Giáo án môn Ngữ văn lớp 11 (cả năm)

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Trường THPT Bình Sơn Tuaàn 4, TiÕt 13 Ngµy so¹n: 22/08/09 Ngµy d¹y: ......................... GV: Nguyeãn Tænh. TỰ TÌNH II - Hồ Xuân HươngA. yêu cầu cần đạt: - Hiểu được đặc trưng thơ Nôm Đường luật và tài năng thơ Nôm của Hồ Xuân Hương: cách dùng từ ngữ, h×nh ¶nh gi¶n dÞ nh­ng giµu søc biÓu c¶m, t¸o b¹o, tinh teá - Thấy được cảm thức về thời gian, tâm trạng buồn tủi, phẫn uất của nhà thơ trước duyên phận éo le và khát väng h¹nh phóc, kh¸t väng sèng trong th¬ B. chuẩn bị phương tiện dạy - học: 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. C . Phương pháp: Thuyết giảng, đối thoại, nêu vấn đề, gợi mở, thảo luận chung D. LÊN LỚP: 1. ổn định: Kiểm tra sĩ số, trật tự 2. KTBC: 3. Giíi thiÖu bµi: Trong lịch sử văn học Việt nam, thơ Hồ Xuân Hương là hiện tượng độc đáo vào bậc nhất. Người ta cho rằng thơ Hồ Xuân Hương là thành tựu văn học “hai lần độc đáo”: Bà là nhà thơ phụ nữ viết về phụ nữ nhưng vũ khí châm biếm đả kích lại là cái tục, cái táo bạo và quyết liệt. “Tự tình” (II) là một trong số những bài thơ độc đáo của bà. 4. Gi¶ng bµi míi Hoạt động của THAÀY VAỉ TROỉ * GV gọi học sinh đọc tiểu dẫn, gọi 2 học sinh tr¶ lêi c©u hái, GV bæ sung vµ thuyÕt gi¶ng. - Những nét chính trong cuộc đời Hồ Xuân Hương ? “Chµng Cãc ¬i, chµng Cãc ¬i ThiÕp bÐn duyªn chµng cã thÕ th«i” “Hăm bảy tháng trời đà mấy chốc Trăm năm ông Phủ Vĩnh Tường ơi” - Sáng tác Hồ Xuân Hương còn để lại mà em biÕt ?. - Néi dung chÝnh trong th¬ Hå Xu©n GA ngữ văn 11_Nâng cao. Nội dung kiến thức cần đạt I. giíi thiÖu chung 1. T¸c gi¶: - Sèng vµo kho¶ng cuèi thÕ kØ XVIII- ®Çu XIX - Xuất thân trong một gia đình tri thức phong kiến ở Quúnh §«i, Quúnh L­u, NghÖ An nh­ng sèng chñ yÕu ë kinh thµnh Th¨ng Long. - Hồ Xuân Hương theo nề nếp gia đình có được đi häc nh­ng kh«ng nhiÒu, bµ cã tµi xuÊt khÈu thµnh th¬ khiÕn c¸c bËc mµy r©u kÝnh nÓ. - Hồ Xuân Hương giao lưu rộng rãi (Chiêu Hổ, Sơn Phñ, C­ §×nh, TrÇn Phóc HiÓn, NguyÔn HÇu - N. Du) - Là người có tài sắc nhưng lận đận trong đường tình duyªn (2 lÇn lµm lÏ) - Hồ Xuân Hương đi đây đi đó nhiều nơi (Tuyªn Quang, Thanh Ho¸, Ninh B×nh, S¬n T©y, Hµ Đông), điều này cũng ảnh hưởng rất lớn đến sáng tác cña bµ. 2. S¸ng t¸c: - Tương truyền bà có “Xuân Hương thi tập” xuất bản n¨m 1913 cßn kho¶ng 40 bµi. - Nữ sĩ còn có tập “Lưu Hương kí” (Hoan Trung Cổ Nguyệt đường Xuân Hương nữ sử tập) phát hiện năm 1964 gåm 24 bµi ch÷ H¸n vµ 26 bµi ch÷ N«m. 1 Lop11.com. BOÅ SUNG.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> Trường THPT Bình Sơn Hương là gì ?. - Nªu xuÊt xø bµi th¬? - Bè côc ?. - Nêu chủ đề của bài thơ ?. - Em hiểu như thế nào về nhan đề bài thơ ?. - Thời điểm để HXH giãi bày tình cảm ? - Tình cảm đó gợi lên điều gì ?. - Em hiÓu ”hång nhan” lµ g× ? Câu thơ gợi sự liên tưởng gì ? “§¸ vÉn tr¬ gan cïng tuÕ nguyÖt” (Th¨ng Long thµnh hoµi cæ- HTQ) - Hai c©u th¬ tiÕp theo gîi lªn ®iÒu g× ? ý nghÜa ? “Rượu tiếng rằng hay hay chả mấy Độ năm ba chén đã say nhè”(Thu vịnh N. Khuyến) “Khi tỉnh rượu lúc tàn canh Giật mình mình lại thương mình xót xa” (TK - N.Du). GA ngữ văn 11_Nâng cao. GV: Nguyeãn Tænh - Các tác phẩm của bà thể hiện lòng thương cảm đối với người phụ nữ, khẳng định vẻ đẹp và khát vọng của hä. “Thơ Hồ Xuân Hương là hiện tượng văn học dân gian x©m nhËp vµo v¨n häc viÕt” (Niculin) 3. Bµi th¬ “Tù t×nh” (II) a/ Xuất xứ: N»m trong chïm th¬ “Tù t×nh” cña Hå Xu©n Hương (chùm thơ gồm 3 bài),đây là bài số II b/ Bè côc: - 4 câu trên: Nỗi lòng trong cảnh cô đơn, lẽ män, béc lé kh¸t väng h¹nh phóc tuæi xu©n - 4 câu sau: TháI độ vùng vẫy mà vẫn rơi vào tuyệt vọng của cảnh đời lẽ mọn. c/ Chủ đề: Bài thơ là nỗi thương mình trong cô đơn, lẽ mọn, khao kh¸t h¹nh phóc tuæi xu©n. §ång thêi thÓ hiÖn thái độ vùng vẫy muốn thoát ra khỏi cảnh ngộ muốn vươn lên giành hạnh phúc nhưng lại tuyệt vọng, buồn ch¸n. II. PH¢N TÝCH * Nhan đề: “Tự tình”: sự tự giãi bày, bộc lộ cảm xúc, nỗi lòng mình. ở đây là sự cô đơn không toại nguyện nh­ng kh«ng bã tay tuyÖt väng. 1. Bèn c©u th¬ ®Çu: Hoµn c¶nh béc lé t×nh c¶m vµ t©m tr¹ng cña t¸c gi¶. - Thời gian: “đêm khuya” chỉ sự yên tĩnh, thanh vắng cã t¸c dông gîi buån. - Kh«ng gian: rîn ngîp tiÕng trèng cÇm canh v¨ng v¼ng b¸o hiÖu thêi gian tr«i ®i. “V¨ng v¼ng” kh«ng chØ n·o lßng mµ cßn lµ sù lo lắng, không đơn thuần là cảm nhận âm thanh mà còn lµ sù c¶m thøc vÒ thêi gian ®ang tr«i ®i. “Hồng nhan” là từ dùng để chỉ người phụ nữ đẹp nh­ng HXH l¹i dïng “c¸i hång nhan” nh­ mét sù rÎ róng, mØa mai. - Biện pháp nghệ thuật đảo ngữ “trơ cái hồng nhan” nhÊn m¹nh vµo tõ “tr¬” kh«ng chØ lµ tñi hæ, bÏ bµng mà còn là thách thức. Từ “Trơ” kết hợp với từ “nước non” thÓ hiÖn sù bÒn gan, th¸ch thøc. - Ng¾t nhÞp c©u th¬: 1/3/3 cô thÓ ho¸ h¬n c¸i t©m tr¹ng ®ang thao thøc. §Æc biÖt c¸i t©m tr¹ng nµy l¹i được đặt trong sự đối lập “hồng nhan” > < “nước non” (c¸ nh©n > < vò trô) nhÊn m¹nh vµo sù bÏ bµng, đơn độc. -Tìm quên trong chén rượu nhưng say rồi lại tỉnh, cảm thấy buồn hơn, có lẽ Hồ Xuân Hương ý thức rõ về sự cô đơn lẻ loi của chính thân phận mình. - Ng¾m tr¨ng nh­ng “tr¨ng Xõ” vµ “khuyÕt bãng”. Hình tượng chứa 2 lần bi kịch: trăng sắp tàn (bóng xế) mà vẫn “khuyết chưa tròn”, tuổi xuân đã trôi đi mà nhân duyên không trọn vẹn. Đó là sự tương đồng với thân phận của người phụ nữ. Câu thơ là ngoại 2 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> Trường THPT Bình Sơn. - Hình tượng thiên nhiên trong câu 5, câu 6 góp phần diễn tả tâm trạng, thái độ của nhà thơ trước số phận như thế nào ?. - T¸c gi¶ diÔn t¶ b»ng c¸ch nµo ?. - Hai c©u kÕt nãi lªn t©m sù g× cña t¸c gi¶ ? “Nãi lµm chi r»ng xu©n vÉn tuÇn hoµn NÕu tuæi trÎ ch¼ng hai lÇn th¾m l¹i” (Véi vµng- X.DiÖu). - C¶m nhËn cña em vÒ 2 c©u kÕt ntn ?. - §¸nh gi¸ bµi th¬ ?. GV: Nguyeãn Tænh cảnh nhưng cũng là tâm cảnh, tạo nên sự đồng nhất giữa trăng và người. 