Giáo án môn Vật lý lớp 11 - Tiết 3, 4: Điện trường và cường độ điện trường. đường sức điện

<span class='text_page_counter'>(1)</span> Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản  Biên soạn : Nguyễn Văn Khai - Trường THPT Cầu Quan  Trang 1. ĐIỆN TRƯỜNG VAØ CƯỜNG ĐỘ ĐIỆN TRƯỜNG. ĐƯỜNG SỨC ĐIỆN. Tieát 3-4. I. MUÏC TIEÂU 1. Kiến thức - Trình bày được khái niệm điện trường. - Phát biểu được định nghĩa của cường độ điện trường và nêu được đặc điểm của vectơ cường độ điện trường. - Biết cách tổng hợp các vectơ cường độ điện trường thành phần tại mỗi điểm. - Nêu được khái niệm đường sức điện và các đặc điểm của đường sức điện. 2. Kó naêng - Xác định phương chiều của vectơ cường độ điện trường tại mỗi điểm do điện tích điểm gây ra. - Vận dụng quy tắc hình bình hành xác định hướng của vectơ cường độ điện trường tổng hợp. - Giải các Bài tập về điện trường. II. CHUAÅN BÒ 1. Giaùo vieân - Chuẩn bị hình vẽ 3.6 đến 3.9 trang 19 SGK. - Thước kẻ, phấn màu. 2. Học sinh :- Chuẩn bị Bài trước ở nhà. III. TIEÁN TRÌNH DAÏY – HOÏC Tieát 1. Hoạt động 1: Oån định lớp. Hoạt động 2 (5 phút) : Kiểm tra bài cũ : -Trình baøy noäi dung cuûa thuyeát eâ ? -Phát biểu định luật bảo toàn đtích ? - Nêu và giải thích hiện tượng nhiễm điện do tiếp xúc, do hưởng ứng ? Hoạt động 3 (10 phút) : Tìm hiểu khái niệm điện trường. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh Noäi dung cô baûn I. Điện trường 1. Môi trường truyền tương tác điện -Giới thiệu môi trường tương tác - Lắng nghe GV giới thiệu ñieän: Ñaët 2 quaû caàu tích ñieän. traùi daáu trong 1 bình kín huùt heát khoâng khí (hình 3.1). Ta thấy lực hút của 2 quả cầu lại maïnh leân. Nhö vaäy phaûi coù 1 môi trường nào đó truyền tương tác điện giữa 2 quả cầu ---> Nơi nào có lực điện tác dụng lên điện tích thì nơi đó có điện trường. -Giới thiệu khái niệm : Môi. Môi trường tuyền tương tác giữa các điện tích gọi là điện trường.. trường tuyền tương tác giữa các điện tích gọi là điện trường.. 2. Điện trường Điện trường là một dạng vật chất bao -Hãy đọc mục 2(hàng chữ màu -Hoàn thành yêu cầu của GV. quanh các điện tích và gắn liền với điện ñen) vaø xem hình 3.2 sgk. -Ghi nhaä n khaù i nieä m ñieä n tích. Điện trường tác dụng lực điện lên -Giới thiệu khái niệm điện trường. ñieän tích khaùc ñaët trong noù. trường.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span>  Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản  Biên soạn : Nguyễn Văn Khai - Trường THPT Cầu Quan  Trang 2. Hoạt động 4 (30 phút) : Tìm hiểu cường độ điện trường. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. Noäi dung cô baûn II. Cường dộ điện trường -Xem hình vẽ và nghe GV 1. Khái niệm cường dộ điện trường thoâng baùo vaø tieáp thu kieán thức.. * Veõ hình vaø thoâng baùo: Q+. +. F qQO. q+ M. F Qq. Điện tích đặt tại O, điện trường được tạo ra xung quanh điện tích. Ta đặt đtích thử q tại M trong điện trường của đtích Q và xét lực điện tác dụng lên q, theo định luật culông thì q nằm xa Q thì lực điện nhỏ---->điện trường tại các điểm xa Q thì lực điện nhỏ --->điện trường tại các điểm xa Q yếu. Do đó ta dùng khái niệm đặc trưng cho sự mạnh yếu củađiện trường là “Cường độ điện trường”. -Nêu lên khái niệm cường độ -Ghi nhận khái niệm. điện trường. -Chuù yù nghe gv thoâng baùo. -Thoâng baùo : Theo ñònh luaät culoâng ta coù:. F k. Cường độ điện trường tại một điểm là đại lượng đặc trưng cho độ mạnh yếu của điện trường tại điểm đó.. Qq r2. Ta có thể lấy độ lớn q= 1C thì lực điện tác dụng lên điện tích thử q laø F  k. Q . Nếu q càng lớn thì r2. lực điện F càng lớn (F ~ q ) nên ta duøng thöông soá. F ñaëc tröng q. cho điện trường tại điểm đang xeùt (taïi q) vaø thöông soá. F laøm q. số đo cường độ điện trường, kí hieäu: E -Giới thiệu định nghĩa cường độ -Tiếp nhận định nghĩa và ghi điện trường (E) và biểu thức. vào vỡ.. Lop11.com. 2. Định nghĩa : Cường độ điện trường tại một điểm là đại lượng đặc trưng cho tác dụng lực của điện trường của điện trường tại điểm đó. Nó được xác định bằng thương số của độ lớn lực điện F tác dụng lên điện tích thử q (dương) đặt tại điểm.

