Giáo án môn Ngữ văn 11 - Tiết 22, 23: Tấm cám

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Tiết 22-23:. Ngày soạn: 25-09-2009. Người soạn : Nguyễn Hoa §äc v¨n:. TÊm c¸m A- Mục tiêu bài học: Giúp HS - Tìm hiểu truyện cổ tích thần kì Tấm Cám để nắm được: nội dung của truyÖn; biÖn ph¸p nghÖ thuËt chÝnh cña truyÖn. - Biết cách đọc và hiểu một truyện cổ tích thần kì; nhận biết đực một số truyện cổ tích thần kì qua đặc trưng thể loại. - Có được tình yêu với người lao động, củng cố niềm tin và sự chiến thắng cña c¸i thiÖn, c¸i chÝnh nghÜa trong cuéc sèng. B- Tiến trình dạy học: 1- Ổn định tổ chức: 2- Kiểm tra bài cũ:. không.. 3- Giới thiệu bài mới: Hoạt động của GV và HS 1.Hoạt động 1. Yêu cầu cần đạt I.T×m hiÓu chung. HS đọc phần tiểu dẫn (SGK). 1. TiÓu dÉn:. - Em cho biÕt néi dung phÇn. - Ph©n lo¹i truyÖn cæ tÝch.. TiÓu dÉn?. => TruyÖn cæ tÝch ®­îc chia lµm 3 lo¹i: cæ tÝch sinh ho¹t, cæ tÝch loµi vËt vµ cæ tÝch thÇn k×.. - Cæ tÝch thÇn k× cã néi dung vµ vai trß nh­ thÕ nµo?. - Cæ tÝch thÇn k× cã néi dung phong phó vµ chiếm số lượng nhiều nhất. + §Æc tr­ng quan träng nhÊt cña cæ tÝch thÇn k×. ? §Æc tr­ng cña thÓ lo¹i cæ tÝch. lµ: sù tham gia cña c¸c yÕu tè thÇn k× vµo tiÕn. thÇn k× nµy lµ g×.. tr×nh ph¸t triÓn cña c©u chuyÖn ( tiªn, Bôt, sù biÕn ho¸ thÇn k×, nh÷ng vËt cã phÐp mµu…). Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> +Néi dung chÝnh cña truyÖn cæ. + ND: thÓ hiÖn ®­îc ­íc m¬ ch¸y báng cña. tÝch thÇn k×?. nhân dân lao động về hạnh phúc gia đình, về lẽ c«ng b»ng x· héi, vÒ phÈm chÊt vµ n¨ng lùc tuyệt vời của con người. - TruyÖn TÊm C¸m lµ cæ tÝch thÇn k× vµ ®­îc. => TÊm C¸m thuéc lo¹i cæ tÝch nµo?. phæ biÕn s©u réng ë nhiÒu d©n téc kh¸c nhau trªn thÕ giíi.. GV: Theo thèng kª cña mét n÷ + VN cã kho¶ng 30 kiÓu truyÖn TÊm C¸m. ý sĩ người Anh trên thế giới có Ưởi, ý Noọng (dân tộc Thái) là một trong 564 kiÓu truyÖn TÊm C¸m. nh÷ng kiÓu truyÖn TÊm C¸m. 2. Bè côc HS đọc văn bản - V¨n b¶n nµy cã thÓ chia bè côc thµnh mÊy ®o¹n? Néi dung cña tõng ®o¹n?. Chia lµm 2 ®o¹n: + Cuộc đời và số phận bất hạnh của Tấm. + Cuộc đấu tranh không khoan nhượng qua những kiếp hồi sinh của Tấm để giành lại hạnh phóc.. 2.Hoạt động 2 GV định hướng HS đọc hiểu -Tấm hiện ra là một con người có cuộc đời và số phận như thế nµo?. II. §äc -hiÓu 1. Th©n phËn cña TÊm - Tấm mồ côi cả cha lẫn mẹ, là đứa con riêng l¹i lµ phËn g¸i, sèng trong x· héi phong kiÕn ngày xưa, nỗi khổ của Tấm bị đè nặng như một trái núi. Tấm - đại diện cho cái thiện - là cô gái chăm chỉ, hiền lành đôn hậu. - Tác giả dân gian đã miêu tả:. + Công việc thường ngày của TÊm?. + Tấm làm lụng vất vả suốt ngày, đêm lại xay lóa gi· g¹o trong khi C¸m ®­îc mÑ nu«ng chiÒu, ¨n tr¾ng mÆc tr¬n quanh quÈn ë nhµ. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> kh«ng ph¶i lµm viÖc nÆng. + Cám và mụ dì ghẻ đối xử, ứng + Cám lừa Tấm trút hết giỏ tép để giành phần xö víi TÊm ra sao?. thưởng chiếc yếm đỏ. + MÑ con C¸m lõa giÕt c¸ bèng ¨n thÞt. + MÑ con C¸m kh«ng muèn cho TÊm ®i xem hội đổ thóc trộn gạo bắt nhặt. + Khi thÊy TÊm thö giµy, mô d× ghÎ bÜu m«i tá vÎ khinh miÖt. - MÑ con C¸m bãc lét TÊm vÒ vËt chÊt vµ c¶. - MÑ con C¸m bãc lét TÊm ë nh÷ng mÆt nµo?. tinh thÇn. + Vật chất: lao động quần quật suốt ngày, trút giá c¸, b¾t bèng ¨n thÞt.. => B»ng dÉn chøng cô thÓ?. + Tinh thần: giành chiếc yếm đỏ, không cho xem héi, khinh miÖt khi thö gµy. * Tấm khổ sở và bất hạnh, mẹ con Cám ác đến tận cùng cái ác. Mâu thuẫn và xung đột càng trë nªn c¨ng th¼ng. - B¶n chÊt m©u thuÉn nµy lµ thÓ hiÖn sù xung đột trong gia đình chế độ phụ quyền thời cổ, khi người phụ nữ giữ vai trò quan trọng. Song mâu thuÉn gi÷a c¸i thiÖn vµ c¸i ¸c lµ chñ yÕu. - Con đường dẫn đến hạnh phúc của Tấm chính là xu. HS NhËn xÐt:. hướng giải quyết mâu thuẫn ấy, tác giả dân gian đã sử dông yÕu tè k× ¶o trong truyÖn. Bôt xuÊt hiÖn mçi khi. + Thùc chÊt cña sù m©u thuÉn nµy lµ g×? - Con đường dẫn đến hạnh phúc. Tấm buồn tủi, an ủi, giúp đỡ. Tấm mất yếm đào, Bụt cho cá bống. Tấm mất bống, Bụt cho hi vọng đổi đời. Tấm bị chà đạp, hắt hủi, Bụt cho đàn chim sẻ giúp Tấm để Tấm ®i héi lµng gÆp nhµ vua trë thµnh Hoµng hËu.. cho ta thÊy ®iÒu g×?. - Tõ må c«i, TÊm trë thµnh Hoµng hËu. H¹nh phóc Êy. + H×nh ¶nh Bôt xuÊt hiÖn cã ý. chỉ có ở con người hền lành lương thiện, chăm chỉ. Điều. nghĩa như thế nào trong đời sống. đó đã nêu triết lí sống “ở hiền gặp lành”. Đây cũng là. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> tâm tưởng của người xưa?. quan niÖm phæ biÕn trong truyÖn cæ tÝch thÇn k× ë VN. MÆt kh¸c trë thµnh Hoµng hËu lµ ­íc m¬, kh¸t väng lín. .+ H×nh ¶nh TÊm - mét trÎ må. c«i - ®­îc lµm Hoµng hËu? Ta thÊy ®­îc quan niÖm vµ triÕt lÝ. lao của người nông dân bị đè nén áp bức. Song truyện Tấm Cám không dừng lại ở kết thúc phổ biến đó mà mở ra một hướng khác. Đó là cuộc đấu tranh không khoan nhượng để giành lại hanh phúc.. sống của người dân là gì? 2.Sự hoá thân của Tấm - MÑ con C¸m: + GiÕt TÊm vµ giÕt c¶ nh÷ng kiÕp håi sinh cña TÊm. * Kh«ng chØ bãc lét vÒ vËt chÊt, tinh thÇn, tµn nhẫn hơn mẹ con Cám giết chết Tấm để cướp ®o¹t h¹nh phóc. Chóng kh«ng chØ giÕt TÊm mét lÇn mµ tíi 4 lÇn: TÊm chÕt => Vµng anh => xoan đào => khung cửi => cây thị (quả thị). -Cuộc đấu tranh của Tấm. §Ó b¶o vÖ vµ giµnh l¹i cuéc. - TÊm tr¶i qua bèn kiÕp håi sinh:. sèng