2. Bèn c©u th¬ cuèi: Nçi niÒm phÉn uÊt vµ t©m trạng chán chường, buồn tủi của tác giả. - Trong bµi “Tù t×nh(I)” nçi o¸n hËn lan to¶, bao trïm c¶ c¶nh vËt “O¸n hËn tr«ng ra kh¾p mäi chßm”. - Trong bµi “Tù t×nh(II)” nçi o¸n hËn tiÕp tôc lan to¶ ra cả trời và đất. - Thiªn nhiªn trong 2 c©u th¬ còng mang nçi niÒm phẫn uất của con người. + Rêu (mềm): xiên ngang mặt đất + §¸ (r¾n ch¾c): ®©m to¹c ch©n m©y - Biện pháp nghệ thuật đảo ngữ làm nổi bật tâm trạng phÉn uÊt cña thiªn nhiªn mµ còng lµ sù phÉn uÊt cña t©m tr¹ng - Các động từ mạnh: (Xiên, đâm) + bổ ngữ (ngang, toạc) thể hiện sự bướng bỉnh, ngang ngạnh của thi sĩ. * Cách sử dụng lối đối lập, đảo ngữ, cách sử dụng những từ ngữ tạo hình đã tạo nên ấn tượng mạnh mẽ lµm nªn c¸ tÝnh s¸ng t¹o cña HXH - bao giê còng cùa quËy, c¨ng trµn søc sèng ngay c¶ nh÷ng khi r¬i vµo t×nh tr¹ng bi th¶m nhÊt. - Hai câu kết nói lên tâm trạng chán chường, buồn tủi cña nhµ th¬. + “ng¸n”: ch¸n ng¸n, ng¸n ngÈm, “ng¸n nçi” biÕt thÕ nhưng không cưỡng lại được số phận. + H×nh ¶nh thêi gian: “Xu©n ®i xuËn l¹i l¹i” (luÈn quÈn) + “Xu©n” (mïa xu©n- trë l¹i/tuæi xu©n - kh«ng trë l¹i. + “L¹i” (thªm lÇn n÷a/ sù trë l¹i): Sù trë l¹i cña mïa xuân đồng nghĩa với sự ra đi của tuổi xuân, tác giả là người ý thức được sự trôi chảy ấy. - NghÞch c¶nh cßn Ðo le h¬n bëi nghÖ thuËt t¨ng tiÕn trong c©u cuèi “M¶nh t×nh - san sÎ/tÝ - con con” + Mảnh tình đã bé rồi lại còn san sẻ thành ít ỏi chỉ cßn “tÝ con con” nªn cµng xãt xa, téi nghiÖp. - Câu thơ viết ra có thể là từ thân phận của người đã mang th©n phËn ®i lµm lÏ. Tuy nhiªn tÇm kh¸i qu¸t cña nã l¹i lín h¬n mét hoµn c¶nh lÊy chång chung. Đó là nỗi lòng của người phụ nữ trong xã hội xưa khi víi hä h¹nh phóc lu«n lµ “chiÕc ch¨n qu¸ hÑp”. III. KÕt luËn Bµi th¬ “Tù t×nh(II)” lµ bµi th¬ chøa ®Çy nçi ®au thầm kín của Hồ Xuân Hương với cảnh ngộ thân phận cña m×nh nh­ng vÉn ch¸y lªn kh¸t väng h¹nh phóc. Đó là vẻ đẹp của thơ và cũng là của con người nhà th¬.. E. Cñng cè - dÆn dß: - HS tr¶ lêi 1 sè c©u hái SGK - ChuÈn bÞ bµi: Baøi ca ngaén ñi treân baõi caùt cuûa Cao Baù Quaùt. GA ngữ văn 11_Nâng cao. 3 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Trường THPT Bình Sơn. GV: Nguyeãn Tænh. ----------------------------------------------------Tuaàn 4, TiÕt 14, 15 Ngày soạn: 22/08/09 Ngaøy daïy:……………. BAØI CA NGAÉN ÑI TREÂN BAÕI CAÙT ( Sa hµnh ®o¶n ca ). –. Cao B¸ Qu¸t.. A. YÊU CẦU CẦN ĐẠT. - Nắm được trong h/c nhà Nguyễn trì trệ, bảo thủ, CBQ tuy vẫn đi thi nhưng đã tỏ ra chán ghét con đường mưu cầu danh lợi tầm thường. Bài thơ của ông biểu lộ tinh thần phê phán đ/v học thuật và sự bảo thủ trì trệ của chế độ nhà Nguyễn nói chung, góp phần lí giải cho hành động khởi nghĩa của ông về sau vào năm 1854. - HiÓu ®­îc mqh gi÷a néi dung nãi trªn víi h×nh thøc bµi th¬ cæ thÓ vÒ nhÞp ®iÖu, h/a...C¸c yÕu tè h×nh thøc này có đặc điểm riêng phục vụ cho việc chuyển tải nội dung. B. CHUAÅN BÒ, PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. C. PHÖÔNG PHAÙP. §èi tho¹i, thuyÕt gi¶ng, gỵi më, nêu vấn đề. D. LÊN LỚP. 1. ổn định: Kiểm tra sĩ số, trật tự 2. KTBC: Đọc thuộc lòng bài thơ Tự Tình II của Hồ Xuân Hương ? 3. Giíi thiÖu bµi: 4. Gi¶ng bµi míi. HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VAØ TRÒ. NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT I. TÌM HIEÅU CHUNG. HS đọc phần Tiểu dẫn SGK. 1. T¸c gi¶: ( 1809 – 1855 ) - Nêu những nét chính về con người, thơ - CBQ là 1 nhà thơ có tài năng và bản lĩnh, được v¨n CBQ ? người đương thời tôn là Thánh Quát - ND th¬ v¨n: + Phê phán mạnh mẽ chế độ phong kiến bảo thủ, trì trÖ. + Chứa đựng tư tưởng khai sáng có tính tự phát, p.á nhu cầu đổi mới của XH VN giai đoạn giữa TK XIX. 2. Bµi th¬. - Đọc và hướng dẫn HS đọc bài thơ. Cho - H/c s.tác: Trong những lần CBQ vào Huế thi Hội, biết bài thơ ra đời trong h/c nào ? qua c¸c tØnh miÒn Trung ®Çy c¸t tr¾ng . Thể hành có đặc điểm gì ? - ThÓ th¬: thÓ hµnh, 1 thÓ th¬ cæ, cã t/c phãng khoáng, không bị gò bó về niêm luật, độ dài, vần ®iÖu… Nªu bè côc bµi th¬ ? II. PHAÂN TÍCH.. 1. Hình ảnh người đi trên đường cát.. Thời gian, không gian được nói đến - H/c: + Không gian: Lặp từ “trường sa” -> Bãi cát dµi nèi nhau liªn tiÕp, dµi v« tËn. trong bài thơ có đặc điểm gì ? + Thêi gian: MÆt trêi lÆn, lµ lóc mäi vËt t×m vÒ chốn nghỉ ngơi, 1 ngày đã sắp hết. - Người đi: + Đi 1 bước như lùi 1 bước. Người đi trên đường có tâm trạng gì ? + HÕt ngµy vÉn cßn ®i, kh«ng thÓ dõng lại được vì trước mặt vẫn còn là cát. GA ngữ văn 11_Nâng cao. 4 Lop11.com. BOÅ SUNG.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> Trường THPT Bình Sơn YÙ nghĩa biểu tượng của h/a con đường ? - Danh lîi lµ g× ? Nã cã søc c¸m dç nh­ thế nào đ/v người đời ?. - Tư tưởng của CBQ qua 6 câu thơ này ?. - C©u hái TÝnh sao ®©y ? cã yù nghÜa g× ?. - Đường cùng của người đi được mtả ntn ? - YÙ nghÜa cña c©u hái cuèi bµi th¬ ?. - Gi¸ trÞ néi dung, nghÖ thuËt cña bµi th¬ ?. GV: Nguyeãn Tænh + Nước mắt lã chã rơi -> Tâm trạng chán nản, nặng nÒ, mái mÖt. => Biểu tượng cho kẻ sĩ trên đường danh lợi xa xôi, mê mÞt. - Tr¸ch m×nh: Kh«ng häc ®­îc «ng tiªn phÐp ngñ, Cứ trèo đèo, lội nước mãi. -> Tự mình hành hạ thân xác để theo đuổi công danh, bÊt chÊp mäi khã kh¨n, gian khæ. - Sự cám dỗ của cái bả công danh đ/v người đời : + Xưa nay phường danh lợi TÊt t¶ trên đường đời. -> Đường danh lợi là đường thi cử để làm quan, con ®­êng Êy hÕt søc nhäc nh»n nh­ng råi ai còng dÊn bước, chen chúc trên con đường ấy. + Hễ có quán rượu ngon thì mọi người đổ xô đến Người say nhiều, người tỉnh thì vô số. -> Danh lợi cũng là 1 thứ rượu dễ làm say người. => CBQ sống ở nửa đầu TK XIX, khi đã có sự t.xúc giữa VH phương Đông với phương Tây, nhìn lại nền VH truyÒn thèng, thi cö lµ con ®­êng duy nhÊt cña Nho sĩ để làm quan , để mưu cầu danh lợi, ông đã có những cảm nhận bước đầu về sự cần thiết đổi mới trong gi¸o dôc. 2. Tâm trạng người đi đường. - B·i c¸t dµi, b·i c¸t dµi, biÕt tÝnh sao ®©y ?