Giáo án môn Hóa học 11 - Bài 30: Cấu trúc phân tử hợp chất hữu cơ

<span class='text_page_counter'>(1)</span>Bài 30: CẤU TRÚC PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU CƠ I. MUÏC TIEÂU : 1. Kiến thức : - HS hiểu những luận điểm cơ bản của thyết cấu tạo hóa học . - Biết viế công thức cấu tạo của các hợp chất hữu cơ. - HS biết về khái niệm đồng phân cấu tạo ,đồng phân lập thể . 2. Kyõ naêng : - HS biết viết cấu tạo của hợp chất hữu cơ . 3. Troïng taâm :  Những luận điểm cơ bản của thyết cấu tạo hóa học .  Biết viết cấu tạo của hợp chất hữu cơ .  Biết khái niệm đồng phân cấu tạo ,đồng phân lập thể .  Xác định được và viết được đồng phân cấu tạo và đồng phân lập thể II. PHÖÔNG PHAÙP : Vận dụng – đàm thoại – nêu vấn đề - Trực quan– hoạt động nhóm III. CHUAÅN BÒ : - HS ôn lại các kiến thức đã học ở lớp 9 - Chuẩn bị các mô hình IV. THIẾT KẾ CÁC HOẠT ĐỘNG : 1. Kieåm tra : Bài số 4 SGK trang 121 2. Bài mới : Hoạt động của thầy Hoạt động 1 : Vào bài Tại sao có rất ít nguyên tố nhưng lại có nhiều hợp chất hữu cơ ?. Hoạt động của trò. Noäi dung. I – THUYEÁT CAÁU TAÏO HOÙA HOÏC : Hoạt động 2 : HS so saùnh 2 chaát veà : thaønh 1 – Noäi dung cuûa thuyeát caáu GV viết 2 công thức cấu tạo phần ,cấu tạo phân tử , tính tạo hóa học : ứng với CTPT: C2H6O chất vật lý , tính chất hóa 1.Trong phân tử hợp chất H3C–O–CH3 : hoïc : hữu cơ , các nguyên tử liên kết Chất khí,không tác dụng với Rút ra luận điểm 1 : với nhau theo đúng hoá trị và Na theo một thứ tự nhất định . H3C–CH2–O–H : Thứ tự liên kết đó được gọi là. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(2)</span> cấu tạo hoá học . Sự thay đổi thứ tự liênb kết đó , tức là thay đổi cấu tạo hoá học , sẽ tạo ra hợp chất khác . Ví Duï : C2H6O có 2 thứ tự liên kết : H3C–C–CH3 : ñimetyl ete , chất khí , không tác dụng với Na. H3C–CH2–O–H: ancol etylic, chất lỏng ,tác dụng với Na giải phoùng khí hydro .. Chất lỏng, tác dụng với Na. Hoạt động 3 : ? Từ 3 CTCT của C4H10 HS ruùt ra nhaän xeùt. HS neâu luaän ñieåm 2 CH3–CH2–CH2–CH3 (maïch khoâng coù nhaùnh ) CH3–CH–CH3 CH3 ( maïch coù nhaùnh ) CH2 – CH2 CH2 – CH2 ( maïch voøng ). CH2. Hoạt động 4 : H - Neâu VD veà hai chaát coù cuøng số nguyên tử nhưng khác H – C – H Chaát khí chaùy nhau về thành phần phân tử - Cho ví duï tính chaát phuï . thuoäc vaøo caáu taïo ?. 2.Trong phân tử hợp chất hữu cô , cacbon coù hoùa trò 4 .Nguyên tử cacbon không những có thể liên kết với nguyên tử của các nguyên tố khác mà còn liên kết với nhau thaønh maïch cacbon .. H. 3 – Tính chaát cuûa caùc chaát phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn phân tử ( bản chất, số lượng các nguyên tử ) và cấu tạo hóa học (thứ tự liên kết các nguyên tử ). Cl. Cl – C – Cl Cl. Chaát loûng khoâng. chaùy Hoạt động 5 : GV lấy VD hai dãy đồng - HS viết CTTQ. Lop11.com. 2- Hiện tượng đồng đẳng , đồng phân a) Đồng đẳng :.