h¹nh phóc cña m×nh TÊm. + Chim Vàng anh => xoan đào => khung cửi. phải trải qua cuộc đấu tranh. => (c©y thÞ) qu¶ thÞ.. không khoan nhượng như thế. - Một cô Tấm hiền lành lương thiện vừa ngã. nµo. xuèng, mét c« TÊm m¹nh mÏ quyÕt liÖt sèng dậy trở về với cuộc đời đòi lại hạnh phúc. Tấm hoá Vàng anh để báo hiệu sự có mặt của mình. Vàng anh bị giết, Tấm hoá cây xoan đào, khung. ?Sự hoá thân này có gì đặc biệt. - Sự hoá thân này mang đặc trưng riêng của VHDG.Vậy đó là đặc trưng gì?. cöi dÖt tuyªn chiÕn víi kÎ thï “cãt ca, cãt kÐt, lÊy tranh chång chÞ, chÞ khoÐt m¾t ra”. Khung cöi dÖt, qña thÞ lµ nh÷ng vËt TÊm ho¸ th©n còng là những gì bình dị, thân thương nhất trong cuộc sống dân dã. Đó là những hình ảnh đẹp. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> tạo ấn tượng thẩm mĩ cho truyện. Cuộc đấu tranh không khoan nhượng để => ý nghÜa cña viÖc giµnh vµ gi÷ h¹nh phóc cña c« TÊm.. giµnh l¹i h¹nh phóc - Những vật Tấm hoá thân đều là yếu tố kì ảo. ë phÇn ®Çu Bôt hiÖn lªn gióp TÊm mçi lÇn TÊm khóc, sau đó Tấm không hề khóc, không thấy còn sự xuất hiện của Bụt. Ngược lại Tấm tự giµnh vµ gi÷ h¹nh phóc. + ảnh hưởng ở thuyết luân hồi của đạo Phật. C« TÊm chÕt ®i sèng l¹i kh«ng ph¶i t×m h¹nh phóc ë câi NiÕt bµn mµ giµnh vµ gi÷ h¹nh phóc ngay ở cõi đời này. => Lòng yêu đời và bản chất duy vật của người lao động khi sáng tạo truyện cổ tích. - Nếu đôi giày là vật trao duyên thì miếng trầu têm cánh phượng là vật nối duyên. Miếng trầu. + H×nh ¶nh trÇu cßn cho ta thÊy ®­îc nÐt v¨n ho¸ nµycã gi¸ trÞ nh­ thÕ nµo trong cuéc sèng cña người dân VN? GV: V× vËy miÕng trÇu mang ý nghÜa giao duyªn kh«ng thÓ. cánh phượng là thể hiện sự khéo léo đảm đang của người têm trầu. Hoàng tử nhận ra người vợ cña m×nh vµ ®­a TÊm håi cung. => MiÕng trÇu lµ h×nh ¶nh quen thuéc trong đời sống văn hoá, gắn liền với phong tục tập quán về hôn nhân gia đình. Nhận trầu và ăn trÇu lµ nhËn lêi giao ­íc, kÕt h«n.. kh«ng cã mÆt trong sù héi ngé gi÷a nhµ vua vµ TÊm.. III- Tæng kÕt: - NghÖ thuËt thÓ hiÖn sù chuyÓn biÕn cña nh©n. 4- Củng cố - Nét đặc sắc nghệ thuật trong. vật Tấm lúc đầu Tấm hoàn toàn thụ động “Ôm mÆt khãc” (3 lÇn khãc ). Thùc ra khi khãc, TÊm đã nhận ra số phận cay đắng đau khổ của mình.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> truyÖn cæ tÝch nµy lµ g×?. Nhưng sau khi bị giết ta thấy Tấm đứng thẳng dậy kiên quyết không hề rơi nước mắt. - Phản ánh ước mơ đổi đời và tinh thần lạc quan. 5- Dặn dò. của người xưa.. - Häc bµi - ChuÈn bÞ "Lµm v¨n"- Miªu t¶ vµ biÓu c¶m trong v¨n tù sù theo SGK. - ¤n tËp: miªu t¶, biÓu c¶m vµ tù sù.. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(7)</span>