-> TØnh táo, trăn trở, ông đưa ra câu hỏi như để thúc giục bản th©n h·y t×m tßi con ®­êng kh¸c cho m×nh. Tuy nhiªn, con ®­êng Êy ntn, c©u tr¶ lêi cßn bá ngá - PhÝa B¾c: Nói mu«n trïng Phía Nam: Núi ở sau lưng, sóng lại trước mặt. -> Người đi đã đến bước đường cùng, không đi tiếp ®­îc - Câu hỏi cuối bài thơ: Còn đứng trên bãi cát làm gì ? - Cã yù nghÜa nh­ 1 lêi nh¾c nhë, thóc giôc, t×m kiÕm lối thoát, tìm kiếm 1 con đường đi khác để thoát khỏi b·i c¸t dµi. §ã chÝnh lµ sù bÕ t¾c cña nh÷ng trÝ thøc Nho sĩ mà CBQ đã nhận ra. Đây có thể là bước chuẩn bị về mặt tư tưởng cho hành động k/n chống lại nhà NguyÔn sau nµy cña CBQ. III. TOÅNG KEÁT. 1. NT: - NhÞp th¬ ®a d¹ng diÔn t¶ sù gËp ghÒnh, tróc tr¾c cña những bước đi trên cát. - H/ả bãi cát mang giá trị NT độc đáo. 2. ND: -Béc lé sù ch¸n ghÐt cña CBQ ®/v con ®­êng danh lîi tầm thường. - Khao khát sự thay đổi trong h/c nhà Nguyễn bảo thñ, tr× trÖ.. E. Cñng cè - Daën doø. GA ngữ văn 11_Nâng cao. 5 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> Trường THPT Bình Sơn - HS trả lời 1 số câu hỏi SGK - Chuaån bò baøi: Caâu caù muøa thu cuûa Nguyeãn Khuyeán. GV: Nguyeãn Tænh. ---------------------------------------------------Tuaàn 4, TiÕt 16 Ngµy so¹n: 22/08/09 Ngµy d¹y: ...................... CAÂU CAÙ MUØA THU (“Thu ®iÕu”- NguyÔn KhuyÕn) A. MUÏC ÑÍCH, YEÂU CAÀU. - HiÓu ®­îc nghÖ thuËt t¶ c¶nh, t¶ t×nh vµ sö dông TiÕng ViÖt cña NguyÔn KhuyÕn. - Cảm nhận được vẻ đẹp của bức tranh thu điển hình cho mùa thu làng cảnh Việt Nam và tình yêu thiên nhiên đất nước, tâm trạng thời thế qua sự miêu tả của nhà thơ. - C¶m thô vµ ph©n tÝch th¬ th¬ N«m §­êng luËt. B. CHUAÅN BÒ, PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. C. PHÖÔNG PHAÙP. Đối thoại, nêu vấn đề, gợi mở, sử dụng đồ dùng dạy học (tranh ảnh) D. LÊN LỚP. 1. OÅn ñònh: KiÓm tra sÜ sè, trËt tù 2. KTBC: Nêu cấu tạo của thơ Nôm Đường luật. Đọc thuộc bài thơ “Tự tình”(II) của Hồ Xuân Hương và nêu cảm xúc chủ đạo của bài thơ ? 3. Giíi thiÖu bµi: Trong v¨n häc, mïa thu lµ mïa ®­îc c¸c nhµ th¬ lµm th¬ nhiÒu nhÊt vµ cã nhiÒu bµi hay. Së dÜ thÕ lµ v× mùa thu có vẻ đẹp riêng của nó, dễ gây xúc cảm cho các nhà thơ bất kể xưa và nay. Nguyễn Khuyến viết về mùa thu trong một giai đoạn mà văn học đang chuyển mình từ cổ trung đại sang cận hiện đại, cho nên cách viết của ông có nhiều điểm khác biệt đối với văn học cổ, điều đó làm nên nét riêng cho thơ ông.... 4. Gi¶ng bµi míi HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VAØ TRÒ. NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT I. GIỚI THIỆU CHUNG. * GV gọi HS đọc tiểu dẫn và tóm tắt 1. Tác giả những nét cơ bản nhất về con người và - Nguyễn Khuyến (1835-1909), hiệu Quế Sơn, sinh ra th¬ NguyÔn KhuyÕn ? ë ý Yªn, Nam §Þnh nh­ng lín lªn vµ sèng chñ yÕu ë quª néi B×nh Lôc- Hµ Nam. - Xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo, đỗ đầu c¶ 3 k× thi, ®­îc mÖnh danh lµ “Tam nguyªn Yªn §æ”, lµm quan chØ h¬n 10 n¨m cßn chñ yÕu lµm nghÒ d¹y häc ë quª nhµ. - Là người có cốt cách thanh cao, có tấm lòng yêu nước thương dân. - Sáng tác của ông có gì đặc biệt ? 2. S¸ng t¸c - Chữ Nôm và chữ Hán với số lượng lớn (> 800 bài) gồm thơ, văn, câu đối nhưng chủ yếu là thơ. - Gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt: Th¬ NguyÔn KhuyÕn nói lên tình yêu quê hương đất nước, gia đình, bạn bè, phản ánh cuộc sống của những con người khổ cực, GA ngữ văn 11_Nâng cao. 6 Lop11.com. BOÅ SUNG.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Trường THPT Bình Sơn. - Nªu xuÊt xø cña bµi th¬ ?. - Cho biÕt bè côc cña bµi th¬ ?. - Nêu chủ đề của bài ?. - T¸c gi¶ t¶ bøc tranh c¶nh s¾c mïa thu từ góc độ quan sát nào?. - Nh÷ng tõ ng÷, h×nh ¶nh nµo gîi lªn nÐt riªng cña c¶nh s¾c mïa thu ? H·y cho biết đó là cảnh thu ở miền quê nào ?. - Em cã nhËn xÐt g× vÒ kh«ng gian trong “C©u c¸ mïa thu” qua c¸c chuyÓn động, màu sắc, hình ảnh, âm thanh ?. GA ngữ văn 11_Nâng cao. GV: Nguyeãn Tænh thuần hậu chất phác, châm biếm đả kích giai cấp thèng trÞ. 3. Bµi th¬ “C©u c¸ mïa thu”. a/ XuÊt xø: - N»m trong chïm th¬ thu gåm 3 bµi ®­îc viÕt khi nhµ th¬ c¸o quan vÒ sèng t¹i quª nhµ. - ThÓ lo¹i : Th¬ thÊt ng«n b¸t có §­êng luËt. b/ Bè côc: - 2 c©u ®Çu: giíi thiÖu viÖc c©u c¸ mïa thu. - 4 câu tiếp: cảnh thu ở đồng bằng Bắc bộ. - 2 c©u cuèi: t©m sù cña t¸c gi¶. c/ Chủ đề: Bài thơ miêu tả cảnh những hình ảnh đặc trưng của mùa thu ở đồng bằng Bắc bộ. Qua đó nói lên tâm sự cña t¸c gi¶. II. PHAÂN TÍCH. 1. Bøc tranh c¶nh s¾c mïa thu - ở “thu vịnh” cảnh được đón nhận từ cao, xa đến gần và từ gần đến cao, xa. - Trong “Thu điếu” cảnh được đón nhận ngược lại từ gần đến cao, xa và từ cao, xa đến gần khi tác giả ngồi c©u c¸ trªn thuyÒn: tõ chiÕc thuyÒn c©u nh×n ra mÆt ao, nh×n lªn bÇu trêi, nh×n ra ngâ tróc råi trë l¹i ao thu víi chiÕc thuyÒn c©u. - Cảnh sắc mùa thu trong “Thu điếu” đẹp dịu nhẹ, thanh s¬ “®iÓn h×nh h¬n c¶ cho mïa thu cña lµng c¶nh ViÖt Nam” (XD) + Hình ảnh có giá trị gợi cảm cao: ao thu, nước trong veo, sãng biÕc, trêi xanh ng¾t, l¸ vµng. + Đường nét, sự chuyển động: Sóng hơi gợn tí, lá vµng khÏ ®­a vÌo, tÇng m©y l¬ löng. + Màu sắc: hài hoà dường như màu xanh là chủ đạo với các cấp độ khác nhau (xanh ngắt của bầu trời, xanh biếc của sóng nước, màu xanh của ngõ trúc quanh co, ®iÓm xuyÕt lµ mµu m©y tr¾ng, chiÕc l¸ vµng nh­ nh÷ng nÐt chÊm ph¸) “ C¸i thó vÞ cña bµi Thu ®iÕu ë c¸c ®iÖu xanh ao, xanh trêi, xanh bÌo, cã mét mµu vµng ®©m ngang cña chiÕc l¸ thu r¬i” Tất cả tạo nên bức tranh thu đẹp, trong sáng nhưng v¾ng lÆng, ®­îm buån. 2. T©m tr¹ng cña nhµ th¬ - Kh«ng gian trong bµi th¬ lµ kh«ng gian tÜnh lÆng, vắng bóng người. Không gian ấy được miêu tả thông qua màu sắc, sự chuyển động rất khẽ: sóng hơi gợn tí, lá vàng khẽ đưa vèo- sự chuyển động ấy khẽ đến mức không đủ để tạo âm thanh. Cả bài thơ chỉ có một tiếng động duy nhất “tiếng cá đớp động” dưới chân bèo. Từ “đâu” gợi sự mơ hồ không xác định. - Kh«ng gian tÜnh lÆng Êy gãp phÇn thÓ hiÖn sù v¾ng lặng trong cõi lòng nhà thơ. Tiếng cá đớp động là tiếng động của ngoại cảnh nhưng lại tác động đến t©m hån nhµ th¬: mét t©m tr¹ng c« qu¹nh, uÈn khóc trước tình trạng đau thương của đất nước. 7 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> Trường THPT Bình Sơn GV: Nguyeãn Tænh - Kh«ng gian Êy gãp phÇn diÔn t¶ t©m III. TOÅNG KEÁT. tr¹ng t¸c gi¶ ntn ? *NghÖ thuËt: - Quan s¸t tinh tÕ, sö dông nh÷ng tõ ng÷ chän läc - §­êng nÐt, mµu s¾c, h×nh ¶nh cã søc gîi. - Bút pháp tả cảnh ngụ tình đặc sắc. - NghÖ thuËt thi trung h÷u ho¹ ®iªu luyÖn. * Néi dung: - Em h·y kh¸i qu¸t l¹i nghÖ thuËt mµ t¸c Bµi th¬ lµ mét bøc tranh vÒ c¶nh s¾c mïa thu cña gi¶ sö dông trong bµi th¬ ? quê hương đẹp nhưng vắng lặng và đượm buồn. Vì thÕ nã võa ph¶n ¸nh tÊm lßng g¾n bã víi lµng xãm quê hương da diết của nhà thơ vừa nói lên nỗi buồn man mác, tâm sự u hoài của nhà thơ trước cảnh đất nước bị thực dân xâm lược. - GV kh¸i qu¸t l¹i néi dung bµi th¬. HS đọc ghi nhớ trong SGK/22 E. Cñng cè - dÆn dß: - HS tr¶ lêi 1 sè c©u hái SGK - ChuÈn bÞ bµi: Tieán só giaáy cuûa Nguyeãn Khuyeán.. ---------------------------------------------Tuaàn 5, TiÕt 17 Ngµy so¹n: 28/08/09 Ngµy d¹y: ...................... TIEÁN SÓ GIAÁY Nguyeãn Khuyeán. A. Mục đích yêu cầu: - Cảm nhận thái độ châm biếm những hạng người mang danh khoa bảng mà không có thực chất. - Thấy được thái độ tự trào của nhà thơ. B. chuẩn bị phương tiện dạy - học: 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. C . Phương pháp: Đối thoại, nêu vấn đề, gợi mở, sử dụng đồ dùng dạy học (tranh ảnh) D .Tổ chức hoạt động dạy- học: 1. ổn định: Kiểm tra sĩ số, trật tự 2. KTBC: Phân tích vẻ đẹp mùa thu trong bài Thu điếu của Nguyễn Khuyến ? 3. Giíi thiÖu bµi: 4. Gi¶ng bµi míi Nội dung kiến thức cần đạt I. Giíi thiÖu chung * HS đọc tiểu dẫn vaứ cho bieỏt noọi 1.Tieồu daón dung chính ? - Giới thiệu hình nộm của tiến sĩ làm bằng giấy - Hoàn cảnh mục đích sáng tác bài thơ 2. Vaên baûn Hoạt động của THAÀY VAỉ TROỉ. GA ngữ văn 11_Nâng cao. 8 Lop11.com. Bæ SUNG.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Trường THPT Bình Sơn. GV: Nguyeãn Tænh. - Cho biÕt bè côc cña bµi th¬ ?. - Nêu chủ đề của bài ?. - Em có suy nghĩ gì về 2 câu thơ mở đầu ?. - Nhaø thô mieâu taû hình noäm oâng tieán só aáy ntn ? GV giaûng -Thái độ của nhà thơ ntn qua 4 câu thô naøy ?. - Em có nhận xét gì về thái độ đó cuûa t/g. - Thái độ đó được thể hiện ntn ? - Em h·y kh¸i qu¸t l¹i nghÖ thuËt mµ t¸c gi¶ sö dông trong bµi th¬ ?. a/ Bè côc: - 2 c©u ®Çu: giíi thiÖu veà oâng tieán só giaáy. - 4 c©u tiÕp: phuû nhaän veà tình traïng mua bán quan tước trong thi cử . - 2 c©u cuèi: một chút tự tràocđa t¸c gi¶. c/ Chủ đề: - Miêu tả ông tiến sĩ giấy giống hệt ông tiến sĩ ở ngoài đời để phê phán những ông tiến sĩ chỉ có danh mà không có thực chất. Đồng thời cũng cười mình có tài mà bất lực trước thời cục. II. PH¢N TÍCH: 1. Giới thiệu ông tiến sĩ giấy “Cũng cờ…… kém ai” - Cờ, biển, cân đai là vua ban cho người đỗ đạt tieán só. Taát caû raát sang troïng nhöng noù laïi gaén liền với từ “cũng” - “Cũng” -> Sự khinh thị, mỉa mai => OÂng tieán só giaáy cuõng gioáng heät nhö oâng tieán sĩ ở ngoài đời 2. Thái độ nhà thơ trước học vị tiến sĩ ở đời. - Rất giống với ông tiến sĩ thật -> cách miêu tả aáy nhaèm muïc ñích thaät giaû laãn loän khoâng nhaän ra được - Đó là thái độ phủ nhận, với các từ ngữ như: “nhẹ, giá, hời” -> s/dụng trong mua bán => tác giả đã phơi bày cảnh mua bán ở chốn quan trường. Họ mua danh, học vị để được lên mặt với đời, thực chất chỉ là ông tiến sĩ giấy mà thôi. => Đó là thái độ nhìn thẳng vào sự thật 1 cách chua chát. Sự thật ấy do l/s, do đời, bản thân t/g cũng không thể nào thay đổi được. 3. Thái độ tự trào của tác giả - Mình cuõng muõ cao aùo thuïng, cuõng xeânh xang trên đường quan lộ mà không giúp được gì cho dân, cho nước -> Đồ thật cũng hóa đồ chơi *NghÖ thuËt: - Cách sử dụng điệp từ cũng - Bút pháp aồn duù đặc sắc. - Lấy cái giả để nói cái thật. E. Cñng cè - dÆn dß: - HS tr¶ lêi 1 sè c©u hái SGK - Chuẩn bị bài: Đọc thêm Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến.. -----------------------------------------------------------GA ngữ văn 11_Nâng cao. 9 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span> Trường THPT Bình Sơn Tuaàn 5, TiÕt 18: §äc thªm Ngµy so¹n: 28/08/09 Ngµy d¹y:…………………... GV: Nguyeãn Tænh. Khóc Dương Khuê - NguyÔn KhuyÕn-. A. yêu cầu cần đạt: Gióp häc sinh: - Thông qua bài thơ thấy được tình cảm thống thiết của tác giả với người bạn già của mình. - Rèn kĩ năng tự tìm hiểu, phân tích dưới sự hướng dẫn của GV. B. chuÈn bÞ: 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. C . Phương pháp: Đối thoại, thuyết giảng, gợi mở, nêu vấn đề. D.Tổ chức hoạt động dạy- học: 1. ổn định: Kiểm tra sĩ số, trật tự 2. KTBC: Đọc thuộc lòng bài thơ Tiến sĩ giấy và cho biết cái đặc sắc của bài ? 