<span class='text_page_counter'>(3)</span>  Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản  Biên soạn : Nguyễn Văn Khai - Trường THPT Cầu Quan  Trang 3. đó và độ lớn của q. E= -Yêu cầu học sinh đọc mục II.4 và tự nhận thức được đơn vị của cường độ điện trường - Giới thiệu véc tơ cường độ điện trường. Vẽ hình biểu diễn véc tơ cường độ điện trường gây bởi moät ñieän tích ñieåm.. -Đọc mục II.4 và tự nhận thức kiến thức : V/m -Chuù yù nghe gv thoâng baùo vaø quan saùt hình veõ. F q. Đơn vị cường độ điện trường là N/C hoặc người ta thường dùng là V/m. 3. Véc tơ cường độ điện trường . F E q . . Véc tơ cường độ điện trường E gây bởi moät ñieän tích ñieåm coù : - Ñieåm ñaët taïi ñieåm ta xeùt. - Phương trùng với đường thẳng nối điện tích điểm với điểm ta xét. - Chiều hướng ra xa điện tích nếu là điện -Yêu cầu hs đọc mục II. 5 và lên -Học sinh đọc mục II.5 và lên tích dương, hướng về phía điện tích nếu bảng báo cáo kết quả đã thu bảng báo cáo kiến thức thu là điện tích âm. |Q| được? được. - Độ lớn : E = k 2 Gợi ý : thế (1.1) vào (3.1) ta r được, ta được: E = k. |Q|  r2. -Yêu cầu hs đọc mục II.6 và đại dieän nhoùm leân baûng baùo caùo kieán thức đã thu được và biểu diễn baèng hình veõ .. 4. Nguyên lí chồng chất điện trường -Đọc mục II.6 và thảo luận nhóm và đại diện nhóm lên báo cáo: giả sử có 2 điện tích ñieåm Q1 vaø Q2 gaây ra taïi ñieåm. E  E1  E 2  ...  E n. M hai điện trường E1 và E 2 (hs veõ hình sgk treân baûng) Tieát 2. Hoạt động 4 (35 phút) : Tìm hiểu đường sức điện. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh. - Giới thiệu hình ảnh các đường sức điện.. -Giới thiệu đường sức điện trường. -Treo hình vẽ hình dạng đường sức của một số điện trường trên baûng. Noäi dung cô baûn III. Đường sức điện 1. Hình ảnh các đường sức điện - Quan saùt hình 3.5. Ghi nhaän Caùc haït nhoû caùch ñieän ñaët trong ñieän hình ảnh các đường sức điện. trường sẽ bị nhiễm điện và nằm dọc theo những đường mà tiếp tuyến tại mỗi điểm trùng với phương của véc tơ cường độ điện trường tại điểm đó. 2. Ñònh nghóa -Ghi nhaän khaùi nieäm. Đường sức điện trường là đường mà tieáp tuyeán taïi moãi ñieåm cuûa noù laø giaù cuûa véc tơ cường độ điện trường tại điểm đó. - Quan saùt hình veõ Nói cách khác đường sức điện trường là đường mà lực điện tác dụng dọc theo nó. 3. Hình dạng đường sức của một dố điện trường. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span>  Giáo án Vật Lý 11 – Ban cơ bản  Biên soạn : Nguyễn Văn Khai - Trường THPT Cầu Quan  Trang 4. -Giới thiệu các hình 3.6 đến 3.9 -Từ hình dạng đường sức ở hình 3.6 ; 3.8 vaø 3.9 haõy neâu leân caùc đặc điểm của đường sức điện ?. -Xem các hình vẽ để nhận xét. -Trả lời: + Qua moãi ñieåm trong ñieän trường có một đường sức điện vaø chæ moät maø thoâi + Đường sức điện là những đường có hướng. Hướng của đường sức điện tại một điểm là hướng của véc tơ cường độ điện trường tại điểm đó. + Đường sức điện của điện trường tĩnh là những đường khoâng kheùp kín. + Qui ước vẽ số đường sức đi qua moät dieän tích nhaát ñònh ñaët vuông góc với với đường sức điện tại điểm mà ta xét tỉ lệ với cường độ điện trường tại điểm đó. -Vì hs đã học ở lớp 9 nên GV -Lắng nghe gv giới thiệu. chỉ Giới thiệu điện trường đều ở hình veõ 3.10 -Yêu cầu hs đọc mục 5 -Đọc mục 5 và tự ghi nhớ kiến thức.. - Xem caùc hình veõ sgk. 4. Các đặc điểm của đường sức điện + Qua mỗi điểm trong điện trường có một đường sức điện và chỉ một mà thôi + Đường sức điện là những đường có hướng. Hướng của đường sức điện tại một điểm là hướng của véc tơ cường độ điện trường tại điểm đó. + Đường sức điện của điện trường tĩnh là những đường không khép kín. + Qui ước vẽ số đường sức đi qua một diện tích nhất định đặt vuông góc với với đường sức điện tại điểm mà ta xét tỉ lệ với cường độ điện trường tại điểm đó.. 4. Điện trường đều Điện trường đều là điện trường mà véc tơ cường độ điện trường tại mọi điểm đều có cùng phương chiều và độ lớn. Đường sức điện trường đều là những đường thẳng song song cách đều.. Hoạt động 6 (10 phút) : Củng cố, giao nhiệm vụ về nhà. Hoạt động của giáo viên Hoạt động của học sinh -Cho học sinh đọc phần “Em có biết” ? - Đọc phần Em có biết ? -Yeâu caàu hoïc sinh veà nhaø giaû caùc baøi taäp 9, 10, 11, -Nhaän nhieäm vuï veà nhaø. 12, 13 sgk 3.1, 2.2, 3.3, 3.4, 3.6, 3.7, 3.10 saùch baøi taäp.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span>