt lên khắc nghiệt của thiên nhiên để chế ngự và làm chủ nó. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> ,. Giáo án Ngữ văn 12 HK II – CT Chuẩn,. Ngày soạn:. /. /2009. trang 20. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn, sö dông ng«n 3. Những nét đặc sắc về nghệ thuật ngữ của nhà văn Sơn Nam có gì đáng + NghÖ thuËt kÓ chuyÖn: Dùng chuyÖn li k×, nhiÒu chó ý? chi tiÕt gîi c¶m. GV tæ chøc cho HS th¶o luËn vµ chèt + Nh©n vËt giµu chÊt sèng. l¹i nh÷ng ý c¬ b¶n. + Ngôn ngữ đậm màu sắc địa phương Nam Bộ. Hoạt động 3: Tổng kết III. Tæng kÕt GV hướng dẫn. HS ghi nhớ để tự viết ở Néi dung tæng kÕt: + Những đặc sắc nghệ thuật. nhµ. + chủ đề tư tưởng. + §¸nh gi¸ chung vÒ gi¸ trÞ t¸c phÈm. 4. Cñng cè, hÖ thèng bµi häc: ( Nh¾c l¹i c¸c kiÕn thøc c¬ b¶n) 5. Hướng dẫn về nhà: Häc bµi cò vµ chuÈn bÞ bµi míi * Rót kinh nghiÖm sau khi d¹y:. TiÕt theo PPCT: 67-68. Những đứa con trong gia đình NguyÔn Thi. A. Mục tiêu cần đạt. - Hiểu được hiện thực đau thương, đầy hi sinh gian khổ nhưng rất đỗi anh dũng, kiên cường, buất khuất của nhân dân miền Nam trong những năm chống Mĩ cứu nước. - Cảm nhận được vẻ đẹp tâm hồn của người dân Nam Bộ : lòng yêu nước, căm thù giặc, tình cảm gia đình là sức mạnh tinh thần to lớn trong cuộc chống Mĩ cứu nước. - Nắm được những nét đặc sắc về nghệ thuật : Nghệ thuật trần thuật đặc sắc; khắc hoạ tính c¸ch vµ miªu t¶ t©m lÝ s¾c s¶o; ng«n ng÷ phong phó, gãc c¹nh, giµu gi¸ trÞ t¹o h×nh vµ ®Ëm chÊt Nam Bé. B- chuÈn bÞ. 1. Phương tiện dạy học: SGK, GA, Phiếu học tập ... 2. ThiÕt bÞ:. C- tiÕn tr×nh lªn líp. 1. Ổn định líp 2. Kiểm tra bµi cò: 3. Giảng mới: Hoạt động của gv & hs. Hoạt động 1: Tìm hiểu chung HS đọc phần Tiểu dẫn, kết hîp víi nh÷ng hiÓu biÕt cña b¶n th©n, giíi thiÖu nh÷ng nÐt chính về cuộc đời Nguyễn Thi, những sáng tác, đặc điểm phong cách, đặc biệt là thế giới nh©n vËt cña nhµ v¨n.. Nội dung cần đạt. I. T×m hiÓu chung. 1. T¸c gi¶ + NguyÔn Thi (1928- 1968) tªn khai sinh lµ NguyÔn Hoµng Ca, quª ë H¶i HËu- Nam §Þnh. + NguyÔn Thi sinh ra trong mét gia ®inhg nghÌo, må c«i cha từ năm 10 tuổi, mẹ đi bước nữa nên vất vả, tủi cực từ nhỏ. Năm 1943, Nguyễn Thi theo người anh vào Sài Gòn, năm 1945, tham gia c¸ch m¹ng, n¨m 1954, tËp kÕt ra B¾c, n¨m 1962, trở lại chiến trường miền Nam. Nuyễn Thi hi sinh ở mặt GV nhËn xÐt, bæ sung vµ trËn Sµi Gßn trong cuéc tæng tiÕn c«ng vµ næi dËy MËu th©n kh¾c s©u mét sè ý c¬ b¶n. 1968. + NguyÔn Thi cßn cã bót danh kh¸c lµ NguyÔn Ngäc TÊn. S¸ng t¸c cña NguyÔn Thi gåm nhiÒu thÓ lo¹i: bót kÝ, truyÖn Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>