3. Bµi míi: *Dương Khuê: (1839-1902), người làng Vân đình, Phương Đình, Hà Đông cũ, đỗ tiến sĩ năm 1868, làm quan đến chức tổng đốc Nam Định, Ninh Bình. Là bạn tâm giao của Nguyễn Khuyến. 1. Bè côc bµi th¬: chia lµm 4 ®o¹n - 2 c©u ®Çu: BÊt ngê nghe tin b¹n mÊt - 20 câu tiếp: Hồi tưởng về những kỉ niệm đẹp đẽ giữa tác giả và Dương Khuê. ấn tượng mới trong lần gặp cuối cùng, lúc cả hai đã đến tuổi xế bóng. - 16 c©u cßn l¹i: Nçi ®au tét cïng khi mÊt b¹n. 2. Tình bạn thắm thiết, thuỷ chung giữa Nguyễn Khuyến và Dương Khuê: - Nçi ®au khi nghe tin b¹n mÊt - Nh÷ng kØ niÖm hiÖn vÒ trong kÝ øc nhµ th¬ cµng lµm t¨ng thªm nçi ®au mÊt b¹n. - Khi bạn không còn nữa, nỗi đau nhân lên gấp bội, nỗi đau ấy được diễn đạt qua các cung bậc khác nhau: đột ngột, ngậm ngùi, luyến tiếc. 3. NghÖ thuËt: Bµi th¬ sö dông nhiÒu biÖn ph¸p tu tõ - Cách nói giảm: Bác Dương thôi… - Biện pháp nhân hoá: Nước mây man mác… - C¸ch nãi so s¸nh: Tuæi giµ h¹t .. - Sö dông lèi liÖt kª: Cã lóc, cã khi, còng cã khi…. E. Cñng cè – dÆn dß: - HS tr¶ lêi c©u hái SGK - ChuÈn bÞ bµi: Luyện tập về trường từ vựng và từ trái nghĩa.. ------------------------------------------------------------Tuaàn 5, TiÕt 19 Ngµy so¹n: 28/08/09 Ngµy d¹y:………..…………. LUYỆN TẬP VỀ TRƯỜNG TỪ VỰNG GA ngữ văn 11_Nâng cao. 10 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(11)</span> Trường THPT Bình Sơn. GV: Nguyeãn Tænh. VAØ TỪ TRÁI NGHĨA A. yêu cầu cần đạt: Gióp häc sinh: - Củng cố kiến thức về trường từ vựng và quan hệ trái nghĩa. - Biết vận dụng vào đọc hiểu và làm văn. B. chuÈn bÞ: 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. C . Phương pháp: Đối thoại, thuyết giảng, gợi mở, nêu vấn đề. D.Tổ chức hoạt động dạy- học: 1. ổn định: Kiểm tra sĩ số, trật tự 2. KTBC: 3. Giíi thiÖu bµi: 4. Gi¶ng bµi míi Hoạt động của THAÀY VAỉ TROỉ * HS đọc SGK vaứ traỷ lụứi caõu hoỷi ? - Phân nhóm các từ ngữ ?. - Phaân tích hieäu quaû ngheä thuaät…. ?. - Tìm các cặp từ trái nghĩa ?. - Tác dụng của các cặp từ này ? GV hướng dẫn HS về nhà làm. Nội dung kiến thức cần đạt Bæ SUNG 1. Baøi 1 a/ Phaân nhoùm: 2 nhoùm + Trường từ vựng quân sự: cung ngựa, trường nhung, khiên, súng, mác, cờ + Trường từ vựng nông nghiệp: ruộng trâu, làng bộ, cày, bừa, cấy - Tác dụng: Nhấn mạnh những người nghĩa sĩ cầm gươm là nông dân chứ không phải l2 binh lính chuyeân nghieäp b/ Tất cả những từ đó đều có chung nét nghĩa là sự việc diễn ra nhanh, bất ngờ => Nỗi đau, đớn bất ngờ khi nghe tin bạn mất 2. Baøi 2: a/ Những từ thể hiện quan hệ trái nghĩa: nhỏ – to, trước – sau, thác – còn, sống – thác, già – trẻ, sớm – tối, trước – sau, xa – gần, sâu – nông, buoàn – vui. b/ Tác dụng: Các từ trái nghĩa đã tạo ra sự đối lập về nội dung mà tác giả đem đến cho người đọc. 3. Baøi 3: Veà nhaø. E. Cñng cè - dÆn dß: - HS tr¶ lêi 1 sè c©u hái SGK - Chuaån bò baøi vieát soá 2. ----------------------------------------------------------------------------GA ngữ văn 11_Nâng cao. 11 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(12)</span> Trường THPT Bình Sơn Tuaàn 5, TiÕt 20 Ngày soạn: 28/08/09 Ngaøy daïy:……….………... GV: Nguyeãn Tænh. TRAÛ BAØI SOÁ 1 VIEÁT BAØI SOÁ 2 (Veà nhaø) A. Mục tiêu cần đạt: Gióp HS : - Nắm được những ưu khuyết điểm của bài làm để củng cố kiến thức và kĩ năng làm văn nghị luận. - Rút kinh nghiệm về cách phân tích đề, lập dàn y bài văn nghị luận. B. chuÈn bÞ: 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. C. Phương pháp: §èi tho¹i, thực hành, gỵi më, nêu vấn đề. D. Tổ chức hoạt động dạy- học: 1. ổn định: Kiểm tra sĩ số, trật tự 2. KTBC: 3. Giíi thiÖu bµi: 4. Gi¶ng bµi míi. - Nhaän xeùt baøi laøm cuûa HS. - Chỉ ra những chỗ được những chỗ chưa được cho HS biết. - Sửa lỗi chính tả cho HS - Đọc những bài viết hay để các em tham khảo. E. Cuûng coá – Daën doø. - Oân lại kiến thức về văn nghị luận - Chuaån bò baøi: Taùc gia Nguyeãn Khuyeán.. ---------------------------------------------------------------Tuaàn 6, Tieát 21 Ngày soạn: 06/09/09 Ngaøy daïy:………………... Taùc gia NGUYEÃN KHUYEÁN A. Mục đích yêu cầu: - HiĨu ®­ỵc cuộc đời, thời đại và phẩm cách con người Nguyễn Khuyến - Nắm được những thành tựu trong sự nghiệp văn học cùa nhà thơ B. chuẩn bị phương tiện dạy - học: 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. C . Phương pháp: Đối thoại, nêu vấn đề, gợi mở, sử dụng đồ dùng dạy học (tranh ảnh) D .Tổ chức hoạt động dạy- học: 1. ổn định: Kiểm tra sĩ số, trật tự 2. KTBC: GA ngữ văn 11_Nâng cao. 12 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(13)</span> Trường THPT Bình Sơn 3. Giíi thiÖu bµi: 4. Gi¶ng bµi míi:. GV: Nguyeãn Tænh. Nội dung kiến thức cần đạt Bæ SUNG Hoạt động của THAÀY VAỉ TROỉ * GV gọi HS đọc tiểu dẫn và tóm tắt I. Cuoọc ủụứi những nét cơ bản nhất về con người và - Nguyễn Khuyến (1835-1909), hiệu Quế Sơn, sinh thời đại NguyƠn KhuyÕn ? ra ë ý Yªn, Nam §Þnh nh­ng lín lªn vµ sèng chñ yÕu ë quª néi B×nh Lôc- Hµ Nam. - Xuất thân trong một gia đình nhà nho nghèo, đỗ ®Çu c¶ 3 k× thi, ®­îc mÖnh danh lµ “Tam nguyªn Yªn §æ”, lµm quan chØ h¬n 10 n¨m cßn chñ yÕu lµm nghÒ d¹y häc ë quª nhµ. - Là người có cốt cách thanh cao, có tấm lòng yêu nước thương dân.. II. Sự nghiệp văn học. - Tâm sự yêu nước, u hoài được thể hieän ntn trong thô vaên NK ?. - Vì sao NK là nhà thơ lớn của làng queâ VN ?. - Nội dung thơ NK về làng quê được theå hieän ntn ? - Nk làm thơ trào phúng để cười những GA ngữ văn 11_Nâng cao. 1, S¸ng t¸c - Chữ Nôm và chữ Hán với số lượng lớn (> 800 bài) gồm thơ, văn, câu đối nhưng chủ yếu là thơ. - Ngoài ra còn 1 số tác phẩm hát nói khác 2. Noäi dung a/ Tâm sự yêu nước, u hoài trước thời cuộc - Là người có lòng yêu nước nên ông thực sự đau lòng bởi cảnh về thời cuộc của đất nước - Ông canh cánh mặc cảm về sự bất lực của mình trước tình hình đất nước: “Vốn không thực học phù đời loạn Uổng chút hư danh đỗ đại khoa” - OÂng hoå theïn cho mình: “Sách vở ích gì cho buổi ấy Aùo xiêm luống những thẹn thân già” - OÂng nhaän ra caùi voâ nghóa cuûa caûnh laøm quan, tự cho mình là không gặp thời….. => Đó là tâm sự của con người thấy mình bất lực trước thời cuộc. Đây cũng là tâm trạng chung cuûa caùc nhaø nho chaân chính nhöng loãi thời. b/ Nhà thơ lớn của làng quê Việt Nam - Phần lớn thời gian của ông là sống và gắn bó ở làng quê - Ông chia sẻ với người dân mọi cay đắng… - Ông làm thơ, viết câu đối thể hiện cảm xúc với cảnh, với người ở làng quê - Gi¸ trÞ néi dung vµ nghÖ thuËt: Th¬ NguyÔn Khuyến nói lên tình yêu quê hương đất nước, gia đình, bạn bè, phản ánh cuộc sống của những con người khổ cực, thuần hậu chất phác, châm biếm đả kích giai cấp thống trị. - Caûnh laøng queâ bieåu hieän roõ nhaát trong chuøm 13 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(14)</span> Trường THPT Bình Sơn gì ?. GV: Nguyeãn Tænh. thô thu c/ NK laø nhaø thô traøo phuùng - Trước hết là tự cười mình, cười cái danh của - Nội dung cụ thể của tiếng cười ấy mình không giúp gì được cho đời - Cười cái nhố nhăng đồi bại đương thời ntn ? - Tiếng cười hóm hỉnh nhẹ nhàng mà sâu cay - Trình baøy khaùi quaùt nt thô NK ? d/ Ngheä thuaät thô NK - Ông sử dụng nhiều thể loại - Ngôn ngữ thơ tự nhiên - Không chịu sự gò bó của luật thơ III. Keát luaän: (Sgk) E. Cuûng coá – Daën doø. - HS trả lời câu hỏi SGK - Chuẩn bị bài: Thương vợ của Trần Tế Xương. -----------------------------------------------------------Tuaàn 6, TiÕt 22 Ngµy so¹n: 06/09/09 Ngµy d¹y: …………….. THƯƠNG VỢ - Trần Tế Xương A. YEÂU CAÀU CAÀN ẹAẽT. Gióp häc sinh: - HiÓu thªm vÒ thÓ th¬ thÊt ng«n b¸t có vµ c¸ch tiÕp cËn thÓ th¬ nµy. - ThÊy ®­îc thµnh c«ng nghÖ thuËt cña bµi th¬: sö dông tiÕng ViÖt dÔ hiÓu, gi¶n dÞ, vËn dông linh ho¹t c¸ch diễn đạt của dân gian. - Hiểu được vẻ đẹp tâm hồn nhà thơ qua tình cảm chân thành mà ông dành cho người vợ yêu quý của mình. B. CHUAÅN BÒ, PHÖÔNG TIEÄN DAÏY HOÏC 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. C. PHÖÔNG PHAÙP. Phân tích, giảng bình, đối thoại, thảo luận, nêu vấn đề. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC: 1. ổn định: Kiểm tra sĩ số, trật tự. 2. KTBC 3. Giíi thiÖu bµi: 4. Gi¶ng bµi míi: HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VAØ TRÒ. NỘI DUNG KIẾN THỨC CẦN ĐẠT I. TÌM HIEÅU CHUNG. - §äc tiÓu dÉn, giíi thiÖu vµi nÐt vÒ t¸c 1. T¸c gi¶ gi¶ ? a/ Con người: Trần Tế Xương (5/9/1870-1907) - Tên thật là Trần Duy Uyên, người làng Vị Xuyên, MÜ Léc, Nam §Þnh (Quª Nam §Þnh cã s«ng VÞ Hoµng vµ nói C«i S¬n  nhµ th¬ "Non C«i s«ng VÞ” GA ngữ văn 11_Nâng cao. 14 Lop11.com. BOÅ SUNG.

<span class='text_page_counter'>(15)</span> Trường THPT Bình Sơn. GV: Nguyeãn Tænh - Håi nhá «ng häc hµnh rÊt th«ng minh s¸ng l¸ng nh­ng l¹i hay nghÞch ngîm. - 15 -37 tuổi Tú Xương lều chõng đi thi (8 lần thi) nhưng chỉ đỗ tú tài- đỗ vớt (kì thi năm 1894 có 11 vạn thí sinh, lấy 60 cử nhân, 200 tú tài, Tú Xương đỗ ë h¹ng cuèi cïng) - Hy vọng làm quan không còn. Vốn nhà đã nghèo mà đi thi mãi không đỗ nên nhà càng nghèo thêm. - Tú Xương may mắn lấy được người vợ hiền đảm ®ang qu¸n xuyÔn viÖc nhµ. Sinh thêi ngoµi viÖc thi cö, lµm th¬ phó «ng kh«ng cã mét thø nghÒ nµo c¶  h¹ng "dµi l­ng tèn v¶i" * Cuộc đời của Tú Xương là cuộc đời của một nghệ sĩ nhưng trước hết là cuộc đời của một trí thức phong - Đánh giá về cuộc đời Tú Xương ? kiến. Ông sống vào giai đoạn giao thời đổ vỡ - xã hội phong kiÕn giµ nua ®ang chuyÓn thµnh x· héi lai c¨ng thực dân. Điều này ảnh hưởng rất lớn đến duy nghĩ và tư tưởng sáng tác của ông. b/ Sù nghiÖp s¸ng t¸c: - §Ó l¹i nhiÒu th¬ v¨n b»ng ch÷ N«m (th¬, phó, h¸t nói, lục bát, song thất, đối niên.) thuộc các thể loại: thÊt ng«n b¸t có, thÊt ng«n tø tuyÖt, lôc b¸t.) - Sự nghiệp sáng tác của Tú Xương có - Thơ Nôm của Tú Xương không được ông ghi chép lại, chủ yếu do người sau ghi chép mà có. Số lượng điểm gì đáng lưu ý ? còn lại cho đến nay khoảng trên 100 bài. * Nội dung thơ văn Tú Xương - Th¬ trµo phóng - Thơ văn Tú Xương có mấy nội dung - Thơ trữ tình * Nguyễn Khuyến và Tú Xương được coi là hai nhà chÝnh ? thơ tiêu biểu cho khuynh hướng tố cáo hiện thực cuối thÕ kØ XIX ®Çu thÕ kØ XX. 2. T¸c phÈm: * Vµi nÐt vÒ Bµ Tó - Ph¹m thÞ MÉn, dßng hä Ph¹m, quª ë B×nh Giang, Hải Dương - Bà về làm bạn với Tú Xương từ hồi 17 tuổi, lúc Tú - Nh÷ng nÐt chÝnh vÒ Bµ Tó ? Xương mới 16 tuổi. Cuộc hôn nhân có được do hoàn c¶nh gÇn gòi gi÷a hai g® trªn cïng phè hµng N©u, Nam §Þnh - 8 n¨m sau khi lÊy chång bµ MÉn míi ®­îc mang danh bµ Tó. * Bà Tú tiêu biểu cho người phụ nữ Việt Nam thời xưa tần tảo làm ăn, thương chồng, thương con, nhẫn n¹i, quªn m×nh a/ Bè côc: - 4 c©u trªn: H×nh ¶nh bµ Tó - 4 câu dưới: Thái độ của Tú Xương với vợ b/ Chủ đề: - Em h·y chia bè côc cña bµi ? Bài thơ miêu tả sự đảm đang, quán xuyến, chịu thương, chịu khó tần tảo nuôi chồng, nuôi con. Đồng thời thể hiện thái độ, tình cảm của nhà thơ với người - Nêu chủ đề ? vî th©n yªu cña m×nh. II. PHAÂN TÍCH. 1. Bèn c©u ®Çu: H×nh ¶nh bµ Tó. GA ngữ văn 11_Nâng cao. 15 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(16)</span> Trường THPT Bình Sơn. - ở hai câu đầu tác giả chú ý đến hình ¶nh g× ? thêi gian “quanh n¨m” cho biÕt ®iÒu g×?. "Trai kh«n n¨m thª b¶y thiÕp. G¸i chÝnh chuyªn chØ cã mét chång". - Em h×nh dung thÕ nµo vÒ h×nh ¶nh bµ Tó qua hai c©u thùc ? - Ca dao "Con cß mµy…", "Con cß lÆn lội…", "Con cò đi đón…"Tác dụng của c¸c biÖn ph¸p nghÖ thuËt ?. - Giá trị biểu đạt của từ "Eo sèo"?. - Thµnh ng÷ "Vî chång lµ duyªn lµ nî" "Mét duyªn hai nî ba t×nh" "Chång g× anh, vî…". GA ngữ văn 11_Nâng cao. GV: Nguyeãn Tænh - Thời gian"quanh năm": từ đầu năm đến cuối năm, lóc nµo còng nh­ lóc nµo  kh«ng lóc nµo nghØ. - Công việc: “Buôn bán” (bình thường) - Không gian"Mom sông": Là một địạ thế thừa của đất liền xung quanh ba bề là nước, có thể đổ ùm xuèng s«ng bÊt cø lóc nµo gîi sù nguy hiÓm - Mục đích làm việc "nuôi đủ năm con với một chång"(thùc tÕ lµ 8 con) - "nuôi đủ":đủ ăn ngon, đủ mặc đẹp, đồng thời đủ cũng có nghĩa là không thiếu, không thừa  đủ không chỉ về số lượng mà còn đủ về chất lượng (nuôi + cung phụng) điều đó đời hỏi người vợ phải biết tính toán, căn cơ việc gia đình. -"Lặn lội thân cò": Tg mược hình ảnh của Ca dao - Biện pháp nghệ thuật đảo ngữ - Đồng nhất Con cò với thân người vợ  thân cò. - Nt đối rất chỉnh  nhấn mạnh sự lam lũ, gian nan, téi nghiÖp. + "Qu·ng v¾ng":lÎ loi, hiu qu¹nh, "th©n g¸i dÆm trượng" lúc cần không biết đâu mà nương tựa + "Eo sèo":tiếng người qua lại có khi là những tiếng k× kÌo, bÊt b×nh  ®iÒu tiÕng + "Buổi đò đông": chuyến đò đã chở đông người/ đò các nơi tập hợp lại đông. Nơi sông nước không phải là nơi của đàn bà (nặng nhọc, nguy hiểm)  bà Tú kh«ng sî nÆng nhäc + tai tiÕng + nguy hiÓm. *T¸c gi¶ thÊu hiÓu c«ng viÖc cña bµ Tó, kh«ng qu¶n khã nhäc v× chång v× con. Ta thÊp tho¸ng ®©u ®©y lµ sự hổ thẹn thấy mình nhẫn tâm đã không giúp gì cho vợ, do vậy ông càng thương vợ nhiều hơn, ông đã đánh giá một cách xứng đáng công lao tần tảo khuya sớm của vợ Tự trách mình một cách kín đáo và kh¸ hãm hØnh 2. Bốn câu sau: Thái độ của tác giả với vợ -"Duyªn" vèn lµ mét kh¸i niÖm triÕt häc nhµ PhËt lµ căn nguyên để đôi trai gái nên vợ nên chồng. Tú Xương đã dân gian hoá 2 khái niệm"duyên" (hạnh phóc), "nî"(®au khæ) - ë ®©y "duyªn" lµ “mét” mµ nî nh÷ng"hai", tõ sè đếm đã trở thành số tính, số nhân - C©u th¬ nhÊn vµo ch÷ cuèi cïng"phËn"gîi c¶m gi¸c nặng nề như kết cục của một cuộc đời nặng nhọc, cho dù có một chút duyên đẹp đẽ nhưng lại phải chịu bao nhiªu khæ cùc. - Cách diễn đạt theo lối tăng cấp, đưa số đếm lên trên "một, hai, năm, mười", nhấn mạnh đến cái nặng nề phải chịu đựng trên vai của bà Tú. - "D¸m qu¶n c«ng", c¸i nÆng nÒ l¹i dÞu ®i bëi sù xuÊt hiÖn cña ch÷ "d¸m"(kh«ng d¸m) * Hai c©u luËn râ rµng nãi vÒ sù hi sinh nhÉn nhôc của bà Tú nhưng đằng sau đó là một lời ngợi khen chân thành. Tấm lòng của Tú Xương dành cho vợ không dừng ở “thương xót" mà cao hơn là "thương 16 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(17)</span> Trường THPT Bình Sơn. - ý cña hai c©u kÕt nãi lªn ®iÒu g× ? “ Tr¸ch m×nh phËn Èm l¹i duyªn «i. Đỗ suốt hai trường hang một tôi” “Tám khoa chưa khỏi phạm trường quy” “Một trà, một rượu một đàn bà”…. GV: Nguyeãn Tænh cảm”. Rõ ràng tình thương ấy thấm thía hơn và đáng tr©n träng h¬n. - Tiếng chửi "cha mẹ thói đời"- thói đời đen bạc là đặc trưng của xã hội thực dân phong kiến mà ở đó đồng tiền có thể đổi trắng thành đen khiến cho những kẻ có học như Tú Xương phải sống trên lưng vợ mình mét c¸ch bÊt c«ng nh­ vËy. - Tú Xương cũng tự trách mình là kẻ ăn ở bạc và có lẽ cái bạc của ông chính là sự hờ hững trước nỗi lo toan vÊt v¶ t¶o tÇn cña vî. - Đây chính là bi kịch, là nỗi đớn đau của Tú Xương, nhà thơ tự nhận mình là người vô tích sự, là người thõa cho vî con. - Chính cái lận đận, chính những giọt nước mắt thương vợ, chửi đời đã tạo nên một Tú Xương độc đáo, đầy cá tính và rất đáng ngưỡng mộ chứ không phải đã là “đồ bỏ đi” như ông từng nhận. III. TOÅNG KEÁT. 1. Néi dung - Tú Xương có 3 bài thơ viết về vợ thì đây là bài thơ trang nghiªm nhÊt vµ còng lµ s©u s¾c nhÊt. 2. NghÖ thuËt - Ng«n ng÷ cã mµu s¾c d©n gian - Sö dông tõ ng÷ thuÇn viÖt - KÕt hîp gi÷a tr÷ t×nh vµ trµo phóng. - Vµi nÐt vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt bµi th¬ ? E. Cñng cè - dÆn dß. - HS tr¶ lêi c©u hái SGK. - Chuẩn bị bài: đọc thêm Vũnh khoa thi hửụng cuỷa Tuự Xửụng. ----------------------------------------------------------------------Tuaàn 6, TiÕt 22: §äc thªm Ngµy so¹n: 06/09/09 Ngµy d¹y:……………. vịnh khoa thi hương Traàn Teá Xöông. A. YÊU CẦU CẦN ĐẠT. Gióp häc sinh: - Thấy được tính chất ô hợp nhốn nháo trong kì thi năm Đinh Dậu trong cái xã hội Tú Xương đang sống. - Rèn kĩ năng phân tích thơ trào phúng của Tú Xương. GA ngữ văn 11_Nâng cao. 17 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(18)</span> Trường THPT Bình Sơn GV: Nguyeãn Tænh B. CHUAÅN BÒ. 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. C. PHÖÔNG PHAÙP. Đối thoại, thuyết giảng, gợi mở, nêu vấn đề. D. TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC. 1. ổn định: Kiểm tra sĩ số, trật tự 2. KTBC: 3. Giíi thiÖu bµi: 4. Bµi míi. 1. Hai câu đề: Hai câu đề có tính tự sự, nhằm kể lại cuộc thi. Mới đọc sẽ không thấy gì đặc biệt: kì thi mở theo đúng thông lệ “ba năm mở một khoa”. Nhưng đến câu thứ hai thì không còn bình thường nữa bộc lộ rõ trong cách thức tổ chức “Trường Nam thi lẫn với trường Hà”. Từ “lẫn” đã thể hiện rõ tính chất nhốn nháo, ô hợp trong thi cö. 2. Hai c©u thùc: Hai câu thực thể hiện rõ sự ô hợp của kì thi. Tác giả tạp trung miêu tả sĩ tử và quan trường (người coi thi)- đối tượng chủ yếu trong các kì thi. Sử dụng biện pháp đảo ngữ “Lôi thôi sĩ tử” “ậm oẹ quan trường” gợi lên sự không gọn gàng trong hình