<span class='text_page_counter'>(3)</span> * Caùc ankan : CH4,C2H6,C3H8,C4H10 ,C5H12 ….CnH2n+2 GV nhaán maïnh : * Caùc ancol : CH3OH , - Thành phần nguyên tử hơn  Rút ra định nghĩa đồng C2H5OH , C3H7OH ,C4H9OH ñaúng vaø giaûi thích keùm nhau n nhoùm(- CH2 - ) …CnH2n+1OH - Có tính chất tương tự nhau (nghóa laø coù caáu taïo hoùa hoïc  Định nghĩa : Những hợp tương tự nhau). chất có thành phần phân tử - HS xác định những chất - Gv cho moät soá ví duï : hôn keùm nhau moät hay nhieàu nào là đồng đẳng của nhau . nhóm CH2 nhưng có tính chất CH3 - CH2 - CH2 - CH3 CH3 – CH – CH2 – CH3 hóa học tương tự nhau là CH3 những chất đồng đẳng , chúng CH3 – CH2 – CH2 – CH2 – hợp thành dãy đồng đẳng . CH3 CH3 – CH – CH3 CH3 ñaúng nhö SGK : CnH2n+2 vaø  Ruùt ra qui luaät . CnH2n+1OH.  Giaûi thích : Maëc duø caùc chất trong cùng dãy đồng đẳng có công thức phân tử khác nhau những nhóm CH2 nhưng do chuùng coù caáu taïo hoùa hoïc töông tö nhau neân coù tính chaát hóa học tương tự nhau . b) Đồng phân Hoạt động 6 : HS nhận xét , rút ra định Định nghĩa:những hợp chất Ví Duï : C2H6O coù 2 nghĩa về đồng phân . khaùc nhau nhöng coù cuøng CTCT CTPT là những chất đồng * H3C–O–CH3 Ñimetylete phaân . * H3C–CH2–O–H Etanol Giải thích :những chất đồng C3H6O2 : phaân tuy coù cuøng CTPT nhöng * CH3COOCH3 Metyl có` cấu tạo hoá học khác nhau axetat vì vậy chúng là những chất * HCOOC2H5 Etylfomiat khaù c nhau , coù tinyùh chaát khaùc *CH3CH2COOH nhau . Axitpropionic II–LIEÂN KEÁT TRONG PHÂN TỬ HỢP CHẤT HỮU. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(4)</span> Hoạt động 7 : - Yeâu caàu HS nhaéc laïi khaùi nieäm veà lieân keát  , lieân keát  ?. - Liên kết  được tạo thành CƠ : do xen phuû truïc . 1) Các loại liên kết - Liên kết  được tạo thành trong phân tử hợp chất hữu do xen phuû beân . cô - Ví Duï : - lieân keát  taïo thaønh do xen H phủ trục : Xen phủ trục là sự xen phuû xaõy ra treân truïc noái 2 H– C–H hạt nhân nguyên tử - Liên kết  được tạo thành H do xen phuû beân : Xen phuû beân là sự xen phủ xảy ra ở hai bên trục nối 2 hạt nhân nguyên tử . H - Liên kết tạo bởi 1 cặp CO electron duøng chung laø lieân H keát ñôn() - Liên kết tạo bởi 2 cặp HC  CH electron duøng chung laø lieân keát ñoâi(goàm moät lieân keát  vaø moät lieân keát ). - Liên kết 3 tạo bởi tạo bởi 3 caëp electron duøng chung (goàm 1 lieân keát  vaø 2 lieân keát  ). - Lieân keát ñoâi vaø lieân keát ba goïi chung là lieân keát boäi .. Hoạt động 8 : Yeâu caàu HS ruùt ra caùc khaùi nieäm : - CTCT khai trieån . - CTCTthu goïn . - CTCT thu goïn nhaát .. Lop11.com. 2. Các loại công thức cấu tạo . CTCT biểu diễn thứ tự và cách thức liên kết của các nguyên tử trong phân tử .Có cách viết trieån khai ,thu goïn vaø thu goïn nhaát . CTCT khai trieån : Vieát taát caû các nguyên tử và các liên kết giữa chúng . CTCTthu goïn : Vieát goäp nguyên tử cacbon và các nguyên tử khác liên kết với nó thành từng nhóm CTCT thu goïn nhaát : Chæ vieát các liên kết và nhóm chức ,.

<span class='text_page_counter'>(5)</span> đầu mút các liên kết chính là nhóm CHx với x đảm bảo hóa trị 4 ở C.. CÔNG THỨC CẤU TẠO. Khai trieån. Thu goïn. H H HH H H H H H         H–C–C–C–C–H : H– C–C–C =C H C CH         H C H H H H H H C H H H H H CH3–CH–CH2–CH3 : CH3CH2CHCH2 : CH2 – CH2  CH3 CH2. Thu goïn nhaát. Giaùo vieân Hoạt động 9 :vào bài Gv cho caùc ví duï : CH3 – CH2 – CH2 – CH3 CH2 – CH – CH3 CH3 CH3 – CH2 – OH CH3 – O – CH3 Các đồng phân trên khaùc nhau nhö theá naøo ?. Hoïc sinh. Noäi dung. -. Khaùc nhau cacbon .. veà. maïch. -. Khác nhau về nhóm chức. III – ĐỒNG PHÂN CẤU TẠO : 1 - Khái niệm đồng phân cấu tạo a. Ví Duï : Hướng dẫn HS nghiên - Nghiên cứu SGK để thấy rõ sự - CTPT C H O có hai CTCT : 4 10 cứu SGK để rút ra kết khác nhau về tính chất của hai C4H9 - OH vaø C2H5 – O - C2H5 ha luận về đồng phân cấu công thức trên . chaát naøy coù tính chaát vaät lyù cuõng nhö hoùa taïo . hoïc khaùc nhau . Hoạt động 10 :. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(6)</span> b. Keát luaän : Những hợp chất có cùng CTPT nhưng co cấu tạo hoá học khác nhau gọi là những đồng phân cấu tạo .. Hoạt động 11 : Cho hs vieát CTCT cuûa C4H10O , từ đó rút ra kết - Viết các CTCT luận về 3 loại đồng - Dưới sự hướng dẫn của GV rút ra caùc keát luaän : phaân ?. 2 – Phân loại đồng phân cấu tạo a. Ví Duï : Vieát caùc CTCT cuûa C4H10O .bieåu dieãn theo sơ đồ ( sgk ). b. Keát luaän : - Những đồng phân khác nhau về bản chấ nhóm chức gọi là đồng phân nhóm chức . - Khác nhau về sự phân nhánh mạch cacbon gọi là đồng phân mạch cacbon . - Khác nhau về vị trí nhóm chức gọi la đồng phân vị trí nhóm chức .. C4H10O. Khác nhau về bản chất nhóm chức Chức ete. Chức ancol. Khaùc maïch cacbon Khoâng nhaùnh. HOCH2CH2CH2CH3 CHCH3. CH3CHCH2CH3  OH. khaùc maïch cacbon Coù nhaùnh. HOCH2CHCH3  CH3 CH3COHCH3  CH3. Lop11.com. Khoâng nhaùnh. CH3O CH2CH2CH3. CH3CH2OCH2CH3. Coù nhaùnh. CH3O  CH3.

<span class='text_page_counter'>(7)</span> Giaùo vieân. Hoïc sinh. Hoạt động 12 : - GV dùng mô hình để Vận dụng biểu diễn CT lập HS quan saùt , neâu qui theå CH3Br ước các nét dùng biểu dieãn CT laäp theå. Noäi dung IV – CAÙCH BIEÅU DIEÃN CAÁU TRU KHÔNG GIAN PHÂN TỬ HỮU CƠ : H. H. C. C. H. H. H. Cl. Cl. H. Cl C. H. H. H. C. H. Cl. 1. Công thức phối cảnh : CT phối cảnh là một loại CT lập thể : - Đường nét liền biểu diễn liên kết nằm tre maët trang giaáy . - Đường nét đậm biểu diễn liên kết huớ về mắt ta(ra phía trước trang giấy ). - Đường nét đứt biểu diễn liên kết hướng xa maét ta 9ra phía sau trang giaáy ) - Giới thiệu mô hình phân tử - Học sinh xem hình và rút 2 – Mô hình phân tử : a. Moâ hình roãng : CH3 – CH3 roãng ñaëc cuûa CH3CH3 . ra keát luaän .. b. Moâ hình ñaëc :. V- ĐỒNG PHÂN LẬP THỂ : Hoạt động 13 : 1 – Khái niệm về đồng phân lập thể - Cho HS quan saùt moâ hình HS quan saùt vaø nhaän xeùt veà a. )Ví Duï : ,rút ra kết luận về đồng phân vị trí không gian của các CHCl = CHCl coù hai caùch saép xeáp khoâ laäp theå :. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(8)</span> nguyên tử H và Cl trong gian khác nhau dẫn tới hai chất đồng phân Cl Cl mỗi phân tử C. C H. H. C H.  Ruùt ra keát luaän. - Lấy VD để HS hiểu về cấu taïo hoùa hoïc vaø caáu truùc khoâng gian .(sgk). Cis – ñicloetan H. Cl. C. Cl. Trans - ñicloeta. b. Keát luaän : Đồng phân lập thể là những đồng phân caáu taïo vaø hoùa hoïc nhö nhau (cuøng CTC )nhưng khác nhau về sự phân bố tron không gian của cácnguyên tử trong phân (tức khác nhau về cấu trúc không gian cu phân tử ).. 2 . Cấu tạo hóa học và cấu trúc hoá học - Caáu taïo hoùa hoïc cho ta bieát caùc nguyeân HS nghiên cứu sgk để phân liên kết với nhau theo thứ tự nào bằng lie biệt giữa cấu tạo hoá học kết đơn hay liên kết bội , nhưng không c biết sự phân bố trong không gian của chú và cấu trúc hoá học . , được biểu diễn bởi CTCT . - Caáu taïo hoùa hoïc vaø caáu truùc khoâng gi của phân tử hợp thành cấu trúc hoá học vừa cho ta biết cấu tạo hóa học vừa cho biết sự phân bố trong không gian của c nguyên tử trong phân tử . Cấu trúc hóa h thường được biểu diễn bởi CT lập thể .. 2 . Quan hệ giữa đồng phân cấu tạo v đồng phân lập thể :. ĐỒNG PHÂN Cuøng CTPT. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(9)</span> Khác nhau về CT hoá học. Cuøng CT hoùa hoïc .Khaùc nhau veà CT khoâng gian .. ĐỒNG PHÂN CẤU TẠO CTCT khaùc nhau Tính chaát hoùa hoïc khaùc nhau. ĐỒNG PHÂN LẬP THỂ CTCT gioáng nhau . Caáu truùc khoâng gian khaùc nhau Tính chaát khaùc nhau. 3.Cuûng coá : Bài tập 3, 4, 7,8 trang 128, 129 SGK 4. Baøi taäp veà nhaø : Những bài còn lại SGK. Lop11.com.

<span class='text_page_counter'>(10)</span>