ảnh sĩ tử khi ấy và cái oai vờ oai hão của bọn quan trường. Qua đó thấy ®­îc tÝnh chÊt lén xén cña k× thi còng nh­ sù « hîp nhèn nh¸o mµ x· héi ®­a l¹i. 3. Hai c©u luËn: Đối lập với hình ảnh sĩ tử và quan trường là hình ảnh “quan sứ” với “bà đầm”. Hai nhân vật này được đón tiếp rất linh đình. Biện pháp nghệ thuật đảo ngữ kết hợp với nghệ thuật đối lập đã được sử dụng một cách triệt để tạo nên sức mạnh đả kích, châm biếm dữ dội, sâu cay. Tiếng cưới của tác giả bật ra nhưng đằng sau đó ẩn chứa không ít nỗi xót xa. 4. Hai c©u kÕt: Hai câu kết giọng điệu chuyển sang trữ tình. Đó là lời kêu gọi đánh thức lương tri. Một câu hỏi như phiếm chỉ “nhân tài.. đó” không chỉ hướng đến các sĩ tử đang thi mà hướng đến tất cả những ai có mặt đó được xem là “nhân tài đất Bắc” hãy “ngoảnh cổ mà trông cảnh nước nhà”. Từ một khoa thi năm Đinh Dậu tác giả đã khái quát lên nỗi nhục mất nước, nỗi đau ấy có tác dụng đánh thức lương tâm người đọc. E. Cñng cè – dÆn dß: - HS tr¶ lêi c©u hái SGK - ChuÈn bÞ bµi: Thao taùc laäp luaän phaân tích. ---------------------------------------------------------------Tuaàn 6, Tieát 23 Ngày soạn: 06/09/09 Ngaøy daïy:………………….. THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH A.yêu cầu cần đạt: Giúp Hs: - Nắm được mục đích và yêu cầu của thao tác lập luận phân tích. - Biết cách phân tích một vấn đề chính trị, xã hội hoặc văn học. B. CHUÈN BÞ: 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. GA ngữ văn 11_Nâng cao. 18 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(19)</span> Trường THPT Bình Sơn C . Phương pháp: Phân tích, giảng bình, đối thoại, thảo luận, nêu vấn đề. D .Tổ chức hoạt động dạy- học: 1. ổn định: Kiểm tra sĩ số, trật tự. 2. KTBC 3. Giíi thiÖu bµi: 4. Gi¶ng bµi míi: Hoạt động của THAÀY VAỉ TROỉ - Theá naøo laø laäp luaän phaän tích ?. - Phân tích có những tác dụng gì ?. - Neâu caùc yeâu caàu cuûa phaân tích ?. GV hướng dẫn HS làm bài. GV: Nguyeãn Tænh. Nội dung kiến thức cần đạT. I. Khaùi nieäm vaø taùc duïng 1. Khaùi nieäm - Là quá trình chia tách sự vật hiện tượng thành nhiều yếu tố nhỏ để đi sâu vào xem xét 1 cách kĩ lưỡng nội dung và mối quan hệ bên trong của hiện tượng và sự vật. 2. Taùc duïng - Thấy hết giá trị, ý nghĩa của đối tượng - Đánh giá đúng đối tượng - Thấy được mối quan hệ giữa nội dung và hình thức - Thấy được nguyên nhân – kết quả, chính – phụ - Ruùt ra keát luaän 1 caùch chính xaùc hôn Mục đích của phân tích là làm rõ đặc điểm về nội dung, hình thức, cấu trúc và các mối quan hệ bên trong, bên ngoài của đối tượng ( sự vật, hiện tượng ). II. Yeâu caàu vaø caùch phaân tích 1. Yeâu caàu - Cần đi sâu vào những phương tiện cụ thể để xem xét 1 cách riêng biệt đối tươgn5 phân tích - Phân tích bao giờ cũng gắn với tổng hợp, khái quaùt 2. Caùch phaân tích: coù 5 caùch - Phân tích đối tượng trên cùng 1 bình diện - Mô tả đối tượng ở nhiều góc độ khác nhau - Liên hệ đối chiếu giữa các sự vật, hiện tượng - Chæ ra nguyeân nhaân – keát quaû -Caét nghóa vaø bình giaù. III. Luyeän taäp 1. Caâu 1: - Đoạn văn nói về đời sống của các nhà khoa học, đó là cách xử sự trước hiện thực - Cách phân tích: Phân loại đối tượng trên cùng 1 bình diện: Trước sự thật nhà khoa học có 2 cách ứng xử + Dũng cản theo ý mình dù chịu cực hình + Uốn mình theo sự xuyên tạc.. GA ngữ văn 11_Nâng cao. 19 Lop11.com. Bæ SUNG.

<span class='text_page_counter'>(20)</span> Trường THPT Bình Sơn. GV: Nguyeãn Tænh Caâu 2, 3, 4: Veà nhaø. E. Cñng cè – dÆn dß: - HS tr¶ lêi c©u hái SGK - ChuÈn bÞ bµi: Luyeän taäp veà thao taùc laäp luaän phaân tích. ------------------------------------------------------------------------Tuaàn 6, Tieát 24 Ngày soạn: 06/09/09 Ngaøy daïy:……….…………. LUYEÄN TAÄP VEÀ THAO TAÙC LAÄP LUAÄN PHAÂN TÍCH (VÒ x· héi) A. YÊU CẦU CẦN ĐẠT. - Giúp HS luyện tập kỹ năng lập luận phân tích qua một số đề văn cụ thể. - ViÕt ®­îc c¸c ®o¹n v¨n ph©n tÝch vÒ x· héi. B. CHUÈN BÞ: 1. Giáo viên: SGK, GA, một số tài liệu hoặc đồ dùng dạy học. 2. Học sinh: soạn và chuẩn bị bài ở nhà. C . Phương pháp: Phân tích, giảng bình, đối thoại, thảo luận, nêu vấn đề. D .Tổ chức hoạt động dạy- học: 1. ổn định: Kiểm tra sĩ số, trật tự. 2. KTBC: 3. Giíi thiÖu bµi: 4. Gi¶ng bµi míi: Hoạt động của THAÀY VAỉ TROỉ 1. NhËn biÕt c¸c thao t¸c lËp luËn ph©n tÝch.. 2. ViÕt ®o¹n v¨n: §Ò 1 – SGK. GA ngữ văn 11_Nâng cao. Nội dung kiến thức cần đạT Bæ SUNG - Trong đoạn trích Giá người, Tản Đà phân tích cho thấy giá người phụ thuộc vào hoàn cảnh và điều kiện. Con người ta chỉ có giá trong điều kiện nhất định, không phải là bất biến, từ đó có giá nhỏ, giá lớn, giá ngắn ngủi, giá lâu dài và cuối cùng mong mọi người h·y thÝch c¸i gi¸ lín, cã ý nghÜa l©u dµi - Trong đoạn trích Học vấn và văn hoá, tác giả đã ph©n biÖt sù kh¸c nhau vµ mèi quan hÖ gi÷a häc vÊn vµ phong c¸ch v¨n ho¸, ë ®©y, ph©n tÝch lµ ph©n biÖt vµ chr ra mối quan hệ qua lại của hai phương diện có vẻ giống nhau, nhưng không đồng nhất với nhau, từ đó đặt ra yêu cầu tu dưỡng văn hoá cho mọi người. - ViÕt ®o¹n v¨n bµn vÒ ®­îc vµ mÊt trong cuéc sèng: + ở đời ai cũng có tình yêu, tuổi trẻ và nghề nghiệp. Đó là cái được vô giá của chúng ta. Nhưng cái đó là cái råi còng mÊt ®i v× thêi gian, v× tuæi t¸c vµ cßn biÕt bao nguyên nhân khác nữa. Điều đáng nói là chúng ta phải làm như thế nào để cuộc sống và tình yêu của ta đẹp mãi. Trước mắt chúng ta mở ra nhiều triển vọng tốt đẹp. Lµm giµu hay lËp thµnh tÝch? Hay ch¹y theo c¸i phï phiếm?. Tình yêu nào chẳng đòi hỏi sự hi sinh. Có cái mất chuẩn bị cho cái được. Biết bao nhiêu điều đặt ra. 20 Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(21)</span>